7/30/2019 Tersine Lojistik
1/95
1
NDEKLER
NDEKLER.............................................................................................................................. 1
EKL LSTES............................................................................................................................. 3
TABLO LSTES........................................................................................................................... 4
ZET ............................................................................................................................................. 5
GR ............................................................................................................................................. 6
TEEKKR................................................................................................................................... 7
BLM 1 KAVRAMSAL AIDAN LOJSTK VE LOJSTK YNETM ............................ 8
1.1 Lojistik Tarihi ................................................................................................................ 8
1.2.Lojistik Kavram ................................................................................................................ 10
1.3.Lojistik Tanm................................................................................................................... 12
1.4.Lojistik Alanlar ................................................................................................................. 16
1.5.Lojistik Trleri ................................................................................................................... 20
1.6. Lojistik Kavramlar ........................................................................................................... 23
1.7. Lojistik Fonksiyonlar....................................................................................................... 26
1.8. Lojistik Ynetimi .............................................................................................................. 29
1.9. Lojistiin nemi ............................................................................................................... 36
Burada grlmektedir ki Avrupa Birliinde yllara gre d daha keskindir................... 37
BLM 2 TERSNE LOJSTK................................................................................................. 40
2.1 Tersine Lojistiin Tanm............................................................................................. 40
2.2 TersineLojistikFaaliyetleri........................................................................................... 44
2.3.TersineLojistikteKullanlanyiletirmeOpsiyonlar ........................................................... 47
7/30/2019 Tersine Lojistik
2/95
7/30/2019 Tersine Lojistik
3/95
3
EKL LSTES
ekil 1.Lojistik Kavram ( zgn, 2008 ) ........................................................................ 11
ekil 2.Lojistik A ( Karagz, 2007 ) ............................................................................. 13
ekil 3.Yedi Doru ( Seven R's ) ..................................................................................... 14
ekil 4.letme Lojistii ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 ) ............................................... 21
ekil 5.Lojistik Ynetimi ( Sezgin, 2008 ) ...................................................................... 32
ekil 6.Lojistik ynetimi ( ahin,2011 ) .......................................................................... 32
ekil 7.Lojistik Bilgi Sistemi ( ahin, 2011 ) .................................................................. 34
ekil 8.Depo Yeri Seimi................................................................................................. 36
ekil 9.A.B.D.GSMHnn %si olarak Lojistik Harcamalar ( Kara, 2009 ) ................... 37
ekil 10.Avrupa Birlii lkelerinde sat fiyatlarnn %si olarak Lojistik Maliyetler.... 38
ekil 11.13 nc Lojistik Durumu Raporundaki veriler yardmyla lojistik maliyetler.... 39
ekil 12.Tersine Lojistik srecinin genel yaps .............................................................. 43
ekil 13.Tersine lojistik srecinde imha ve geri dnm sistemi ................................. 44
ekil 14.leri ve tersine datm (Fleischmann ve ark., 1997) ......................................... 63
ekil 15.Tersine Lojistik ve Yeil Lojistik...................................................................... 72
ekil 16.Tersine lojistik ve yeil lojistik.......................................................................... 73
http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655323http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655323http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc325655324http://d/Documents%20and%20Settings/user/Desktop/seminer_son/son_seminer.docx%23_Toc3256553237/30/2019 Tersine Lojistik
4/95
4
TABLO LSTES
Tablo 1.Temel Lojistik Faaliyetleri ............................................................................................. 19
Tablo 2.Tersine lojistik unsurlar ................................................................................................. 42
Tablo 3.malat ve yeniden imalat ortamlarnn karlatrlmas ................................................. 49
Tablo 4.rnek geri dn oranlar (Rogers ve ark., 1999) .......................................................... 60
Tablo 5.leri ve tersine lojistik karlatrmas (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002) .................... 64
Tablo 6.Tersine lojistikte maliyet dzeyi (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002) ............................ 66
Tablo 7.Gemiten gnmze yaplm olan tersine lojistik almalar..................................... 83
7/30/2019 Tersine Lojistik
5/95
5
ZET
Bu devde lojistik ve tersine lojistik konular incelendi. blm halinde ele alnd. lk
blmde lojistik tarihinden ve lojistik kavramndan bahsedildi. Lojistiin tanm yapld.
Lojistik alanlar, temel lojistik faaliyetleri, lojistik prensipleri, lojistik trleri ve lojistik
yntemi akland.
kinci blmde tersine lojistiin literatrlerde geen tanmlar yapld. Tersine lojistik
faaliyetleri, amalar ve faydalar akland. leri ve tersine lojistik arasndaki farklar
belirtildi. Sistemin ihtiyalar belirtildi.
7/30/2019 Tersine Lojistik
6/95
6
GR
Tersine lojistik genel anlamyla yaam evresinin tamamlam rnlerin tekrar ilenerek
hammadde, enerji kayna ve benzeri amalarda kullanlmasn mmkn klan bir
sretir. Firmalar iin ekonomik ynden art salayan lojistik sisteminin bir parasdr.
Ekonomik faydasnn yan sra Ekolojik ynden de yok edilemeyen atklarn ortadan
kaldrlarak deerlendirilmesini mmkn klmaktadr.Tketici gznde evreci firma
imaj izerek mteri takdir ve memnuniyetini salamaktadr. Firmalar iin geerli olan
bu evresel ve maliyete dayal frsatlarn yannda, tersine lojistik, artk birok lkede
geerli olan yasal dzenlemeler ile de zorunlu hale gelmektedir. Bu sebeple firmalar
sadece kendilerini deil, altklar tedarikilerini de bu balamda semektedir. Bu
devde, tersine lojistik ile ilgili faaliyetler, tersine lojistiin amalar ve sistemin
ihtiyalar hakknda bilgi verilmitir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
7/95
7
TEEKKR
almalarmz boyunca, bilgilerinden ve tecrbelerinden faydalandmz Gazi
niversitesi Mhendislik Fakltesi Endstri Mhendislii Blm retim yelerinden
Yrd. Do. Dr. H. Ediz ATMACA YA aratrmalarmz sresince bize destek olduu
iin teekkr ederiz.
7/30/2019 Tersine Lojistik
8/95
8
BLM 1KAVRAMSAL AIDAN LOJSTK VE LOJSTK YNETM
1.1 Lojistik TarihiDnyamzda hzl bir teknolojik ve ekonomik gelime yaanmaktadr. Bu gelimeler,
kreselleme dediimiz olguyu her geen gn daha da ileriye gtrmekte, bylelikle
rekabet ortam da kresel dzeye tanmaktadr. Teknolojik geliimin hzla artmas
nedeniyle de pazarlar daha da yaknlamaktadr. Bu yaknlama, rnn daha kaliteli,
daha kullanl, daha uygun fiyatl ve daha hzl olarak pazara ulamasn ge rekli hale
getirmitir. Dier gerekliliklerini retim teknolojilerinin farkl alanlardaki geliimi
salarken hzl ulam rnn ve hizmetin btnleik ele alnmas salamakta ve lojistik
hizmetlerin kalitesiyle istenilen dzeye ulamaktadr.(Gne,2010)
Lojistik ynetiminin uyguland hizmetler dnya zerinde tarih ncesi alardan beri
yaplmaktadr. Ancak, bir bilim dal olarak dikkatleri zerine ekmeye balamas,
1900lerin balangcnda, tarmsal rnlerin tanmas ile olmutur. Yerleik dzene
gemeden nce, avlanan hayvanlarn, toplanan meyvelerin ve dier gdalarn tanmas,ileride tketilmek zere kurutulmas, saklanmas ve yeniden tanmas ilemleri
yaplmaktayd. Yerleik dzene geildikten sonra retilen gda ve ihtiya
malzemelerinin tanmas, eitli ekillerde korunmas, depolanmas sz konusu
olmutur. Ortaada gemilerle, kervanlarla lkeler, hatta ktalar aras ticaret balam ve
smrgecilik ile zengin ve ucuz ham madde retimi, tamas ve datm balamtr.
(Gne,2010)
Dnya savalar srasnda askeri anlamda lojistik kavram olumaya balam, tamann,
stoklamann ve datmn optimizasyonu ve kontrolnn nem kazand grnr hale
gelmitir. Mallarn daha hzl tanmas, gerektii kadar depolanmas, ihtiya annda
hazr olmas, raf mrn kaybetmemesi, geri dnlerinin salanmas gibi lojistik
ynetiminin temel esaslar ortaya kmtr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
9/95
9
Lojistik hizmetler, zellikle dnya tarihinde ok yeni bir lke olan savan galibi
Amerika Birleik Devletlerinde kontrol edilmeye balanmtr. Lojistiin tarihsel
geliimine bakldnda kayda deer gelimelerin vatan olarak A.B.D. grlmektedir.
lk zamanlar nem verilen konu yalnzca retimdi. retim o kadar artmt ki, pazar
bunu tketemez hale geldi ve organizasyonlar satlar belli corafi snrlar iinde
artrma ihtiyac duymulardr. Uzman pazarlamaclar mevcut pazar elde tutmak ya da
geniletmek iin gerekli hale gelmilerdir. Bu safhada dikkatlerin retim, mhendislik,
finans ve satlara evrilmesi pek ok yenilik getirdi. retim artt, ancak maln
reticiden tketiciye ulatrlmas giderek zorlat ve bu zorluk lojistik datm
kavramnn gndeme getirmitir.
kinci Dnya Sava sonrasnda tm dnyay pazar haline getirmesinden dolay
A.B.D.de retim artm, deniz ar bir pazara hizmet gtrld iin tama nem
kazanm ve ham madde girii artmtr. Bylece daha byk gemiler, daha byk
uaklar, daha uzun trenler ve daha gl motorlar yaplm, tama maliyetleri
ucuzlatlm ve retim maliyetleri drlm, global rekabette maliyet avantaj
salanmtr. Artan retimin gerektirdii kaynak yatrmnn finans kurulularndan
salanmas ile de stoklama maliyetleri hatta tm tedarik zinciri iindeki stok ve finans
ykleri grnr hale gelmitir. Bu da 20. yzyln son ylnn son eyreinde, getiimiz
20-25 yl iinde lojistik hizmet veren ve kontroln yapan kurulularn ncelikle
A.B.D.de ortaya kmasna yol amtr. 1945-1980 arasndaki almalarn verimsiz
olmasnn en nemli sebebi aratrmaclarn gelitirdikleri metodlarn uygulama alan
bulamamasndan kaynaklanmaktadr. (Gne,2010)
Asrlar sren bu gelimelerin hepsinden daha nemlisi son 50 ylda yaadmz gelime
olmasayd, lojistik hizmetler ynetimi bugn hala bir bilim dal haline gelmemi ve 21.
yzyln meslei olma unvann kazanmam olacakt. Son yzyln ikinci yarsnda
gelien bilgi teknolojilerinin kullanlmas ile stoklama maliyetlerinin drlmesi,
nakliye hizmetlerinde optimizasyon salanmas, tm lojistik hizmetlerin iletiim
7/30/2019 Tersine Lojistik
10/95
10
teknikleri ile birbirine balanmas, nceden planlamasnn yaplmas, model almalar
gereklemitir. Bugn tketimin planlanmas ile 5 datmn, depolamann, retimin,
ham maddesinin temininin hatta ham maddesinin retilmesinin bile saniyeler iinde
planlamas yaplabilmektedir. Tm tedarik zincirinin bilgi sistemleri ile birbirine
balanmas sayesinde daha hzl, daha az masrafl, daha az hatal, daha az geri dnl
tedarik zincirleri planlanmakta, uygulanmakta ve kontrol altnda tutulmaktadr. Bugn
lkemizde internet zerinden toptan ticaretin B2Bnin (businesstobusiness) temelleri
atlmakta, reticiden son tketiciye olacak internet ticaretinin, yani B2Cnin
(businesstoconsumer) lojistii konuulmaya balanmtr (Gne,2010).
Dnya zerindeki gelimi lkelerin tamamnn entegre olduu gnden gne gelien
lojistik sektrnn, Trkiyede de 1980lerle 1990l yllar arasnda kara, hava, deniz,
demiryolu ve kombine tamaclk alanlarndaki yatrmlarla alt yapsn olumutur,
1990l yllarda da atlma gemitir. Dnyadaki benzer uygulamalara paralel biimde
hizmetlerini eitlendiren ve uzmanlatran Trkiyede yerleik lojistik sektr, 2000
ylnn bana gelindiinde, emekleme devresini geride brakarak, yerli ve uluslararas
irketlerde ibirliine giden, yurtd brolar aan hizmetlerinin kalitesini srekli artran,
dinamik bir sektr haline gelmitir. (Gne,2010)
1.2.Lojistik Kavram
Lojistik Yunanca logistikos (hesaplama yetenei) ve Franszca logistique (arz
etmek, kla-konak yeri) kelimelerinden tremistir1. Lojistik kelimesi (logistics) esas
olarak logic ve statistics kelimelerinin birlemesinden meydana gelmitir. Bu kelimeler
Trke karlk olarak istatistiksel mantk ifade etmektedir. Bylece; askerlerin konakyeri, hesap ve mantk kavramlarnn bileimiyle lojistik kavram elde edilmitir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
11/95
11
Lojistik kelimesi ilk olarak Silahl Kuvvetlerde kullanlmtr. 1905 ylnda Albay
Chauncey B. Baker tarafndan malzeme ve personelin tasma, tedarik, bakm ve
yenilenmesi seklinde askeri bir fonksiyonu tanmlamak amac ile kullanld
bilinmektedir. Askeri anlamda lojistik, muharip unsurlara strateji ve taktiine uygun ve
gerekli olan ikmal maddeleri ile hizmet desteini salamak iin yaplan faaliyetler
anlamna gelmektedir. Bu kapsamda ordularn erzak ve mhimmat desteinin
dnlerek hareket ettirilmesi sanat olarak ngrlmektedir.
Lojistik kavramnn iliteratrne girmesiyle eskidenvar olan nakliyenin yerine,
gnmzn gerektirdii hizmetleri salayabilmek iin yeni bir hizmet anlay ortayakmtr. Bu kavram eitliekillerde tanmlanmaya allmtr. Lojistik "Dorueyin,
doru yerde, doru zamanda olmasn salamak" seklinde tanmlanabilir. Ancak bu
tanma drdnc bir parametre daha eklenmelidir. Uluslararas rekabet artlar
erevesinde istenilen eyimakul ve kabul edilebilir bir masrafla yani rekabet edebilir
bir fiyatla salamakyukarda saylan kriterli tanma dahil edilmesi gereken drdnc
kriterdir. Lojistik kavram bir ekille ifade edilecek olursa aadaki yap karsmza
kar. (zgn, 2008)
ekil 1.Lojistik Kavram ( zgn, 2008)
7/30/2019 Tersine Lojistik
12/95
12
1.3.Lojistik Tanm
Lojistiin birok tanm yaplabilmektedir. Bunun balca nedeni; lojistiinok geni bir
uygulama sahasnn oluu ve bu yzden bu kavrama farkl alardan
baklabilmesidir.Lojistik Ynetimi Dernei (Council of Logistics Management)
tarafndan lojistik,tedarik zincirinin bir paras olarak deerlendirilmekte ve u ekilde
tanmlanmaktadr; Hammadde, yar mamul, mamul ve ilgili bilgilerin retim noktasnn
bandan tketim noktasna kadar, mteri gereksinimlerini karlamak amacyla, etkin
ve dk maliyetli bir ekilde ak ve depolama srelerinin planlanmas, uygulanmas
ve kontrol edilmesidir. Bu tanmdan da anlalaca gibi lojistik ncelikli olarak
mteri gereksinimlerini karlamaya ynelik bir ynetim srecidir. (Sezer, 2010 )
Lojistik, dier bir yazar tarafndan ise, hammadde, yar mamul ve mamullerin
(vebunlarla ilgili bilgi aklarnn) tedarik, sevkiyat ve depolama srelerinin hem
iletme ierisinde hem de datm kanal boyunca stratejik ynetiminin
gerekletirilmesi ve maliyet etkin sipari karlama yntemleri ile mevcut ve
gelecekteki kar maksimizasyonunun salanmas olarak deerlendirilmektedir. (Sezer,2010 )
Biraz daha farkl bir adan lojistik, bir rn veya hizmetin balang
noktasndanmteriye ulancaya kadar olan hareketi srasnda yarar salayan eitli
faaliyetlerin sistematik ynetimidir. Buradaki yarar genellikle, imal edilmesi ve
kullancsna ulatrlmas gereken elle tutulabilir bir madde (mal) eklindedir. Bazen de
bu yarar, elle tutulabilme zellii olmayan veya hizmet olarak nitelendirilen bir ekilde
karmza kar. Hizmet de retilmeli ve nihai tketiciye sunulmaldr. Ancak lojistik
sadece maddelerin tanmasndan ok daha fazlasn ifade eder. Yarar kavram, mal ve
hizmet dndaki zamanlama, miktar, destek sistemleri, yer ve maliyet gibi unsurlar da
ierir. (Sezer, 2010 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
13/95
13
En genel tanmyla ekil 2 deki gibibir rn kaynandan (tedarikilerden), nihai
tketicisine (mterilere) ulatrmak iin gerekli tm faaliyetler olarak
tanmlanmaktadr.
ekil 2.Lojistik A ( Karagz, 2007 )
Lojistik a (Sekil 2), hammaddelerin, yar mamul ve mamullerin tesislerarasndaki
akn salamasna ek olarak; tedariki, retim merkezleri, depolar, mteriler, datm
merkezleri ve perakende sat yerlerinden oluur. Bir genel tanm da literatre Seven
Rs olarak gemi olan Yedi Doru tanmdr: Dorurnn, doru artlarda, doru
miktarda, doru yerde, doru zamanda, dorumaliyetle, doru mteri iin
kullanlabilirliini salamaktr. Bu erevede rn yada hizmetler iin nemli bir deer
yaratc faaliyet olarak deerlendirilmektedir. ( Karagz, 2007 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
14/95
14
ekil 3.Yedi Doru ( Seven R's )
Lojistik sadece maddelerin tanmasndan ok daha fazlasn ifade etmektedir.
Nihaitketiciye ulatrlncaya kadar rn ve/veya hizmete pek ok fayda eklenir. Yarar
salayan btn faaliyetlerin ynetimi lojistik kapsamndadr. Yarar kavram, mal ve
hizmet dndaki zamanlama, miktar, destek sistemleri, yer ve maliyet gibi unsurlar
ierir.
Lojistik fonksiyonunun iletme ynetiminde nem kazanmasnn temel
nedenleriarasnda;
Tasma uzaklklarnn ve maliyetlerinin artmas
7/30/2019 Tersine Lojistik
15/95
15
retim teknolojilerinin pek ok alanda doyma noktasna ulamas
nedeniyleyneticilerin maliyet drmek iinlojistik alanna ynelmesi
Stok kontrolnde Tam zamannda retim, Malzeme ihtiya planlama, Kanban
vb.sistemlerin yaygn bir biimde kullanlmas
Mamul eitleriningelien ve deien tketici isteklerini karlamazorunluluu
ilehzla artmas
Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve haberleme sistemlerinin gelimesi
evreyi koruma amac ile kullanlm malzemelerin yeniden kullanlmak zere
ilenmesi
Byk uluslararas retim ve sat firmalarnn oalmas saylabilir. ( zgn, 2008)
Lojistik sektrnn zellikle aadaki hedeflere odaklanaca ve sektrel geliimini
rekabet iinde tamamlayaca ngrlmektedir:
Doru mterinin seimi ve ihtiya tespitlerinde isabet salamak Mteri hizmet dzeyini ykseltmek Mevcut rn yelpazesini gelitirmek Kar hedeflerini n plana almak Mteri tatmini - firma deeri dengesini salamak Stratejik kontrol (kar akn ve faaliyetleri yrtme) Mteri rnne zel tamaclk nteraktif ve otomasyon destekli depolama Proje tamacl ve ynetimi, Lojistik amal bilgi retimi ve insan kaynaklar Eitiminde baarl olmak (Gne, 2010 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
16/95
16
1.4.Lojistik Alanlar
letme lojistii, tedarik kaynandan balayp mteriye kadar uzanan kanal ierisinde
rn ya da hizmetlerin ak ile ilgili birok faaliyeti kapsamaktadr. Lojistik, zaman ve
uzaklk ile birbirinden ayrlabilen retim ve tketim noktalar arasnda bir kpr olarak
grev almaktadr (Ballou, 1992). Bu faaliyetlere ulatrma, trafik ynetimi, depolama,
envanter ynetimi, koruyucu ambalajlama, elleleme, tedarik, sipari ynetimi rnek
olarak verilebilir. Bu fonksiyonlar, tedarik kaynaklarndan tketim noktasna kadar
uzanan zincir ierisinde defalarca tekrarlanmaktadr. Kimi rnler iin kanal boyunca
ters lojistik akta sz konusu olabilmektedir. rnein bo ielerin geri toplanarak
tekrar doldurulmas.( Sezer, 2010 )
Lojistie bir iletme asndan baklacak olursa, farkl alan vardr:
1. Tedarik Lojistii (Inboundlogistics); tedarik ve malzeme ynetimi fonksiyonlarn
kapsar.
2. retim Lojistii (Productionslogistics); iletmenin retim operasyonlarna destek
hizmet veren malzeme ynetimi fonksiyonunu kapsar.
3. Datm Lojistii (Outboundlogistics); fiziksel datm olarak da adlandrlan
rnlerin mterilere fiziksel olarak teslimatn ieren fonksiyonu kapsar.
Bu ayrm nemlidir. nk; tedarik tarafnda, iletme mteridir. Datm tarafnda ise
satcdr. Bir satn alc veya satc olarak iletmenin gc ilerin gerekletirilmesindekibaary byk lde etkileyecektir. Ayrca tedarik/datm lojistii de irket ii
faaliyetlerde pek ok baka etkeni de kapsar.
7/30/2019 Tersine Lojistik
17/95
17
Tedarik Lojistii:
malat konusunda alan iletmelerin lojistik faaliyetleri; hammadde, yar mamul ve
hazr paralarn retim ortamna tanmas ilemlerinin takip edildii bir sretir.
letmeye hammadde, yar maml ve hizmet salayan firmalarla ilikilerin
dzenlenmesi ve imalat ihtiyac olan girdilerin zamannda hazr bulundurulmas bu
sistemin grevidir. Lojistik sre ierisinde hammaddelerin firma adna daha ucuz bir
ekilde temin edilerek retim hattna kadar getirilmesini salar. Aada verilen
sorunlara zm aranmaya allr:
Hangimalzemene zaman, ne kadarsipariedilecek?
Hangifirmadansatnalnacak?
Hangitamaaralarkullanlacak?
Malzemenasldepoedilecek?
Tedarik lojistii sreci firmalara retim ncesi masraflarnda nemli avantajlar
salamaktadr. retim faaliyetinde bulunan normal bir iletme 6 gn ya da bir haftalk
stoklarla almaktadr. Bir iletme, hizmet salaycsn doru semek, stok ynetimini
iyi yapmak ve hammadde salayclarla devaml irtibat korumak ve yk aknn
kombinasyonunu en uygun hale getirmek suretiyle retim hattn durdurmadan en fazla
1-1,5 gnlk stoklarla faaliyetlerini srdrme imkanna kavuabilmektedir. Bu da retim
ncesi iin maliyet avantaj salamaktadr. ( Sezer, 2010 )
retim Lojistii:
Gelen malzeme ve paralarn mamule dntrlmesi srasnda yaplan tamalar ve ara
depolamalar ierir. Bu sistemdeki lojistik faaliyetler tamamen isletme ii bir fonksiyon
olarak dnlr. (zgn, 2008)
7/30/2019 Tersine Lojistik
18/95
18
Datm Lojistii:
retim sonras lojistik yani datm lojistii faaliyetinin ekli lojistik kelimesianldnda
akla ilk gelen hizmet olmaktadr. Ancak, burada da imalat konusunda alan
iletmelerin, retim ncesi lojistik faaliyetleri sonrasnda ilgili ilerin istasyonlara ve
tezghlara iletilmesi; yani fabrika ii tama ve elleleme, nihayetinde k ambarndan
datm kanallarna ve mterilere kadar uzanan kapsayan sretir. Ksaca, bu srete
retim ilemi tamamlanm olup retilen mallarn pazara ve mterilere ulatrlmas
temin edilmektedir. Tamamlanm mamln ambardan tketiciye ulancaya kadar
geirdii sreteki depolama ve tama ilemlerinden oluur. Fiziksel datm olarak daadlandrlabilir. Datm sistemi,
Tketicinin miktar, yervezamanolarakbelirlediihizmetlernelerdir? Tketicinin belirledii datm hizmetlerin dk maliyetle karlanyor mu? Hangi mamullere ne miktarda stoklanacak? Hangitamaaralarveservislerkullanlacak? Sorularna cevap arar.
Datm lojistii faaliyetlerin byk bir blmn fiziksel datm hizmetleri
oluturmaktadr. Fiziksel datm maln uygun fiyatlarla rekabet edebilir artlarda
mterilerle bulumasn salar. Fiziksel datm hizmetini vurgulayan datm
lojistiinin temel aamalar retim hattndan sonra maln sat noktasna hatta nihai
mteriye kadar olan sre arasnda gerekletirilen hizmetleri iine alr. ( Sezer, 2010 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
19/95
19
Temel Lojistik Faaliyetleri
Tesis yeri seimi Filo ynetimiTalep ynetimi ade ilemleri,Tersine lojistikTedarik, Satn alma retim lojistii-retime annda malzeme
vermeKalite kontrol-Gzetim Hurda ve skartalarn elden karlmasGmrk,Antrepo,Sigorta Katma deerli ilemlerDepolama,Elleleme Rota,Dngsel sefer (Milk Run)Fasona Gnderme-Fasondanaldrma
Sevkiyat planlama
Stok ynetimi Ykleme optimizasyonuSiparii yerine getirme Yedek para desteiLojistik bilgi sistemleri Datm,apraz SevkiyatTablo 1.Temel Lojistik Faaliyetleri
Lojistiin Prensipleri:
Standartlk: Kullanlan lojistik sistemleri standart olursa ortaklaa
alabilme, kullanma, ynetme konularnda byk kolaylk salar. Standartlama
malzemelerde, donanmda, hizmetlerde, alma ekillerinde olabilir.
Ekonomik Olma: Lojistik faaliyetler en az kaynak kullanm ile en fazla
Faydayyaratmaldr.
Yeterlilik: Lojistik faaliyetlerinin baarl olabilmesi iin yeterli destek salanmaldr.
Destek, ilgili faaliyet iin gerekli tm kaynaklarla ilgilidir.
Esneklik: Lojistik, deien evre koullarna uyum salayabilecek bir yapda olmaldr.
Yalnlk: Karmak sistemler lojistik faaliyetlerinin gereklemesini zorlatracak ve
maliyetleri artracaktr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
20/95
20
zlenebilirlik ve effaflk: Hem gven salanmasnda hem de sorunlarn erken
saptanmasnda ve zmnde etkilidir.
Egdmleme ve birlii: Lojistik, birden ok tarafn birbirini izleyen ve tamamlayan
faaliyetlerinden oluur. Bu taraflarn egdm ve ibirliinin salanmas, faaliyetlerin
doru gerekletirilebilmesi iin nemlidir.
Etkinlik: Faaliyetlerin etkinliinin srekli izlenmesi ve deer yaratmayan faaliyetlerin
ortadan kaldrlmas gerekir.
Gvenilirlik: Lojistik sistemi ngrlen veya planlanan zamanda beklenen miktarda
rn ya da hizmeti salayabilmeli ve bunu devaml olarak yapabilmelidir.
ncelik: Sunulmas istenen rn ya da hizmetlerde ncelikler iyi belirlenmelidir.
Bylece karar verme aamasnda zaman kazanlr ve hatalar nlenir.
Otorite: Lojistik sisteminde yetkiler net bir ekilde belirlenmelidir.( Topoyan, Ders
Notlar, 2011 )
1.5.Lojistik Trleri
letme Lojistii:
letmelerde tedarikileri ve mterileri ile arasndaki fiziki aklarn ynetilmesi iingerekletirilen lojistik faaliyetleridir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
21/95
21
ekil 4.letme Lojistii ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 )
letme lojistii kapsamnda yer alan faaliyetlerin balcalar:
Stok ve malzeme ynetimi Talep ngrmleme Sipari sresi Mteri hizmetleri Tedarik ynetimi Satn alma ynetimi Kalite kontrol, muayene ve test faaliyetleri Kodlandrma faaliyetleri Depolama faaliyetleri Bakm onarm, yedek para destei Atk ynetimi vb.
7/30/2019 Tersine Lojistik
22/95
22
Olay Lojistii:
Kongre, konser, spor msabakas, toplant, fuar vb. olaylarn planlanmas ve
gerekletirilmesi srasndaki faaliyetlerdir. Srekli faaliyetler deildir, proje eklindedeerlendirilip yrtlmelidir. Temel olay lojistii faaliyetleri :
Mteri tedarii rn tedarii Mekan/ tesis gereksinimi Etkinlik yerleim yeri lojistii Etkinliin sonlandrlmas
Servis Lojistii:
Sat sonras hizmetlerle ilgili lojistik faaliyetleridir: onarm ve iade, rn deiimi,
nceden yenileme yerinde tamirat
Servis paralar lojistii rn deitirme lojistii ade lojistii
Askeri Lojistik:
Bir askeri birliin operasyon yeteneini destekleyecek tm unsurlarn tasarm ve
uygulamas , ilgili ekipman ve malzemenin salanarak savata ve barta etkinliin ve
hazrln garantilenmesidir. ( Topoyan, Ders Notlar, 2011 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
23/95
23
1.6. Lojistik Kavramlar
Giden Lojistik ( Outbound ) : letme ile mteriler arasnda gerekleen sipariilemleri, paketleme, datm, ara- kargo takibi, teslimat, iadeler vb. lojistikfaaliyetleridir.
Gelen Lojistik ( Inbound ) : Tedarikiler ile iletme arasnda gerekleen rota seimi,tama, ara- kargo takibi vb. lojistik faaliyetleridir.
Btnleik Lojistik : letmenin gelen ve giden tm lojistik faaliyetlerinin toplammaliyetinin en aza indirilmesi, koordinasyonun artrlmas, kalitenin artrlmas veverimliliin ykseltilmesi vb. amalar erevesinde btnsel bak asyla
ynetilmesidir.
Tersine Lojistik : Tedarikilerden alnan mallarn mterilere yaplan teslimat sonrashasar, iade, ret, ambalaj, malzemelerin geri kazanm, kullanm sresi dolma, modas
geme, elden karma, onarma ve diernedenlerle mallarn ve ambalaj malzemelerinintedarikiye geri dn sresidir.
Yeil Lojistik : Lojistik faaliyetlerinin evreye en az zarar verecek ekildegerekletirilmesi amacyla tm faaliyetlerin evre zerindeki olumsuz etkisini lmek
ve en aza indirmeye almaktr. ( M. Topoyan, Ders Notlar, 2011 )
7/30/2019 Tersine Lojistik
24/95
24
Lojistikte D Kaynak Kullanm :
Faaliyetler her geen gn daha karmak bir hale geldike firmalarn her isi kendilerinin
yapmalar da daha maliyetli olmaktadr. Bu nedenle uluslararas rekabet ortam
iletmeleri uzmanlk alanlar dndaki faaliyetleri, konusunda uzman firmalara
devretmeye zorlamaktadr. Bylece iletmeler, ana faaliyetlerine odaklanarak dier
ihtiyalarn d hizmet salayc firmalardan edinmeyebalamlardr. Bu durum sadece
lojistik faaliyetlerde deil, retimin deiikkaynaklardan salanmas gibi dier alanlarda
da grlmeye balanmtr. Hatta gnmzde firmalarn kendi temel faaliyet alanlar iin
ok kritik uygulamalar dnda her eyin dardan alabilmesi de mmkn olmaktadr.
Firmalar depo ynetimi, mal sevkiyat, lojistik bilgi sisteminin kurulmas, filo
faaliyetleri ve yukarda bahsedilmi olan lojistikle ilgili dier alanlarda lojistik hizmetini
dardan salayabilmektedir. Bir firma iin lojistik faaliyete ilikind kaynak kullanm
eitli faydalar salamaktadr. Bu faydalar su ekilde sralanabilir;
Firmalara ana faaliyetlerinde younlama olana salar; yani firma alr, retir, satar.
Maliyet ve zaman avantaj salanmasna olanak verir.
Mteri memnuniyetini artrmay kolaylatrr. Corafi esneklik salanmasna ve yeni pazarlar oluturulabilmesine imkan tanr.
Dkaynak kullanlan firmann elindeki mevcut kapasiteyi birletirerek
ulalamayancorafi blgelerin kaplar alabilir.
Daha az risk stlenilir yani riski azaltr.
Lojistik faaliyetler iin altyap maliyetini drr.
Gvenli, ucuz ve sratli bir biimde rnn mteriye ulatrlmasn salar.
D alm ilemi ile lojistik hizmetlerin dardan salanmas , firmaya maliyeti azaltma ve
hizmet kalitesini ykseltme olana salamakla beraber pazarn deienihtiyalarna
gre esneklik, bilgi teknolojilerinden yararlanma, lojistik ile ilgili sreleri tek tek ele
alp zm getirme ve kullanlan kaynaklar azaltma gibi eitliavantajlar da
salamaktadr. Bylece firmalar kendi ana retim konular zerinde younlaarak ilem
7/30/2019 Tersine Lojistik
25/95
25
kapasitelerini arttrabilmekte ve rnlerini pazara daha hzl sunabilme sansna sahip
olabilmektedirler.
Ancak, yine de d alm yoluyla zm aranmas, firmann retim stratejisi veya rn
zellii gz nne alnarak deerlendirilmelidir. nk d kaynak kullanmnda
yukarda belirtilen yararlarn yannda hizmet veren ve alan firmalar arasndaki ilikilerin
doru tanmlanmad ve belirlenmedii durumlarda baz skntlar da
yaanabilmektedir. Lojistik faaliyetlerin kontrolnn kaybedilerek uzun vadede tek
firmaya balanlmas, alternatiflerin yeterince deerlendirilememesi, hizmet alnacak
firmann szlerini yerine getirememesi, deiime ayak uyduramamas ve hizmet alan
firmann is hedeflerini doru olarak anlamamas, firma iin gizli kalmas gerekenbilgilerin paylalmasnn bir endie kayna olmas bunlardan bazlardr. Bu tr
skntlarn yaanmamas iin en basta yaplmas gerekenler, hizmet
szlemesindebeklentilerin en doru ekilde tespit edilerek belirlenmesi, hizmet alan ve
veren firmann dzenli bir ekilde bir araya gelerek gerekli gr alveriinde
bulunmas, isleyiteki hatalarn ve yanl anlamalarn giderilmesi, hizmetin aksamas
veya herhangi bir olumsuzluk durumunda isleyecek her iki tarafn karlarn gzeten
esnek kurallarn yaplan szlemede ak olarak belirlenmesidir. Bu, sorunlar
giderebilecei gibi d kaynak kullanm ile faaliyetlerin daha etkin bir
ekildegerekletirilmesini de salayacaktr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
26/95
26
1.7. Lojistik Fonksiyonlar
Lojistik ynetiminin ana fonksiyonlar, satn alma, tama, depolama, envanter girii,
doru bilgi aknn salanmas ve bu aktivitelerin organize edilmesi veplanlanmasdr.
Lojistik yneticileri, bir organizasyon iinde kaynaklarn koordinasyonunu salayarak
bu fonksiyonlarn her birinden gelen bilgileri birletirir. Tedarik kaynandan mteriye
kadar oluan kanal sresince birok lojistik faaliyet gerekletirilmektedir. Dier
taraftan bu faaliyetleri barndran her bir lojistik fonksiyon maliyet merkezi olmakla
birlikte mteri hizmet dzeyinin arttrlmasnda nemli bir yere sahiptir. Bu lojistik
fonksiyonlar ve ierikleri aada belirtilmitir. Temel olarak 15 tane lojistik fonksiyonu
saymak mmkndr:
Mteri Hizmet Standartlar: Lojistik fonksiyonlar erevesinde mteri beklentilerinin
belirlenmesini ve buna uygun standartlarn oluturulmasn kapsar.
Tam anlamyla bir fonksiyon olmasa da, lojistik fonksiyonlarn btnnn
gerekletirilmesinde byk bir neme sahiptir.Mterilerin taleplerinin tamzamannda
karlanmas, hasarsz rn sevkiyat mteri hizmetine rnek olarakverilebilir.
Ulatrma ve Trafik Ynetimi: Ulatrma, lojistik fonksiyonlar ierisinde envanter ilebirlikte en fazla maliyet oluturan unsur olarak karmza kmaktadr. rnlere
yerfaydas yaratan ulatrma ve trafik ynetimi fonksiyonu, mod seimi, ara rotalarnn
planlamas, ekipman seimi ve navlun niteletirmesi (konsolidasyon) gibi eitli
faaliyetleri iermektedir.
Envanter Ynetimi: Envanter bulundurma, rnlerezaman faydas yaratarak arz ve talep
arasndaki dengesizliklerin giderilmesinde nemli bir rol oynamaktadr.Envanter
ynetimi, hammadde ve bitmi rn stoklanmasn, stoklama blgelerininsays,
bykl ve yerleimi hakknda karar verilmesini ve ayn zamanda tamzamanl retim
sistemleri ile itme ve ekme stratejilerini iermektedir.Sipari Ynetimi: Sipari alnmas
ve kaydedilmesi ile ilgili btn faaliyetleri ierir.Ulatrma ve envanter maliyetleri ile
karlatrldnda sipari ynetimimaliyetlerinin byk bir oran kapsamad
grlmektedir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
27/95
27
Depolama: Depo, antrepo yerinin ve dzeninin belirlenmesi faaliyetlerini ierir. Depo
ynetimi de nemli bir faaliyet olarak deerlendirilmektedir.
Talep Tahmini: Mterilerin gelecekte talep edebilecekleri rn ve/veya hizmet
miktarnn belirlenmesidir. Talep tahmini ile ilgili olarak gerek kalita tif gerek kantitatif
olmak zere eitli teknikler kullanlmaktadr.
Dokmantasyon: Lojistik ve tedarik zinciri srecinde gerekletirilen eitli aktivitelerle
ilgili olarak gerekletirilen dokmantasyon akn kapsamaktadr.
Tedarik: Tedarik kayna seimi, satn alma zaman ve miktarnn belirlenmesi
faaliyetlerini ierir. Tedarik kaynaklarnn kalitesinin ykseltilmesi ve bu balamda
performans deerlendirmelerinin de yaplmas ada tedarik srecinin bir unsuru olarakkarmza kmaktadr.
Koruyucu Ambalajlama: Bitmi rn ya da hammadde, malzemelerin depolanmas,
ellelenmesi esnasnda korunmas iin paketleme ile ilgili faaliyetleri ierir.Konteynr ve
paletler koruyucu ambalajlamann en ok kullanlan rnekleridir. Malzeme Aktarlmas-
Elleleme: Malzemelerin yklenip boaltlmas iin gerekli aralarn belirlenmesi ve
dzenin oluturulmas ile ilgili faaliyetleri iermektedir.
Yedek Para ve Servis Destei: rnn sat sonras mterinin gereksinim duyduu
yedek para ve servislerin tam zamannda ve eksiksiz bir biimde yerine getirilmesi
faaliyetlerini iermektedir.
Bilgi Ynetimi: Bilginin toplanmas ve analizi ile ilgili faaliyetleri iermektedir.
Bilgisayar teknolojisindeki hzl gelimeler Lojistik Bilgi Sisteminin nemini
arttrmtr. Bilgi ynetimi, zellikle uluslararas boyutta lojistik etkinliin en nemli
unsurlarndan biri olarak kabul edilmektedir.
Fabrika ve Depo Yeri Seimi: Fabrika ve depo yeri seimi lojistik maliyetlere nemli
derecede etki etmektedir. Ticaretin globallemesi fabrika ve depo yeri seimi kararlarn
stratejik bir konuma getirmitir.
Hurda, Dknt ve Artklarn Elden karlmas: retim ve datm sreleri sonucunda
ortaya kan hurda, dknt ve artklarn elden karlmas faaliyetlerini kapsar.
7/30/2019 Tersine Lojistik
28/95
28
Geri Dnen Mallarn Ynetimi: Tketici iadeleri erevesinde gerekleen eitli
faaliyetleri iermektedir. Tersine datmn nedenleri aadaki ekilde belirtilmektedir;
1. Tketicilerin kusurlu, arzal, beenmedikleri,bozuk, yanl vb. mallar geri iadeleri,
2. Garanti sresi iinde bakm, onarm, deitirme vb. amalarla mallarn geri gelmesi,
3. Artklarn yeniden devreye sokulmas,
4. Piyasadan geici veya temelli olarak ekilen mallarn geri dn ve tekrarpiyasaya
srl olarak deerlendirilmektedir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
29/95
29
1.8. Lojistik Ynetimi
Lojistik sektrne kurallar getiren, tanmlamalar yapan, hizmet verenlerin, hizmet
alanlarn, akademisyenlerin, danmanlarn, yazlm sektrnn ve ekipman
reticilerinin bir araya gelmesi ile kurulmu olan Lojistik Ynetimi Konseyi
(TheCouncil of Logistics Management CLM) lojistik ynetimini u ekilde
tanmlamaktadr: Mterilerin ihtiyalarn karlamak zere, ham maddenin balang
noktasndan, rnn tketildii son noktaya kadar olan tedarik zinciri iindeki
malzemelerin, servis hizmetlerinin ve bilgi aknn etkili ve verimli bir ekilde, her iki
yne doru hareketinin ve depolanmasnn, planlanmas, uygulanmas ve kontrol
edilmesidir.
Tanm detayl olarak incelenirse, ilk blmde belirtilen mteri ihtiyalarnn
karlanmas ibaresinde mteri olarak kastedilen, reticiler veya ticari kurululardr.
Bir retici veya ticari kurulu iin temel hedef mteri ihtiyalarnn karlanmasndan
nce pazar paynn artrlmas, en azndan korunmas, karlln salanmas olmaldr. Bu
nedenle tanmda kullanlan mteri ihtiyacnn karlanmas ksm son kullancy yani
tketiciyi ifade etmez. Mteri kelimesi ile kendi ilerinde, lojistik hizmetleri kendi
kendilerine yerine getiren retici veya ticari kurulular anlatlmaktadr.
Tanmda nemli bir konu da hammaddenin balamasdr. Bir retici kurulu iin
gereken ey retimine girdi olan malzemelerdir. Bu malzemelerin ihtiya annda retimeteslim edilmesi nemlidir. retici kurulular girdilerini mmkn olduu kadar az sayda
paradan oluan bir yapda almak isterler. Bu da retimi kolay olan yar mamul haline
gelmi, hatta baz montajlar darda yaplm, birletirilmi paralar takip etmek
demektir. reticiler iin bitmi rnn en ksa zamanda tezghlarndan veya
fabrikalarndan alnmas zorunludur. Yer kaplamas, stok yk getirmesi, koruma
7/30/2019 Tersine Lojistik
30/95
30
zorluu, finansman yk gibi nedenlerle bir an nce son kullancya ulamas ve
bedelinin tahsil edilmesi gerekmektedir. Bu yap ticari kurulular iin de geerlidir.
Onlar da ham madde ile yar mamulle ilgilenmeden ellerinde diledikleri zaman
satacaklar kadar ambalajl rn bulundurmak isterler. Minimum stokla alp en hzl
ekilde sat ve tahsilt temel endieleridir. Lojistiin tanmnda belirtilen tketildii
ana kadar sz kritik bir konudur. Lojistik, rnn son kullancya sat ile
bitmektedir. Sat annda teslim ilemleri, altrlmas, kullanm srasnda servis ve
yedek para ihtiyalar karlanmak zorundadr. Zaman zaman rnn kullanc ve servis
arasnda hareketi, kullanm mr bitince de geri dnn salamak iin kullancdan
alnmas da tedarik zincirinin da kan paralardr. Bu nedenle lojistik servis verenkurulularn alma alan iine girmektedir.
Mal hareketinin etkili ve verimli bir ekilde ileme tabi tutulmas da tanmn iinde
belirtilmitir. Hareketin etkili ve verimli bir ekilde salanmas ancak hareketle ilgili
bilgiye, ekipmana, aralara sahip kurulularca salanabilmektedir. reticiler veya ticari
kurulular kendi lojistik hizmetlerini yerine getirmek iin depolama alan, nakliye
aralar, ekipmanlar kullanmak zorundadrlar. Her kurulu sadece kendi ihtiyac iin
kullanmakta ve zaman iinde yllk, aylk, haftalk hatta gnlk kapasite
deiikliklerinden etkilenmektedir. Bu da operasyonun etkisini azaltan, verimini dren
bir olgudur. leklerin kk olduu ilemlerde verim salanmas mmkn deildir. Bu
nedenler, etkili ve verimli kelimeleri, ileri lojistik servis hizmeti vermek olan ve
yatrmlar birden fazla kuruluun ihtiyacn karlayabilecek kadar byk olan
kurulularla ilgilidir. Tedarik zincirleri saysnn artmas lekleri bytmekte ve verimi
artrmaktadr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
31/95
31
Lojistik tanmnn iine giren iki yne doru hareket sz de nemli bir
noktadr(Yldz Tekin, 2002c). ki yne hareket yanl, gn gemekte olan rnlerin,
bo depozitolu kaplarn, ticari iadelerin yaratt bir ihtiyatr. retici ve ticari kurulular
iin i planlarnn dndadr. Buna karlk lojistik sektr iin geri dn yk en
byk sinerji kaynadr. Her noktada temin edilmesi gerekir. Tanmn son ksm olan,
hareketinin ve depolanmasnn, planlanmasnn, uygulanmasnn ve kontrol
edilmesinin ise 3PL firmalarnn ii olduu belirlenmitir. retici ve ticari kurulularn
kendi zel ilerinin yanna bu ileri de ilave etmeleri gereksizdir. Bu iler gelitirilmesi
gereken, yatrm yaplmas gereken ilerdir. reticilerin corebusiness yani temel ii
deildir.
Sonu olarak, lojistik ynetimi, maliyet/verimlilik ve deer avantaj kazanmasnda
irkete katkda bulunmaktadr. Lojistik felsefesi altnda yatan dnce, gemite ok sk
grld gibi malzeme akn birbirinden bamsz aktiviteler olarak ynetmektense,
kaynaktan kullancya kadar olan malzeme akn entegre tek bir sistem olarak
planlamak ve koordine etmektir. Bu nedenle, lojistik ynetimi dzeni altnda ama,
pazar,datm an, imalat prosesini ve de satn alma aktivitesini dk maliyette ve
daha yksek kalitede mteriye hizmet vermek iin birletirmektir. Baka bir deyile,
rekabet avantajn, maliyet azaltma ve hizmet iyiletirme ile salamaktr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
32/95
32
ekil 5.Lojistik Ynetimi ( Sezgin, 2008 )
ekil 6.Lojistik ynetimi ( ahin,2011)
7/30/2019 Tersine Lojistik
33/95
33
1.9.1.Lojistik Ynetiminin levleri
Lojistik ynetimi aada yer alan ilevlerin egdm ile baarlr:
A (ebekeNetwork) Tasarm Bilgi Ynetimi Tama Ynetimi Envanter Ynetimi Depolama, Elleleme ve PaketlemeTm iletmeler lojistik srecin tmn tamamlayabilmek iin dier iletmelere
gereksinim duyarlar.
Mterileri adna tama, depolama vb. lojistik hizmetler sunan eitli iletmeler
vardr.
A(ebekeNetwork)Tasarm
Tipik lojistik tesisler: malat iletmeleri, depolar, aktarma(datm) istasyonlar, cross-
dock (aprazsevkiyat) depolar, perakende iletmeleri vb.dir.
A tasarm, Hangi tesisten ka taneye gereksinim duyulaca, Bu tesislerin nere(ler)de kurulaca, Kurulu/Kurulacak tesislerin hangilerinde ne i yaplaca, Kurulu/Kurulacak tesislerde neyin stok olarak tutulaca, Mteri siparilerinin sevkiyat iin nerede ileneceiyle ilgilidir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
34/95
34
Bilgi Ynetimi
Hzl, doru, e zamanl iletiimin lojistik performansa katkda bulunur. Lojistik
faaliyetlerde bilgi ile ilgili iki noktada nem tar:
1. Yanl bilgi yaratlmasrnein, gelecee ynelik yanl tahmin, fazla/eksik stoa yol
aar.
2. Bilgi sistemine yanl bilgi giriiSisteme yanl giri, yanl depolamaya ve geri dndrlemez
lojistik maliyetlerin ykselmesine yol aar.
ekil 7.Lojistik Bilgi Sistemi ( ahin, 2011 )
TamaYnetimi
Stoklarn bir noktadan dier bir noktaya fizikiolarak iletimidir. Tama faaliyetlerinin
planlanmasnda etkili olan deikenler
Maliyet: ki corafik lokasyon aras tama maliyeti Hz: Tama sresi ile doru orantl maliyet
7/30/2019 Tersine Lojistik
35/95
35
Tutarllk: ki gnderi arasndaki sapmann ek maliyeti Esneklik:
Tama ynetiminde strateji sz konusu olabilir:
1. letmelerin kendi varlklar ile tama yapmas2. Tm tama faaliyetlerinin uzman bir iletmeye devredilmesi (KontratContract
Tama)
3. Her bir tama iin farkl bir tama iletmesi ile alma (OrtakCommonTama)
StokYnetimi
Ama stoklarn mmkn olan en dk dzeyde tutulmasdr. Lojistik stratejiler
mmkn olan en az miktarda stok tutmay gerektirir. Bu adan, envanter ynetimin
temel amac mteri gereksinimlerini karlarken en ok evrimi yapmay salamaktr. Lojistik Ynetimi asndan kritik nem tayan stok trleri
Gvenlik stou Beklenen/beklenmeyen durum stou Tama stou
Depolama, Elleleme ve Paketleme
Paketleme ekli depolama ve elleleme iin kritik neme sahiptir. rn
deformasyondan koruyacak ekilde bir paketleme yaplmaldr. Paketleme eklinin
belirlenmesinde rnn tanmas, ellelenmesi, depolanmas ve son tketiciye
ulatrlmasnda kat edecei yol nemlidir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
36/95
36
Elleleme: rnleri teslim alnmas, tanmas, sralanmas, monte edilmesi ile ilgilidir.
Ellelemeninetkin bir ekilde gerekletirilebilmesinde paketleme ekli byk nem
tar. rn deformasyon riskini en aza indirebilmek iin mmkn olduunca az
elleleme yaplmaldr
Depo yeri seimi:
ekil 8.Depo Yeri Seimi
1.9. Lojistiin nemi
Artan kapasiteler beraberinde ok iddetli rekabet artlarn da beraberinde
getirmektedir.Bunun yannda, rn modellerindeki hzl deiim, mteri taleplerini de
oaltmakta, tasarmdan datma kadar btn faaliyetlerin hatasz, daha az miktarlarda,
daha ksa srede, daha az maliyetle ve daha doru yaplmasn gerektirmektedir.
Lojistik faaliyetlerin miktarnda ve hzndaki arta ramen lojistik harcamalar
AmerikaBirleik Devletleri gibi bir lkede gemi bir ka yldr GSMHnin %10dolaylarndadr. ( Kara, 2009 )
Lojistik sistemlerde retilen deer miktarnn artrlmasna ynelik almalar hem
alanlarhem de akademisyenlerin ilgisini gn getike daha da ok ekmektedir. Bu
dikkatyounlamas sonucunda ortaya kan ok fazla miktarda yaz, yazlm, karar
7/30/2019 Tersine Lojistik
37/95
37
destek aralar ve tasarm algoritmalar gstermektedir ki, lojistik, modern toplumlar iin
ok nemli faaliyetler arasnda yerini almtr.
ekil 9.A.B.D.GSMHnn %si olarak Lojistik Harcamalar ( Kara, 2009 )
ekil 9 da ABDde yllara gre GSMHnin yzdesi olarak Lojistik
Harcamalarverilmitir. Buradan da anlalaca gibi artan lojistik faaliyetlere ramen
2000 ylndan gnmze doru da lojistik harcamalarda bir azalma grlmektedir.
rnein 1993 ylnda ABDde 862 milyar $ ile GSMHnin %10unu oluturan
lojistikharcamalar, bu haliyle sosyal gvenlik, salk hizmetleri ve savunma giderlerinin
toplamndan daha yksek bir deerdir. Ayn durum Kuzey Amerika Serbest Ticaret
Antlamasn (NAFTA) imzalayan lkeler ile Avrupa Birlii lkeleri iin de geerlidir.
Avrupa Birlii lkelerinde gereklesen lojistik maliyetlerin sektrlere gre dalm
Sekil 9 daverilmitir.
Burada grlmektedir ki Avrupa Birliinde yllara gre d daha keskindir.
Toplam lojistik maliyetlerin en byk payn tasma maliyetleri oluturmaktadr.
Tasmamaliyetlerinin toplam lojistik maliyetler ierisindeki pay %50 civarnda
olmaktadr. 2002 ylnda yaymlanan 13. Lojistik Durumu Raporundan elde edilen
7/30/2019 Tersine Lojistik
38/95
38
veriler nda toplam lojistik maliyetleri oluturan tasma, envanter ve ynetim
maliyetlerinin yllara gre karlatrlmas yaplmtr
ekil 10.Avrupa Birlii lkelerinde sat fiyatlarnn %si olarak Lojistik Maliyetler
( Kara, 2009 )
Burada unu aklamak gerekir ki dnya apnda lojistik sektrn balca ele alan vebusektr hakknda nemli verileri toplayan lkelerin basnda A.B.D gelmektedir. Bu
sebeple yaplan incelemelerde zellikle bu lkeye ait verilerin ele alnmas
hedeflenmitir. Daha sonra da deinilecei gibi, Trkiye artlarnda lojistik sektrnn
geliimi konusunda ipular salayacak yatrmlar zellikle tasma sektr ile
ilikilendirilecektir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
39/95
39
ekil 11.13 nc Lojistik Durumu Raporundaki veriler yardmyla lojistikmaliyetler
( Kara, 2009 )
Bu maliyetler incelendiinde tasma maliyetlerinin toplam lojistik maliyetleri zerindeki
etkisigrlmektedir. Ayrca, envanter ve ynetim maliyetlerinin yllara gre nemli bir
deiim gstermez iken, tasma maliyetleri her yl dzenli bir art gstermektedir.
Kabul; i veya d mteriden geri kazanlacak rnn alnmas. Bu
aamada firmann sipari giri veya muhasebe sistemlerinden faydalanlr
(geri kazanlacak rn gncel varlk, stok kalemi veya mteri de bulunan
sabit varlk olarak deerlendirilir).
Geri alm; rnn mteriden fiziksel olarak tanmas aamas.
Gzdengeirme;firmanngerialnmrnileneyapacanakararverecei
aamadr(firma rn fiziksel olarak inceler ve kendi yeniden retilmi
rn stounu da gzden geirir).
Yenileme; geri dnenrnn tamiri/ilenmesidir (firma rn yeniden
retmeyi, rn tamir etmeyi veya yeniden kullanmay seebilir).
Nakil; rn, organizasyonun tedarikzincirindentanr.
Yeniden yaplandrma; ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin
tersine tedarik zincirini kontrol etmesi aamasdr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
40/95
40
BLM 2TERSNE LOJSTK
2.1Tersine Lojistiin TanmTers lojistik, tketici tarafndan tekrar kullanlmayacak rnlerden tekrar kullanlacak
olanlara kadar geni lojistik aktivite yelpazesini kuatmaktadr. lk olarak ters kelimesi
ile en fazla ilgili olarak bu sre; kullanlan rnn en son tketiciden datcya
ulamn, yani datm planlamas (distributionplanning) ynn ierir. kincil aama,
son kullanc tarafndan tketilen rnn tekrar kullanlabilir rnlerhaline getirilmesini
ierir. Bu,lojistik adan stok ynetimi (inventorymanagement) alannn konusudur. Buaamada eitli geri dnm faaliyetleri yer almaktadr. Buna ek olarak; tam olarak bir
lojistik faaliyet olmasa da, tersine lojistik konusuna retim planlamas
(productionplanning) ynn de dahil edebiliriz. Bu alan tersine lojistik
almasnn kapsam hakknda nemli bir snr izmektedir.
CLM(CouncilofLogisticsManagement)tersinelojisti iyle tanmlyor:
Hammaddelerin, halen sretebulunan envanterlerin, bitmimallarn ve bunlar
hakkndakibilginintketimnoktas ndanretimnoktasnatekrardeereldeetme veyadzgn bir ekilde elden karma amacyla verimli ve maliyet avantajl akn
planlama, yrtme ve kontrol etme srecidir.
Tersine Lojistik(reverselogistics), literatrde farkl ekillerde tanmlanmtr.
Tersinelojistikhakkndaki ilktanmlar,LambertveStock (1981)tarafndan
yaplmvetekyndekirngnderiminin (reticiden tketiciyedoru,ilerilojistik)
neminedeniiletekynlbiryoldayanlyndegitmekolaraktanmlanmtr.
1980ler boyunca da tersine lojistik kavram, birincil akn tersi ynde olan,
mteridenreticiyedorurnhareketiolarakgrl mtr (RogersveTibben-
Lembke,2001).
7/30/2019 Tersine Lojistik
41/95
41
Stock (2001),tersinelojistiirn dnleri (productreturns),kaynak azatlm
(sourcereduction),geridn m(recycling),materyalikamesi(materialsubstitution),
materyallerin yeniden kullanm (reuse),atklarnyokedilmesi(wastedisposal)ve
yaklmas(refurbishing), tamirveyenidenretimde(remanufacturing) lojistiinrol
olaraktanmlamtr.RogersveTbben-Lambke(1999)iserndeerininkorunmas veya
uygunekilde yok edilmesinin salanmas iin hammaddelerin, sre ii
stoklarn,nihairnlerinve ilgilibilgilerintketimnoktasndanorijin(kveya
retim)noktasnadoruolanaknn,etkilivemaliyetasndan etkinolacakbir
ekildeplanlanmas,uygulanmasve kontrololaraktanmlamlardr.
Bu tanmlardanhareketle tersine lojistik, deerinin geri kazanlmas veya uygun
ekilde yok edilebilmesiiin rnn ve bilginintketim noktasndanorijin
noktasnadoruaknnetkinletirilmesi iinyaplanplanlama,uygulamavekontrol
aktiviteleriolaraktanmlanabilir.Gnmzdetedarikzincirindekabulgrm anahtar
srelerden biriolantersinelojistiin,sistematik birbiimdeelealnmasekolojik,
ekonomikveyasalzorunlulukhalinegelmektedir.
GiuntinuveAndel(1995),tersinelojistikynetiminialt ksmdaincelemilerdir.
Buna gre tersine lojistik, aada sralanan temel admlar ile ifade edilebilir:
Kabul;iveyadmteridengerikazanlacakrnnalnmas.Buaamada
firmannsipari giri veyamuhasebesistemlerindenfaydalanlr(geri
kazanlacak rngncelvarlk,stokkalemiveyamteridebulunansabit
varlk olarak deerlendirilir).
Geri alm; rnn mteriden fiziksel olarak tanmas aamas.
Gzdengeirme;firmanngerialnmrnileneyapacanakararverecei
aamadr(firmarnfizikselolarakinceler ve kendiyenidenretilmirn
stounu da gzden geirir).
7/30/2019 Tersine Lojistik
42/95
42
Yenileme; geri dnenrnn tamiri/ilenmesidir (firma rn yeniden
retmeyi, rn tamir etmeyi veya yeniden kullanmay seebilir).
Nakil; rn, organizasyonun tedarikzincirindentanr.
Yeniden yaplandrma; ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin
tersine tedarik zincirini kontrol etmesi aamasdr.
Tablo 2.detersinelojistiintanmndakiunsurlargsterilmektedir.(Sezer,2010).
Tablo 2.Tersine lojistik unsurlar
Nedir? Girdiler Aktivitelerkt Nereden?
Nereye?
Sreler
Grevler
Yetenek veaktiviteler
Atlmrnler
Kullanlmrnler
Dahance
gnderilmi rnve paralar
Zararlve zararlolmayanatktanrnvepaketler
Hammadde
Bilgi
Sre ii stoklar
Nihairn
Etkili vemaliyet etkinaknplanlama,uygulama vekontrol
Toplama
Nakliye
Depolama
leme
Kabul
Gerikazanm
Paketleme
Gnderme
AzaltmaYnetme
Yoketme
Yenidenkullanlabilenrnler
Geridnm
Yenidenretim
Yoketme
Azaltma
Yn
etme
Gerial
Tketimnoktas
reticimerkezi
Toplama
noktalar
Orijinnoktas
7/30/2019 Tersine Lojistik
43/95
43
Geri dnm sonucu baz paralarnn, bir miktarnn ya da tamamnn imha edilmesini
gerektirecek rnler de elde edilebilmektedir. Bu sistem atk ynetimi ya da tehlikeli
atk ynetimi erevesinde ele alnmtr. Atklarn da ynetilmesinin gerektii
sistemlerde imha merkezlerinden de sz edilmesi gerekmektedir (ekli 12). mha ilemi
ou atk iin nemli bir ilem olmasna ramen lkemizde bu konuda yeterli dzeyde
atk ynetimi stratejileri mevcut deildir.(Gne,2010)
ekil 13 te grld zere mterilerden gelen, toplama merkezlerine iade edilmi
olan kullanlm ya da bozuk rnlerin tekrardan ilenebilecek durumda olan ksm geri
dnm tesislerinde ilenerek yeniden kullanm iin mterilere sunulur.
lenemeyecek durumdaki rnler ise imha merkezlerinde yok edilir.
ekil 12.Tersine Lojistik srecinin genel yaps
7/30/2019 Tersine Lojistik
44/95
44
2.2TersineLojistikFaaliyetleri
Almanyada 1991 ylnda yrrle giren ynetmelie gre firmalar sattklar
rnlere ait paketlerin en az %60-%75 ini geri dntrmek zorundadrlar.(Fleishman
ve ark ,1997). Hollandada ise trafik kazalarnda zarar grm otomobillerin %
90nn geri kazanmn salayacak ulusal bir sistem baaryla uygulanmaktadr.
(Hillegersberg ve ark, 2001).ABDde camn %20si, kt rnlerinin %30u ve
alminyum kutularn %61 i geri dntrlrken, 10 milyon araba ve kamyonun her
yl %95 i geri dnme girmekte ve bu aralarn %75 i yeniden kullanm iin geri
kazandrlabilmektedir. (Gungor ve Gupta, 1999). lk olarak Avrupada ilgi
grmesine ramen, gnmzn global pazarnda bu konuya olan ilgi dnya apnda
artmaya devam etmektedir. Mteriler gn getike bilinlenmekte ve evre
konusunda daha duyarl hale gelmektedir. Bu yzden evreci imaj nemli birpazarlama arac olarak kendini gstermektedir. Ayrca ekonomik unsurlar da
rnlerin iyiletirilmesinde tetikleyici rol oynamaktadr. nk kullanlm rnler
yenilerine Nazaran daha ucuz kaynak teminine imkn tanmaktadr.(Gne,2010)
ekil 13.Tersine lojistik srecinde imha ve geri dnm sistemi
7/30/2019 Tersine Lojistik
45/95
45
Birtersinelojistiksistemiaadakifaaliyetleriierir.
Toplama:rnlerinmterilerdeniyiletirilmekzeretoplanmasnifade etmektedir.
Tersinetedarikzincirinegirecek rnlerideiik ekillerdetoplamakmmkndr.
Ancakgenellikleperakendecilermterilerdendnen rnleritedarikilerininfarkl
ehirlerdekidepolarnagndermesorumluluunustlenmektedir.
Snflandrma:Planlananiyiletirmeopsiyonunabal olarakrnlerkalitelerineve
izleyeceklerirotalaragre tasnifedilir.Snflandrmailemifirmalaraeldenkarma
kararlarndahaabuk vermeleriiinyardmcolur.Bylecedahakkevrim
zamanlareldeedilirvedahaiyimteritatminioluur.
Ayrtrma:Tersineakadahilolanrnlerinbir ksmsnflandrldktansonra
uygulanacak iyiletirmeopsiyonutrnegre,kullanlabilir durumdakimodllerin
alnarakiyiletirilmesiya da alrdurumdaolmayanmodllerinyenileriyle
deitirilmesi, teknolojik yeniliklerin ilave edilmesi gibi nedenlerle ayrtrma
ileminetabitutulur.
Yeniden ileme: Btn tersine lojistik sistemleri yukarda bahsedilen faaliyetleri
ksmen yadatamamen ierir. Aslfarkllk yenidenileme faaliyetinde meydana
gelir.Yenidenilemeiin aadabahsedilecektamiretme,rnyenileme,yeniden
imalatgibipekokfarkliyiletirmeopsiyonukullanlabilmektedir.
Yenidendatm:Gerikazanlankullanlmrnleryenidenileriakadahilolur.
Dier taraftanGiuntinuve Andeltersine lojistik ynetimini alt ksmda
incelemilerdir. Bunagretersinelojistik,aadasralanantemeladmlarileifade
edilebilir (GiuntinuveAndel,1995):
Kabul: veya dmteriden geri kazanlacak rnn alnmasdr. Buaamada
firmannsiparigiriveyamuhasebesistemlerindenfaydalanlr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
46/95
46
Gerialm:rnnmteridenfizikselolaraktanmasaamasdr.
Gzden geirme: Firmann geri alnm rn ile ne yapacana karar verecei
aamadr. Firma rnfiziksel olarak inceler ve kendi yeniden retilmi rn
stounugzdengeirir.
Yenileme:Geridnenrnntamiri/ilenmesidir. Firmabuaamadarnyeniden
imaletmeyi,tamiretmeyiveyayenidenkullanmayseebilir.
Nakil:rn,organizasyonuntedarikzincirindetanr.
Deiim mhendislii: Ynetimin, dn srecinin daha iyi olmas iin tersine
tedarikzincirinikontroletmesiaamasdr.(zgn,2008)
7/30/2019 Tersine Lojistik
47/95
47
2.3.TersineLojistikteKullanlanyiletirmeOpsiyonlar
Tamiretme
Tamiretmedekiamakullanlmrnalrya da yenidenkullanlabilirduruma
getirmektir.rngarantisikapsa mndadnenrnlertamir opsiyonunarnekolarak
verilebilir.Tamiredilmirnnkalitesigenellikleyenirnkalitesinegrebiraz
dahadktr.rnntamiratilemi,krlmveyabozulmuparalarntamirivedeitirilm
esiniierir.Tamiratgenellikleoldukas nrldzeydedemontajve montaj gerektirir.
rnyenileme
rnyenilemeninamacisekullanlmrnbelirlibir kalitestandardna ulatrmaktr.
Ancak kullanlmrn yine deilkkalite standardn yakalayamaz. Genellikle
pahalrnler ve kamu rnlerinin geri kazanmnda kullanlr.
Kullanlmrndemontajile modllerineayrldktansonrakritikmodllerkontrol
edilirvegerekiyorsa deitirilir. Uygunmodller yenilenecekrnemonteedilir.
Bazenrnyenilemesrecindeeskimodller,teknikolarakdahaiyiolanmodller ve
paralarladeitirilir, yani teknolojik yenilikler rne kazandrlr. Askeri
veticariuaklar,yenilemesrecindengeenrnlerernek olarakgsterilebilir.rn
yenileme,rnnkalitesiniar trrvernnmrnuzatr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
48/95
48
Yenidenimalat
Yenidenimalatparalarntemizlendii,kontroledildii,ayrtrldve imalatta
yenidenkullanlabilirhalegetirildiibir sreolaraktanmlanabilir.Yenibirrnde
kullanlm birtek para bulunuyorsa bile rn yenidenimaledilmiolarak tanmlanr.
Yeniden imalatta, rnler altmontaj paralarna ayrtrldktan sonra eldeedilen
paralarayn rnnimalatndayenidenkullanlr.Otomobilparalaryenidenimal
edilenrnlerernekolarakverilebilir.Yenidenimala tnamac,kullanlmrn
yenirnnkalitestandartlar nauygunhalegetirmektir.Kullanlmrn tamamyla
demonteedilir,tmmodllerve paralarkontroldengeirilir.Anm,eskimiveya
teknolojikolarakmodasgemiparave modlleryenisiile deitirilir.Tamir
edilebilirparavemodlleronar lrvetestlerdengeirilir.Uygunparalar,alt montaj
paralarve modllermonteedilir.Yenidenimalatesnasndada rndegelitirme
salanabilir.
Yenidenimalatortamnda,geri dnenfarklrnlerindeiikparalarnnyenibir
rnnretilmesindekullanlmasve bunlarndardansatnalnanyeniparalarla kark
olarakkullanlmas mmkndr. Bu durumretim ve planlama operasyonlarn olduka
karmak hale getirmektedir. Aada imalat ve yeniden
imalatortamlarnnkarlatrlmasngsterenbirizelgeverilmi tir(Guideveark.,2000).
7/30/2019 Tersine Lojistik
49/95
49
Tablo 3.malat ve yeniden imalat ortamlarnn karlatrlmas
Faktrler Yenidenimalatortam
Gelenekselimalatortam
evre Fazlaretimatklarnnlemeyealr
evreyeduyarltasarmveretim
LojistiklerivegeriakGeridnlerinzamanvemiktarndabelirsizlikArzabalak
AkevrimileriakGeridnyokTalebebalak
retimplanlamave
kontrol
Taleplerigeridnlerledengelemeihtiyac
Malzemekazanmndabelirsizlik
Stokastikrotaveilemzamanlar
malatsistemlerinemliparadanoluur:ayrtrma,yenidenimalat,yenidenmontaj.
Talepleridengelemeihtiyacyok
Planlananmalzemelerdebelirsizlikyok
Sabitrotalarvedahastabililemzamanlar
malatsistemleriiki nemliparadanoluur: fabrikasyonvemontaj.
Tahmin
Kullanlmrnmiktarnnvesonrntalebinintahmini
Malzemekazanmoranlarbelirsizolduundanparaihtiyalartahminedilmeli
Sadecesonrntalebinintahmini
Paralariintahminyapmaihtiyacyok
Satnalma
Deikenkazanmoranlarna
balolarakoldukabelirsizmalzemeihtiyalar
Kullanlmrnler,paralarvebileenler,yedekparalar,bileenler
Malzemeihtiyalardeterministik
Hammaddeler,yeniparalarvebileenler
Stokkontrolve
ynetimi
Kullanlmrnler,yenidenimaledilmiparalar,yeniparalar,yeniveyeniden imaledilmiyedekparalar,orijinalekipmanlar
Btnparatipleriizlenmelivemuhasebeleritutulmal
Hammaddeler,sreiienvanter,bitmirnler
Yalnzcabitmirnvesreiienvanterlerizlenmeliv emuhasebeleritutulmal
Bu almadagelitirilen modelde rnlerin geri kazanmnda yeniden imalat
opsiyonu dikkate alndndan yeniden imalat, dier iyiletirme opsiyonlarna
nazarandahaayrntlbirbiimdeelealnmtr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
50/95
50
Nedenyenidenimalat?
Yenidenimalatgeri dntrmedeolduugibi sadecemalzemelerinyenidenkullanmnaimkantanmazaynzamandarniinharcananenerj i,i gcve
zamandantasarrufsalar.Birrnnierdiimalzemebitmirndeerinin%5-
10unuoluturur.Geriyekalanksmiseo malzemeyiilemeklemeydanagelir. Bir
rngeridntrlrse,rnnson
halinialmasiineklenendeerlergerikazanlamazancakyenidenimal edilirseham
maddelerin ilenmesiiin eklenen deerler de geri kazanlabilir. Bu bakmdanyeniden
imalat rnn geridntrlmesinden ak olarak daha karldr. Ayrca
kullanlmasgerekenenerjiyide azalttndanyenidenimalatnevrecietkisidedaha
fazladr.evreyeverilenzarar,yenidenimalat stratejisininuygulanmasylaolduka
azaltlmaktadr. Yenidenimalatkullanlabilir hammaddelerin miktarnartrmakta
aynzamanda evreye braklan zararlatklarnmiktarnazaltmaktadr. Katatk
kullanmarttkaelden karlanmalzememiktarazalmaktabyleceelden karma
maliyetlerindentasarruf salanmaktadr.Ksacayeniden imalat,evreninkorunmas,
havakirliliininazaltlmasve atkarazilerinindahaverimlikullan lmasiinanahtar
kelimeyioluturmaktadr(Shah,2005).
Ekonomiknemi
Amerikada yrrlktekipek ok kanunla imalatlar yeniden imalata tevik
edilmektedir.Yenidenimalatendstrisikklbykl70000firmay kapsayanve480000
kiininistihdamedildii53milyon$lkbirendstridir.
Dnyaapndayenidenimalatsayesindeyllktasarrufedilenenerjimiktar birylda5nkleerg
santralitarafndanretilenelektrikenerjisimiktar na eittir.Ayrcayeniden imalat ile
malzemeden tasarruf edilen miktar birtrenin boyu 1 100 mil
olarakdnldnde155000 trenitamamendolduracakmalzememiktarnaeittir .
7/30/2019 Tersine Lojistik
51/95
51
Yenidenimaledilenrnler
Yeniden imalatendstrisi hzla bymektedir. Gnmzde yenidenimal edilen
rnlerdenbazlaraadakigibisralanabilir(Shah,2005):
Motor,viteskutusugibiotomobilparalar
Yazclar
Fotokopimakineleri
Mobilyalar
Dondurucularveklimalardakullanlankompresrler Elektriklialetler
Kartular
Elektronikgitargibimzikaletleri
Uakparalar
Frnparalar
Kumarmasalar
Yeniden imalattakullanlan hammaddeler kullanlm rn (core) olarak
tanmlanr. Kullanlm rnlerkontrol edilerek yeniden imalat sreci iin
uygunluklar deerlendirilir. Uygun grlmeyenlerdk kar oranlar ile skarta olarak
satlr. Uygun rnlerise ayrtrlr, temizlenir ve yeniden alrhale getirilir. Daha
sonraelde edilen paralar yeni rnlerin montaj iin kullanlr. Yeniden imaledilen
rnler, yeni ham maddeler kullanlarak imal edilen yeni rnlerleaynzelliklere
sahiptir.Onlardanfarkdahadkretimmaliyetlerine katlanlarakretilmiolmalardr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
52/95
52
Yenidenimalatvemalzemeihtiyaplanlama
Geleneksel MRPsistemleriyenidenimalatsreleriiinpekoknedendendolay uygun
deildir. Temel problemlerdenbirisi, geri dnen rnlerin ayrtrlmas srasnda
ezamanl olarak ortaya kan istenen veistenmeyen paralarn arzve
talebininuygunsuzluudur.kincinemliproblem,geri dnenparannyeniden
kullanlmas ya da dardan alma kararnn verilmesidir. Yeniden imalatta, yeni
rnler;
Sadecegeridnenrnlerdeneldeedilenparalarkullan larak(miktarbellideildir.)
Sadeceyenisatnalnanparalarkullanlarak
Kullanlabilirlikvemaliyetgznneal narakgeridnenrnlerdeneldeedilen
yadasatnalnanparalarkullanlarakimaledilebilir(Krikke,1998).
Fleischmannve arkadalar( 1997 ) geridnenrnyenihalegetirmekiin gerekentamir
operasyonlarnnrnndurumunabalolduunuvurgulamlardr.Bu kararancak
biroktestveayrtrmailemiuygulandktansonraalnabilir.Bu yzdengeleneksel
imalattakinintersineyenidenimalattaiyita nmlanmretimaamalarsrasyoktur.
Budurumyenidenimalat nplanlanmasndahabelirsizbir halegetirmektedir.
Bamszolandeiikparalarvealtmontajparalar yzndenyenidenimalattaiyi
birkoordinasyon gerekir. Geri dnenrnn ayrtrlmas tekpara iinkaynak
oluturmaz,e zamanlolarakpekokparasalar.Dahas,paralarnbirouayn tamir
tesisineihtiyaduyduundakapasiteproblemleriortaya kar.Benzerproblemyenirnimalatvekullanlmrntamirindeortakkullanlanekipmanlariin de
geerlidir.Ayrtrmaileezamanlolarakeldeedilenparalararas ndakibamllk ve
pekok tedarik kayna iinden seim yapmak geleneksel MRPdekibasit yukardan
aaya yaklamla halledilemez. ncelikle
7/30/2019 Tersine Lojistik
53/95
53
kompleksrnyaplariinteknikveekonomikimkanlargznndebulundurularakuyguna
yrtrmaseviyesi seilmelidir.
Yenidenimalatortamndakarlalanzorluklar
Kullanlmparadeeri
Kullanlmparalarnkalitelerikullanmlarnabalolarakbelirginbir ekilde
deiiklikgstermektedir.Bu paralarsnflandrlarakyenidenimalatiin uygunluklarnn
tespitedilmesigerekmektedir. Kullanlmparalarnzelliklerinindoruolarakbelirlenebilmesioldukazordurve ouzamankapsamlbir aratrma
gerektirir(Shah,2005).
Yenidenimalatiintasarm
Birokrnsonrasndayenidenimal edilebilirliigz nnealnmadan
tasarlanmaktadr.Karmaktasarmlaryenidenallabilirlik iinzorluklaraneden
olmaktadr. rnler tasarlanrkenyeniden imal edilebilirlik gz nne alnarak
yenidenimalattaneldeedilenverimart rlabilir(Shah,2005).
Kullanlmparaseimi
Daha ncedebelirtildii gibi btn kullanlm paralarn kalite durumu ayn
seviyededeildir.Kullanlmparalaryenidenimalatsrecinedahil olmadanncegenellikletemizleme,tamiretmegibii lemleretabitutulmaktad r.Bu bakmdan
kullanlmparalarnyeniden imalattakullanlmasiin gereken ilemlerfarkl
olduundangereklisrelerde farkllkarzetmektedir.
Diertaraftanherhangibir retimsistemindeson rntalebigenelliklebelirsizdir.
7/30/2019 Tersine Lojistik
54/95
54
retimsreci,bitmirnlerintalebinebal olduundankullanlmparalarn
kullanlmas dabitmi rn talebine baldr. Burada nemlibir karar noktas
retimedahiledilecekolankullan lmparannfirmakarnenbyklemekzerebelirlenme
sidir.Talebinok yksekolduuzamanlardafirmalarkullanlmparalar
kullanmakyerineyoksatmamaliyetinekatlanmamakiinyeniparalarkullanarak
rnmontajyapmaktadr. Budurumdahammaddeseiminizorlatranbirdier
unsuruoluturmaktadr(Shah,2005).
Teknikolmayandierkonular
Yukarda bahsedilenteknik konularn dnda hkmetlerin yrtt farkl
politikalarnedeniyleyenidenimalattakarlalandeiik sorunlarolumaktadr.
Hkmetlerinfarklblgelerdetevikleruygulamasbunarnekolarakverilebilir.
Bir dierproblemdeyenidenimalatnmterilerarasndakipoplerliidir.Baz mteriler
yenidenimaledilmi rnleri tercih etmemektedir. statistikler tketicilerin % 50sinin
yenidenimal edilmemi rnden %20 ucuz olmas durumunda
yenidenimaledilmirnleritercihettiinigstermektedir (Rochester
InstituteofTechnology,2000).
7/30/2019 Tersine Lojistik
55/95
55
Paraalma(Cannibalization)
Dieriyiletirmeopsiyonlarndakullanlmrnnbykbir ksmyeniden
kullanlmaktaykenparaalmailemindernnsadeceufakbir ksmyeniden kullanlr. Ama,
kullanlm rnveya bileenden, kullanlabilir snrl bir dizi
paranngerialnmasdr.Buparalarbakarnveyabileenlerintamir,yenileme
veyayenidenretimdetekrarkullanlr.
Yenidenkullanm
Geridnenrnlereaitbazmodlleroldukakymetlidirveyenidenkullanlmasya da
ikincilpazarlarda yeniden satlmas szkonusu olabilmektedir. Dier taraftan
konteynr,ie,paletgibiyenidenkullanlabilirparalaraz miktardayenidenileme (temizleme,
muayenegibi)gerektirmektedir (Fleischmannveark.,2000).Yeniden imalattan farklolarak
yeniden kullanma ilemi iin paraya ya ok az
deereklenmekteyadahieklenmemektedir.Yenidenkullanlanrnnkalitesidsede
budurumgenellikle performansetkilememektedir. Ayrca mteri orijinal rnle
yenidenkullandrnarasndakifarkseememektedir.Yenidenkullanmda tpkyenidenimalatgibigeridntrmeilemiile karlatrldndabazaratrmaclar
tarafndandahakarlolarakdeerlendirilmektedir(KlausnerveHendrickson,2000).
Geridnm
Yukarda bahsedilenrngerialmopsiyonlarnda ama,kullanlm rnlerinve
bileenlerin fonksiyonlarnn ve zelliklerinin mmkn olduunca korunmasdr. Geri
dnmdeise,rnvebileenlerin zellik vefonksiyonlar kaybolur. Geridnmnamac,kullanlmrnve bileenlerinmalzemelerininyeniden
kullanlabilmesidir. Geridnm oksayda kullanlm rne uygulanmaktadr.
Plastikrnlergeri dntrlerekgeri kazanlanrnlerarasndadr.Dier taraftan ABD,
ngiltere, Almanya gibibirok lkede skartaya km araba
7/30/2019 Tersine Lojistik
56/95
56
arlnn%75inioluturanneredeysetmmetalparalar ,geridnmetabitutulmaktad
r.
Eldenkarma
Gnmzde imalatlarekonomiknedenlerden dolayhayatevriminitamamlam
rnleri%100eldenkarmakyerine,ayrtrarakyenidenimaledebilmekte hatta
bazparalarndorudanyenidenkullanabilmektedirler. Yanieldenkarmahibir geri
dntrmeopsiyonuuygulanamaddurumlardaatklardankurtulmakiin bavurulanbir
yntemolarakkullanlmaktadr.Eldenkarmailemikullanlm rnleriyakarakyada
gmerekyaplabilir.Tersinelojistiinamacrnyada
malzemeleriyenidenkullanarakat kmiktarnnminimizeedilmesidirancakatklarn
herzamandeerlendirilmesi mmknolamayabilmektedir. Btngeridntrme
yntemleri,operasyonlarave bununlailikiliolarakeldenkarmamaliyetlerine katlanmay
gerektirir. Bu maliyetler, yntem seimini etkileyen en nemli
unsurlardanbirinioluturur.Literatrdeokkez elealnankonulardanbirisiat klarn
zararlolupolmaddr. Zararlatklarevreyidahafazlatehditetti indenzararsz
olanlardan dahaciddi bir ekilde ynetilmesi gerekmektedir. Atk iyiletirmeveelden
karma konusunda uzmanlaan firmalar bulunmaktadr. Yeniden kullanlamayan
rnlerbufirmalara gnderilerek eldenkarlabilmektedir. Kullanlan
iyiletirmeyntemi ve atk tipine gre elden karma maliyeti
deimektedir.Zararlatklarneldenkarlmasdahapahalyamalolmaktadr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
57/95
57
Yukarda bahsedilentersine lojistikte kullanlan opsiyonlarn tamam aadaki ekil 16
detopluhaldegsterilmitir.
Servis2
HammaddeParalarFabrikas-yon
ModllerAltMontaj
rnMontaj DatmKullanclar
6 5 4 32
leriak
Geriak
7,8
7/30/2019 Tersine Lojistik
58/95
58
1.Yenidenkullanm(reusing) 5.Paraalma(cannibalization)
2.Tamir(repair) 6.Geridnm(recycling)3.rnYenileme(refurbishing) 7.Yakma(incineration)
4.Yenidenmalat(remanufacturing) 8.Gmme(Landfilling)
rngerialmopsiyonlar(Thierryveark.1995)
2.4Tersine Lojistiin AmalarGnmzdeolduka nemli bir konu olarak firmalarn gndeminde olan tersine
lojistiiuygulamayaynlendirenunsurlarkategoridegsterilebilir(Britoveark.,2002.)
Ekonomik Amalar:Tersine lojistik uygulamalar firmalara maliyetleri azaltarak,
malzemekullanmndrerek, deerliyedekparalarakaynakoluturarakveelden
karmamaliyetleriniazaltarak dorudankazansalamaktadr.Yenidenimalat
yaplangeridnmrndenhem hammaddevedeerkazanlr,hemdedahaaz
enerjitketilir.Dier yandan tersine lojistiisistemlerinedahiledenfirmalar,
kazandklar evreciimaj, artan mteriilikileri, zamanla daha da artmasbeklenen
kanunibasklarauyum salamagibifrsatlaryakalayaraktersinelojistiindolayl
kazanlarndan da yararlanabilmektedir.
Kanunlar:Atkarazilerininkapasitelerininazalmas,insanlarndoayaverdikleri
zararlarn sonularnn artk daha belirgin bir ekilde yaanyor olmas gibi
nedenlerle firmalarn rettikleri rnlerigeritoplamalar veiyiletirmeleri
konusundaki kanuni basklar her geen gn artmaktadr. AB lkelerinde (2003) ve
inde (2007) paket malzemelerin ve bataryalarn toplanmas ile ilgili karlan
kanunlar bunlardan sadece ikisini oluturmaktadr.
Artan Sorumluluk:rn geri toplamaprogramlaruygulayan firmalar mterilerle
dahayakn ilikilerkurarakdahafazlamteriyi etkilemekte ve daha fazla potansiyel
gelir elde etmektedir. (Sezer,2010)
7/30/2019 Tersine Lojistik
59/95
59
2.5Tersine Lojistik Uygulamalar
Metal,katve cam ieleriin kullanlanrnleringeri kazanm,yok edilmesine
kyasladahaekonomiktir.Bu rnler,rngerikazanmlarnnilk rneklerinitekil
etmektedir. Lund (1996)yapt almadaAmerikada 73 000 firmann
iyiletirme faaliyetlerinin herhangi bir biimini kullandn belirtmitir. Son
yllarda evreselkayglar da,yenidenkullanma olanilgiyiartrmtr. Avrupadaotomobil,elektronikgibi birokrnntoplanmassorumluluureticilereverilmi
durumdadr. Yasal basklarile birok lkede ulusal toplama ve geri kazanm
sistemleri kurulmaktadr. rnein Hollandada otomotiv sektrnde, trafik
kazalarnda zarar grm otomobillerin %90nda ileyecek ulusal bir sistem
baarylauygulanmaktadr(Hillegersbergveark.,2001).
rn gerialmnn en belirgin rnei, otomotiv endstrisinde yaanmaktadr.
ABDdecamn%20si,katrnlerinin%30uve alminyumkutularn%61igeri
dntrlrken, 10 milyonaraba ve kamyonun her yl %95i geri dnme
girmekte vebuaralarn %75i yeniden kullanm iingerikazandrlabilmektedir
(Gungorve Gupta, 1999). letmeler, deien koullaraayak uydurabilmek iin
tersinelojistikstratejilerigelitirmekteve uzundnemliplanlarnbunagre
yapmaktadrlar.rnein,BMWninstratejikamac,21. yzyldatamamylageri
kazanlabilir otomobillertasarlamaktr (Dowlatshahi, 2000). Tersine lojistik,
otomotivendstrisidnda,elik,elektronik,bilgisayar,kimya,ilavetbbiaralar
daierenbirokendstridekullanlmaktadr. Tersinelojistikfaaliyetleriuygulayan
bykfirmalararasndaBMW,Delphi,DuPont,GeneralMotors,HP saylabilir.
LojistikmaliyetleriABDekonomisininyaklak%9.9unuoluturmaktadr. Ancak
tersinelojistikfaaliyetlerinintutarntam olarakbelirlemek,firmalartersinelojistik
faaliyetleriniyeterincetakip etmediklerinden,oldukagtr.Tersinelojistik
maliyetlerinin, toplam lojistikmaliyetlerinin yaklak %4kadar olduu tahmin
edilmektedir(RogersveTibben-Lembke,2001).Bu durumdatersinelojistik
7/30/2019 Tersine Lojistik
60/95
60
maliyetlerinin,ABD GSMHsnnyzde0.5ikadarolduusylenebilir.Yaplan
aratrmalartersinelojistik faaliyetlerininpazar deerinin1997ylndayaklak35
milyon$civarndaolduu,2000ylndaise80milyon$aulatngstermektedir.
Genelharcamadzeyi,sektre,firmannzincirdekipozisyonunavekanalseimine
gredeisede,tersinelojistikfaaliyetlerininekonomidenemlibir rololduuve
neminindahada artacabilinmektedir.Bazsektrlerdetersinelojistikdierlerinde
olduundanokdahabykbirnemesahiptir.rnndeerininenfazlaolduuya da
geridnm orannn en yksek olduu sektrlerdeki tersine lojistik
faaliyetleriniiyiletirmekiin okdahafazla abaharcanmaktadr.Otomobilsektr
bunun iiniyibirrnektir. Tersine lojistiinnemi firmann datm kanalndaki
yerinegrede deimektedir.Aadabazsektrlerdekigeriiadeoranlaryer
almaktadr.
Tablo 4.rnek geri dn oranlar (Rogers ve ark., 1999)
Sektr Yzde
Dergiyaynlama %50
Kitapyaynclar %20-30
Kitapdatclar %10-20
Kartpostallar %20-30
Katalogperakendecileri %18-35
Elektronikortamdatclar %10-12Bilgisayarreticileri %10-20
CD-ROMlar %18-25
Yazclar %4-8
Mektuplasiparialanbilgisayarreticileri %2-5
Kitleretimiyapanlar %4-15
Otomobilendstrisi(para) %4-6
Tketicielektronii %4-5
Eviikimyasallar %2-3
7/30/2019 Tersine Lojistik
61/95
61
Mallarngeridnmbykbirgetirikaynadr.Bunundahask yaplabilmesi,
dnyadaki kaynaklarnok daha verimli bir ekilde kullanmn ve refah da
beraberindegetirmepotansiyelinitamaktadr.
Yaplan biraratrma ylda 60 milyon kitabn geri dndn, dnen kitaplarn
sektrde 100 milyon avroluk bir deere sahip olduunu gstermitir. Dnen
60milyon kitabn %80i zarar grmtr ve karmak ve masrafl operasyonlar
gerektirmektedir (Matthews, 2002). Dier biraratrmaya gre, Amerikada 2005
ylndayaklak15milyonhayatevriminitamamlambilgisayar1 milyon$lkbir
harcamaile atk arazilerinegnderilmitir.Bu sonu,birokimalatyilemci,g
kayna, batarya, yazc, kartu gibiparalar geridntrme abas gstermeye
teviketmitir.rnein,Dellve Applefirmalaruyguladklariyiletirmeprogram
vastasyla kullanlmbilgisayarlarn mterilerden toplatmaktadr. HPfirmasda
benzer ekildeuygulad Gezegen Dostu Program sayesinde kullanlm
bilgisayarlargerikazandrmaktadr.
AralarndaXeroxgibifirmalarndabulunduupek okuluslararasfirmarngeri
dntrme faaliyetlerinedahilolmaktadr.
Xerox,buyollayllk20milyon$lkmaliyettasarrufueldeetmektedir(Motavalli,1997).
Xerox fotokopimakineleri ve kartular yeniden imal ederken Deerefirmas ise
diesel motorlar ve motor paralarnn yeniden imalatn gerekletirmektedir.
Firmannyenidenimal edilenmotorlarnsatndaneldeettiigelir1996ylnda2,5
milyon$ amtr. IBM, Avrupada pekok iyiletirme faaliyetine katlarak
karllnartrmakla
kalmaypevreciimajkazanandierbirfirmadr(Germans,1996).(zgn,2008)
2.6 Tersine Lojistiin Faydalar
7/30/2019 Tersine Lojistik
62/95
62
Tersinelojistikzincirine dahilolanfirmalargnmznzorrekabet artlarnauyum
salamakonusundadierfirmalaragrebirkaadm ndedir.Tersinelojistikilegn
getikebilinlenenmterilerin beklentilerinin karlamannyanndaayrcaaada
deinilen daha pek ok fayda salanabilir (Patel, 2006):
Artan mteri tatmini (sat sonras hizmetler, garanti),
Artan deerkazanm (maksimumdzeyde atk iyiletirilmesi),
Azalan maliyetler (geri dnm),
Artan evre duyarll (atk dnm, zararl atklarn ynetilmesi).(zgn,2008)
7/30/2019 Tersine Lojistik
63/95
63
2.7 leri Ve Tersine Lojistik Arasndaki Farklar
lerive tersinelojistikbazfarkllklar iermektedirve tersinedatm, ileridatmn
simetrikbiryansmasolmayabilir.ekil4.2,herikidatmdaolasaklaren basit
ekliileifadeetmektedir.Etkinbirdatm annoluturulabilmesiiinaada
tanmlananbelirlibaz zelliklerin deerlendirilmesigerekmektedir(Fleischmannve
ark., 1997):
Tersinedatm kanalndarolalanelemanlarkimlerdir?Elemanlar,ilerilojistikte
grevalanbazyelerolabilecei gibi, tersinelojistie zg grevleri gerekletiren
yeni yeler de olabilirler.
Tersinedatm kanalndahangifonksiyonneredeyerinegetirilecektir?Atasarm
aamasnda, olas fonksiyonlar olan rn testi, ayrtrma, nakliye ve rn ilemenin
nerede yaplaca belirlenmelidir.
leri ve tersine datmkanalarasndaki iliki nedir?Ayn elemanlar bilekullanlyor
olsa, iki datmda farkl fonksiyonlar gerekletirileceinden bunlarn
entegrasyonundarotalama dzeyinde karmaklklar olacaktr.
ekil 14.leri ve tersine datm (Fleischmann ve ark., 1997)
7/30/2019 Tersine Lojistik
64/95
64
ekil 14tetersinelojistikileilerilojistiinnceliklibazzellikleriasndanbir
karlatrmas yaplmakta, ardndan gerekli aklamalar verilmektedir.
Tablo 5.leri ve tersine lojistik karlatrmas (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002)
leri lojistik Tersine lojistik
Tahminlergreceliolarakak/belirgindir.
Nakliyebirdenoadorudur.
rnkalitesistandarttr.
rn
paketlemebirrnektir.Gidileceky
er/rotalamabelirlidir.Kanallar
standartlatrlmtr.Fiyatgenelli
klestandarttr.
leri datmmaliyetlerimuhasebesistemiile yakndantakipedilir.
Stokynetimitutarldr.
Taraflararasanlamalarak veanlalrdr.
Pazarlamametotlarbelirlidir.
rnizlemekiingerekzamanlbilgilere
Tahminlerdahazordur.
Nakliyeoktanbiredorudur.
rnkalitesistandartdeildir.
rnpaketiounluklazarargrmtr.
Gidilecekyer/rotalamabelirlideildir.
stisnalarlaynlendirilir.
Fiyatlamabirokfaktrebaldr.
Tersinelojistikmaliyetleridahaaz
belirgindir.
Stokynetimitutarldeildir.
Taraflarlaanlamalarilavevarsaymlarsebebiiledahakarmaktr.
Pazarlama,pekokfaktrnetkisiyledahakarmaktr.
Srelerinizlenebilirliidahaazdr.
Tersine lojistik, ierdii belirsizliklersebebiiletahminler,planlamalarvekontroller
yaplmas daha zor bir ak trdr. Geri dnen rnn miktar ve zamanlamas
hakknda belirsizliklerbulunmakta, dahasfirmann rettii her rn iin farklbir
dn oran geerli olmaktadr.
lerilojistik, birorijinnoktasndanbirokdatm noktasnaolacak ekildeakarken,
tersine lojistikte bunun tersi geerlidir. Geri dnler perakendeciler aracl ile de
gerekleebilirancak,ilerivegerilojistiinbazenayndatm noktalarnasahip olmas,
7/30/2019 Tersine Lojistik
65/95
65
bunlarn btnletirilebilecei anlamna gelmemektedir.
lerilojistikternvepaketlemekalitesibelirlive ayndr,budatamay
kolaylatrr.Ancak,geridnlerdernlertamolarakpaketlenmemiolabilir.Ayn
zamanda, dnen rnler, giden yeni rnler kadar byk miktarlarda olmadndan,
bunlar iin tamay kolaylatrc paketlemeler (paletler, konteynrlar)
kullanlamamaktadr. Paketlemenin olmamas veya dzgn ve bir rnek olmamas,
rnnreticifirmaveileyecekpersoneltarafndan tanmlanmasnda
zorlatrmaktadr.
Geri dnenrnn kalitesi standart olmadndan tedariki, mterilere satn
aldklar rn miktar ve dier birok faktre bal olarak farkl fiyatlar
uygulayabilir.
Geleneksel stok kontrol yntemlerinde geerli olan varsaymlarnou,tersine
lojistikteuygulanamamaktadr.Tersinelojistikkanalnarn girileri, satfiyat, talep
gibi deikenler ortamn belirsizliini artrmaktadr.
lerilojistikte tedarik zincirindeki taraflarla yani tedariki ve satcile anlamalar
yaplmasdahakolaydr.Ancaktersinelojistikte rnnbirrnekolmamas,miktar
vefiyatbelirsizlii, talep deikenlii gibi sebeplerle anlamalardahakarmak
olacaktr.
Tersine lojistikteaknizlenmesi,ilerilojistiekyasladahagolmaktadr.nk
firmalarnbiliim sistemleri,geridnleritakip edecekekildetasarlanmamaktadr.
Budarngelilerini takip etmeyi zorlatrmakta,ksa dnemli operasyon planlar
yaplmasn bile olduka g klmaktadr. Merkezi toplama sistemlerinde uygun
biliim sistemlerikullanlmasileplanlayclarndahauzundnemlikveetkinplanlar
yapmasn salayacaktr.
lerilojistiktemaliyetler tanmlanmtrvebelirlidir.Muhasebesistemleri,ileriakkanal boyuncaolacakmaliyetleriizleyecek ekildetanmlanmtr.Ancak,tersine
7/30/2019 Tersine Lojistik
66/95
66
lojistiktefarklmaliyetler,ilerilojistiktenfarklekildeortayakacaktr . T a b l o 5 ,
ilerivetersinelojistikmaliyetlerininkarlatrmasnyapmaktadr.Tersine lojistikteki
en nemli maliyetlerden biri, nakliye aktivitelerine ilikin maliyettir.
Nakliyemiktarnn az olmas,paketlemenindzgnolmamasnakliye maliyetlerinin
artmasna sebep olur. Stok bulundurmamaliyeti isedeikendir, daha dk
miktarlarda olduundanstokmaliyetinindahadkolmasbeklenebilir.Ancak,
paketlemenin dzgn olmamas, bozulmalar ve mevsimsel dalgalanmalarn olmas
rnn ikinci el pazarlarndaki deerinidrebilir.
Tablo 6.Tersine lojistikte maliyet dzeyi (Rogers ve Tibben-Lembke, 2002)
Maliyetkalemleri leri lojistik ile karlatrmas
Nakliye
Stokbulundurmamaliyeti
Fire/kayp
EskimeToplama
Snflama/kalitetanmlama
Yenileme/yenidenpaketleme
Dahayksektir.
Dahaazdr.
okazdr.
Dahayksekolabilir.okyksek-dahaaz standartlatrlm.
okdahayksek.
Tersinelojistikiinnemlidir,ileri lojistikteyoktur.
letmelerintersinelojistikuygulayabilmeleriiinmevcut sistemlerinde,srelerinde ve
karar almaaamalarnda yeniden dzenlemeler yapmalargerekmektedir.
Dzenlemeler gerektirenbu alanlarn tm, bal bana zlmesi gereken
problemlerolarakiletmelerinkarsnakmaktadr.Tersinelojistiinuyguland
vereticiyegeridnenrnleringerikazanmnnsalandretim ortamlarnda,
gelenekselretim sistemlerindedeolduugibi,retim,stok,datm vepazarlamaya
ilikin kararlarn alnmas gerekmektedir.
Tersinelojistikileileridorulojistik arasndakifarklarndahaiyianalizedilebilmesi iin
ncelikle Fleischmann ve ark. (1997) tarafndan tanmlanan tersine lojistik
alanlarna(yerleim teorisivelojistikatasarm,envanterkontrolveyeniden imalat,
7/30/2019 Tersine Lojistik
67/95
67
iyiletirme iinMRP ve geri lojistik ile e-ticaret) bir gz atmak
gerekmektedir:
Yerleim TeorisiveLojistikATasarm:lerilojistikandabulunanlardanfarkl
olarakgerilojistikzincirindedahafazlabirim yeralmaktadr.Burada,tedarik zinciri,
ilerilojistikann tm elemanlarnailaveolaraktalepnoktasolarakgrevyapan3.
partilojistikfirmalar,ikincilmarketler,atkarazileri, vakflarvedahafazlasndan
olumaktadr.nceden belirlenmibirtalepolmadndanvefarklkstlarla
snrlandrlm kapasiteleresahip olduklarndan bu birimler zel bir karakteristie
sahiptir.Fazlamiktardakibelirsizlikgerilojistikann tasarlanmasn zorlatrmaktadr.
Bu belirsizlik, firmalarn rnlerin ne zaman, nereye ve naslgeri dntrleceini
bilememesinden ve miktar ve kalitenindeiiklik arz etmesinden
kaynaklanmaktadr.rnnezamangeri dnmeli?,Nereyetanmal?,Firma karn
maksimize etmek iin en etkili strateji nedir? sorulargeri lojistik a
tasarmndaaratrmaclaren ok dndrensorulardr
(InstitulDestudisTerritorials,2002).
Geri dnen rnlerin kalitesi ve miktar; rnein yksek kaliteli bir rn daha fazla
tamamaliyetigetireceinden (ve bylece daha merkezi bir a tasarm
gerektireceinden) uygun bir a tasarmiin belirleyici faktrlerdir. te yandan
dk deerlirnler iin kapsaml tama yaplmas ekonomik olmayacaktr.
Dahas,iyiletirilenrnleriinsonpazarlarn iyibilinememesiatasarmndaha
belirsiz hale getirmektedir (Fleischmann ve ark., 1997).
Ayrca, dnen rnlerinmiktarna bal olarak ileri lojistik anda bulunan datm
tesislerindenfarklolarakdeiik sayda toplamanoktalarkullanlabilir.Tersine
lojistikalarnn ilerilojistikteolduukadarbasitolmayacaaktrnkrnler
mterilerden toplandnda izleyeceklerirotalar rnn durumuna gre deiecektir.
Diertaraftanrnntm bileenleriimalattesislerinetanmayayetecekdeerde
olmayacaktr.
7/30/2019 Tersine Lojistik
68/95
68
Krikk