Tác giả: Richard Koch. - sachvui.com · doanh thu từ vé xem phim ở rạp, và ta có thể xem đây là quy luật 80/1 (xem mục “Nguyên lý 80/20 phân loại phim

NGUYÊNLÝ80/20–BÍQUYẾTLÀMÍTĐƯỢCNHIỀU

Tácgiả:RichardKoch.

Dịchgiả:LêNguyễnMinhThọ.TrươngHớnHuy.

Nhàxuấtbản:NxbTrẻ

Sốtrang:436

Hìnhthứcbìa:Bìacứng

Ngàyxuấtbản:05–2008

Biêntậpvàthựchiệnebook:hainguyenspk,supergirl27

---------------------------------------

Mụclục

LinkPHẦN1:MỞĐẦU

1.LinkDẫnnhậpvềNguyênlý80/20

2.LinkTưduytheoNguyênlý

LinkPhần2

THÀNHCÔNGTRONGKINHDOANHKHÔNG

NHẤTTHIẾTLÀMỘTĐIỀUHUYỀNBÍ

3.LinkNgấmngầmmộtlànsóng

4.LinkTạisaochiếnlượccủabạnsailầm?

5.LinkĐơngiảnlàtốtđẹp

6.LinkCâuđúngđốitượngkháchhàng

7.LinkMườiứngdụnghàngđầutrongkinhdoanhcủaNguyênlý80/20

8.LinkQuíhồtinh!“Sốítquanyếu”đemlạithànhcôngchobạn

LinkPhần3

LÀMÍT,THUVÀ“THỤ”NHIỀUHƠN

9.LinkTựDo

10.LinkCáchmạngthờigian

11.LinkBaogiờbạn

12.LinkVớimộtíthỗtrợtừbằnghữu

13.LinkThôngminhvàlườinhác

14.LinkTiền,tiền,tiền

15.LinkBảythóiquenmangđếnhạnhphúc

LinkPhần4

MỞRỘNGÁPDỤNGNGUYÊNLÝ80/20TRONGCUỘCSỐNG

16.Link“Lấylạiphongđộ”

PHẦN1:MỞĐẦU

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Lệchchênh,vũtrụnàylàthế!

Nguyênlý80/20làgì?Nguyênlý80/20chochúngtabiếtrằngtrongbấtcứmộtnhómnàocũngđềucómộtsốđốitượngcómộtvaitròquantrọnghơnnhữngđối tượngkhác rấtnhiều.Mộtmứcchuẩnhoặcgiả thuyếtphùhợplà80%nhữngkếtquảhoặcsảnphẩmđượcsảnsinhratừ20%nhữngnguyênnhân,vànhiềukhitừmộttỷlệnhỏhơnnhiềunhữngđộnglựccósứctácđộnglớn.

Lờiăntiếngnóithườngnhậtlàmộtminhhọarấtrõchothựctếnày.NgàiIssacPitman,ngườiphátminh ra tốcký, khámphára rằngchỉcó700 từ

thông dụngmà đã chiếm đến 2/3 các từ ngữ dùng trong những cuộc nóichuyện trao đổi qua lại giữa chúng ta với nhau. Pitman nhận thấy rằng,những từ ngữ này, kể cả những từ ngữ phái sinh của chúng, chiếm 80%tronglờiăntiếngnóithôngthường.Trongtrườnghợpnày,khôngtới1%từngữ(bộtừđiểnNewOxfordShorterOxfordEnglishDictionarytậphợpnửatriệutừ)đượcsửdụngtrong80%lượngthờigian.Chúngtacóthểgọiđâylànguyênlý80/1.Tươngtự,trên99%nhữngtraođổi,chuyệntròsửdụngkhôngtới20%vốntừ:chúngtacóthểgọiđâylànguyênlý99/20.

Điệnảnhcũngcóthểsửdụngđểlàmmộtminhhọachonguyênlý80/20.Mộtnghiêncứumớiđâychothấyrằng1,3%cácbộphimđemvề80%tổngdoanhthutừvéxemphimởrạp,vàtacóthểxemđâylàquyluật80/1(xemmục“Nguyênlý80/20phânloạiphim–gàragà,côngracông,trang...).

Nguyênlý80/20khôngphảilàmộtcôngthứchuyềnbígì.Nhiềukhimốiquanhệgiữakếtquảvànguyênnhângầntỷlệ70/30hơnlà80/20hay80/1.Nhưngcómộtthựctếlàítkhinàoxảyratrườnghợp50%cácnguyênnhândẫnđến50%kếtquả.Chúngtacóthểthấyđượcvũtrụnàykhôngcânđối,khôngbằngcân.Mộtthiểusốlạiđóngmộtvaitròquanyếu.

Những con người và tổ chức thật sự có hiệu quả đều biết bám sát, tậndụngmộtsố ítnhữngđộnglựcquantrọngcó thểpháthuyhiệuquảtronglĩnhvực,thếgiớicủahọvàchuyểnchúngthànhnhữnglợithếcủahọ.Cácbạnhãytiếptụcđọcnhữngtrangsáchsauđâyđểtìmhiểuxemcácbạncũngcóthểhọchỏivàlàmnhưthếnàođểcũngđượcnhưnhữngngườiấy...

1

DẫnnhậpvềNguyênlý80/20

Trongmộtthờigiandài,địnhluậtPareto[Nguyênlý80/20]cứlừnglữngtồntạitronglĩnhvựckinhtếnhưmộttảngđábấttrịkhôngmờimàđếntrênmộtkhoảngsânđãngănnắpđâuvàođó,mộtđịnhluậtthựcchứngkhôngaicóthểgiảithíchnổi.

JosefSteind1

Nguyên lý 80/20 có thể và nên được áp dụng bởimọi con người thôngminhtrongcuộcsốngthườngnhậtcủahọ,bởimọi tổchức,đơnvị,vàbởimọinhómvàhìnhtháixãhội.Nguyênlýnàycóthểgiúpcáccánhânvàtổ

chức đạt được nhiều kết quả hơn nhiều với lượng công sức ít hơn nhiều.Nguyên lý80/20 có thể làmchoconngười tahiệuquảhơnvàhạnhphúchơn.Nócóthểnhânlêngấpbộimứcđộlợinhuậncủacáccôngtyvàtínhhiệuquảcủabấtcứtổchứcnào.Thậmchínócònđóngmộtvaitròquanyếutrongviệcnângcaochấtlượngvàsốlượngnhữngdịchvụcôngíchtrongkhicắt giảm chi phí. Cuốn sách này, công trình đầu tiên bàn về Nguyên lý80/20,2đượcviếtratừmộtniềmxáctíncháybỏng,đãđượckiểmnghiệmvàthựcchứngquakinhnghiệmkinhdoanhvàcánhân,rằngnguyênlýnàylàmộttrongnhữngphươngcáchtốtnhấtđểgiảiquyếtvàvượtquađượcnhữngáplựccủacuộcsốnghiệnđại.

Nguyênlý80/20làgì?

Nguyênlý80/20khẳngđịnhrằngmộtthiểusốnguyênnhân,“nguyênliệuđầu vào”, hoặc công sức thường dẫn đếnmột đa số những kết quả, “sảnphẩmđầura”,hoặcnhữngthànhquả.Hiểutheonghĩađen,điềunàycónghĩalà,chẳnghạn,80%nhữnggìcácbạnđạtđượctrongcôngviệccủamìnhlàkếtquảcủa20%lượngthờigiancácbạnđãbỏra.Nhưvậy,cóthểnói4/5nhữngnỗlựcmàcácbạnđãbỏra–chiếmmộttỷlệrấtlớn–đềuchủyếulàkhông đem lại hiệu quả mong đợi. Thực tế này trái ngược với những gìngườitathườngnghĩ.

NhưvậyNguyênlý80/20khẳngđịnhrằngtự trongnội tạiquanhệgiữanguyênnhânvàkếtquả, “nguyên liệuđầuvào”và“sảnphẩmđầu ra”,vàgiữacôngsứcvàthànhquảthuđượcđãcómộttìnhtrạngmấtcânđối.Mộtchuẩnmức rất rõ cho tình trạngmất cânđối này có thể thấyquaquanhệ80/20:côngthứcđiểnhìnhsẽchothấyrằng80%những“sảnphẩmđầura”kết tựu từ 20%những “nguyên liệu đầu vào”; rằng 80%các kết quả xuấtpháttừ20%cácnguyênnhân;hoặcrằng80%nhữngthànhquảcóđượctừ20%côngsứcđãđầutư.Hình1minhhọachomốiquanhệnày.

Trong kinh doanh, nhiều ví dụminh họa choNguyên lý 80/20 đã đượckiểmchứng.20%cácsảnphẩmthườngchiếm80%doanhsốtínhtheođô-laMỹ;và20%cáckháchhàngcũngcómộttầmquantrọngtươngtự.20%cácsảnphẩmhoặckháchhàngthườngchiếmkhoảng80%lợinhuậncủađơnvị.

Trongxãhội,20%cáctộiphạmchiếm80%giátrịcủatấtcảcáctộiphạm.20%người láixegây ra80%số tainạn.20%sốngườikếthôncấu thành80%sốngười lydị(nhữngkẻcứtáihônrồi lại lydịđã làmméolệchcác

consốthốngkê,gâyramộtcảmgiácbiquansailệchvềmứcđộchungthủytronghônnhân).20%cáchọcsinhsinhviênnắmgiữ80%nhữngbằngcấp,chứngchỉđượcphátra.

Trong cuộc sống gia đình, 20% những tấm thảm trải trong nhà thườngxuyên có những bước chân giẫm lên. 20% số quần áo được đem ramặctrong80% lượng thờigian.Vànếu cácbạncógắnmột chuôngbáo trộm,80%nhữngvụbáotrộmnhầmlàdo20%nhữngnguyênnhânkhảhữu.

ĐộngcơđốttronglàmộtminhhọatuyệtvờichoNguyênlý80/20.80%lượngnănglượngbịbỏphítrongquátrìnhđốtnhiênliệuvàchỉcó20%làđượcchuyểnthànhnănglượngđẩychobánhxechạy;số20%“nguyênliệuđầuvào”nàytạora100%“sảnphẩmđầura”!3

KhámphácủaPareto:thiếucânđối,mộttìnhtrạngxảyramộtcáchcóhệthốngvàcóthểđoántrướcđược

CơsởnềntảngcủaNguyênlý80/20đượcVilfredoPareto(1848-1923)–

nhàkinhtếhọcngườiÝ–khámpháranăm1897,cáchđâyđúng100năm.Khámphácủaôngchođếnnayđãcónhiềutêngọikhácnhau,nhưNguyênlý Pareto (Pareto Principle),Định luật Pareto (ParetoLaw),Qui tắc 80/20(80/20Rule),Nguyênlýthiểucông(PrincipleofLeastEffort),vàNguyênlýbấtcânbằng(PrincipleofImbalance);trongbộsáchnàychúngtasẽthốngnhấtgọi làNguyênlý80/20.Quacảmộtquátrìnhảnhhưởngngấmngầmđối với nhiều người thành đạt quan trọng, nhất là những người làm kinhdoanh, những người saymêmáy tính, và những kỹ sư phụ trách về chấtlượng,Nguyên lý 80/20 đã góp phần tác động đến thế giới hiện đại. Tuynhiên,nóhãycònlàmộttrongnhữngbíẩnlớnnhấttrongthờiđạichúngta–vàngaycảmộtsốítngườibiếtvàsửdụngNguyênlý80/20cũngchỉkhaithácđượcmộtphầnnhỏnhoisứcmạnhcủanó.

NhưvậyVildredoParetođãkhámphá ra cáigì?Ôngđã tìnhcờnghiêncứunhữngquy luật về của cải và thunhậpởnướcAnh thếkỷXIX.Ôngnhậnthấyrằng,theomẫunghiêncứucủaông,hầuhếtlượngthunhậpvàcủacải về taymột nhóm người thiểu số.Có lẽ chuyện này cũng không có gìđángngạcnhiêncho lắm.Nhưngôngcũngkhámphárahaiđiềukhácmàôngcholàrấtcóýnghĩa.Mộtlà,cómộtmốiquanhệnhấtquán,cótínhtoánhọcgiữatỷ lệngười(lượngphầntrămtrongtổngsốđối tượngnghiêncứuđangxét)vàlượngthunhậphoặccủacảimànhómnàyđượchưởng.4Nóiđơngiảnhơn,nếu20%củanhómđốitượngnghiêncứuhưởng80%lượngcủacải,5thìcácbạncóthểđoánchắcrằng10%sẽhưởng,chẳnghạnnhư,65%lượngcủacải,và5%sẽhưởng50%.Điểmmấuchốtkhôngphảiởchỗcácconsốphầntrăm,màlàởchỗviệcphânbốcủacảitrongmộtnhómđốitượngcóthểtiênđoánlàkhôngcânđối.

KhámpháthứhaicủaPareto,mộtkhámpháthậtsựlàmôngphấnkhích,làquyluậtbấtcânđốinàylặpđilặplạimộtcáchổnđịnhbấtcứkhinàoôngxemxétnhữngdữliệuliênquanđếnnhữnggiaiđoạnlịchsửkhácnhauhoặcnhữngquốcgiakhácnhau.DùnghiêncứunướcAnhtrongnhữnggiaiđoạnđầu,hoặcbấtcứdữliệunàocóthểcóđượcvềnhữngnướckháctrongthờiđạicủaônghoặctrướcđó,ôngđềuthấycómộtquyluậtchunglặpđilặplại,nhiềulần,vớimộtsựchínhxáctoánhọc.

Đây làmột sự trùnghợp lạ kỳ, hay làmột điều gì đó cómột tầmquantrọnglớnlaođốivớikinhtếhọcvàxãhội?Quyluậtnàycócònđúngkhôngnếuápdụngvàonhữngtậphợpdữliệucóliênquanđếnnhữngvấnđềkhácngoàicủacảihoặcthunhập?Paretolàmộtnhàcáchtânđạitài,vìtrướcông

tachưacóaitừngxemxéthaitậphợpdữliệucóliênquanvớinhau–trongtrườnghợpnàylàsosánhphânphốithunhậphoặccủacảivớisốngườicóthunhậphoặcchủsởhữutàisản–vàsosánhtỷlệphầntrămgiữahaitậphợpdữliệunày.(Ngàynayphươngphápnàyđãtrởnênbìnhthường,vàđãdẫnđếnnhữngbướcnhảyvọtlớntrongcáchoạtđộngdoanhthươngvàkinhtế.)

MặcdùParetođãnhậnthấytầmquantrọngvàphạmviápdụngrộnglớncủakhámphácủaôngnhưng,thậtđángtiếc,ônglạirấtkémtrongviệcgiảithíchnó.Sauđóôngtiếptụcđưarahàngloạtnhữnglýthuyếtxãhộihọckỳthúnhưng lanman, chẳngđâuvàođâu, tập trungvàovai trò củabộphậntinhhoacủaxãhội,đểrồicuốiđờiông,nhữngtưtưởngấyđãbịnhữngtênphátxít theopheMussolini lạmdụngvàbópméo.ÝnghĩacủaNguyênlý80/20đãbị“trùmmền”cảmộtthếhệ.Trongkhimộtvàinhàkinhtếhọc,đặcbiệt làởHoaKỳ,6đãnhậnthấytầmquantrọngcủanónhưngmãiđếnsauChiếntranhThếgiớiThứhaimớicóhaingườiđi tiênphongcùnglúcnhưnghoàntoànkhácnhaubắtđầutạorađượcnhữngđợtsónggâychúýdưluậnvớiNguyênlý80/20.

1949:NguyênlýThiểuCôngcủaZipf

Một trongnhữngngườiđi tiênphong làgiáo sưngữvăndạyởĐạihọcHarvard,GeorgeK.Zipf.Năm1949,giáosưZipfkhámphára“Nguyênlýthiểu công” vốn thật ra làmột tái khámphá và cụ thể hóa nguyên lý củaPareto.NguyênlýcủaParetophátbiểurằngnguồnlực(conngười,hànghóa,thờigian,kỹnăng,hoặcbấtcứthứgìkháccókhảnăngsảnsinhthêmgiátrịmới) thường cókhuynhhướng tự sắpxếp chínhmìnhđểgiảm thiểu côngviệc, để rồi chừng 20-30% của bất cứ nguồn lực nào chiếm 70-80% hoạtđộngliênquanđếnnguồnlựcấy.7GiáosưZipfsửdụngnhữngconsốthốngkêvềdânsố,sáchvở,tưliệungữvăn,vànhữnghànhvicánhânđểchỉrasựlặpđilặplạirấtổnđịnhcủaquyluậtbấtcânđốiấy.Chẳnghạn,ôngphântích tất cả những tờ hôn thú được cấp bởi chính quyềnPhiladelphia trongnăm1931ởmộtkhuvựcgồm20dãynhà,quađóchothấyrằng70%nhữngvụkếthônlàgiữanhữngngườisốngtrongvòng30%củakhoảngcách.

Rấttìnhcờ,Zipfcũngcungcấpđượcnhữnggiảithíchkhoahọcchomộtbànlàmviệcbừabộnbằngcách“bàochữa”chosựbừabộnấyvớimộtquyluậtkhác:tầnsuấtsửdụngđemnhữngthứthườngxuyênđượcsửdụnglạigầnvớichúngta.Nhữngthưkýthôngminhtừlâuđãbiếtkhôngnênsắpxếp

quáđâuvàođấyđốivớinhữngtàiliệu,giấytờthườngcầnthamkhảo.

1951:QuyluậtvềsốítquanyếucủaJuranvàsựhưngphátcủaNhậtBản

Một nhân vật tiên phong khác củaNguyên lý 80/20 làmột người đượcxemlàtổsưvềchấtlượng,kỹsưJosephJuran(sinhnăm1904),mộtngườiMỹgốcRu-ma-ni,mộtnhânvậtquantrọngđứngsaucuộcCáchmạngChấtlượng trong giai đoạn 1950-1990. Ông đã làm cho cái mà ông gọi là“Nguyên lý Pareto” hoặc “Quy luật về số ít quan yếu” (Rule of theVitalFew)hầunhưđồngnghĩavớicuộcđitìmchấtlượngcaochosảnphẩm.

Năm1924, Juran vào làm việc ởWesternElectric, bộ phận chế tạo sảnxuấtcủaBelltelephoneSystem,khởiđầusựnghiệplàmộtkỹsưtrongmộtcôngtyvàvềsauđãthànhdanhnhưlàmộttrongnhữngchuyêngiatưvấnvềchấtlượnghàngđầucủathếgiới.

Ý tưởng tuyệtvờicủaông làsửdụngNguyên lý80/20,cùngvớinhữngphươngphápthốngkêkhác,đểtìmvàkhắcphụcnhữnglỗichấtlượngvàcảithiệnđộtincậyvàgiátrịcủacáchànghóacôngnghiệpvàtiêudùng.Sổtaykiểmsoátchấtlượng,tácphẩmcótínhmởđườngcủaJuran,đượcxuấtbảnlầnđầutiênvàonăm1951vàđãtándươngNguyênlý80/20bằngnhữnglờilẽrấthàophóng:

NhàkinhtếhọcParetođãpháthiệnrarằngcủacảicũngđượcphânphốimột cách thiên lệch [như những quan sát của Juran vềmất tổn thất chấtlượng].Tacóthểtìmthấynhữngtrườnghợptươngtự–sựphânbốtộiphạmgiữanhữngtộinhân,sựphânbốtainạngiữanhữngquitrìnhtiềmẩnnguycơ,v.v...NguyênlýcủaParetovềsựphânbốkhôngđồngđềuápdụngchosựphânbốcủacảivàchosựphânbốtổnthấtchấtlượng.8

KhôngcónhàcôngnghiệptaitomặtlớnnàoởMỹquantâmđếnnhữnglýthuyếtcủaJuran.Năm1953ôngđượcmờiđếnNhậtBảnđểthuyếtgiảng,vàđãđượcnhiềungườiđónnhậnýtưởngcủaông.ÔngđãởlạilàmviệcvớimấytậpđoàncủaNhật, làmbiếnchuyểngiá trịvàchất lượngnhữnghànghóatiêudùngcủahọ.MãichođếnkhimốiđedọacủangườiNhậtđốivớinềncôngnghiệpHoaKỳđãhiểnhiện,thờigiansaunăm1970,thìởphươngTâyngườitamớixemtrọngJuran.ÔngvềnướcđểlàmchonềncôngnghiệpHoaKỳnhữnggìôngđãlàmchongườiNhật.Nguyênlý80/20chínhlàlinhhồncủacuộccáchmạngchấtlượngtoàncầu.

Các thập niên 1960-1990: những tiến bộ từ việc áp dụng Nguyên lý80/20

IBMlàmộttrongnhữngtậpđoànđầutiênvàthànhcôngnhấtđãpháthiệnvàđưavàoápdụngNguyênlý80/20,mộtđiềugiúpgiảithíchtạisaohầuhếtcácchuyêngiahệthốngmáytínhđượcđàotạoởhaithậpniên1960và1970đềubiếtđếnýtưởngnày.

Năm1963,IBMpháthiệnrarằngchừng80%thờigiancủamộtmáytínhđượcdànhđểthựchiệnchừng20%mãđiềuhành.Côngtyngaylậptứcviếtlạiphầnmềmđiềuhànhđể20%mãđiềuhànhsửdụngthườngxuyênnhấtấydễ tiếp cận và thân thiện với người sử dụng nhất, qua đó làm cho nhữngchiếcmáy tính IBMtrởnênhiệuquảhơnvànhanhhơnnhữngchiếcmáytínhcủacáccôngtyđốithủcạnhtranhtrongđasốnhữngchươngtrìnhứngdụng.

Nhữngtậpđoànchếtạomáytínhcánhân(PC)vàviếtphầnmềmsửdụngchochúngởthếhệkếtiếp,nhưApple,Lotus,vàMicrosoft,cònsốtsắnghơntrongviệcápdụngNguyênlý80/20đểlàmchonhữngchiếcmáytínhcủamìnhrẻhơnvàdễsửdụnghơnchomộtlớpngườisửdụngmới,trongđócónhữngngười“dốtmáytính”hiệnđượccangợi,obếmàtrướcđâynhácthấychiếcmáychỉdám“kínhnhiviễnchi”.

Kẻthắnggomtất

Sau Paretomột thế kỷ, ý nghĩa củaNguyên lý 80/20 lại hồi sinh trongnhữngtranhluậngầnđâyvềmứcthunhậpcaongấttrờivàluôntăngcaocủanhữngsiêusaovànhữngcánhânrất thiểusốđầungànhởngàymộtnhiềucácngànhnghề.ĐạodiễnphimStevenSpielbergkiếmđược165triệuđô-latrongnăm1994.JosephJamial,luậtsưtốtụngđượctrảthùlaohậuhĩnhất,90 triệu đô-la. Lẽ đương nhiên, những đạo diễn phim hay luật sư thườngthường bậc trung chỉ có đượcmộtmức thu nhập bé tẻo teo so với nhữngmóntiềncỡđó.

ThếkỷXXđãcónhữngnỗlựctolớnnhằmcânbằngcácmứcthunhập,nhưngtìnhtrạngbấtđồngđềuvừamớiđượcsanphẳngchỗnàylạicứnổilênchỗkhác.ỞHoaKỳ, từ1973đến1995, thunhậpthựctrungbìnhtăng36%, nhưng con số tương ứng của các công nhân không cómột chức vụquảnlýgìlạigiảm14%.Trongthậpniên1980,tấtcảcủacảiđãvềtay20%nhữngngườithunhậpcaonhất,và64%củatổngmứctăng–mộtđiềukhông

thểkhôngđểý–lạivàotay1%nhữngngườithunhậpcaonhất.QuyềnsởhữucáccổphầnởHoaKỳcũngtậptrungchủyếutrongmộtthiểusốcáchộgiađình:5%sốhộgiađìnhHoaKỳsởhữuchừng75%giátrịtrongngànhhàngtiêudùng.Chúngtacũngcóthểthấymộttácđộngtươngtựtrongvaitròcủađồngđô-la:chừng50%cácgiaodịchthươngmạicủathếgiớiđượctínhbằngđô-la,vượtxaconsố13%là tỷ lệxuấtkhẩuHoaKỳsovới thếgiới.Và,trongkhitỷlệcủađồngđô-lasovớimứcdựtrữngoạihốilà64%,tỷsuấtcủaGDPHoaKỳvớitổngsảnlượngtoàncầucũngchỉvừaqua20%.Nguyên lý80/20 lúcnàocũng tựkhẳngđịnhgiá trị củamình, trừphiconngườicónhữngnỗlựclớn,tựgiác,vànhấtquán,duytrìquamộtthờigiandàiđểphủđịnhnó.

TạisaoNguyênlý80/20

lạiquantrọngđếnthế

LýdolàmchoNguyênlý80/20cógiátrịđếnthếlàdonóđingượclạivớinhữnggìchỉcảmnhậnbằngtrựcgiác.Chúngtathườngcứhaynghĩrằngtấtcảcácnguyênnhânsẽdẫnđếnnhữngkếtquảvớimộttầmquantrọnggầnnhưnhau.Rằng tất cả cáckháchhàngđều cógiá trị nhưnhau.Rằngmỗidoanh nghiệp, mỗi sản phẩm, và mỗi đồng tiền kiếm được từ lợi nhuậndoanhsốđềucógiátrịngangnhau.Rằng,vớichúngta,tấtcảcácnhânviênđềucógiátrịgầnnhưnhau.Rằngtấtcảcáccâuhỏivàcúđiệnthoạiđềucầnđượcđốixửnhưnhau.Rằngtrườngđạihọcnàocũngtốtnhưtrườngđạihọcnào.Rằngtấtcảmọivấnđềđềucómộtsốlượnglớnnhữngnguyênnhân,dovậykhôngđángphảikhubiệtriêngmộtsốnguyênnhânquanyếu.Rằngtấtcảmọicơhộiđềucógiátrịgầnnhưnhau,dovậychúngtađềuxửlýchúngnhưnhau.

Chúngtacókhuynhhướngchorằng50%cácnguyênnhânhoặctácđộngđầuvào tạo ra50%kếtquảhoặc sảnphẩmđầu ra.Dườngnhưcómột tưtưởng tự nhiên, hầu như dân chủ, cho rằng nguyên nhân và kết quả nóichungcânbằngnhau.Nhưngảo tưởngvềquanhệ50/50này làmột trongnhữngđiềusai lạcnhất,cóhạinhất,đồngthời lànếpnghĩ thâmcăncốđếnhất,trongbảnđồtưduycủachúngta.Nguyênlý80/20khẳngđịnhrằngkhihaitậphợpdữliệu,liênquanđếnnguyênnhânvàkếtquả,cóthểđượcxemxét và phân tích thì kết quả khả hữu nhất là sẽ cómộtmôhình, quy luậtchungvềsựmấtcânbằng.Sựmấtcânbằngấycóthểlà65/35,70/30,75/25,80/20,95/5,hoặc99,1/0,1,haybấtcứmột tỷ lệnàonằmtrongkhoảngấy.

Tuynhiên,tổnghaiconsốđượcđemrasosánhkhôngnhấtthiếtphảilà100(xemtrang43).

Nguyênlý80/20cũngkhẳngđịnhrằngkhichúngtabiếtmốiquanhệthậtsựthìthườngchúngtalấylàmngạcnhiêntrướctìnhtrạngmấtcânbằnggiữahaibên.Dùmứcchênhlệchlàgìthìthôngthườngsựmấtcânbằngấycũngvượtrakhỏinhữngướcđịnhcủachúngtatrướcđó.Cácnhàquảnlýcóthểđãngờngợthấyrằngmộtsốkháchhàngvàmộtsốsảnphẩmcókhảnăngsinhlợinhuậncaohơnnhữngkháchhàngvàsảnphẩmkhác,nhưngkhiđãđượcchứngminhchothấymứcđộkhácbiệtthìhọthườnglấylàmrấtngạcnhiênvàcókhingơngẩntrướckếtquảấy.Cácgiáoviêncóthểđãbiếtrằngđasốnhữngvấnđềviphạmkỷluậthoặchầuhếtcácvụtrốnhọcđềuxuấtpháttừmộtthiểusốcáchọcsinh,nhưngnếuphântíchsổsáchghichéplạicácvụviệcấythìsựkhácbiệtgiữahaiconsốcólẽsẽlớnhơnmứcngườitavẫnhằng tưởng.Có thể chúng ta cũng thấy được rằngmột phần quỹ thờigiancủachúngtacógiátrịhơnphầncònlại,nhưngnếuchúngtađolườnghaiphầnthờigianđầutưvàkếtquảthuđượcthìsựkhácbiệtgiữacácconsốcũngsẽlàmchochúngtasữngsờ.

TạisaobạnlạiphảiquantâmđếnNguyênlý80/20?Chodùbạncónhậnrahaykhôngthìnguyênlýnàyvẫnápdụngvớicuộcđờicủabạn,chogiớixãhộicủabạn,vàchonơilàmviệccủabạn.HiểuđượcNguyênlý80/20sẽchophépbạncóđượcnhữngcáinhìnsâusắcvềnhữnggìđangthậtsựdiễnratrongthếgiớichungquanhchúngta.

Thông điệp chủ đạo của cuốn sách này là, cuộc sống thường nhật củachúngtacóthểđượccảithiệnrấtnhiềubằngcáchsửdụngNguyênlý80/20.Mỗicánhâncóthểhiệuquảhơnvàhạnhphúchơn.Mỗiđơnvịmongmuốncó lợi nhuận có thể kiếm được nhiều lợi nhuận hơn.Mỗi tổ chức phi lợinhuậncũngcóthểcóđượcnhữngkếtquảhữuíchhơn.Mỗichínhphủđềucóthểđảmbảorằngmỗicôngdâncủamìnhđềuđượchưởngnhiềuquyềnlợihơnkhicóchínhphủấycaiquản.Từngngườivàtừngtổchứcđềucóthểđạtđượcnhiềuđiềuhơn–tấtcảđềucógiátrị,vànétránhnhữnggiátrịtiêucực,vớiítcôngsứchơn,ítchiphíhơn,vàítvốnđầutưhơn.

Tâmđiểmcủanhữngtiếnbộấylàmộtquytrìnhthaythế.Nhữngnguồnlực có tác động yếu trong bất cứ công dụng nào đều không nên sử dụng,hoặcchỉsửdụngdèdặt.Nhữngnguồnlựccótácđộngmạnhmẽphảiđượcsửdụngcàngnhiềucàngtốt.Mộtcáchlýtưởng,mỗinguồnlựcphảiđượcsử

dụngvàonhữngchỗcóthểpháthuyvàđemlạigiátrịcaonhất.Ởbấtkỳchỗnàocóthể,nhữngnguồnlựcyếukémcầnđượcbồidưỡngvàpháttriểnđểchúngcóthểbắtchướchànhvicủanhữngnguồnlựchiệuquảhơn.

Sảnxuấtkinhdoanhvàthịtrườngđãsửdụngquitrìnhnày,vàđãthuđượcnhữngtácdụnglớnlao,từhàngtrămnămnay.NhàkinhtếhọcngườiPhápJ-BSay,ngườiđãtạoratừentrepreneur(nhàdoanhnghiệp)vàokhoảngnăm1800,đãnóirằng“nhàdoanhnghiệpchuyểnvậnnguồnlựckinhtếrakhỏikhu vực có năng suất thấp để bước lênmột khu vực có năng suất và sảnlượngcao”.Nhưngmộtýnghĩa thúvịcủaNguyên lý80/20 là, cácdoanhnghiệpvàthịtrườngvẫncònphảivượtquamộtkhoảngcáchbaoxanữamớiđưarađượcnhữnggiảipháptốiưu.Vídụ,Nguyênlý80/20khẳngđịnhrằng20%sảnphẩm,hoặckháchhàng,hoặcnhânviên,mớithậtsựtạora80%lợinhuận. Nếu điều này là đúng – và những nghiên cứu thường khẳng địnhnhữngtỷlệbấttươngxứngnhưthếquảcótồntại–thìcònlâuhiệntìnhấymớiđạtđếnmứccóhiệuquảhoặctốiưu.Điềucóýnghĩaởđâylà80%cácsảnphẩm,hoặckháchhàng,hoặcnhânviên,chỉđónggóp20%lợinhuận.Làđangcómộtsựlãngphílớn.Lànhữngnguồnlựcmạnhmẽnhấtcủacôngty đang bị níu lại bởi một đa số những nguồn lực kém hiệu quả hơn rấtnhiều.Làlợinhuậncóthểđượcnhânlênnếunhiềuhơnnhữngsảnphẩmtốtnhấtcóthểđượcđembánra,nhữngnhânviên“xịn”nhấtđượctuyểndụng,hoặc nhữngkhách hàng “ngon” được thu hút (hoặc được thuyết phục hãymuathêmnhiềuhàngnữacủacôngty).

Trongtrườnghợpnàyngườitacóthểđặtmộtcâuhỏirấtxácđáng:tạisaolạitiếptụclàmramớsảnphẩmchiếm80%màchỉđemvề20%lợinhuậnkia?Các công ty ít khi đặt ra câu hỏi này, bởi vì trả lời câu hỏi ấy sẽ cónghĩa làphảihànhđộngmộtcáchquyết liệt:ngưng làm4/5nhữnggìbạnđanglàmkhôngphảilàmộtthayđổinhỏnhặt.

ĐiềuJ-BSaygọilàcôngviệccủanhữngnhàdoanhnghiệpthìnhữngnhàtàichínhhiệnđạigọilà“nghiệpvụác-bít”(kinhdoanhchênhlệchtỷgiá).Thịtrườngtàichínhquốctếrấtnhanhnhạytrongviệcđiềuchỉnhnhữnghiệntượngbấtthườngtrongviệcđịnhgiátrị,chẳnghạngiữacáctỷgiáhốiđoái.Nhưngcáctổchứcdoanhthươngvàcáccánhânnóichungthườngrấtkémvề nghiệp vụ ác-bít hoặc nghệ thuật làm nhà doanh nghiệp, trong việcchuyểndịchnguồn lực từ chỗ chúngcógiá trị kémđếnchỗ chúngcó thểđem lạinhữngkếtquả tốt,hoặc trongviệccắtbỏnhữngnguồn lựcgiá trịthấp vàmua vào những nguồn lực có giá trị cao hơn. Trong hầu hết các

trườnghợp,chúngtakhôngnhậnramứcđộmàmộtsốnguồnlực,dùchỉlàmộtthiểusốnhỏ,lạicómộtnăngsuấtsiêucao–cáimàJosephJurangọilà“sốítquanyếu”–trongkhinhữngcáiđasố–“sốnhiềutàolao”–lạiđemlạirấtítnăngsuấthoặccóthểgâyranhữngtácđộngtiêucực.Nếuchúngtaquảcónhậnrasựkhácbiệtgiữa“sốítquanyếu”và“sốnhiềutàolao”trongtấtcảcácbìnhdiệncủađờisốngchúngta,vànếuchúngtacólàmmộtcáigìđótrướchiệntượngấythìchúngtacóthểnhânrộngnhữnggìchúngtaxemlàquantrọnglênmộtgiátrịgấpbội.

Nguyênlý80/20

vàthuyếthỗnđộn

Lýthuyếtxácsuấtchotabiếtrằnghầunhưkhôngthểcóchuyệntấtcảcácứng dụng củaNguyên lý 80/20 đều xảy ramột cách ngẫu nhiên, domộtthoángcơmaynàođó.Chúngtachỉcóthểgiảithíchnguyênlýnàykhitìmđượcnhững tầngýnghĩahoặcnguyênnhânsâuxahơncònnằmẩnkhuấtbêndưới.

BảnthânParetocũngđãtừngvậtlộnvớivấnđềnày,ôngluôncốápdụngmộtphươngphápluậnnhấtquánchoviệcnghiêncứuxãhội.Ôngđãsụcsạođểtìmchora“nhữnglýthuyếtcóthểvẽnênđượcbứctranhcủanhữngkếtquả từkinhnghiệmhoặcquan sát”, nhữngmẫuhình lặpđi lặp lại, nhữngquyluậtxãhội,hoặcnhững“đồngdạng”cóthểgiảithíchđượchànhvicủacánhânvàxãhội.

CáchlàmcótínhxãhộihọccủaParetokhôngtìmrađượcmộtchìakhóacósức thuyếtphục.Ôngquađờiđã lâu thì thuyếthỗnđộn–vốncónhiềutươngđồngrất lớnvớiNguyên lý80/20vàgópphầngiải thíchNguyên lýnày–mới rađời.Trongbamươinămcuốicủa thếkỷXXđãdiễn ramộtcuộc cáchmạng về tư duy của các nhà khoa học về vũ trụ, làm đảo lộnnhữngtrithứcthốnglĩnhcả350nămtrướcđó.Tưtưởngđãtừngthốnglĩnhấylànhữngtưtưởngdựatrênmáymócvàcótínhduylý,tựthânđãlàmộtbướctiếnvĩđạisovớinhữngquanđiểmhuyềnbívàtùytiệnvềthếgiớimàngười ta đã từng tin trong thời Trung Cổ. Quan điểm cơ học đã chuyểnThượngđếtừmộtthếlựckhôngthểhiểunổivàthấtthườngthànhmộtkỹsưchếtạođồnghồthânthiệnvớingườisửdụnghơn.

QuanđiểmấyvềthếgiớicủaconngườiởthếkỷXVII,vàvẫncònrấtphổbiếntrongxãhộingàynay,ngoạitrừtrongnhữngtầnglớpkhoahọcđãtiến

bộ, thậtdễchịuvàhữu íchvôcùng.Tất cảcáchiện tượngđềuđượcgiảnlượcquyvềnhữngmốiquanhệ“cóquytắc”,cóthểđoántrước,tuyếntính.Vídụ,atạorab,btạorac,vàa+cthìtạorad.Mộtthếgiớiquannhưthếchophépbấtcứthànhphầncánhânnàocủavũtrụ–sựvậnhànhcủatráitimconngườichẳnghạn,hoặccủabấtcứthịtrườngriêngrẽnào–cóthểđượcphân tích riêng biệt, bởi vì tổng thể là tổng cộng của các thành phần vàngượclại.

NhưngtrongnửasaucủathếkỷXXthìdườngnhưsẽđúnghơnnhiềunếunhìnthếgiớinhưmộtsinhvậtđangvậnđộng,tiếnhóatrongđótoànbộhệthốnglớnhơntổngcácthànhphần,vàtrongđóquanhệgiữacácthànhphầnlàphituyếntính.Nguyênnhânkhôngdễxácđịnhngay,cónhữngquanhệliênlậpphứctạpgiữacácnguyênnhân,vàranhgiớiphânđịnhnguyênnhânvà kết quả có thểmờ nhạt, không rõ.Vấn đề với lối tư duymột chiều làkhôngphảilúcnàonócũngđúngđược,nhiềukhichỉlàmộtsựđơngiảnhóaquámứcthựctế.Cânbằnglàchuyệnviễnảo,mongmanh.Vũtrụnàyvốnrấtkhậpkhiễng,tròngtrành.

Tuynhiên,thuyếthỗnđộn,mặcdùtêngọilàthế,khôngnóirằngmọithứchỉlàmộtmớhổlốnkhôngthểhiểunổivàvôvọng.Đúnghơnlà,cómộtlô-gíchnộitạiẩnmìnhdướimộtvẻngoàimấttrậttự,mộttínhchấtphituyếntínhkhảđoán–điềumànhàkinhtếhọcPaulKrugmanđãgọilà“chínhxác”đến“kỳquái”,“đángsợ”,và“khiếpđảm”.9Lô-gíchấythìnhậnbiếtdễhơnlàmôtả,vàkhônghoàntoànkhácbiệtvớsựlặpđilặplạicủamộtchủđềtrongmột nhạc phẩm.Một số quy luật đặc thù vẫn thường lặp đi lặp lại,nhưngvớimộtvẻmuônhìnhvạntrạngvôcùngvàkhônlường.

ThuyếthỗnđộnvàNguyênlý80/20soisángminhchứngchonhau

ThuyếthỗnđộnvànhữngkháiniệmkhoahọchữuquancóliênhệnhưthếnàovớiNguyênlý80/20?Mặcdùxemrachưacóaikhácxáclậpmốiliênhệnàynhưngtôinghĩcâutrảlờilà:rấtnhiều.

4Nguyênlýkhôngcânbằng

SợichỉchunggiữathuyếthỗnđộnvàNguyênlý80/20làvấnđềcânbằng–hoặc,nóichochínhxáclà,tìnhtrạngkhôngcânbằng.CảthuyếthỗnđộnlẫnNguyênlý80/20đềukhẳngđịnh(vớirấtnhiềucơsởthựcchứng)rằngvũtrụnàylàkhôngcânbằng.Cảhaiđềuchorằngthếgiớinàykhônghoạtđộngtheotuyếntính;nguyênnhânvàkếtquảítkhicómộtmốiliênhệcân

bằng.Cảhaiđềunhấnmạnhđếnnguyênlýtựtổchức:mộtsốđộnglựclúcnàocũngmạnhhơnnhữngđộnglựckhácvàsẽcốchiếmphầnchianguồnlựclớnhơnphầntheolẽcôngbằng.Thuyếthỗnđộn,dựavàomộtsốnhữngsựkiệnđãxảy ra trong lịch sử,gópphầngiải thích tại saocó sựmất cânbằngnàyvàtìnhtrạngấydiễnranhưthếnào.

4Vũtrụkhôngvậnđộngtheomộtđườngthẳngđuột

Nguyên lý 80/20, cũng như thuyết hỗn độn, được dựa trên ý tưởng phituyếntính.Rấtnhiềunhữngđiềuđãxảyrakhôngcómộttầmquantrọngvàcóthểbỏqua.Tuynhiên,lúcnàocũngcómộtsốđộnglựccómộttầmảnhhưởngvượthẳntrênsốlượngcủachúng.Đâylànhữngđộnglựcphảiđượcxácđịnhvàđểý.Nếuđólànhữngđộnglựccógiátrịtíchcực,chúngtaphảinhânchúnglên.Nếuđólànhữngđộnglựcchúngtakhôngthích,chúngtacầnphảisuynghĩcẩnthậnđểtìmcáchvôhiệuhóachúng.Nguyênlý80/20cungcấpmộtphép thử thực chứng rất hiệunghiệmvề tínhphi tuyến tínhtrongbấtcứhệthốngnào:chúngtacóthểđặtcâuhỏi,cóphải20%nguyênnhândẫnđến80%kếtquả?Cóphải80%bấtcứhiệntượngnàođềuchỉcóliênhệvới20%củahiệntượnghữuquan?Đâylàmộtphươngpháphữuíchđểlàmlộratínhphituyếntính,nhưngnócònhữuíchhơnbởivìnóhướngtađếnviệcxácđịnhnhữngđộnglựcmạnhmẽkhácthườngđanghoạtđộng.

4Nútvòngphảnhồibópméovàxáotrộnsựcânbằng

Nguyênlý80/20cũngnhấtquánvới,vàcóthểđượcgiảithíchnhờquyvề,những cái nút vòng phản hồi được xác định bởi thuyết hỗn độn, theo đónhữngảnhhưởngnhỏbanđầucóthểđượcnhânlêngấpnhiềulầnvàsinhranhữngkếtquảrấtkhólườngtínhtrước,mặcdùkhi“hậuxét”thìcóthểgiảithíchđược.Khikhôngcónhữngnútvòngphảnhồi,tỷlệphânbổtựnhiêncủacáchiệntượnglà50/50–nhữngnguyênnhânđầuvàovớimộttầnsuấtđãchosẽdẫnđếnnhữngkếtquảtươngxứng.Chỉvìcácnútvòngphảnhồitíchcựcvàtiêucựcmànguyênnhângâyranhữngkếtquảbấttươngxứng.Tuynhiên,xemracũngđúngkhinóicácnútvòngphảnhồimạnhmẽchỉtácđộngđếnmộtthiểusốnhỏnhữngnguyênnhânđầuvào.Điềunàygiúpgiảithíchtạisaonhữngnguyênnhânđầuvàothiểusốấycóthểảnhhưởngnhiềuđếnthế.

Chúngtacóthểthấycácnútphảnhồivậnhànhtrongnhiềulĩnhvực,giảithíchtạisaothôngthườngchúngtarốtcuộccóđượcquanhệ80/20thayvì

50/50giữanhữngnhómđốitượngkhácnhau.Vídụ,kẻgiàuthìcứgiàulên,khôngphảichỉ(haychủyếu)làvìhọcónănglựcvượttrộigì,màlàvìcủacứđẻracủa.Mộthiệntượngtươngtựcũngxảyravớinhữngchúcávàngtrongao.Chodùbanđầuthảcábạnchỉcónhữngconcákíchcỡxấpxỉnhauthìnhữngconlớnhơnmộttýsaunàysẽlớnhơnrấtnhiều,bởivì,chodùchỉcómộtthuậnlợibanđầuchỉhơicáchbiệtvềkíchcỡ,chúngđãcóthểdànhvànuốtđượcnhữnglượngthứcănvượttrộihơnnhữngconkia.

4Ngưỡngchuyểnđổi

Liênquanđếnýtưởngnútvòngphảnhồilàkháiniệmngưỡngchuyểnđổi.Đếnmột ngưỡngnàođó,một động lựcmới – đó có thể làmột sảnphẩmmới,mộtcănbệnh,haymộtnhómnhạcrockmới,haymộtthóiquenxãhộimớinhưđibộtậpthểdụchoặctrượtvándẹt–sẽthấykhócóthểpháttriểnhơn được nữa.Mặc dù rất cố công nhưng kết quả chẳng thu được gì. Ởngưỡngnàynhiềukẻhàohứngtiênphongsẽbỏcuộc.Nhưngnếuđộnglựcmớiấyvẫnkiêntrìvàcóthểvượtquamộtđườngmứcvôhìnhnàođóthìchỉcầnmộtchútnỗlựcthêmnữathôisẽgặtháiđượcnhữngkếtquảhếtsứctolớn.Đườngmứcvôhìnhnàychínhlàngưỡngchuyểnđổiấy.

Khái niệm này xuất phát từ những nguyên lý trong lý thuyết dịch tễ.Ngưỡngchuyểnđổilà“điểmởđómộthiệntượngbìnhthườngvàổnđịnh–đợtbộtphát cúmkhôngcógìnghiêm trọng–có thểbiến thànhmột cuộckhủnghoảngy tế trongmộtcộngđồng”,10dosốngườiđãnhiễmbệnhvànhữngngười này, do vậy, có thể lây sangngười khác.Và do hànhvi củanhữngđợtdịchbệnhkhôngđitheotuyếntínhvàkhôngdiễnranhưchúngtanghĩ,“nhữngthayđổinhỏ–chẳnghạnnhưđưasốnhiễmbệnhmớixuốngcòn30.000từconsố40.000–cóthểcónhữngtácđộngtolớn...Tấtcảđềutùythuộcchuyệncácthayđổixảyrakhinàovànhưthếnào”.11

4Trâuchậmuốngnướcđục

Thuyết hỗn độn ủng hộ quan điểm “lệ thuộc nhạy cảm vào những điềukiệnđầutiên12–theođó,nhữnggìxảyratrướchết,ngaycảnhữnggìnhìnbềngoàichỉlànhỏnhặt,cóthểcómộttácđộngbấtcânxứng.Điềunàyphùứng,vàgópphầngiảithíchNguyênlý80/20.Nguyênlý80/20khẳngđịnhrằngmộtthiểusốnguyênnhântácđộnggâyramộtđasốkếtquả.MộtgiớihạncủaNguyênlý80/20là,nếuxétriêngrẽ,nólúcnàocũnglàmộttấmảnhchụpnhữnggìđangđúngởhiện tại (hay,nóichochínhxáchơn,ngay tại

thờiđiểmquákhứvừamớichụpbứchình).Đâychínhlàchỗmàhọcthuyếtcủathuyếthỗnđộnvềsựlệthuộcnhạycảmvàonhữngđiềukiệnđầutiêntỏrahữuích.Mộtcáchbiệtnhỏtừbanđầucóthểchuyểnthànhmộtcáchbiệtlớnhơnhoặcmộtvịthếthượngphongvềsau,chođếnkhithếquânbìnhbịxáotrộnvàmộtđộnglựcnhỏmớilạicómộttầmảnhhưởngbấttươngxứngkhác.

Mộtcôngtytronggiaiđoạnđầutiênrathịtrườngcóđượcmộtsảnphẩm10%tốthơnnhữngđốithủcủamìnhthìrốtcuộccóthểchiếmđượcmộtthịphầnlớnhơn100-200%,chodùvềsaunhữngđốithủấycóđưarađượcmộtsảnphẩmtốthơn.Trongnhữngngàyđầucủacôngnghiệpsảnxuấtxe,nếu51%cáctàixếhoặccácnướcquyếtđịnhláixebênphảithayvìbêntráithìđiềunàysẽcókhuynhhướngtrởthànhmộtchuẩnmựcchohầunhư100%nhữngngười thamgiagiaothông.Trongnhữngngàyđầucủanhữngchiếcđồnghồkim,nếu51%nhữngchiếcđồnghồcókimchạytheochiềumàbâygiờtagọilà“thuậnchiềukimđồnghồ”thayvì“ngượcchiềukimđồnghồ”thìquyướcnàysẽtrởnênthốnglĩnh,mặcdùđồnghồcóchạytheohướngqua trái thìcũng lô-gíchkhôngkém.Quả thật,chiếcđồnghồ trênnhà thờFlorencechạyngượcchiềukimđồnghồvàthểhiện24giờ.13Khônglâusau1442lànămngôithánhđườngnàyđượcxâydựng,nhàcầmquyềnvànhàlàmđồnghồđã“chuẩnhóa”chochiếcđồnghồấythểhiện12giờ,chokimquaylạitheochiềukimđồnghồ,bởivìđasốđồnghồthờiấyđềucónhữngtínhchấtchungnhưthế.Nhưnggiảthửthờiấy51%đồnghồcũnggiốngnhưchiếcđồnghồtrênnhàthờFlorencethìngàynaychúngtasẽcómộtchiếcđồnghồthểhiện24giờvàcókimchạyngượclại.

NhữngquansátliênquanđếnsựlệthuộcnhạycảmvàonhữngđiềukiệnđầutiênnhưthếnàykhônghẳnlàminhhọachoNguyênlý80/20.Nhữngvídụđượcđưaranóiđếnnhữngthayđổitheothờigian,trongkhiNguyênlý80/20nóiđếnmộtmôtảchitiếttĩnhnhữngnguyênnhânởbấtkỳmộtthờiđiểmđãcho.Tuynhiên,cómộtmốiliênhệgiữahaibên.Cảhaihiệntượngđềucùnggópphầnminhchứngmộtđiềulàvũtrụnàyrấtghétsựcânbằng.Ởtrườnghợpcủathuyếthỗnđộn,chúngtathấytựnhiênkhôngchịudừnglại ở sự phân chia 50/50 đối với các hiện tượng cạnh tranh nhau.Một sựphânchia51/49từtrongnộitạinóđãlàkhôngổnđịnhvàcókhuynhhướngbịhútvềnhữngtỷlệ95/5,99/1,hoặcthậmchí100/0.Sựcânbằngrốtcuộcsẽchuyểnthànhmộtthếmàởđócómộtthếlựcvượttrộihơnhẳn,đólàmộttrongnhữngnộidungchínhcủa thuyếthỗnđộn.NộidungcủaNguyên lý80/20 thì khác thếnhưng có tác dụngbổ sung.Nguyên lý này cho ta biết

rằng, ở bất kỳ thời điểmnào,một đa số củamột hiện tượng sẽ được giảithíchhoặctạorabởimộtthiểusốnhữngtácnhânthamgiavàohiệntượngấy.80%kếtquảlàtừ20%nguyênnhân.Mộtsốcáicómộttầmquantrọngđặcbiệt;đasốcònlạithìkhông.

Nguyênlý80/20phânloạiphim–gàragà,côngracông

MộttrongnhữngvídụấntượngnhấtchosựápdụngNguyênlý80/20làởlĩnhvựcđiệnảnh.Hainhàkinhtếhọc14vừatiếnhànhmộtnghiêncứuvềdoanhthuvàvòngđờicủa300cuốnphimđượctungratrongmộtgiaiđoạnlà18tháng.Họthấyrằngbốnphim–chỉchiếm1,3%sovớitổngsố–thuvềđược80%doanh thuvébánrạp;296hay98,7%sốphimcòn lạichỉkiếmđược20%tổngdoanhthu.Nhưvậy,điệnảnh,đâylàmộtvídụđiểnhìnhchonhững thị trườngkhônggiớihạn,có thểnóiđã tạonênmộtquy luật80/1,mộtminhchứngrấtrõchonguyênlývềsựmấtcânbằng.

Vấnđềcònkỳthúhơnnữalàcâuhỏitạisao.Xemranhữngngườiđixemphim cũng hành xử giống như những hạt khí đang chuyển động hỗn độn.Nhưđãđượcxácđịnhquathuyếthỗnđộn,nhữnghạtkhí,nhữngquảbóngbàn,haynhữngngườiđixemphim, tất cảđều“hànhxử”không theomộttrìnhtựhayquyluậtnào,nhưngđềutạoramộtkếtquảkhôngcânbằngcóthểthấytrướcđược.Nhữnglờiđồnthổi,từnhữngbàiđiểmphimhaykhángiảđầutiên,quyếtđịnhnhómkhángiảthứhaisẽđôngđúchaylèotèo,vàsốnàylạiquyếtđịnhnhómkếtiếp,vàcứthế.NhữngcuốnphimnhưNgàyđộclập(IndependenceDay)hoặcĐiệpvụbấtkhảthi(MissionImpossible)tiếptụcđượcchiếutrongnhữngrạpphimđôngnghẹtkhángiả,trongkhinhữngphimkinhphíđắtđỏvànhiềusao,nhưThếgiớinước(Waterworld)hayÁnhsángbanngày(Daylight),lạinhanhchóngchỉcònlạimộtsốlượngnhỏnhoikhángiả, rồi sauđó thìchẳngcònaiđếnxemnữa.Đây là trườnghợpmàtrongđóNguyênlý80/20vậnhànhtốiđacôngsuấtcủamình.

Hướngdẫnsửdụngcuốnsáchnày

Chương2giảithíchtạisaobạncóthểápdụngNguyênlý80/20vàothựctếvàbànđếnsựphânbiệtgiữaphươngphápPhântích80/20vàlốiTưduy80/20, cảhaiđều lànhữngphươngpháp suy ra từNguyên lý80/20.Phântích80/20làmộtphươngpháp,cótínhđịnhlượngđểsosánhnguyênnhânvàkếtquả.Tưduy80/20làmộtquitrìnhmởhơn,ítchínhxáchơn,vàcảmtínhhơn,baogồmnhữngmôhìnhvàthóiquentrítuệchophépchúngtađưa

ragiảthuyếtvềnhữnggìlànguyênnhânquantrọngcủabấtcứthứgìquantrọngtrongđờisốngcủachúngta,xácđịnhnhữngnguyênnhânấy,vàtạonênnhữngcảithiệnrõnéttrongvịthếcủachúngtabằngcáchtáitriểnkhaivàbốtrínhữngnguồnlựccủamìnhmộtcáchphùhợp.

Phần2:Thànhcôngtrongkinhdoanhkhôngnhấtthiếtlàmộtđiềuhuyềnbísẽ tómtắtnhữngứngdụngvàodoanhnghiệpcósứctácđộngmạnhmẽnhấtcủaNguyênlý80/20.Nhữngđiềunàyđãđượcthửnghiệmvàchothấycómộtgiátrịvôcùnglớnlao,nhưng,lạlùngthay,vẫncònchưađượccộngđồngdoanhnghiệpkhaithác.Trongphầntómtắtnàycủatôihầunhưkhôngcógìlàđộcđáo,nhưngnhữngaiđangđitìmđườngđểcónhữngcảithiệnlợinhuậnlớnlao,chomộtdoanhnghiệplớnhaynhỏ,sẽthấyđâylàmộtcuốnsáchvỡ lòngrấthữu íchvà lànộidungđầu tiênxuấthiện trongmộtcuốnsách.

Phần3:Làmít,thuvà“thụ”nhiềuhơnchothấyNguyênlý80/20cóthểsửdụngnhưthếnàođểnângcaotầmmứccôngviệccũngnhưđờisốngcánhânhiệntạicủabạn.ĐâylàmộtcốgắngtiênphongnhằmápdụngNguyênlý80/20theonhữngđườnghướngthửnghiệm;vàcốgắngnày,mặcdùtôibiếtchắccònnhiềukhiếmkhuyết,nhiềuchỗchưahoànchỉnh,chắcchắnsẽđưađếnnhữngcáinhìnsâusắcđầyngạcnhiên.Vídụ,80%hạnhphúchoặcthànhtíchtrongcuộcđờicủamộtngườibìnhthườngxảyratrongmộttỷlệphầntrămnhỏcủacuộcđờiấy.Nhữngđỉnhđiểmcủagiátrịtolớncủaconngườithườngcóthểmởrộngrấtnhiều.Thôngthườngngườitavẫnthườngthanphiềnlàhọkhôngcóđủthờigian.SựápdụngNguyênlý80/20củatôichothấyđiềungượclại:thậtrachúngtathừathãithờigianvàđã“tráctáng”trongviệcsửdụngnó.

Phần4:MởrộngápdụngNguyênlý80/20trongcuộcsốngtổngkếtcácchủđềlạivớinhauvàđặtNguyênlý80/20vàovịtrícủamộtđầutàubímậtlớnnhấtdẫndắtnhữngtiếnbộmàchúngtacóthểcóđược.Phầnnàysẽgợiý những triển khai ứng dụng từNguyên lý 80/20 cho quyền lợi của côngchúngcũngnhưviệc tạo racủacải lợinhuậnchocácdoanhnghiệpvà sựthăngtiếncủatừngcánhân.

TạisaoNguyênlý80/20

đemlạitinmừng

Tôimuốnkếtthúcchươnggiớithiệunàybằngmộtcảmnhậncánhânhơn

làmấycâuchữcó tính thủ tục.Tôi tin rằngNguyên lý80/20đemlạimộtniềm hy vọng vô cùng to lớn. Lẽ đương nhiên, nguyên lý này đã nêu ranhữngđiềucóthểđãhẳnnhiênrồi:rằngđãcómộtkhốilượnglãngphívôcùnglớnởmọinơi, trongcáchvậnhànhcủatựnhiên, trongsảnxuấtkinhdoanh,trongxãhội,vàtrongchínhđờisốngcủatừngcánhânchúngta.Nếucôngthứcđiểnhìnhchunglà80%kếtquảsinhratừ20%nguyênnhânthìtấtyếucũngcómột thực tếhiểnnhiên là80%,đasốchủđạo,nhữngnguyênnhânđầuvàođangchỉtạoramộtkếtquảnhỏbé–20%–nhữngảnhhưởng,tácđộng.

Điềunghịchlýlàmộtsựlãngphínhưthếcóthểlàmộttintuyệtvời,nếuchúngtacóthểsửdụngNguyênlý80/20mộtcáchsángtạo,khôngchỉđểxácđịnhvàcắttỉanhữngyếutốnăngsuấtkémcỏimàcònđểcónhữngđộngtháitíchcựcnữa.Trướcmắtchúngtađangsẵncómột“vùngđất”baolađểcóthểthựchiệnnhữngcảitiến,bằngcáchsắpxếplạivàđiềuchỉnhlạicảtựnhiênlẫncuộcsốngcủachínhchúngta.Cảitiếntựnhiên,khôngchịuchấpnhậnhiện tình, là lộ trình cho tất cảmọi tiếnbộ:vềmặt tiếnhóa, vềmặtkhoahọc,vềmặtxãhội,vàvớimỗicánhân.GeorgeBernardShawđãdiễntảýnàyrấthay:“Ngườibiếtthìthíchứngmìnhvớithếgiới.Ngườikhôngbiếtthìcứnhấtnhấtmộtmựccốgòépthếgiớithíchứngvớibảnthânmình.Dovậy,tấtcảcáctiếnbộlàtùyởngườikhôngbiết”.15

ÝnghĩacủaNguyênlý80/20lànhữngkếtquảđượcsảnsinhrakhôngchỉcóthểđượcnânglênmàcòncóthểđượcnhânlêngấpnhiềulần,nếuchúngtacó thể làmchonhữngnguyênnhânđầuvàovốncónăngsuất,hiệuquảkémkiatrởnêncónăngsuấtvàhiệuquảnhưnhữngnguyênnhânđầuvàohữu hiệu. Những thử nghiệm thành công với Nguyên lý 80/20 trong đấutrườngsảnxuấtkinhdoanhchothấyrằng,nếucóócsángtạovàlòngquyếttâm,sựnhảyvọtvềgiátrịnàythườnglàđiềukhảdĩ.

Cóhaiconđườngđiđếnmụctiêunày.Một là táiphânbổnhữngnguồnlựctừnhữngápdụngkémhiệuquảquanhữngápdụnghiệuquảcao,mộtbíquyếtcủatấtcảmọinhàdoanhnghiệpquamọithờiđại.Hãytìmmộtcáilỗtrònchomộtcâyđinhtròn,mộtlỗvuôngchomộtcâyđinhvuông,vàmộthìnhdạngphùkhớpchotấtcảnhữngcáikháctùytheohìnhdạngcủachúng.Kinhnghiệmchothấyrằngmỗinguồnlựcđềucó“đấutrường”lýtưởngcủanó,ởđónguồnlựcấycóthểtrởnênhiệuquảgấpmười,gấptrămlầnnếusovớinhững“đấutrường”khác.

Conđườngthứhai–làphươngphápcủacácnhàkhoahọc,bácsĩ,nhữngngười thuyếtgiảng,nhữngchuyênviên thiết kếhệ thốngmáy tính,nhữngnhàgiáodụcvànhữngngười làmcông táchuấn luyệnvàđào tạo– là tìmkiếmnhữngphươngcáchđể làmchonhữngnguồnlựckhônghiệuquả trởnêncóhiệuquảhơn,ngaycảtrongchínhnhữngápdụnghiệntạicủachúng;làmchonhữngnguồnlựcyếukémtrởnênmạnhmẽhơn;bắtchước,nếucầnthiếtthìhọcthuộclòngthậttỉmỉ,từngngócngáchvitế,nhữngnguồnlựccóhiệuquảcao.

Nhữngcáithuộcsốítcóhiệuquảcaocầnđượcxácđịnh,chămbón,nuôidưỡng,vànhânrộng.Đồngthời,nhữngcáilãngphí–làđasốnhữngcáilúcnàocũngchỉdừngởmứcgiátrịthấp–cầnphảiloạibỏhoặcmạnhtaycắtgiảm.

Trong quá trình viết cuốn sách này và quan sát hàng ngàn ví dụ choNguyênlý80/20,tôicàngthêmxáctínlòngtincủamình:lòngtinvàotiếnbộ,vàonhữngbướcnhảyvọtvềphíatrước,vàvàokhảnăngcủanhânloại,vềphươngdiệncánhâncũngnhưtậpthể, trongviệccải thiệnnhữngquânbàimàtựnhiênđã“chia”chochúngta.JosephFordđãcólờibìnhluậnthếnày:“Thượngđếchơitrògieosúcsắcvớivũtrụ.Nhưngđólàmộtcụcsúcsắckhôngđồngđều.Vàmụctiêuchínhyếulàtìmraquyluậtcủasự‘khôngđồngđều’ấylàgìvàchúngtacóthểvậndụngnhưthếnàoquyluậtấyđểphụcvụchomụcđíchcuốicùngcủamình”.16

Nguyênlý80/20cóthểgiúpchúngtađạtđượcđúngmụctiêuấy.

2

TưduytheoNguyênlý

80/20nhưthếnào?

Chương1 đã giải thích khái niệm80/20, chươngnày sẽ bàn về phươngthứcvậnhànhcủaNguyênlý80/20vànhữnggìnócóthểđemlạichobạn.HaiứngdụngcủaNguyênlýnày,Phântích80/20vàTưduy80/20,sẽcungcấpmộtquanniệmthực tiễn,giúpbạnhiểubiếtvàcải tiếncuộcsốngcủamình.

ĐịnhnghĩaNguyênlý80/20

TheoNguyênlý80/20,luônsẵncómộtsựchênhlệchnộitạigiữanhânvàquả,gieovàgặtcũngnhưnỗlựcvàthànhquả.Thôngthườngnhất,nhữngnguyênnhânvànỗlựcnàycóthểchiathànhhailoại:

4Loạiđasố,cóảnhhưởngrấtnhỏ

4Loạithiểusố,cótácđộngrấtlớn

Cũngcóthểnóithànhquảhaythuhoạchxuấtpháttừmộttỷlệnhỏnhữngnguyênnhân,tácđộnghaynỗlựcnhắmvàonhữngkếtquảhaythuhoạchấy.

Mốiquanhệgiữanguyênnhân,tácđộngvànỗlựcởmộtvếvàkếtquảthuhoạchhaythànhquảởvếkiađượcxemlàkhôngcânbằng.

Khisựchênhlệchnàycóthểđolườngbằngsốhọcthìmộttỷlệphổquátchotìnhtrạngmấtquânbìnhlàtỷlệ80/20.80%kếtquảthuhoạchhaythànhquả xuất phát chỉ từ 20% nguyên nhân tác động, hay nỗ lực. Chẳng hạnchừng15%dânsốthếgiớilạitiêuthụkhoảng80%nănglượngcủathếgiới180% tài sản của thếgiới làdo25%dân số thếgiớinắmgiữ.2Ở lĩnhvựcchămsócsứckhỏe,20%dânsốthếgiớivà/hoặc20%cácyếutốbệnhtậtsẽngốntới80%nguồnlựccủachúngta.3

Hình2và3chothấydạngthức80/20này.Thửtưởngtượngmộtcôngtycó 100 sản phẩm và họ khám phá ra là 20 sản phẩm sinh lợi nhiều nhấtchiếmtới80%tổnglợinhuậncủahọ.ỞHình2hìnhtrụphíabêntráichứa100 sảnphẩm,mỗi sảnphẩmchiếmmộtkhoảngkhônggianbằngnhau là1%.

Ởhình trụ bên phải là tổng lợi nhuận của công ty thu được từ 100 sảnphẩm.Thửtưởngtượnglợinhuậntừmộtsảnphẩmthulợinhiềunhấtđượcthểhiện(tômờ)từđỉnhcủahìnhtrụbênphảitrởxuống.Sảnphẩmsinhlợinhiềunhấttạora20%tổnglợinhuận.DođóHình2chothấymộtsảnphẩm,hay1%của sảnphẩm, chiếm1%khônggian củahình trụ bên trái, tạo ra20%lợinhuận.Khoảngkhônggianđượctômờthểhiệnmốiquanhệnày.

Nếuchúngtatiếptụctínhđếnsảnphẩmsinhlợikếtiếpvàtuầntựnhưthếtừtrênxuốngdướihìnhtrụchođếnkhicóđượcsốlợinhuậntừ20sảnphẩmsinhlợinhiềunhất,tacóthểtômờhìnhtrụbênphảidựavàotổnglợinhuậnmà20sảnphẩmnàytạora.Hình3sẽthểhiệnđiềunày,quađóchúngtasẽthấy(trongvídụtưởngtượngcủachúngta)là20sảnphẩmnày,tức20%sốsảnphẩm, tạo ra80% tổng lợinhuận (trongvùngđược tômờ).Ngược lạitrongvùngđểtrắngtacũngthấyđượcmặttráicủamốiquanhệnày:80%số

sảnphẩmcònlạitínhchungchỉtạorađược20%lợinhuận.

Con số 80/20 chỉ làmột tỷ lệ khái quát, và tỷ lệ chênh lệch này có thểnhiềuhơnhoặc íthơn80/20.TuynhiênNguyên lý80/20khẳngđịnh rằngtronghầuhếtcáctrườnghợpmốiquanhệnàycóchiềuhướnggầnvới80/20hơnlà50/50.Nếutấtcảcácsảnphẩmtrongvídụnóitrênđềutạoracùngmức lợi nhuận như nhau thìmối quan hệ này sẽ được thể hiện như trongHình4.

MộtđiểmkỳlạnhưngquanyếulàkhinhữngkhảosátnàyđượctiếnhànhthìHình3lạilàhìnhmẫuphổbiếnhơnHình4nhiều.Mộttỷlệnhỏcủatổngsảnphẩmgầnnhưluônluôntạoramộttỷlệlớnhơnlợinhuận.

Tấtnhiênconsốchínhxáccóthểkhôngphảilà80/20.80/20làmộtlốivívonphùhợpvàlàmộtgiảthiếthữuíchnhưngkhôngphảilàdạngthứcduynhất.Đôikhi80%lợinhuậnlạixuấtpháttừ30%sảnphẩm,cókhi80%lợinhuậnlạido15%haythậmchí10%sảnphẩmtạora.Nhữngconsốđốisánhnàykhôngnhấtthiếtcộnglạiphảibằng100,nhưngdạngthứcnàythườngrấtchênhlệch,nghiêngvềHình3hơnlàHình4.

Cólẽkhônghayhogìnếunhữngconsố80và20cộnglạithành100.Điềunàytạorakếtquảtrôngquáđẹp(chẳnghạnkếtquảlà50/50,70/30,99/1haynhiềukếtquảkhácnhưthế)vàhẳnnhiênrấtdễnhớ,nhưngđiềunàykhiếnnhiềungườichorằngchúngtachỉxửlýmộtnhómdữliệu,đólànhómdữliệuđượcqui sangdạngphần trăm.Sự thậtkhôngphảinhư thế.Nếu80%conngười thuận tayphảivà20% thuận tay trái thìđâykhôngphải làmột

quansátkiểu80/20.ĐểápdụngNguyênlý80/20bạnphảicóhainhómdữliệu,cảhaiqui thành100phần trăm,và trongđómộtnhómđo lườngmộtbiến lượngđược sởhữu,đượcnêu rahaygây rabởi sốngườihayvật tácđộngcấuthànhnhóm10%kia.

Nguyênlý80/20hữuíchrasao?

MọingườimàtôibiếtcóápdụngNguyênlý80/20mộtcáchnghiêmtúcthìđãcóđượcnhữngnhận thứchữu íchvà, trongmộtvài trườnghợp,đãthayđổicuộcsốngcủahọ.Bạnphảitìmracáchsửdụngnguyênlýnàycủariêngbạn.Nếunhìn vấn đềmột cách sáng tạo bạn sẽ phát hiện ra chúng.Phần3(Chương9đếnChương15)sẽhướngdẫnbạntìmkiếmnhưthếnào,nhưngtôicũngcóthểminhhọavấnđềnàybằngmộtvàivídụtừchínhcuộcđờimình.

Nguyênlý80/20đãgiúptôirasao?

KhitôicònlàmộtsinhviênnonchoẹttạiĐạihọcOxford,giáosưhướngdẫnbảotôiđừngbaogiờđếngiảngđườnglàmgì.Ônggiảithích“Đọcsáchgiúplĩnhhộikiếnthứcnhanhhơnnhiều.Nhưngđừngbaogiờđọcmộtcuốnsáchtừđầuchícuối,trừtrườnghợpthấyvuithích.Khianhhọc,hãytìmranhữnggìcuốnsáchđềcậpthìnhanhhơncáchanhđọctoànbộcuốnsách.Hãyđọckết luận, rồinhậpđề, rồikết luậnmột lầnnữavà rồiđểmắtđếnnhữngđoạnthúvị”.Điềugiáosưnàythựcsựmuốnnóilà80%giátrịcủacuốnsáchcóthểđượctìmthấyở20%sốtrangsáchhaythậmchícòníthơn,vàtiếpthunộidungcủasáchchỉtrong20%tổngthờigianmàhầuhếtmọingườiphảibỏrađểđọctrọncuốnsách.

Tôilàmtheovàmởrộngphươngpháphọctậpnàyra.TạiĐạihọcOxfordkhôngcóhệthốngđánhgiáliêntụcvàkếtquảđượcbằngcấploạigìlàtùythuộcvàokỳthicuốihọcphần.Tôikhámphátừnhữngđềthicũ,tứclàbằngcáchphântíchcácbàithitrướcđây,ítnhất80%(đôikhi100%)cácbàithicó thể làmtốtbằngcáchnắmvững20%hoặc íthơnkhối lượngkiến thứccủacácmônhọcnằmtrongnộidungcủabàithi.Quývịgiámkhảovìthếcóthểcóấntượngtốtvềmộtsinhviênhiểubiếtnhiềuvềmộtsốítvấnđềhơnlàmộtngườichỉnắmcơbảnvềnhiềulĩnhvực.Nhậnthứcnàykhiếntôihọctậprấthiệuquả.Kểcũng lạ, tôinhậnđược tấmbằngdanhdựcủa lớpđầutiên mà không phải học hành vất vả gì lắm. Tôi từng cho rằng điều nàychứngtỏquývịgiảngviênĐạihọcOxfordthậtlàcảtin.Nhưnggiờđâytôi

lạisuynghĩ,chưachắcđãđúng,làquývịgiáosưlúcấyđangmuốndạychotôibiếtthếgiớinàyvậnhànhtheonguyênlýnàorồi.

RồitôiđilàmviệcchohãngShell,phụcvụtạimộtxưởnglọcdầuquáưtồitệ.Điềunàycóthểrènluyệnchíkhíchotôi,nhưngtôinhanhchóngnhậnrarằngnhữngcôngviệcđượctrả lươngcaonhấtchonhữngngười trẻnonnớt kinh nghiệm như tôi đều nằm ở lĩnh vực tư vấn.Vì thế tôi đến bangPhiladelphiavàungdung lấyđượcmảnhbằngMBA tạiĐạihọcWhartonmàkhôngphảinhọcnhằngì(coithườngphươngthứcdùimàikinhsửmệnhdanhlàkinhnghiệmhọctậptạiĐạihọcHarvard).TôigianhậpmộtcôngtytưvấnhàngđầucủaMỹmàngayngàyđầu tiên trả lương tôigấpbốn lầnhãngShellđãtrảkhitôichiatayhọ.Rõràng80%sốtiềndonhữngngườiởđộtuổicònnonnhưtôikiếmđượcthìxuấtpháttừ20%sốviệclàmmàthôi.

Vì cóquánhiềuđồngnghiệp thôngminhhơn tôi trong công ty này, tôichuyểnquamột công ty chiến lượckhác củaMỹ.Tôi “chấm”đượcnóvìcôngtynàypháttriểnnhanhhơncôngtycũcủatôimàlạicótỷlệsốngườithậtsựthôngminhíthơnnhiều.

Bạnlàmchoaiquantrọnghơnbạnlàmgì

TạiđâytôitìnhcờkhámpháranhiềunghịchlýcủaNguyênlý80/20.80%tăngtrưởngtrongcôngnghệtưvấnchiếnlược–lúcbấygiờ,cũngnhưhiệntạiphát triểnrấthiệuquả–diễnra tạinhữngcông tyvào lúcấy tính tổngcộngchiếmchưađầy20%chuyênviêntrongngànhnày.80%sựtăngtrưởngnhanhchóngcũngchỉdiễnratrongmộtnhómcôngtynhỏ.Hãytintôiđi,tàinăngchẳngliênquangìđếnvấnđềnày.Khirờicôngtythứnhấtvàgianhậpcôngtythứhailàtôiđãnângcaomứcđộthôngminhtrungbìnhởcảhainơinày.

Tuynhiên,cóđiềulạlàtạisaonhữngđồngnghiệpmớilạitỏrahiệuquảhơnnhữngngườicũ?Họcũngchẳng làmviệcvấtvảgìhơnnhưnghọđãtheođuổiNguyênlý80/20theohaicáchchủyếu.Trướctiênhọnhậnrarằngđốivớihầuhếtcáccông ty,80%lợinhuậnxuấtphát từ20%kháchhàng.Trongngànhcôngnghiệptưvấnđâycónghĩalàhailoạikháchhàng.Kháchhànglớnvàkháchhànglâudài.Nhómkháchhànglớnthườngcómộtkhốilượngcôngviệclớnvànhưthếbạncóthểsửdụngmộttỷlệrấtcaocácnhânviêntưvấntrẻtuổihơn,lươngthấphơn.Cácmốiquanhệvớikháchhànglâudàithườngtạorasựtintưởngvànếukháchhàngchuyểnsangmộtcông

tytưvấnkhácthìchiphísẽcaohơnnhiều,kháchhànglâudàithườngkhôngquantâmgìđếngiácả.

Tạihầuhếtcáccông ty tưvấn,cáimanglạiniềmphấnkhích thựcsự làviệcgiànhthêmđượcnhữngkháchhàngmới.Trongcôngtymớicủatôithìnhữngngườihùng thật sự lànhữngngười làmviệcvớinhữngkháchhànglớnnhấthiệncóvàtrongthờigiandàinhấtcóthểđược.Họlàmđượcnhưvậybằngcáchcủngcốmốiquanhệvớinhữnglãnhđạochópbucủanhữngcôngtykháchhàngnày.

Vấnđềcốtlõithứhaimàcôngtynhậnthứcđượclàởbấtkỳkháchhàngnào,80%kếtquảsẽxuấtpháttừviệctậptrungvào20%nhữngvấnđềquantrọngnhất.Khôngnhấtthiếtđâylànhữngvấnđềthúvịnhấttheoquanđiểmcủanhữngnhàtưvấnhiếukỳ.Nhưngtrongkhiđốithủcạnhtranhcủachúngtanhìntoànbộcácvấnđềmộtcáchcưỡingựaxemhoavàrồiphómặcchongườikháchhàngquyếtđịnhhànhđộng(haykhônghànhđộng)dựavàolờikhuyêncủahọthìchúngtôitiếptụcđươngđầuvớinhữngvấnđềquantrọngnhấtchođếnkhiđẩyđượckháchhàngvàothếphảihànhđộngsaochothànhcôngmớiđược.Lợinhuậncủakháchhàngvàngânsáchcủacôngtytưvấncủachúngtôidođómàtăngcaođộtbiến.

Bạnđanglàmgiàuchongườikháchaychochínhmình?

Chẳngbaolâutôiđâmraxáctínrằngđốivớinhữngnhàtưvấnvàvớicảkháchhàngthìnỗlựcvàthànhquảcóchăngthìcũngchỉlàmộtmốiliênhệlỏnglẻo.Làmviệcđúngnơi,đúngchỗcủamìnhthìtốthơnlàthôngminhvàlàmviệccậtlực.Tốtnhấtlàcầntinhtườngvàtậptrungvàothànhquảhơnlàtácnhân.Hànhđộngtheonhữnghiểubiếtcơbảnsẽdẫnđếnkếtquảtốt,cònthôngminhvàcầncù làmviệc thì lạikhông.Đángbuồn thay trongnhiềunămnỗiáynáycũngnhưáplực làmviệcchungquanhđãcảnngăntôiápdụngbàihọcnày:tôiđãlàmviệcquácầncù.

Bấygiờcôngty tưvấnđãcóbannhânviênchuyênnghiệpđếnvài trămngườivàchừngbamươingườikểcảtôigọilàđốitác,nhưng80%lợinhuậnrơivàotaymộtngười,đólànhàsánglập,mặcdùquirasốôngtachỉchiếmchưađầy4%nhómngườiđốitácvàchỉ1%lựclượngtưvấn.

Thayvìtiếptụclàmgiàuchonhàsánglập,tôivàhaiđốitáctrẻtuổitáchra để lập công ty riêng hoạt động trong cùng lĩnh vực. Lần lượt công tychúngtôipháttriểnlênđếnhàngtrămnhàtưvấn.Chẳngbaolâumặcdùba

ngườichúngtôixétchocùngchỉthựchiệnchưađầy20%khốilượngcôngviệccógiátrịcủacôngty,chúngtôilạihưởnghơn80%lợinhuận.Điềunàycũngkhiếntôiáynáy.Sausáunămtôitừgiãcôngviệcnàyvàbáncổphầnlạichonhữngđốitáckhác.Vàolúcấychúngtôiđãtănggấpđôithunhậpvàlợinhuậnhàngnăm,vàổnđịnhmứcgiácaochocổphầncủamình.Khônglâusauđócuộcsuythoáikinhtếnăm1990cũngảnhhưởngđếnngànhnày.Mặcdầusẽkhuyênbạnsaunàynếucólàmhãygạtquanỗiáynáyấynhưngtôilạimaymắnnhờmìnhđãrayrứtáynáynhưthế.NgaycảnhữngngườitheoNguyênlý80/20cũngcầnmộtchútmaymắnmàtôithìkhinàocũngđượcsốđỏ.

Tiềnkiếmđượctừsứclaođộngcóthểchẳnglàgìnếusovớilợinhuậntừđầutư

Với20%sốtiềnnhậnđượctôiđầutưrất“mạnhtay”vàocổphầncủamộttổngcôngty,đólàFilofax.Cácnhàtưvấnđầutưđềulấylàmsửngsốt.Vàolúcấytôisởhữuchừng20cổphầntrongnhữngcôngtyđạichúngcóniêmyết,nhưngcómộtloạicổphiếu,5%sốcổphầnmàtôisởhữu,lạichiếmtới80%danhmụcđầutưcủatôi.ThậtmaymắntỷlệnàytiếptụcpháttriểnvìbanămsaucổphầnFilofaxđãtănggiátrịlênnhiềulần.Khitôibánmộtsốcổphầnvàonăm1995thìchúngtrịgiágần18lầntrịgiábanđầu.

TôicũngthựchiệnhaivụđầutưlớnkhácvàomộtnhàhàngmớithànhlậptênlàBelgovàMSI,mộtcôngtykinhdoanhkháchsạnlúcấychưasởhữukháchsạnnàocả.Bavụđầutưnàycộnglạichiếmhết20%giátrịròngcủatàisảncủatôi.Nhưngchúnglạichiếmhơn80%lợitứcđầutưsauđócủatôivàhiệnnaychiếmhơn80%giátrịrònglớnhơnnhiều.

Nhưsẽtrìnhbàytrongchương14,80%khoảntiềngiatăngtrongtàisảntừnhữnggóiđầu tưdài hạnnhất lại xuất phát từ chưađầy20% tiềnđầu tư.Điềuquantrọnglàcầnsửdụng20%nàyhiệuquảvàtậptrungđầutưvàođócàngnhiềucàngtốt.Theocáchnóidângianthôngthườngthìkhôngnênbỏtất cả những quả trứng của mình vào một giỏ (phân tán rủi ro), nhưngNguyênlý80/20thìlạichủtrươngrằnghãychọnmộtcáigiỏcẩnthận,chotấtcảcácquảtrứngvàođó,rồichămbẳmtoàntâmtoànývớigiỏtrứngấy.

CáchsửdụngNguyênlý80/20

CóhaicáchsửdụngNguyênlý80/20,nhưởhình5

Theo thông lệ Nguyên lý 80/20 cần đến cách phân tích 80/20, đó làphươngphápđịnhlượngđểthiếtlậpmốiquanhệchínhxácgiữamộtbênlànguyên nhân/tác động/nỗ lực và một bên là hệ quả/thu hoạch/thành quả.Phươngphápnàychấpnhậnmốiquanhệ80/20như làgiả thiếtvàrồi thuthậpdữliệuđểchứngminhmốiquanhệthực.Đâylàmộtphươngphápduynghiệmcóthểdẫnđếnbấtkỳkếtquảnàotừ50/50chođến99,9/0,1.Nếukếtquả thểhiệnmộtsựchênh lệch thấyrõgiữa tácnhânvà thuhoạch(chẳnghạn65/35haymộtconsốcònchênhlệchhơnnữa),thì,thôngthường,sauđóphảicóhànhđộngcanthiệp(xemdướiđây).

MộtphươngthứcmớibổsungđểsửdụngNguyênlý80/20làcáchthứcmàtôigọilàlốiTưduy80/20.ĐiềunàyđòihỏisuynghĩkỹvềbấtkỳvấnđềnàoquantrọngđốivớibạnvàđưaranhậnđịnhxemlàNguyênlý80/20cóápdụngđượctronglĩnhvựcấykhông.Rồibạncóthểhànhđộngtheonhận

thứcấy.Cáchsuynghĩ80/20khôngđòihỏibạnphải thu thậpdữ liệuhaykiểmđịnhgiả thiết.Dođó lối tưduy80/20 thi thoảngcó thể làmbạnngộnhận-chẳnghạnthậtnguyhiểmkhichorằngbạnđãbiếtđược20%làgìkhixácđịnhmộtmốiquanhệ-nhưngtôikhẳngđịnhlốitưduy80/20ítgâychobạnngộnhậnhơnnhiềusovớilốisuynghĩthôngthường.Lốitưduy80/20dễsửdụngvànhanhchónghơncáchphântích80/20,dùcáchphântíchnàycóthểđượcưachuộnghơnkhivấnđềlàvôcùngquantrọngvàbạnkhôngthấytựtinlắmvềnhữngướcđoán,phỏngchừngcủamình.

ChúngtasẽxemxétphươngphápPhântích80/20trướcrồiđếnlốiTưduy80/20.

PhươngphápPhântích80/20

Cáchphântích80/20khảosátmốiquanhệgiữahainhómdữliệucóthểso sánh được. Một nhóm dữ liệu luôn là một tập hợp người hay sự vật,thườnglênđến100hayhơnnữavốncóthểchuyểnthànhtỷlệbáchphân.Nhómdữliệukialiênhệđếnmộtđặctínhlýthúnàođócủanhómngườihaysựvậtđócóthểđolườngđượcvàchuyểnthànhtỷlệbáchphân.

Chẳnghạnchúngtathửquansátnhómbạngồm100người,tấtcảhọđềuuốngbia,ítnhấtmộtđôilầnvàrồisosánhlượngbiahọuốngtuầnqua.

Chotớinayphươngphápphântíchnàylàphươngphápchungcủanhiềukỹthuậtthốngkê.Nétđộcđáocủaphươngpháp80/20làviệcxếpđặtnhómdữliệuthứhaitheothứtựquantrọngtừcaoxuốngthấpvàthựchiệnnhữngsosánhvềtỷlệphầntrămgiữahainhómdữliệu.

Trongvídụcủamìnhchúng tôiđãđặtcâuhỏivới100ngườibạnvềsốlượnglybiahọuốngtuầnquavàliệtkêcáccâutrảlờitheosốlượngbiatừcaoxuốngthấp.Hình6chothấysố20ngườiuốngnhiềunhấtởđầuvà20ngườiuốngítnhấtởcuốibảng.

Phươngphápphântích80/20cóthểphântíchcáctỷlệphầntrămtừhailoạidữliệu(nhữngngườibạnvàlượngbiauống).Ởđâycóthểthấyrằngchỉcó20%ngườibạnlàtiêuthụtới70%lượngbia.Kếtquảnàychochúngtamộtmốiquanhệ70/20.Hình7chothấybiểuđồphânbốmứcđộuốngbialà80/20(haynóigọnlàbiểuđồ80/20)đểtrìnhbàychungcácdữliệu.

TạisaogọilàphươngphápPhântích80/20?

Khisosánhcácmốiquanhệnày,cáchđâykhálâu(cólẽlàvàothậpniên1950)người tanhận thấy trườnghợp thườngxảy ranhất là80%số lượngđượcđolườngxuấtpháttừtácđộngcủa20%sốngườihaysựvật.80/20đãtrởthànhcáchnóingắngọnchomốiquanhệchênhlệchnày,chodùkếtquảcóchínhxáclà80/20haykhông(vềmặtthốngkêkhócóthểcóconsốchínhxác 80/20).TheoNguyên lý 80/20 này thì 20 nguyênnhân đứngđầumớiđượcliệtkêchứkhôngphảicácnguyênnhânởcuối.Phươngphápphântích80/20làtêngọitôiđặtchocáchsửdụngphổbiếnNguyênlý80/20từtrướcđếnnay,tứclàtheohướngđịnhlượngvàduynghiệm,đểđolườngmốiquanhệcóthểcógiữatácnhânvàhệquả.

Chúngtacũngcóthểnhậnthấytừnhữngdữliệuvềnhữngngườibạnuốngbialànhóm20%ngườiuốngbiaởcuốibảngchỉtiêuthụ30lybiahay3%tổngsốbiađượcuống.Lẽdĩnhiênhoàntoàncóthểgọiđâylàmốiquanhệ3/20dùđiềunàyítkhiđượcthựchiện.Gầnnhưlúcnàocũngthế,chỉcósốngườisửdụngnhiềuhaynhữngtácnhânchínhmớiđượcnhấnmạnh.Nếumộthãngbiađangtiếnhànhchiếndịchkíchcầuhoặcmuốntìmhiểunhữngngườiuốngbianhiềunghĩgìvềcácloạibiacủahọthìcáchhaynhấtlàtiếnhànhkhảosát20ngườiuốngbiahàngđầu.

Chúngtacólẽcũngmuốnbiếtbaonhiêuphầntrămbạnbècủachúngtagộp lạiđểuống80%tổng lượngbia tiêu thụ.Ởđây,khảosátphầnkhôngđượctrìnhbàytrênbảng(phầngiữa)chothấyMikeG.,ngườiuốngbiađứnghạng28vớilượngbia10ly,cótầnsốtíchlũylà800ly.Dođóchúngtacóthểbiểudiễnmốiquanhệnày là80/28:80%tổnglượngbiađược28%sốngườibạncủachúngtatiêuthụ.

Hình7Biểuđồphânbốtầnsố80/20củanhữngngườiuốngbia

Từvídụnàycũngcầnnóirõphươngphápphântích80/20cóthểdẫnđếnbấtkỳthôngsốnào.Rõrànglànhữngkếtquảtìmđượcsẽthúvịvàhữuích

hơnnhiềukhicósựchênhlệch.Chẳnghạnnếuchúngtakhámphálàtấtcảbạnbècủachúngtamỗingườiuốngđúng8lymỗingày,thìcólẽhảngbiasẽkhônghàohứnggìkhisửdụngnhómnàyđểlàmđốitượngkhảosáthaykíchcầu.Trongtrườnghợpnàychúngtađãcómộtmốiquanhệ20/20(20%lượngbiađược20%bạnbèuốngbiahàngđầucủachúngtatiêuthụ)hoặclàmốiquanhệ80/80(80%lượngbiađược80%bạnbètiêuthụ).

Phươngthứcphântích80/20đượcmôtảtốtnhấtquahìnhảnhbằngcáchnhìnvàohaihìnhtrụrấtthíchhợpchovídụcủachúngta(cácHình2,3,và4ởphầntrướclànhữngbiểuđồhìnhtrụ).HìnhtrụđầutiênởHình8chothấy100ngườibạnuốngbiacủachúngta,mỗingườichiếm1%khônggianhìnhtrụ,ngườiđứngđầulàngườiuốngnhiềubianhấtvàngườiuốngítbianhấtđứngởcuối.Hìnhtrụthứhaimôtảtổnglượngbiamàmỗingười(vàtấtcả)bạnbècủachúngtôiđãuống.Ởbấtkỳchỗnàochúngtacũngnhậnrađượcsốphầntrămbạnbènàođócủachúngtôiđãuốngbaonhiêulượngbia.

Hình8(vàHình7)chothấykếtquảtìmthấytừbảngnàylà20%lượngngườiuốngbiachiếm70%lượngbiađượcuống.HìnhtrụđơngiảnởHình8sửdụngdữliệuởHình7vàbiểuthịchúngtừtrêncaoxuốngthấpthayvìtừtráisangphải.Bạnchọnphươngthứctrìnhbàynàonóitrêncũngđược.

Nếuchúngtamuốnminhhọabaonhiêuphầntrămbạnbècủachúngtađãuống80%tổnglượngbia,chúngtasẽtrìnhbàybiểuđồhìnhtrụkhácđimộtchút như trong Hình 9 đểmô tảmối quan hệ 80/28: 28% số bạn bè củachúngtauống80%tổngsốlượngbia.

Hình9:Thểhiệnquyluật80/28

Phươngphápphântích80/20dùngđểlàmgì?

Nóichungphươngphápnàyđượcsửdụngđểthayđổimốiquanhệmànómôtảhoặcvậndụngmốiquanhệnày.

Mộtphương thức sửdụng là tập trungvàonhữngnguyênnhân chủyếu

củamốiquanhệ,consố20%tácnhândẫnđến80%kếtquả(haybất luậnconsốchínhxácnàokhác).Nếu20ngườiuốngbiahàngđầutươngứngvới70%sốlượngbiatiêuthụthìđâylànhómngườimàhãngbiacầntậptrungnhắmtớinhằmchiếmlấythịphầncaonhấtcóthểtừsố20%ngườinàyvàcũngcóthểđẩymạnhhơnnữalượngtiêuthụbiacủahọ.Cóthểnói,hãngbiacóthểquyếtđịnhbỏqua80%sốlượngngườiuốngbiachỉtiêuthụ30%tổnglượngbia,điềunàykhiếncôngviệctrởnênvôcùnggiảnđơn.

Tương tự như thế,một xí nghiệp nhận thấy 80% lợi nhuận của họ xuấtpháttừ20%sốkháchhàngcủamìnhcũngcầnsửdụngthôngtinấyđểlàmhàilòngsốkháchhàngnàyvàgiatăngcôngviệckinhdoanhvớihọ.Điềunàydễdàngvàđángcôngđángcủahơnlàchúýđồngđềuđếntoànbộkháchhàng.Hoặcnếucôngty thấyrằng80%lợinhuậncủahọxuấtphát từ20%lượngsảnphẩmcủahọ,họcầngiatăngnỗlựcđểđẩymạnhcácyếutốkhiếnnhữngsảnphẩmnàyđượcbánchạyhơnnữa.

Ýtưởngnàycũngđượcthựchiệnđốivớiphântích80/20chonhữngcôngviệcngoài kinhdoanh.Nếubạnphân tíchniềmvui thú củamìnhqua cáchoạtđộnggiảitrívànhậnthấyrằng80%niềmvuinàyxuấtpháttừ20%hoạtđộnggiảitrícủamình,nhữnghoạtđộngvốnchỉchiếm20%thờigiờgiảitrícủabạn,thìthậtlàhợplýkhigiatănglượnggiờgiảitrínàytừ20đến80%.

Thửlấymộtvídụkhácvềvấnđềgiaothông.80%vụkẹtxexảyratrên20%đoạnđường.Nếubạnláixeđilàmtrênquãngđườngđómỗingàybạnsẽthấyrằng80%cácvụkẹtxenàythườngxảyratại20%cácgiaolộ.Phảnứnghợp lýđốivớigiới chứcgiao thôngcôngchính làchúýđặcbiệtđếnviệcđiềuphốilưuthôngtại20%giaolộthườngkẹtxenày.Khichiphíchoviệcđiềutiếtgiaothôngnhưthếcóthểrấtlớnnếuthựchiệnđốivới100%cácgiaolộvớitổngthờigianlà100%thìsốtiềntậptrungvào20địađiểmtrongkhoảng20%thờigiancủamộtngàysẽíchlợivàtiếtkiệmvôcùng.

Mộtphươngthứcsửdụngphântích80/20kháclàtácđộngvào80%nhântốyếukémvốnchỉtạorađược20%kếtquả.Cólẽcầnthuyếtphụcnhữngngườithithoảngmớiuốngbialàcầnuốngbiahơnnữa,chẳnghạnbằngcáchcungcấpchohọmộtloạibiadịuhơn.Cólẽbạncũngcóthểtìmranhữngphươngthứcvuithúhơnđốivớinhữnghoạtđộnggiảitrítẻnhạt.Tronglĩnhvựcgiáodục,cáchệthốngdạyhọctươngtácngàynaytáisửdụngkỹthuậtcủacácgiáosưđạihọclàđặtcâuhỏingẫunhiênchobấtkỳsinhviênnàođểđốichọivớiquiluật80/20,trongđó80%hoạtđộngthamgiaởlớphọcxuất

pháttừ20%lượngngườihọc.ỞcáctrungtâmmuasắmởMỹngườitanhậnthấyphụnữ(chừng50%dânsố)chiếm70%hoạtđộngmuabán tính theogiátrịcủađồngđôla.4Mộtphươngthứcđểgiatăng30%doanhsốđốivớiđànônglàxâydựngnhữngcửahàngchuyêndụngchohọ.Dùviệcápdụngphương thứcphân tích80/20dạngnàyđôikhi rấthữu íchvà rấthiệuquảtrongcôngnghiệpnhằmcảithiệntìnhtrạngsảnxuấtcủanhữngnhàmáyyếukém,việcápdụngnàynóichungvấtvảhơnvàkhônglợiíchbằngphươngthứcthứnhất.

Đừngápdụngphươngphápphântích80/20theokiểutuyếntính

Khithảoluậnvềphươngthứcsửdụnglốiphântích80/20,chúngtôicũngcầnnóiquanhữngtrườnghợplạmdụngcóthểcóđốivớiphươngthứcnàynhưvẫnxảyravớibấtkỳmộtcôngcụđơngiảnvàhiệuquảnào.Lốiphântích80/20cóthểbịhiểulầm,ápdụngsaivàthayvìlàmộtphươngtiệntìmhiểukỳthúnólạitrởthànhphươngthứcbiệnminhchonhữnghoạtđộngsailạclâunay.Lốiphântích80/20khiđemápdụngmộtcáchkhôngphùhợptheo lốinghĩ thông thườngcó thểkhiếnngười thiếukinhnghiệmđichệchhướng–bạncầnthườngxuyêncảnhgiácđốivớilốisuydiễnsailệch.

Tôithửnêulênmộtvídụđểminhhọađiềunàytừnghềmớicủatôi,đólàkinhdoanhsách.Gầnnhưmọinơimọi lúc rấtdễchứngminh rằngchừng80%lượngsáchđượcbánlàtậptrungvào20%tựasách.Đốivớinhữngaiđãrànhrẽphươngthức80/20thìđiềunàykhôngcógìlàlạ.Rấtdễvộivàngkết luậnrằngcáchiệusáchnêngiảmbớtchủngloạisáchhọđangtồnkhohoặclàhọnêntậptrungphầnlớnhoặcchỉkinhdoanhloạibest-seller(sáchbánchạynhất)màthôi.Tuynhiên,điềuthúvịlàtrongđasốtrườnghợpthayvìlàmtănglợinhuậnviệchạnchếchủngloạisáchkhiếnlợinhuậnsụtgiảm.

Điềunàykhôngvôhiệuhóa80/20vìhailýdo.Điềucầnxemxétchủyếulàkhôngphảiviệcphânbố sáchmà làcầnbiếtkháchhàngmuốngì.Nếukháchhàngcấtcôngghéđếntiệmsách,họmuốncóđượcmộtphạmvilựachọnkhakhácácđầusách(khácvớiởmộtki-ốthaylàsiêu thịnơichẳngmongcónhiều loạisách).Cáchiệusáchchỉnên tập trungvào20%lượngkháchhàngvốn tạo thành80% tổng lợinhuậncủahọvà tìmhiểuxemsố20%kháchhàngkiamuốngì.

Lýdo còn lại làđiềuquan trọngkhixemxét sách (phânbiệt vớikháchhàng)khôngphảilàviệcphânbốsốsáchbán–20%sốsáchmangđến80%

doanhsố-màlàsựphânbốlợinhuận–đólà20%tựasáchvốntạora80%lợinhuận.Thườngđấykhôngphải lànhữngcuốngọi làbest-seller,nhữngcuốn sách được các tác giả nổi tiếng viết. Thực vậymột cuộc khảo sát ởnướcMỹchothấynhữngcuốnbest-sellerchỉmanglại5%doanhsốbán.5Nhữngcuốnsáchbánchạythựcsựlànhữngcuốnkhôngbaogiờxuấthiệntrênbiểuđồnhưnglạibánchạyvớimộtsốlượngổnđịnhnămnàyquanămkhác thường với mức lời cao. Nhóm khảo sát ở Mỹ nói trên bình luận“nhữngcuộckiểmkêchínhyếuchothấyđólànhữngcuốnsáchbánhếtmùanàyđếnmùakhác,chúnglàconsố80trongquiluật80/20,thườngchiếmsốlượngbánrấtlớnvềmộtchủđềnàođó”.

Trườnghợpvừa nêu rất bổ ích.Nóhoàn toàn chẳnghề vô hiệu hóa lốiphântích80/20vìcâuhỏichủyếuvẫnluônlàloạikháchhàngnàovàsảnphẩmnàomang lại 80% lợinhuận.Nhưngnócũngcho thấynguycơ suynghĩ một cách mù mờ về cách áp dụng lối phân tích này. Khi sử dụngnguyêntắc80/20cầnphảibiếtchọnlọcvàtỉnhtáo,đừngđểbịhuyễnhoặcbởi cái biến sốmàmọi người đang chúý, ở đây là những cuốn sách trêndanhsáchmớinhấttrongdanhsáchnhữngcuốnsáchbánchạynhất,làđiềuthựcsựđángquantâm.Đâylàlốisuynghĩmộtchiều.Mộtlốithấuhiểugiátrịnhấtvềcáchphântích80/20sẽluônluônxuấtpháttừviệcxemxétnhữngmốiquanhệ“phituyếntính”màngườikhácthườngbỏqua.Hơnnữavìlốiphântích80/20dựavàomột“khung”cốđịnhvềmột tìnhhìnhởmột thờiđiểmnàođóhơnlàkếthợpxemxétnhữngbiếnđổitheothờigiannênbạncần ý thức rằng nếu bạn bất cẩn “đóng khung”một tình hình sai lạc haykhôngđầyđủ,bạnsẽcómộtcáinhìnkhôngchínhxác.

Tạisaolốitưduy80/20làcầnthiết

Lốiphântích80/20thậtvôcùnghữuíchnhưngphầnlớnmọingườikhôngquenphântíchvàthậmchínhữngnhàphântíchcũngkhôngthểdừnglạiđểkhảosátdữliệumỗilầnhọđưaraquyếtđịnh,điềunàysẽkhiếncôngviệcngừng lại đột ngột. Đa số các quyết định quan trọng chưa bao giờ và sẽkhôngbaogiờđượcthựchiệnnhờvàoviệcphântíchchodùmáyvitínhcủachúngtathôngminhđếnthếnàođinữa.Dođónếumuốnnguyêntắc80/20trởthànhkimchỉnamtrongđờisốnghàngngày,chúngtacầnmộtcáigìđóyêucầuítphântíchhơnvàdễdàngthựchiệnhơnlốiphântích80/20:đólàtưduy80/20.

Tưduy80/20làcụmtừtôigọiphươngcáchápdụngNguyênlý80/20cho

việcápdụngphiđịnh lượngcủanguyên lýnày trongđờisốnghàngngày.Cũngnhưvớicáchphântích80/20chúngtabắtđầuvớimộtgiảthiếtvềtìnhtrạngchênhlệchcóthểxảyragiữatácnhânvàthànhquả,nhưngthayvìthuthậpdữliệuvàphântích,chúngtachỉướclượngmàthôi.Tưduy80/20đòihỏivàtạođiềukiệnchochúngta,thôngquathựctập,xácđịnhđượcnhữngđiềuthựcsựquantrọngđangxảyravàbỏquađasốnhữngđiềukhôngquantrọngcònlại.Nódạytanhậnrađiềucốtlõi.

Tưduy80/20cógiátrịrấtquantrọngnênviệcápdụngnókhôngnênchỉhạnchếvàonhữngtrườnghợpcóđượcdữliệuvàphépphântíchhoànhảo.Sovớiphầnhiểubiếtnhỏnhoimàdữ liệuđịnh lượngmanglạicho ta, thìtrựcgiácvàcảmgiáccóthểmanglạichotahàngkhốikiếnthức.Đâylàlýdotạisaotưduy80/20,dùđượcdữliệuhỗtrợ,nhấtthiếtkhôngthểđểdữliệuhạnchế.

Để thamgiavàohoạtđộng tưduy80/20chúng taphải thườngxuyên tựvấn:đâulàtácnhân20%dẫnđếnthànhquả80%?Chúngtakhôngbaogiờđượcchorằngmìnhcóthểtựđộngbiếtcâutrảlờimàphảibỏthìgiờđểtưduymộtcáchsángtạovềđiềunày.Đâulànhữngtácnhânhaynguyênnhânítỏinhưngthiếtyếugiữanhữngcáiđasốtầmthường?Đâulàđiệunhạcdudươngđangbịtiếngồnchungquanhlấnát?

Tưduy80/20vì thếđượcsửdụnggiốngnhưnhữngkếtquả từ lốiphântích80/20:đểthayđổicáchhànhxửvàthôngthườngđểtậptrungvàoconsố20%quantrọngnhất.Bạnbiếtrằngtưduy80/20đangvậnhànhkhinólàmtăngmứcđộhiệuquả lênbộiphần.Hànhđộngxuấtphát từ tưduy80/20phảikhiếnchúngtathuhoạchđượcnhiềuhơntừcáiítỏihơn.

KhivậndụngNguyên lý80/20chúng takhônggiảđịnh rằngnhữngkếtquảlàxấuhaytốthoặcnhữngnhântốquanyếumàchúngtaquansátlànhấtthiết phải tốt. Chúng ta đề quyết là chúng tốt hay xấu (từ quan điểm củariêngta)vàrồihoặclàquyếtđịnhđẩycáclựclượnghùngmạnhấysangmộthướngđúngđắn,hoặclàtìmcáchvôhiệuhóatácđộngcủachúng.

Nguyênlý80/20đảolộn

lốisuynghĩthôngthường

Nguyênlý80/20gợirachochúngtanhữngđiềucầnlàmsauđây:

4Tônvinhhiệusuấtđặcbiệthơnlàgiatăngnỗlựctrungbình.

4Tìmconđườngtắtthayvìđicảmộtquãngđườngdài.

4Cốgắngkiểmsoátđờisốngchúngtavớinỗlựctốithiểucóthểđược.

4Chọnlọccôngviệcđểlàm,khôngphảilàmtoànbộ.

4Tìmkiếmcáituyệthảoởsốíthơnlàcáithườngthườngbậctrungởsốnhiều.(Quýhồtinhbấtquýhồđa.)

4Giaoquyềnvàchiasẻcôngviệccàngnhiềucàngtốttrongđờisốnghàngngày,vàhãyđểhệthốngthuếkhóakhuyếnkhíchchúngta thayvìcảntrởchúngtalàmviệcnày(thuêngườilàmvườn,thợsửaxe,nhàtrangtrívàcácnhàchuyênmônkhácđểlàmviệcchotađếnmứctốiđathayvìtựlàmviệc).

4Hãychọnnghềnghiệpvànhữngngườichủcủachúngtahếtsứccẩnthận,vànếucóthểđượchãysửdụngngườikhácthayvìtựmìnhlàm.

4Hãy làm những việc sở trường nhất của chúng ta và hợp với sở thíchnhất.

4Hãykhámphánhữngcáibấtthườngvàlạlùngdướivẻbềngoàicủacuộcsống.

4Ởmọilĩnhvựcquantrọnghãytìmxemnơinào20%nỗlựccóthểdẫnđến80%thànhquả.

4Hãybìnhtâm,làmviệcítđivànhắmvàomộtsốmụctiêugiớihạnnhưngrấtgiátrị,nhữngmụctiêumàNguyênlý80/20tỏrahữuhiệu,hơnlàtheođuổimọivậnhộicóthểcó.

4Hãytậndụngnhữngcơhộimaymắntrongđờiđể“phất”khicờtớitay.

Nguyênlý80/20khôngcógiớihạn

KhônglĩnhvựchoạtđộngnàolàkhôngbịtácđộngbởiNguyênlý80/20.Cũngnhưnhữngngườimùsờvoi,nhữngngườisửdụngNguyên lý80/20chỉbiếtđượcmộtphầnnhỏcủaphạmvivàtácđộngcủanguyênlýnày.Làmộtngườicólối tưduy80/20bạncầnphải thamgiatíchcựcvàbiếtsángtạo.Nếumuốnhưởnglợitừtưduy80/20chínhbạnphảithựchiệnđiềunày.

Bâygiờlàlúcbạnnênbắtđầu.Nếubạnmuốnbắtđầuvớitổchức,đơnvị,hay cơ quan của mình hãy đi thẳng vào Phần Hai, phần này chứa đựngnhững thông tin quan trọng về việc áp dụngNguyên lý 80/20 trong kinhdoanh.Nếubạnthấycầnsửdụngnguyênlýnàytrướcđể thựchiệnnhữngbước cải tiến lớn lao trongđờimình thì hãynhảyquaPhầnBa, phầnnàychứađựngmộtnỗlựcmớimẻnhằmgắnkếtNguyênlý80/20vớinềntảngcủacuộcsốngđờithườngcủamọingườichúngta.

Phần2

Thànhcôngtrongkinhdoanhkhôngnhấtthiếtlàmộtđiềuhuyềnbí

3

Ngấmngầmmộtlànsóng

Bâygiờchúngtathấylờmờnhưtrongmộttấmgương,nhưngmaisausẽđượcgiápmặt.Bâygiờtôichỉbiếtcóngầncóhạn;maisautôisẽđượcbiếthết.

1Cô-rin-tô13:12

ThậtkhócóthểđoánđượcNguyênlý80/20đãđượcbiếtđếntrongkinhdoanhởmứcđộnào.Cuốnsáchnàyhầunhưchắcchắnlàcuốnđầutiênviếtvềđềtàinày,tuynhiêntrongquátrìnhnghiêncứu,tôidễdàngtìmthấyhàngtrăm bài báo viết về việc áp dụng Nguyên lý 80/20 trong tất cả các loạidoanhnghiệp trên thếgiới.Nhiềucánhânvàcông ty thànhcông tỏ ra tínnhiệmviệcápdụngNguyênlý80/20,vàhầuhếtnhữngaicóbằngMBAđềuđãđượcnghevềnguyênlýnày.

DẫurằngNguyên lý80/20đãcóảnhhưởngđốivớicuộcsốngcủahàngtrămtriệungườichodùcóthểhọkhôngýthứcđượcđiềuđó,nhưngđiềukỳlạlànguyênlýnàyvẫnkhôngđượcnhiềungườibiếtđến.Đãđếnlúcphảinhìnnhậnđúngvấnđềnày.

TràolưuđầutiêncủaNguyênlý80/20:cuộc

cáchmạngvềchấtlượng

Cuộccáchmạngvềchất lượngdiễnravàogiaiđoạn1950-1990đã làm

thayđổichấtlượngvàgiátrịcủacácloạihànghóatiêudùngcónhãnhiệuvànhữngngànhcôngnghiệpsảnxuấtkhác.Tràolưuchấtlượnglàmộtcuộcvậnđộnglớnđểcùnglúcđạtđượcchấtlượngcaohơnvớichiphíthấphơn,bằngviệcápdụngcáckỹthuậttrongthốngkêvànghiêncứuhànhvi.Mụctiêucủanó,màhiệnnayhầuhếtsảnphẩmđềuđạtđược,lànhằmgiảmthiểutỷlệsảnphẩmhưhỏngxuốngbằngzero.Cóthểbiệnluậnrằngtràolưuchấtlượng làyếu tốquan trọngnhấtdẫnđến tiêuchuẩn sốngcaohơn trên thếgiớikểtừnăm1950.

Tràolưunàycómộtlịchsửkỳthú.HaivịcứutinhlớncủanólàJosephJuran(sinh1904)vàWEdwardsDeming(sinh1900)đềulàngườiMỹ(mặcdùJuransinhởRumani).Juranlàkỹsưđiện,cònDeminglànhàthốngkê.HọđãcùnglúcpháttriểnýtưởngcủamìnhsauThếchiếnthứ2,nhưngrồihọnhậnrarằngkhócóthểlàmchobấtkỳcôngtylớnnàocủaHoaKỳquantâmđếnviệctheođuổichấtlượngtuyệthảo.Năm1951,JuranxuấtbảnlầnđầucuốnsáchCẩmnangvềquảnlýchấtlượng,mộtquyểnkinhthánhcủatrào lưu chất lượng, nhưng được đón nhậnmột cách thờ ơ. Chỉ có ngườiNhật làquantâmđếnnómộtcáchnghiêmtúcvàcảJuranvàDemingđềuchuyểnsangNhậtvàođầuthậpniên1950.Côngviệctiênphongcủahọđãđón lấymộtnềnkinh tế lúcbấygiờđượcbiếtđếnquacácsảnphẩmnháikémchấtlượngvàbiếnnóthànhmộtcỗmáytạorachấtlượngvàsảnlượngcao.

ChỉđếnkhihànghóaNhậtBảnnhưxegắnmáyvàmáyphotobắtđầuxâmnhậpvàothịtrườngHoaKỳthìhầuhếtcáccôngtyMỹ(vànhữngcôngtyphươngTâykhác)mớibắtđầuquantâmđếntràolưuchấtlượngmộtcáchnghiêmtúc.Kểtừ1970,vàđặcbiệtlàsau1980,Juran,DemingvàcáchọctròcủamìnhđãthựchiệncuộcchuyểnđổicáctiêuchuẩnchấtlượngphươngTâythànhcôngtươngtựnhưởNhậtBản,dẫnđếnnhữngcảithiệntolớnvềmứcđộvàtínhổnđịnhcủachấtlượng,giảmthiểuđángkểtỷlệhưhỏngvàchiphísảnxuất.

Nguyênlý80/20làmộttrongnhữnghònđátảngchotràolưuchấtlượng.JosephJuranlàngườitruyềnbánhiệtthànhnhấtchonguyênlýnày,mặcdùônggọinó là “Nguyên lýPareto”hay là “Nguyên tắc thiểu sốquanyếu”.Trongấnbảnđầu tiêncuốnCẩmnangquản lýchất lượng, Jurannhậnxétrằng “tổn thất” (có nghĩa là hàng hóa được sản xuất bị khước từ vì chấtchượngkém)khôngphảiphátsinhtừmộtsốlượnglớncácnguyênnhân:

Thayvàođó,cáctổnthấtluônphânbổmộtcáchkhôngcânbằng,theođómộttỷlệnhỏcácđặcđiểmchấtlượngluôntạoramộttỷlệcaovềtổnthấtchấtlượng.*

Lờicướcchúgiảithíchrằng:

*NhàkinhtếhọcParetonhậnthấyrằngtàisảncũngđượcphânbốkhôngđồngđềunhưvậy.Cóthểtìmthấyđiềunàyởnhiềuvídụkhác–sựphânbốtộiphạmtrongnhómphạmnhân,sựphânbốcáctainạntrongcácquytrìnhcónguycơtainạn,v.v.NguyênlýcủaParetovềsựphânbốkhôngđồngđềuđượcápdụngchoviệcphânphốicủacảivàphânphốicáctổnthấtvềchấtlượng.1

Juran đã áp dụng Nguyên lý 80/20 vào việc quản lý chất lượng bằngphươngphápthốngkê.Phươngpháptiếpcậnnàynhằmđểxácđịnhcácvấnđềdẫnđếnhiệntượngkémchấtlượngvàxếphạngchúngtừloạiquantrọngnhất–20%hưhỏngdẫnđến80%cácvấnđềvềchấtlượng–chođếnloạikémquantrọngnhất.CảJuranvàDemingđềutiếnđếnviệcsửdụngcụmtừ80/20ngàycàngnhiều,khuyếnkhíchviệcchẩnđoánnhữngsaisótítỏidẫnđếnphầnlớncácvấnđềrắcrối.

Mộtkhixácđịnhđượcnguồngốc“thiểusốquantrọng”củasảnphẩmkémchấtlượng,ngườitasẽtậptrungnỗlựcvàoviệcgiảiquyếtcácvấnđềnàyhơnlàcốgắngngănchặntấtcảcácvấnđềcùngmộtlúc.

Khitràolưuchất lượngtiếntừchỗnhấnmạnh“quảnlý”chất lượngđếnviệcquanniệmrằngđiềuđầutiênlàtấtcảnhữngnhàsảnxuấtphảixâydựngchấtlượngtừbêntrongsảnphẩm,rồiđếnviệcquảnlýchấtlượngtoàndiệnvàviệc sửdụngngàycàng tinh tếcácphầnmềm, thìviệcnhấnmạnhđếnnhữngkỹ thuật80/20cũng theođómàphát triển,để rồingàynayhầuhếtnhữngnhàquảnlýchấtlượngđềuquenthuộcvớiNguyênlý80/20.VàitàiliệuthamkhảogầnđâysẽminhhọanhữngcáchthứcmàhiệnnayNguyênlý80/20đangđượcápdụng.

Trongmột bài báo mới đây của tạp chí Năng suất Quốc gia (NationalProductivityReview),RonaldJRecardođặtcâuhỏi:

Nhữnglỗhổngnàoảnhhưởngbấtlợiđếnhầuhếtkháchhàngchiếnlượccủa bạn? Cũng như với nhiều vấn đề về chất lượng khác, Quy luật củaPareto cũng được phát huy tác dụng ở đây: nếu khắc phục được 20% lỗ

hổng chất lượngquan yếunhất củamình, bạn sẽ nhậnđược80% lợi ích.Thôngthường,80%lợiíchđầutiênnàybaogồmcáccảitiếnmangtínhđộtphácủabạn.2

Mộttácgiảkhác,tậptrungvàocácvấnđềcảitiếndoanhnghiệpbìnhluậnrằng:

Đốivớimỗibướctrongquátrìnhkinhdoanhcủabạn,hãytựhỏiliệunócólàmtănggiátrịhaycungcấpchochúngtanhữnghỗtrợquanyếunàokhông.Nếukhông,đólàmộtsựlãngphí.Hãyloạibỏbướcđóđi.Hóarađâychínhlànguyêntắc80/20,nhìndướimộtgócđộmới:Bạncóthểloạibỏđược80%sựlãngphíbằngcáchbỏramộtkhoảnchiphíchỉbằng20%chiphíđể loạibỏhết100%lãngphí.Hãythựchiệnngaybâygiờđểcóđượcnhữnglợiíchnhanhchóngấy.3

Nguyênlý80/20cũngđãđượcTậpđoànSảnxuấtĐiệntửFordsửdụngtrongchươngtrìnhchấtlượnggiànhđượcgiảithưởngShingo:

Cácchươngtrình“vừakịplúc”(just-in-time)đãđượcápdụngtheođósửdụngnguyêntắc80/20(80%giátrịphântánở20%khốilượng)vànhữngthóiquentốnkémnhiềuđô-lakhôngngừngđượcphântích.Hiệuquảnhâncôngvàchiphígián tiếpđược thaybằngphân tíchThờigianChukỳSảnxuấtchotừngdòngsảnphẩm,nhờđócắtgiảmthờigianchukỳsảnphẩmđến95%.4

CácphầnmềmmớiápdụngNguyênlý80/20đượcsửdụngđểnângcaochấtlượng:

[NhờvàobộphầnmềmPhân tíchDữ liệuABC]dữ liệuđượcnhậpvàovùngbảngtính,nơimàbạncóthểđánhkhốivàchọnmộttrongsáuloạiđồthị:biểuđồtầnsố/suất,biểuđồquảnlý,đồthịchuỗithờigian,đồthịphântán,biểuđồhìnhtrònvàbiểuđồPareto.

BiểuđồParetokếthợpquy tắc80/20, có thểchỉ ra, vídụnhư trongsố1.000 khiếu nại của khách hàng ước chừng khoảng 800 khiếu nại có thểđượcloạitrừbằngcáchchỉcầnkhắcphục20%cácnguyênnhândẫnđếnkhiếunại.5

Nguyên lý 80/20 cũng được áp dụng ngày càng nhiều trong thiết kế vàphát triển sản phẩm.Ví dụ,một bản đánh giá việc sử dụng phương pháp

quảnlýchấtlượngtoàndiệncủaLầuNămGócgiảitrìnhrằng:

Cácquyếtđịnhđượcđưarasớmtrongquátrìnhpháttriểnấnđịnhcứngluônphầnlớnchiphítoànbộvòngđờisảnphẩm.Nguyênlý80/20môtảkếtquảnày,bởivìchỉsau20%thờigianpháttriển80%chiphítoànbộvòngđờisảnphẩmthườngđượccốđịnh.6

Ảnhhưởngcủacuộccáchmạngvềchấtlượngđốivớisựthỏamãnkháchhàng và giá trị, đối với vị thế cạnh tranh của các hãng tư nhân và thật rachínhlàvị thếcạnhtranhcủacácquốcgia ítđượclưuýnhưngthậtsựcóảnhhưởngrấtlớn.Nguyênlý80/20rõrànglàmộttrongnhữngyếutốđầuvào “thiểu số quan yếu” đối với cuộc cáchmạng chất lượng. Nhưng ảnhhưởngngầmcủaNguyênlý80/20khôngdừnglạiởđó.Nócònđóngmộtvaitròquantrọngtrongcuộccáchmạngthứhai,màkhikếthợpvớicuộccáchmạngđầutiênđãtạoramộtxãhộitiêudùngtoàncầungàynay.

Lànsóng80/20thứhai:

cuộccáchmạngvềthôngtin

Cuộccáchmạngthôngtinbắtđầutừnhữngnăm1960đãlàmthayđổithóiquenvàhiệuquảlàmviệccủaphầnlớncáchoạtđộngkinhdoanh.Đâychỉlàsựkhởiđầuđểlàmđượcmộtviệctốthơnnữalà:giúpthayđổibảnchấtcủacáccôngtyđanglàlựclượngchiphốitrongxãhộingàynay.Nguyênlý80/20đã,đangvàsẽlàkẻđồnghànhquantrọngcủacuộccáchmạngthôngtin,giúpđịnhhướngsứcmạnhcủacuộccáchmạngmộtcáchthôngminh.

Cólẽbởinógắnliềnvớitràolưuchấtlượng,nhữngchuyêngiamáytínhvàphầnmềmủnghộ cuộc cáchmạng thông tinnàynhìn chungđềuquenthuộc vớiNguyên lý 80/20 và sử dụngnómột cách rộng rãi.Xét theo sốlượngcácbàiviếtvềmáytínhvàphầnmềmcóđềcậpđếnNguyênlý80/20,hầuhếtnhữngnhàpháttriểnphầncứngvàphầnmềmđềuhiểuvàsửdụngnguyênlýnàytrongcôngviệchàngngàycủahọ.

CuộccáchmạngthôngtinđạthiệuquảcaonhấtkhisửdụngcáckháiniệmvềtínhchọnlọcvàtínhđơngiảncủaNguyênlý80/20.Nhưhaivịgiámđốcdựánđộclậpxácnhậnrằng:

Đừngnghĩgìquátotát.Đừnglênkếhoạchcấpđộthứntrongngàyđầutiên. Tỷ suất sinh lợi trên vốnđầu tư thường tuân theo nguyên tắc 80/20:

80%lợiíchsẽđượcsinhratừ20%đơngiảnnhấtcủahệthống,và20%lợiíchcònlạisẽđượcsinhratừ80%phứctạpnhấtcủahệthốngđó.7

AppleđãsửdụngNguyênlý80/20khipháttriểnsảnphẩmAppleNewtonMessagePad,mộtthiếtbịđiệntửtrợgiúpcánhân:

CáckỹsưNewtonđãtậndụngphiênbảncósửađổiđôichút[củaNguyênlý80/20].Họ tìmrarằng0,01%vốn từcủamộtngười làđủđể thựchiện50%nhữngviệchọmuốnlàmvớimộtmáyvitínhcầmtayloạinhỏ.8

Phầnmềmngày càng thay thếvai trò củaphần cứng, qua cách sửdụngNguyênlý80/20.PhầnmềmRISCđượcphátminhnăm1994làmộtvídụ:

RISCdựa trênmộtphiênbảncủanguyên tắc80/20.Nguyên tắcnàygiảđịnhrằnghầuhếtphầnmềmđềutiêuhao80%thờigiancủanóđểthựchiệnchỉ20%cácchỉdẫncósẵn.CácbộxửlýRISC...tốiưuhóahiệuquảhoạtđộngcủa20%đó,giúpgiảmkíchcỡcủaconchipvàhạgiáthànhbằngcáchloạibỏ80%cònlại.RISClàmđượctrongphầnmềmđiềumàhệthốngCISC(mộthệthốnghàngđầutrướcđó)làmđượcởchấtliệusilicon.9

Nhữngaisửdụngphầnmềmđềubiếtrằngmặcdùphầnmềmcựckỳhiệuquảnhưngviệcsửdụngvẫntuântheocácmôhình80/20.Nhưmộtchuyêngiapháttriểnphầnmềmtuyênbốnhưsau:

Giớidoanhthươnglâunayluônbámsáttheonguyêntắc80/20.Điềunàyđặcbiệtđúngđốivớiphầnmềm,lĩnhvựctrongđó80%ứngdụngcủamộtsảnphẩmtậndụngchỉ20%nănglựccủanó.Điềuđócónghĩarằngđasốchúng ta đều phải trả tiền cho những thứ mà chúng ta không muốn haykhôngcần.Cácchuyêngiapháttriểnphầnmềmcuốicùngdườngnhưhiểuđượcđiềunày,vànhiềungườiđangđánhcượcrằngcácứngdụngmodulehóasẽgiảiquyếtđượcvấnđề.10

Thiếtkếphầnmềmsaochocácchứcnănghaysửdụngnhấtcủanótrởnêndễsửdụng làyếu tốquyếtđịnh.Tiếpcận tương tựđượcápdụngchocácdịchvụmớivềcơsởdữliệu:

NhữngchuyêngiapháttriểnWordPerfectvàcácphầnmềmkháclàmrachúngbằngcáchnào?Trướctiên,họxácđịnhkháchhàngmuốnđiềugìnhấttạithờiđiểmđóvàhọmuốnlàmnónhưthếnào–nguyêntắc80/20cũ(conngườisửdụng20%cácchứcnăngcủachươngtrìnhphầnmềmtrong80%

khoảngthờigiansửdụngcủahọ).Nhữngchuyêngiapháttriểnphầnmềmgiỏilàmchocácchứcnăngthườngsửdụngnhấttrởnênđơngiản,tựđộngvàquenthuộcđếnmứctốiđa.

Ápdụngcáchtiếpcậnnàyvàocácdịchvụcơsởdữliệungàynaysẽcónghĩalàphảiluônquansátviệcsửdụngcủakháchhàng...Kháchhànggọivàodịchvụhỗtrợtìmkiếmbaonhiêulầnđểhỏixemlấytệptinnàohaycóthểtìmmộttệptinnàođóởđâu?Thiếtkếphầnmềmtốtcóthểloạitrừđượcnhữngcuộcgọinhưthế.11

Dùtacónhìnvàođâuđinữa,nhữngcảitiếnhiệuquảtronglĩnhvựcthôngtin– lưu trữ, truyxuấtvàxử lýdữ liệu–đều tập trungchủyếuvào20%hoặcíthơncácnhucầuquanyếu.

Cuộccáchmạngthôngtin

còncảmộthànhtrìnhdàiphíatrước

Cuộccáchmạngthôngtinlàmộtđộnglựccósứcđảolộnmọithứlớnnhấtmàgiớisảnxuấtkinhdoanhtừngbiếtđến.Hiệntượng“quyềnlựcthôngtinvàotayconngười”đãđemlạikiếnthứcvàquyềnlựcchocáckỹthuậtviên,cáccôngnhânởcấp trực tiếpsảnxuất,xóabỏquyền lựcvà lấymấtcôngviệccủacấpquảnlýtrunggian,nhữngngườitrướcđâyđượcbảovệbởicáckiến thức hoặc bí quyết độc quyền.Cuộc cáchmạng thông tin cũng phânquyềncáctậpđoànvềmặtvậtlý:điệnthoại,máyfax,máyvitínhcánhân,modemvàsựvihóa,tínhdiđộngngàycàngtăngcủanhữngkỹthuậtnàyđãbắt đầu hủy diệt quyền lực các cung điện doanh nghiệp và tác động đếnnhững kẻ ngồi, hay đã từng ngồi, trong đấy. Cuối cùng, cuộc cáchmạngthôngtinsẽgópphầnhủydiệtcấpquảnlý,từđógiúpnhững“ngườilàmthậtsự” trongcác tậpđoàn tạo ragiá trị trực tiếp lớnhơnchocáckháchhàngquanyếucủahọ.12Giátrịcủacácthôngtintựđộnghóađangtăngtheocấpsốnhân,nhanhhơn tốcđộchúng ta có thể sửdụngchúng rấtnhiều.Chìakhóađểsửdụngsứcmạnhnàymộtcáchhiệuquả,hiệnnayvàtrongtươnglai,nằmởkhảnăngbiếtchọnlọc:trongviệcápdụngNguyênlý80/20.

PeterDruckerchỉraconđường:

Mộtcơsởdữliệu,chodùphongphúđếnthếnàochăngnữa,cũngkhôngphải là thông tin.Nóchỉ làmộtquặng thông tin.Nguồn thông tinmàmộtdoanhnghiệpchủyếudựavàochỉtồntạidướidạngthôvàhỗnđộn.Những

gìmàmộtdoanhnghiệpcầnnhấtchoviệcraquyếtđịnh–đặcbiệtđốivớicácquyếtđịnhchiếnlược–làdữliệuvềnhữnggìdiễnrabênngoàidoanhnghiệpđó.Chỉởbênngoàidoanhnghiệpmớicónhữngkếtquả,cơhội,vàmốiđedọa.13

Druckerbiệnluậnrằngchúngtacầnnhữngphươngcáchmớiđểđolườngviệctạoracủacảivậtchất.IanGoddenvàtôigọinhữngcôngcụmớinàylà“cácbiệnphápđánhgiátựđộngvềhiệuquảhoạtđộng”,14chúngchỉmớibắtđầuđượctạolậpbởimộtsốdoanhnghiệp.Nhưngtrên80%(cólẽgần99%)nguồn lựccủacuộccáchmạng thông tin thìvẫnđangđượcápdụngvàoviệctínhtoántốthơnnhữnggìmàtrướcđâychúngtađãtừngtínhhơnlàtạoravàđơngiảnhóacácbiệnpháptạoracủacảidoanhnghiệpthậtsự.Cáiphầntỷlệnhỏnỗlựcbiếtsửdụngcuộccáchmạngthôngtinđểtạoramộtloạihìnhtậpđoànkhácsẽcómộtảnhhưởngtolớn.

Nguyênlý80/20vẫnlàmột

bíquyếtkinhdoanhđượcgiấukín

Mặcdùrõlàcómộttầmquantrọngvàcũngđãđượccácnhàquảnlýbiếtđến,Nguyênlý80/20vẫncònchưađượcphổbiếnrộngrãi.Thậmchíbảnthân thuật ngữ 80/20 chỉ được đón nhận rất chậm chạp và chưa thấy cónhững bước ngoặc rõ rệt.Với tình trạng được sử dụng cònmanhmún vàloantruyềnchỉởmứcđộdầndần,Nguyênlý80/20vẫnchưađượckhaitháchết,kểcảnhữngngười thừanhậnýtưởngnày.Nguyênlýnàycựckỳlinhhoạt.Nócóthểđượcápdụngmộtcáchhiệuquảđốivớibấtkỳngànhnghềhay loạihình tổchứcnào,vớibấtkỳchứcnăngnào thuộcnộibộ tổchứchoặcbấtkỳcôngviệccánhânnào.Nguyênlý80/20đềucótácdụngvớicácgiámđốcđiềuhành,cánbộquảnlýởcáccấp,cácchuyênviênchứcnăngvàbấtcứngườilàmcôngviệctríócnào,đếncáccôngnhâncótaynghềthấpnhấthoặcnhữngnhânviênhọcviệcmớinhất.Vàmặcdùviệcápdụngnólàmuônhìnhvạntrạng,vẫncómộtlô-gíchnềntảngthốngnhấtgiảithíchtạisaoNguyênlý80/20lạicóthểpháthuytácdụngvàcógiátrịlớnđếnthế.

TạisaoNguyênlý80/20cóthể

pháthuytácdụngtrongcáchoạtđộng

sảnxuấtkinhdoanh

Nguyênlý80/20đượcápdụngtronglĩnhvựckinhdoanhcómộtchủđềchính–tạoranhiềulợinhuậnnhấtvớichiphívàcôngsứcthấpnhất.

NhữngnhàkinhtếhọccổđiểnthếkỷthứXIXvàđầuthếkỷXXđãxâydựngmộtlýthuyếtvềcânbằngkinhtếvàmôhìnhmộtdoanhnghiệpchiếmđượcvịtríthốnglĩnhtrongsuynghĩ,tưduytừlúcnórađờiđếnnay.Thuyếtnàychorằngtrongmộtmôitrườngcạnhtranhhoànhảo,cácdoanhnghiệpsẽkhôngtạoralợinhuậnvượttrội,vàkhảnăngsinhlợihoặcbằngzerohoặcbằng chi phí vốn “bình thường”, cụm từđi sau thườngđượcxácđịnhbởimộtmứclãisuấtrấtkhiêmtốn.Xétvềmặtnộitạilýthuyếtnàyrấtnhấtquánvàcómộtnhượcđiểmduynhấtlànókhôngthểápdụngđốivớibấtkỳloạihoạtđộngkinhtếthựctiễnnào,đặcbiệtlàđốivớihoạtđộngcủacácdoanhnghiệptưnhân.

Thuyết80/20chodoanhnghiệp

Ngượclạivớithuyếtcạnhtranhhoànhảo,thuyết80/20chodoanhnghiệpvừa có thểkiểmchứngđược (và trong thực tế đãđượckiểmchứngnhiềulần)vừahữudụngnhưlàmộtcẩmnanghànhđộng.Thuyết80/20chodoanhnghiệpđưaranhữngnhậnđịnhsau:

4Trongbấtkỳthịtrườngnào,cóvàinhàcungứngluônlàmtốthơnnhữngnhà cung ứng khác trong việc thỏamãn nhu cầu khách hàng.Những nhàcungứngnàysẽđạtđượcmứcgiábáncaonhấtcũngnhưthịphầncaonhất.

4Trongbấtkỳthịtrườngnào,cóvàinhàcungứngluônlàmtốthơnnhữngnhàcungứngkhác trongviệcgiảmthiểu tỷ lệchiphí trêndoanh thu.Nóicáchkhác,sảnphẩmcủanhữngnhàcungứngnàysẽcógiáthànhthấphơnsảnphẩmcủanhữngnhàcungứngkhác,vớicùngsảnlượngvàdoanhthu;hoặclàhọcókhảnăngtạorasảnlượngtươngđươngnhưngvớichiphísảnxuấtthấphơn.

4Mộtsốnhàcungứng luôn tạoranhiềugiá trị thặngdưhơnnhữngnhàcungứngkhác.(Tôisửdụngcụmtừ“giátrịthặngdư”thaycho“lợinhuận”bởivìcụmtừsau thườngámchỉ lợinhuậnđểchiachocáccổđông.Kháiniệmgiátrịthặngdưámchỉđếnnguồnngânquỹsẵncóđểchialợinhuậnvàtáiđầutư,ngoàinhữngthứcầnthiếtthôngthườngđểđảmbảochobộmáyhoạtđộng).Giátrịthặngdưcaosẽdẫnđếnmộthaynhiềuthứsauđây:(1)táiđầutưnhiềuhơnchosảnphẩmvàdịchvụ,nhằmsảnxuấtrasảnphẩm/dịchvụưuviệthơnvàhấpdẫnkháchhànghơn;(2)đầutưvàoviệcgiànhthị

phầnthôngquanỗlựctiếpthịvàbánhàngnhiềuhơn,và/hoặcthôntínhcáchãngkhác;(3)đemlạilợiíchcaohơnchongườilaođộng,điềunàythườngcókhuynhhướngảnhhưởngđếnviệcgiữchânvàthuhútnhântàitrênthịtrường;và/hoặc(4)đemlạilợiíchcaohơnchocổđông,điềunàythườngcókhuynhhướnglàmtănggiácổphiếuvàlàmgiảmchiphívốn,làmthuậnlợichohoạtđộngđầutưvà/hoặcthôntính.

4Quathờigian,80%thịtrườngcókhuynhhướngđượcđápứngbởi20%hay một tỷ lệ ít hơn các nhà cung ứng, và các nhà cung ứng này thôngthườngcũngđạtlợinhuậnnhiềuhơn.

Tạiđiểmnày,cơcấuthịtrườngcólẽđạtđượcđiểmcânbằng,mặcdùnósẽrấtkhácvớiloạicânbằngtừmôhìnhcạnhtranhhoànhảođượcưathíchcủacácnhàkinhtếhọc.Tạiđiểmcânbằng80/20,chỉmộtvàinhàcungứnglớnnhấtsẽcungcấpchokháchhànggiátrịtốthơnvàcóđượclợinhuậncaohơnnhữngđốithủcạnhtranhnhỏ.Điềunàythườngđượcquansáttrongđờisốngthựctế,mặcdùtheothuyếtcạnhtranhhoànhảothìkhôngthể.Chúngtacóthểđặt têncholýthuyếtmangtínhthựctiễncaohơnnàylàquyluậtcạnhtranh80/20.

Nhưngthếgiớithựctiễnthườngkhôngngừngnghỉlâudàitrongtrạngtháicânbằngtĩnhlặng.Sớmhaymuộn(thườngthìsớm)luônluôncónhữngsựthayđổicơcấuthịtrườngdocácđổimới,cảitiếncủacácđốithủcạnhtranhgâyra.

4Cảnhữngnhàcungứnghiệnhữuvànhữngnhàcungứngmớisẽtìmtòiđểcảitiếnvàgiànhđượcthịphầncaohơntừphầnnhỏnhưngcókhảnăngbảovệđượccủamỗithịtrường(“phânkhúcthịtrường”).Sựphânkhúcnàycóthểxảyrabằngviệccungcấpsảnphẩmhaydịchvụchuyênmônhóacaohơnphùhợpmộtcáchlýtưởngđốivớivàiloạikháchhàngcụthể.Quathờigian,cácthịtrườngsẽcókhuynhhướngphânrathànhnhiềuphânkhúcthịtrườnghơn.

Trongmỗiphânkhúcthịtrườngnày,quyluậtcạnhtranh80/20sẽpháthuytácdụng.Nhữngcôngtyđứngđầutrongmỗiphânkhúcchuyênbiệtcóthểhoặc là những công ty hoạt động trên phạm vị lớn hoặc độc quyền trongphânkhúcđóhoặclàcáccôngtytrunggiancủangànhđó,nhưngtrongmỗiphânkhúcthànhcôngcủachúngsẽphụthuộcvàoviệcđạtđượcdoanhthulớnnhấtvớichiphíthấpnhất.Trongmỗiphânkhúc,vàicôngtysẽlàmđiều

nàytốthơnnhữngcôngtykhácvàkếtquảlàsẽcókhuynhhướngtíchlũythêmnhiềuthịphầnphânkhúc.

Cáccông ty lớn sẽhoạtđộng trongmột số lượng lớncácphânkhúc thịtrường,cónghĩalàtrongmộtsốlớncácphânkhúckếthợpkháchhàng/sảnphẩmtrongđóđòihỏiphảicómộtcôngthứckhácđểtốiđahóadoanhthutrênmộtđơnvịnguồnlực,và/hoặcnơimàcácđốithủcạnhtranhkhácgiápmặtnhau.Cáchãngtưnhânlớnsẽtạoragiátrịthặngdưlớntrongmộtvàiphânkhúcnày,trongkhitạoragiátrịthặngdưthấphơn(thậmchíthâmhụt)trongmộtsốphânkhúckhác.Dođóthựctếcóxuhướnglà80%giátrịthặngdư hay lợi nhuận được sinh ra từ 20% các phân khúc thị trường, từ 20%kháchhàngvàtừ20%sảnphẩm.Phânkhúcthịtrườngđemlạilợinhuậncaonhất thường là (nhưngkhôngphải luôn là)nơimàcông tychiếm thịphầncaonhất,vànơimàcôngtycónhiềukháchhàngtrungthànhnhất(sựtrungthànhđượcđịnhnghĩalàsửdụngdịchvụ/sảnphẩmlâudàivàítcókhảnăngbỏđiđểchuyểnsangcácđốithủcạnhtranh).

4Trongnộibộbấtkỳmộtcông tynào,nhưvớinhữngđơnvịphụ thuộcvàotựnhiênvàsựnỗlựccủaconngười, thườngtồntạimộttìnhtrạngbấtcânxứnggiữacácyếutốđầuvàovàđầura,sựmấtcânđốigiữanỗlựcbỏravànhữngthànhquảthuđược.Bênngoàicôngty,điềunàythểhiệnởchỗcómộtsốthịtrường,sảnphẩmvàkháchhàngcókhảnăngsinhlợinhiềuhơncácthịtrường,sảnphẩmvàkháchhàngkhác.Trongnộibộcôngty,nguyêntắcnàyđượcthểhiệnởchỗcómộtsốnguồnlực,cóthểlàconngười,nhàxưởng,máymóchaysựhoánvịnhữngnguồnlựcnàysẽđemlạinhiềugiátrịtrênmộtđơnvịchiphíhơnlànhữngnguồnlựckhác.Nếuchúngtacóthểđolườngđượcnó(nhưcóthểlàmvớimộtsốcôngviệc,nhưcôngviệccủacácnhânviênbánhàngchẳnghạn),chúng tasẽnhậnra rằngmộtsốnhânviêntạoragiátrịthặngdưrấtlớnchocôngty(họgópphầntạoradoanhthulớnhơnnhiềusovớitoànbộchiphícôngtyphảibỏrachohọ),trongkhiđónhữngnhânviênkháclạitạoragiátrịthặngdưthấphơnhoặcgâyrathâmhụt.Cáccôngtytạoragiátrịthặngdưlớnnhấtthườngcógiátrịthặngdưbìnhquântrênmỗinhânviêncaonhất,nhưngởmọicôngty,giátrịthặngdưđượctạorabởimỗinhânviênthườngrấtkhôngđồngđều:80%giátrịthặngdưthườngđượctạorachỉbởi20%sốlượngnhânviên.

4Ở cấpđộ thấp nhất của sự tổng hợp các nguồn lực trongmột công ty,chẳnghạnnhưmộtcánhânngườilaođộng,thì80%giátrịthuđượccóthểđược tạo ra từmột phần nhỏ, xấp xỉ 20%khoảng thời gian làm việc, khi

người laođộngđanghoạtđộngvớinăngsuấtcaogấpnhiều lầnmứchiệuquảtrungbìnhcủangườiấy,thôngquamộtsựphốihợpcácyếutốbaogồmcáccátínhvàbảnchấtthậtsựcủacôngviệc.

4Dođó,nguyêntắcbấtcânđốigiữanỗlựcbỏravàphầnthưởngnhậnvàocómặtởmọicấpđộtrongkinhdoanh:thịtrường,phânkhúcthịtrường,sảnphẩm,kháchhàng, cácbộphậnvàngười laođộng.Sựmất cânbằngnày,chứkhôngphảilàkháiniệmcânbằng,mớichínhlàđặctrưngcủamọihoạtđộngkinhtế.Hiểnnhiênrằngnhữngkhácbiệtnhỏlạitạoranhữnghậuquảlớn.Mộtsảnphẩmchỉcầntốthơnsảnphẩmcạnhtranhcủanó10%làcóthểtạorađược50%khácbiệtvềdoanhsốvà100%khácbiệtvềlợinhuận.

Baýnghĩahànhđộng

Ýnghĩathứnhấtcủathuyết80/20làcáccôngtythànhcôngthìhoạtđộngtrongnhữngthịtrườngcókhảnănggiúpchocôngtyđótạoradoanhthucaonhấtvớicôngsứcthấpnhất.Điềunàyđúngmộtcáchtuyệtđốilẫntươngđối,tuyệtđốitrongmốitươngquanvớilợinhuậnbằngtiền;vàtươngđốitrongmối tươngquanvớicạnhtranh.Mộtcôngtykhôngthểđượcxemlà thànhcôngtrừphiđạtđượcgiá trị thặngdưtuyệtđốicao(theothuậtngữtruyềnthống,làtỷsuấtsinhlợitrênvốnđầutưcao)đồngthờicũngcóthặngdưcaohơnsovớiđốithủcạnhtranhcủanó(lợinhuậnbiêntếcaohơn).

Ýnghĩa thực tiễn thứhaichocáccông ty là luôncókhảnăngnângcaothặngdưkinhtếvớicấpđộlớnbằngcáchchỉtậptrungvàonhữngđốitượngkháchhàngvàphânkhúcthịtrườnghiệnđangđemlạigiátrịthặngdưlớnnhất.Điềunàyhàmýviệcbốtrílạicácnguồnlựcvàocácphânkhúctạoragiátrịthặngdưnhiềunhất,đồngthờingụýviệcgiảmthiểumứctổngnguồnlựcvàchiphí(nóicáchkhác,làgiảmthiểunhâncôngvàcácchiphíkhác).

Cáccông tyhiếmkhiđạtđượcmứcthặngdưcaonhấtmàhọcó thểđạtđượchoặcchỉgầnđạtđược,bởivìcấpquảnlýthườngkhôngýthứcđượctiềmnăngtạorathặngdưcũngnhưhọthườngthíchđiềuhànhnhữngcôngtylớnhơnlànhữngcôngtycókhảnăngsinhlợikhácthường.

Hệ luận thứba làmọidoanhnghiệpđều có thểnângcaomức thặngdưbằngcáchgiảmthiểusựbấtcânxứnggiữasảnlượngvàphầnthưởngtrongnộibộcôngty.Điềunàycóthểthựchiệnđượcbằngcáchxácđịnhnhữngbộphậnnàotrongcôngty(conngười,phânxưởng,cửahàng,bộphậnquảnlý,quốcgia) tạo ragiá trị thặngdưcaonhấtvà tăngcườngnhữngnguồn lực

này,làmchochúngmạnhthêm;vàngượclại,xácđịnhnhữngnguồnlựcnàotạoragiátrịthặngdưthấphoặcgâythâmhụt,tạođiềukiệnthuậnlợiđểcảithiệnmạnhmẽnhữngbộphậnđó,vànếukhôngthểcảithiệnđượcthìngưngtàitrợkinhphíchonhữngbộphậnnày.

Các nguyên tắc trên tạo nênmột lý thuyết 80/20 rất hữu ích cho doanhnghiệp,nhưngkhôngnêndiễngiảichúngmộtcáchquácứngnhắcvàgiáođiều.Cácnguyên tắcnàypháthuyđược tácdụngbởivìchúng làsựphảnánhcácmốiquanhệtrongtựnhiên,vốnlàmộtsựphatrộnphứctạpgiữatrậttựvàhỗnđộn,giữacáithườngquyvàcáibấtthường.

Hãytìmnhữngýtưởng“khácthường”

từNguyênlý80/20

Điềuquantrọnglàphảinắmbắttínhlinhđộngvàcácyếutốtácđộngcácmốiquanhệ80/20.Nếukhôngcoitrọngđiềunày,bạnsẽdiễngiảiNguyênlý80/20mộtcáchquácứngnhắcvàsẽkhôngkhaithácđượchếttiềmnăngcủanó.

Thếgiớiđầyrẫynhữngnguyênnhânnhonhỏ,màkhikếthợplạicóthễdẫnđếnnhữngkếtquảtolớn.Hãyxétvídụmộtcáixoongnấusữa,khiđunquámột nhiệt độ nhất định, sữa trong xoong bất ngờ thay đổi trạng thái,dânglênvàsôisùngsục.Mớiđóbạncómộtlượngsữanóng,nằmgọngangtrongxoongmàgiờđâybạncóhoặc làmóncàphêca-pu-chinô tuyệtvời,hoặc,bạnnếuđểchậmđimộtgiây,mộtmớhổlốnđổtrànrabếplò.Trongsảnxuấtkinhdoanhmọichuyệndiễnracóchậmhơnđôichút,nhưngbiếtđâutrongnămnàybạnthấycôngtyIBMtuyệtvờiănnênlàmravớinhiềulợinhuậnthốngtrịngànhmáytínhđểrồi,chẳngbaolâusau,mộttíchhợpnhữngnguyênnhânnhỏcóthểsẽlàmchongườikhổnglồnàyloạngchoạngmấtphươnghướngvàđangphảiđidòdẫmđểtránhbịdiệtvong.

Nhữnghệthốngsángtạoluônhoạtđộngvượtrakhỏitrạngtháicânbằng.Nguyênnhânvàkếtquả, tácđộngvàkếtquả,hoạtđộng theomộtphươngcáchphituyếntính,phituầntự.Thườngbạnkhônggặtháinhữnggìmàbạnđã đầu tư; nhiều khi có thể bạn thu vềmột lượng ít hơn hoặc nhiều hơnnhiều.Nhữngbiếnchuyểnlớnlaotrongmộthệthốngdoanhnghiệpcóthểxảyradokếtquảcủanhữngnguyênnhânxemrachỉlàbécỏncon.Ởbấtkỳthờiđiểmnào,nhữngconngườivớimộttríthôngminh,trìnhđộkỹnăng,vàsự tận tụycôngviệcngangnhaucó thể làmranhữngkếtquảkhôngbằng

nhau,donhữngkhácbiệtnhỏvềcấutrúc.Cácsựkiệnkhôngthểđoánbiếttrướcđược,mặcdùnhữngquyluậtcóthểđoánbiếtdườngnhưvẫnthườnghaylặpđilặplại.

Xácđịnhcácvậnmay

Dođó,kiểmsoátlàkhôngthểđược.Tuynhiên,cóthểảnhhưởngđếncácsựkiện,vàcólẽquantrọnghơnlàcóthểpháthiệnranhữngđiềutráivớiquy luật và khai thác chúng.Nghệ thuật áp dụngNguyên lý 80/20 là xácđịnhđượccáchthứcmàxuhướngthựctếđangdiễnravàkhaithácnócàngnhiềucàngtốt.

Hãy tưởng tượng rằngbạnđangở trongmộtsòngbạc rất“càchớn”vớitoànnhữngbánhru-létkhôngcânbằng.Mọiconsốđềucógiácượclà1ăn35,nhưngtầnsuấtxuấthiệncủatừngconsốlạikhácnhauởnhữngbànchơikhácnhau.Tạimộtbàn,số5cótầnsuấtxuấthiệnlà1/20,ởbànkhácthìtỷlệđólà1/50.Nếubạn“theo”đúngconsốcầnđánhởđúngbàncược,bạncóthểpháttài.Nếubạncứngoancốđặtcượcvàoconsố5ởbàncượccótầnsuấtxuấthiệncủanóchỉlà1/50thìbạnsẽthuasạchtiềndùchobạncósốvốnbanđầunhiềuđếncỡnàođinữa.

Nếubạnxácđịnhđượccông tycủabạnđangsinh lợinhiềuhơnởkhâunào,bạncóthểbỏthêmvốnvàovàthuđượcmộtkhoảnlợinhuậnkhổnglồ.Ngượclại,nếubạnpháthiệnracôngtybạnđangbịthualỗởkhâunàothìbạncóthểcắtgiảmmứclỗ.

Trongngữcảnhnày,“khâu”cóthểlàbấtcứthứgì.Nócóthểlàmộtsảnphẩm,một thị trường,mộtkháchhànghaymộtloạikháchhàng,mộtcôngnghệ,mộtkênhphânphối,mộtphònghaybộphận,mộtquốcgia,mộtloạigiaodịchhaymộtnhânviên,loạinhânviênhaymộtnhóm.Mụctiêucủatròchơilàởchỗpháthiệnravàikhâuthiểusốđangtạoragiátrịthặngdưlớnvàkhuếchđạichúngđếnmứctốiđa;vànhậndiệnđượcnhữngkhâuđangbịthualỗvàloạibỏchúngra.

Chúngtađãđượcđàoluyệntưduytheokiểutươngquannhânquả,vềcácmốiquanhệcóquytắc,mứcsinhlợitrungbình,cạnhtranhhoànhảo,vàcáckếtquảcóthểdựđoántrước.Nhưngđókhôngphảilàthếgiớithực.Thếgiớithựcbaogồmmộtloạtcácảnhhưởng,ởđấynguyênnhânvàkếtquảtrởnênlumờ,cácvònglặpphảnhồiphứctạp làmméomócácyếu tốđầuvào;ởđấytrạngtháicânbằngchỉmangtínhtạmthờivàthườngchỉlàảogiác;ở

đấycónhữngkhuônmẫuhoạtđộngdẫubấtthườnglạimangtínhlặpđilặplại;ởđấycáccôngtykhôngbaogiờcạnhtranhtrựcdiệnvàphátđạtnhờvàosựchênhlệch;ởđấymộtvàitayđượcưuáicókhảnăngthâutómthịtrườngđểthulợicao.

Nhìndướigócđộnày,cáccôngtylớnlàcácliênminhcựckỳphứctạpvàliêntụcthayđổi,trongđómộtsốcôngtyđangđiđúnghướngvàlàmănphátđạt,trongkhimộtsốcôngtykhácthìhoạtđộngtráivới“quyluật”vàbịlỗlã.Sựbất lựccủachúng takhixử lýcái thực tếphức tạpvàcáchiệuứngbìnhổnvàhaygâynhiềusai lệnhcủacáchệthốngkếtoánlàmchotấtcảnhữngđiềunàykhónhậnra.Nguyênlý80/20rấtphổbiếnnhưnghầunhưkhôngđượcnhậnbiết.Cáimàchúng ta thườngđượcnhìn thấy trongkinhdoanhlàhiệuứngcuốicùngcủanhữngđiềuđangdiễnra,chứthậtsựkhôngphảilàtoànbộbứctranh.Bêndướibềmặtnàylànhữngyếutốđầuvàotíchcực lẫn tiêu cực đầymâu thuẫn kết hợp với nhau để tạo ra hiệu ứngmàchúngtacóthểnhìnthấytrênbềmặtcủanó.Nguyênlý80/20cótácdụnglớnnhấtkhichúngtaxácđịnhđượctấtcảcáclựctácđộngbêndướibềmặt,đểcóthểngănchặncácảnhhưởngtiêucựcvàtậptrungsứcmạnhtốiđachocácyếutốcónăngsuấtcaonhất.

Làmthếnàocáccôngtycóthểsửdụng

Nguyênlý80/20đểtănglợinhuận

Phầnlịchsử,triếtlývàlýthuyếtcủaNguyênlý80/20trìnhbàynhưthếlàđãquáđủ!Bâygiờchúngtachuyểnsangvấnđềthựchành.BấtkỳmộtcôngtyriênglẻnàocũngcóthểthuhoạchđượcrấtnhiềuthôngquaviệcvậndụngthựctếNguyênlý80/20.Đãđếnlúcphảivạchrachobạnthấyphươngcáchthựchiện.

Chương4đếnChương7baogồmnhữngphươngphápquantrọngnhấtđểtănglợinhuậnthôngquaNguyênlý80/20.Chương8kếtthúcPhầnhaivớimộtsốbíquyếtvềcáchthứcnắmbắtNguyênlý80/20vàotrongđờisốngkinhdoanhcủabạn,giúpbạncóđượcưu thếhơnsovớicácđồngnghiệpcũngnhưđốithủcạnhtranhcủamình.

Chúng ta bắt đầu chương kế tiếp với ứng dụng quan trọng nhất củaNguyênlý80/20vàotrongbấtkỳcôngtynào:ấylàkhubiệtbộphậnnàomàbạnđangthậtsựcólãivà,cũngquantrọngkhôngkém,xácđịnhbộphậnnàobạnđangthựcsựbịthualỗ.Mọidoanhnhânđềunghĩrằnghọđãthừa

biếtđiềunày,vàgầnnhưtấtcảđềusailầm.Nếuquảhọđãcómộtbứctranhchínhxácthìtoànbộdoanhnghiệpcủahọđãthayđổirồi.

4

Tạisaochiếnlượccủabạnsailầm?

Trừ phi đã sử dụngNguyên lý 80/20 để định hướng lại chiến lược củamình,nếukhôngthìbạncóthểkháchắcchắnrằngchiếnlượcấyđangmắcsai lầmnghiêm trọng.Gần như chắc chắn là bạn không có đượcmột bứctranh chính xác về những mảng hoạt động mà bạn đang kiếm được lợinhuận,vànhữngmảngbạnđangbịthualỗ.Trongtrườnghợpấy,điềuhầunhưkhôngthểtránhđượclàbạnđang“ôm”quánhiềuchuyệnchoquánhiềuđốitượng.

Chiếnlượckinhdoanhkhôngnênlàmộtcáinhìnchungchungtừbêntrên,hoành tráng, tổngquan,haybaoquáthếtmọivấnđề,mà, có thểnói, nêngiốngnhưmộtcáinhìntừbêndưới,ghémắtnhìnnhữngcáibêndướilớpvỏbọc,đểxemxétthậtchitiếtnhữnggìđangdiễnra.Đểđiđếnmộtchiếnlượckinhdoanhhữuích,bạncầnquansátkỹlưỡngcácphânkhúckhácnhaucủadoanh nghiệp mình, đặc biệt là khả năng sinh lợi và kiếm được tiền củanhữngmảngấy.

Trừphidoanhnghiệpbạncóquymônhỏvàđơngiản,hầunhưcómộtsựthậtrằngítnhất80%sốtiềnvàlợinhuậncủacôngtybạnđượctạoratừ20%hoạtđộngcủanóvàtừ20%doanhthucủacôngty.Bíquyếtlàởchỗtìmrađượcđólà20%nào.

Bạnđangkiếmđượcnhiềutiềnnhất

ởnhữngbộphậnnào?

Bạnhãyxácđịnhbộphậnnàocủadoanhnghiệpđangđemlại lợinhuậncao,bộphậnnàosẽphảiđượccải thiệnlạivàbộphậnnàođanglàtaihọachodoanhnghiệpbạn.ĐểlàmđiềunàychúngtasẽtiếnhànhPhântíchlợinhuậntheoNguyênlý80/20theocácphânloạikinhdoanhkhácnhau:

4theosảnphẩmhaynhóm/loạisảnphẩm

4theokháchhànghaynhóm/loạikháchhàng

4theobấtkỳkiểuphânchiakhácnàocóvẻphùhợpvới

doanhnghiệpcủabạnmàbạnđãcósẵndữliệu,vídụtheo

khuvựcđịalýhaytheokênhphânphối

4theophânkhúccạnhtranh.

Hãybắtđầuvớisảnphẩm.Doanhnghiệpcủabạnhầunhưchắcchắncóthông tin về sản phẩm hoặc nhóm sản phẩm. Đối với mỗi loại, quan sátdoanhsốcủakỳ/tháng/quý/nămvừaqua(hãyquyếtđịnhđịnhkỳnàolàđángtincậynhất)và tìm rakhảnăng sinh lợi saukhiphânbổ toànbộchiphí.Côngviệcnàydễhaykhóphụ thuộcvàohiện trạng thông tinquản lýcủacôngtybạn.Cáibạncầncóthểđãcósẵn,nhưngnếuchưacóthìbạnsẽphảitự xây dựngnó.Bạnbuộc phải có doanh số bán của từng sản phẩmhoặcdòngsảnphẩmvàlợinhuậngộp(doanhthubánhàngtrừgiávốnhàngbán).Bạn hẳn cũng biết tổng chi phí của toàn bộ doanh nghiệp (các chi phíchung).Điềumàbạnphải làm tiếp theo làphânbổcácchiphíchungchotừngnhómsảnphẩmdựatrêncơsởhợplýnàođó.

Phươngphápsơđẳngnhất làphânbổchiphí trênphần trămdoanh thu.Tuynhiên,chỉcầnsuynghĩthoángqualàta thấyphươngphápnàykhôngthậtsựchínhxác.Chẳnghạnmộtvàisảnphẩmchiếmrấtnhiềuthờigiancủanhânviênbánhàngsovớigiátrịcủachúng,trongkhinhữngsảnphẩmkhácthìchiếmrấtítthờigian.Mộtvàisảnphẩmđượcquảngcáorầmrộtrongkhicác sảnphẩm thìkhônghềđượcquảngcáo.Vài sảnphẩmgặpphảinhiềuphiềntoáiởkhâusảnxuấttrongkhiđócácsảnphẩmkhácthìrấtdễdàng,suônsẻ.

Hãytínhtừngloạichiphíchungvàphânbổnóchomỗinhómsảnphẩm.Làmnhưvậychotấtcảcácloạichiphí,sauđónhìnvàokếtquả.

Thôngthường,mộtvàisảnphẩm,mặcdùđạidiệnchothiểusốdoanhthu,lạisinhlợirấtcao;phầnlớnsảnphẩmcònlạicókhảnăngsinhlợikhiêmtốnhoặcnhỏbé;vàvàisảnphẩmkhácthựcsựđanggâyralỗlớnmộtkhibạnphânbổtấtcảcácchiphí.

Hình10 thểhiệncácsố liệucủamộtnghiêncứumớiđâymàtôiđã tiếnhànhvớimộtnhómthiếtbịđiện tử.Hình11 thểhiệncác số liệu tương tựbằngđồthị;hãynhìnvàođâynếubạnthíchnhữngbứctranhhơnlànhững

consố.

Hình10:CôngtyElectronicInstrumentsInc.

bảngkêdoanhsốvàlợinhuậntheonhómsảnphẩm.

Doanhsố

Hình11:CôngtyElectronicInstrumentsInc.

đồthịdoanhsốvàlợinhuậntheonhómsảnphẩm

TừhaihìnhtrêntacóthểthấyrằngsảnphẩmnhómAchiếm3%doanhsốnhưngđến10%lợinhuận.CácsảnphẩmnhómA,BvàCchiếm20%doanhsố nhưng đến 53% lợi nhuận.Điều này trở nên rõ ràng hơn nếu ta tạo raBảng80/20hayBiểuđồ80/20 lần lượtnhư trongHình12và13.Mặcdùchưatìmthấy20%doanhsốbánchiếm80%lợinhuận,nhưngchúngtađangtrênconđườngđitìmnó.Nếukhôngphảilà80/20,thìlà67/30:30%doanhsốbánsảnphẩmchiếmgần67%lợinhuận.CóthểbạnđãcósuynghĩđếnnhữngviệccầnlàmđểnângdoanhsốbáncácnhómsảnphẩmA,BvàC.Vídụ,cóthểbạnmuốnbốtrílạitoànbộlựclượngbánhàngcủa80%cònlại,chocácnhânviênbánhàngbiếtlàphảitậptrungvàoviệcnhânđôidoanhsốbáncủanhómsảnphẩmA,BvàCvàbớtquantâmđếncácnhómsảnphẩmcònlại.Nếuhọthựchiệnthànhcôngđiềunày,khôngnhữngdoanhsốbán

tănglên20%màlợinhuậncũngsẽtănghơn50%.

Cóthểbạncũngđãcónghĩđếnviệccắtgiảmchiphí,haynânggiábáncácsảnphẩmnhómD,EvàF;hoặcnghĩđếnviệccắtgiảmtriệtđểhayloạibỏhoàntoàncácsảnphẩmnhómGvàH.

PhầntrămdoanhsốPhầntrămlợinhuận

Hình13:CôngtyElectronicInstrumentsInc.,Biểuđồ80/20

Cònkhảnăngsinhlợi

củakháchhàngthìsao?

Saukhixemxétsảnphẩm,hãytiếptụcxétđếnkháchhàng.Lặplạitrìnhtựphân tích,nhưngxemxétsố lượngmuacủamỗikháchhànghaynhómkháchhàng.Mộtvàikháchhàngchịutrảmứcgiácaonhưngcũngphảitốnchíphícaođểphụcvụhọ:họthườnglànhữngkháchhàngnhỏ.Cáckháchhàng lớn có thể dễ giao dịch vàmuamột lượng lớn sản phẩm cùng loại,nhưngépbạnphảigiảmgiábán.Thỉnhthoảngnhữngsựchênhlệchnàybùtrừ lẫnnhau,nhưng thường thìkhông.Đốivớinhómchúng tađanggọi làCôngtythiếtbịđiệntử(ElectronicInstrumentsInc.),kếtquảđượcthểhiệnởHình14và15.

Hình15:CôngtyElectronicInstrumentsInc.,đồthịdoanhsố

vàlợinhuậntheonhómkháchhàng.

Xincóđôilờigiảithíchvềcácnhómkháchhàng.NhómAlàcáckháchhàngnhỏ,trựctiếp,trảgiárấtcaovàmanglạilợinhuậngộprấtlớn.Phảitốnkémmột khoản chi phí kha khá để phục vụ họ nhưng lợi nhuận đem lạinhiềuhơncóthểbùđắpchocácchiphíđó.KháchhàngnhómBlànhữngnhàphânphối,cókhuynhhướngđặtnhữngđơnhànglớnvàtốnrấtítchiphíđểphụcvụhọ,tuynhiênvìmộtlýdonàođóhọcóthểchấpnhậntrảmộtgiátươngđối cao, chủyếubởi vì linhkiệnđiện tửhọmuavề chỉ chiếmmộtphầnnhỏtổngchiphísảnphẩmcủahọ.KháchhàngnhómClànhữngnhàxuấtkhẩu trảgiácao.Tuynhiên,vớihọcáikhóchodoanhnghiệp làphảitốnkémrấtnhiềuchiphíđểphụcvụhọ.KháchhàngnhómDlànhữngnhàsảnxuấtlớnthườngmặccảvềgiárấtgắtgaovàcũngđòihỏinhiềutrợgiúpkỹthuậtvànhiều“ưuđãi”.

Hình16vàHình17lầnlượtthểhiệnBảng80/20vàSơđồ80/20đốivớitừngnhómkháchhàng.

Cáchìnhnàybiểuthịnguyêntắc59/15vànguyêntắc88/25:nhómkháchhàngsinhlợinhiềunhấtchiếm15%doanhthunhưngđến59%lợinhuậnvà25%kháchhàngsinhlợinhiềunhấtđemlại88%lợinhuận.Điềunàymộtphầnlàdocáckháchhàngsinhlợinhiềunhấtcókhuynhhướngmuanhữngsảnphẩmsinhlợinhiềunhất,cũngnhưhọđã trảnhiềuhơnsovớichiphíphụcvụhọ.

PhântíchtrênđãdẫnđếnmộtchiếndịchtìmkiếmthêmkháchhàngnhómAvàBrất thànhcông:kháchhàngnhỏ trực tiếpvànhữngnhàphânphối.

Thậmchítínhluôncảchiphíchochiếndịchnàythìlợinhuậnđemlạicũngrấtlớn.GiábánchokháchhàngC(nhàxuấtkhẩu)cũngđượcnânglênmộtcáchcóchọnlọcvànhữngcáchthứcgiảmchiphíphụcvụhọđãđượctìmra,đặcbiệt tăngcườngbánhàngquađiện thoạihơn làbánhàng trực tiếp.KháchhàngnhómD(nhữngnhàsảnxuấtlớn)đượcxửlýmộtcáchriênglẻ:chíntrongsốnhữngđốitượngnàychiếm97%doanhsốcủanhómD.Trongmộtvàitrườnghợp,nhữngdịchvụpháttriểnkỹthuậtđượctínhphíriêng;trongmột số trườnghợpkhácgiá cảđượcnâng lên; vàbakháchhàngđể“đượcđểmất”mộtcáchchiếnlượcvềtaycủađốithủcạnhtranhđángghétnhấtcủacôngtysaumộtcuộcchiếnđấugiá.Cácnhàquảnlýthậtramuốnđểchophíađốithủcạnhtranhấythưởngthứcnhữngtổnthấtấy!

ÁpdụngNguyênlý80/20

chocôngtytưvấn

Saukhiphântíchvềsảnphẩmvàkháchhàng,hãylấybấtkỳsựphânchianàokháccóliênquanđặcbiệtđếndoanhnghiệpcủabạn.Khôngcósựphântíchđặcbiệtnàotrongtrườnghợpcôngtytrangbịdụngcụ;nhưngđểminhhọachođiểmnày,hãyxétviệctáchdoanhthuvàlợinhuậntrongmộtcôngtytưvấnchiếnlượcđượctrìnhbàyởHình18vàHình19.

Nhữnghìnhnàybiểuthịnguyêntắc56/21:cácdựánlớnchiếmchỉ21%doanhthunhưngmanglạiđến56%lợinhuận.

Hình19:CôngtyStrategyConsultingInc.,biểuđồkhảnăng

sinhlợicủacácdựánlớnsovớidựánnhỏ

Mộtphân tíchkhác,được thểhiện trongHình20vàHình21,phânchiatheokháchhàng“cũ”(hơnbanăm),kháchhàng“mới”(dưới6tháng)vàcáckháchhàngởlưngchừng–khôngcũkhôngmới(6tháng-3năm).

Cáchìnhnàythểhiệnrằng26%(kháchhàngcũ)manglại84%lợinhuận:quytắc84/26.Thôngđiệpởđâylàtrướcnhấtcốgắngduytrìvàtăngcườngsốkháchhàngphụcvụlâudài,họlànhữngngườiítnhạycảmvềgiánhấtvàcóthểphụcvụhọvớichiphíthấpnhất.Nhữngkháchhàngmớichưachuyểnthànhkháchhàngphụcvụlâudài,đượcnhậnđịnhlànhữngngườigâythualỗ, dẫn đến phương pháp tiếp cận có chọn lọc hơn để thuyết phục doanhnghiệp:độngthái thuyếtphụclôikéochỉđượcthựchiệntrongtrườnghợpngườitatinlàđốitượngdoanhnghiệpnàycókhảnăngtrởthànhmộtkháchhànglâudài.

Hình22vàHình23tómtắtmộtphântíchthứbachocácnhàtưvấn,theo

đócácdựánđượcphânrathànhbaloại:dựánsápnhập&thôntính(M&A),phântíchchiếnlượcvàdựánkhaithác.

Sựphânchianàyminhhọanguyên tắc87/22:dựánM&Amang lại lợinhuậntolớn,chiếm22%doanhthunhưngđemđến87%lợinhuận.CầnphảicốgắnggấpđôiđểbánđượcnhiềudựánM&Ahơnnữa.

Cácdựánhoạtđộngđốivớikháchhàngcũ,khiđượcphântíchđộclập,hóaralạiởvàokhoảnhòavốntrongkhicáckhoảnlỗlớncủacácdựánhoạtđộnglạidocáckháchhàngmớigâyra.Điềunàydẫnđếnquyếtđịnhkhông“lấy”kháchhàngmớitrongkhisốkháchhàngcũhoặcbịtínhphícaohơnnhiềucholoạidựánnàyhoặckhuyếnkhíchhọchuyểnsangcáccôngtytưvấnchuyênmôn.

Phânkhúckinhdoanhlàchìakhóa

đểhiểuđượcvàpháthuy

khảnăngsinhlợi

Cáchtốtnhấtđểkiểmtrakhảnăngsinhlợicủaviệckinhdoanhcủabạnlàchia nhỏ nó thành các phân khúc cạnh tranh. Trong khi những phân tíchtheosảnphẩm,kháchhànghoặctheobấtkỳmộtmảngnàokháccóliênquanđềuthườngrấtcógiátrị,tacóthểcóđượcnhữngthônghiểusâusắcnhấttừsựkếthợpkháchhàngvàsảnphẩmthànhnhữngphânkhúckinhdoanhđượcxácđịnhdựatrênviệcthamchiếuđếncácđốithủcạnhtranhquantrọngnhấtcủabạn.Mặcdùviệclàmnàykhôngkhónhưkhimớinghequanhưngcórấtíttổchứcdoanhnghiệpphânchiahoạtđộngkinhdoanhcủamìnhtheocáchnày,dođócầnthiếtphảitrìnhbàysơlượcvấnđềnày.

Phânkhúccạnhtranhlàgì?

Mộtphânkhúccạnhtranhlàmộtbộphậnkinhdoanhởđóbạnphảiđốimặtmộtđốithủcạnhtranhkháchoặccácyếutốtácđộngcạnhtranhkhácnhau.

Hãylấybấtkỳbộphậnkinhdoanhnàomàbạnchợtnhớ:mộtsảnphẩm,một khách hàng,một dòng sản phẩm được bán chomột loại khách hàng,hoặcbấtkỳmảngnàokháccótầmquantrọngvớibạn(vídụcácnhàtưvấncó thểnghĩđếncôngviệcM&A(sápnhậpvàmua lạidoanhnghiệp).Bây

giờhãytựhỏihaicâuhỏiđơngiản:

4Bạncóđốimặtvớimộtđốithủcạnhtranhchínhyếukháctrongbộphậnkinhdoanhnàysovớiphầnkinhdoanhcònlại?Nếucâutrảlờilàcóthìlúcđóbộphậnkinhdoanhđó làmộtphânkhúccạnh tranhđộc lập(gọi tắt làphânkhúc).

Nếubạnđangchốnglạimộtđốithủcạnhtranhchuyênnghiệp,khảnăngsinhlợicủabạnsẽtùythuộcvàosựtươngtácgiữasảnphẩmvàdịchvụcủabạnsovớicácsảnphẩmvàdịchvụcủađốithủcạnhtranh.Ngườitiêudùngthíchcáinàohơn?Vàtổngchiphícủabạnđểcungcấpsảnphẩmhoặcdịchvụlàbaonhiêusovớitổngchiphícủađốithủ?Đốithủcạnhtranhcóvaitròquyếtđịnhkhảnăngsinhlợicủabạnngangvớibấtkỳyếutốnàokhác.

Dođóviệctínhđếnlĩnhvựckinhdoanhnàycủabạnmộtcáchriêngrẽvàđộclậplàhoàntoànhợplý,đểxácđịnhchiếnlượcđánhbại(hoặcbắt taythôngđồng)đối thủcạnh tranh.Dĩnhiêncũng rấthợp lýkhixemxétkhảnăngsinhlợimộtcáchđộclập.Cóthểbạnsẽcópháthiệnđầyngạcnhiên.

Nhưngthậmchínếubộphậnkinhdoanhmàbạnđangxemxétlàcóđốithủcạnh tranhgiốngnhưbộphậnkinhdoanhkháccủabạn(vídụđối thủchínhcủabạnởsảnphẩmAcũnglàđốithủcủabạntrongsảnphẩmB),lúcđóbạncầnđặtramộtcâuhỏikhác.

4Bạnvàđốithủcủabạncócùngtỷlệdoanhsốbánhoặcthịphầnởcảhailĩnhvựckhông?Hoặccóphảihọ tươngđốimạnhhơnbạn trongmột lĩnhvựcvàbạnlạitrộihơnhọtronglĩnhvựckiakhông?

Vídụnếubạncó20%thịphầnởsảnphẩmAvàđốithủlớnnhấtchiếm40%thịphần(họcóthịphầngấpđôibạn)thìbạncócùngtỷlệgiốngnhưvậyởsảnphẩmBkhông?Nghĩalàhọcũngchiếmmộtthịphầngấpđôibạn.Nếubạncó15%thịphầnởsảnphẩmBnhưngđốithủchỉcó10%thìlúcđócómộtvịthếcạnhtranhtươngđốikhácnhautronghaisảnphẩm.

Sẽcónhữnglýdothựctế lýgiảiđiềunày.NgườitiêudùngcóthểthíchnhãnhiệucủabạnởsảnphẩmBnhưnglạithíchnhãnhiệucủađốithủởsảnphẩmA.CóthểđốithủkhôngquantâmnhiềuvềsảnphẩmB.CólẽdoanhnghiệpcủabạnhiệuquảvàcógiácảcạnhtranhởsảnphẩmBtrongkhiởsảnphẩmAthìngượclại.Ởgiaiđoạnnàybạnkhôngcầnbiếtlýdo.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàmlàphảithấyđượcmặcdùbạnđươngđầuvớicùngmột

đốithủnhưngsựcânbằngvềlợithếlạikhácnhautronghailĩnhvựckinhdoanhnày.Dođóchúnglànhữngphânkhúcđộclậpvàsẽcókhảnăngthểhiệnnhữngmứcđộlợinhuậnkhácnhau.

Tính đến đối thủ cạnh tranh giúp bạn đi trực tiếp vào các phân táchkinhdoanhthenchốt

Thayvìkhởiđầubằngmộtđịnhnghĩakinhdoanhtruyềnthốngnhưmộtsản phẩm hoặc sản lượng của các bộ phận khác nhau của tổ chức doanhnghiệpcủabạn,việcnghĩđếncácphânkhúccạnhtranhđưabạnthẳngđếnphươngcáchquantrọngnhấtđểphântáchvàđánhgiávềdoanhnghiệpcủabạn.

Tạicôngtykinhdoanhthiếtbịđượcđềcậpởphầntrước,cácnhàquảnlýkhôngthểnhấttrívớinhauvềcáchthứcphântíchkinhdoanh.Mộtsốngườinghĩrằngsảnphẩmlàmộtyếutốđánhgiáthenchốt.Quanđiểmcủanhữngngườikháclàphânbiệtkháchhàngtrongngànhcóhệthốngđườngống(nóichunglàcáccôngtyxăngdầu)haylàtrongnhữngngànhtheoquitrìnhsảnxuất liên hoàn (ví dụ các công ty chế biến thực phẩm).Nhóm thứba chorằngkinhdoanhnộiđịởHoaKỳrấtkhácvớikinhdoanhxuấtkhẩu.Dohọbắtđầubằngcácgiảđịnhkhácnhaumàgiảđịnhnàocũngcógiátrịởmộtchừngmực nào đó nên rất khó tạo ra tiến triển trong việc tổ chức doanhnghiệphoặcthôngtinliênlạcvớinhau.

Việcchiadoanhnghiệpracácphânkhúccạnh tranhkhácnhauđãchấmdứtđượccác tranhcãinày.Quy tắcnàykháđơngiản:nếubạnkhôngđốiphóvớicácđốithủkháchoặccácvịthếcạnhtranhkhácnhauthìđókhôngphải làmộtphânkhúc riêngbiệt.Chúng tanhanhchóngcóđượcmột tậphợpcácphânkhúctuychưahoànthiệnnhưngrấtrõràngmàmọingườiđềucóthểhiểuđược.

Thoạtđầuhiểnnhiênlàcácđốithủcạnhtranhrấtkhácnhautrongđasốsảnphẩmnhưngkhôngphải là tấtcả.Trong trườnghợpcácđối thủgiốngnhauvớicácvịthếcạnhtranhgầntươngtựnhauchúngtacóthểgộpcácsảnphẩmlạivớinhau.Tronghầuhếtcáctrườnghợpkhácchúngtatáchriêngcácsảnphẩm.

Sauđóchúng tađặtcâuhỏi làcácvị thếcạnh tranhđốivớikháchhàngtrongngànhxăngdầucókhácbiệtvớikháchhàngchếbiếnthựcphẩmtheoquytrìnhkhông.Ngoạitrừởmộtsảnphẩmduynhất,câutrảlời làkhông.

Tuynhiêntrongsảnphẩmđó–máyđolườngtỷtrọngchấtlỏng–thìcácđốithủlớnnhấtlạikhácnhau.Vìthếchúngtôiđặtrahaiphânkhúcởđây:phânkhúcthiếtbịđotỷtrọngchấtlỏngchokháchhàngngànhxăngdầuvàphânkhúc thiết bị đo tỷ trọng chất lỏng cho khách hàng ngành chế biến thựcphẩm.

CuốicùngchúngtađặtcâuhỏilàcácđốithủhoặccácvịthếcạnhtranhcókhácnhaukhôngởmỗiphânkhúcởthịtrườngHoaKỳvàthịtrườngkinhdoanhquốctế.Tronghầuhếttrườnghợpcâutrảlờilàcó.Nếukinhdoanhquốctếđủtầmcỡthìchúngtacóthểđặtcùngmộtcâuhỏichocácquốcgiakhácnhau:liệuđốithủtạiAnhcũngchínhlàđốithủtạiPháphaychâuÁ?Trongtrườnghợpcácđốithủkhácnhauchúngtachianhỏkinhdoanhthànhcácphânkhúcriêngbiệt.

Chúng tôiđãhoàn tấtđượcmột tấmáochắpvábằng15phânkhúc lớn(đốivớinhữngphânkhúcrấtnhỏchúngtôigộplạiđểtiếtkiệmcôngsức)thườngđượcxácđịnhbằng tiêuchí sảnphẩmvàvùngđịa lýnhưng trongmộttrườnghợpkháclạitheotiêuchísảnphẩmvàloạikháchhàng(đâylàtrường hợp sản phẩm đo lường tỷ trọng chất lỏng có 2 phân khúc là sảnphẩmđolườngtỷtrọngchấtlỏngchokháchhàngngànhxăngdầutoànthếgiới và sản phẩm đo lường tỷ trọng chất lỏng cho khách hàng là doanhnghiệpchếbiếnthựcphẩm).Mỗiphânkhúccómộtđốithủcạnhtranhkhácnhauhoặccácvị thếcạnh tranhkhácnhau.Sauđóchúng tôiđãphân tíchbảnchitiếtdoanhsốvàlợinhuậncủamỗiphânkhúcvàđiềunàyđượcthểhiệntrongcácHình24vàHình25.

Nhằmlàmnổibậtsựmấtcânđốigiữaviệcchiadoanhthuvàlợinhuận,một lần nữa chúng ta có thể hoặc lậpmột bảngkê theo nguyên tắc 80/20(Hình26)hoặcmộtBiểuđồmôtảtheonguyêntắc80/20(Hình27).

Từnhữnghìnhnày,chúngtacóthểnhậnrarằngsáuphânkhúchàngđầuchỉchiếm26,3%tổngdoanhsốnhưngchiếmđến82,9%lợinhuận.Nhưvậyởđâychúngtacóđượcmộtquytắc83/26.

CôngtyElectronicInstrumentsđãlàmgìđểgiatănglợinhuận?

Hình 26 và 27 tập trung chú ý vào 3 loại hình kinh doanh. Phần kinhdoanhsinhlợinhiềunhất(phânkhúc1-6)lúcđầuđượcphânloạithànhcácbộphậnkinhdoanhưutiênhàngđầunhómA,sẽđượcpháttriểnrất“hăng”.Hơn 80% lợi nhuận là do các phân khúc nàymang lạimặc dù chúng chỉ

nhậnmột lượng thờigianquản lý trungbình tươngứngvớidoanh thucủachúng.

Mộtquyếtđịnhđãđượcđưarađểtăngthờilượngchonhữngmảngkinhdoanh này lên hai phần ba tổng lượng thời gian. Lực lượng bán hàng tậptrungvàoviệcnỗlựcbánthêmnhiềusảnphẩmnàychocảkháchhànghiệncóvàkháchhàngmới.Ngườitanhậnrarằngnhómnàycóthểđảmbảocungcấpthêmcácdịchvụhoặcgiảmgiánhẹvàvẫnhưởngđượccáckhoảnlờikhảquan.

Nhómkinhdoanhthứhaibaogồmcácphânkhúctừ7đến12.Tínhchung

lại,nhữngphânkhúcnàychiếm57%tổngdoanhsốvà49%tổnglợinhuận,nói cách khác tính trungbình thì hơi dướimức lợi nhuận trung bình.CácphânkhúcnàyđượcphânloạithànhnhómưutiênBmặcdùrõrànglàmộtsốphânkhúctrongnhómnày(vídụnhư7và8)khảquanhơncácphânkhúckhác(vídụ11và12).Ưutiêndànhchocácphânkhúcnàycũngtùythuộcvàocáccâutrảlờichohaicâuhỏiđượcnêulênởđầuchươngnày–đólàmỗiphânkhúccólàmộtthịtrườngtốtđểthamgiavàởmỗiphânkhúcvịthếcủacôngtylànhưthếnào.Cácgiảiđápchonhữngcâuhỏinàyđượcmôtảtrongphầncuốichươngnày.

Ởgiaiđoạnnày,mộtquyếtđịnhđượcđưaranhằmcắtgiảmthờigianquảnlýdànhchocácphânkhúcnhómBtừkhoảng60%xuốngcònkhoảngmộtnửamứcnày.Giáởmộtsốcácphânkhúcítlợinhuậnhơncũngđượcnânglên.

Nhómthứba,gọilànhómưutiênX,gồmcácphânkhúcbịlỗ13đến15.CũngnhưvớinhómB,quyếtđịnhphảilàmgìđốivớinhữngphânkhúcnàyđãbịhoãnlạichotớisaukhicóphântíchvềmứchấpdẫncủathịtrườngvàthếmạnhcủacôngtytrênmỗithịtrường.

Tuyvậy,tạmthờicóthểsắpxếplạicácưutiênnhưtrìnhbàyởHình28.

Tuynhiên,trướckhiđiđếncácquyếtđịnhcuốicùngvềbấtkỳphânkhúcnào,banquản trị tối caocủacông ty thiếtbịđãxemxéthai câuhỏikhácngoàikhảnăngsinhlợirấtquantrọngvớichiếnlược.Đólà:

4Phânkhúcnàycóphảilàmộtthịtrườnghấpdẫnđểthamgia?

4Côngtyđãxáclậpvịtrítốtđếnmứcđộnàotrongmỗiphânkhúc?

Hình 29 trình bày các kết luận cuối cùng về chiến lược cho công tyElectronicInstrumentsInc.

Nhữnghànhđộnggìtheosausựchẩnđoánnày?

TấtcảnhữngphânkhúclợinhuậnAcũnglànhữngthịtrườnghấpdẫn–Chúngđangtăngtrưởng,córàocảncaongăncảnsự thamgiacủacácđốithủ cạnh tranhmới, cónhiều cầuhơncung,khôngbị các côngnghệcạnhtranhđedọavàcókhảnăngthươnglượng,mặccảcaovềcảkháchhàngvàcácnhà cungứng.Kết quả là gầnnhư tất cả cácđối thủ cạnh tranh trongnhữngthịtrườngnàykiếmđượckhánhiềutiền.

Kháchhàngcủatôicũngđượcđịnhvịtốttrongmỗiphânkhúcthịtrường,điềunàynghĩa lànócómột thịphầnlớnvàlàmột trongbanhàcungứnghàngđầu.Côngnghệcủanótrêntrungbìnhvàvịthếcủanóvềchiphítốthơntrungbình(tứclàchiphíthấphơn)sovớicácđốithủcạnhtranhcủanó.

Dođâycũng lànhữngphânkhúccónhiều lợinhuậnnhấtnênviệcphântích này đã xác định những ẩn ý của so sánh lợi nhuận theo nguyên tắc80/20.Vìvậy,cácphânkhúctừ1-6vẫncònlàcácphânkhúcnhómAvàngườitatậptrungnỗlựcvàoviệcduytrìtoànbộviệckinhdoanhhiệntạivàgiànhthịphầnởnhữngphânkhúcnàybằngcáchgiatăngdoanhsốtrênsốkháchhànghiệncóvàtìmkiếmkháchhàngmới.

Bâygiờchiếnlượcnàycóthểđượctinhchỉnhchomộtsốcácphânkhúckhác trong nhómB. Phân khúc 9 đáng quan tâm.Khả năng sinh lợi chấpnhậnđượcnhưngkhôngphảidothịtrườngkhônghấpdẫn.Ngượclạinórấthấpdẫn,vớihầuhếtcácngườichơikhácđềukiếmđượclợinhuậnrấtcao.Tuynhiênthânchủcủatôilạicómộtthịphầnthấpvàchiphícaotrongphânkhúcnày,phầnlớnlàdohọđangdùngcôngnghệcũ.

Việccậpnhậtcôngnghệắthẳnphảitốnnhiềucôngsứcvàlạirấttốnkém.Do đómột quyết định được đưa ra nhằm để “thu hoạch” phân khúc này.Điều này có nghĩa là giảm bớt công sức đổ vào việc bảo vệ ngành kinhdoanhvàtănggiá.Điềunàyđượckỳvọngsẽdẫnđếntìnhtrạngmấtdoanhsốnhưngnhấtthờilạithuvềlợinhuậncaohơn.Thậtraviệcgiảmcôngsứckinhdoanhvàtănggiáđãlàmgiatănglợinhuậnnhưnglạilàmgiảmrấtítvềdoanhsốbántrongthờigianngắnhạn.Hóaralàcáckháchhàngchủyếutựhọbịbuộcchặtvàocôngnghệcũvàcóítlựachọnvềcácnhàcungứngthaythế cho đến khi họ có thể chuyển đổi qua công nghệmới.Đối với kháchhàngcủa tôi thì lợinhuậnđã tăng từ12,9%lên trên20%mặcdùngười tacôngnhậnrằngđâychỉlàmộtphươngcáchcảithiệntạmthời.

Cácphânkhúc10và11lànhữngphânkhúcởđótậpđoànthiếtbịnắmgiữnhiềuthịphầnnhấtnhưngvềcơcấuchúnglạilànhữngthịtrườngkhônghấpdẫn.Quymôthịtrườngđangsuygiảmvàđangbịthừacungtrongkhikháchhànglạinắmphầnchủđộngvàcóthểthươnglượngnhữngmứcgiárấtsátsao.Mặcdùlàmộtcôngtydẫnđầuthịtrườngnhưngdoanhnghiệpcủathânchủtôiđãquyếtđịnhkhôngtậptrungvàonhữngphânkhúcnàyvàtấtcảcáckhoảnđầutưmớiđềubịhủybỏ.

Dùcónhữnglýdokhácnhưngmộtquyếtđịnhgiốngnhưvậyđãđượcápdụngđốivớiphânkhúc12.Thịtrườngnàythậmchícònkémhấpdẫnhơnvàcôngtychỉcóđượcmộtthịphầnkhiêmtốn.Tấtcảcácchươngtrìnhtiếpthịmớicũngnhưcáckhoảnđầutưđãbịgácsangmộtbên.

CònnhómphânkhúcXgâythualỗthìsao?Ởđâyngườitanhậnralàhaitrongsốbaphânkhúc(phânkhúc14và15)lànhữngthịtrườnglớnnhưngcựckỳkhônghấpdẫnmàởđó trongbấtkỳ tìnhhuốngnàocôngtychỉ làmộtngườichơichầurìa.Ngườitađãđưaramộtquyếtđịnhlàphảirờibỏcảhaiphânkhúcnày,bằngcáchbánđimộtphầnnhàmáychomộtđốithủcạnhtranhđốivớimộttrườnghợp.Địnhgiárấtthấpnhưngngoàiviệcngănchặnđượclỗlã,ítravẫncònthuvềđượcmộtsốtiềnvàcònduytrìđượcmộtsốviệc làm.Đối với trường hợp còn lại đành phải đóng cửa tất cảmọi hoạtđộng.

Phân khúc 13, cũng nằm trongNhómX, lại trải quamột số phận khác.Mặcdùtậpđoànlỗtrongphânkhúckinhdoanhnàynhưngnólạilàmộtthịtrường có cấu trúc hấp dẫn: tăng trưởng 10%/nămvà hầu hết các đối thủcạnh tranh thuđược lợi nhuậncao.Thật ramặcdù tậpđoànbị lỗ saukhiphânbổcácchiphínhưngtổnglợinhuậnbánhàngtrongphânkhúcnàykhácao.Vấnđềcủanólàcôngtymớichỉgianhậpthịtrườngvàonămtrướcvàđangphảiđầutưtốnkémchocôngnghệvànỗlựcbánhàng.Tuynhiêncôngtyđanggiànhđượcthịphầnvànếucứduytrìtiếnđộnhưvậycóthểhyvọngtrở thànhmột trong nhữngnhà cungứng lớn nhất trong vòng3 nămnữa.Vàogiaiđoạnđóvớidoanhsốbáncaotrangtrảichochiphícôngtycóthểkỳvọngđạtđượclợinhuậncao.Côngtyquyếtđịnhdồnthêmcôngsứcvàophânkhúc13để tậpđoàncó thể trở thànhmột“ngườichơi theo tầmmứccủamình”(nghĩalàhoạtđộngởquymôtốithiểucầnthiếtđểcóthểsinhlời)trongthờigiansớmnhấtcóthểđược.

Đừngdùngphươngpháp

Phântích80/20đểquyvề

nhữngkếtluậngiảnđơn

Phânkhúc13ởvídụtrêngiúpminhhọaluậnđiểmrằngPhântích80/20vềlợinhuậnkhôngchochúngtatấtcảnhữngcâutrảlờiđúng.Phântíchnàydĩnhiênlàmộtđánhgiásơquáttìnhthếtạimộtthờiđiểmnàođóvà(trướchết)khôngthểđưaramộtbứctranhvềxuhướnghoặcvềcáclựclượngcó

thể làm thay đổi khả năng sinh lợi. Phân tích khả năng sinh lợi theo kiểu80/20làđiềukiệncầnnhưngkhôngphảilàmộtđiềukiệnđủchomộtchiếnlượctốt.

Mặtkháccómộtsự thậtkhông thểnghingờ làcách tốtnhấtđểbắtđầukiếm tiền là chấmdứt sự thua lỗ.Xin lưuý làngoại trừphânkhúc13 thìphântíchlợinhuậnđơngiảnkiểu80/20cóthểđãchorakếtquảtươngđốiđúngtrong14trongtổngsố15phânkhúc,chiếmtrên90%doanhthu.Điềunày không có nghĩa là phân tích chiến lược chỉ cần dừng ở phương phápphân tích80/20màphảibắtđầubằngphươngphápnày.Đểcócâu trả lờiđầyđủbạnphảinhìnvàođộhấpdẫncủaphânkhúcthịtrườngvàxemxétvịthếcủacôngtyởmỗiphânkhúc.CácbiệnphápthựchiệncủatậpđoànthiếtbịđượctómtắtởHình30.

Nguyênlý80/20nhưkimchỉnamtrong

tươnglai–pháttriểndoanhnghiệp

củabạnlênmộttầmcaomới

Phầnnàykết thúcviệcxemxét chiến lược của chúng tavềnhữngphânkhúckinhdoanhhiệncó,trongđónênkhởiđầubằngcácphântíchlợinhuậntheoNguyênlý80/20.Nhưchúngtađãthấynhữngphântíchnàykhôngthểthiếuđượctrongviệcvạchrachiếnlượcchotừngphânkhúc.TuynhiênrõrànglàchúngtavẫnchưatậndụngtriệtđểNguyênlý80/20vàoviệcvạchchiến lược.Nguyên lý này cũng có giá trị to lớn trong việc xác định cácbướcpháttriểntiếptheochodoanhnghiệpcủabạn.

Chúngtathườnggiảđịnhrằngcáctổchứcvàngànhkinhdoanhcủachúngtađangnỗlựckhátốttrongphạmvicóthể.Chúngtacóxuhướngnghĩrằngthếgiớikinhdoanhcủachúngtacótínhcạnhtranhcaovàđạtđượcmộtkiểucânbằngnàođóhoặcởthếcờtàncuộc.Chẳngcógìsailầmhơnlàsuynghĩnhưvậy.

Tốthơnhếtlàxuấtpháttừgiảđịnhrằngngànhkinhdoanhcủabạnđanggặpnhiềukhókhănvàcóthểcơcấulạichohiệuquảhơnnhiềunhằmcungcấpnhữngcáikháchhàngmongmuốn.Vàvớitổchứccủabạn,thamvọngcủabạncóthểlàmthayđổitổchứcnàytrongvòngmộtthậpniêntớiđểrồitrongvòng10nămnhânviêncủabạnnhìnlại,lắcđầumộtcáchbuồnbãvànóivớinhau rằng: “Không thểnào tinđược là trướcđâychúng ta thườnglàmtheocáchđó.Chắclàhồiđóchúngtađiênquá!”.

Cáichínhyếulàsựđổimới:Nócómộtvaitròcựckỳquantrọngđốivớilợithếcạnhtranhtrongtươnglai.Chúngtacóxuhướngnghĩrằngđổimớithườngkhókhăn,nhưngbằngviệc sửdụng sáng tạoNguyên lý80/20đổimớivừadễdàngvừathúvị!Vídụhãyxétcácýtưởngsauđây:

480% lợi nhuận của tất cả các ngành nghề được làm ra bởi 20%ngànhnghề.Bạnhãylậpmộtdanhsáchcácngànhnghềcólợinhuậncaonhấtmàbạnbiết–vídụngànhdượcphẩmhoặc tưvấn–và tìmhiểu lýdo tạisaongànhkinhdoanhcủabạnkhôngthểđượcnhưnhữngngànhnày.

480% lợi nhuận của bất kỳ ngành nào đều được làm ra bởi 20%doanhnghiệp.Nếu công ty bạnkhôngphải làmột trong sốnhữngdoanhnghiệpnày thìhọđang làmviệcgìđúngmàdoanhnghiệpcủabạn lạikhông làmđược?

480%giátrịđượckháchhàngcảmnhậncóliênquanđến20%nhữnghoạtđộngcủadoanhnghiệp.20%này trong trườnghợpbạn làgì?Cáigìngănbạn làm nhiều hơn trongmảng 20% này? Cái gì đã ngăn bạn tạo ramột

phiênbảncòncựcđoanhơncủacái20%ấy?

480%nhữnggìngànhkinhdoanhlàmrakhôngtạoratrên20%lợiíchcủakháchhàng.Phần80%đólàgì?Tạisaokhôngbãibỏnó?Vídụnếulàmộtôngchủngânhàngtạisaobạnlạicócácchinhánh?Nếubạncungcấpdịchvụ,tạisaokhôngtổchứcviệccungcấpdịchvụthôngquaphươngtiệnđiệnthoạivàmáytínhcánhân?Nơinàothìíthơnlạilàtốthơn,vídụtrườnghợpkháchhàngtựphụcvụ?Kháchhàngcóthểthamgiavàoviệccungcấpmộtsốdịchvụkhông?

480%lợiíchcủabấtkỳsảnphẩmhoặcdịchvụnàocóthểđượctạoratừ20%chiphí.Nhiềungườitiêudùngthườngmuamộtsảnphẩmthậtsátgiá–thậtrẻ.Cóaiđangcungcấpsảnphẩmnàytrongngànhcủabạnkhông?

480%lợinhuậncủabấtkỳngànhkinhdoanhnàođếntừ20%kháchhàng.Bạncónắmgiữthịphầnlớnkhôngcânxứngởnhữngmảngnàykhông?Nếukhông,bạncầnlàmgìđểđạtđượcnó?

Tạisaocôngtybạnlạicầnconngười?

Mộtsốvídụvềnhữngbiếnđổingànhcóthểgiúpgiảithíchđượccâuhỏinày.Bàtôitrướcđâycómộttiệmtạphóaởgócphố.Bànhậncácđơnhàngrồiphânloạiravàsauđótôi(hoặcmộtcậubénàođóđượcbàtintưởng)sẽđigiaohàngbằngxeđạp.Sauđómộtsiêuthịmởcửatrongthịxã.Siêuthịđóthuhútkháchhàngtựđếnlựachọnhànghóavàchấtchúnglênxechởvềnhà.Bùvàođósiêuthịnàycungcấphànghóađadạngvớigiácảrẻhơnvàcóchỗđậuxe.Thếlàchẳngbaolâusaucáckháchhàngcủabàtôichuyểnsangmuahàngởsiêuthị.

Mộtsốngànhnghềnhưbánlẻxăngdầunhanhchóngthíchnghivớihìnhthứckinhdoanhtựphụcvụ.Cácngànhnghềkhácnhưbánlẻđồgỗ,ngânhàng,lạichorằnghìnhthứckháchhàngtựphụcvụkhôngphùhợp.Cứvàinămmộtlần,mộtcôngtycạnhtranhmới,chẳnghạnnhưIkeatronglĩnhvựcđồgỗđãchứngminh rằngcómột sức sốngmới trongý tưởngcũ ríchvềhìnhthứckháchhàngtựphụcvụ.

Chiết khấuhaygiảmgiá cũng làmột chiến lượcbiếnđổi có từ lâuđời.Đưarachokháchhàngítlựachọnhơn,ítmẫumãhơn,dịchvụkháchhànggiảmbớtnhưnggiácảhànghóarẻhơnnhiều.80%doanhsốbánhàngđượctậptrungvào20%sảnphẩmnêndođóchỉcầntíchtrữnhữngsảnphẩmnày.

Mộtnơikhácmàtôitừnglàmviệc–mộthãngkinhdoanhrượuvangđãtrữ30loạirượuvangđỏkhácnhau.Ailạicầnsốlượnglựachọnsảnphẩmnhưthế?Côngtynàyđãbịmộthệthốngbánhànggiảmgiámualạivàbâygiờcómộtkhorượuvangđãđượcmởraphụcvụngaybênđườngphố.

Ai lại nghĩ rằng cách đây 50 nămngười ta lại cần những cửa hàng bánthứcănnhanh?Vàngàynayainhậnra rằngcácđạinhàhàng tựphụcvụ,loạihìnhcửahàngcungcấploạithựcđơncósốlượnghạnchếvàchuẩnbịtrướcởnhữngmôitrườngvuichơigiảitríxungquanhvớigiávừaphảilạiyêucầulàbạnphải trảbànănsau90phút,cóthểkhai tửcácnhàhàngtưnhântruyềnthống?

Tạisaochúngtanhấtnhấtsửdụngconngườiđểlàmnhữngviệcmàmáymóccóthểlàmvớigiáthànhrẻhơnnhiều?Khinàothìcáchãnghàngkhôngbắtđầusửdụngcácrôbốtphụcvụbạn?Hầuhếtngườitathíchcôngviệccóbàntayphụcvụcủaconngườinhưngmáymóclạiđángtincậyvàrẻhơnnhiều?Trongmộtsốtrườnghợpnhưmáyrúttiềntựđộng(ATM,cònđượcgọilànhữngcáihốctrêntường),chúngcungcấpmộtdịchvụtốthơn,nhanhhơnnhiềuvàvớichiphígiảmthiểu.Trongthếkỷsauchỉcónhữngngườigiàcổhủnhưtôimớithíchgiaodịchvớiconngườivàngaycảtôicũngcónhữngnghingờ.

Cóphảicáctấmthảmđãquácũ?

Tôimuốnđểbạntựmìnhtưởngtượng.Mộtvídụcuốicùngnữathôivềviệc sử dụngNguyên lý 80/20 đã biến đổi vậnmệnh củamột công ty vàthậmchícóthểthayđổicảmộtngànhkinhdoanh,sảnxuất.

Hãy xét trường hợp của công ty Interface Corporation của tiểu bangGeorgia, hiện làmột nhà cung cấp thảm lên đến 800 triệu đô. Trước đâycôngtybánthảmnhưngbâygiờcôngtylạichokháchhàngthuêthảm,lắpđặt cácmảng thảmhơn là trải thảmnguyên tấm. Interfacenhận thấy rằng20%bềmặtmột tấm thảmbấtkỳ chịuđến80%mòn rách.Thông thườngmộttấmthảmđượcthaythếkhimànóvẫncòntrongtìnhtrạngrấttốt.TheochươngtrìnhchothuêthảmcủacôngtyInterface,cáctấmthảmđượckiểmtrathườngxuyênvàhọthaythếbấtkỳmảngthảmnàobịmònráchhayhưhỏng.DịchvụnàygiảmchiphíchocảInterfacevàkháchhàng.MộtquansátnhỏnhặtnhờbiếtápdụngNguyênlý80/20đãbiếnđổimộtcôngtyvàcóthểdẫnđếnnhữngthayđổirộnglớnhơntrongtươnglaiởngànhnày.

Kếtluận

Nguyênlý80/20gợiýrằngchiếnlượccủabạnlàsailầm.Nếubạnkiếmđượchầuhếtsốtiềntừmộtphầnhoạtđộngnhỏcủamìnhthìbạnnênbiếnđổihoàntoàncôngtymìnhvàtậptrungnỗlựcvàoviệcnhânrộngcáiphầnnhỏbénày.Tuynhiênđâychỉlàmộtphầncủagiảiđáp.Đằngsaunhucầutậptrungsứclựccònẩngiấumộtsựthậtcógiátrịhơnvềkinhdoanhvàđósẽlàchủđềmàchúngtôitrìnhbàytrongphầnkếtiếp.

5

Đơngiảnlàtốtđẹp

Nhữngnỗ lực của tôi đềuhướng sựđơngiản.Nói chung, conngười cóđược quá ít nhưng lại phải trả quá nhiều đểmua những thứ thiết yếu tốithiểunhất(đólàchưakểđếnnhữngthứxaxỉmàtôichorằngmọingườiđềucóquyềnđượchưởng thụ)bởivìgầnnhư làmọi thứchúng ta làmrađềuphứctạphơnmứccầnthiết.Quầnáo,thứcănvàđồđạctrangthiếtbịtrongnhà– tấtcảđềucó thểđơngiảnhơnrấtnhiềusovớihiệngiờ,đồng thờitrôngcũngđẹphơnnữa.

HenryFord1

Chúngtađãthấytrongchươngtrướclàgầnnhưtấtcảcácdoanhnghiệptrongphạmvicủamìnhđềucórấtnhiềuhoạtđộngkinhdoanhcókhảnăngsinh lời rất khác nhau. Nguyên lý 80/20 đưa ra một nhận định khá khácthường nhưmột giả thiết tạm thời: đó là 1/5 doanh thu củamột công tythôngthườngmanglại4/5lợinhuậnvàtiềnmặtchocôngtyđó.Ngượclại,4/5doanh thucủamột công ty trungbìnhchỉ tạo ra1/5 lợinhuậnvà tiềnmặt.Đây làmộtgiả thiếtnghecóvẻngượcđời.Nếuchúng tagiảsửrằngmộtdoanhnghiệpnhưvậycódoanhsốbánhànglà100triệubảngAnhvàtổnglợinhuậnlà5triệubảng,theoNguyênlý80/20thì20triệubảngdoanhsốphải tạo ra4 triệubảngAnh lợinhuận–nhưvậy tỉ suất lợinhuận trêndoanhsốbánhàng là20%; trongkhiđó,80 triệubảngdoanhsốbánphảimanglại1triệubảnglợinhuận,tỉsuấtlợinhuậntrêndoanhsốbánhàngchỉlà1,25%.Điềunàycónghĩalà1/5hoạtđộngkinhdoanhhàngđầumanglạilợinhuậnnhiềuhơngấp16lầnsovớicáchoạtđộngkinhdoanhcònlại.

Điềukỳlạlàkhiđượckiểmđịnh,nhìnchunggiảthiếtnàyhóaralạiđúng,hoặclàkhôngkháclắmsovớikếtquảthựctế.Làmsaomàgiảthiếtnàylại

có thểđúngđượcchứ?Bằng trựcgiác, rõ ràng làmộtvài hoạt độngkinhdoanhcó thể tạo ranhiều lợinhuậnđángkểhơn lànhữnghoạtđộngkinhdoanhkhác.Nhưnghơngấp16lầnthì...hầunhưrấtkhótinmàtinđược.Và,thôngthường,cácnhàquảnlý–nhữngngườichotiếnhànhthửnghiệmkhảnăngsinhlờitrêndâychuyềnsảnxuất–thườngkhôngtinvàonhữngkếtquảnàykhilầnđầutiênchúngđượctrìnhrachohọ.Thậmchíkhihọđãkiểmtravàxácminhcáckếtquảnày,cuốicùnghọvẫncảmthấylúngtúng.

Bướckế tiếp thông thường là cácnhàquản lýdoanhnghiệpkhôngchịuloạibỏ80%hoạtđộngkinhdoanhkhôngsinhlời,vớilýdonghecóvẻhợplýlà80%đógópphầnrấtlớnvàocáckhoảnchiphíquảnlý.Họchorằngviệcloạibỏ80%nàyrõrànglàsẽlàmgiảmlợinhuận,bởivìđơngiảnlàbạnkhôngthểloạibỏ80%chiphíquảnlýcủabạntrongbấtkỳkhoảngthờigianhợplýnào.

Khigặpphảinhữngphảnđốinày,thôngthườngcácnhàphântíchhoặccốvấncủacôngtysẽnhượngbộcácnhàquảnlý.Chỉcónhữnghoạtđộngkinhdoanhtạoralợinhuậnthuộcloại“ẹ”nhấtmớibịloại.Đồngthời,ngườitacũngchỉchịubỏthêmmộtítnỗlựcđểlàmgiatăngnhữnghoạtđộngmanglạilợinhuậntốiđachodoanhnghiệp.

Tuynhiên, tấtcảđiềunàyđềulàmộtsựthỏahiệprấtđángsợ,docósựhiểulầm.Ítaidừnglạiđểhỏitạisaomảnghoạtđộngkinhdoanhkhôngsinhlợinhuậnlạitệđếnnhưvậy.Thậmchícàngcóítngườihơnbiếtngừnglạiđểnghĩđếnviệc liệu trong thực tế,cũngnhư trên lý thuyết,bạncó thểcómảng kinh doanh nào chỉ gồmnhữngmảng hoạt độngmang lại nhiều lợinhuậnnhấtvàloạibỏ80%chiphíquảnlýhaykhông.

Sựthậtlàmảnghoạtđộngkinhdoanhkhôngsinhlờiấy‘ẹ’nhưvậylàvìnóđòihỏicáckhoảnchiphíquảnlývàbởivìviệccóquánhiềumảnghoạtđộngkinhdoanhkhácnhaukhiếnchotổchứcdoanhnghiệptrởnênvôcùngphứctạp.Mộtđiềucũngđúnglàhoạtđộngsinhlờicaokhôngcầnđếncáckhoảnchiphíquảnlý,hoặcchỉcầnmộtphầnrấtnhỏ.Bạncó thểcóđượcmộtdoanhnghiệpchỉgồmnhữnghoạtđộngkinhdoanhđemlạilợinhuậnvàmộtdoanhnghiệpnhưvậycó thểmang lại cùngmức lợinhuận tuyệtđối,miễnlàbạntổchứcmọiviệcmộtcáchkhácbiệt.

Vàtạisaolạinhưthế?Lýdocũngnhưvậy.Đólà:đơngiảnlàtốtđẹp.Cácdoanhnhândườngnhưđềuthíchsựphứctạp.Ngaykhimộtdoanhnghiệp

đơngiảnvừa thànhcông thìcácnhàquản trịdoanhnghiệpđóđã lạidànhnhiềusức lựcvàoviệc làmchodoanhnghiệp trởnênphức tạpnhiềuhơn.Thếnhưng lợi nhuận từhoạtđộngkinhdoanh lại rất kỵ sựphức tạp.Khidoanhnghiệp trởnênphức tạphơn, lợi nhuận củanó sẽ giảm sút nghiêmtrọng.Điềunàykhôngchỉlàdocóthêmnhiềuhoạtđộngkinhdoanhbiêntếhơnmàcònlàdohànhđộnglàmchomộtdoanhnghiệptrởnênphứctạphơnlàmsuygiảmlợinhuậnnhanhhơnbấtkỳcáchthứcnàokhácmàconngườibiếttới.

Hệ quả là tiến trình có thể bị đảo ngược.Người ta có thể làm chomộtdoanh nghiệp phức tạp trở thành đơn giản hơn và lợi nhuận của doanhnghiệp sẽ tăngvọt.Tất cả nhữnggìmàdoanhnghiệp cần là kiến thứcvềkhoảnchiphíchosựphứctạp(hoặcgiátrịcủasựđơngiản)vàlòngcanđảmđểloạibỏítnhấtlà4/5chiphíquảnlýlàmthiệthạinghiêmtrọngđếncôngty.

Đơngiảnlàtốtđẹp

–phứctạplàtệhại

NhữngaitrongsốchúngtatintưởngvàoNguyênlý80/20đềusẽkhôngbaogiờthànhcôngtrongviệclàmbiếnđổicảngànhnghềchođếnkhichúngta có thể cho người khác thấy là sự đơn giản trong hoạt động của doanhnghiệplàtuyệtvờivàlýdotạisao.Trừphitấtcảmọingườiđềuhiểuđượcđiềunày,cònkhôngthìhọsẽkhôngbaogiờsẵnlòngtừbỏ80%hoạtđộngkinhdoanhvàchiphíquảnlýhiệntạicủahọ.

Vìvậy,chúngtacầnquayngượctrởlạinhữngvấnđềcơbảnvàxemxétlạiquanđiểmchungvềnguồngốcthànhcôngtronghoạtđộngkinhdoanh.Đểlàmđượcđiềunày,chúngtaphảithamgiavàocuộctranhluậnhiệnnayđểbànxem liệuquimôhoạtđộngkinhdoanhcó íchhaygâycản trởchodoanhnghiệp.Bằngcáchgiải quyếtđượcvấnđề tranh luậnnày, chúng tacũngsẽcóthểchứngminhđượctạisaođơngiảnlàtốtđẹp.

Bởi,cómộtđiềugìđórấtthúvị,vàchưatừngthấytrướcđây,đangxảyratrong cơ cấu các ngành nghề của chúng ta. Kể từ cuộcCáchmạngCôngnghiệpcáccôngtyđãtrởnênlớnmạnhvàđadạnghóahơn.ChođếncuốithếkỷXIX,gầnnhưlàtấtcảcáccôngtyđềuhoạtđộngởtầmcỡquốcgiahoặcnhỏhơnởquimôcấptỉnhthành,phầnlớndoanhthucủahọđềugiớihạntrongphạmvibảnquốc,vàgầnnhưtấtcảnguồndoanhthunàyđềunằm

trong một ngành hàng kinh doanh. Thế kỷ XX đã chứng kiến hàng loạtnhữngbiếnđổi, làm thayđổibảnchấtcủacảdoanhnghiệp lẫncuộcsốnghàngngàycủachúngta.Đầutiên,phầnlớnlànhờvàocuộchànhtrìnhthànhcônggâyđượctiếngvangcủaHenryFordnhằmtìmcách‘phổchúnghóa’xeô tô,đãxuấthiệnsựbùngnổcủacácdâychuyềnlắpráp, làmtănglêngấpbộidoanhthucủacáchãngtrungbình,lầnđầutiêntronglịchsửtạorahàngloạthànghóatiêudùngcóthươnghiệu, làmgiảmbớtgiá thànhthựccủanhững loạihànghóanàyvàgiúpchocácdoanhnghiệp lớnnhấtcàngngàycàngtăngthêmnhiềuquyềnlực.Rồisauđólàsựnổilêncủacáigọilàcáccôngtyđaquốcgia,lúcbanđầuchỉcóởMỹvàchâuÂu,sauđólanrakhắp thế giới, như buồm gặp gió. Kế đến là sự xuất hiện của cácconglomerate–những tậpđoànđộcquyềnkinh tế.Loạihìnhcông tymớinàykhôngtróibuộcbảnthânmìnhvớimộtmặthàngkinhdoanhnàocảvànhanhchóngvươnvòisangnhiềulĩnhvựccôngnghiệpvàvôsốsảnphẩmkhác.Tiếpnữalàsựphátminhvàtinhvihóahìnhthứcthôntínhmangtínhchấtthùđịchgiữacáccôngty,xuấtpháttừthamvọngquảnlývànguồntàichínhdồidàolàmđònbẩy,đãtạosựthúcđẩymạnhhơnchoviệctăngquimôdoanhnghiệp.Saucùng,trong30nămcuốicủathếkỷ,sựquyếttâmcủacác lãnhđạo trongcácngànhcôngnghiệp, chủyếu là từNhậtBản,nhằmgiànhlấyquyềnlãnhđạotoàncầutạicácthịtrườngưutiêncủahọvàchiếmđượccàngnhiềuthịphầncàngtốt,đãcủngcốchokhuynhhướngtăngquimôdoanhnghiệprấtphổbiếnlúcđó.

Vìnhiều lýdokhácnhau,75nămđầucủa thếkỷXXđãchứngkiếnsựbànhtrướngmỗingàymộttăngdầnlênvàdườngnhưkhôngthểngănchặnđượcvềquimôcủadoanhnghiệpcôngnghiệpvà,chođếngầnđây, làvềphạmvihoạtđộngcủacáchãnglớnnhất.Tuynhiên,tronghaithậpkỷqua,khuynhhướngthứhaiđãđộtngộtvànhanhchóngđảongượclại.Vàonăm1979,500côngtylớnnhấtcủaMỹdotạpchíFortunebìnhchọnchiếmgần60%tổngsảnphẩmquốcgiacủaMỹ,nhưngđếnđầunhữngnăm1990,consốnàytụtxuốngchỉcòn40%.

Cóphảiđiềunàycónghĩalànhỏthìtốt?

Không.Chắcchắn,đâylàmộtcâutrả lờisai.Hoàntoànkhôngcógìsaivớiniềmtinđãcótừlâucủacáclãnhđạodoanhnghiệpvàcácchiếnlượcgiarằngquimôvàthịphầnđềucógiátrịcủanó.Quimôtăngthêmđưađếnsảnlượnglớnhơn,quađóphântánchiphícốđịnh,đặcbiệtlàchiphíquảnlýchiếmmộtphầnlớntrongtổngchiphí(dohiệnnayngườitađãlàmcho

cácnhàmáyhoạtđộngrấthiệuquả).Thịphầncũnggiúplàmtănggiásảnphẩm.Doanhnghiệpnàonổitiếngnhất,cóthịphầncaonhất,danhtiếngvàcácnhãnhiệutốtnhấtvàcónhữngkháchhàngtrungthànhnhất,sẽnắmgiữưu thếgiáởmứccaohơngiácủacácđối thủcạnh tranhcó thịphần thấphơn.

Thếnhưng,tạisaonhữnghãnglớnhơnđangmấtthịphầnvàotaynhữngcôngtynhỏhơn?Vàtạisaotrongthựctế,tráivớilýthuyết,lạixảyravấnđềnhữngưuthếvềquimôvàthịphầnlạikhôngchuyểnthànhkhảnăngkiếmđượcmứclợinhuậncaohơn?Tạisaocáccôngtythườngnhậnthấylàdoanhsốcủahọ tăng lênnhanhchóng trongkhi lợi nhuận trêndoanh sốvàvốnthựcsựlạigiảm,chứkhôngtăngnhưtheolýthuyếtdựđoán?

Chiphídosựphứctạp

Câu trả lờiquan trọngnhất làchiphídosựphức tạpcủa doanhnghiệp.Vấnđềkhôngphảilàdoquimôtăngthêm,màlàdomứcđộphứctạptăngthêm.

Quimôtăngthêmmàkhôngtăngthêmsựphứctạp,sẽluônluônlàmchochiphíđơnvịthấphơn.Việcbánrachokháchhàngmộtsảnphẩmhoặcdịchvụchomộtkháchhàngvớikhốilượnglớnhơn,miễnlàchiphíkhôngđổi,sẽluônlàmtănglợinhuận.

Tuynhiên,quimôtăngthêmhiếmkhichỉlàsựnhiềuhơncủacùngmộtthứ.Chodùkháchhàngvẫnkhôngđổi,nhưngsảnlượngtăngthêmthườngxuất phát từ việc thay đổi cho thích ứngmột sản phẩm hiện hữu, từ việccungcấpmộtsảnphẩmmớivà/hoặctăngthêmnhiềudịchvụhơn.Điềunàyđòihỏicáckhoảnchiphíquảnlýtốnkémthườngbịẩnđi,nhưnglại luôntồntại.Vànếuviệctăngquymôgồmcảviệcthuhútthêmcáckháchhàngmớithìvấnđềcàngtrởnêntồitệhơn.Việcthuhútthêmkháchhàngluônphảitốnthêmmộtkhoảnchiphíkhácaovàthôngthườngnhữngkháchhàngmớinàycónhucầukhácvớicáckháchhànghiệnhữu,khiếnchomứcđộphứctạpvàchiphícànglớnhơn.

Mứcđộphứctạpnộitạichứađựngnhữngkhoảnchiphíẩnlớn.

Khihoạtđộngkinhdoanhmớikhácbiệtvớihoạtđộngkinhdoanhhiệntại, cho dù khác đôi chút, các khoản chi phí có khuynh hướng tăng lên,khôngchỉtheotỷlệvớisảnlượngtăngmàcòntrênhẳnmứcđónữa.Điều

nàylàdomứcđộphứctạplàmchậmlạicáchệthốngđơngiảnvàđòihỏicầncósựcanthiệpcủacácnhàquảnlýđểgiảiquyếtnhữngyêucầumới.Chiphíchoviệcngưngvàbắtđầulại,chiphíchoviệcthôngtin(vàthôngtinsai)giữacácnhânsựtăngthêmvàtrêntấtcảlàchiphícủa‘lỗhổng’giữaconngườivớinhau,khicôngviệcđãđượchoàntấtmộtphầnbịngưnglạiđểchờđợisựcanthiệpcủangườinàođóvàsauđólạiđượctiếptụclàmvàlạichuyểnsangmộtlỗhổngkhác–tấtcảnhữngchiphínàyđềurấtlớnvàlạicàngngấmngầmđángsợhơnbởivìphầnlớnđềuvôhình.Nếucầnchuyểnthôngtinqualạigiữacácphòngban,bộphận,phòngốclàmviệcvàgiữacácquốcgiakhácnhau,thìkếtquảthậmchísẽcòntồitệhơn.

Hình31chothấyvấnđềnàydiễnranhưthếnào.ĐốithủcạnhtranhBlớnhơnđốithủcạnhtranhA,songlạicóchiphícaohơn.Điềunàykhôngphảilàdođườngcongquimô–thểhiệnsảnlượngtăngthêmtươngđươngvớichiphí thấphơn–khôngcó tácdụng.Đúnghơn,đó làdosản lượng tăngthêmcủaBđãđượcđạttớivớimộtkhoảnchiphíphátsinhdođộphứctạpcaohơngâyra.Hiệuquảcủađiềunàyrấtlớnvàlớnhơnrấtnhiềusovớichiphí tăng thêmcó thểnhìn thấyđược trongmối tươngquanvớiA.Đườngcongquimôcótácdụng,nhưnglợiíchcủanólạibịđảongượcbởisựphứctạptăngthêm.

“Đơngiảnlàtốtđẹp”giảithích

choNguyênlý80/20

Việchiểuvềchiphíphức tạpchophépchúng tacóđượcmộtbước tiếnnhảyvọtquantrọngtrongcuộctranhluậnvềquimôdoanhnghiệp.Điềunàykhôngcónghĩalàquimônhỏlàtốt.Trongtrườnghợpcácyếutốkhácnhưnhau, thìquimô lớnmới là tốt.Thếnhưngnhữngyếu tốkháckhôngnhưnhau,dođóquimôlớnkhôngchỉkhôngtốtmàcòntốnkémbởivìnóphứctạp.Quimôlớncóthểtốt.Nhưngđơngiảnthìluônluôntốt.

Ngaycảcácnhàkhoahọcvềquảnlýcònchậmnhậnragiátrịcủasựđơngiản.Mộtnghiêncứucôngphugầnđâyvề39côngtyĐứccóquimôvừa,doGunterRommelđứngchủnhiệmđềtài,2nhậnthấyrằngchỉcómộtđặcđiểm duy nhất giúp phân biệt những doanh nghiệp thành công với nhữngdoanhnghiệpítthànhcônghơn,đólà:tínhđơngiản.Nhữngdoanhnghiệpthànhcôngthìbánsảnphẩmvớiphạmvingànhhànghẹphơnchoítkháchhànghơnvàcũngcóítnhàcungcấphơn.Nghiêncứunàykếtluậnrằngmộtdoanhnghiệpđơngiảnthìrấtgiỏitronglĩnhvựcbánnhữngsảnphẩmphứctạp.

PháthiệnmangtínhđộtphánàygiúpgiảithíchtạisaovàbằngcáchnàonhữngtuyênbốgâysửngsốtcủaNguyênlý80/20,khiápdụngvàovấnđềlợinhuậndoanhnghiệp,thựcsựlạicóthểlàđúng.1/5doanhthucóthểtạora4/5lợinhuận.20%doanhthucủanhữnghoạtđộngkinhdoanhhàngđầucóthểsinhramứclợinhuậnnhiềuhơngấp16lầnsovới20%doanhthucủanhữnghoạtđộngkinhdoanhkémlợinhuậnnhất(hoặc,khi20%hoạtđộngkém lợi nhuận nhất bị thua lỗ, thì lợi nhuận tạo ra càng cao hơn nhiều!).‘Đơngiảnlàtốtđẹp’giảithíchphầnlớnvìsaoNguyênlý80/20cótácdụng:

4Thịphầnđơngiảnvàthuầntúycógiátrịcaohơnsovớinhìnnhậntrướcđâycủaconngười.Lợinhuậndoquimôthuầntúymanglạibịlàmlumờbởichi phí do sự phức tạp có liên quan đến quimôkhông thuần túy.Và cácmảngkinhdoanhkhácnhauthườngcónhữngđốithủcạnhtranhkhácnhauvàcó thếmạnhkhácnhau trong thếsosánhvớinhữngđối thủcạnh tranhnày.Trongtrườnghợpmộtdoanhnghiệpnắmquyềnchiphốitrongmảngthịtrườnghẹpcủamìnhthìdoanhnghiệpcóthểthulợinhuậngấpnhiềulầnsovớiởnhữngmảngthịtrườngtrongđómộtdoanhnghiệpphảiđươngđầuvớimộtđốithủcạnhtranhnắmquyềnchiphối(ảnhchiếuquagương).

4Nhữngbộphậnlớnmạnhvàđơngiảncủadoanhnghiệpcóthểmanglạilợinhuậnđángkinhngạc.Việccắtgiảmsố sảnphẩm,kháchhàngvànhàcungcấpthườngdẫnđếnkếtquảlàmứclợinhuậncaohơn,mộtphầnlàdobạncóthểcóđầutưnhiềuhơnchỉchoviệctậptrungvàonhữnghoạtđộngvànhữngkháchhàngcóthểđemlạilợinhuậnnhiềunhất,nhưngphầnkháccũngdocáckhoảnchiphíchosựphức tạp–dướidạngcáckhoảnchiphíđiềuhànhvàchiphíquảnlý–cóthểđượccắtgiảm.

4Trongnhữngsảnphẩmkhácnhau,cáchãng thườngcósựkhácnhauởmứcđộnhữnghãngnàymuahànghóavàdịchvụtừbênngoài(theothuậtngữ,gọilàoutsourcing–thuênguồnlựcngoài,thuêgiacông).Thuênguồnlựctừbênngoàilàmộtbiệnpháptuyệtvờiđểcắtgiảmmứcđộphứctạpvàcáckhoảnchiphí.Phươngpháptiếpcậntốtnhấtlànhằmquyếtđịnhbộphậnnàocủadâychuyềnlàmtănggiátrị(Nghiêncứu&Pháttriển/sảnxuất/phânphối/bánhàng/tiếpthị/cungcấpdịchvụ)màởđócôngtycủabạncóđượclợithếcạnhtranhlớnnhất–vàsauđóliêntụctìmnguồnlựctừbênngoàiđểthựchiệntấtcảnhữngcôngđoạnkhác.Điềunàycóthểloạibỏhầuhếtchiphíphứctạpvàgiúplàmgiảmđángkểnhânsự,cũngnhưlàmtăngtốcthờigianbạnphảimấtđểđưamộtsảnphẩmrathịtrường.Kếtquảlàchiphíthấphơnnhiềuvàgiácảcũngcaohơnđángkể.

4Nócóthểgiúpchobạnloạibỏtấtcảcáckhoảnchiphívàcácchứcnăngtrungtâm.Nếubạnchỉởtrongmộtlĩnhvựckinhdoanh,bạnkhôngcầnphảicóvănphòng trụ sở chính, vănphòngở cáckhuvựchoặc cácphòngbanchứcnăng.Vàviệchủybỏvănphòng trụ sở chính có thểgây ảnhhưởngmạnhđến lợinhuận.Vấnđề thenchốt liênquanđếncácvănphòng trụsởchínhkhôngphải làở chỗchiphí củachúng,mà là chỗchúng lấymấtđitráchnhiệmthựcsựvàthếchủđộngcủanhữngngườithựchiệncôngviệcvàthêmvàogiátrịchocáckháchhàng.Cónhưvậythìcácdoanhnghiệpmớicóthểtậptrungvàoviệcđápứngnhucầukháchhànghơnlàvàocơchếthứbậcvềquảnlýcủacôngty.

Trước khi văn phòng trụ sở chính bị dẹp bỏ, cácmảng hoạt động khácnhauhútmấtmộtkhoảnchiphívàđòihỏisựcanthiệpcủatrụsởchínhởnhiềumứcđộkhácnhau.Nhữngsảnphẩmvàdịchvụsinhnhiềulợinhuậnnhấtthườnglànhữngsảnphẩmvàdịchvụbịbỏmặcvàkhôngnhậnđượcbấtkỳ“sựhỗtrợ”nàotừtrungtâm.Đâylàlýdotạisao,khicácbàitậpvềkhảnăngsinhlờitheoNguyênlý80/20đượcthựchiệnxong,cácnhàđiềuhànhthườngcảmthấychoángvángkhibiếtrằngnhữngmảnghoạtđộngbị

saolãngnhiềunhấtlạilànhữngmảngđemlạilợinhuậncaonhất.Điềuđókhôngphải ngẫunhiên. (Vàmột trongnhữnghệquảkhônghay củaPhântích80/20làthỉnhthoảngnhữngmảngcóthểđemlạilợinhuậnnhiềunhấtđượccácnhàquản lýcấpcaoquan tâmđếnnhiềuhơn.Kếtquả là,nhữngmảngnàycóthểbắtđầutuộthạngbảngxếphạngkhảnăngsinhlời.)

4Cuốicùng,khimộtmảnghoạtđộngđơngiản,rấtcóthểlàmảngđómangtínhgầngũivớikháchhànghơn.Sựcanthiệpcủacấpquảnlýsẽgiảmbớtđi.Khách hàng có thể được lắng nghe và cảm thấy họ quan trọng.Nhiềungười sẵn lòng trả thêm nhiều tiền hơn để được như vậy. Đối với kháchhàng, cuộc hành trình tìmkiếm sự quan trọng bản thân ít nhất cũng quantrọng như quá trình tìm kiếm giá trị. Sự đơn giản làm tăng giá sản phẩmcũngnhưlàmgiảmchiphí.

Gópphầnvàochiphíquảnlýchính:

mộttrongnhữngbàochữakém

thuyếtphụcvềtínhýcủadoanhnghiệp

Thông thường, các nhà quản lý khi đối diện với kết quả của Phân tích80/20đềuphảnđốirằnghọkhôngthểchỉtậptrungvàonhữngphânkhúcthịtrườngđemlại lợinhuậnnhiềunhất.Họvạchrarằngnhữngphânkhúccómứclợinhuậníthơn,vàngaycảnhữngphânkhúcthị trườnggâythualỗ,vẫncóđónggóptíchcựcchokhoảnchiphíquảnlý.Đâylàmộttrongnhữngcơchếbảovệvìbảnthânmìnhnhấtvàkhôngthỏađángnhấttừngđượcnghĩra.

Nếubạntậptrungvàonhữngphânkhúcmanglạilợinhuậncaonhất,bạncóthểpháttriểnnhữngphânkhúcthịtrườngđómộtcáchnhanhchóngđếnmứcđángngạcnhiên–gầnnhưluônởmức20%/nămvàđôikhicònnhanhhơnthếnữa.Hãynhớrằngvịthếvàhìnhảnhcủasảnphẩmđốivớikháchhànglúcbanđầu làrấtmạnh,vìvậyviệcấydễdànghơnrấtnhiềusovớiviệcphát triển toànbộdoanhnghiệp.Nhucầubùđắpchiphíquản lýcủanhữngphânkhúckhôngmanglạilợinhuậncóthểmấtđikhánhanh.

Tuynhiên, sự thật làbạnkhôngcầnphảichờđợigìcả.“Nếucócáigaitrongmắtlàmbạnkhóchịu,hãynhổnóđi!”Cứloạibỏnhữngkhoảnchiphíquảnlýgâyphiềnphứcchobạn.Nếucóýchímạnhmẽ,lúcnàobạncũngcóthểlàmđượcđiềuđó.Cácphânkhúcítđemlạilợinhuận,dùcóchiphíquản

lýhaykhông,cóthểbánđượctrongmộtsốtrườnghợpvàluônluôncóthểdẹpbỏ.(Đừngnghelờicủacáctaylàmkếtoán,họlànhữngngườihaycabài“cáckhoảnchiphíkhirútra”;nhiềukhoảntrongnhữngchíphínàychỉlànhữngconsốtrêngiấytờchứkhôngcóchiphíbằngtiềnmặt.Chodùởnhữngphầncóchiphíbằngtiềnmặt,thìthườngcómộtkhoảnhoànvốncựcnhanh,khoảnhoànvốnnàysẽcònnhanhhơnnhiều,nhờgiátrịcủasựđơngiảntronghoạtđộngkinhdoanh,sovớimứcmànhữngtaykếtoántừngbáocáovớibạn).Sựlựachọnthứ3,thườngđemlại lợinhuậncaonhất, làthuhoạchngaynhữngphânkhúcthịtrườngnày,cốtìnhđánhmấtthịphần.Bạnhãycứbuôngranhữngkháchhàngvànhữngsảnphẩmítđemlạilợinhuậnhơn,cắtgiảmhầuhếtsựhỗtrợvàbớtđiphầnlớnnhữngnỗlựcbánhàng,tănggiásảnphẩmvàchấpnhậndoanhsốgiảmởmứctừ5–20%trongkhiđóbạnvẫnvuicườimangtiềnrủngrỉnhđếngửingânhàng.

Hãychọn20%đơngiảnnhất

Những cái thật đơngiản và được chuẩn hóa nhất thì hữu ích hơnvà cóhiệuquảvềchiphíhơnnhiềusovớinhữngcáiphứctạp.Nhữngthôngđiệpđơn giản nhất là những thông điệp lôi cuốn và phổ quát nhất: với đồngnghiệp, khách hàng và các nhà cung cấp.Những cấu trúc và những dòngchảytiếntrìnhđơngiảnnhấtvừacósứclôicuốnvừacóchiphíthấpnhất.Việcđểchokháchhàng tiếpcậnđượcvớihệ thốngkinhdoanhcủabạn–như với tất cả các hình thức kinh doanh tự phục vụ khác – sẽ tạo ra chokháchhàngđượcquyềnlựachọn,tiếtkiệmchiphí,đápứngnhanhchóngvàlàmchokháchhàngphảimởhầubao.

Hãyluôncốgắngxácđịnh20%đơngiảnnhấttrongbấtkỳloạtsảnphẩm,tiếntrình,thôngđiệptiếpthị,kênhbánhàng,thiếtkếsảnphẩm,hoạtđộngsảnxuấtsảnphẩm,phânphốidịchvụnàohoặctrongbấtkỳcơchếphảnhồithôngtintừkháchhàngnào.Hãychuyêntâmvào20%đơngiảnnhất.Tinhchỉnhnóchođếnkhinóđơngiảnđếnmứccóthể.Hãychuẩnhóaviệcphânphốimộtsảnphẩmđơngiảnhoặcmoatdịchvụtrêncơsởcàngphổquátvàcàngmangtínhtoàncầucàngtốt.Hãyphớtlờnhữngchấnđộngtinhthần,nhữngtiếngchuôngcảnhbáovànhữngtiếnghuýtsáochỉtrích.Hãylàmcho20%đơngiảnnhấtcóchấtlượngcaovàphùhợpđếnmứcbạncóthểtưởngtượngđược.Bấtcứkhinàocómộtvấnđềgìđótrởnênphứctạp,hãyđơngiảnhóanó;nếubạnkhôngthểlàmđượcđiềuđóthìhãyloạibỏnóđi.

Vấnđềgiảmmứcđộphứctạp

ởcôngtyCorning

LàmthếnàomộtdoanhnghiệpđanggặpkhókhăncóthểsửdụngNguyênlý80/20đểlàmgiảmmứcđộphứctạpvàtănglợinhuận?MộtnghiêncứurấthayđãđượcthựchiệnchoCorning,mộtcôngtysảnxuấtchấtphủbềmặtbằngceramicchohệthốngxảcủaxeôtôtạiGreenville,tiểubangOhiovà

tạiKaiserslautern,Đức.3

Năm1992,cơsở tạiMỹcủadoanhnghiệpnàyhoạtđộngtrì trệvàsangđếnnăm sau, thị trườngởĐức của họ bị giảm sút nghiêm trọng.Thay vìhoangmanghốthoảngthìcácquảntrịviêncủacôngtyCorningđãxemxétkỹlưỡngvànghiêmtúckhảnăngsinhlờicủatấtcảcácsảnphẩmcủahọ.

Nhưởhầuhếtmọicôngtytrênkhắpthếgiới,cáclãnhđạođiềuhànhcôngtyCorning đã sử dụng phương pháp chi phí chuẩn để quyết định nên sảnxuấtsảnphẩmnào.Nhưngcáchệthốngchiphíchuẩnlạilàmộttrongnhữnglý do quan trọng nhất giải thích vì saoNguyên lý 80/20 có thể đóng gópnhiềunhưvậy:cáchệthốngchiphíchuẩnlàmchodoanhnghiệpkhôngthểnàobiếtđượckhảnăngsinhlờithựcsựcủasảnphẩm,phầnlớnlàdonhữnghệthốngnàykhôngphânbiệtđượcgiữacácsảnphẩmcósảnlượngcaovàcác sản phẩm có sản lượng thấp.Trong khi các khoản chi phí khả biến –chẳnghạnnhưphílàmthêmgiờ,phíđàotạo,hiệuchỉnhthiếtbịvàchiphíkhimáymóckhônghoạtđộng–đượcphânbổđầyđủởCôngtyCorning,thìnhữngkếtquảthuđượcđãgâyrasựsửngsốt.

Hãy lấyhai sảnphẩmđượcsảnxuất tạiKaiserslautern:chấtphủbềmặtbằngceramicdùngcôngnghệphủđốixứng,đơngiản,có số lượng lớn,ởđâyđượcgánbằngkýhiệuR10;cònmộtsảnphẩmcósốlượngthấphơnrấtnhiều,kýhiệuR5,làmộtloạichấtphủbềmặttheocôngnghệphủtựdo.ChiphíchuẩncủaR5caohơnchiphíchuẩncủaR10là20%.NhưngkhithiếtkếbổsungvànỗlựccủanhàmáysảnxuấttạorasảnphẩmR5đãđượclêngiáthànhđầyđủthìhóarachiphíchosảnphẩmnàylớnđếnmứckhôngthểtinnổi,lớnhơnR10khoảng500.000%!

Tuynhiên,nếusuynghĩkỹthìnhữngdữliệunàylàcóthểtinđược.R10hầunhưlàkhôngcầnngườigiámsát.R5đòihỏiphảicónhiềukỹsưtúctrựcbênnó,giámsátnó,đểđảmbảochosảnphẩmduytrìđượccácyêucầuvềthôngsốkỹthuật.Vìvậy,nếuchỉsảnxuấtR10thìsẽcầnítkỹsưhơnrấtnhiều. Và thực tế người ta đã làm như thế. Bằng việc loại bỏ những sản

phẩmkhôngcókhảnăngsinh lời, số lượng thấp,gópphần rất ítvào tổngdoanhthuvàtạorakhoảnlợinhuậnâm,yêucầunhânsựcầnđếntaynghềkỹsưđãgiảm25%.

Nguyênlý50/5

PhântíchcủaCorningluônhướngvềmộthọhàngrấthữuíchcủaNguyênlý80/20–đólàNguyênlý50/5.

Nguyên lý 50/5 khẳng định rằng, thông thường, 50% khách hàng, sảnphẩm,phụkiệnvànhàcungcấpcủamộtcôngtysẽđónggópkhôngtới5%doanhthu.Việcloạibỏ50%danhmụcsảnphẩmcósảnlượngthấp(vàcógiátrịâm)làyếutốthenchốtđểlàmgiảmđiđộphứctạpcủadoanhnghiệp.

Nguyênlý50/5đãpháthuytácdụngởCôngtyCorning.Trongsố450sảnphẩmđượcsảnxuấttạiGreenville,nửasốsảnphẩmđãtạora96,3%doanhthu;50%sốsảnphẩmcònlạichỉsảnsinhra3,7%doanhthu.Tùythuộcvàothờigiantiếnhànhphântích,nhàmáyởĐứccủacôngtyđãchothấylà50%sảnphẩmcósảnlượngthấpchỉtạora2-5%doanhsốbán.Ởcảhainhàmáysảnxuất,50%sảnphẩmcósảnlượngthấpnhấtbịlỗ.

Càngnhiềucàngtệhại

Việcchạytheosốlượnglàconđườngdẫndoanhnghiệpđếnbờvựckhủnghoảng.Số lượnglớndẫnđếnsảnphẩmbiên tế,kháchhàngbiên tếvà làmtăngnhanhđộphứctạpvềquảnlý.Bởivìsựphứctạpvừamanglạichocácnhàquản lýcảmgiác thúvịvà thỏamãnnênhọ thườngkhoannhượngvàkhuyếnkhíchủnghộnóchođếnkhihọkhôngcònkhảnăngđểchịuđựngnóđượcnữa.ỞcôngtyCorning,hoạtđộngkinhdoanhtạicácnhàmáyđềutrởnênphứctạp,gâynhiềuthiệthạichodoanhnghiệp.Giảiphápchotìnhtrạngnàylàphảicắtgiảmsốlượngsảnphẩmhơnmộtnửa.Thayvìgiaodịchvới1000nhàcungcấp,côngtycủngcốviệcmuahàngthôngqua200nhàcungcấp lớn chiếm đến 95% tổng nguồn cung (Nguyên lý 95/20) của công ty.Doanhnghiệpđượcsắpxếphợplývàđivàoổnđịnh.

Vào lúc cao trào suy thoái của thị trường, công tyCorning đã cắt giảmhoạtđộngkinhdoanh.Điềunàycóvẻnhưsailầmnhưnglạiđãcótácdụng.Hoạtđộngđơngiảnhơn,vớiquymônhỏhơnđãnhanhchóngkhôiphụclạilợinhuậnchocôngty.Íthơnhóaralạilànhiềuhơn.

Cácnhàquảnlýưuáisựphứctạp

Đếnđâycầnphảiđặtcâuhỏi:tạisaocáctổchứcdoanhnghiệpđượccholàđangtốiđahóalợinhuậnlại trởnênphứctạp,khirõrànglàđiềunàypháhủyđicácgiátrị?

Thanôi,câutrảlờiquantrọngchocâuhỏitrênlàdocácnhàquảnlýthíchsựphức tạp.Sựphức tạpkích thíchvà thách thức trí tuệ:nó làmsôiđộngnhững hoạt động đều đặn tẻ nhạt thường nhật; đồng thời nó tạo ra nhữngcôngviệcthúvịchocácnhàquảnlý.Mộtvàingườitinrằngkhikhôngcóainhìnhọthìphảicósựphứctạpđểkhiếnngườitaphảichúýđếnhọ.Khôngcònnghingờgìnữa–sựphứctạpđượccácnhàquảnlýđỡđầu,vàngượclạichínhnócũngđangđỡđầuchohọ,theokiểu“câyđacậythần,thầncậycâyđa”.Hầu hết các tổ chức doanh nghiệp, thậm chí cả các doanh nghiệp bềngoàiravẻlànhữngnhàtưbảnthươngmại,đềuthôngđồngvớinhauvềmặtquảnlý,âmthầmđingượclạivớilợiíchcủakháchhàng,củacácnhàđầutưvà của thế giới bên ngoài nhữngdoanhnghiệp đó nói chung.Trừ phi cáchãngđangphảiđươngđầuvớicuộckhủnghoảngkinhtế,hoặccómộtlãnhđạobấtthườngnàođóủnghộcácnhàđầutưvàkháchhànghơnlàủnghộnhữngnhàquảnlýcủachínhmình,thìhoạtđộngquảnlývượtquágiớihạnhầunhưvẫnđượcbảođảm.Nónằmtrongmốiquantâmcủagiớinắmquyềnlãnhđạo.4

Giảmchiphínhờđơngiản

Vìvậy,cũnglàlẽthườngtìnhkhidoanhnghiệp,cũnggiốngnhưcuộcđờinóichung,dễtrởnênphứctạpquámức.Tấtcảcáctổchứcdoanhnghiệp,đặcbiệtlàcácdoanhnghiệplớnvàphứctạp,tựtrongnộitạiđãkhônghiệuquảvà lãngphí.Họkhông tập trungvàocáimàhọnên làm.Lẽrahọnêntăngthêmgiátrịchocáckháchhàngcủahọcũngnhưchonhữngkháchhàngtiềmnăngcủamình.Bấtcứhoạtđộngnàokhôngđápứngđượcmụctiêunàyđềuvôích.Tuynhiên,hầuhếtcácdoanhnghiệplớnđềucóhàngkhốihoạtđộngrấttốnkémvàkhônghiệuquả.

Mỗingườivàmỗi tổchức là sảnphẩmcủamột liênminhvànhững lựclượngbêntrongliênminhđóluônxảyrachiếntranh.Đólàcuộcchiếngiữanhữnglựclượngchiếmsốđôngnhưngôhợpvànhữnglựclượngchiếmsốítnhưnglạitinhnhuệ.Sốđôngôhợpbaogồmsựtrìtrệvàkhônghiệuquảphổbiếntrongdoanhnghiệp.Sốíttinhnhuệlànhữngmũiđộtphávềtínhhiệu

quả, tính sáng tạo và thích nghi tốt. Hầu hết các hoạt động đềumang lạichẳngbaonhiêugiátrịkếtquảvàthayđổigì.Mộtvàibiệnphápcanthiệpmạnhcótácđộngrấtlớn.Cuộcchiếnnàythậtkhónhậnthấy:đólàcùngmộtngười,cùngmộtđơnvịvàcùngmộttổchứcvừamanglạihàngloạtyếutốđầurakém(haytiêucực)vàrấtítyếutốđầuracógiátrịcao.Tấtcảnhữnggìmàchúngtacóthểnhậnthấyrõđượcchínhlàkếtquảtổngthể;chúngtađãbỏlỡcảnhữngthứrácrưởiđángbỏđilẫnnhữngviênngọcquígiá.

Hệquảlàbấtkỳtổchứcnàocũngđềuluôncórấtnhiềutiềmnăngđểgiảmchiphívàmangđếngiátrịtốthơnchokháchhàng:bằngcáchđơngiảnhóanhữnggìmàdoanhnghiệpthựchiệnvàbằngcáchloạibỏnhữnghoạtđộngđemlạigiátrịâmhoặccógiátrịthấp.

Hãynhớrằng:

4Sựphức tạpcủadoanhnghiệp làmtăngsự lãngphí;đơngiảnmang lạihiệuquảchodoanhnghiệp.

4Đạiđasốhoạtđộngkinhdoanhsẽkhôngmanglại íchlợigìcả,khôngđượcthấuhiểu,khôngđượcquảnlýtốt,nhiềuhoạtđộngđượcthựchiệnmộtcáchlãngphívàphầnlớnlàkhôngliênquanđếncáckháchhàng.

4Mộttỷlệnhỏhoạtđộngkinhdoanhsẽluônrấthiệuquảvàđượckháchhàngđánhgiácao;cóthểđókhôngphảilàđiềumàbạnnghĩ;chúngkhôngdễdàngnhìnthấyvàlẫnlộngiữanhữnghoạtđộngkémhiệuquảhơn.

4Tấtcảcáctổchứcđềulàsựtrộnlẫngiữacáclựclượnghữuíchvàkhônghữuích:đólàconngười,cácmốiquanhệ,vàtàisản.

4Hiệusuấtkémluônluônlàcănbệnhtrầmkha,nóẩngiấuởphíasauvàđượcchegiấubởimộtsốlượngíthơncáchoạtđộnghiệuquả.

4Doanh nghiệp luôn có khả năng thực hiện những cải tiến quan trọng,bằngcáchthựchiệnmọiviệcmộtcáchkháchẳnvàbằngcáchlàmíthơn.

Hãy luôn nhớ đếnNguyên lý 80/20: nếu nghiên cứu những kết quả docôngtybạnlàmra,thườngthìbạnsẽthấy1/4đến1/5hoạtđộngtạonên3/4hoặc4/5lợinhuận.Hãylàmsinhsôinảynở1/4hoặc1/5đó.Hãytăngtínhhiệuquảcủaphầncònlạilêngấpbộihoặcloạibỏnóđi.

SửdụngNguyênlý80/20

đểgiảmcáckhoảnchiphí

Tất cả những kỹ thuật hiệu quả để làm giảm chi phí đều sử dụng ba ýtưởng 80/20: đó là đơn giản hóa, thông qua việc loại bỏ hoạt động nàokhôngđemlạilợinhuận;tậptrung,vàomộtvàiyếutốthenchốtlàmđộnglựcchocácquátrìnhcảitiến;vàsosánhhiệusuấthoạtđộng.Haiyếutốsaucầnđượctìmhiểuchitiết.

Đừngđổđềucôngsứcvàoviệcgiảiquyếtmọivấnđề.Việcgiảmchiphílàmộthoạtđộngtốnkém!

Hãy xác định những lĩnh vực (có lẽ chỉ chiếm 20% trong toàn bộ hoạtđộngkinhdoanh)bạncó thểgiảmchiphíđượcnhiềunhất.Hãy tập trung80%nỗlựccủabạnởkhâunày.

Bạnkhôngmuốnbị sa lầy vàonhữngphân tích vimô.Sửdụngquy tắc80/20tacóthểgiảiquyếtvấnđềnày.Hãyhỏibảnthânbạnxemđiềugìlàmbạntốnphầnlớnthờigianmàbạncóthểcắtbỏchúng,80%chiphívàsựchậmtrễthờigiannằmởphầnnàotrongcáctiếntrìnhhiệnhữucủabạnmàbạncóthểnhắmđến,đồngthờibạncầnhiểuđượccáchthứcmìnhsẽbắttayvàogiảiquyếtnhữngvấnđềđó.5

Đểthànhcông,chúngtaphảiđolườngđượclàcáigìthựcsựcógiátrị...hầuhếtcáctổchứcdoanhnghiệpđềutuânthủquitắcPareto:80%nhữngcáiquantrọngđượchỗtrợbởi20%chiphí...Chẳnghạnnhư,mộtnghiêncứutạitrungtâmthanhtoánkháchhàngcủacôngtyPacificBellnhậnthấyrằng25%hoạtđộngcủatrungtâmđượcdànhchoviệcgiảiquyết0,1%cáckhoản thanh toán.1/3cáckhoản thanh toánđượcxử lýhai lần,vàcókhiđếnmấylần.6

Trongviệcgiảmchiphívàtăngchấtlượngsảnphẩmvàdịchvụ,trênhếtthảymọi thứ, hãynhớ rằng chiphínhưnhaukhôngdẫnđến sự thỏamãnkháchhàngnhưnhau.Mộtvàiyếutốchiphícựckỳhiệuquả;nhưngphầnlớncácyếutốchiphíkháccóíthoặckhôngcómốiquanhệnàovớinhữngcáimàkháchhàngcoi trọng.Hãyxácđịnh, trântrọngvànhânlêngấpbộimộtvàikhoảnchiphíhiệuquả;đồngthờiloạibỏphầncònlại.

SửdụngPhântích80/20đểxácđịnhnhữnglĩnhvựccầncảitiến

Phântích80/20cóthểchứngminhtạisaomộtsốcácvấnđềcụthểnàođólạiphát sinhvà tập trungmốiquan tâmvàonhững lĩnhvực thenchốtcầnphảicảitiến.Hãylấymộtvídụđơngiản.Chúngtahãytưởngtượnglàbạnđangquảnlýmoatcôngtyxuấtbảnsáchvàchiphíchoviệcxếpchữvượt30%ngânsách.Vịgiámđốcphụtráchsảnphẩmcủabạnbảovớibạnrằngcó1001lýdolàmchochiphítăngvượttrộingoàikếhoạch:đôikhilàdocáctácgiảchậmtrễtrongviệcgiaobảnthảo,đôikhilàdongườiđọcvàsửabảninthửhoặcdongườibiênsoạnbảngchỉmụckéodàithờigianhơndựtính, trong nhiều trường hợp, cuốn sách trở nên dài hơn so với kế hoạch,thường cần phải chỉnh sửa các biểu đồ và bảng biểu khác và còn nhiềunguyêndođặcbiệtkhácnữa

Mộtđiềumàbạncóthểlàmlàdànhmộtkhoảngthờigiancụthể,chẳnghạnbatháng,vàtheodõicẩnthậnnhữngnguyênnhândẫnđếnviệctăngchiphívượttrộitrongkhâuxếpchữ.Bạnnênghinhậnlýdochủyếucủamỗilầnchiphítăngvượttrội,vàcũngcầnghinhậnkhoảnphạtchiphítàichínhcóliênquan.

Hình32thểhiệncácnguyênnhântrongmộtbảng,sắpxếpnguyênnhânphổbiếnnhấtởtrêncùngvàcứthếtiếptụcxuốngdưới.

Hình 33 chuyển những thông tin trên qua dạng biểu đồ 80/20. Để làmđượcđiềunày,hãy lậpcác thanhcộtmô tảnguyênnhân theo thứ tựquantrọnggiảmdần,đặtsốnguyênnhânlênmỗithanhởtrêntrụctungnằmbêntay trái đồng thời trụchoànhbên tayphải thểhiệnphần trăm lũy tiến cácnguyênnhân.Việcnàydễ thựchiệnvà tóm tắt dữ liệubằnghìnhvẽgiúpngườiđọcnhìnthấyvấnđềdễdàngvànhanhchónghơn.

Chúngtacóthểthấytừsơđồ33rằng3trongsố15vấnđề(chínhxáclà20%)dẫnđếngần80%chiphítăngvượttrội.Đườnglũytíchnhanhchóngchạygầnnhưsongsongvớitrụchoànhchỉsau5lýdođầutiên,điềunàychothấybạnđangđếngầnvớicácnguyênnhânkhôngquantrọngnhưngchiếmphầnnhiều–nhữngcái“đasốlinhtinh”.

Tấtcảbanguyênnhânchínhđềucó liênquanđếncác tácgiả.Nhàxuấtbảncóthểgiảiquyếtvấnđềnàybằngcáchviếtvàotrongbảnhợpđồngvớicáctácgiảmộtđiềukhoảnbuộchọcótráchnhiệmphảitrảbấtkỳkhoảnchiphíxếpchữphụtrộinàodoviệchọchậmtrễhoặcsửachữaquánhiều.Mộtthayđổinhỏgiốngnhưvậysẽgiúploạibỏtrên80%vấnđề.

Đôikhi,biểuđồ80/20sẽhữuíchhơnnếuđượclậpratrêncơsởtácđộngvềmặttàichínhcủavấnđề(hoặccơhội)hơnlàsốlượngcácnguyênnhân.

Phươngphápthựchiệncũnggiốngnhưvậy.

Nguyênlý80/20chorằngluônluôncómộtvàilĩnhvựccónăngsuấtcaovànhiềulĩnhvựckháccónăngsuấtthấp.Tấtcảcáckỹthuậtlàmgiảmchiphí hiệu quả nhất trong30 nămqua đều áp dụngý tưởngnày (thường cónhìn nhận đã áp dụngNguyên lý 80/20) để đối sánh hiệu suất hoạt động.Tráchnhiệmđượcđặtlênvaimộtđasốnhữngdoanhnghiệpcònlẹtđẹtphíasaulàphảicảithiệnhiệusuấthoạtđộnglênmứccaonhất(đôikhi,đạttrên90%trongtấtcảcácmứchiệusuất,cókhitrên75%,thườnglànằmgiữahaiconsốnày),nếukhôngthìphảinhẹnhàngrútluicótrậttựrakhỏilĩnhvựckinhdoanhđó.

Đâykhôngphảilàchỗđểtrìnhbàychitiếtđếnnhữngkỹthuậttiếtgiảmchiphíhoặcnângcaogiátrịnhưlàxácđịnhchuẩnmực,tiếnhànhtheomôhìnhtốiưuđãcóthựchiệntrongthựctế,hoặctáicơcấuthiếtbịvà/hoặcquitrình.TấtcảnhữngvấnđềnàyđềulàsựmởrộngcóhệthốngcủaNguyênlý80/20vàtấtcả,nếu(mộtchữnếuthậtlớn)đượctuânthủmộtcáchtriệtđể,cóthểlàmtănggiátrịđốivớikháchhànglênrấtnhiều.Tuynhiên,nhữngkỹthuật này thường rất dễ trở thànhmốt quản lý thời thượngnhất nhưng lạimauchóngbịlãngquênhoặctrởthànhnhữngchươngtrìnhhànhđộngđầytínhchủquan,tựgiớihạnchínhmình.Chúngsẽcórấtnhiềukhảnăngmanglại thànhcôngnếuđượcđặt trongkhuônkhổcủaNguyênlý80/20rấtđơngiản,mộtnguyênlýsẽlàđộnglựclèoláichotấtcảcáchoạtđộngcấptiến:

4mộtthiểusốcáchoạtđộngkinhdoanhmanglạihiệuquả.

4giátrịmanglạichokháchhànghiếmkhiđượcđolườngvàluônkhôngnhưnhau.

Nhữngbướcnhảyvọtvềphía trướcđòihỏi cầnphải có sự tính toánđolườngvàsosánhgiữagiátrịmanglạichokháchhàngvàcáigiáhọphảitrảchonó.

Kếtluận:sứcmạnhcủasựđơngiản

Bởivìhoạtđộngkinhdoanh làsự lãngphí,vàbởivìsựphức tạpvàsựlãngphícủadoanhnghiệptoarậphỗtrợlẫnnhau,nênmộtdoanhnghiệpcócơcấuđơngiảnsẽluôntốthơnlàmộtdoanhnghiệpcócơcấuphứctạp.Bởivìquimôdoanhnghiệpthôngthườngđềucómộtgiátrị,ởmộtmứcđộphứctạpbấtkỳnào,nêntốthơnlàhãycómộtdoanhnghiệpquimôlớn.Nhưvậy,

doanhnghiệplớnnhưngcơcấuđơngiảnlàtốtnhất.

Cáchthứcđểlàmchođiềugìđótrởthànhvĩđạilàhãylàmchođiềuđótrởthànhđơngiản.Bấtkỳaicoitrọngvấnđềmanglạigiátrịtốthơnchokháchhàngđềucóthểdễdànglàmđượcđiềuđó,bằngcáchgiảmđisựphứctạp.Bấtkỳcỗxekinhdoanhnàocũngđềuchởtrênmìnhđôngnghẹthànhkhách– lànhữngsảnphẩm,nhữngquy trình,nhữngnhàcungcấp,nhữngkháchhàng,vànặngnềnhấtlànhữngnhàquảnlýkhôngtạorađượclợinhuậnchodoanh nghiệp. Những hành khách này cản trở bước tiến của thươngmại.Tiếnbộcầnsựđơngiản;vàsựđơngiảnđòihỏiphảimạnhtay,triệtđể.Điềunàygópphầngiảithíchtạisaođơngiảnlàmộtphẩmchấtvừaquýhiếmvừađẹpđếnthế.

6

Câuđúngđốitượngkháchhàng

Nhữngaiphântíchnguyênnhânthànhcôngcủamìnhđềubiếtrằngquitắc80/20quảcóứngnghiệm.80%mứctăngtrưởng,khảnăngsinhlờivàsựthỏamãncủahọlàdo20%kháchhàngmanglại.Chíít,cáccôngtynênxácđịnhphần20%sốkháchhànghàngđầuđểcóđượcmộtbứctranhrõràngvềcáctriểnvọngtăngtrưởngmongđợitrongtươnglai.

VinManaktala1

Nguyênlý80/20rấtcầnthiếtđểthựchiệnđúnghìnhthứcbánhàngvàtiếpthị,đồngthờiđểápdụngvàochiếnlượctổngthểcủabấtkỳtổchứcnào,kểcảtoànbộtiếntrìnhsảnxuấtvàphânphốihànghóavàdịchvụ.Chúngtôisẽtrình bày về việc làm thế nào áp dụng Nguyên lý 80/20 theo cách này.Nhưngtrướctiên,chúngtôicótráchnhiệmphảixóabỏnhiềutưtưởnglạchậunhưnglạiravẻtrítuệliênquanđếntiếntrìnhcôngnghiệphóavàhoạtđộngtiếpthị.Vídụ,ngườitathườngnóirằngchúngtađangsốngtrongmộtthếgiớihậucôngnghiệp,rằngcáccôngtykhôngnêntheođịnhhướnglấysảnxuấtlàmtrọng,rằnghọnêntheođịnhhướngtiếpthịvànêntậptrungvàokháchhàng.Nhữngđiềunàygiỏilắmchỉđúngphânnửa.Chúngtahãyquaylạilịchsửmộtchútđểlýgiảichovấnđềnày.

Banđầu,hầuhếtcáccôngtyđềutậptrungvàothị trườngcủamình–lànhữngkháchhàngquantrọngcủahọ–màítkhihoặckhônghềbậntâmsuynghĩgìcả.Thờiấy,mảngtiếpthị,vớitưcáchmộtchứcnănghoặcmộthoạt

độngriêngbiệt,làkhôngcầnthiết,tuynhiênnhữngdoanhnghiệpnhỏvẫnđảmbảoviệcchămsóckháchhàngcủamình.

ThếrồicuộcCáchmạngCôngnghiệpđãdiễnra,gópphầnhìnhthànhnêncác doanh nghiệp lớn, tư tưởng chuyênmôn hóa (nhàmáy sản xuất đinhghim của Adam Smith)2 và cuối cùng hình thành dây chuyền sản xuất.Khuynhhướngtựnhiêncủadoanhnghiệplớnlàlàmchocácnhucầukháchhàngtrởnênthứyếusovớiyêucầuphảicódâychuyềnsảnxuấthàngloạtvớichiphíthấp.HenryFordcócâunóinổitiếngrằngcáckháchhàngcóthểcóđượcchiếcxeModelTcủaông ta“vớibấtkỳmàusắcnàocũngđượcmiễnlàmàuđen”.Chođếncuốinhữngnăm1950,hầuhếtcácdoanhnghiệplớnởkhắpmọinơiđềuchọnconđườnglấysảnxuấtlàmtrọng.

Cácnhàtiếpthịhoặcdoanhnhânlãoluyệnngàynaydễcườikhẩytrướcsự“thômộc”củaphươngpháptiếpcậntheođịnhhướngsảnxuất.Thựctế,phảinói thẳng là tư tưởngcủaFord làphươngphápphùhợpvào thờiđó;mụctiêutốithượnglàphảiđơngiảnhóasảnphẩmvàgiảmgiáthành,trongkhivẫnlàmchosảnphẩmtrởnênhấpdẫnhơn,lànềntảngcủaxãhộitiêudùnggiàucóngàyhômnay.Cácsảnphẩmtừnhàmáycóchiphíthấpdầndầnlàmchocàngngàycàngcónhiềuhơn(hoặctheomộtlốinóikỳcụclà“giácảbìnhdân”)nhữnghànghóathuộcchủngloạingàycàngcaocấphơnchonhữngkháchhàngtrướcđâyđãbịloạikhỏithịtrường.Sựhìnhthànhthịtrườngchosốđôngcũngtạoramãilựcvốnkhônghềtồntạitrướcđây,dẫnđếnnhữngvòngquaybấttận–sảnxuấtvớichiphíthấphơn,tiêuthụnhiềuhơn,thuênhâncôngnhiềuhơn,sứcmuacaohơn,sốlượngđơnvịsảnphẩmlớnhơn,chiphíđơnvịthấphơn,tiêuthụnhiềuhơn,v.v...–theođườngxoắnốcđilênliêntục,nếukhôngmuốnnóilàkhônghềbịđứtđoạn.

Xemxétquanđiểmnày,HenryFordkhôngphảilàmộtkẻngồitrongthápngàchỉbiếttưtưởnglấysảnxuấtlàmtrọng:ônglàmộtthiêntàisángtạođãmởđườngchoviệcđưadịchvụđếnchonhữngcôngdânbìnhthường.Năm1909,ôngphátbiểurằngtônchỉcủaônglà“phổchúnghóaô-tô”.Vàothờiđiểmấy,đólàmộtmụctiêudễbịchếnhạo:chỉnhữngngườigiàumớicóô-tô.Tuynhiên,điềunàythìđãđượcchứngtỏqualịchsử,chiếcModelTsảnxuấthàngloạt,tungrathịtrườngvớichiphírẻhơnnhiềusovớinhữngxehơi trướcđó,đã làmcho tônchỉ“phổchúnghóaô-tô”dầndầnđượchiệnthựchóa.Chodùhậuquảcótốthayxấu,nhưngxétvềtổngthểthìtốtnhiềuhơnxấu, thìchúngtacũngđãđượctậnhưởng“tiếngcòixecủaquảngđạiquầnchúng”3dothếgiớiFordmanglại.

Côngcuộccôngnghiệphóavàcảicáchhàng loạtkhôngdừng lạiở lĩnhvựcsảnxuấtôtô.Thờiđó,nếucónghiêncứuthịtrườngthìnócũngkhôngthể dẫn đến chuyện nhiều sản phẩm khác, từ tủ lạnh đếnmáy nghe nhạcSonyWalkmanhoặcđĩaCD-ROMđượcđặthàngnghiêncứusảnxuất.ỞthếkỷXIXnàocóaimuốnmuathựcphẩmđônglạnh,vìlàmgìcótủlạnhđểướpgiữ.Tấtcảnhữngđộtphávĩđạikểtừphátminhralửavàbánhxetrởvềsauđềulànhữngthànhtựucủanềnsảnxuấtđểrồisauđóchínhchúnglạitạo ra thị trườngcho riêngmình.Vàsẽ làvônghĩanếunói rằngchúng tasốngtrongmộtthếgiớithờikỳhậucôngnghiệp.Cácdịchvụhiệncũngđangđượccôngnghiệphóanhưnhữngsảnphẩmvậtchấtởtronggiaiđoạngọilàthời đại công nghiệp.Hoạt động bán lẻ, nông nghiệp, sản xuất hoa, ngônngữ,giảitrí,giáodụcđàotạo,vệsinh,dịchvụkháchsạnvàthậmchílànghệthuậtkinhdoanhnhàhàng,tấtcảnhữnghoạtđộngnàytrướckiađềutừnglàđịahạtđộcquyềncủanhữngnhàcungcấpdịchvụtưnhân,khôngthểcôngnghiệphóavàkhôngxuấtkhẩuđược.Ngàynay,tấtcảnhữnglĩnhvựcnàyđềuđượccôngnghiệphóanhanhchóngvà,trongmộtvàitrườnghợp,toàncầuhóa.4

Thậpniên1960táikhámphátiếpthịvàthậpniên1990táikhámphákháchhàng

Cuốicùngthìthànhcôngcủatưtưởnglấysảnxuấtlàmtrọng,cùngvớisựtậptrungvàosảnxuấtsảnphẩm,mởrộngsảnxuấtvàgiảmgiáthành,đãlàmbộc lộ rõ những nhược điểm, bất cập của nó. Trong những nămđầu thậpniên1960,cácgiáosưtạicác trườngquảntrịkinhdoanhnhưlàTheodoreLevittđãkhuyêncácnhàquảnlýdoanhnghiệplàhãytheođịnhhướnglấytiếpthịlàmtrọng.BàibáonổitiếngcủaôngtrongtạpchíHarvardBusinessReview vào năm 1960 với nhan đề “Tật cận thị tiếp thị” đã kêu gọi cácngànhnghềhãytậptrunglàm“thỏamãnkháchhàng”hơnlàtậptrungvàoviệc“sảnxuấthànghóa”.Bản“phúcâm”mớinàycósứctácđộnglantỏacựcnhanh.Dân làmdoanhnghiệp laovàocuộcchiến thuhút tìnhcảmvàtâmtrícủacáckháchhàng;mộtnhánhnghiêncứudoanhthươngtươngđốimới,nghiêncứu thị trường,đãđượcphát triểnàoạt, rộng rãinhằmkhámpháranhữngsảnphẩmmớinàokháchhàngđangcần.Tiếpthịtrởthànhđềtàinónghổiởcác trườngkinhdoanhvàgiới lãnhđạotiếp thịđãđánhbạtnhữngkẻchuyênvềsảnxuất,lênnắmquyền,tạoramộtthếhệnhữngtổnggiámđốcđiềuhànhmới.Thịtrườngchosốđôngbịkhaitử;phânkhúcsảnphẩmvàkháchhàngtrởthànhlờiăntiếngnóicửamiệngcủanhữngkẻthứcthời.Gầnđâyhơn,vàonhữngnămthuộcthậpniên1980và1990,nhữngtôn

chỉnhư thỏamãnnhucầucủakháchhàng, lấykháchhàng làmtrung tâm,niềm vui của khách hàng, và luôn đau đáu quan tâm đến khách hàng, đãđượctuyênbốlànhữngphươngchâmhànhđộngởcácdoanhnghiệpthànhcôngnhấtvà“giácngộ”nhất.

Tưtưởnglấykháchhànglàmtrọngtâmlàcondaohailưỡi

Việclấytiếpthịlàmtrọngvàlấykháchhànglàmtrọngtâmlàhoàntoànđúngđắn.Nhưngnócũngcó thểgâyphảnứngphụnguyhiểmvà cókhảnănggây “chết người”.Nếuphạmvi sản phẩmđượcmở rộng ra cho quánhiềulĩnhvựcmới,hoặcnếutìnhtrạngámảnhvìkháchhàngdẫnđếnviệcquantâmngàycàngnhiềuđếnngườitiêudùng“ngoạibiên”,thìchiphíđơnvịsẽtănglênvàlợinhuậnsẽgiảmxuống.Cùngvớiphạmvisảnphẩmtăngthêm,cáckhoảnchiphíquảnlýtăngnhanhchóng,phảichiphíchoquimôphứctạp,cồngkềnhhơn.Cáckhoảnchiphínhàmáyhiệnnayquáthấpđếnnỗichúngchỉchiếmmộtphầnnhỏtronggiátrịgiatăngcủacôngty–điểnhình là thấphơn10%giábán sảnphẩm.Đạiđa số cáckhoảnchiphí củacôngtyđềunằmngoàinhàmáy.Nhữngchiphínàycóthểhếtsứcnặngnềnếuphạmvisảnphẩmquálớn,quárộng.

Tươngtự,việcchạytheoquánhiềukháchhàngcóthểlàmleothangchiphí bán hàng và chi phí tiếp thị, dẫn đến chi phí hậu cần cao hơn và, rấtthườngxuyênvànguyhiểmhơntấtcả,dẫnđếntìnhtrạnggiábánchủđạophảithườngxuyênthấphơn,khôngchỉđốivớikháchhàngmớimàcònđốivớicảkháchhàngcũ.

Ởđây,Nguyênlý80/20rấtcầnthiết.Nócóthểtạorasựtổnghợpgiữatưtưởnglấysảnxuấtlàmtrọngvàtưtưởngtheođịnhhướngtiếpthị,đểbạncóthểchỉ tập trungvàocông tác tiếp thịmang lại lợinhuậnvàvàoviệcchútrọngkháchhàngmanglạilợinhuận(chứkhôngphảilàtậptrungvàonhữngkháchhàngkhôngmangđến lợi nhuận,như thực tế sờ sờ trướcmắtngàynay).

TiếpthịtheoNguyênlý80/20

Thịtrườngvàkháchhàngmàbấtkỳcôngtynàocũngđềunêntậptrungvào phải là đúng đối tượng, thông thường đó là một thiểu số những thịtrườngvàkháchhàngmàcôngtyhiệnđangnắmgiữ.Những“điềurăn”vềviệctheođịnhhướngtiếpthịvàtậptrungphụcvụkháchhàngnóichungchỉđúng20%.

Cóbanguyêntắcvàng:

4Công tác tiếp thị,và toàn thểcông ty,nên tập trungvàoviệccungcấpmộtsảnphẩmvàdịchvụtuyệtvờitrongsố20%mặthànghiệnhữu–ấylàphầnnhỏtạorađược80%lợinhuậnsaukhiđãtínhđầyđủchiphí.

4Côngtáctiếpthị,vàtoànthểcôngty,nêndànhnỗlựcđặcbiệtchoviệctạosựthíchthú,duytrìlâudàivàmởrộngviệcbánhàngđếnsố20%kháchhànglànhữngngườimanglại80%doanhsốbánvà/hoặclợinhuậncủacôngty.

4Khôngcóxungđộtthựcsựnàogiữasảnxuấtvàtiếpthị.Bạnsẽchỉthànhcôngtronglĩnhvựctiếpthịnếunhữngcáimàbạnđangtiếpthịcósựkhácbiệtvà,đốivớikháchhàngmụctiêucủabạn,hoặckhôngthểnàocóđượcởnơikháchoặcđượcbạncungcấptrongmộtgóisảnphẩm/dịchvụ/giácảcógiátrịcaohơnnhiềusovớinhữngsảnphẩm/dịchvụ/giácảmuaởnơikhác.Nhữngđiềukiệnnàykhôngthểápdụngchonhiềuhơn20%củangànhhànghiệnhữucủabạn;vàbạncókhảnăngđạtđượchơn80%lợinhuậnthựctừ20%này.Vànếunhữngđiềukiệnnàykhôngápdụngđượctronghầuhếtcácngànhhàngcủabạnthìbạnchỉcònmộthyvọnglàphảicảitiến,cáchtân,thayđổi.Ởgiaiđoạnnày,nhàtiếpthịsángtạolàngườiphảitheotưtưởnglấysảnphẩmlàmtrọng,tậptrungvàosảnphẩm.Tấtcảmọicảitiếnđềunhấtthiếtphảinhắmvàosảnphẩm.Bạnkhôngthểcảitiếnmàkhôngcómộtsảnphẩmhoặcdịchvụmớinào.

Hãytheođịnhhướnglấytiếpthịlàmtrọngchỉtrongmộtvàiphânkhúcthịtrường/sảnphẩmcầnquantâm

Nhữngsảnphẩmmanglại20%doanhthucủabạncóthểchiếm80%lợinhuận,mộtkhibạnđãtínhđếntấtcảcáckhoảnchiphí,kểcảchiphíquảnlý,củamỗisảnphẩm.Thậmchícũngcóthểlà20%cácsảnphẩmcủabạnchiếm80%lợinhuận.BillRoatch,mộtkháchhàngcủaRaley’s,mộtnhàbánlẻởSacramento,tiểubangCalifornia,đãnhậnxétnhưsau:

80%lợinhuậncủabạndo20%sảnphẩmmanglại.Vấnđề[đốivớinhàbánlẻ]làbạncóthểloạibỏbaonhiêutrongsố80%ấy[màkhôngmộtgâyrủirolàlàmmấtđitầmcỡcủabạntronglĩnhvựcmỹphẩm]...Nếuđặtcâuhỏinàyvớiphíabánnhượngquyềnthìhọsẽtrảlờirằngsẽcótổnthất.Nếubạnđihỏinhữngnhàbánlẻthìhọsẽnóirằngbạncóthểcắtbỏmộtsố.5

Giảipháphợplýcầnlàmlàmởrộngphạmvisảnphẩmdànhcho20%loạisonmôibánchạynhấtvàmanglạinhiều lợinhuậnnhất,đồngthời loại rakhỏidanhsáchmộtvàitrongsốsảnphẩmbánchậmnhất.Kếđến,cóthểtiếnhànhhoạtđộngxúctiếnbánhàngquantrọngngaytạicửahàngđốivới20%sảnphẩmcókhảnăngsinhlờicaonhất,cóhợptácvớinhàcungứngnhữngsảnphẩmhàngđầunày.Lưuýlàdườngnhưluônluôncónhữnglýdocóvẻchínhđángđượcđưa rachoviệc tại saobạncần80%sảnphẩmkhôngcókhảnăngsinhlờikia–trongtrườnghợpnàylànỗilolắng“sútgiảmtầmcỡ”dongànhhàng conhỏ lại.Những lý dogiốngnhưvậyđềudựa trênquanđiểmkỳlạchorằngnhữngngườimuahàngthíchnhìnthấythậtnhiềunhữngsảnphẩmmàhọkhônghềcóýđịnhmua–điềunàylàmxaonhãngsựchúýcủahọđốivớinhữngsảnphẩmmàhọmuốnmua.Bấtcứkhinàovấnđềnàyđượcđưarakiểmnghiệm,câutrảlờitrong99%trườnghợpđềulà,việcloạirakhỏidanhsáchnhữngsảnphẩm“ngoạibiên”giúptăngmạnhlợinhuậnmàkhôngtácđộngđếncảmnhậncủakháchhàngtrongviệcmuahàngmộtchútnào.

Mộtcôngtysảnxuấtcácsảnphẩm“làmđẹp”choxeô-tô–nhưsáp,dầubóngvàcácphụkiệnlàmsạchô-tôkhác–tiếpthịcácsảnphẩmcủamìnhthông qua những tiệm rửa ô-tô. Về lý thuyết, điều này là hợp lý, bởi vìnhữngngườichủtiệmrửaxesẵnsàngkiếmthêmlợinhuậnthôngquaviệcbáncác sảnphẩmphụcvụchoviệc“làmđẹp”xeô-tômột cáchđơngiảnbằngcáchtrưngbàynhữngsảnphẩmnàyởvịtrímànếukhôngcũngchẳngđểlàmgì.Ýtưởngmongmuốnlạilàởchỗhọsẽchocácsảnphẩmmộtchỗtrưngbàytốtnhấttrongtiệmvàsẽcốgắngbánchođượcsảnphẩm.

Nhưngkhidoanhnghiệpsảnxuấtsảnphẩm“làmđẹp”xeô-tôbịbánđivàban lãnhđạomớiđã tiếnhànhphân tíchdoanh sốbán toàndiện,họnhậnthấy rằng “nguyên tắc cổ điển 80/20 quả có ứng nghiệm – nghĩa là 80%doanh thucủacông tyđược tạo ra từ20%địađiểmbán lẻ”.6Khi vị tổnggiámđốcđiềuhànhmớibấtngờđến50 tiệmrửaxecódoanhsốbán thấpnhất,ôngpháthiệnrarằngnơitrưngbàysảnphẩmbịkhuấttrongnhữnggóctường hoặc ở những vị trí kémđắc địa khác, điều này làm cho sản phẩmkhông có được sự quan tâm của khách hàng và thường rơi vào tình trạngkhôngcóngườihỏimua.

Vịtổnggiámđốcđiềuhànhcólờikêugọivớinhữngngườichủtiệmrửaxekhôngbánđượcnhiềusảnphẩmcủamình.Ôngbảohọhãychấnchỉnhvàquảnlýviệctrưngbàysảnphẩmởnơibánhàngđúngmực.Lờikêugọinày

khôngmanglạihiệuquả.Thayvàođó,lẽraôngtổnggiámđốctrênnêntậptrungvào20%tiệmrửaxecókếtquảbánhàngtốtnhất.Ởnhữngtiệmnày,họcógìhay?Họcó thểpháthuyđượcnhiềuhơn thếkhông?Những tiệmnàycóđiểmgìchung?Làmthếnàođể tìmrađượcnhữngđại lýnhưthế?Bởicácđiểmbánhàng thànhcôngnày thuộcquyền sởhữucủanhữnghệthốngkinhdoanh lớn,đượcquản lýmột cáchchuyênnghiệp,nên lẽ ravịtổnggiámđốctrênnênchútrọngvàonhữngđiểmbánhàngnàyhơnlàcốgắngcảithiệnhiệuquảcủanhữngđiểmbánhàngdochínhchủdoanhnghiệptrựctiếpquảnlý.

Hãy lấy kháchhàng làm trung tâmđối vớimột số ít kháchhàng cầnquantâm

Mặcdùquantrọnglàthếnhưngtầmquantrọngcủachuyệntậptrungvàomột vài sản phẩm tốt nhất chẳng là gì so với việc tập trung vàomột vàikháchhàngtốtnhất.Nhiềuchuyêngiatiếpthịthànhcôngđãhọcđượcbàihọcnày.Tacóthểdẫnmộtvàitrườnghợp.Nhưtronglĩnhvựcviễnthông:

Hãyhướngsựquantâmcủabạnvàonhữngnơitồntạinhữngmốiđedọacạnhtranhthựcsự.Ởhầuhếtcáctrườnghợp,quitắc80/20vẫnứngnghiệm–80%doanhthuđếntừ20%kháchhàng.Hãynhậnbiếtđượckháchhàngnàolàvịmanglạidoanhthunhiềunhấtchodoanhnghiệpvàphảiđảmbảođápứngđượccácnhucầucủahọ.7

Trongviệcquảnlýhợpđồng:

Hãynhớnguyêntắc80/20lâunay.Hãygiữmốiliênhệthânthiếtvới20%kháchhàngtạora80%hoạtđộngkinhdoanhcủabạn.MỗichiềuChủnhật,hãykiểmtrakỹlưỡngnhữnghồsơquảnlýhợpđồngvàghimộtghichúnhỏ,gửimộttấmthiệp,hoặcviếtghichúlàsẽgọichobấtkỳngườinàomàđãquálâubạnkhôngliênlạcvớihọ.8

Kểtừnăm1994,côngtyAmericanExpressđãtiếnhànhnhiềuchiếndịchđể tăng cườngmảng nhượng quyền củamình với các doanh nhân và cáckháchhàngmanglạidoanhsốcaonhấtchocôngty.CarlosViera,giámđốcbánhàngcủacôngtyAmericanExpressởkhuvựcNamFlorida,giảithích:

Đóchính làquy tắc80/20xưanay:phầnchủyếu tronghoạtđộngkinhdoanhđược tạora từ20%thị trườngcủabạn.Chiếndịchnàycònhơn làmộtchiếndịchPRnhằmlôikéomọingườiđiănởngoàithườngxuyênhơn

nữa.9

Hoạtđộngtiếpthịthànhcônglàbiếttậptrungtoànbộvàosốlượngtươngđốinhỏcáckháchhàngvốnlànhữngđốitượngtíchcựcnhấttrongviệctiêuthụsảnphẩmhoặcdịchvụcủabạn.Mộtvàikháchhàngmuarấtnhiềutrongkhiphầnđôngnhữngngườikháclạimuarấtít.Cóthểbỏquasốđôngkháchhàng này. Số ít khách hàng chủ chốt kiamới là quan trọng: ấy là nhữngngườitiêuthụmạnhvàthườngxuyên.Vídụ,EmmisBroadcasting,mộtcôngty truyền thanhsởhữuhaiđàiphát thanhWQHTvàWRKS,đã tiếnhànhnhữngchiếndịchtiếpthịthànhcông,theođóđặcbiệttậptrungvàonhữngkhánthínhgiảthenchốt,nhằmlàmtăngthờigianngheđàicủahọ.

Thayvìdành12giờ/tuầnđểngheđàimàmìnhyêuthích,hiệnnaynhữngngườinàydành25giờ/tuần...chúngtôitậptrungápdụngnguyêntắc80/20vềtiêuthụvớitấtcảcácđàiphátcủachúngtôi...Chúngtôitậptrungvàotừng thính giả thuộc nhóm thính giả mục tiêu của mình và chương trìnhdànhítnhất¼giờnhắmvàonhữngđốitượngnày.10

Tậptrungvào20%kháchhàngthìdễdànghơnrấtnhiềusovớitậptrungvào100%kháchhàng.Ápdụngnguyên tắc lấykháchhàng làmtrọng tâmđốivới tấtcảmọikháchhàngcủabạn làmộtviệchầunhưkhông thểnàolàmđược.Nhưngviệcchămsóc,obế20%kháchhàng“ruột”vừakhảthilạivừađemlạinhiềulợiích.

Bốnbướcđểgiữchâncáckháchhàngchủchốt

Bạnkhôngthểnhắmvào20%kháchhàngthenchốtchođếnkhibạnbiếthọlàai.Cáccôngtyvớimộtsốlượngkháchhànghạnchếcóthểthựchiệnđượcđiềunàytheotừngkháchhàngđơnlẻ.Cáccôngtybánhàngchohàngvạnhoặchàng triệungười tiêudùngcầnphảibiếtnhữngai làkháchhàngquantrọngcủahọ(nhữngkháchhàngnàycóthểlàcáckênhphânphối)vàcũng cần phải nắm chân dung của các khách hàng thường xuyên và quantrọng.

Thứhai,bạncầnphụcvụhọthậtđặcbiệt,thậmchílàcóphầnquámức.Đểhìnhthànhmộtcôngtybảohiểmcaocấptrongtươnglai,nhàtưvấnDanSullivankhuyên,“bạncầnxâydựng20mốiquanhệvàtheosátnhữngmốiquanhệnàygiốngnhưmộthoạtđộngphụcvụ.Khôngphảilàphụcvụtheokiểu thông thường,khôngphải làphụcvụ tốt.Mà làphụcvụchuđáoquámức.Bạncầnlườngtrướcnhữngnhucầucủahọkhibạncóthểvàbạnlàm

hết tốc lực,vắtgiò lêncổ,nhưlực lượngđặcnhiệmSWAT,11khihọyêucầubạnbấtcứđiềugì”.12Giảiphápthenchốtthựcsựlàphảimangđếnsựphụcvụđángngạcnhiên,cònhơncảvàvượttrêntiếnggọicủalươngtâmtráchnhiệmvàhoàntoànđộcđáonếusovớinhữngtiêuchuẩnhàngđầucủangành.Điềunàytrướcmắtcóthểkéotheomộtphítổnnhưngvềlâuvềdàisẽđemlạinhiềuthànhquả.

Thứba,hãynhắmvàonhữngsảnphẩmvàdịchvụmớitrongnhóm20%kháchhàngchủchốt,phát triểnchúngchỉđểdành riêngchovàvớinhómkháchhàngnày.Trongcuộctìmkiếmđểchiếmlĩnhthịphần,trênhếttấtcả,bạnhãy cốgắngbánnhiều sảnphẩmvàdịchvụhơn cho cáckháchhàngthenchốthiệnhữucủabạn.Nóichung,đâykhôngđơnthuầnlàvấnđềvềkỹnăngbánhàng.Vềđại thểcũngkhôngphải làvấnđềbánđượcnhiều sảnphẩmhiệnhữuhơnchohọ,mặcdùcácchươngtrìnhdànhchongườimuahàngthườngxuyêngầnnhưlúcnàocũngđemlạimứclợinhuậncaovàlàmtăngnhữngkhoảnlãingắnvàdàihạn.Tuynhiênđiềuquantrọnghơnvẫnlàviệcpháttriểnnhữngcảitiếnđốivớicácsảnphẩmhiệnhữu,hoặcpháttriểnnhữngsảnphẩmhoàntoànmớimàcáckháchhàngchủchốtcần,vànếucóthể thìnhữngsảnphẩmnhưvậycầnđượcphát triển trongmối liênhệvớicáckháchhàngchủchốtấy–thamkhảoýkiếncủahọ.Cảitiếnnênđượcđặttrênnềntảngmốiquanhệvớinhómkháchhàngnày.

Cuốicùng,bạnnênđặtmụctiêugiữchânlâudàicáckháchhàngchủchốt.Cáckháchhàngchủchốtchínhlàtiềntrongngânhàng.Nếucóaitrongsốhọ không mua hàng của bạn nữa, khả năng lợi nhuận của bạn sẽ bị ảnhhưởng.Dovậy,nhữngnỗlựcđặcbiệtnhằmgiữchânkháchhàngruộtcủamình,thoạtnhìndườngnhưđangkiềmhãmkhảnăngsinhlời,lạichắcchắnsẽlàmgiatăngrấtđángkểkhảnăngsinhlờitrongbấtcứkhoảngthờigiancóýnghĩanào.Dịchvụđặcbiệtthậmchícóthểgópphầntạoraảnhhưởngtích cực lên các khoản lợi nhuận ngắn hạn, bằng việc khuyến khích cáckháchhàngchủchốtmuanhiềuhơn.Tuynhiênkhảnăng lợinhuậnchỉ làmộtbảngđiểmđánhgiácungcấpmộttiêuchuẩnđánhgiá“hậutấu”vềtìnhhìnhsứckhỏecủadoanhnghiệp.Tiêuchuẩnđánhgiáthậtsựvớimộtdoanhnghiệp“khỏemạnh”nằmởsứcmạnh,chiềusâuvàđộlâudàicủamốiquanhệ giữa doanh nghiệp với các khách hàng chủ chốt. Sự trung thành củakháchhànglàyếutốcơbảnchiphốikhảnăngsinhlờitrongbấtkỳtrườnghợpnào.Nếubạnbắt đầumấtđi kháchhàngchủ chốt thì hoạt độngkinhdoanhsẽsụpđổngaydướichânbạn,chodùbạncólàmgìđểmàumètôvẽthêmchonhữngkhoản tiền lãingắnhạnđinữa.Nếukháchhàngchủchốt

củabạnbỏđi,hãybándoanhnghiệpcàngnhanhcàngtốt,hoặcsathảibanlãnhđạo–sathảichínhbảnthânbạnnếubạnlàngườiđiềuhành–vàthựchiệnbấtkỳbiệnphápquyết liệtnàocần thiếtđểgiành lạikháchhàngchủchốthoặtítralàđểngănchặntìnhtrạngtiêuhaonày.Ngượclại,nếukháchhàngchủchốthàilòngthìchắcchắnlàhoạtđộngkinhdoanhcủabạnsẽpháttriển,mởrộngvềlâuvềdài.

Phụcvụ20%kháchhàngchủchốtphảilàmốitrăntrở,thaothứccủatoàncôngty

Chỉcótậptrungvào20%kháchhàngquantrọngmớicóthểlàmchocôngtáctiếpthịtrởthànhmộttiếntrìnhtrọngtâmcủamộtdoanhnghiệp.Chúngtôibắtđầuphầnnàybằngviệcxemxétsựchuyểnđổi từ tư tưởng lấysảnxuấtlàmtrọngsangtưtưởngtheođịnhhướngtiếpthị.Sauđóchúngtôiquansátthấyrằngcáigọilàquáđángcủatưtưởngxemtrọngtiếpthịlàhệlụycủaviệctậptrungvào100%hơnlà20%kháchhàng.Đốivớiviệcchỉtậptrungvào20%kháchhàngthenchốtnày,khôngcócáigìquáđángcóthểxemlàquáđáng!Bạncóthểchitiêuđụngtrần–vềkhảnăngtàichínhlẫncôngsức–màvẫnyêntâmrằngbạnsẽđạtđượcmứclợinhuậntuyệtvời.

Tổchứccủabạnkhôngthểtậptrungvào100%kháchhàng:nócóthểtậptrungvào20%kháchhàngmàthôi.Tậptrungvào20%kháchhàngnàylàcôngviệcchủyếucủabấtkỳchuyêngiatiếpthịnào.Tuynhiênhoạtđộngtiếp thị này cũng là nhiệm vụ chính củamọi người trong công ty.Kháchhàngsẽnhìnthấyvàđánhgiánhữngnỗlựccủamọingườitrongcôngty,vớicảnhữngcáihọnhậnthấyđượclẫncónhữngcáihọkhôngthấyđược.Nhìndướcgócđộnày,Nguyênlý80/20đưaranhữngcáinhìnmới.Nólàtrọngtâmđốivớihoạtđộngtiếpthị,nólàmchotiếpthịtrởthànhtrọngtâmđốivớicôngty,nhưngnócũnglàmchohoạtđộngtiếpthịtrởthànhnhiệmvụcủatấtcảmọingườitrongbấtkỳtổchứcnào.Vàtiếpthị,đốivớitấtcảcácthànhviên của tổ chức, phải cónghĩa là tạo ramứcđộvui thích, hài lòngngàycàngcaohơncho20%kháchhàngchủchốtcủatổchứcđó.

Bánhàng

Hoạtđộngbánhàngcómốiquanhệrấtgầnvớihoạtđộngtiếpthị:đólàhoạtđộngtiềntuyếnnhằmtruyềnđạtthôngtinđếnkháchhàngvà,ítracũngquantrọngnhưthế,nhằmlắngngheýkiếncủakháchhàng.Nhưchúngtasẽthấytrongphầntiếptheo,tưduytheonguyênlý80/20cũngquantrọngđối

vớiviệcbánhàngnhưđốivớitiếpthị.

Vấnđềthenchốtđểcóhiệusuấtbánhàngtrỗivượtlàhãythôikiểusuynghĩ“bìnhquân”vàbắtđầunghĩtheotinhthầncủaNguyênlý80/20.Hiệusuấtbánhàngtrungbìnhlàmộtsuynghĩsailệch.Mộtvàingườibánhàngkiếmđượchơn100.000bảngmỗinămtrongkhiđạiđasốkiếmvừađủmứclương tối thiểu.Hiệu suất trung bình nghĩa là ít đối với những người nàyhoặcnhữngngườithuêhọ.

TahãylấybấtkỳlựclượngbánhàngnàođóđểtiếnhànhphântíchtheotinhthầncủaNguyênlý80/20.Trongđasốcáctrườnghợpbạnsẽpháthiệnramốiquanhệkhôngcânbằnggiữahoạtđộngbánhàngvàngườibánhàng.Hầuhếtcácnghiêncứuđềuchothấyrằng20%ngườibánhànggiỏinhấttạora70%-80%doanhsốbán.13Đốivớinhữngngườikhôngnhận ra sựphổbiếncủacácmốiquanhệ80/20trongcuộcsốngthìđâylàmộtkếtquảrấtđángchúý.Nhưngđốivớinhữngailàmkinhdoanh,Nguyênlýnàynắmgiữchìakhóaquantrọnggiúptănglợinhuậnnhanhchóng.Trướcmắt,lợinhuậngắnbóchặtchẽvớihoạtđộngbánhàngnhiềuhơnlàgắnbóvớibấtkỳbiếnsốnàokhác.TạisaoNguyênlý80/20ápdụngđượcchohoạtđộngbánhàngvàchúngtacóthểlàmđượcgìvềvấnđềnày?

Cóhainhómlýdogiảithíchtạisaodoanhsốbántrênmỗingườibánhànglạidaođộngrấtlớn.Nhómđầutiênliênquanđếnnhữngvấnđềhoạtđộngcủalựclượngbánhàngthuầntúy;nhómthứhailiênquanđếncácvấnđềvềcơcấucủaviệctậptrungvàokháchhàng.

Hiệusuấtcủangườibánhàng

Giảsửphântíchcủabạnchokếtquảgiốngvớimộtvídụmớigầnđâyvàbạnnhậnthấylà20%sốnhânsựbánhàngcủabạnđangtạora73%doanhsốbánchocôngtybạn.Bạnnênlàmgìtrướcthựctếnày?

Mộtyêucầuhiểnnhiênnhưngthườngbịbỏqualàphảibámsátnhữnggìcóhiệuquảcao.Bạnkhôngnêntheocâungạnngữcổ:đừng“đụng”vàocáigìnếunóđanghoạtđộngtốt.Cònnếunóđanghoạtđộngtốtthìphảiđảmbảochắcchắnbằngmọicáchlàkhôngđểxảyrasựcốgìvớinó.Điềutốtnhất cần làm tiếp theo đối với việc giữmối quan hệ then thiết với kháchhàngcủabạnlàhãygầngũinhữngngườibánhànggiỏinhất.Hãylàmchohọcảmthấyhàilòng;khôngthểthựchiệnđượcđiềunàychủyếubằngtiền.

Kếđến,hãytuyểnthêmnhữngngườibánhàngthuộctípngườiđó.Khôngcầnthiếtlàtấtcảmọingườiphảiđềucócùngnhữngbằngcấpchuyênmônnhưnhau.Tínhcáchvà tháiđộ làmviệccó thểcònquantrọnghơnnhiều.Hãygomnhững“siêu saobánhàng”vàochungmột chỗvà tìmhiểuxem“mẫusốchung”củahọlàgì.Mộtđiềunênlàmhơnnữa,hãynhờhọgiúpbạntuyểnthêmnhiềungườikhácgiốngnhưhọ.

Thứba,hãycốgắngxácđịnhnhữngthờiđiểmnhữngngườibánhànggiỏinhấtbánđượcnhiềunhấtvàkhiđóhiệuquảcủahọcógìkhácbiệt.Nguyênlý80/20ápdụngvớiyếutốthờigiancũngnhưyếutốconngười:80%doanhsốbáncủamỗingườibánhàngcóthểđượctạoratrong20%thờigianlàmviệccủahọ.Hãycốgắngxácđịnhcáigọilà“vậnmay”vàtạisaonólạixảyra.Cómộtngườiđãbìnhluậnrấthayvềvấnđềnày:

Nếubạnđanglàmviệcởmảngbánhàng,hãynhớlạinhữngvậnmaymàbạnđãtừngcó.Trongtuầnlễđóbạnđãlàmđiềugìkhácbiệt?Tôikhôngbiếtlàliệucáccầuthủhaynhữngngườibánhàngaimêtínhơnai...nhưngnhữngngườithànhcôngtronglĩnhvựccủamìnhđềucókhuynhhướngchúývàocácđiềukiệnhiệnhữukhihọ“đỏvận”vàhọcứcố,cố,cốkhôngthayđổinhữngđiềukiệnđó.Tuynhiên,khônggiốngnhưcầuthủđábanh,nếubạnđanglàmởmảngbánhàng,vàbạnđangbuônmaubánđắtthìhãythayđổinộiycủamình.14

Thứtư,làmchomọingườiápdụngnhữngphươngphápđemlạimộttỷlệcaonhấtgiữayếutốđầuvàosovớiyếutốđầura.Đôikhiđólàquảngcáo,đôikhiđólạilàcáchoạtđộngkiểmtracôngtácbánhàngcánhân,đôikhiđó làviệcgửi thưquảngcáo tập trungvàomộtsốđối tượng,có lúcđó làviệcgọiđiện thoại.Hãy làmnhiềuhơnnhữngviệccó thểgiúpbạncó thểkhaitháchiệuquảnhấtthờigianvàtiềnbạc.Bạncóthểquyếtđịnhcầnphảiphântíchđểtìmhiểukỹhơnvềvấnđềnày,nhưngcólẽsẽnhanhhơnvàíttốnkémnếubạnđithẳngvàoquansátcáchthứcmànhữngngườibánhànggiỏinhấtsửdụngthờigiancủahọnhưthếnào.

Thứnăm,hoánchuyểnmộtnhómthànhcôngởmộtkhuvựcnàyvớimộtnhómkhôngthànhcôngởkhuvựckhác.Hãythựchiệnviệcnàygiốngnhưthựchiệnmộtcuộcthửnghiệmthậtsự:bạnsẽsớmpháthiệnraliệunhómgiỏicó thểkhắcphụcđượcnhữngkhókhănvềcơcấuhayngượclại.Nếunhómgiỏigiảiquyếtđượcvấnđềnàyởkhuvựckhókhăntrướcđónhómkiavẫnthấtbại,hãyhỏinhómthànhcôngxemhọđãlàmgì:câutrảlờicó

thểnằmởsựchiatáchcácnhómđểmỗinhómđềucóngườicủamìnhởmỗikhu vực.Gần đây,một khách hàng của tôi rất thành công trong các hoạtđộngbánhàngquốc tếnhưngnhómbánhàng trongnước lạibị “mất lửa”hoạt động và họ làmmất thị phần. Tôi đã đề nghị hoán chuyển giữa cácnhóm.Vị tổnggiámđốcđiềuhànhdodự,bởivìnhómxuấtkhẩuvớikhảnăngvềngoạingữcủahọsẽbịlãngphíkhiphảibánhàngtrongnước.Cuốicùngôngtađồngýrútmộtngườitrongnhómquốctế,sathảiviêngiámđốcbánhàngởthịtrườngnộiđịavàđưaanhthanhniênvốnthuộcnhómquốctếlênvịtríphụtrách.Rấtđộtngột,tìnhtrạngmấtthịphầnkhôngthểchặnlạitrướcđây lạiđảochiều.Khôngphải tấtcảnhữngtìnhhuống tương tựnhưvậyđềucóđượcmộtkếtthúccóhậu,nhưngnóichungtronghoạtđộngbánhàngcómột thực tế làđã thuabại thì cứ thuabạihoài, đã thànhcông thìthànhcôngcứnốitiếpthànhcông.

Cuốicùng,cònvấnđềđàotạolựclượngbánhàngthìsao?“Rấtđángđểđầutưchoviệcđàotạo80%lựclượngbánhàngkémhơnđểnângcaotầmmứchiệuquảcủahọ,haylàmthếsẽchỉtổtốnthờigianbởivìcóquánhiềungườitrongsốhọsẽquênsạchmọithứchodùhọđãđượcđàotạothếnàochăngnữa?”15.Nhưđốivớibấtkỳvấnđềnào,hãyhỏibản thânbạnxemNguyênlý80/20hàmẩncâutrảlờigì.Câutrảlờicủatôilà:

4Chỉđàotạonhữngngườimàbạnítnhiềuchắcchắnlàhọcókếhoạchgắnbóvớibạncũngđượcítnăm.

4Chọnnhữngngườibánhànggiỏinhấtđểnhữngngườinàyđàotạonhữngngười ấy, thưởng cho những “siêu sao” bán hàng này theo hiệu suất bánhàngsaukhóahọccủanhữnghọcviêncủahọđàotạo.

4Đầu tưngânsáchđào tạochonhữngngười làmviệcgiỏinhất sau lượtđàotạođầutiên.Lấy20%trongsốhọcviêngiỏinhấtvàđầutư80%côngsứcđàotạochohọ.Ngưngđàotạonhữngngườicókếtquảkémthuộcnhóm50%dưới,trừkhirõrànglàbạnđangđượchoàntrảtheomộtcáchnàođóchonhữngđầutưbỏrachonhữngngườinày.

Nhiềukhácbiệt tronghiệuquảbánhàngxuấtphát từkỹnăngbánhàngthuầntúy,nhưngnhiềukhácbiệtkhácthìkhông.NhữngyếutốthuộcvềcấutrúcnàycũngcóthểđượcbànđếntheocáchnhìncủaNguyênlý80/20.

Bánhàngkhôngchỉlàcókỹnăngbánhàngtốt

Phântích80/20cóthểxácđịnhđượccáclýdovềcơcấunằmngoàikhảnăngcánhân.Nhữngyếu tốcấu trúcnày thườnggiảiquyếthơnnhiều,vàthậm chí còn đem lại nhiều thành quả hơn, nếu so với việc đi giải quyếtnhữngvấnđềthànhtíchcánhân.Córấtnhiềuyếutốthườngphụthuộcvàocácsảnphẩmđangđượcbánvàvàonhữngkháchhàngđangđượcphụcvụ:

Hãychúývàolựclượngbánhàng.Chẳnghạn,chúngtanhậnthấyrằng20% số người bán hàng đang làm nên 73% doanh số bán của chúng ta;chúngtanhậnthấyrằng16%sảnphẩmđangmanglại80%doanhsốbán;lạinữa,22%kháchhàngđangtạora77%doanhsốbáncủachúngta...

Quan sát kỹ hơn lực lượng bán hàng, chúng ta thấy rằngBlack có 100khách hàng đang còn giữ quan hệ. 20 trong số này tạo ra khoảng 80%doanhsốcủaBlack.Greencókháchhàngởkhắp100hạt,vàchúngtathấyrằng80%kháchhàngcủabàtậptrungchỉtrong24hạt.Whitebán30sảnphẩmkhácnhau.Sáusảnphẩmcủabàmanglại81%doanhsốbánhang.16

Chúng tađã làmnổibậtứngdụngcủaNguyên lý80/20đốivớicácsảnphẩmvàkháchhàngtrongphầnđềcậpvềhoạtđộngtiếpthị.Vìvậy,nhữngngườiphụtráchnhữnglựclượngbánhàngnàynêncótráchnhiệm:

4Tậptrungvàotừngnỗlựccủangườibánhàngtrên20%sốsảnphẩmtạora80%doanhsốbán.Hãyđảmbảorằngnhữngsảnphẩmsinhlợinhấtphảithuhútđượcđầutưgấpbốnlầnsovớinhữngsảnphẩmcókhảnăngsinhlờikémhơn.Lựclượngbánhàngnênđượcthưởngtheodoanhsốsảnphẩmsinhlờicaonhất,chứkhôngphảilàsảnphẩmcólợinhuậnthấpnhất.

4Tậptrunglựclượngbánhàngvào20%sốkháchhàng–nhữngngườitạora80%doanhsốvà80%lợinhuận.Hãychỉcholựclượngbánhàngnàybiếtcáchxếploạicáckháchhàngcủahọtheodoanhsốbánvàtheolợinhuậnthuđược.Phảinhấtquyếtyêucầuhọdành80%thờigiancho20%kháchhàngquantrọngnhất,chodùhọphảibỏquamộtvàitrongsốnhữngkháchhàngítquantrọnghơn.

4Việcdànhnhiềuthờigianhơnchomộtsốítkháchhàngmuasảnphẩmvới số lượng lớn sẽ dẫn đến khả năng bán hàng nhiều hơn nữa cho họ –nhữngngườimuahàngvớisốlượnglớnấy.Nếucơhộibánđượcnhiềuhơncácsảnphẩmhiệnhữuchokháchhàngđãcạnkiệt thì lựclượngbánhàngnêntậptrungvàoviệccungcấpdịchvụcaocấphơn,đểbảovệhoạtđộngkinhdoanhhiệntại,vàtậptrungvàoviệcxácđịnhnhữngsảnphẩmmớinào

màcáckháchhàngchủchốtcần.

4Tổchứcchocácnhómkháchhàngmanglạilợinhuậncaonhấtvàmuavớisốlượngnhiềunhấtnằmdướisựquảnlýcủamộtnhómhoặcmộtnhânviênhoặcnhómbánhàng,bấtchấpvịtríđịalýkhuvực.Hãycónhiềukháchhàngcótầmcỡquốcgiahơnvàítkháchhàngtầmcỡđịaphươnghơn.Cáckháchhàngcótầmcỡquốcgiatrướcđâythườngbịgiớihạnởnhữngcôngtymàởđómột ngườimuahàngphải chịu tráchnhiệmbao tiêuhếtmột sảnphẩm,bấtchấpđịađiểmởđâu.Trongtrườnghợpnày,rõrànglànêncómộtnhàquảnlýcaocấpphụtráchbánhàngtrênphạmvitoànquốcquantâmđếnmộtngườimuaquantrọng.Tuynhiên,nhữngkháchhànglớncàngngàynênđượcđốixửnhưlànhữngkháchhàngtầmcỡquốcgiavàđượcmộtngườihoặcmộtnhómnhânviên tận tuỵphụcvụ,ngaycảởnhữngnơicónhiềuđiểmmuahàngđịaphương.RichChiarello,PhóchủtịchcaocấpphụtráchbánhàngcủacôngtyComputerAssociatesInternational,nhậnxét:

Trong số 20% tổ chức doanh nghiệp quan trọng nhất, tôi sẽ kiếmđược80%doanh thu.Tôi sẽđốixửvớinhữngcông tynàynhư lànhữngkháchhàng tầm cỡquốc gia. Tôi khôngquan tâmđến việc chuyệnmột đại diệnphảibaykhắpcảnước,anhtasẽquảnlýkháchhàngấy,vàchúngtôisẽxácđịnhmọingười trongdoanhnghiệpđóvà lênkếhoạchbáncácsảnphẩmcủachúngtôichohọ.

4Hạchiphívàsửdụngđiệnthoạiliênlạcvớinhữngkháchhàngítquantrọnghơn.Mộtphànnànthườngxuyênvềlựclượngbánhànglàviệcgiảmquimôhoặcdànhnhiềuthờigianhơnchocáckháchhànglớncóthểdẫnđếntìnhtrạngmộtvàikhuvựcbánhàngcólượngkháchhànggấpđôimứccóthểphụcvụđànghoàng.Cómộtgiảiphápchovấnđềnàylàbỏquamộtvàikháchhàng,nhưnggiảiphápnàychỉnênthựchiệnnhưlàphươngsáchcuốicùng.Mộtgiảiphápkháchayhơn,rấtthườngđượcsửdụng,đólàgom80%kháchhàngnhỏnàylạithànhmộtnhómvàcungcấpchohọdịchvụđặthàngvàbánhàngquađiệnthoại.Cáchnàycóthểcungcấpmộtdịchvụhiệuquảhơnvớigiá thành rẻhơnnhiềucó thểđược sovớiphươngcáchbánhàngtrựctiếp.

4Cuốicùng,hãycholựclượngbánhàngđithămlạinhữngkháchhàngcũ–nhữngngườitrướcđâyđãđemlạinhữnghoạtđộngtốtchodoanhnghiệp.Điềunàycóthểthựchiệnbằngcáchđếntậnnhàhoặcgọiđiệnthoạichohọ.

Đâylàmộtkỹthuậtbánhàngthànhcôngđángngạcnhiên,nhưngcũngbịbỏquênmộtcáchđángngạcnhiên.Mộtkháchhàngcũ,khiđượcthỏamãnnhucầu,rấtcóthểsẽlạimuasảnphẩmcủabạn.BillBain–sánglậpviêncủacôngtyBain&Companyhoạtđộngtronglĩnhvựctưvấnchiếnlược–đãtừngđibánkinhthánhtậnnhàkháchhàngởkhuvựcDeepSouth,Mỹ.Ôngkểvềmộtquãngthờigian“đóikém”,lêbướctừnhànàyđếnnhàkhácmàkhôngbánthêmđượcgìcả,trướckhiôngngộrađượcvấnđề.Ôngđãquaylạivịkháchđãmuamộtcuốnkinhthánhtrongthờigiangầnnhấttrướcđóvàbánđược chobà tamột cuốnnữa!Mộtngười khácđã làm theokỹthuậtnàylàmộttrongnhữngnhàmôigiớibấtđộngsảnhàngđầuHoaKỳ,ôngNicholasBarsan,mộtdidânngườiRu-ma-ni.Ôngđãthuvề1triệuđô-latiềnhoahồngcánhânmỗinămvàhơn1/3khoảntiềnnàyôngcóđượclàtừnhữngkháchhàngquenthuộc.Thậtvậy,ôngBarsanđãđếngõcửanhàkháchhàngcũvàhỏichủnhà(đãtừnglànhữngkháchhàngcủaông)xemliệuhọcóýđịnhbánnhàkhông.17

TậndụngnhữngảnhhưởngvềcấutrúccủaNguyênlý80/20cóthểbiếnnhữngngườibánhàngtầmthườngthànhnhữngngườigiỏivànhữngngườigiỏithànhnhữngngườicựckỳgiỏi.Cóthểthấyngaylậptứcảnhhưởngcủalựclượngbánhànggiỏihơnđốivớinhữngvấnđềcốtyếucủamộtcôngty.Thậmchíđiềuquantrọnghơnchínhlàảnhhưởngdàihạnđốivớithịphầnvàsựhàilòngcủakháchhàngđốivớilựclượngbánhàngluônnăngđộngvàtự tin, quyết tâmbánnhững sảnphẩm tốt nhất chonhómkháchhàng chủchốt,nhưngvẫncóthểlắngnghehọthậtsựmuốngì.

Sốítkháchhàngquanyếu

Cómộtsốkháchhàngđóngvaitròquanyếu.Hầuhếtnhữngkháchhàngcòn lạiđềukhôngquan trọng.Mộtvàinỗ lựcbánhàngmang lạihiệuquảtuyệtvời.Cònlạiđaphầnđềukhônghiệuquả.Thậmchímộtsốnỗlựccònlàmchobạnlỗlãnữa.

Hãyhướngnỗlựctiếpthịvàbánhàngcủabạnvàonơimàbạncóthểcungcấpchomộtthiểusốkháchhàngtiềmnăngnhữngsảnphẩmđộcnhấtvônhị,cógiátrịtốthơnhoặctốthơnnhiềusovớinhữngsảnphẩmhọcóthểmuađượcởnhữngnơikhác,miễnlàbạncóthểkiếmđượclợinhuậncaohơnqua“phivụ”ấy.Bấtkỳdoanhnghiệpănnênlàmranàocũngđềugặtháithànhcôngcủamìnhtừnguyênlýnày–mộtnguyênlýđơngiảnvàcótácdụngđơngiảnhóa

7

MườiứngdụnghàngđầutrongkinhdoanhcủaNguyênlý80/20

PhạmviứngdụngcủaNguyênlý80/20thìvôcùng:nguyênlýnàycóthểápdụngtronghầuhếtmọilĩnhvựcchứcnăngđểdẫndắtnhữngcảitiếnvềtàichínhvàchiếnlược.Vìthế,danhmục“MườiứngdụnghàngđầutrongkinhdoanhcủaNguyênlý80/20”,trìnhbàytrongHình34,khôngkhỏichỉlàmột tuyển chọn võ đoán. Trong quá trình xây dựng bảngmười ứng dụngnày,tôicócânnhắcmứcđộmàthếgiớidoanhthương,quacảmộtchiềudàilịchsử,đãvậndụngNguyênlý80/20vàcókếthợpýkiếncủariêngmìnhvềnhững tiềmnăngcủanguyên lýnàyvànhữnggiá trị chưađượckhai thácđúngmứccủanó.

Các chương trước đã bàn đến sáu ứng dụng theo tôi là hàng đầu củaNguyên lý 80/20: về chiến lượcởChương4 vàChương5; chất lượngvàcông nghệ thông tin ở Chương 3; cắt giảm chi phí và cải tiến dịch vụ ởChương5;tiếpthịvàbánhàngởChương6.ChươngnàysẽtómtắtbốnứngdụngcònlạicủaNguyênlý80/20theobảngxếphạng“topten”củatôi.

__________________________________

1.Chiếnlược

2.Chấtlượng

3.Cắtgiảmchiphívàcảitiếndịchvụ

4.Tiếpthị

5.Bánhàng

6.Côngnghệthôngtin

7.Raquyếtđịnhvàphântíchvấnđề

8.Quảntrịkho

9.Quảntrịdựán

10.Đàmphán

_____________________________________

Bảng34.MườiứngdụnghàngđầutrongkinhdoanhcủaNguyênlý80/20

Raquyếtđịnhvàphântíchvấnđề

Làm doanh thương thì phải ra quyết định, quyết định thường xuyên,nhanh,vànhiềukhicũngkhôngrõlàquyếtđịnhđượcđưarađúnghaysai.Từnăm1950,giớidoanhthươngđãmaymắnđược(haylàbị“ámtài”)bởimộtthếhệnhàkhoahọcvềnghệthuậtquảnlývànhữngnhàquảnlýcóđầuócphântích,đàotạotừcáctrườngchuyênvềkinhdoanh,từcáccôngtykếtoánvàtưvấn,lànhữngngườikhigặpbấtcứvấnđềnàocũngđềuphântíchthậtkỹlưỡng(thườngdựatrêncơsởdữliệuthôngtinthuthậpthậtphongphúvàtốnkém).PhântíchcólẽlàngànhcómứcđộtăngtrưởngmạnhmẽnhấtcủaHoaKỳtrongnửathếkỷvừaquavànóđãđónggóp,hỗtrợđắclựctrongmột sốnhững thành tựu lớnnhấtcủađấtnướcnày,nhưchuyệnconngườiđặtchân lênmặt trăngvàmứcđộchínhxáckhôngthể tinnổi trongnhữngvụoanhtạctrongChiếntranhVùngVịnh.

Cáccông ty lớn theo trườngpháiAnh-Mỹđã lạmdụngkỹnăngphântích

Tuynhiên,phântíchcũngcómặttráicủanó:tìnhtrạngphìnhtocủacácbộmáynhânsựmà,rấtđúngđắn,hiệnnayngườitađangphảitinhgiản;tìnhtrạngthừamứanhữngphongtràotânkỳnhấtthờichủyếulàdomồmmépcủa những chuyên gia tư vấn điêu luyện với những con số; tình trạng thịtrườngchứngkhoánbịmêhoặcbởinhữngphân tíchchưabaogiờ rắc rốibằngđốivớinhữngkhoảnlợinhuậnngắnhạnbấtchấpthựctếnhữngconsốấychỉthểhiệnmộtphầnnhỏgiátrịcủacôngty;vàtìnhtrạngniềmtintrựcgiác rút luikhỏi tuyếnđầucủanhiềuhoạtđộngdoanh thương.Chính tìnhtrạngsaunàykhôngchỉdẫnđếnthựctế lan trànmànhiềungườiđãgọi là“hộichứngtêliệtvìphântích”(analysisparalysis),màcòngâynhữngthayđổi mỗi lúc một tệ hơn ở những người đứng đầu những tập đoàn lớn ởphươngTây.Phântíchđãxuađuổióctưởngtượngvàkhảnăngdựcảm,ynhưchuyệnnhữngchuyêngiaphântíchđãtốngcổrakhỏiphòngtổnggiámđốcnhữngconngườicótầmthịkiến–giàutrítưởngtượngbaybổngvàbiếtvậndụngtrựccảm.

Tómlại,cóthểxảyratìnhtrạngbạnđẩymộtđiềutốtđiquáxavàrõrànglàcáccôngtyAnhMỹchưasửdụngphântíchmộtcáchđúngmực:khuvực

tưnhânthìquálạmdụngphântíchtrongkhikhuvựcquốcdoanhthìlạiquáthờơ.Điềucáccông ty lớncần thựchiện làbớtphân tích lại, cònnếuđãphântíchthìphảichorakếtquảthậthữuíchhơnnữa.

Nguyênlý80/20mangtinhthầnphântíchvấnđề,nhưngphântíchphảicóchừngmực

Hãynhớnhững“điềurăn”chínhyếucủaNguyênlý80/20:

4Chủtrương“sốítquanyếu”và“sốđôngtầmphào”:chỉmộtsốítthựcsựđemlạinhữngkếtquảquantrọng.

4Phầnlớncôngsứckhôngcóđượckếtquảnhưýmuốn.

4Điềubạnnhìnthấythườngsẽkhôngphảiđiềubạnthựcsựnhậnđược:vìcònđónhiềuđộnglựcẩnmìnhbêndướitácđộngđến.

4Nắmbắt,hiểurõcơchếđangvậnhành,điềunàythườngquáphứctạpvàmấtquánhiềucôngsức,màcũngkhôngcầnthiết:bạnchỉcầnnắmđượcmộtđiềugìđócóhiệuquảhaykhôngvàhãythayđổi“mớbòngbong”ấychođếnkhiđạtđượchiệuquảmongmuốn;rồihãygiữnguyênthựctếmớiấychođếnkhinókhôngcòncóhiệuquảnhưmongmuốnnữa.

4Phầnlớncácthànhquảtốtđẹpcóđượclàdomộtsốthiểusốnhỏnhữngđộnglựccóhiệuquảcao;phầnlớnkếtquảkémcỏilàdomộtthiểusốnhỏnhữngđộnglựccótính“pháđám”taihại.

4Phần lớnhoạtđộng,dù làhoạtđộngcánhânhay tập thể, chỉ lànhữnghoạtđộngphungphíthờigian.Chúngkhôngđónggópthiếtthựcđểtạoranhữngkếtquảmongmuốn.

NămquitắcvậndụngNguyênlý80/20đểraquyếtđịnh

Quitắc1:Khôngphảiđaphầnquyếtđịnhđềurấtquantrọng.Trướckhiquyếtđịnhmộtvấnđề,bạn thửhìnhdung rằng trướcmặtmìnhcóhaicáikhay(giốngnhưtacóhaicáikhayđựngcôngvăn“nhậnvào”và“chuyểnđi”)trênbànlàmviệc–mộtchứanhữngquyếtđịnhquantrọngvàmộtchứanhữngquyếtđịnhkhôngquantrọng.Hãyphânloại trongđầunhữngquyếtđịnhấy,nhưngphảinhớlàchỉ1trong20cácquyếtđịnhcóthểxếpvàokhaycác quyết định quan trọng. Bạn đừng quá bức xúc về những quyết định

khôngquantrọng,và,quantrọngnhấtlà,khôngtiếnhànhcácthaotácphântíchtốnkémtiềnbạcvàthờigian.Nếucóthể,giaochocấpdướiquyếtđịnh.Nếu không thể, quyết định xemquyết định nào có xác suất 51% là quyếtđịnhđúng.Nếukhông thểnhanhchóngquyếtđịnhngay thì hãy tungmộtđồngxulên(đểkếtquảxấpngửaquyếtđịnhhộbạn).

Quitắc2:Nhữngquyếtđịnhcótầmquantrọngbậcnhấtthườngchỉđượcđưaratheomặcđịnh,bởinhữngbướcngoặcthườngđếnrồiđimàtakhôngnhậnbiếtđược.Vídụ,“congàđẻ trứngvàng”củabạnbỏđi làvìbạnđãkhôngđủgầngũiđểnhậnthấyđượcsựbấtmãncủanóvàđểcóhướngkhắcphụckịp thời.Hay làmộtđối thủcủachúng tavừa tung ramộtsảnphẩmmới(giốngnhưchuyệncácđối thủcạnh tranhđãsoánngôi IBMtrong thịphầnmáytínhcánhân)màtrướcđóbạncứđinhninhrằngdòngsảnphẩmmớiđóchỉlàchuyện“siêutưởng”vàkhông“sống”nổitrênthịtrường.Hoặcnhưtrườnghợpbạnvừađánhmấtvịtrísốmộttrongphânkhúcthịphầnsảnphẩmvìđãkhôngý thứcđượcrằngcáckênhphânphốisảnphẩmđã thayđổi.Haynhưkhibạnphátminhrađượcmộtsảnphẩmmớirấttuyệtvờimàlạibằng lòngvớimột thànhcôngkhiêmtốn trongkhicókẻkhác lạinhảyvàovà,chuyệncứ tưởngnhưđùa,kiếmbạc tỷ từmộtsảnphẩmtương tự.Hoặcnhưchuyệnmột“conmamáytính”làmviệcởbộphậnnghiêncứuvàpháttriểncủacôngtybạnmộtngàyđẹptrờinàođóbỗng“nổidậy”vàthànhlậpmộtMicrosoftmới.

Khinhữngchuyệnnàyxảyra,thôngtinthuthậpdùcóthậtnhiều,kỹnăngphântíchdùthậtsâusắccũngkhônggiúpbạnnhậnchânđượcvấnđềhoặccơhội.Điềubạncầnlàmộtcảmnhậntrựcgiácvàmộtkhảnăngthấuthị:đặtcâuhỏiđúngthayvìtìmracâutrảlờiđúngchonhữngcâuhỏisai.Cáchduynhấtđểcóđượccơmaykhảdĩnhìnthấyđượcnhữngbướcngoặcquanyếulà,cứmộtngàytrongmộttháng,hãyđứngraxakhỏimọidữliệuvàphântích,rồiđặtnhữngcâuhỏinhư:

4Đâulànhữngkhókhănvàcơhội,chưađượcbiếtđếnnhưngcókhảnăngtạonhữngảnhhưởngtolớn,đangdầnhìnhthànhmàtrướcđâytachưađểýthấy?

4Nhữnggìđangtỏracóhiệuquảtrongkhi“lẽra”phải làkhông,hayítnhấtlàchủđíchbanđầukhôngphảinhưthế?Nhữngsảnphẩm,dịchvụnàokháchhàngrấtngợikhennằmngoàidựliệucủacôngty?

4Có hay không những vấn đề đi chệch khỏi quĩ đạomà ta ngỡ đã biếtnguyênnhânnhưngcólẽtađãlầm?

4Vìlúcnàocũngcómộtcáigìđóquantrọngluôndiễnrabêndướibềmặtmàkhôngcóaiđểýthấy,vậythìlầnnàyđâulàđiềutrọngyếuđó?

Quitắc3(ápdụngchonhữngquyếtđịnhquantrọng):Thuthập80%dữkiệnvàthựchiện80%cácphântíchliênquanchỉtrong20%thờigianđầutiên cho phép, sau đó ra quyết định trong 100% thời gian và hành độngquyếtđoánnhưthểbạnđãhoàntoàn100%tintưởngrằngquyếtđịnhấylàđúngđắn.Đểdễnhớ,cóthểgọiđâylàquiluật80/20/100/100vềthaotácraquyếtđịnh.

Quitắc4:Nếumộtquyếtđịnhcủabạnkhôngcótácdụng,phảimạnhdạnthay đổi quyết định ấy càng sớm càng tốt. Thị trường nếu xét theo nghĩarộngnhất–làtoànbộnhữngdiễnbiếnthựctế–cógiátrịchỉbáođángtincậy hơnmột tỷ các thao tác phân tích. Vì thế, đừng ngại đưa ra các thửnghiệm và cũng đừng cố chấp với những giải pháp đang thất bại. Đừngchốnglạithựctếthịtrường!

Quitắc5:Vớimộthoạtđộngđangchokếtquả tốtđẹp,hãyđầu tưgấpđôi,gấptưvàođó.Bạncóthểchẳnghiểuvìsaonólạicókếtquảtốtnhưvậynhưng cứ “chơi” bạo vào – vũ trụ vận hành theomột đường hướng nằmngoàikhảnăngphântíchcủabạn.Cácnhàđầutưtàichínhbiếtluậtnàyrấtrõ.Phần lớncáckhoảnđầu tư trongdanhmụccủahọkhôngđạtđượckếtquả nhưmong đợi, nhưngmột vài khoản đầu tư siêu lợi nhuận, vượt quámongđợi,chodùchỉlànhữngmongđợitrongnhữnggiấcmơngôngcuồngnhất,đãcứuhọ.Khimộthoạtđộngdoanhthươngliêntiếphoạtđộngkhônghiệuquảthìbạncóthểchắcchắnlàmìnhđangcóvấnđềđâuđórồi.Cònkhinóliêntục“thắng”ngoàidựkiếnthìchíítnhấthãynênđẩymạnhnólêngấp10hoặc100lần.Trongnhữngtrườnghợpnhưthế,thóithườngconngườicóxuhướnganphận“tritúc”.Chỉnhữngaichộpđượcthờicơ,ngườiđómớigặtđượcsiêulợinhuận.

Quảntrịkho

ChúngtađãthấyởChương5rằngđơngiảnnghĩalàchỉcầntậptrungvàomột số ít sản phẩm/dịch vụ/hoạt động.Quản trị kho cũng làmột lĩnh vựcthenchốtcóthêứngdụngtừnguyênlý80/20.Quảntrịkhotốt,theoNguyênlý80/20,làmộtvấnđềmấuchốtquyếtđịnhcóđemlạilợinhuậnhaykhông;

đồngthờinócũnglàmột“phépthử”chobiếtmộtđơnvịkinhdoanhđangvậnhànhmộtcáchđơngiảnhayphứctạp.

Gầnnhưtấtcảcácdoanhnghiệpđềucólượnghànglưukhorấtlớn,mộtphần là vì họ đã có nhiều dòng sản phẩm,một phần vìmỗi dòng có quánhiềuloạisảnphẩm.Hànghóalưukhođượcđobằngcácđơnvịlưukho,vớimỗiđơnvịlàmộtloạisảnphẩm(củamộtdòngsảnphẩm).

Hànghóa lưukholúcnàocũngphânbố theo tỷ lệ80/20: tức là,khoảng80%hànghóa lưukhochiếm20%doanh thuhoặcdoanhsố.Điềunàycónghĩalàhànghóalưukhothờigiancànglâuthìsẽtốnkémhơn,chiphíbịđộilênnhiềuhơn,vàcóthểđólàmộtsảnphẩmtựthânkhôngcókhảnăngsinhlợitrongbấtkỳtrườnghợpnào.

Sauđâytôixindẫnlạihaitrườnghợpcụthểvềkiểmkhochúngtacùngxemxét.Trườnghợpđầunhưsau:

Khiphântíchcácdữliệu,quitắc80/20củaParetothểhiệnkhárõ:20%đơnvịlưukhoxuấtrachiếm75%doanhthuhàngngày.Trongsốnàychủyếu lànhững thùnghàngđầyđủvà, tính theođơnvị lưukho, là thuộc sốnhiềuthùnghàngthườngxuyênđượcxuất.Phần80%đơnvịlưukhocònlạichỉchiếm25%doanhsốhàngngày.Loạinàytổngcộngchỉvàimónhàng/đơnvịlưukho/ngày.1

Rõrànglà20%ấycógiátrịsinhlợinhuậnrấtlớnvà80%cònlạiđemlạirấtítlợinhuận.Mộtthídụkháclàtrườnghợpcủamộtkhunhàkhosửdụngmộthệthốngđiệntử;trướckhitrangbị,nhàkhoấyđãquyếtđịnhphảixemthửtrướchếthànghóacóđượclưukhohợplýkhông:

Mộtnghiêncứusơbộchothấyquytắc80/20khôngphùhợptrongtrườnghợpnày.Thayvì20%đơnvịlưukhochiếm80%cáchoạtđộngcủanhàkhothìởđâychỉcó0,5%(khoảng144đơnvịlưukho)chiếmđến70%cáchoạtđộng.2

Cũngnhư trướcđây,mặcdùkhônghềbiếtgìvề sảnphẩmnày, tôivẫndámcárằng0,5%củasốđơnvịlưukhoấy,vềkhốilượng,cógiátrịhơnrấtnhiềusovới99,5%kia.

Vàmộtvídụquantrọngđốivớitôi,vìquavụnàymàtôikiếmkhábộntiền, là trườnghợpcủaFilofax.Cộng sựcủa tôi lúcấy,RobinField, trình

bàylạicâuchuyện:

Mặcdùmẫumãthiếtkếvàđặcthùsảnphẩmvẫnkhôngthayđổi[vàogiaiđoạncuốinhữngnăm80],nhưngmặthàngsảnphẩmcủacông ty lạiquáphongphúvàđadạng,đếnmứcvượtkhỏitầmkiểmsoát.Sảnphẩmchỉlàmộtbìakẹphồsơbình thường,vậymàcông tysảnxuất ravớiquánhiềukíchcỡ,màusắckhácnhau–chủyếu lànhữngmàu lạ lùng!ChỉcầnnóiđếnmộtconvậtnàothìFilofaxcũngđềuđãcóđặthàngcảmấyngàncáibìahồsơlàmbằngdacủaconấyvàhãnhdiệnđưamẫuvàoca-ta-lôquảngcáovà lưucả lôhàngngay trongkho.Đếnbâygiờ tôi cònchưakịphiểuKarunglàcongì,thếnhưng,từnăm1990,tôiđãbịchoángngợpbởivôvànkiểudacủaconvậtấy.

Tươngtự,chỉcầnthoángcómộtaigợiýđếnchủđềnàođó,chẳnghạnnhưcầucống,đánhcờ,chụpảnh,quansátchim,lướtván,v.v...,làFilofaxcóthểchotiếnhànhthiếtkếngaynhiềumẫucóhìnhcácđềtàinày,inngayhàngchụcnghìnbảnvàrồilưukho!

Hậuquảkhôngchỉlàmộttỷcácthứchẳngđểlàmgìphảilưutrongkho,khôngchỉlàgánhnặngquảnlýmộtmớphứctạpấy,màcònlàkhôngítkhókhănnhầmlẫnchocácđạilýbánlẻ.3

Tuykỹnăngquảntrịkhocótầmquantrọngrấtlớn,chúngtachỉcầnnhớbốnđiểmtrọngyếu.Điểmmangtínhchiếnlượcnhất–mạnhdạncắtgiảmnhữngsảnphẩmkhôngsinhlợi–đãđượcbànởChương3.

Điểm thứhai, vớimột số lượng sảnphẩmbấtkỳnào,bạnnêncắtgiảmnhữngsốlượngcácsảnphẩmcùngcôngnăng,bắtđầutừnhữngmặthàngnàobánchậmnhất.Cứcắtphứtchúngkhỏidải sảnphẩm,nhưFilofaxđãtừnglàm.Chớđểbịtácđộngbằngnhữngcâuđạiloạinhư:nhữngmặthàngbánchậmnày thật ra rấtcần thiết.Nếuquảcần thiết,chúngđâuphảinằmtrongkholâuđếnvậy!

Điểmthứba,cốgắngđẩybàitoánvàchiphíquảnlýkhochocácbênkháctrongchuỗigiátrịcộngthêm–tứclàchonhàcungcấphoặckháchhàng–chịu.Giảipháplýtưởnglàđừngbaogiờđểsốhànghóacầnlưukhođếngầnphíabạn.Vớitìnhhìnhcôngnghệthôngtinpháttriểnhiệnđạinhưhiệnnaythìđiềunàyngàymộtkhả thivàcó thểgiúpnângcaochất lượngdịchvụphụcvụkháchhàngtrongkhivẫncóthểcắtgiảmchiphí.

Điểmcuốicùng,nếubạnbuộcphảilưukhohànghóa,córấtnhiềuchiếnthuậtápdụngNguyênlý80/20đểcắtgiảmchiphívàgiảmthờigianhànghóalưukho:

Nguyênlý80/20khiứngdụngđemlạikếtquảrấtkhảquan,cónghĩalàchừng80%hoạtđộngchỉcóliênquanđến20%lượnghànglưutrongkho.Cáckhuvựctrongkhotrướcđâyđượcphânchiatheotiêuchíkíchcỡ,trọnglượngv.v...giờđượcphânchialạitheotiêuchíthờigianhànghóalưukho.Nhìnchung,nhữngmặthàngnàocóthờigianlưukhongắnngàynênđượcsắpxếpởnhữngchỗcótầmcaotừhôngchođếnvai,nhưthếsẽgiảmthiểuthaotácvàcôngsứcchuyểnvận.4

Quảntrịkhotrongtươnglai

Tuyrằngngànhquản trịkhongàynayvẫnchịuảnhhưởngcủaquákhứvớihìnhảnhnhữngnhàkhonặngnề,bụibặm,trongtươnglaingànhnàysẽpháttriểnrấtnhanhvàhấpdẫn.Kháiniệm“khohàngảo”–quađóchúngtaxửlýđơnđặthàngquamạng–ngàymộtphổcậpvớimọingười,giúpgiảmgiáthànhsảnphẩmvànângcaochấtlượngdịchvụchonhữngnhàphânphốisảnphẩmcũngnhưchochínhkháchhàng.Nhữngngười tiênphong tronglĩnhvựcnàynhưBaxterInternational’s,mộtdoanhnghiệpchuyêncungcấpthiếtbịchocácbệnhviện,đanggặtháirấtnhiềuthànhcôngnhờhệthốngquảntrịkhorấtthânthiệnvớikháchhàng.Trườnghợpnàocũngvậy,tiếnbộcóđượclàdobiết tậptrung: tậptrungvàocácđối tượngkháchhàngquantrọngnhất,tậptrungvàodòngsảnphẩmđơngiản,nhờthếmàviệctruyxuấtvàgiaohàngđượcđơngiản.

Nguyên lý 80/20 cũng đang sống, và sống khỏe trong một mảng quantrọngkháccủaviệctạoragiátrịdoanhnghiệp:quảntrịdựán.

Quảntrịdựán

Cáccấutrúcquảntrịhiệnnayđểlộnhiềubấtcập,càngngàycàngtệhơn.Thường chúng hủy hoại đi nhiều giá trị hiện hữu hơn là tạo mới. Mộtphươngcáchđể“xóasổ”haythoátkhỏinhữngràngbuộcdonhữngcấutrúcnhưthế,đểtạogiátrịchonhữngkháchhàngquantrọng,làtổchứctheodựán.Theođó,chínhnhữngconngườinăngđộngnhấttrongcácdoanhnghiệp,từcáctổnggiámđốcchođếncácnhânviêncấpdưới,cóthểđềukhôngcómộtcôngviệccụthểtrongbộmáycôngty;nóichođúng,côngviệccủahọlàlàmdựán.

Quảntrịdựánlàmộtcôngviệcrấtlạlùng.Mộtmặt,mộtdựánthìphảicómộtnhóm:đólàmộtcơcấuxâydựngtrênnềntảngtinhthầnđồngđội,hợptácchứkhôngphảitheotầngnấckiểuquanhệcấptrênvàcấpdưới.Nhưngmặtkhác,cácthànhviêntrongtậpthểnàythườngkhôngbiếttườngtậncáccôngviệcphảilàm,vìdựánđòihỏiphảicósángkiếnvànhữnggiảiquyếtsựviệctheotìnhthế.Nghệthuậtcủagiámđốcdựánlàphảibiếthướngtấtcảcáccácthànhviêntrongdựántậptrungvàochỉmộtsốítnhữngvấnđềthựcsựcótầmquantrọng.

Đơngiảnhóamụctiêu

Trước tiên,bạnhãyđơngiảnhóacôngviệc.Mộtdựánkhôngphảiđơnthuầnchỉlàmộtdựán,vìhầunhưbaogiờcũngthế,mộtdựánsẽkéotheonhiềudựánkhác.Dựáncóthểchỉcómộttrọngtâmquanyếuvànhiềuvấnđề phụ.Nói cách khác, có thể có ba hay bốnvấn đề chính cần giải quyếttrongmộtdựán.Chỉcầnnhớlạinhữngdựánbạnđãthamgia,bạnsẽthấyrõđiềunày.

Dựántuântheoquiluậtphứctạpvềcơcấutổchức.Sốlượngmụctiêudựáncàng lớn thì càngphảiđầu tưnhiều công sứcđểdựánhoàn thànhmỹmãn,khôngphảitheotỷlệthuậnmàphảigấpnhiềulần.

80%giátrịdodựánmanglạisẽdo20%cáchoạtđộngcủanó;80%hoạtđộngcònlạilàcáigiáphảitrảchobộmáycồngkềnh,phứctạpkhôngcầnthiết.Vìthế,chớbaogiờtiếnhànhmộtdựánkhibạnchưatướcbỏnhữngvấnđềrườmràđểchỉcònmỗimộtmục tiêuđơngiảnduynhất.Phảibiếttinhgiản.

Xáclậphạnthờigianbiểu“nghiệtngã”

Làm như thế buộc các thành viên trong dự án chỉ tập trung làm nhữngcôngviệccógiátrị,hiệuquảcao.

Khiphảiđốimặtvớiáplựcthờigian,cácthànhviêntrongdựánsẽxácđịnhvàđivàogiảiquyết20%khốilượngcôngviệccóthểđemlại80%giátrị.Một lầnnữa,chính tháiđộkhôngdứtkhoát,cứômnhữngchuyện“cócũnghayhay”vào,lànguyênnhânlàmchonhữngdựánvốncótriểnvọngrấttốttrởthànhnhữngđạihọa.5

Vậybạnhãyđưa ranhữngmục tiêu thậtnghiệtngã [vềhạn thờigian].

Khiấy,cùngtắcbiến,bạnsẽcóđượcnhữnggiảiphápđầysángtạo.Thídụnhưbạnhãyyêucầu trongbốn tuầnphảicóđược thiếtkếmẫu.Trongbathángphảiđưavàovậnhànhthử.Nhữngchỉtiêunhưthếsẽbuộctoànđộiápdụngnguyênlý80/20vàpháthuytácdụngcủanó.Phảibiếtmạohiểmmộtcáchcótínhtoán.6

Xáclậpkếhoạchtrướckhihànhđộng

Thờigiandànhchodựáncàngngắnsẽdẫnđếnmộttỷlệthờigiancàngnhiềuđượcdànhchonhữnghoạchđịnhchitiếtvàsuynghĩthấuđáo.Khitôicòncôngtác tạiBain&Company,mộtcôngtychuyênvề tưvấnquảnlý,chúngtôiđãchứngminhmộtcáchchắcchắnlà,nhữngdựánquảnlýhiệuquảnhấtmàchúngtôiđảmnhận–nhữngdựáncómứcđộhàilòngcaonhấtchocảhaiphíakháchhàngvàchuyênviêntưvấn,thờigianlãngphíítnhất,mứclãigộpđạttốiđa–lànhữngdựánluôncótỷlệlớnnhấtvềmặtphânbốthờigianchohoạchđịnhvàtriểnkhaithựchiện.

Trong giai đoạn xác lập kế hoạch, bạn phải viết ra tất cả những vấn đềtrọngyếubạnphảigiảiquyết.(Nếusốlượngvấnđềtrọngyếuvượtquaconsốbảy,bạnphảiloạibỏđinhữngđiểmítquantrọnghơn.)Đặtranhữnggiảthuyếtvềhướnggiảiquyết,chodùđâychỉ làbướcdựliệu,giảđịnh,đoánmò(dùlà“đoánmò”nhưngcốgắng“mò”chotrúng).Xácđịnhnhữngthôngtinnàocầnthiếtphảithuthậpcũngnhưcácquitrình,thaotácnàocầnthựchiệnđểminhđịnhxemnhữngdựđoáncủabạnlàđúnghaysai.Tiếnhànhchọn lựa nhân sự để bàn giao đúng công việc, đúng thời điểm. Sắp xếp,chỉnhsửalạikếhoạch(trêncơsởnhữngthôngtinmớithuthậpđượcvàmộtthựctếcóthểcónhữngchuyệnvượtkhỏi tầmdựướcbanđầu)saunhữngnhữnglúctạmnghỉ,“tạmlắng”.

Phảicóthiếtkếtrướckhitiếnhành

Nhấtlàvớimộtdựánchuyênvềthiếtkế(mộtsảnphẩmhaymộtdịchvụ),phải đảmbảo rằng bạn đã có được đáp án tối ưu trong giai đoạn thiết kếtrướckhiđưavàothựchiện.Mộtquytắc80/20khácchobiếtrằng20%cácvấnđề,trụctrặctrongthiếtkếsẽchiếmđến80%giáthànhsảnxuấthoặcchiphívượtdựtoán;vàrằng80%cácvấnđề,trụctrặcquantrọngnàynảysinhtronggiaiđoạnthiếtkếđểrồisaunàykhắcphụcvấnđềsẽrấttốnkém,đòihỏiphải làmlại rấtnhiềuvà trongmộtsố trườnghợpphải trangbị lạicáccôngcụ!

Đàmphán

Phầnbànvềđàmphán sẽhoàn tất chương trìnhbàyvềdanhmụcmườiứngdụnghàngđầutrongkinhdoanhcủaNguyênlý80/20này.Cũnglàlẽthườngtìnhkhiđãcórấtnhiềunghiêncứuvềđàmphán.Nguyênlý80/20chỉbổsunghaiđiểmđángghinhớ,nhưngđâylàhaiđiểmquanyếu.

Trongmộtcuộcđàmphánchỉmộtsốítvấnđềthựcsựquantrọng

Chỉ20%–hayíthơn–cácđiểmcầnthươngthảosẽchiếmtrên80%khốilượngnhữngtranhchấp.Bạncũngcóthểchorằngđâylàđiềuhiểnnhiênvớicảhaibênnhưngthựctếconngườicótínhthíchthắngchothậtnhiềuđiểm,ngaycảnhữngđiểmhoàntoànkhôngquantrọng.Vàphảnứngcủahọvớinhữngnhượngbộcũng tương tựnhưthế,chodùchỉ lànhữngchuyệnnhỏnhặt.

Dođó, trướckhibắtđầu thương thảochính thức,bạnhãy lênmộtdanhsáchthậtdàitấtcảnhững“ngụyvấnđề”,làmnhưthểchúngthậtcàngquantrọngcàngtốt.Tuynhiên,những“ngụyvấnđề”khôngđượcvôlýtừtrongnộitại,hayítnhấtlàbênkiakhôngthểnhượngbộmàkhôngphảichịuảnhhưởnggì(nếukhônghọsẽđượctiếnglàbiếtlinhhoạtvìđãchịunhượngbộnhữngvấnđềấy).Đểrồisaucùng,đếngiaiđoạn“chốt”lạicácvấnđềcầnđàmphán,bạncó thểnhượngbộởnhữngđiểmkhông thựcsựquan trọngvớibạnđểđổilạinhữngđiều,nhữngkhoảnthựcsựquantrọngkhác.

Chẳnghạn,hãytưởngtượnglàbạnsắpsửaphảithươngthảovớimộtnhàcungứngđộcquyềnvềgiácảcủa100nguyênvậtliệucầndùngchomộtsảnphẩmchủlựccủacôngty.80%chiphícủabấtcứsảnphẩmnàođềunằmở20%nguyên vật liệu.Vì thế, bạn chỉ cần tập trung thương lượng giá của20%nguyênvậtliệunày.Tuynhiên,nếudễdàngnhượngbộvềgiáyêucầucủaphíađối tácđốivới80%nguyênvật liệukiaquásớm,bạnđã tựđánhmấtcơhộingànvàngđể thương lượngnhữngđiểmmấuchốt.Dođó,bạnnêntrùliệunhữngbiệnlẽthuyếtphụcđốitácrằnggiácảcủa80%nguyênvật liệukhôngquantrọngkiacũngcóýnghĩarất lớnđốivớicôngtybạn,chẳnghạnnhưbạncóthểphóngđạivềsốlượngcácđơnvịbạncóthểtiêuthụ.

Chớhấptấpđốtcháygiaiđoạnthươngthảo

Điểmthứhaiđángghinhớ:phầnlớncácbuổiđàmphánđềuphảiquacác

giaiđoạnthămdò,“tunghỏamù”vàvấnđềchỉcóthểchốtlạikhithờihạnđãsắpsửakếtthúc:

Hìnhnhưdoáplựcquálớnvềmặtthờigianmà80%cácđiềukhoản...đãđượcnhượngbộvào20%khoảngthờigiancònlại.Nếunhữngyêucầuquantrọngmuốnđốitácphảinhượngbộđượcđưaraquásớmngaytừđầu,thìsẽchẳngcóbênnàochịunhượngbộ,vàtoànbộvòngđàmpháncónguycơđổvỡ.Tuynhiên,nếunhữngđiềukiệnbổsunghayyêucầuđượcđưaravào20%thờigianthươnglượngcònlại,cảhaibênđềucókhuynhhướngsẽlinhhoạthơn.7

Những ai không kiên nhẫn sẽ khó thành công trong thương lượng, đàmphán.

Làmthếnàođểđượclênlương

OrtenSkinnerchochúngtacómộthướnghấpdẫnđểápdụngnguyênlý80/20vàotrườnghợpnàynhưsau:

80%cácnhượngbộsẽđượcthựchiệnvào20%giaiđoạncuốicủacuộcthươnglượng.Nếunhưbạnđượchẹnvàolúc9giờsángđểđềđạtnguyệnvọngvềchuyệnquániênhạnmàchưađược tăng lương,vàbạncũngbiếtvàolúc10giờcấptrêncómộtcuộchẹnkhác,thìbạncóthểtrôngđợigiaiđoạnquyếtđịnhsẽởvàokhoảng9giờ50.Bạnhãytheođómàtínhtoánchođúng“điểmrơi”.Chớvộiđưarangaynguyệnvọngcủamìnhquásớm,điềuđósẽlàmchocấptrêncủabạnkhórộnglòng“thỏahiệp”vớibạn.8

Khôngchỉcómườiứngdụng

ĐếnđâyhẳnlàbạnđãnhậnralàNguyênlý80/20đãđượcthểhiệnxuyênsuốt tấtcảcáclĩnhvựcchúngtađềcậpđến.Nhữngcáinhìnsâusắcấylàxuấtpháttừmộtthựctếcuộcsốngđằngsauconngười,doanhnghiệp,vàthếgiớimàở đó đangdiễn ra các hoạt độngdoanh thương.Nguyên lý 80/20mangtínhbảnchất,bàngbạckhắpnơi,lenlõivàotừngngócngáchbởinólàkếtquảcủanhữngsuyngẫmvềnhữngđộnglựcnằmởnhữngtầngsâuhơnđangchiphốisự tồn tạicủachúngta.Đãđến lúcchúngtahãykếtdệt,hệthốnghóalạicácvấnđề.

8

Quíhồtinh!“Sốítquanyếu”đemlạithànhcôngchobạn

Nguyênlý80/20yêucầuphảibiết“dùngra-đađểpháthiệnvấnđề”rồi,sauđó,cứcài“chếđộbaytựđộng”.Pháthiệnvấnđềgiúpchúngtamộtcáinhìnsâusắcvàođếntậnbảnchấtvấnđề:nógiúptaxácđịnhđượcnhữngcơhộivànhữngmốihiểmhọa.“Chếđộbaytựđộng”chophépchúngtakhoanthaibướcđikhắpcôngty,tiếpxúc,vàgặpgỡkháchhànghaybấtcứaicầngặp,bụngdạyêntâmlàmìnhvẫnđangkiểmsoátđượcvậnmệnhcủamình.Lô-gíchcủaNguyên lý80/20 làchúng taphảinắmvữngvà“nộihóa”chỉmộtvàiđiểmđơngiản;đểrồitrongmọiviệcchúngtacóthểdễdàngtưduytheoNguyênlý80/20vàhànhđộngtheoNguyênlý80/20

Lúcnàocũngcótìnhtrạngmộtthiểusốcóvaitròquantrọnghơnrấtnhiềusovớiđasốcònlại

Đâylàmộtchânlýbấtbiến,tuyrằngthoạttiêncũngthựckhótin.TrừphichúngtacósẵnnhữngconsốthốngkêhaychấpnhậnlấyNguyênlý80/20làmkimchỉnamchomình,nhómđasốvấnđềluôncóvẻquantrọnghơnnhómthiểusố–mặcdùnhómthiểusốnàymớithậtsựquantrọnghơn.Chodùtrongđầuchúngtacóthừanhậnđiềunày,nhưngcũngkhómàthựchiệnbướctiếptheolànhảybổvàtậptrungvàohànhđộngđãđượcxemlàtrọngtâm.Vìthế,luônphảinhớtinhthần“tuyítmàthiếtyếu”nàytrongđầu.Vàphải luôn kiểm tra xemhiện tại bạn có thực sự đầu tư nhiều thời gian vàcôngsứcchonhữngvấnđềthuộcloại“sốítquanyếu”haylạiđangdàntrảichonhữngthứ“sốnhiềutàolao”.

Tiếnbộ cónghĩa là biết dịch chuyểnnguồn tài nguyên: từ vùnghiệuquảsửdụngthấpsangvùnghiệuquảsửdụngcao

Giống như các nhà doanh nghiệp tư nhân tài ba, thị trường tự do cũngthườngdịch chuyểnnguồn tài nguyên từ nhữngkhuvực có năng suất laođộngkémhướngvềnhữngkhuvựccónăngsuấtvàlợinhuậncao.Nhưngcảhaiđốitượngnàycũngchưathểthựcthiđượcđiềunàymộtcáchhoànhảo(huốngchi làbộmáyquan liêucủachínhphủhoặccông tyngàynayvốnquácồngkềnhvàphứctạp).Dođó,đằngsaumộttổchức,thườngkéotheomộtcáiđuôi rấtdài:đến80%cácnguồn lựcchỉđemlại20%giá trị.Đâychínhlàcơhộiđầutưvôcùnglớnchocácnhàdoanhnghiệptàibathựcthụ.Cơhộiđầutưnàythườnghaybịngườitađánhgiákhôngđúngtầmmứccủanó.

Mộtsốítngườiđónggópphầnlớngiátrị

Những nhân sự tốt nhất – có nghĩa là những nhân sự phù hợp nhất vớicôngviệcđượcgiaovàthựcthicôngviệcđemlạinhiềulợinhuậnnhất–tạođượcnhữngkhoảnthặngdưkhổnglồ,vượtxasốchiphí,thùlaodànhchohọ.Thường loạingườinhư thế thì thực làhiếm.Và sốđông thìđónggópchẳnghơngìsovớinhữngcáihọnhận.Lạinữa,một thiểusốlớn(thườngvẫnchiếmsốđông)nhậnnhiềuhơnmứchọđónggóp.Nhữngbấtcậptrongcáchphânbổnguồnnhânlựcnhưthếxảyranhiềunhấtởcáccôngtycànglớn,càngđadạng.

Bấtcứcôngtylớnnào,nặngnềvớinhữngtầngbậccáccấpquảnlý,cũngđềulàmột“âmmưucótổchức”,“toarập”vớinhau,gâyratìnhtrạngphânbổthànhquảtưởngthưởngkhôngđều.Côngtycànglớn,càngphứctạp,quimôvàthànhcôngcủanhững“âmmưu”nhưthếcànglớn.Nhữngaiđãtừnglàmviệc,hoặccóquanhệnhiềuvớinhữngcôngtynhưthế,đềubiếtrằngởđấyluôncómộtsốítnhânsựthựcsựlàvôgiá.Vìnhữnggìhọđónggópchođơnvịluônvượttrộihơnhẳnnhữngchiphícôngtybỏrachohọ.Ngượclại,nhiềunhânviênchỉlà“khách”ngaychínhtạicôngtymình,giátrịhọđemlại íthơn rấtnhiềusovớimứcchiphí tiêu tốnchohọ.Mộtsố,có thểnóikhoảng10-20%nhânsự, lại làmhaohụtgiátrị,ngaycảkhichưatínhđếnnhữngkhoảntrợcấp,bồidưỡngthêmchohọ.

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này: vì thiếu công cụ đánh giáđúngmựccôngsức,hiệuquảcôngviệccủa từngcánhân;vìcónhữngkẻgiỏitrògiảohoạtchínhtrị,tácđộngtìnhthế;domộtkhuynhhướngkhónhổtậngốc là tìnhcảmưuáichonhữngngườimìnhyêu thích;bởiquanniệmthật kỳ cục nhưng chiếm ưu thế là vai trò công việc phải được đánh giángangbằnghoặchơnthànhtíchcủacánhân;vàtạimộtkhuynhhướngvốnđãcótừlâuởconngườilàcứmuốncàobằng,thườngđượccổvũbởimộtaoướcnghecũnghợptìnhhợplýlàđểthúcđẩycảtậpthểcùnglàmviệc,theokiểu“hoathơmmỗingườingửimộttý”.Khitinhthầndânchủhòanhậpvàomộtcơchếquáphứctạp,nhùngnhằng,nơiđósẽphátsinhsựlãngphívàsựtrìtrệ,biếngnhác.

Mớiđây,tôicódịptưvấnchomộtvịlãnhđạocủamộtngânhàngđầutư,vềcáchphânbổlạiquĩtiềnthưởnghàngnăm,vốnrấtlớn.Thânchủtôilàmộtdoanhnhânrấtgiàucó,thuộcloại“taytrắnglàmnên”,làngườicóniềmvuivà thànhcôngvớiviệcxácđịnhvàkhai thácnhững lỗhổng,điểmbất

cậpcủathịtrường.Ôngcũnglàmộtngườiluônnhiệtthànhtintưởngvàothịtrường.Ôngcũngthừabiếtrằngtronghàngtrămconngườitrongdanhsáchđược thưởng củangânhàng, cóhai nhân sựnămvừaquađãđem lại hơn50%số tiềnchođơnvịmình;với loạihìnhhoạtđộngcủangânhàngnày,ôngtacóthểdễdàngtheodõiđượcđiềuđó.Thếnhưngkhimớinghetôiđềnghịđemhơnphânnửasốtiềnthưởngthưởngriêngchohainhânsựnày,vịthânchủcủatôilạibị‘sốc’.Sauđó,chúngtôilạitiếptụcthảoluậnvềtrườnghợpmộtnhânviênthuộcbanđiềuhành.Anhnày,chúngtôicũngbiếtrõlànhữnggìanhtađónggópchođơnvị lại íthơnsovớinhữngkhoảnanhtađượchưởng(tuynhiênanhnàylạilàmộtngườiđượclòngmọinhânviênvàcũnglàmộtkẻbiếtkhéotácđộngngườikhác).Tạisaolạikhôngcắtkhoảntiền thưởng của anh này xuống bằng zero, tôi đưa ra đề nghị. Cũng nhưtrườnghợptrên,vịthânchủcủatôichothấytrướcđâyôngtacũngchưabaogiờnghĩtớiđiềuấy:“Ấychết,anhRichard,nămngoáitôiđãcắtbớtthưởngcủaanhtaxuốngcònmộtphầntưrồi,vàthựcsựtôikhôngdámlàmquá”.Thếnhưng, trong trườnghợpnày, lẽ raanh taphải trả tiềnchongânhàngmớiđượcchovào làmchứ!May thay,đềnghịnàycủa tôiđã thuyếtphụclãnhđạongânhàngnọ.Vàmứcthưởngđượcquyết làzero.Còn anhnhânviênấyđãchuyểnsangmộtvịtrícôngviệckhácphùhợphơnvàởđóanhtađãcónhữngđónggópnhiềuhơnchocôngty.

Hệthốngkếtoánlànguyênnhânchínhgâynênbấtcôngkhiphânbổcáckhoản tiền thưởngchođồngđều,bởinó rấtgiỏichuyệnkhỏa lấpmọidấuvết,khôngđểchochúngtabiếtđượcnguồndoanhthucủađơnvịlàdochínhxác những nguồn nào, con người nàomang lại.Đây chính là lý do, đó làchưanóiđếntínhnhunhượccủaconngười,dẫnđếnthựctrạngsựmấtcânbằngtrongchếđộlương-thưởngởcáctổchứclớnchênhlệchhơnởcáctổchứcnhỏ.Vớimộtdoanhnghiệpcóbốnnhânsự,chủdoanhnghiệpcóthểdễdàngxácđịnhnhânviênnàođónggópchođơnvị,baonhiêulợinhuận,màkhôngcầnphảiđọccácbáocáo lời-lỗcủacácbộphận.Trongkhiđó,tổnggiámđốccáccôngtylớnphảithamkhảocácdữliệukếtoánsailạcvà“bộ lọc”qua lăngkính của trưởngphòngnhân sự (aimàkhéođặt ramộtdanhtừnhưvậynhỉ!).Dođó,khôngđángphảingạcnhiênkhichúngtathấycónhữngnhânsựhàngđầutạicáccôngtylớnnhậnđượcíthơnmứchọlẽraphảiđượchưởng,trongkhiđóphầnlớncáctrưởngphòng,giámđốc“thườngthườngbậctrung”kháclạiđượchưởngnhiềuhơnsovớimứchọđónggópchocôngty.

Biênđộlợinhuậndaođộngkhủngkhiếp

Biênđộlợinhuận,cóthểtạmhiểuđâylàphầnchênhlệchgiữatổnggiátrịtrừđi tổngchiphí,hay làgiữacôngsứcđónggópvàphần tưởng thưởng,luônluôndaođộngrấtlớngiữatừngcánhân.Nhữnghoạtđộngcóbiênđộlợi nhuậncao tuy chỉ là thiểu số trong tổng số cáchoạtđộngcủa công tynhưnglạiđemlạichođơnvịmộtphầnrấtlớntrongtổngsốlợinhuậnđơnvịthuđược.Nếuchúngtakhôngkịpthờicónhữngtácđộngnhằmđiềuchỉnh(quiluậttựnhiênnày),độ“vênh”giữahaiđầusẽcànglớn.Vậymàphầnlớnchúngtachỉbiếtvùiđầuvàocát(cáchệthốngkếtoánthừasứcđóngvaitròlànhữngbãibiểnbấttậnphụcvụđặcbiệtchomụcđíchnày)vàkhôngchịuchấpnhậnmộtthựctếlàđasốnhữnggìchúngtavàcôngtylàmđemlạiítgiá trịhơnrấtnhiềusovớimột thiểusốviệc làmcóhiệuquả laođộngvàbiênđộlợinhuậnlớn.

Nguồntàinguyênluônbịphânbổthiếuhợplý

Chúngtathườngphânbổquádưthừacácnguồnlựcchocáchoạtđộngcóhiệuquảlaođộngthấpvàlại“nhỏgiọt”nguồntàinguyênchocáchoạtđộngcóbiênđộlợinhuậncao.Tuyvậy,nhữnghoạtđộngvớibiênđộlợinhuậncaosẽvẫn tiếp tụcphát triểnmạnh,còncáchoạtđộngđược“baocấp”rồicũngchẳngthểngócđầulênnổi.Nếucứcósẵncácnguồnlực,dophầndôira củanhữnghoạt động cóbiênđộ cao, thì cáchoạt độngvới biênđộ-lợinhuận thấp sẽ cứ thế “ăn” dần, khoét dần cả vào nguồn lực ấy để rồi chỉđóng góp rất ít giá trị thặng dư cho tái đầu tư, có khimức này chỉ bằngkhôngvàthậmchílàmộtconsốâm.

Chúngtavẫntiếptụcphảingạcnhiêntrướcthựctếcáchoạtđộngtốtnhấtđemlạihiệuquảtuyệtvờibiếtbaovàcâuhỏiphảimấtbaolâunhữngmảng,những khu vực có vấn đềmới có dấu hiệu chuyển hướng khả quan hơn.Thông thường, nhóm vấn đề thứ hai này không bao giờ có thể cải thiệnđược.Hầunhưlúcnàochúngtacũngphảimấtquálâutrongviệcgiảiquyếtvấn đề này, và chỉ có sự tác động, can thiệp củamột sếpmới,một cuộckhủng hoảng trầm trọng, haymột chuyên viên tư vấn quản trị,mới khiếnchúngtaphảilàmđiềulẽrachúngtaphảilàmtừtrướcđórấtlâu.

Thànhcôngbịđánhgiákhôngđúngmực,khôngđượctônvinh

Thành công thường bị con người đánh giá thấp, không được thừa nhậnđúngmựcvàbịbỏlỡcơhộikhaitháctốiđa.Nóthườngbịcholà“chóngápphải ruồi”. Nhưngmaymắn, cũng như tai nạn, vẫn không xảy ra thường

xuyênnhưtanghĩ.Vậymà,cứmỗikhikhônghiểuđượcdođâumàcóđượcmột thànhcông,chúng tahàophóngbanchonó têngọi là“hên”, là“maymắn”, là“vậnsố”.Đằngsaumaymắnlàcảmộtcơchếhoạtđộngcóhiệuquảcao,luônphátsinhragiátrịthặngdư,bấtchấpchuyệnchúngtabấtlựckhông nhận diện được căn nguyên vấn đề.Vì chúng ta không thể tin vào“vậnsố”củamình,chúngtađãbỏlỡđicơhộingànvàngđểnhânrộngvàkhaithácnhữngvòngquaytạogiátrịliêntụcấy.

Cânbằng,đồngđềuchỉlàảotưởng

Khônggìmãitrườngtồnvàcũngchẳngcógìluôngiữmãiởthếcânbằng.Chỉcómỗimộthằngsốbấtbiếnvớithờigian:đólàtinhthầncảicách.Tinhthầnnàytuyluôngặpphảisựphảnkháng,trìkéocủacácthếlựckhácnhưngítkhinàobịdiệtvong.Mộtcảicáchthànhcôngđemlạinăngsuấtlaođộngnhiềugấpbộisovớihiệntrạng;nóphảinhưvậythìmớivượtquađượcmọitrởngạidohiệntrạngtrìkéo.Vượtrakhỏimộtđiểmnàođó,sựbứcbáchcủayêucầuphảiđổimớichocóhiệuquảhơnsẽtrởnênkhôngthểcưỡnglạiđược.Thànhcôngcủamộtcánhân,mộtđơnvị,mộtquốcgiakhôngphảiởphátminh,thậmchíkhôngphảiởchuyệncóđượcnhữngcáchtân,đổimớiđược thị trường chấpnhận,mà làở chỗxácđịnhđược thời điểm, thời cơ“chínmùi”làkhicáchtân,cảitiến,đổimớiđãtrởnênkhôngthểcưỡnglạiđượcvàdànhchonótấtcảnhữnggìxứngđángvớinó.

Muốnsinhtồn,chúngtaphảitựthayđổi.Muốncóđượcnhữngthayđổitíchcực,chúngtaphảicónhữngcáinhìnthấuvàovấnđềđểpháthiệnđượcnhữnggìlàhiệuquảnhấtvàtậptrungđầutưvàođó.

Nhữngthànhcôngvĩđạinhấtđềukhởiđầutừxuấtphátđiểmrấtnhỏ

Cuối cùng, cái gì lớn cũngđềuxuất phát từ cái nhỏở lúc khởi đầu.Sựnghiệpnhỏ,sảnphẩmnhỏ,côngtynhỏ,thịtrườngnhỏ,hệthốngnhỏ:tấtcảđềuthườnglàxuấtphátđiểmcủanhữngthànhtựulớnvềsau.Vậymàchẳngmấyainhậnrađượcchânlýnày.Chúngtathườngcứchămbẳmvàonhữngcái,nhữngđiềutolớn,vĩđại,sốđôngđãcóthayvìmộtchiềuhướngđãrànhrànhtrongnhữnghiệntượngnhỏ.Chúngtathườngđểýđếnsựviệcsaukhinóđãlớn,làkhisựtăngtrưởngcủanóđãgiảmtốc.Nhữngngườiphấttochỉlàmộtsốít,lànhữngngườiđãđeođuổisựtăngtrưởngkhinóhãycònnhỏbé và đang trên đà tăng tốc.Ngay cả những người thấy được xu thế pháttriểncũngítkhinhậnchânđượctầmquantrọnghoặctiềmnăngđầutưđểcó

thểphấtlên.

Hãybỏthóiquensuynghĩtheolối50/50

Chúngtacầnphảithayđổitoànbộtưduy:vứtbỏlốimònsuynghĩtheokiểu 50/50 mà hãy bắt đầu tư duy lại theo lối mới: 80/20. Hình 35 giúpchúngtamộtvàigợiý.

__________________________________

4Phảibiếtnghĩlệchchênh.Phảidámnghĩ20%làtươngđươngvới80%.Phảidámtinrằng80%làtươngđươngvới20%.

4Nghĩđếnnhữngđiềubấtngờ.Hãynghĩrằng20%cóthểdẫnđến80%vàrằng80%chỉchokếtquả20%.

4Chuẩn bị tinh thần rằngmọi thứ – thời gian, tổ chức, thị trường, conngười,haymọidoanhnghiệpbạntừngtiếpxúc–đềucó20%làchấtlượng:những điều tinh túy nhất, sứcmạnh, giá trị của 20% ấy làmột phần nhỏnhưngvề cơbảnđều là nhữnggì tốt đẹpnhất bị khuất lấpbởimột đa sốnhữngcáitầmthường.Bạnphảitìmchođượcđúngphần20%này.

4Phảitìmchoraphầntinhtúy20%bịkhuấtlấp,20%nằmsâubêndướibềmặtvấnđề.20%nàyluôntồntạiởđâuđó,vàbạnphảitìmchora.Nhữngthànhcôngngoàidựđoánlàmộttrongnhữngđầumối.Nếumộthoạtđộngcủadoanhnghiệpthànhcôngngoàidựkiến,đólàbiểuhiệncủaphần20%hoạtđộngtinh túyvừanói–vànócònsẽcòncơhộiphát triểnmạnhhơnnữa.

4Phảichuẩnbịtinhthầnlà20%ngàymaisẽkhácvới20%ngàyhômnay.Vậyđâulàmầmmống,làhạtgiốngcủa20%chongàymaiđó?Đâuchínhlà1%đểtừđópháttriểnthành20%tinhchấtđầysứcsốngcóthểmanglạichochúngtamộtgiátrịđến80%?Đâulàmức3%mànămtrướcnóchỉmớilà1%?

4Tậpgiữtinhthầnthanhthảnđểbiếtloạibỏnhữngđiều“tầmphào”vốnchiếm80%:ấylànhữngđápánquádễdàng,thựctếhiểnnhiên,sốđôngtấtyếu,hiệntrạngphổquátthườngnhật,nếpnghĩthườngquy,nhữngthỏaướcchiếmđasố.Tấtcảnhữngthứnàykhôngthựcsựcógiátrị,có“trọnglượng”thựcnhưvẻnhìnbênngoàimanglại.80%nàylànhữngcáiquấyrốichướng

mắttrêncảnhvật,cảntầmnhìn,khiếnchúngtakhôngthểnhậndiệnraphần20% tinh chất nọ. Hãy chịu khó nhìn vòng ra sau chúng, nhìn phía dướichúng,nhìnxuyênthấuchúng.Bạncóthểnhìnbấtcứkiểunào,nhưngđừngnhìnvàochúng,cứcoinhưchúngkhôngtồntại.Cónhưthế,bạnmớicóthểphóngtầmmắtđếnphần20%đanglẩnkhuấtkia.

________________________________

Hình35:Phươngcáchtưduy80/20theotinhthầnNguyênlý80/20

Theoýkiếncácnhàtâmlýhọc,tưtưởngvàtháiđộcóthểthayđổinếucóhànhđộngphùhợp,vàngượclạicũngthế.Vìthế,phươngpháptốtnhấtđểthực hiện tư duy 80/20 là bắt tay vào hành động theo tinh thần 80/20, vàngượcltốtnhấtđểhànhđộngtheotinhthần80/20làbắtđầuápdụnglốitưduy80/20.Bạnphảiđồngthờithựchiệncảhaiviệc.Hình36giúpbạnmộtsốgợiývềcáchthứchànhđộngtheotinhthần80/20.

_________________________________

4Mộtkhiđãxácđịnhđâulàphần20%hoạtđộngbạnphảiđầutưvào,bạnphảitoàntâmtoàný,“bámtrụ”vớinó,dànhtrọnmọithờigiancôngsứcchonó,giànhlấynó,hoànthiệnbảnthânđểtronglĩnhvựcđóbạnlàmộtchuyêngia,mộttínđồ,mộtnhàraogiảngnhiệtthành,mộtđốitác,mộtngườisángtạo,mộtnhàtiếpthị,mộtđồngminhkhôngthểthiếu.Hãytậndụngnó.Nếuđasốnhữngđiềuvềnólớnhơnnhữnggìđầuócbạncóthểtưởngtượng,hãynhânđôi,nhânba,nhântư...nhữnggìđầuócbạncóthểtưởngtượngđượcvềnó.

4Hãykhaitháctấtcảnguồnlựcbạncótrongtay–tàinăng,tiềnbạc,quanhệbạnbè,quanhệđốitáckinhdoanh,tàithuyếtphục,uytín,tổchức,tấtcảnhữnggìbạnđãcósẵnhaycóthể“mượntạm”trướccủangườikhác–đểnắmbắt,phóngto,vàkhaitháctốiđabấtcứ20%nàobạnchộpđược.

4Sửdụngnhững liênminhvớingườikhácmộtcáchrộngrãi,nhưngchỉliênminhvớikhoảng20%sốngườivàvới20%trongsốhọvốnlànhữngliênminhcósứcmạnhthựcsự.Sauđótìmcáchliênminhcácliênminhcủabạnvớisốngườithuộcnhóm20%vàvới20cácphầntrăm.

4Khai thácnghệ thuậtác-bít theo tư tưởngcủaNguyên lý80/20.Bấtcứlúcnàođiềukiệnchophép,bạncứchuyểnnguồnlựctừ80%hoạtđộngsang

cho20%hoạtđộng.Lợinhuậnlúcấysẽvôcùnglớn,vìđólànghệthuậtác-bítvớimộtlựcđònbẩymạnh.Bạnsửdụngnhữnggìkhôngcógiátrịcaođểlàmranhữngcáicógiátrịvôcùnglớn,thắnglớnởcảhaimặt–đầutưthấpnhưngkếtquảcao.

4Cóhaiphươngtiệnsảnxuấtchínhkhivậndụnglựcbẩy80/20:nhânlực(kểcảbảnthânbạn)vàtàilực,hoặcvậtlựccóthểhoánchuyểnthànhtiền.

4Hãytách20%nguồnnhânlực(trongđócóchínhbạn)rakhỏi80%hoạtđộngthườngnhậtđểchuyểnchúngđến20%hoạtđộngcóhiệuquảlaođộngcao.

4Hãychuyểntàilựctừ80%hoạtđộngsangđầutưcho20%hoạtđộngkia.Nếu có thể, nhưng không quá nguy hiểm, hãy huy động thêm vốn từ nơikhác.Nếubạnthựcsựchuyểndịchđượcnguồnvốntừphânkhúc80%sangphân khúc 20% đó, thì rủi ro thực tế sẽ thấp hơn nhiều so với những gìchúngtahằngtưởng.Nhânđây,tôicũngcóđôilờivềcáchìnhthứckhảthiđể huy động vốn từ nơi khác. Cách thứ nhất là vay mượn trả lãi thôngthường.Cáchthứhailàsửdụngtàilựccủangườikhác,chohọgópcổphần,thayvìvaynợhọ.Sửdụngtàilựccủangườikhácnếuđầutưvàokênh80%thìkhôngrứtrađược,nguyhiểm,liềulĩnh,cóthểkếtthúctrongnướcmắt.Sửdụngtàilựccủangườikhácvàosố20%hoạtđộngsẽđemvềphầnthắngchonhiềungười,và,cũng là lẽcôngbằng thôi, sẽchophépbạn trở thànhngười“thắng”lớnnhất.

4Phảibiếtđưaranhữngcảicáchvớimức20%đốivớicáchoạtđộng.Bạnhãyhọctập,tìmkiếm20%ýtưởngtừcácnơikhác:ởngườikhác,ởcácsảnphẩmkhác,ởnhữngnhữngngànhnghềkhác,lĩnhvựctrithứckhác,ởquốcgiakhác.Sauđóhãyápdụngchúngđốivới20%cáchoạtđộngcủachínhmình.

4Kiênquyếttướcbỏ80%hoạtđộngkémhiệuquảkia.80%thờigianlấnátquánhiềuquĩ thờigianquíbáu lẽ ra tacó thểdànhcho20%gianquantrọng kia. 80% cácmối quan hệ “tầm phào” khiến ta không thể thắt chặtthêmtìnhhữunghịvới20%quanhệchiếnlược.80%tiềnbạcđổvàokênhđầu tưkiađãhạnchếnguồnvật lực tập trungcho20%hoạtđộngsinh lợilớn. Công sức, trí tuệ nếu bị phân tán ra 80% hoạt động bình thường sẽkhôngthểtậptrungcaođộvào20%nhữngdựánsinhlợi.

____________________________________

Hình36PhươngcáchhànhđộngtheotinhthầnNguyênlý80/20

Nhưthếbạnđãcótrongtayđầyđủcáccôngcụ.Hãytưduyvàhànhđộngtheotinhthần80/20.Aikhôngbiếtđếnnguyênlýnàysẽchỉlượmđược“bạccắc”.Nhữngaibiếtvậndụngsẽcóđượcthànhquảphithường.

ĐôilờidẫnnhậpchoPhần3

Nguyênlý80/20chotớinayđãminhchứngđượcgiátrịcủanótrongcáclĩnhvựcsảnxuấtkinhdoanhvàđãgópphầnkhôngnhỏtạonênnhữngthànhcôngngoàisứctưởngtượngởphươngTâyvàởchâuÁ.Kểcảnhữngngườikhông thích các hoạt động kinh doanh, hoặc không biết một chút gì vềNguyênlý80/20cũngđềuchịusựtácđộng,khôngnhiềuthì ít,củanhữngthiểusốconngườibiếtvậndụngnguyênlýnày.

Nhưng Nguyên lý 80/20 đâu phải chỉ là nguyên lý của các hoạt độngdoanh thương,mà là nguyên lý của cuộc sống. Nguyên lý này được giớinghiêncứukinhtếhọcpháthiện.Nguyênlýnàythànhcôngtrongcáchoạtđộngdoanh thươngvìnóđãphảnánhđúngbảnchất thếgiớikháchquan,chứ không phải vì trong kinh doanh có những vấn đề đặc thù ứng vớiNguyênlý80/20.Trongbấtcứtìnhhuốngnàonguyênlý80/20cóthểhoặcđúnghoặcsai.Nhưngtrongphạmvitấtcảnhữngtrườnghợpđãđượckiểmnghiệm,dùvậndụngtronghayngoàilĩnhvựckinhdoanh,chânlýnàyluôncógiátrịđúng.Chỉcóđiềunguyênlýnàyđãđượckiểmchứngởcáchoạtđộng trong phạmvi sản xuất kinh doanhnhiều hơnnhiều so với các hoạtđộngkhác.

ĐãđếnlúcgiảiphóngsứcmạnhcủaNguyênlý80/20vàvậndụngnóvàonhiềuhoạtđộngkhác.Cáchệthốngkinhtếvàkinhtàiđềurấthấpdẫnvàlànhữngthànhtốquantrọngcủacuộcsống,nhưngvềcơbảnthìchỉlànhữngqui trình trongcuộc sống;đấychỉ là chiếcphongbìbênngoài cuộc sống,chứkhôngphảichínhnộidungcuộcsống.Phầnquíbáunhấtcủacuộcsốnglàởchínhcuộcsốngcủatừngcánhân–cuộcsốngbêntrongvàbênngoài,làởtừngmốiquanhệcánhânvàởnhữngmốitươngtáccũngnhưcácgiátrịtrongxãhội.

Phần3cuốnsáchnàysẽthửgợiýchoquíđộcgiảcáchvậndụngNguyênlý80/20vàocuộcsống,nhằmmưucầuthànhquảvàhạnhphúc.Phần4sẽtìmhiểuxemNguyênlý80/20cóvaitrònộitạinhưthếnàođốivớinhữngbướctiếncủanềnvănminh,nhữngtiếnbộtrongxãhội.Phần3vàPhần4cótínhchấtsuyđoánvàítđượcminhchứnghơncácphầntrước,tuynhiênvề

tiềmnănghaiphầnnày lạiquan trọnghơn.Xinmờiđộcgiả thamgiavàomộtchuyếnviễndukhámphánhữngcáicònchưađượcbiếtđến–màchúngtasắpsửakhởihànhngayđây.

Phần3

Làmít,thuvà“thụ”nhiềuhơn

9

TựDo

Cũngnhưchânlý,Nguyênlý80/20cóthểgiảiphóngcácbạn.Cácbạncóthểgiảmbớtcôngviệc,đồngthờicóthểkiếmđượcnhiềutiềnhơnvàhưởngthụđượcnhiềuhơn.CáigiáduynhấtphảitrảlàbạncầnphảithựchiệnKiểuTưduy80/20mộtcáchnghiêmtúc.Làmnhưthếsẽgiúpbạntìmramộtvàiý tưởngquan trọng, nếubạnbiết tác động lên chúng, có thể làm thayđổicuộcsốngcủamình.

Vàđiềuđócóthểxảyramàkhôngcầnsựtrợgiúpcủatôngiáo,ýthứchệhaybấtkỳquanđiểmnàodobênngoàiápđặtvào.CáihaycủaKiểuTưduy80/20lànómangtínhthựcdụng,sảnsinhtừbêntrongvàlấycánhânlàmtrungtâm.

Chỉcómộtràocảnnhỏlàchínhbạnphảitưduy.Bạnphải“cánhânhóa”vàcụthểhóanhữnggìđượcviếtraởđâyđểdùngvàomụcđíchriêngcủamình.Nhưngđiềuđócũngkhôngquákhókhăn.

NhữngýtưởngrútratừKiểuTưduy80/20rấtítvềsốlượng,nhưnglạicótácđộngrấtlớn.Khôngphảitấtcảcácýtưởngnàyđềucóthểápdụngchomọiđộcgiả,dođónếubạnthấytìnhhuốngcủamìnhquákhácthìcứbỏquavàđitiếpchođếnkhibạntìmthấyýtưởngphùứngvớihoàncảnhcủamình.

Hãysuynghĩtheokiểu80/20,

bắtđầutừchínhcuộcsốngcủamình

Mongmuốncủatôikhôngchỉđơngiảnlàdọnsẵnrachocácbạnnhữngýtưởngrútra từKiểuTưduy80/20vàđểcácbạntựlinhhoạtápdụngvàocuộcsốngcủamình.Thựcsựtôicóthamvọnglớnhơnthếnhiều.Tôimuốn

cácbạnphảithấmnhuầnKiểuTưduy80/20đểcácbạncóthểtựmìnhtìmranhữngý tưởng,phổphát cũngnhưđặc thù,mà tôi chưa từngnghĩ ra.TôimuốngianhậpcácbạnvàođộingũnhữngngườitưduytheoKiểu80/20vànhân lêngấpbộinhữngý tưởngKiểu80/20đượcsảnsinhra trên thếgiớinày.

Những đặc tính chung của Kiểu Tư duy 80/20 là nó mang tính chiêmnghiệm,bấtthườngquy,hưởnglạc,chiếnlượcvàphituyếntính.Thêmvàođó,nókếthợpgiữathamvọngcựcđoan(vớiýnghĩalàmuốntạoranhữngthayđổitheochiềuhướngtốtđẹphơn)vớimộtcungcáchtựtin,thoảimái.Nócũngthườngxuyêntìmkiếmnhữnggiảthiếtvàýtưởngkiểu80/20.Đôilời giải thích về các vấn đề này sẽ cho các bạnmột hướng dẫn thực hiệnKiểuTưduy80/20đểcácbạncó thểbiếtđược làmìnhđãđiđúnghướnghaykhông.

Tưduy80/20mangtínhchiêmnghiệm

MụctiêucủaKiểuTưduy80/20lànhằmtạorahànhđộnggiúpcảithiệnrõ nét cuộc sống của bạn và của những người khác. Loại hành độngmàchúngtamuốncóđòihỏiphảicónhữngýtưởngkhácngười.Ýtưởngđòihỏiphảicósựchiêmnghiệmvànộiquan.Ýtưởngđôikhiyêucầuphảithuthậpdữliệuvàchúngtasẽbànquađôichútvềvấnđềnàyvìnóliênquanđếncuộcsốngcủacácbạn.Thôngthườngýtưởngcóthểđượcsảnsinhrađơnthuầnchỉbằngsựchiêmnghiệmmàkhôngcầnthiếtphảithuthậpthôngtin.Khốiócchúng tađãchứa sẵnmột lượng thông tingấpnhiều lầnmứcchúngtacóthểtưởngtượng.

KiểuTưduy80/20kháchẳnvớikiểutưduyrấtphổbiếnngàynay.Kiểutưduyhiệnnaythườngmangtínhvộivã,cơhội,tuyếntính(vídụnhưxlàtốt hoặc xấu, nguyên nhân của nó là gì?), vàmang tính tích lũy dần dần.Kiểutưduyđangthịnhhànhhiệnnayquanhệchặtchẽvớihànhđộngcấpthờivàdođórấtưlànghèonàn.Hànhđộngluônđẩylùiýnghĩ.MụctiêucủachúngtavớitưcáchlànhữngngườitưduyKiểu80/20làđểhànhđộnglạiphíasau,ngồilặnglẽtưduy,tìmranhữngýtưởngnhỏnhoinhưngquýbáu,rồisauđóhànhđộngmộtcáchcóchọnlọc,nhằmvàomộtsốmụctiêuítỏivàtrênmộtdiệnhẹp,mộtcáchquyếtliệtvàđầyấntượngnhằmtạoranhữngkếtquảtuyệthảovớimộtlượngcôngsứcvàtàinguyênbỏraởmứcthấpnhấtcóthểđược.

KiểuTưduy80/20mangtínhbấtthườngquy

KiểuTưduy80/20chỉranhữngchỗmàtríkhônbìnhthườngmắcphảisailầm,nhưvẫnthườnggặp.Sựtiếnbộxuấtpháttừviệcnhậndiệnnhữngcáilãngphí,nhữngcáichưa tốiưu tồn tạicốhữu trongcuộcsống,bắtđầu từcuộcsốngthườngnhậtcủamình,vàsauđóhànhđộngđểcảitạochúng.Ởđiểmnàythìtríkhônbìnhthườngkhônggiúpíchđượcgìcảngoàiviệclàmđốichứng.Trướcnhấtchínhtríkhônbìnhthườnglàcáiđưađếnnhữngcáilãngphívàchưatốiưu.CáihaycủaNguyênlý80/20làởchỗnóhànhđộnghoàntoànkhác, trêncơsởmột tríkhônkhácthường.Điềuđóyêucầucácbạnphảisuynghĩvìsaoconngườiđangcónhữnghànhđộngsailầmhoặcchỉpháthuyđượcmộtphầnrấtnhỏnhữngtiềmnăngcủamình.Nếunhữngýtưởngcủacácbạnkhôngkhácngười thì ấy làcácbạnkhôngđang tưduykiểu80/20.

KiểuTưduy80/20mangtínhhưởnglạc

KiểuTưduy80/20mưucầusựsungsướng.Nótinrằngsốnglàđểhưởngthụ,vàhầuhếtnhữngthànhtựuchỉ làsảnphẩmphụcủasựthíchthú,củaniềmvuivàcủakhátkhaomuốncóđượchạnhphúcvềsau.Điềunàycólẽchẳngcógìđángtranhcãi,songhầuhếtchúngtalạikhônglàmnhữngviệcđơngiảncóthểmanglạichochúngtahạnhphúc,ngaycảkhichúngtabiếtrõđấylànhữngviệcgì.

Conngườiđasốsavàomộthoặcnhiềucáibẫysauđây.Họbỏnhiềuthờigiantiếpxúcvớinhữngngườimàhọkhôngthích.Họlàmnhữngcôngviệcmàhọkhôngcảmthấyhứngthú.Họsửdụnghết“thờigianrảnh”(tìnhcờđâylạilàmộtkháiniệmđingượclạichủnghĩahưởnglạc)vàonhữnghoạtđộngmàhọkhôngcảmthấythíchlắm.Ngượclạicũngđúngnhưthế.Conngườikhôngbỏraphầnlớnthờigiancủamìnhđểtiếpxúcvớinhữngngườimìnhthích.Họkhôngđitheocáinghềmàhọthíchnhất.Vàhọkhôngbỏraphần lớn thời gian vào những hoạt động họ thích nhất.Họ không phải lànhữngconngườilạcquan,vàthậmchínhữngngườilạcquancũngkhôngcókếhoạchchuđáonhằmlàmchocuộcsốngtươnglaicủahọtốtđẹphơn.

Tấtcảnhữngđiềunóitrênquảthậtkỳlạ.Chúngtacóthểchorằngđấylàchiến thắng của kinh nghiệm trước hy vọng, chỉ có điều ‘kinh nghiệm’ làmộtkháiniệmtựtạothườngdotrinhậncủaconngườivềthựctạibênngoàihơn làchínhcái thực tạikháchquanbênngoàiấy.Có lẽ tốthơnnếuphát

biểurằngđấylàchiếnthắngcủamặccảmtộilỗitrướcniềmvui,củatínhditruyềntrướctríthôngminh,củatiềnđịnhtrướcquyềnchọnlựa,vàởmộtýnghĩarấtthực,củacáichếttrướccuộcsống.

“Chủnghĩahưởng lạc” thườngđượchiểu là cóhàmývịkỷ, thiếuquantâmđếnngườikhácvàthiếuthamvọng.Tấtcảnhữngsuynghĩấychỉlàsựbôinhọ.Thựcchấtchủnghĩahưởnglạclàmộtđiềukiệncầnthiếtđểcóthểgiúpđỡngườikhácvàđểđạtđượcnhững thànhquả.Thật rấtkhó,vàbaogiờcũnglàhoangphí,cóthểđạtđượcmộtcáigìđóxứngđángmàkhôngyêuthíchđiềuđó.Nếucàngcónhiềungườihưởnglạcthìthếgiannàysẽlàmộtchốncõitốtđẹphơnvà,ởmọiphươngdiện,sungtúchơn.

KiểuTưduy80/20tinvàosựtiếnbộ

Suốt3000nămquavẫnchưacósựnhấttrínàovềvấnđềliệucótồntạisựtiếnbộhaykhông,liệulịchsửcủathếgiớivàcủaconngườicóchứngminhđượccósựđilênhaymộtthựctếkémsángsủahơn.Chốnglạiquanđiểmcho rằng có tồn tại sự tiếnbộ tiêubiểu làHesiod (khoảngnăm800 trướcCN),Plato(428-348trướcCN),Aristotle(384-322trướcCN),Seneca(nămthứ4trướcCN-năm54sauCN),Horace(65-8sauCN),ThánhAugustine(354-430sauCN)vàhầuhếttấtcảnhữngtriếtgiavàcácnhàkhoahọchiệnthời.Ủng hộ quan điểm cho rằng có tồn tại sự tiến bộ có gần như tất cảnhững nhân vật thuộc Thời kỳ Khai sáng ở cuối thế kỷ XVII và thế kỷXVIII,nhưFontenellevàCondorcet,vàđasốcácnhàtưtưởngvàkhoahọcởthếkỷXIXtrongđócóDarwinvàMarx.Ngườiđầuquâncủaquanđiểmnày làEdwardsGibbon (1737-94),một sửgia lậpdị,đãviết trongquyển“SựsuytànvàsụpđổcủađếchếLaMã”nhưsau:

Chúng takhông thểnàobiếtchắckhátvọngvươn tớisựhoàn thiệncủaloàingườicaođếnmứcnào...Dođóchúngtacóthểantoànchấpnhậnmộtkếtluậnvuivẻrằngmỗithờiđạiđãlàmtăngthêm,vàvẫntiếptụclàmtăng,củacải,hạnhphúc,trithứcvàcólẽcảphẩmhạnhthậtsựcủaloàingười.

Ngàynay,tấtnhiên,bằngchứngchốnglạisựtiếnbộcósứcthuyếtphụchơnnhiềusovớithờiđạicủaGibbon.Songbằngchứngchosựtiếnbộcũngthuyếtphụchơnkhôngkém.Sựtranhcãinàykhôngthểdùngchứngcứđểgiảiquyết.Sựtintưởngvàotiếnbộhẳnphảilàmộthànhviđứctin.Tiếnbộlàbổnphận.1Nếuchúngtakhôngtinvàosựtiếnbộ,chúngtasẽchẳngbaogiờcó thể thayđổi thếgiớicho tốthơn.Giớikinh thươnghiểurất rõđiều

này. Nhìn chung, kinh thương trong mối liên minh với khoa học đã chochúngtanhữngbằngchứnghùnghồnvềsựtiếnbộ.Ngaykhichúngtapháthiệnrarằngtàinguyênthiênnhiênkhôngphảilàvôtậnthìkinhthươngvàkhoahọcxuấthiệnvàbanchochúngtanhữngchiềuhướngmớicủasựvôcùngcủa thếgiớiphi tựnhiên:nào làkhônggiankinh tế,vimạch,vàcáccôngnghệ trợgiúpmới.2Tuynhiên, đểkhái niệm tiếnbộ có thểhữu íchnhất thìnókhôngnênbịbóhẹptronglĩnhvựckhoahọc,kỹnghệvàkinhthương.Chúngtacầnphảiápdụngkháiniệntiếnbộchocảchấtlượngcuộcsốngcủachúngta,cảcánhânlẫntậpthể.

KiểuTưduy80/20vốnmangtínhlạcquanbởivì,nghịchlýthay,nómởrachochúngtathấymộtthựctrạngkémxavớimẫuhìnhlýtưởng.Chỉ20%nguồnlựcmớithựcsựquantrọngchoviệcđạtđượcthànhquả.Phầntrămđasố còn lại chỉ đơn thuầnđánhdấu thời gian, và đónggópmang tính hìnhthứcchothànhquảchung.Dođó,hãytậptrungvàocái20%đóvàđẩycái80%lênmộttầmhợplý,vàcácbạnsẽcóthểtăngkếtquảthuđượclêngấpbội. Tuy nhiên, thậm chí ở cái tầm caomới ấy, vẫn tiếp tục còn đó tỷ lệ80/20giữathànhquảđạtđượcvàcôngsứcbỏra.Dođócácbạnlạicóthểtiếptụctiếnbướclênmộttầmcaomới.

SựtiếnbộcủakinhthươngvàkhoahọcchứngminhchoNguyênlý80/20.Hãy tạo ramộtmáy điện toán khổng lồ có thể thực hiện những tính toánnhanhhơngấpnhiềulầnsovớibấtkỳloạimáynàotrướcđó.Hãyyêucầumáyđiệntoánphảiđượccảitiếnđểcókíchcỡnhỏhơn,giáthànhthấphơn,hoạtđộngnhanhhơn.Vàcứthếhãylặpđilặplạiquytrìnhcủasựtiếnbộ.Rồihãylặplạimộtlầnnữa.Sựtiếnbộhoàntoànkhôngcóđiểmdừng.Bâygiờ hãy áp dụng chính nguyên lý này vào những lĩnh vực khác của cuộcsống.Nếuchúng ta tin tưởngvàosự tiếnbộ,Nguyên lý80/20có thểgiúpchúngtabiếnnóthànhhiệnthực.ThậmchícólẽcuốicùngchúngtasẽcóthểchứngminhEdwardsGibbonđãphátbiểuchílý:củacải,hạnhphúc,trithứcvàcólẽcảphẩmchấtđạođứccóthểkhôngngừngđượcnângcao.

KiểuTưduy80/20mangtính

chiếnlược

Cóchiến lượccónghĩa làbiết tập trungvàocáiquan trọng,vàomột sốmục tiêu ítỏicó thểmang lạichochúng tamộtưu thế tươngđối,vàocáiquantrọngđốivớichúngtachứkhôngphảiđốivớinhữngngườikhác.Có

chiến lượccòncónghĩa là lênkếhoạchvà thựchiệnkếhoạchđãvạch ramộtcáchquyếttâmvàkiênđịnh.

KiểuTưduy80/20mangtính

phituyếntính

Kiểu tưduy truyền thốngđượcbọc trong lớpvỏ củamộtmôhìnhnhậnthứcrấtvữngvàngnhưngđôi lúc lại thiếuchínhxácvàgâynhiềuphươnghại.Kiểutưduynàylàtuyếntính.Nótinrằngxgâyray,ygâyraz,vàblàhệquả tấtyếucủaa.Anh làmembuồnvìanhđếnmuộn.Dokhôngđượchọchànhđếnnơiđếnchốnnêntôimớiphảinhậncôngviệckhôngchúttriểnvọngnào.Tôitrướcgiờvẫnluônthànhcôngvìtôirấtthôngminh.HitlergâyraĐệnhịThếchiến.Côngtycủatôikhôngthểpháttriểnvìngànhđangtrênđàxuốngdốc.Tìnhtrạngthấtnghiệplàcáigiámàchúngtaphảitrảchotìnhtrạnglạmphátthấp.Đánhthuếcaolàcầnthiếtnếuchúngtamuốnchămsócchongườinghèo,ngườibệnhvàngườigià.Vânvânvàvânvân.

Tấtcảnhữnglậpluậntrênlàvídụchokiểutưduytuyếntính.Ngườitadễbịcuốnhútvàokiểutưduynàyvìnóđơngiản,mangtínhkhuônmẫu.Vấnđềởchỗcáchtưduynhưthếlàmộtsựmôtảnghèonànvềthựctại,vàcàngtệhạihơnnữalàsựchuẩnbịchoviệcthayđổithựctại.Cácnhàkhoahọcvàsửhọctừlâuđãtừbỏkiểutưduytuyếntínhnày.Vậytạisaocácbạnlạicứbámvàonóchứ?

Tưduy80/20 làvị cứu tinhcủacácbạn.Khôngmộthiện tượngnàodomộtnguyênnhânduynhấtgâyra.Khôngcógìlàtấtyếucả.Khôngcómộthiệntượngnàoluônởtrạngtháicânbằnghoặckhôngthểcảitạo.Conngườikhông nhất thiết phải cam chịu những tình huống không nhưmongmuốnnào.Nhữnggìchúngtamuốnkhôngnhấtthiếtđềulànhữngcáikhôngthểđạtđược.Mấyaimàbiếtđượcnguyênnhângâyramộtsựviệcnàođó,dùtốthayxấu.Nguyênnhâncó thểcó tầmảnhhưởngsâusắcnhưng lạikhónhậndiệnhoặcthậmchícóphạmviảnhhưởngkhôngrộng.Chúngtacóthểlàmthayđổihẳntìnhthếchỉvớimộthànhđộngnhỏ.Chỉcómộtsốítquyếtđịnhmới thựcsựcóýnghĩa.Vànhữngquyếtđịnhcóýnghĩa thì lạicóýnghĩarấtlớn.Chúngtaluôncóthểthựchiệnsựchọnlựa.

KiểuTưduy80/20tránhđượccáibẫycủacáilô-gíchtuyếntínhbằngcáchdựavàokinhnghiệm,nội quanvà trí tưởng tượng.Nếubạn cảm thấybấthạnh,đừnglonghĩvềnhữngnguyênnhânkhảdĩgâyratìnhtrạngđó.Hãy

nghĩ đến những dịp bạn cảm thấy sung sướng và tìm cách đưamình vàonhững tình huống tương tự.Nếu công việc của bạn không đi đến đâu cả,đừngsuynghĩvẩnvơnhằmtìmcáchcảithiệntừngchút:mộtvănphònglớnhơn,mộtchiếcôtôđắttiềnhơn,mộtchứcdanhnghekêuhơn,làmviệcítgiờ hơn,một ông sếp thông cảmhơn.Hãynghĩ về những thành tựu quantrọngítỏimàbạngặtháiđượctrongsuốtquãngđờicủamìnhvàcốtìmcáchgặtháithêmnhữngthànhtựunhưvậy,nếucầnđổihẳncôngviệchoặcthậmchí nghề nghiệp của mình. Đừng cố tìm ra nguyên nhân, nhất là nhữngnguyênnhângâynênthấtbại.Hãyhìnhdungvàtạoranhữngtìnhhuốngcóthểlàmchobạnhạnhphúcvàlàmviệccóhiệuquả.

KiểuTưduy80/20kếthợp

giữathamvọngcựcđoan

vớimộtcungcáchtựtin,thoảimái

Chúngtađượctạothóiquensuynghĩrằngđãcócaovọngthìphảibônbangượcxuôi,làmviệcngàyđêm,tànnhẫn,hysinhbảnthânvàngườikhácvìmộtsựnghiệp,vàsựbậnrộntháiquá.Nóitómlại,chúngtaliêntưởngđếnmộtcuộctranhgiànhácliệt.Chúngtaphảitrảmộtgiáquáđắtchosưliêntưởngnày.Sựtươngliênnàykhôngphảilàcáichúngtamongmuốnvàcũngkhôngcầnthiết.

Mộtsựkếthợpkháchấpdẫnhơnnhiều,vàítnhấtcũngdễđạtđượckhôngkém,chínhlàsựkếthợpgiữacaovọngvàmộtcungcáchtựtin,thoảimáivàvănminh.Đây chính là lý tưởng80/20, nhưngnó lại dựa trên cơ sở thựcnghiệmvữngchắc.Hầuhếtnhữngthànhtựuvĩđạiđượctạoraquasựkếthợp giữa sự chuyên tâm đều đặn và sự thấu hiểu chợt đến. Hãy nghĩ vềArchimedestrongbồntắmhoặcNewtonđangngồidướigốccâychợtbịquảtáorơitrúngđầu.NhữngýtưởngcựckỳquantrọngđóhẳnđãkhôngthểcónếuArchimedes trước đó không hề suy nghĩ về lực đẩy hay nếuNewtonkhônghềnghĩgìvềtrọnglực;songnhữngýtưởngấycũngsẽchẳngcóđượcnếunhưArchimedesbị xiềngvàobàn làmviệchaynếuNewton cứ lu bùhướngdẫncácnhómkhoahọcgia.

Hầuhếtnhữnggìchúngtađạtđượctrongđờicógiátrịquantrọngđốivớichúngtahayvớinhữngngườikhácluônxảyratrongmộtkhoảngthờigiannhỏnhoitrongcuộcsốngcủachúngta.Suynghĩkiểu80/20vàquansátsẽgiúpchúngtathấyrõđiềuđó.Chúngtaluôncóthừathờigian.Chúngtatự

làmmấtgiátrịcủamìnhdothiếuthamvọnghoặcgiảđịnhrằngthamvọngđòihỏichúngta lúcnàocũngphảihốihả,bậnrộn.Thànhquảđạtđượclànhờsựthấuhiểuvàhànhđộngcóchọnlọc.Tiếngnóinhỏ,lặngthinhcủasựtrầmtĩnhcómộtvịtrírấtlớntrongcuộcsốngchúngtahơnlàchúngtanghĩ.Ýtưởngxuấthiệnkhichúngtađangtrongtâmtrạngthoảimáivàcảmthấyvuivẻvớibản thânchúng ta.Ý tưởngđòihỏiphải có thờigian–và thờigian,tráivớiquanniệmthôngthườngcủangườiđời,luônsẵncódồidào.

Nhữngýtưởng80/20choriêngtừngcánhân

NhữngtrangcònlạicủaPhần3nàysẽkhámphámộtsốýtưởng80/20đểápdụngvàocuộcsốngcủariêngbạn,vàmộtsốýtưởngđượcchọnrađâyđểlàmmẫu.Chỉcầnđemmộtvàiýtưởngratriểnkhaithựchiệnlàbạncóthểcảithiệnchấtlượngcuộcsốngcủabạnmộtcáchđángkể.

„80% thành tựu và hạnhphúc xảy ra trong20% thời gian của bạn – vànhữngthờikỳcaotràonàycóthểmởrộnghơnrấtnhiều.

„Cuộcsốngchúngtabịảnhhưởngsâusắc,dùtíchcựchaytiêucực,bởimộtsốítsựkiệnvàquyếtđịnh.Nhữngquyếtđịnhítỏiấythườngđượcthựchiệnmột cáchmặcnhiên chứkhôngphảiquamột sự chọn lựa cóý thức:chúngtaphómặcchocuộcđờiđẩyđưahơnlàtựtạoracuộcsốngcủamình.Chúngtacóthểcảithiệncuộcsốngcủamìnhmộtcáchđángkểbằngcáchnhậnranhữngbướcngoặcvàđưaranhữngquyếtđịnhcóthểlàmchochúngtahạnhphúchơn,làmviệchiệuquảhơn.

„Luôncómộtsốítnguyênnhândẫnđếnnhữngsựviệcxảyravàthườngchúngkhôngphảilànhữngnguyênnhândễnhậnthấy.Nếucóthểnhậndiệnvàcôlậpđượcnhữngnguyênnhânchínhyếu,chúngta thườngcóthểgâyảnhhưởnglênchúngnhiềuhơnlàchúngtanghĩ.

„Aicũngcóthểđạtđượcmộtcáigìđócóýnghĩa.Cáichínhkhôngphảilàsựnỗlực,màlàtìmchoramụctiêuđúngđểđạttới.Bạncóthểlàmmộtsốviệchiệuquảhơnnhiềusovớinhữngviệckhác,nhưnglạigiảmđimứcđộhiệuquảbằngcáchlàmquánhiềuviệcmàkhảnăngcủabạnkhôngđượctốtbằng.

„Trongcuộcchơibaogiờcũngcóngười thắngkẻthua–vàkẻthuabaogiờ cũng nhiều hơn. Bạn có thể là người chiến thắng nếu biết chọn đúngcuộcchơi,đúngđộichơivàđúngphươngpháp.Bạnsẽcónhiềucơhộichiến

thắnghơnbằngcáchgiậtcơmayvềphíamình(mộtcáchcôngbằngvàhợplệ)hơnlàcốnângcaokhảnăngcủamình.Bạnsẽcónhiềucơhộithắngnữaởnhữngcuộcchơimàtrướcđóbạnđãgiànhphầnthắng.Bạncónhiềucơhộithắnghơnnếubạnbiếtlựachọncuộcchơichomình.

„Hầuhếtnhữngthấtbạicủachúngtalàởnhữngcuộcchơimàngườikháckéochúngtavào.Hầuhếtchiếnthắngcủachúngtalàởnhữngcuộcchơimàchúng tamuốn thamgia.Chúng takhông thắngđượchầuhếtnhữngcuộcchơivìchúngtathamgiavàonhữngcuộcchơisailầm:cuộcchơicủangườikhác,chứkhôngphảicủachúngta.

„Ítaithựcsựxemtrọngmụctiêu.Ngườitathườngđổđềucôngsứcvàoquánhiềuviệchơn làdồn sức lực, suynghĩvàomộtvài việcquan trọng.Nhữngngườigặtháinhiềuthànhtựunhấtlànhữngngườibiếtchọnlọcvàcótínhquyếttâm.

„Ngườitađasốbỏphầnlớnthờigiancủamìnhvàonhữnghoạtđộngcógiátrị thấpđốivớihọvàvớinhữngngườikhác.Người tưduyKiểu80/20tránhđượccáibẫynàyvàcóthểđạtđượcnhiềuhơntừnhữngmụctiêuítỏi,cógiátrịcaohơnmàkhôngcầntốnthêmcôngsứcgìđángkể.

„Một trongnhữngquyếtđịnhquan trọngnhấtmàmộtngườicó thểphảiđưaratrongđờilàviệcchọnnhữngngườiliênminh.Hầunhưkhôngcógìcóthểthựchiệnđượcnếukhôngcóliênminh.Conngườiphầnđôngkhôngchọnchomìnhnhữngngười liênminhmộtcáchthậntrọng,hoặcthậmchíchẳnghềchọngìcả.Nhữngngười liênminh từđâuđóxuấthiệnmà thôi.Đâychínhlàtrườnghợpnghiêmtrọngcủaviệcphómặcchocuộcđờiđưađẩy.Conngườihầuhếtcónhữngngười liênminhkhôngphùhợp.Ngượclại,phần lớncóquánhiều liênminhnhưng lạikhông tậndụngđúngmức.NhữngngườitưduyKiểu80/20biếtchọnliênminhchomìnhmộtcáchcẩntrọng,vàbiết xâydựng liênminhđểđạt đượcnhữngmục tiêu cụ thể củamình.

„Một trường hợp đặc biệt của việc chọn liênminhmột cách thiếu thậntrọnglàchọn“ngườibạnđời”khônghợpvớimình.Ngườitađasốcóquánhiều bạn bè và không “hưởng thụ” đượcmột nhóm bạn thâm giao đượcsànglọcmộtcáchkỹcàng.Nhiềungườichọnlầmbạnđời–vàthậmchícònnhiềungườihơnnữakhôngbiếtnângniumộtđúngđắnngườibạnđờiđãchọncủamình.

„Tiềncủanếusửdụngđúngcóthểtạođiềukiệnchochúngtacóđượcmộtcuộcsốngtốthơn.Ítaibiếtcáchlàmchotiềnđẻratiền,nhưngngườitưduyKiểu80/20tấtcóthểlàmđượcđiềuđó.Miễnlàkhôngđượcđặttiềncủalêntrênlốisốnghayhạnhphúcthìkhảnănglàmchotiềnđẻratiềnchẳnggâyphươnghạigì.

„Ítngườibỏ rađủ thờigianvà suynghĩđểvunđắpchohạnhphúccủachínhmình.Họchỉmưucầunhữngmụcđíchgiántiếpnhưtiềntàihaydanhvọngmàcóthểkhócóđượcvà,khiđạtđượcrồi,mớithấychúngchẳngthểmanglạihạnhphúcgì.Hạnhphúckhôngnhữngkhôngphảilàtiềncủamànócũngchẳngcóchútgìgiốngvớitiềncủacả.Tiềncủakhôngtiêuxàicóthểdànhdụm,đemđầutư,vàđẻthêmratiềnnhờvàosựdiệukỳcủalãikép.Thế nhưng hạnh phúc không hưởng thụ hômnay không hề dẫn đến hạnhphúc cho ngày sau. Hạnh phúc, cũng như khối óc, sẽ bị suy kiệt đi nếukhôngđượcchovậnđộng.NhữngngườitưduyKiểu80/20biếtrõcáigìtạorahạnhphúcvàtheođuổinómộtcáchcóýthức,thôngminhvàphấnkhởi,và tậnhưởnghạnhphúchômnayđểxâydựngvà“khuếchđại”hạnhphúcchotươnglai.

Thờigianđãsẵnsàng“tácchiến”

XuấtphátđiểmtốtnhấtđểsuynghĩKiểu80/20vềthànhđạtvàhạnhphúclàđềtàithờigian.Cáchđánhgiácủaxãhộichúngtavềchấtlượngvàvaitròcủa thờigianquảcònrấtkém.Nhiềungườibằng trựcgiáchiểuđượcđiềunàyvàhàngtrămngànngườilàmcôngtácđiềuhànhbậnrộnđãcốtìmcáchsửa chữa qua hình thức quản lý thời gian. Nhưng họ chỉ đang thực hiệnnhữngđiềuchỉnhlặtvặt.Toànbộcáchsuynghĩcủachúngtavềthờigiancầnphảiđượcthayđổi.Chúngtakhôngcầnquảnlýthờigian:Chúngtacầnmộtcuộccáchmạngthờigian.

10

Cáchmạngthờigian

Phíasaulưngvăngvẳngtôinghe

Tiếngthờigianphinướckiệuđếngần;

Vàphíatrướcmuôntrùngtôithấy

Nhữngcõimiềnbấttậnbaola.

AndrewMarvell

Hầuhếtmọingười,dùcựckỳbậnrộnhaycựckỳnhànrỗi,đềucầnmộtcuộc cáchmạng thời gian.Vấnđề khôngphải là chúng ta thiếu thốn thờigianhaythậmchícóquáthừathờigian.Chínhcáchchúngtasửdụngthờigian,vàthậmchílàcáchchúngtanghĩvềthờigian,mớilàvấnđề–vàlàcơhộicủachúngta.Đốivớinhữngaichưatừngkinhquamộtcuộccáchmạngthờigianthìđóchínhlàcáchnhanhnhấtđểtạoramộtbướcnhảyvọttronghạnhphúccủacuộcsốngvàmứcđộhiệuquảtrongcôngviệccủamình.

Nguyênlý80/20vàcáchmạngthờigian

Nguyênlý80/20,khiápdụngvàoviệcsửdụngthờigian,đưaranhữnggiảthiếtsau:

„Hầuhếtnhữngthànhtựulớncủabấtkỳmộtcánhânnào–tứclàhầuhếtnhữnggiátrịmàaiđólàmtăngthêmvềphươngdiệncánhân,nghềnghiệp,trí tuệ,nghệ thuật,vănhóahay thểdục thể thao–đềuđạtđược trongmộtkhoảng thời gian nhỏ nhoi trong cuộc đời của người ấy. Luôn cómột sựthiếucânđốigiữacáiđượctạoravàlượngthờigianbỏrađểthựchiện,chodùthờigianđượctínhtheongày,tuần,tháng,nămhaycảmộtđờingười.

„Tươngtựnhưvậy,phầnlớnhạnhphúcmộtcánhâncóđượcchỉxảyratrongnhữngkhoảng thờigiangiớihạn.Nếuhạnhphúccó thểđođạcmộtcách chính xác thì phần lớn hạnh phúc có được chỉ xuất hiện trong mộtkhoảngthờigiankhánhỏtrongđờingười,vàđiềunàyđúngvớihầuhếtmọithờikỳdùthờikỳđóđượctínhtheongày,tuần,tháng,nămhaycảmộtđờingười.

Chúngtacóthểdiễnđạtlạihaiphátbiểutrênmộtcáchkhôngchínhxáclắmnhưnggọnhơn,ápdụngcôngthức80/20nhưsau:

„80%thành tựuđạtđược trong20%thờigianbỏra;nóingượclại,80%lượngthờigianbỏrachỉdẫnđến20%giátrịđượctạora.

„80%hạnhphúccóđượcchỉtrong20%thờigiancủacảmộtđờingười;và80%thờigiantạorachỉ20%hạnhphúc.

Nênnhớnhữngphátbiểu trênchỉ làgiả thiếtcầnphảikiểmchứngbằngkinhnghiệmbảnthân,chứkhôngphảilànhữngchânlýhiểnnhiênhaykếtquảcủamộtcôngtrìnhnghiêncứutoàndiện,thấuđáo.

Ởnhữngtrườnghợpmàcácgiảthiếttrênđúng(nhưchúngvẫnđúngởđasốcáctrườnghợp),chúngmangbốnhàmýđầyngạcnhiênsauđây:

„Hầuhếtnhữngviệcchúngtalàmđềucógiátrịthấp.

„Mộtvàikhoảngthờigianngắnngủitrongđờiquýgiáhơnnhiềusovớitoànbộkhoảngthờigiancònlại.

„Nếucóthểcanthiệpvàovấnđềnày,chúngtaphảilàmmộtcáigìđótriệtđể.Sẽchẳngđượcgìnếuchúngtachỉ thựchiệnnhữngthayđổi lặtvặtvàlàmchoviệcsửdụngthờigiancủachúngtađượchiệuquảhơnđôichút.

„Nếuchúngtabiếttậndụngchỉ20%lượngthờigiancủamìnhthìlàmgìcóchuyệnthiếuthờigian!

HãybỏramộtvàiphúthoặcvàigiờsuygẫmxemNguyênlý80/20cóứngvớitrườnghợpcủabạnởnhữngphươngdiệntrênhaykhông.Sốphầntrămchínhxáckhôngquantrọngvìdẫusaođinữachúngtacũngkhôngthểnàođođếmđượcchúngmộtcáchchínhxác.Câuhỏichínhyếu là liệucóhaykhôngmộtsựmấtcânđốilớngiữalượngthờigianbỏravàthànhtựuhayhạnhphúcmàchúngtacóđược.Liệu1/5thờigianlàmviệccóhiệuquảnhấtcủabạncó tạorađược4/5kếtquảcógiá trịkhông?Liệu4/5khoảng thờigianhạnhphúccủabạncótậptrungvào1/5khoảngthờigiancủađờimìnhkhông?

Đâylànhữngcâuhỏiquantrọngvàdođókhôngnêntrảlờiqualoa.Cólẽtốt hơn là bạn nên xếp quyển sách này quamột bên và đi dạomột vòng.Đừngquaytrởlạichođếnkhibạnchắcchắnrằngviệcsửdụngthờigiancủabạncócânđốihaykhông.

Vấnđềkhôngphảilàquảnlýthờigiancủabạntốthơn

Nếuviệcsửdụngthờigiancủabạnlàmấtcânđốithìbạncầnphảicómộtcuộccáchmạngthờigian.Bạnkhôngcầnphảitổchứcthờigianlạichotốthơnhaythayđổicáchphânbốthờigianchonhữngcôngviệccủamình.Bạncầnphải thayđổihoàn toàncáchsửdụng thờigiancủamìnhvàcó lẽbạn

cũngcầnphảithayđổicáchsuynghĩcủamìnhvềthờigian.

Tuy nhiên, không nên nhầm lẫn cái bạn cần với việc quản lý thời gian.QuảnlýthờigianxuấtpháttừnướcĐanMạchnhưmộtcôngcụhuấnluyệnnhằmgiúpnhữngnhàđiềuhànhbậnrộntổchứclạithờigianchohiệuquảhơn.Hiệnnaynóđãtrởthànhmộtngànhcôngnghiệplênđến1tỉđô-lahoạtđộngkhắpmọinơitrênthếgiới.

Đặctrưngcủangànhquảnlýthờigianhiệnnaykhôngphảilàvấnđềđàotạomàlàsảnxuấtđểbánranhững“ngườiquảnlýthờigian”,nhữngtrợlýriêngchogiámđốc,cảtrongmôitrườnglàmviệctruyềnthốngbằnggiấytờvàmôitrườngmớingàycàngmangtínhđiệntửhơn.Quảnlýthờigiancũngthườngđicùngvớimộtluậnđiệutruyềngiáo:Franklin,tậpđoànpháttriểnnhanhnhấttrongngànhcôngnghiệpnày,cónguồngốcsâuxatừgiáopháiMormon.

Quảnlýthờigiankhôngphảilàmộttràolưuthờithượngvìnhữngngườisửdụngnóthườngtỏrađánhgiárấtcaovềnóvàhọthườngnóirằngnăngsuấtlàmviệccủahọnhờđóđãtănglên15-25%.Thếnhưngmụcđíchcủaviệcquảnlýthờigianlànhằmépdunglượngmộtlítvàomộtlọdungtíchchỉ bằng 1/4. Quản lý thời gian là nhằm tăng tốc. Nó đặc biệt nhắm vàonhữngnhàkinhdoanhbậnrộnchịuquánhiềuáplựcvềthờigian.Ýtưởnglàviệcsắpxếpkếhoạchtốthơnchotừngkhoảngthờigiannhỏtrongngàysẽgiúpnhữngngườiđiềuhànhlàmviệchiệuquảhơn.Quảnlý thờigiancònủnghộviệclậpramộttrậttựưutiênrõràngnhằmthoátkhỏisựtróibuộccủanhữngsựkiệnthườngnhậtmà,dùrấtcấpbách,cóthểchẳngquantrọngđếnthế.

Quảnlý thờigianngầmgiảđịnhrằngchúngtabiếtrõsửdụngthờigianthếnàothìcóhiệuquả,thếnàothìkhônghiệuquả.NếuNguyênlý80/20làđúngthìđấykhôngphảilàmộtgiảđịnhantoàn.Dùsaođinữa,nếuchúngtabiếtcáigìlàquantrọngthìchúngtađãthựchiệnrồi.

QuảnlýthờigianthườngkhuyênconngườinênphânloạicácviệccầnlàmtheotrìnhtựưutiênA,B,CvàD.Trênthựctế,cuốicùngrồihầuhếtmọingườiphân60-70%nhữnghoạtđộngcủamìnhvàonhómAhoặcB.Thếlàhọkết luậnrằngcáihọ thựcsựđang thiếu là thờigian.Đó là lýdovìsaongaytừlúcđầuhọlạiquantâmđếnviệcquảnlýthờigian.Thếlàcuốicùnghọ lập rakếhoạch tốt hơn, làmviệcnhiềugiờhơn,nghiêmchỉnhhơnvà

thường gặp phải thất vọng não nề hơn.Họ trở nên “nghiện” quản lý thờigian,songđiềuđólạikhôngthayđổitậngốcnhữnggìhọlàmhoặcchẳnglàmgiảmđiđángkểmứcđộmặccảmtộilỗilàmìnhvẫnchưabỏrađủcôngsứcchocôngviệc.

Chínhcáitêngọiquảnlýthờigianđãnóilênbảnchấtcủanó.Nóhàmýrằngthờigiancóthểquảnlýsaochocóhiệuquảhơn,rằngthờigianlàmộttàinguyênquýbáovàkhanhiếm,vàrằngchúngtaphảichạytheothờigian.Chúngtaphảibiếttiếtkiệmthờigian.Chỉcầnchonómộtchútcơhộilànóvụtbỏ chúng tamà rađi.Thờigianmấtđi rồi, theo lời nhữngkẻ rêu raoquảnlýthờigian,khôngbaogiờcólạiđược.

Chúngtahiệnđangsốngtrongmộtthờiđạibậnrộn.Cáithờikỳnhànrỗimàtừlâungườitađãtiênđoáncònlâumớicóđược,ngoạitrừđốivớinhữngngườithấtnghiệp.HiệnchúngtađanggặpphảimộttìnhhuốnglốbịchmàCharlesHandynêuralàlượngthờigianlàmviệccủanhữngnhàđiềuhànhđangtănglên–mỗituần60giờlàchuyệnchẳngcógìlạ–nhưngđồngthờitìnhtrạngthiếuviệclàmthìlạingàycàngthêmtrầmtrọng.

Xãhộiđượcphân ra thànhhainhóm:nhómnhữngngười có tiềnnhưngkhông có thời gian để hưởng thụ, và nhóm người có thời gian nhưng lạikhôngcótiền.Sựưachuộngquảnlýthờigianluônsongtồnvớimộtnỗilochưatừngcóxưanayvềviệcsửdụngthờigianmộtcáchđúngđắnvàviệccóđủthờigianđểlàmviệcđạtyêucầunhưmongđợi.

QuanniệmkhácthườngvềthờigianKiểu80/20

Nguyên lý80/20 làmđảo lộnquanniệm thông thườngcủangườiđờivềthờigian.NhữngýgợimởtừviệcphântíchthờigiantheoNguyênlý80/20kháchẳn,vàđốivớinhữngaicònchịucáchsuynghĩtruyềnthốngvềthờigian,có thểgiảiphóngchohọmộtcáchđángkinhngạc.Nguyên lý80/20đưaranhữngnhậnđịnhsau:

„Cáchsửdụngthờigianhiệnnaycủachúngtachưahợplý.Chẳngđượcgìnếuchúngtachỉtìmcáchcảithiệnđôichútvềcáchchúngtasửdụngthờigian. Chúng ta cần phải quay lại từ đầu và đập tan hếtmọi giả định củachúngtavềthờigian.

„Thờigiankhônghề thiếu.Thựcchất, chúng ta cóquáư lànhiều, songchúngtachỉbiếttậndụng20%lượngthờigiancủamình.Vàđốivớinhững

ngườitàigiỏithôngthườngchínhnhữngkhoảngthờigiannhỏnhoimớitạonênsựkhácbiệt.Nguyênlý80/20chorằngnếuchúngtabỏragấpđôithờigianvào20%nhữnghoạtđộngmanglạihiệuquảcaonhấtthìchúngtacóthểlàmviệcmỗituầnhaingàyvàkếtquảđạtđượccaohơn60%sovớihiệnnay.Rõràngnhưthếlàvượtxa,vôcùngxasovớibiệnphápquảnlýthờigianđiêncuồng.

„Nguyênlý80/20xemthờigiannhưmộtngườibạnchứkhôngphảinhưmộtkẻthù.Thờigianquađikhôngphảilàthờigianđãđánhmất.Thờigianluônquaytrởvềvớichúngta.Đólàlýdovìsaocóbảyngàytrongmộttuần,mườihaithángtrongmộtnăm,vàvìsaocácmùacứlặplại.Ýtưởngvàgiátrịđếnvớichúngtakhichúngtabiếtđặtmìnhvàotháiđộhợptác,thoảimáivàthânthiệnvớithờigian.Chínhviệcsửdụngthờigiancủachúngta,chứkhôngphảibảnthânthờigian,mớilàkẻthù.

„Nguyênlý80/20chorằngchúngtanênhànhđộngíthơn.Hànhđộngđẩylùitưduy.Chínhdochúngtacóquáthừathờigiannênchúngtamớiphungphí nó. Khoảng thời gian hiệu quả nhất trong một dự án thường là 20%lượngthờigiancuốicùng,đơngiảnchỉvìchúngtaphảihoàntấtcôngviệctrướcthờihạn.Hiệuquảcủahầuhếtnhữngcôngtrìnhcóthểtănglêngấpđôiđơngiản chỉbằngcáchgiảmđiphânnửa thờihạnhoàn tất.Điềunàykhôngphảilàbằngchứngchosựthiếuthốnthờigian.

Thờigianlàmắtxích“lànhtính”giữaquákhứ,hiệntạivàtươnglai

Cáiđáng lokhôngphải là sự thiếuhụt thờigianmà làviệcchúng ta sửdụngphầnlớnthờigiancủamìnhvàonhữnghoạtđộngcógiátrịthấp.Tăngtốchoặcsửdụng“hiệuquả”hơnthờigiancủamìnhkhônggiúpgìđượcchochúngta.Thựcvậy,nhữngcáchsuynghĩnhưthếthườnggâyravấnđềhơnlàmộtcáchgiảiquyết.

KiểuTưduy80/20hướngchúng tađếnmộtcáchnhìnmang tính“đôngphương”hơnvề thờigian.Khôngnênxemthờigiannhưmộtchuỗi tuyếntínhđitừtráisangphảinhưhầuhếttấtcảnhữngbiểuthịbằngsơđồmàvănhóakinhdoanhđãápđặt.Tốthơn lànênxem thờigiannhưmộtcôngcụđồngbộ,chuyểnđộngtuầnhoàn,đúngtheoýđịnhnhữngngườiphátminhrađồnghồ.Thờigian luônquay trở lại, tạođiềukiệnchochúng tacódịphọchỏi thêm, củngcố thêmmộtvàiquanhệ thâmgiao, tạo ranhững sảnphẩmhaykếtquảtốthơn,vàlàmtăngthêmgiátrịchocuộcsống.Chúngta

khôngchỉtồntạitạithờiđiểmhiệntạinày;chúngtathoátthaitừquákhứvàluôncónhữngkỷniệmđẹpvềquákhứ.Vàtươnglai,cũngnhưquákhứ,đãhiệnhữungaytronghiệntại.SơđồbiểuthịthờigiantrongcuộcsốngchúngtahợplýhơnsovớisơđồtuyếntínhtừtráisangphảilàmộtchuỗihìnhtamgiáclồngvàonhaumỗilúcmộtlớndầnnhưHình37.

Tácdụngcủacáchsuynghĩvềthờigiannhưthếlàmnổibậtnhucầucầnphải luônmang theobênngười cái20%quýgiánhấtmàmìnhcóđược–tínhcách,nănglực,bạnbèvàthậmchílànhữngưuđiểmvềhìnhthể–vàđảmbảorằngnhữngcáiquýbáuấyluônđượcvunđắp,pháttriển,mởrộngvàcủngcốthêm,nhằmlàmtănghiệuquả,giátrịvàhạnhphúc.Chúngtacóthể thực hiện được điều đó bằng cách tạo ra nhữngmối quan hệ thườngxuyên,bềnvữngdựatrênsuynghĩlạcquanrằngtươnglairồisẽtốtđẹphơnhômnay bởi vì chúng ta có thểmang theo và khuếch đại cái 20% tối ưucủaquá khứ và hiện tại để tạo dựngmột tương lai tốt đẹp hơn.Nhìn theocáchấy,tươnglaikhôngphảilàmộtcuốnphimngẫunhiênmàchúngtađãxemquamộtnửavàý thức(vàcảcảmthấysợhãi)về thờigianđangvụtqua.Thayvàođó,tươnglailàmộtphươngdiệncủahiệntạivàquákhứ,tạođiềukiệnchochúngtalàmramộtcáigìđótốtđẹphơn.TưduyKiểu80/20

quảquyếtrằngđiềuđólàhoàntoàncóthể.Tấtcảnhữnggìchúngtaphảilàmlàtạođiềukiệnvàvạchdunghướngchocái20%tíchcựcđópháthuy.

Nhữngchỉdẫncănbảnchongườilàmcáchmạngthờigian

Phầnnàytrìnhbàybảybướcthựchiệnđểchâmngòichocuộccáchmạngthờigian.

Thựchiệnbướcnhảykhókhănvềtâmlý:gạtbỏtâmlýgắnchặtcôngsứcvớikếtquả

Cái khó là chúng ta thích sự cầnmẫn, hay ít nhất là thích cái cảmgiácmìnhlàngườicóđứchạnhvìđã làmviệccầnmẫn.Cáichúngtacầnphảilàmlàgieovàođầuchúngtaýnghĩrằngsựlàmviệccầnmẫn,khôngphảilàcáchhiệuquảđểđạtđượcnhữnggìchúngtamuốn.Sựcầnmẫntạorakếtquảkém.Cóýtưởngvàbiếtlàmnhữnggìmìnhmuốnsẽchochúngtakếtquảrấtcao.

Hãychọnchomìnhnhữngvị thánhbổnmạng lườinhácnhưngcónăngsuất cao.Với tôi đó làRonaldReagan vàWarrenBuffett.Reagan đã tiếnthânmộtcáchdễdàngtừmộtdiễnviênhạngBlênthànhconcưngcủaĐảngCộnghòaCánhhữu,ThốngđốcbangCaliforniavàTổngthốngthànhcôngcủaHoaKỳ.

ThếReaganđãcónhữnggìđểthànhcôngnhưthếchứ?Mộtvẻđiểntrai,một chất giọng ngọt ngào ngất ngâymà ông biết tận dụng trongmọi tìnhhuốngphùhợp(màđỉnhđiểmchắcchắn làcâuôngnóivớibàNancykhiôngbịtrúngđạn,“Emơi,anhđãquênhụpđầuxuốngné”),mộtvàicộngsựcựckỳsắcsảochuyêntráchviệcvậnđộng,mộtnétduyêndángkiểuxưa,vàmộtcáchnhìnvềnướcMỹvà thếgiớinhưtrongphimDisney.SựchuyêntâmlàmviệccủaôngReagantốtlắmthìcũngrấtlàgiớihạn,khảnăngnắmbắttìnhhìnhcủaôngcònkémhơnnữa,vàkhảnăngtruyềncảmhứngchonướcMỹthậmchílạicòntệhạihơn.NóitheocáchcủaChurchilllà,xưanaychẳngcómấyaiđạtđượcnhiềuthànhtựunhưthếvớimộtlượngcôngsứcítỏiđếnthế.

WarrenBuffett (một thời) trở thànhngườigiàunhấtnướcMỹbằngcáchđầutư.Khởinghiệpvớisốvốnrấtnhỏ,ôngđãlàmtăngsốvốncủamìnhởmứccaohơnnhiềusovớimứctănggiátrungbìnhởthịtrườngchứngkhoán.Ôngtađãlàmđượcđiềuđómàkhôngcầnphảithựchiệnphântíchgìnhiều

(ôngtakhởinghiệptrướckhingườitaphátminhraloạithướctrượtlô-ga)màcơbản chỉ là nhờvàomột sốý tưởngmàông ápdụngmột cáchnhấtquán.

BuffettbắtđầucuộchànhtrìnhlàmgiàumaulẹcủamìnhvớimộtÝtưởngLớn:cáctờbáođịaphươngMỹđượcđộcquyềntạiđịaphương,vàđiềuđótạoramôitrườnglýtưởngchosựnhượngquyềnkinhdoanh.Ýtưởngđơngiảnnàyđãmangvềchoôngmộtkhoảntiềnkhổnglồ,vàphầnlớnnhữngkhoản tiềnôngkiếmđượcsauđó là từnhữngcổphần trongngành truyềnthông,mộtngànhcôngnghiệpmàôngrấtamtường.

Buffettsửdụngcôngsứccủamìnhmộtcáchrấtưlàtiếtkiệm,nếukhôngmuốnnói làôngta lườinhác.Trongkhihầuhếtnhữngngườiquảnlýquỹmuanhiềucổphiếuvàovàthườngxuyênkhuấyđộngcổphiếu,Buffettchỉmuamộtvàicổphầnvàgiữsuốtnămnàyquanămkhác.Ôngkhinhthườngquanniệmvềviệcđadạnghóadanhmụcđầutư,màôngđặtchocáitênlàphươngphápthuyềnNoah:“Cứmỗithứmuavàibacáithìcuốicùngtasẽcómộtsởthú”.Triếtlýđầutưcủaông“gầnnhưlàtriếtlýùlì”.

Cứlúcnàotôibịcámdỗmuốnlàmnhiều,tôinhớđếnRonaldReaganvàWarren Buffett. Các bạn nên nghĩ ra cho riêng mình những tấm gương,những người bạn quen biết hay những người nổi tiếngmà công chúng aicũngbiết,đạidiệncho tính ì cóhiệuquả.Hãy thườngxuyênnghĩđếnhọhơn.

Hãytrútbỏmặccảmtộilỗi

Trútbỏmặccảmtộilỗirõràngcóliênquanđếnnhữngnguyhạicủaviệclàmviệcquásức.Nhưngnócũngcóliênquanđếnviệclàmnhữnggìmìnhthích.Chuyệnđókhôngcógì là sai trái cả.Cógiá trị gì đâukhibạn làmnhữngviệcmàmìnhkhôngthích.

Hãylàmnhữngviệcmàbạnmuốnlàm.Hãybiếnchúngthànhcôngviệccủamình;hãybiếnviệclàmcủamìnhthànhnhữngviệcấy.Gầnnhưtấtcảnhữngai trởnêngiàucóđềucó thêmmộtphần thưởng làhọ trởnêngiàubằngcáchlàmnhữnggìhọthích.Điềunàycóthểxemlàmộtvídụnữachotínhmấtcânđốikiểu80/20trongvũtrụnày.

20%dânsốkhôngnhữngđượchưởng80%củacảimàcònđộcchiếm80%niềmvuitừcôngviệccủahọ.Vàhọvẫnlạilàsố20%nhómngườiấy!

JohnKennethGalbraith,cái lãothôlỗtínđồthanhgiáoấy,đãhướngsựchúýcủaconngườivàosựbấtcôngcănbảntrongthếgiớiviệclàm.Giớitrunglưukhôngnhữngđượctrảlươngcaohơnmàcòntìmđượcnhữngviệclàmthúvịhơnvàthíchnhữngcôngviệcđóhơn.Họcónàothưký,trợlý,đượcđiđâyđiđótheotiêuchuẩnhạngnhất,ởnhữngkháchsạnsangtrọng,vàcócuộcsốnglàmviệcthúvịhơn.Quảthực,bạnphảicómộttàisảnriêngkếch xùmà có thể hưởng được những bổng lộcmà các nhà công nghiệpngàynaythườngxuyêntựthưởngchomình.

Galbraith đưa ra quanđiểmcáchmạng là nhữngngười làmnhững côngviệcít thúvịhơncầnphảiđượctrảlươngcaohơnnhữngngườiđượcgiaonhữngcôngviệcthúvịhơn.Thậtlàmộtkẻpháđám!Nhữngquanđiểmnhưthếbịxemlàkhiêukhích,nhưngchúngchẳngmangđếnkếtquảgìcả.Cũngnhưvớitấtcảnhữnghiệntượng80/20,nếubạnnhìnsâubêndướisựviệc,bạnsẽcóthểtìmthấymộtlô-gíchsâuxađằngsausựbấtcôngnày.

Đối với trường hợp trên thì lô-gích rất đơn giản. Những người gặt háinhiều thành tựunhất bắt buộcphải thíchnhữnggìmình làm.Chỉ khi nàochúngtacảmthấythỏamãnchúngtamớicóthểtạoramộtcáigìđócógiátrịkhácthường.Cácbạnthửnghĩvềbấtkỳmộtnghệnhânởbấtkỳlĩnhvựcnào.Chấtlượngvàsốlượngcôngtrìnhtạoraquảđángkinhngạc.VanGoghchưa bao giờ ngừng sáng tác. Picasso điều hành một xưởng vẽ trước xaAndyWarholvìôngtayêuthíchnhữnggìmìnhlàm.

Hãychiêmngưỡngnhữngtácphẩmđồsộ,đậmđầytínhdục,vàthănghoacủaMichelangelo.Ngaycảnhữngtácphẩmcòndởdangmàtôicònnhớ–David, kẻ nô lệ hấp hối, Thư viện Lô-ren-xô, Phòng thánhmới, trần nhàNguyệnđườngSích-tin,ĐứcMẹSầuBitrongNhàthờThánhPhê-rô–cũngđã quá phi thường đối vớimột cá nhân.MộtmìnhMichelangelo làm tất,khôngphảivìđólàcôngviệccủaông,hayvìôngsợĐứcgiáohoàngJuliusĐệnhịtínhtìnhcáukỉnh,càngkhôngphảivìtiền,màbởivìôngyêunhữngtácphẩmcủamìnhvànhữngchàngtraicủamình.

Cólẽcácbạnkhôngcónhữngđộnglựcthúcđẩynhưvậy,songcácbạnsẽkhôngthểnàotạorabấtkỳcáigìcógiátrịlâudàitrừphicácbạnmuốntạoranó.Điềunàycũngápdụngđượcchonhữngvấnđềmangtínhthuầntúycánhâncũngnhưchocácvấnđềthuộcvềcôngviệc.

Khôngphảilàtôiđangkêugọimọingườicứsuốtđờilườinhác.Làmviệc

là một hoạt động tự nhiên nhằm thỏa mãn nhu cầu bên trong con ngườichúngta,nhưnhữngngườithấtnghiệp,hưutrívànhữngaiđộtngộtgiàulênsớmnhậnrađiềuđó.Mỗingườicómộtnhịpsốngriêng,mộtsựcânđốitốiưugiữacôngviệcvàvuichơi,vàhầuhếtconngườicó thểnhậnbiếtmộtcách trựcgiáckhinàohọquá lườihoặcquá siêngnăng.CáihaynhấtcủaKiểuTưduy80/20lànókhuyếnkhíchngườitatheođuổinhữnghoạtđộngmang lại giá trị hoặc sự thỏamãn cao trong những lúc làmviệc hoặc vuichơi,chứkhôngphảivứtbỏcôngviệcđểvuichơi.Nhưngtôinghĩrằnghầuhếtchúngtacốgắngquásứcvàonhữngviệcsailầm.Thếgiớingàynaysẽhưởngđượcnhiềulợiíchhơnnếumộtlượngcôngviệcíthơncóthểdẫnđếnviệctạoranhiềuhơnlượngsảnphẩmtrítuệvàsángtạo.Nếuviệctăngkhốilượngcôngviệclênnhiềulàcólợichosố20%ngườinhànrỗitrongchúngta thì việc giảmmạnh khối lượng công việc sẽ có lợi cho số 20% nhữngngườilàmviệccậtlực.Vàhànhđộngácbítnhưthếsẽcólợichoxãhộiởcảhai phương diện.Khối lượng công việc kémquan trọng hơn nhiều so vớichấtlượngcủacôngviệc,vàchấtlượngcôngviệcphụthuộcvàosựtựđịnhhướng.

Hãygiảithoátmìnhkhỏinhữngnghĩavụdongườikhácápđặt

Cóthểdựđoánmộtcáchkháchắcchắnrằng80%lượngthờigianbỏramang lại cho chúng ta 20% kết quả, và 80% khối lượng công việc là dongườikhácépbuộcchúngtalàm.

Chúng ta ngày càng thấy rõ rằng ý tưởng làm việc trực tiếp cho ngườikhác,cómộtviệclàmổnđịnhnhưnglạichẳngcóbaonhiêuquyềntựchủchỉlàmộtgiaiđoạntạmthời(dẫurằngcóthểkéodàiđếnhaithếkỷ)tronglịchsửcủaviệclàm.Chodùbạnlàmviệcchomộttậpđoànlớn,bạnvẫnnênnghĩrằngđanglàmviệcđộclập,chochínhmìnhdùbạnnằmtrongsổlươngcủaTổngcôngtyMonolith.

Nguyênlý80/20thườngxuyênchothấyrằngsố20%ngườigặtháinhiềuthànhcôngnhấthoặc là làmviệcchochínhbản thânhọhoặc làmviệccứnhưlàmộtcánhânđộclập.

Ýtưởngnàycóthểápdụngvàonhữnglĩnhvựcngoàicôngviệc.Rấtkhómàtậndụngthờigiancủamìnhchotốtnếunhưbạnkhôngkiểmsoátđượcthời gian. (Thực tế thì cho dù bạn có kiểm soát được thời gian đi nữa thìcũngkhómàtậndụngnómộtcáchhữuhiệuvìkhốióccủabạnbịgiamhãm

bởimặc cảm tội lỗi, bởiquyướcvànhữngýkiếnvềnhữngviệcbạn cầnphải làmtừbênngoàiápđặtvào–songít ra thìbạncóđượccơhộigiảmnhữngràocảnnàyđếnmứcđángkể.)

Bạnkhông thể,và thậmchíkhôngnên, làmtheo lờikhuyêncủa tôimộtcáchquáđà.Bạnluôncónhữngnghĩavụđốivớingườikhácvànhữngnghĩavụấycó thểcựckỳcó íchchophíabạn.Ngaycảnhàdoanhnghiệpcũngthựcsựkhôngphảilàđộclậphoàntoàn,khôngcótráchnhiệmnàođốivớiai.Nhàdoanhnghiệpluôncóđốitác,nhânviên,nhữngngườiliênminhvàmộtmạnglướiquanhệ.Nhàdoanhnghiệpkhôngthểmongđợigìtừhọnếunhàdoanhnghiệpkhông làmcáigìđóchohọ.Mấuchốt làphảibiếtchọnđốitácvànghĩavụcủamìnhmộtcáchcóchọnlọcvàcẩntrọng.

Hãysửdụngthờigiancủamìnhmộtcáchlậpdị,khácngười

Bạnkhócóthểsửdụngcái20%quýgiánhấtcủathờigianmìnhcóđểtrởthànhmộtngườilínhgiỏi,đểlàmnhữngcáimàngườikhácmongđợiởbạn,đểthamdựnhữngcuộchọpmàmọingườigiảđịnhbạnphảicómặt,đểlàmnhữngviệcmànhữngngườicùngtranglứalàmhoặclàmđúngtheonhữngquyướccủaxãhộiđốivớivaitròmàbạnđangcó.Thựcchất,bạnnênđặtvấnđềliệunhữngđiềutrêncócầnthiếthaykhông.

Bạnsẽkhôngthểnàothoátrakhỏicáivòng80/20–cáitìnhtrạnglà80%lượng thờigianđượcdùngvàonhữnghoạtđộngkhôngquan trọng–bằngcáchápdụngnhữnggiảiphápvàcáchhànhxửtheoquyước.

Mộtbàitậptốtlàhãytìmranhữngcáchlậpdịhaykhácthườngmàbạncóthểsửdụngthờigiancủamình:Bạncóthểđilệchcáichuẩnđếnmứcnàomàkhôngbị loại rakhỏigiới củamình.Khôngphải tất cảnhữngcách sửdụngthờigiankhácngườiđềulàmtănghiệuquảlàmviệccủabạn,nhưngcómộtvàicáchhoặcchíítlàcũngcómộtcáchcóthểgiúpbạnlàmđượcđiềuđó.Hãyhìnhdung ranhiềukịchbảnvàchọncáikịchbảncó thểchobạnnhiều thời gian nhất để dùng vào những hoạt động có giá trị caomà bạnthích.

Trongsốnhữngngườibạnquenbiết,ailàngườivừalậpdịvừalàmviệccóhiệuquả?Hãytìmxemhọsửdụngthờigiannhưthếnàovàcáchsửdụngthờigiancủahọkhácvớicáchchuẩnnhưthếnào.Cóthểbạncũngmuốnbắtchướcmộtsốviệcmàhọlàmvàtránhlàm.

Hãynhậndiệncái20%cóthểchobạn80%giátrị

Có thể 1/5 lượng thời gian của bạnmang đến cho bạn 4/5 kết quả haythànhtựuvà4/5niềmhạnhphúccóđược.Vìđócóthểkhôngphảilàcùng1/5nguyênnhân(mặcdù thông thườngcósự trùngkhớp lớn),vấnđềđầutiên cần làm là hãy xác định rõ xemmục tiêu của bạn là nhằm đạt đượcthànhtựuhayhạnhphúc.Tôiđềnghịcácbạnnênnhìnhaimụctiêunàymộtcáchriêngbiệt.

Đối với hạnh phúc, hãy nhận diện những khoảng thời gian hạnh phúc,nhữngkhoảngthờigianngắn,hoặcvàibanăm,đãgópphầntạoraphầnlớnniềmhạnhphúcmàbạncóđược.Hãylấymộttờgiấytrắngvàviếtlênđầutrang dòng chữ “Những khoảng thời gian hạnh phúc” và cố liệt kê ra hếtnhữngkhoảngthờigianmàbạncóthểnhớđược.Vàsauđócốsuyraxemgiữatấtcảnhữngkhoảngthờigianấyhoặcgiữamộtsốkhoảngthờigianấycóđiểmgìgiốngnhau.

Lặp lại cách làm trên cho những khoảng thời gian không hạnh phúc.Nhữngkhoảngthờigiannàythôngthườngkhôngchiếmđến80%thờigiancủabạnvì (đối với hầuhếtmọi người) luôn cómột khoảng thời gian lớnkhônghẳn làhạnhphúc, cũngkhônghẳn làkhônghạnhphúc.Tuynhiên,điềuquantrọnglàphảinhậndiệnchođượcnhữngnguyênnhânquantrọngnhấtgây ra tình trạngkhônghạnhphúcvànhữngđiểmchunggiữanhữngnguyênnhânấy.

Lặplạitoànbộcáchlàmtrênchosựthànhđạt.Nhậndiệnnhữngkhoảngthờigianthànhđạt:nhữngkhoảngthờigianngắnmàbạnđạtđượccaohơnnhiềusovớinhữngkhoảngthờigiancònlạitrongtuần,tháng,nămhaycảđờimình.Ghitrênđầutranggiấydòngchữ“Nhữngkhoảngthờigianthànhđạt”vàcốliệtkêrahếtnhữngkhoảngthờigianthànhđạtmàmìnhcóthểnhớđược,vànếuđượcduyệtquacảđờimình.

Hãycốxácđịnhnhữngđặcđiểmchungcủanhữngkhoảngthờigianthànhđạt.Trướckhikếtthúcviệcphântích,cólẽbạncũngnênxemquabảngliệtkê10cáchsửdụngthờigianchogiátrịcaonhấtởtrang263.Đâylàbảngliệtkêđúckết từkinhnghiệmcủanhiềungườivàcó thểgợinhớchobạnchútgìđó.

Liệtkê riêngranhữngkhoảng thờigiankhông thànhđạtcủabạn.Đó lànhững khoảng thời gian tê liệt nhất, tạo ra giá trị thấp nhất. Bảng liệt kê

mườicáchsửdụngthờigiantạoragiátrịthấpnhấtởtrang263cóthểgiúpíchchobạn.Cũngnhưvậy,giữachúngcóđặcđiểmgìchung?

Bâygiờhãycứtheothếmàhànhđộng.

Hãytănglượng20%thờigiantạorachobạn80%giátrị

Khibạnđãxácđịnhđượcnhữngkhoảngthờigianhạnhphúcvàthànhđạt,cólẽbạnmuốnbỏthêmthờigianvàonhữnghoạtđộngđóhaynhữnghoạtđộngtươngtự.

Khitôigiảithíchýtưởngnày,mộtsốngườichorằngtronglậpluậncủatôicómộtnhượcđiểmvìbỏ thêmthờigianvàonhữnghoạtđộngở20%đầudanhsáchcógiá trịcaocóthểlàmgiảmđikếtquảthuđược.Bỏra lượngthờigiangấpđôivào20%hoạtđộngcógiá trị caocó thểkhôngđưađến80%kếtquả,cólẽchỉlà40,50,60và70%màthôi.

Tôicóhaicâutrảlờichođiểmnày.Thứnhất,vìchúngtakhôngthể(tạibất kỳ thời điểm nào) đo đếm hạnh phúc và mức độ hiệu quả bằng mộtphươngcáchtiệmchínhxác,rấtcó thểnhữngngườiphêbìnhđãnóiđúngtrongmộtsốtrườnghợp.Nhưngthếthìđãsao?Vẫnsẽcómộtsựgiatăngđángkểvềnhữngcáirấttốtđẹpcơmà.

Nhưngcâu trả lời thứhaicủa tôi là tôichorằngnóichungnhữngngườiphêbìnhđãkhôngđúng.Đềnghịcủatôikhôngphảilàbạnlặplạirậpkhuônnhữnggìmàhômnaybạnđanglàmtrongcái20%tạora80%kếtquả.Mụcđíchcủaviệcxácđịnhnhữngđặcđiểmchungcủanhữngkhoảngthờigianhạnhphúcvànhữngkhoảngthờigianthànhđạtlànhằmtáchbiệtramộtcáigìđócơbảnhơnlàcáiđãthựcsựxảyra:Đóchínhlàtáchbiệtracáimàbạnđượctrờiphúchonăngkhiếuđểlàmtốtnhất.

Rấtcóthểcónhữngviệcbạncầnphảilàm(đểbiếnthànhhiệnthựcnhữnghạnhphúc,thànhcôngtiềmtàngcủamình)màbạnchỉmớibắttayvàolàm,vàởchừngmứcnàođó,chưađượchoànhảo,hoặcthậmchíbạnchưahềbắttay vào làm.Ví dụ,DickFrancis trước đây làmột tay đua ngựa vượt ràotuyệtvờinhưngkhônghềviếtvềbíquyếtcủalầnđuađầutiênchođếnkhiôngtađãgần40tuổi.Giờđây,thànhcông,tiềntài,vàcólẽcảsựthỏamãncánhâncóđượctừviệcviếtsáchcònvượtxahơncảnhữngcáimàôngcóđược từ việc đua ngựa. Richard Adams là một công chức nhà nước bậctrung,ởđộtuổitrungniên,khôngmãnnguyệnvớicuộcsốngtrướckhiông

viếtquyểnsáchbánchạynhấtmangtựađềWatershipDown.

Chẳngcógì lạkhiviệcphân tíchnhữngkhoảng thờigianhạnhphúcvàthành đạtmang đến cho chúng ta cái nhìn thấu đáo về những việcmà cánhâncóthểthựchiệntốtnhất,vàvềnhữnggìtốtnhấtchocánhân,giúpchocánhâncóthểbỏthờigianvàoviệcthựchiệnnhữnghoạtđộnghoàntoànmớimẻcótỷlệthànhquả/thờigiancaohơnsovớibấtkỳviệcgìmàhọlàmtrướcđây.Dođó,cóthểcókhảnăngkếtquảsẽtănglên,cũngcóthểgiảmxuống.Thựcchất,mộtđiềumàbạnnênsuyxétchothậtcặnkẽlàthayđổinghềnghiệpvà/hoặclốisốngcủamình.

Mụctiêucơbảncủabạn,saukhiđãxácđịnhđượcnhữnghoạtđộngcụthểvàchungchungchỉchiếm20%thờigiannhưnglạitạora80%hạnhphúcvàthànhquả, là phải tăng lượng20% thời gian và nhữnghoạt động ấy hoặcnhữnghoạtđộngtươngtựđếnmứccóthể.

Mộtmụctiêungắnhạn,thườngcóthểđạttới,làquyếttâmđẩy20%thờigiandùngvàocáchoạtđộngchogiátrịcaolên40%trongvòngmộtnăm.Chỉriênghànhđộngnàycóthểtăng“năngsuất”củabạnlêntừ60đến80%.(Giờđâybạncóhaimảng80%sảnlượngtừhaimảng20%thờigian,dođótổngsảnlượngsẽlà100đến160chodùbạngọtbỏhếttấtcả20%thờigiantừnhữnghoạtđộngtạogiá trị thấp trongviệcdànhra thêmmộtphần thờigianchonhữnghoạtđộngcógiátrịcao!)

Lýtưởngnhấtlàtănglượngthờigiandùngvàocáchoạtđộngtạogiátrịcaolên20-100%.Điềunàychỉcóthểxảyrabằngcáchđổinghềvàlốisốngcủamình.Nếulànhưvậy,hãylênmộtkếhoạch,có thờihạnrõràng,choviệcthựchiệnnhữngthayđổinày.

Loạibỏhoặcgiảmbớtnhữnghoạtđộngtạogiátrịthấp

Đốivới80%hoạtđộngchỉmangđếnchobạn20%kếtquả,lýtưởngnhấtlàloạibỏchúngra.Cóthểbạncầnphảithựchiệnđiềuđótrướckhiphânbốnhiều thờigianhơnchonhữnghoạtđộng tạogiá trị cao (mặcdùngười tathườngnhậnthấyrằngdồnthêmthờigianvàonhữnghoạtđộngtạogiá trịcao là cách hiệu quả nhất để buộc họ dẹp bỏ những hoạt động tạo giá trịthấp,mấtthờigian).

Phảnứngđầu tiênkhi nghephát biểu trên thường là cho rằng chẳng cómấycơhộiđểcóthểtrốnkhỏinhữnghoạtđộngcógiátrịthấp.Nhữnghoạt

độngấyđượcxem làmộtphầnkhông thể tránhkhỏicủanhữngbổnphậntrongcôngviệc,trongxãhộivàtronggiađình.Nếubạnnhậnthấymìnhcósuynghĩnhưthếthìhãysuynghĩlại.

Thôngthườngtrongtìnhhuốnghiệntạicủacácbạnluôncónhiềucơhộicho các bạn thực hiện nhữngviệc làm củamình theomột cách hoàn toànkhác.Hãynhớlờikhuyênnêutrên:hãykhácngườivàlậpdịtrongviệcsửdụngthờigian.Đừngcó“aisaotuidzậy”.

Hãythửđườnglốihànhđộngmớivàxemđiềugìxảyra.Donhữnghoạtđộngmàbạnmuốn loạibỏrachẳngcógiá trịgìnhiều,có thểngười tasẽkhôngpháthiệnđượckhibạnngưngnhữnghoạtđộngđó.Chodùhọcópháthiệnđượcđinữa,họcũngchẳngmàngbuộcbạn làmnhữnghoạtđộngđónếuhọcóthểthấyrằngđiềuđólàmhọphảitốnnhiềucôngsức.

Tuynhiênnếuviệcloạibỏnhữnghoạtđộnggiátrịthấpthậtsựđòihỏimộtsựthayđổitìnhhuốngmộtcáchtriệtđể–mộtviệclàmmới,nhữngngườibạnmới,thậmchímộtlốisốngmớihaymộtbạnđờimới–hãyvạchramộtkế hoạch để thực hiện những thay đổi mong muốn. Bằng không, bạn sẽchẳngbaogiờcóđượckhảnăngđạtđượcthànhcôngvàhạnhphúc.

Bốnvídụvềcáchsửdụngthờigianmộtcáchlậpdị,cóhiệuquả

Vídụ đầu tiên là ôngWilliamEwartGladstone,một chính khách thuộcĐảngTưdoởAnhthờikỳVictoria,ngườibốnlầnđượcbầulàmthủtướng.ÔngGladstone lập dị ở nhiều phương diện, đặc biệt là những nỗ lực bấtthànhcủaôngnhằmcứuvớtnhững“phụnữsangã”khỏinạnmạidâmvànhữngcơntựhànhxáckhôngphảihoàntoànkhôngcóliênquan,nhưngởđâychúngtasẽtậptrungchúývàocáilậpdịtrongcáchsửdụngthờigiancủaông.

ÔngGladstone không bị trói buộc bởi những trách nhiệm chính trị củamình,haynóiđúnghơnlàôngđảmnhiệmrấthiệuquảnhữngnghĩavụấyvìôngsửdụngtùythíchthờigiancủamìnhbằngnhiềucáchkhácnhau.Ônglàmộtngườighiềndulịch,cảtronglãnhthổAnhvàởnướcngoài,thườngthìônghaysangPháp,ÝhayĐứcvìchuyệnriêngkhiônglàmThủtướng.

Ôngtathíchsânkhấukịchnghệ,theođuổinhiềucuộctình(cóthểhầunhưchắcchắnlàkhôngcósựchungđụngxácthịt)vớiphụnữ,đọcsáchnhưđiên(20.000quyểntrongsuốtcuộcđờiông),đọcnhữngdiễnvăndàikhôngthể

tưởngtượngnỗitrongHạviện(màdùquádàivẫnrấtthuhútngườinghe)vàgầnnhư làngườiphátminh ra tròvậnđộngbầu cửhiệnđạimàông theođuổimộtcáchháohứcvàthíchthú.Bấtcứkhinàoôngcảmthấyhơikhôngđượckhỏethìônglêngiườngnằmítnhấtlàcảngàychỉđểđọcsáchvàsuynghĩ.Sựhiệuquảvànănglựcchínhtrịcủaôngcóđượclàdocáchsửdụngthờigiankhácngườicủaông.

TrongsốnhữngvịthủtướngsaunàycủanướcAnhchỉcóLloydGeorge,ChurchillvàThatcher làcógìđósánhđượcvớiôngvềcáchsửdụng thờigiankhácngười,vàcảbavịđócũngđạtđượchiệuquảkhácthường.

Nhữngvídụkhácvềviệcquản lý thờigiankhônggiốngaiđược lấy từgiới tưvấnquản lýbảo thủ.Aicũngbiết rằngnhữngnhà tưvấnphải làmviệcnhưđiênsuốtnhiềugiờ.Banhânvậttôiđưarađây,tấtcảtôiđềubiếtrấtrõ,phávỡhếtmọiquyước.Vàcảbangườihọđềuthànhcôngmộtcáchngoạnmục.

Ngườiđầutiên,tôixingọilàFred,kiếmđượchàngchụctriệuđô-lanhờhànhnghềtưvấn.Anhtachưabaogiờchịubỏcôngđihọctạimộttrườngdoanhthương,nhưnglạilậprađượcmộtcôngtytưvấnrấtlớnvàthànhđạt,ởđóhầunhưmọingườikhácđềulàmviệc70giờhoặchơntrongmộttuần.Fredthỉnhthoảngghéquacơquanvàmỗithángmộtlầnchủtrìnhữngcuộchọpmànhữngngườihùnvốntừkhắpnơitrênthếgiớibắtbuộcphảiquytụvềthamdự.Tuynhiên,Fredthíchbỏthờigianrađểchơiquầnvợtvàđểsuynghĩhơn.Điềukhiểncôngtyvớimộtbàntaysắtnhưngkhôngbaogiờanhtalêntiếng.Fredkiểmsoátmọichuyệnthôngquanămthuộccấpchủchốtcủamình.

Người thứ hai, xin gọi làRandy, làmột trong nămngười thuộc cấp ấy.Ngoạitrừngườisánglậpcôngty,anhtahầunhưlàmộtbiệtlệtrongcáivănhóa nghiện công việc của công ty.Anh ta được cử đi công tác ởmột đấtnướcxaxôi,nơianhtađiềuhànhmộtvănphòngănnênlàmravàpháttriểnnhanhchóng,cóđộingũnhânviên làmviệccựckỳchămchỉ,phầnlớn làngườinhàcủaanh.KhôngaibiếtRandysửdụngthờigiancủamìnhnhưthếnàohoặclàmviệcítgiờđếnmứcnào,nhưnganhtacựckỳnhànnhã.Randychỉ thamdự những cuộc họp quan trọng nhất với khách hàng, giao tất cảnhữngcôngviệccònlạichonhữngngườihùnvốnvớiôngvànếucầnanhsẽnghĩranhữnglýdokỳquặcnhấtchosựvắngmặtcủamình.

MặcdùlàTrưởngvănphòng,Randykhôngquantâmchútgìvềcácvấnđềđiềuhành.Anhdồnhếtsứclựccủamìnhvàoviệclàmtăngdoanhthuvớinhữngkháchhàngquantrọngnhấtrồibốtríbộmáyđểthựchiệnviệcấyvớilượngcôngsứcbỏrathấpnhất.Randychưabaogiờcóhơnbaviệcưutiêncần làmvà thườngchỉcómộtmà thôi.Tấtcảnhữngcôngviệckhácđượcgiaohẳnchobanđiềuhành.Randylàngườimàailàmchoanhtacũngcảmthấybựcbộiđếnmứckhôngchịunỗi, nhưnganh ta lại là người làmviệchiệuquảđángkhâmphục.

Ngườisửdụngthờigiankhônggiốngaithứbavàcuốicùnglàmộtngườibạnvà cũng là người hùnvốnvới tôi.Chúng ta cứ gọi anh ta là Jim.Kỷniệmkhôngbaogiờphainhòacủa tôivề Jim làkhichúng tôicùng lập ramộtvănphòngnhỏcùngvớimộtnhómđồngnghiệpkhác.Vănphòng thìchậtcứngngườivàhoạtđộngnhưđiêncuồng:ngườitanóichuyệntrênđiệnthoại,hốihảlàmchoxongnhữngbàithuyếttrình,đứngtừphíabênnàyvănphònggọilớnsangbênkia.

NhưngcònJimthìcứmộtmìnhlặnglẽ,trầmtĩnh,gắnchặtđôimắtvàotờlịchsuynghĩxemphảilàmnhữnggì.Chốcchốc,anhlạiđưamộtvàiđồngnghiệp sangmột cănphòngyên tĩnhvàgiải thích chohọnhữnggì anh tamuốnhọphảilàm:khôngphảichỉmộtlần,hailầnmàđếnbalầnvàrõđếntừngchitiếtmột.SauđóJimbắthọlặplạichoanhtanghenhữnggìsẽphảilàm. Jim là típ người chậm chạp, uể oải, trông cứ như sắp chết đến nơi.Nhưnganhtalàmộtlãnhđạotàiba.Anhtadồnhếtthờigiancủamìnhvàoviệc tìm ra nhiệm vụ nàomang lại giá trị cao và ai nên thực hiện nhữngnhiệmvụấy,vàrồiđảmbảonhữngnhiệmvụấyphảiđượchoànthành.

Mườicáchsửdụngthờigiantạogiátrịthấpnhất

Bạncóthểchỉbỏthờigianvàonhữnghoạtđộngcógiátrịcao(nhằmcóđượcthànhquảhoặcsựthíchthú)nếunhưbạnđãtừbỏnhữnghoạtđộngcógiátrịthấp.Ởphầntrêntôicómờicácbạnthửnhậndiệnnhữngkhoảngthờigiantạogiátrịthấp.Đểkiểmtrachochắclàbạnkhôngbỏsótmộtsốhoạtđộng,Hình38liệtkê10hoạtđộngphổbiếnnhất.

Hãymạnhtaycắtbỏnhữnghoạtđộngnày.Trongbấtkỳtìnhhuốngnàocũngđừngchoaiquánhiềuthờigiancủamình.Nhưngtrênhết,đừnglàmmộtđiềugìđóchỉvìngườikhácyêucầu,haybởivìbạnnhậnmộtcúđiệnthoạihaymộtcáifax.HãylàmtheolờikhuyêncủabàNancyReagan(trong

mộttìnhhuốngkhác)vàCứNóiKhông!–hoặcxửlývấnđềtheokiểumàngàiGeorgeBrowngọilà“cứphớtlờhẳnđi”.

__________________________________

1.Nhữngviệcngườikhácmuốnbạnlàm

2.Nhữngviệcmàxưanayngườitavẫnlàmnhưvậy

3.Nhữngviệcmàbạnthườnglàmkhôngtốt

4.Nhữngviệcmàbạnkhôngthíchlàm

5.Nhữngviệcmàlúcnàocũngbịlàmgiánđoạn

6.Nhữngviệcmànhữngngườikhácchẳngmấyaiquantâm

7.Nhữngviệcmà thờigian thựchiệnmấthơngấpđôi sovớimongđợibanđầu

8.Nhữngviệcmàtrongđónhữngngườiphốihợpvớibạnkhôngđángtincậyhoặckhôngcónănglực

9.Nhữngviệccóchukỳlặpđilặplạicóthểđoántrướcđược

10.Trảlờiđiệnthoại

_____________________________________

Hình38:10cáchsửdụngthờigiantạogiátrịthấpnhất

Mườicáchsửdụngthờigiantạogiátrịcaonhất

Hình39liệtkêchochúngta10hoạtđộngngượclại.

_______________________________________

1.Nhữngviệccóthểgiúpbạnmauđạtđượcmụcđíchchungtrongcuộcđờimình

2.Nhữngviệcmàtrướcgiờbạnvẫnmuốnlàm

3.Nhữngviệcđãcósẵntỷlệ20/80giữathờigianvàkếtquả

4. Những cách làm mới hứa hẹn cắt giảm được thời lượng thực hiệnvà/hoặclàmtăngchấtlượngcủakếtquả

5.Nhữngviệcmàngườikhácbảobạnkhôngđượclàm

6.Nhữngviệcmàngườikhácđãthựchiệnthànhcôngởmộtlĩnhvựckhác

7.Nhữngviệccầndùngđếnkhảnăngsángtạocủabạn

8.Nhữngviệcmàbạncó thểnhờngườikhác làmgiúpmìnhmàchỉ tốnmộtlượngcôngsứctươngđốiítỏivềphíabạn

9. Bất cứ việc gì nếu có những người phối hợp chất lượng cao, nhữngngườiđãvượtquađượccáiquy luật80/20vàsửdụng thờigianmộtcáchkhácngườivàcóhiệuquả

10.Nhữngviệcmàcơhộichỉcómộtlần–hoặcbâygiờhoặckhôngbaogiờ

________________________________________

Hình39:10cáchsửdụngthờigiantạogiátrịcaonhất

Khicânnhắcvềcáchsửdụngthờigian,hãyđặtrahaicâuhỏi:

„Cáchsửdụngnhưthếcókhácngườikhông?

„Cáchsửdụngnhưthếcóhứahẹnlàmtănghiệuquảkhông?

Cáchmạngthờigiancókhảthikhông?

Nhiềungười trong số các bạn có thể cảm thấy rằng phần lớn những lờikhuyên của tôi quá là cách mạng và là những chuyện viển vông đối vớitrườnghợpcủacácbạn.Nhữngnhậnxét,phêbìnhmàtôinhậnđượclà:

„Tôikhôngthểchọnchomìnhcáchsửdụngthờigiannhưthếnào.Sếptôikhôngchophéptôilàmvậy.

„Tôisẽphảiđổiviệclàmmớimớicóthểlàmtheolờikhuyêncủaanhvà

tôikhôngđủcanđảmđểmạohiểmnhưvậy.

„Lờikhuyênnàyrất tốtchonhữngngườigiàucó,nhưngđơngiản là tôikhôngcóđượcmứcđộtựdođó.

„Làmtheolờianhchắclàtôiđànhphảilydịnhàtôithôi!

„Mongướccủatôilàlàmsaotănghiệuquảcủamìnhlên25%,chứkhôngphải250%.Đơnlàtôikhôngtinđiềuđócóthểlàmđược.

„Nếudễnhưanhnóithìmọingườiđãlàmnhưthếrồi.

Nếunhưbạncũngnóiranhữngđiềunhưthếthìcáchmạngthờigiancólẽkhôngphảilàcáidànhchobạn

Tôicóthểtómlược(hoặcchíítlàchếgiễu)nhữngphảnhồitrênnhưsau:“Tôikhôngphảilàngườicấptiến,nóigìđếncáchmạng,thôiđểtôiyênđi.Vềcơbảntôicảmthấyhàilòngvềnhữngchântrờihiệncócủatôi”.Nóithếthì cũngphải.Cáchmạng là cáchmạng.Cáchmạng làm cho ta cảm thấykhôngthoảimái,làmchotađaukhổvàgâyranhiềuhiểmnguy.Trướckhibắttayvàolàmcáchmạng,hãyýthứcrằngcáchmạngluôncónhữngrủirolớnvàsẽđưabạnđếnnhữngvùngxalạ,chưatừngcótrênbảnđồ.

Nhữngaimuốn làmmộtcuộccáchmạng thờigiancầnphảinốikếtquákhứ,hiệntạivàtươnglailạivớinhau,nhưđãgợiýởphầntrênởHình37.Đằng sau vấn đề phân bố lại thời gian làmột vấn đề còn cơ bản hơn vềnhữnggìchúngtamuốncóđượctừcuộcsốngcủamình.

11

Baogiờbạn

cũngcóthểđạtđược

nhữnggìmìnhmuốn

Nhữngviệcquantrọngnhất

Nhấtthiếtkhôngthểđểbịchiphốibởinhữngviệckémquantrọngnhất.

JohannWolfgangvonGoethe

Hãysuynghĩxembạnmuốncóđượccáigìtừcuộcsống.Theocáchnóicủa những năm 1980 là hãy nhắm đếnmục tiêu ‘có được tất cả’. Tất cảnhữnggìbạnmuốnphảithuộcvềbạn:loạicôngviệcbạnmuốn,nhữngmốiquan hệ bạn cần, những kích thíchmang tính thẩmmỹ, trí tuệ và xã hộimangđếnchobạnniềmhạnhphúcvàsựthỏamãn,tiềncủamàbạncầncóđểcóđượclốisốngphùhợpvớibạn,vàbấtkỳyêucầunàomàbạncóthểcó(cũng có thể không có) để đạt được thành tựu hay để phục vụ cho ngườikhác.Nếubạnkhôngnhắmđếnnhữngmụctiêuấy,bạnsẽkhôngbaogiờcóđượctấtcả.Nhắmmụctiêuvàođóđòihỏibạnphảibiếtrõnhữnggìmìnhmuốn.

Hầuhếtchúng takhông tìmranhữnggìmìnhmuốn.Vàdovậyhầuhếtchúngtacuốicùngrồiphảisốngnhữngcuộcsốngkhôngnhưýmuốn.Cóthểchúngtacóviệclàmphùhợpnhưnglạicónhữngmốiquanhệsailầm,hoặcngượclại.Chúngtacóthểrasứckiếmtiềnvàgặtháithànhquảđểrồisaukhiđạtđượcmụcđíchmớithấyrằngchiếnthắngchẳngcóýnghĩagì.

Nguyênlý80/20ghinhậntìnhtrạngđángtiếcnày.20%nhữngviệcchúngta làmdẫnđến80%kếtquả,nhưngngượclại80%nhữnggìchúngta làmdẫnđếnchỉ20%kếtquả.Chúngtađanglãngphí80%côngsứccủamìnhvàonhữngkếtquảcógiátrịthấp.20%thờigianchúngtabỏradẫnđến80%nhữnggìchúng taquý trọng;80%thờigianchúng tahoàn toànmất trắngvàonhữngviệclàmchẳngcólàbaogiátrịđốivớichúngta.20%thờigiancủa chúng ta mang đến cho chúng ta 80% hạnh phúc, và 80% thời gianchẳngtạorađượcbaonhiêuhạnhphúc.

Tuynhiên,Nguyên lý80/20khôngphải lúcnàocũngápdụngđược,vàcũngchẳngcầnápdụng.Nguyên lýnàychỉcó tácdụngnhưmộtcôngcụchẩnđoán,đểchỉramộttìnhtrạnglãngphívàkhôngthỏađáng.Chúngtacầnphảilàmmấttácdụngcủanguyênlýnày,haychíítlànângnólênmộtbình diện cao hơnđể chúng ta có đượcnhiều hạnhphúc hơnvà làmviệchiệuquảhơn.HãynhớlờihứamàNguyênlý80/20đãđưara:nếuchúngtalưuýđếnnhữnggìnómáchchochúngtathìchúngtacóthểlàmviệcíthơn,đạtđượcnhiềuthànhquảhơnvàhưởngthụđượcnhiềuhơn.

Đểlàmđượcviệcnày,chúngtacầnphảixuấtphátvớimộtcáinhìntoàndiệnvềnhữnggìmìnhmuốn.Đó chính là nội dung của chươngnày.CácChương12,13và14lầnlượtbànchitiếthơnvềmộtsốyếutốnhưcácmốiquanhệ,nghềnghiệpvàtiềncủatrướckhichúngtachuyểnsangChương15

đểbànvềmụctiêutốithượng:hạnhphúc.

Bắtđầutừlốisống

Bạncóthíchcuộcsốngcủamìnhkhông?Khôngphảilàmộtphầnnàođómàphảiphầnlớnkìa:ítnhấtlà80%?Vàdùbạncóthíchhaykhôngđinữa,hãy đặt câu hỏi: Có lối sống nào khác phù hợp hơn với bản thân mìnhkhông?Hãytựhỏi:

„(Những)ngườimìnhđangchungsốngcóphùhợpchưa?

„Nơimìnhđangsốngcóphùhợpchưa?

„Thờilượnglàmviệchiệnnaylàvừaphảichưa,cóphùhợpvớinhịpđộlàmviệc/vuichơilýtưởngcủamìnhkhông,vàcóphùhợpvớinhucầucủagiađìnhvàxãhộikhông?

„Mìnhcócảmthấymìnhnắmquyềnkiểmsoátbảnthânkhông?

„Mìnhcóthểtậpthểdụchaytậpthiềnnhữnglúcmìnhmuốnkhông?

„Cóphảimìnhgầnnhưlúcnàocũngcảmthấythỏamái,dễchịuvớimôitrườngxungquanhkhông?

„Lốisốngcủamìnhcó tạođiềukiệndễdàngchomìnhsáng tạovàpháthuyhếttiềmnăngcủamìnhkhông?

„Mìnhcóđầyđủtiềncủakhông,vàcôngviệccủamìnhcóđượcbốtríhợplýđểmìnhkhôngphảiloâuvềchúngkhông?

„Lốisốngcủamìnhcótạođiềukiệnchomìnhcóđượcnhữngđónggópnhưmìnhmongmuốnđể làmgiàu hơn cuộc sống của nhữngngườimìnhmuốngiúpđỡ?„Mứcđộthườngxuyêngặpgỡbạnbènhưvậylàđủchưa?

„Mức độ thường xuyên đi lại trong cuộc sống có phù hợp, không quánhiềuhayquáítkhông?

„Mìnhcótấtcảmọicáimìnhcầnngaytạiđâykhông:Mìnhđãcóđượctấtcảchưa?

Còncôngviệcthìsao?

Công việc làmột phần chính yếu của cuộc sống,một thứmà chúng takhôngnênlàmquánhiềuhayquáít.Hầuhếtaiaicũngcầnlàmviệc,chodùcóđượctrảlươnghaykhông.Hầunhưtấtcảmọingườikhôngaimuốnđểcôngviệclấnátcuộcsốngcủamình,chodùhọcóchorằngmìnhthíchcôngviệcđếnmứcnàođinữa.Thời lượng làmviệckhôngnênbịquyđịnhbởiquyướcxãhội.Nguyênlý80/20cóthểchotamộtthướcđohiệuquảvàmộtcáchhayđểbiếtrằngmìnhnênlàmthêmhaygiảmbớtgiờlàm.Đólànghệthuậtác-bít:Nếuquânbìnhbạncảmthấyvuisướngkhikhônglàmviệchơnlà lúc làmviệc thì bạn nên làmviệc ít lại và/hoặc thay đổi côngviệc củamình. Còn nếu quân bình bạn cảm thấy hạnh phúc khi làm việc hơn lúckhônglàmviệcthìbạnnênlàmviệcnhiềuhơnvà/hoặcthayđổicuộcsốngngoài công việc củamình.Chỉ khi nào bạn cảm thấy khi làmviệc và khikhônglàmviệcđềuhạnhphúcnhưnhau,vàchỉkhibạncảmthấyhạnhphúctrong20%khoảngthờigianlàmviệcvà80%khoảngthờigianngoàicôngviệcthìkhiđóbạnmớithựcsựđãác-bítđúng.

Nhiềungườikhôngthíchcôngviệccủahọlắm.Họkhôngcảmthấycôngviệcchínhlàcuộcsốngcủahọ,màcảmthấylàmình‘phải’làmcôngviệcấybởivìnóđemlạichohọmộtphươngkếsinhnhai.Cólẽbạncũngbiếtcóngườimặcdùkhómàcó thểnói rằnghọkhông thíchcôngviệccủamìnhvẫncảmthấycómộttháiđộnướcđôivềcôngviệccủamình.Cólúchọcảmthấythíchcôngviệccủamình,hayhọthíchmộtphầnnàođócủacôngviệc.Có lúchọhoàn toànkhông thíchcôngviệccủamình,hayhọkhông thíchmộtphầnnàođócủacôngviệc.Nhiềungười,cólẽlàhầuhếtnhữngngườibạnbiếtướcmuốnmìnhđượclàmmộtcôngviệcgìkhác,nếunhưhọđượctrảmứclươngngangbằngvớicôngviệchiệnthời.

Nghềnghiệpkhôngphảilàmộtmảngriêngbiệt

Cáinghềmàbạnvà/hoặcđốitáctheođuổicầnphảiđượcnhìndướigiácđộ chất lượng tổng thể của cuộc sốngmànghề ấymang lại: nơi bạn sinhsống, thờigianởbênnhauvàbênbạnbè,sự thỏamãnmàbạnthựcsựcóđượctừcôngviệc,vàliệuthunhậpsauthuếcủamìnhcóđủcholốisốngđókhông.

Cólẽbạncónhiềulựachọnhơnlàbạnnghĩ.Nghềnghiệphiệnthờicủabạncóthểlàphùhợpvàbạncóthểdùngnólàmmứcchuẩnđểsosánh.Thếnhưnghãysuynghĩmộtcáchsángtạoxemliệumìnhcóthểthíchmộtnghềhaymột lối sốngkháchơnkhông.Hãynghĩ ranhững lựachọnkhácnhau

cholốisốnghiệntạivàtươnglaicủamình.

Hãyxuấtphát từ tiềnđềrằnggiữacuộcsốnglàmviệcvànhữngcáibạnthíchngoàicôngviệckhôngnhấtthiếtphảicósựxungđột.‘Côngviệc’cóthể lànhiều thứkhácnhau,đặcbiệt làkhingànhcôngnghiệpgiải tríhiệnnaychiếmgiữmộtmảng lớn trongnềnkinh tế.Bạncó thể làmviệc trongmột lĩnh vựcmàmình thích hoặc thậm chí biến sở thích củamình thànhcôngviệc làm ăn.Hãynhớ rằng sự nhiệt tình có thể dẫn đến thành công.Thôngthườngthìchúngtadễbiếnmộtsởthíchthànhnghềcủamìnhhơnlàtrởnênthíchthúcôngviệcdongườikhácápđặt.

Chodùbạnlàmgìđinữa,hãyxácđịnhrõmứctốiưumàbạnmuốnđạttớivàxétnótrongbốicảnhchungcủacuộcsốngcủabạn.Điềunàynóithìdễhơnlàm:thóiquenkhóchữavàtầmquantrọngcủalốisốngrấtdễbịlấnátbởiáplựccủalốisuynghĩthôngthường.

Vídụ,khitôivàhaiđồngnghiệpthànhlậpcôngtytưvấnquảnlývàonăm1983,chúng tôiý thứcđượcnhữngảnhhưởng tiêucựcđốivớicuộc sốngcủatìnhtrạnglàmviệcnhiềugiờvàđilạiquánhiềumàtrướcđâyngườichủchúngtôiyêucầu.Dođó,chúngtôiquyếtđịnhđềramột‘cáchtiếpcậnlốisốngtoàndiện’trongcôngtychúngtôivàxemtrọngchấtlượngcuộcsốngngangbằngvớimức thunhập.Thếnhưngkhicôngviệcbắtđầuàoạtkéođến,cuốicùngrồichúngtôicũnglại làmviệc80tiếngmỗituầnvà, tệhạihơnnữa,chúngtôicònyêucầucácchuyênviêntưvấncủachúngtôicũngphảinhưthế(lúcđầutôikhônghiểumộtchuyênviêntưvấntrôngthậtkhổđaumuốnnóigìkhianhtabuộctộitôivànhữngngườiđồngsánglậpcôngtyđã‘hủyhoạicuộcsốngcủangườikhác’).Trongviệcchạytheođồngtiền,cáchtiếpcậnlốisốngtoàndiệnđãnhanhchóngbịtiêutan.

Nghềnàolàmchobạncảmthấyhạnhphúcnhất?

Cóphảitôiđangkêugọicácbạn‘rútlui’khỏicuộctranhgiànhkhốcliệt?Khôngnhất thiếtphải lànhưvậy.Có lẽbạncảm thấyhạnhphúcnhấtkhithamdựvàocuộctranhđua;cólẽ,cũngnhưtôi,vềcơbảnbạncũnglàmộtkẻthíchcạnhtranh.

Tấtnhiênbạncầnphảinắmrõmìnhthíchlàmcáigì,vàcốgắngđưasởthíchđóvàocôngviệccủamình.Tuynhiên,‘cái’bạnlàmchỉlàmộtyếutốtrongphươngtrình.Bạncầnphảixétbốicảnhcôngviệcmàmìnhđanghoạtđộngvàtầmquantrọngcủasựthànhđạtđốivớibạn.Ítnhấtthìnhữngyếutố

đócũngquantrọngkhôngkémtrongviệcxácđịnhniềmvuitrongcôngviệccủamình.

Bạncầnphảixácđịnhrõxemmìnhđứngởđâutrênhaiphươngdiện:

„Bạncó sự thôi thúc lớnmuốnđạtđược thànhquảvà thànhcông trongnghềnghiệpkhông?

„Bạncảmthấyvuisướngnhấtkhilàmchomộttổchức,tựđứngralàmăn(“thươngnhântựdoanh”)haythuêngườikháclàmviệcchomình?

Hình40thểhiệnsựchọnlựaấy.Ônàomiêutảđúngnhấtvềbạn?

NhữngngườithuộcÔ1cựckỳthamvọngnhưngthíchlàmviệctrongmôitrườngdongườikhácbốtríhơn.‘Ngườicủatổchức’nguyênmẫucủathếkỷXXthuộcvềônày.Sốngườithuộcloạinàyđanggiảmđidocáctổchứclớnhiệnnaythuêítnhânviênhơnvàdocáctổchứclớnbịmấtthịphầnvàotaynhữngtổchứcnhỏhơn(xuhướngđầusẽcòntiếpdiễn,xuhướngsaucólẽsẽdừnglại).Nhưngnếumặtcungcủanhữngvịtríấyđanggiảmxuốngthì

mặtcầucũnggiảm theo.Nếubạn thích loạicôngviệcnày,hãynhìnnhậnthựctếấyvàcứtheođuổinguyệnvọngcủamình,chodùnguyệnvọngấyđãkhôngcònhợpthời.Cáctổchứclớnvẫntiếptụccungcấpcơcấuvàđịavịchodùhọkhôngcònkhảnăngđảmbảochonhữngcôngviệcấy.

NhữngngườithuộcÔ2tiêubiểulànhữngngườicótrìnhđộchuyênmônmuốnđượcnhữngngườingangcấpnhìnnhậnvàmuốnmìnhlàngườigiỏinhấttronglĩnhvựccủamình.Họthíchlàmviệcđộclậpvàkhônghòanhậptốtvàotổchức,trừphitổchức(nhưhầuhếtcáctrườngđạihọc)cựckỳdễdãi.Ngườithuộcloạinàycầnphảiđảmbảomìnhphảicàngsớmcàngtốttrởthànhngườichủtựquản.Mộtkhiđãlàngườitựdoanh,tựquản,họcầnphảichống lại cámdỗ thuêngười khác làmviệc chomình, chodù làmvậy cómanglạichohọnhiềutiềnhơn.NgườithuộcÔ2là“thươngnhântựdoanh”muốntránhsựlệthuộcngườikhácvềchuyênmôncàngnhiềucàngtốt.

NhữngngườithuộcÔ3cónghịlựcvàthamvọngcao,ghétlàmthuêchongười khác nhưng lại không thích lối sống đơn độc của thương nhân tựdoanh.Họcóthểcóýtưởngkhácngười,nhưnghọlànhữngnhàthiếtkế:họmuốnxâydựngmộtmạnglướihaymộtcơcấuxungquanhhọ.Họlànhữngnhàdoanhnghiệptươnglai.

Bill Gates, một trong hai người giàu nhất nước Mỹ, từng là người bỏngangviệchọcđạihọcluônbịámảnhbởiphầnmềmmáyvitínhcánhân.NhưngBillGateskhôngphảilàmộtthươngnhântựdoanh.Ôngcầncósựgóp sức của những người khác, rất nhiều người. Nhiều người khác cũnggiốngnhưvậy.Ýtưởngtraoquyềnđãxóamờnhucầunàyvàlàmchokhátvọng xây dựng công ty hơi bị lỗi thời.Nếu bạnmuốn làm việc cùng vớingườikhác,nhưngkhôngphảilàmviệcchohọ,thìbạnthuộcÔ3.Bạncầnphảinhìnnhậnthựctếnàyvàhãylàmmộtđiềugìđóđểđốiphóvớithựctếấy.NhiềunhàchuyênmônbấtđắcchílànhữngngườithuộcÔ3,họthíchnhữnggìmìnhlàmnhưnglạihoạtđộngtrongmôitrườngcủaÔ1vàÔ2.Họkhôngnhìnthấyrằngnguyênnhânlàmhọnảnlòngkhôngphảilàvấnđềthuộcvềchuyênmônmàlàvềtổchức.

Người thuộcÔ4khôngcóđộng lựcmuốngặt hái thànhđạt trongnghềnghiệpnhưnglạithíchlàmviệcvớingườikhác.Nhữngngườinàynênđảmbảolàmìnhcónhiềugiờlàmviệccùngngườikháctrongmộtcôngviệcbìnhthườnghoặctrongmộtcôngviệctựnguyện.

NgườithuộcÔ5khôngcóthamvọngnhưngcựckỳthíchcótínhtựchủtrongcôngviệc.Thayvì thànhlậpcôngtyriêng,vai trò tốtnhấtdànhchongườithuộcÔ5làlàmtựdo,thựchiệncácdựánchonhữngcôngtykhácphùhợpvớiđiềukiệncủamình.

NgườithuộcÔ6lànhữngngườicónhucầuthấpvềthànhđạttrongnghềnghiệpnhưnglạithíchcôngviệctổchứcvàpháttriểnchongườikhác.Nhiềugiáoviên,ngườilàmcôngtácxãhộivàtừthiệnlàloạingườithuộcÔ6vàrấtphùhợpvớivaitròcủahọ.ĐốivớingườithuộcÔ6,hànhtrìnhlàtấtcả;khôngcầnphảiđiđếnmộtđíchnàocả.

Nhiềungườihướngvềcáiô‘đúng’củamình,nhưngkhimộtcánhâncảmthấychánghétcôngviệcthìthườngđólàdocánhânấyđangởnhầmô.

Còntiềnbạcthìsao?

Đúngvậytiềnbạcthìsaonào!Hầuhếtaicũngcócáchnhìnriêngvềtiềnbạc.Họnghĩrằngtiềnbạcquantrọnghơnthựctế.Nhưnghọcũngchorằngtiền bạc khó kiếmhơn thực tế.Do hầu hếtmọi người đềumuốnmình cónhiềutiềnhơnmìnhhiệntạiđangcó,chúngtahãyxétđiểmthứhaitrước.

Quanđiểmcủatôilàtiềnbạckhôngkhókiếmvà,mộtkhibạndànhdụmđượcmộtíttiềnthìlàmchotiềnđẻratiềnkhônggìkhókhăncả.

Thếnhưngtrướcnhấtchúngtalàmsaocóđượctiền?Câutrảlờihaynhất,vàlàcâutrảlờithườngxuyênđúngđếnkhôngngờ,làlàmcáigìđómàmìnhthích.

Cáchlậpluậnnhưsau:Nếubạnthíchlàmviệcgìthìbạncócơmaylàmđượctốtviệcấy.Bạncócơmaylàmviệcấytốthơnlàlàmnhữngviệcbạnkhôngthích(điềunàykhôngphải lúcnàocũngđúng,nhưngnhữngtrườnghợpngoạilệlàrấthiếm).Nếubạnlàmviệcgìđótốt,bạncóthểtạoramộtcáigìđóthỏamãnđượcngườikhác.Nếubạnlàmngườikhácthỏamãn,họthường trảcôngchobạnhậuhĩhơn.Vàdohầuhếtmọingười làmnhữngviệcmàhọkhôngcảmthấythíchthúvàdođókhôngthểlàmtốtnhưbạn,bạnsẽcóthểkiếmđượcthuthậpcaohơnmứcchuẩntrongngànhnghềcủabạn.

Tuynhiêncáchlậpluậnấykhôngphảilàkhôngcónhượcđiểm.Cómộtsốnghề, như nghề diễn viên chẳng hạn, trong đó cung vượt xa cầu. Trong

nhữngtrườnghợpnhưvậy,bạnphảilàmgì?

Cáibạnkhôngnênlàmlàbỏcuộc.Thayvàođó,hãytìmmộtnghềcómứccungvàcầutươngxứngnhaunhưngcónhữngyêucầugầnvớicáinghềbạnưa thích.Thông thường luôn cónhữngngànhnghềgầngũi nhaunhư thế,mặcdùcóthểchúngkhónhậnrangay.Hãysuynghĩmộtcáchsángtạo.Vídụ,nhữngđòihỏiđốivớicácchínhtrịgiarấtgầnvớinhữngyêucầuđốivớidiễn viên. Những chính trị gia hoạt động có hiệu quả nhất, như RonaldReagan, John F. Kennedy, Winston Churchill, Harold Macmillan hayMargaretThatcher,hoặcđã làhoặc lẽ racó thể trở thànhnhữngdiễnviênthành công.CharlieChaplin rất giốngvớiAdolfHitler vàđiềunàykhôngphảilàngẫunhiên;tiếcthay,Hitlerlàmộttrongnhữngdiễnviêntàibanhất,lôicuốnnhấtcủathếkỷqua.Cólẽnhữngđiềunóitrêncóvẻquáhiểnnhiên.Thếnhưngchẳngmấyaicótriểnvọnglàmdiễnviênlạicânnhắctheođuổinghềlàmchínhtrịmộtcáchnghiêmtúc,dùnghềchínhtrịcóítcạnhtranhhơnvàchohọphầnthưởngxứngđánghơn.

Nếu thị trường tuyển dụng trong nghề bạn thích nhất quá thấp và bạnkhôngthểtìmramộtnghềkhácgầngiốngcótriểnvọngtốtthìsao?Khiđóhãychọnnghềbạnthíchkếtiếpvàlặplạiquytrìnhđócóđếnkhibạntìmđượcnghềmàbạnthíchvàđượctrảlươngcao.

Mộtkhiđãbướcvàonghề,nếukiếmtiềnlàthựcsựquantrọngđốivớibạnvànếubạnlàmcôngviệcấytốtđược,bạnhãynhắmđếnviệcchuyểnsanghình thức tựdoanhcàngsớmcàng tốtvàsauđóbắtđầu thuêmướnngườikhác.

Tôiđiđếnkết luậnnàytừluậnđiểmvềnghệthuậtác-bítcủaNguyênlý80/20.80%giátrịtrongmộttổchứchayngànhnghềđượctạoratừ20%lựclượngnhữngngườicóchuyênmôn.Nhữngngườilàmviệccónănglựctrêntrungbìnhcóxuhướnghưởngmứclươngcaohơnnhữngngườilàmviệccónănglựcdướitrungbình,nhưngmứcchênhlệchấykhôngđủđểphảnánhsựkhácnhauvềnăng lực làmviệc.Dođó,nhữngngười làmviệc tốtnhấtluônbị trả lương thấphơnsovớinăng lựccủamình,vànhữngngười làmviệctệnhấtluônhưởngđượcmứclươngcaohơnsovớinănglựccủamình.Làmộtnhânviêncónănglựctrêntrungbình,bạnkhôngthểthoátkhỏicáibẫy này. Người chủ của bạn có thể cho rằng bạn làm việc tốt, nhưng sẽchẳngbaogiờcôngnhậngiátrịthựccủabạnkhisosánhvớingườikhác.Lốithoátduynhấtlàtựmìnhđứngrathànhlậpcôngtyriêngvà,nếubạnthích,

thuênhữngnhânviêncónănglựctrêntrungbìnhvềlàmviệcchomình.Tuynhiên,đừngnênthựchiệnnhữngbướcnàynếubạnkhôngcảmthấythỏamáivớiviệctựquảnhaylàmsếp(xemHình40).

Tiềndễđẻratiền

Mộtvấnđềkháccầnphảinhớlàmộtkhibạnđãcómộtchútíttiềnthìviệclàmchotiềnđẻratiềnlàrấtdễdàng.Hãytiếtkiệmvàđầutư.Đểđẻthêmratiền,bạnkhôngnhất thiếtphảinhảyvào làmviệc.Đơngiản làbạncó thểđầutưvàothịtrườngchứngkhoán,sửdụngNguyênlý80/20nhưmộtcẩmnanghướngdẫn.Chương14sẽbànchitiếthơnvềvấnđềnày.

Tiềnbạcđượcđềcaoquáđáng

Tôimuốncácbạncóđượcnhiềutiền,nhưngđừngđiquáđà.Tiềnbạccóthể giúp bạn có được cuộc sống bạn muốn, nhưng hãy coi chừng: tất cảnhữngcâuchuyệnngụngôncókếtcụckhônghayvềMidasvànhữngcâuchuyệntươngtựcónguồngốctừnhữngsựkiệnthựctế.Tiềnbạccóthểmuađượchạnhphúc,nhưngchỉởmứcđộlàbạncóthểdùngtiềnđểlàmnhữnggìthựcsựphùhợpvớibạn.Thếnhưngtiềnbạccóthểquaylạichốngbạn.

Hãynhớrằngbạncàngcónhiềutiềnthìgiátrịcủakhoảntiềnkiếmthêmđượcsẽcànggiảm.Nóitheocáchnóicủagiớikinhtế,giátrịhữudụngbiêncủađồng tiềnsẽgiảmmạnh.Mộtkhibạnđã thíchnghivớimứcsốngcaohơnthìmứcsốngấycóthểmangđếnchobạnchẳngbaonhiêuhoặcchẳngchútgìhạnhphúc.Thậmchínócòncótácdụngngượclại,nếunhưkhoảnchiphíphátsinhthêmnhằmduytrìlốisốngmớiấytạoranhữngloâuhoặctạothêmáplựcphảikiếmtiềnbằngnhữngcáchkhôngthỏađáng.

Hơnnữa, của cải nhiềuhơnđòihỏiphải tăng cườngquản lý.Trôngcoitiềnbạclàmtôicảmthấyrấtkhóchịu.(Đừngnghevậymàbảotôiđemhếttiềncủachobạn:trôngcoitiềnbạccòndễchịuhơnlàđemtiềncủamìnhđichongườikhác).

Cáccơquanthuếcũnggópphầnlàmchođồngtiềnmấtđihiệuquảcủanó.Kiếm thêm tiền thì thuếnộpsẽ tăngvọt lênkhông tươngxứng.Kiếm tiềnnhiềuhơnthìlàmviệcnhiềuhơn.Làmviệcnhiềuhơnthìchitiêucũngnhiềuhơn:nàolàphảichithêmtiềnđểdờiđếnsốnggầnnơilàmviệcởmộtvùngđôthịđắtđỏhaychithêmchochiphíđilại,phảimuasắmthêmcácthiếtbịtiết kiệm sức lao động, thuê người làm việc nhà, và chi thêm cho những

khoảngiải tríđắt tiềnhơn.Chitiêunhiềuthì làmviệcphảinhiềuhơn.Rồicuốicùngcóthểbạnsẽphảichạytheomộtlốisốngxahoanắmquyềnđiềukhiểnbạnthayvìngượclại.Cólẽmộtcuộcsốngđơngiảnhơn,íttốnkémhơnsẽmanglạichobạnnhiềugiátrịhơn,nhiềuhạnhphúchơn.

Cònthànhtựuthìsao?

Cóngườichỉmuốngặtháithànhtựutrongđời–vàcũngcóngườicósuynghĩđúngđắnhơn.Tấtcảcáctácgiảviếtsáchhướngdẫnđềutheokhuônmẫulàbảorằngcácbạncầnphảicómụcđíchvàsựđịnhhướngtrongcuộcsống.Rồisauđóbảorằngbạnkhônghềcónhữngđiềuấy.Rồihọbắtbạnphảiđaukhổxácđịnhchođượcnhữngđiềuấy.Cuốicùnghọbảobạnnhữnggìhọnghĩbạnnênlàm.

Dođónếubạnkhôngmuốnđạtđượccáigìđócụ thểvàcảmthấyhạnhphúc với cuộc sốngmình đang có (trừ thành tựu), hãy cho rằngmình làngườimaymắn(vàđithẳngđếnphầncuốichươngnày).

Tuynhiênnếu,cũngnhưtôi,bạncảmthấytộilỗivàbấtannếukhôngđạtđược thành tựu nào vàmuốnđạt thêm thành tựu,Nguyên lý 80/20 có thểgiúpbạnthoátkhỏisựdằnvặtnày.

Nên nghĩ rằng thành tựu có thể dễ dàng đạt được; không nên cho rằngthànhtựulàkếtquảcủa99%miệtmàivàchỉ1%năngkhiếu.Thayvìvậy,hãyxétxemcóphải thựcsự80%thànhtựumàbạnđạtđượctừ trướcđếnnay–đượcđobằngbấtcứcáigìmàchínhbạnquýtrọng–làkếtquảcủa20%lượngcôngsứcđầutưvào.Nếuđúnghaygầnđúngnhưvậythìbạnhãysuynghĩkỹcàngvềcái20%chópbunày.Cóthểnàobạnlặplạiđượcnhữngthành tựuấykhông?Nângchúng lênmột tầmcaohơn?Tái tạo lạinhữngthànhtựutươngtựtrênquymôlớnhơn?

Kếthợphaithànhtựutrướcđóthànhmộtthànhtựulớnhơn,chotasựthỏamãncaohơn?

„Hãynghĩvềnhữngthànhtựucủamìnhtrongquákhứcóđượcsựphảnhồi‘thịtrường’tốttừnhữngngườikhác,nhữngthànhtựumangđếnchobạnsự tán thưởngnồngnhiệtnhất: cái20%côngviệcvàvuichơiđãđưađến80%lờikhenmàbạnnhậnđượctừngườikhác.Cáicảmgiácthỏamãnthựcsựmànóđemđếnchobạnlàbaonhiêu?

„Những phương pháp nào trong quá khứ là hiệu quả nhất đối với bạn?Nhữngngườicộngtácnào?Đốitượngtiếpnhậnnào?Vàcũngvậy,hãytưduykiểu80/20.Bấtkỳcáigìchỉtạorasựthỏamãnởmứctrungbìnhsovớilượng công sức và thời gian bỏ ra cần phải được loại bỏ. Hãy nghĩ đếnnhữngthànhtựuphithườngđãđạtđượcmộtcáchdễdàngđếnkhácthường.Đừnggiớihạnchỉtrongcôngviệc.Hãynghĩvềthờigianmìnhđihọc,đidulịchhayvuicùngbạnbè.

„Hãynhìnvềphíatrước,bạncóthểgặtháiđượcnhữnggìcóthểlàmchobạntựhàomàkhôngaikháccóthểlàmđượcdễdàngnhưvậy?Nếucó100ngườiquanhbạncốlàmmộtviệcgìđó,bạncóthểlàmcáigìchỉtrong20%thời lượngmà80ngườikhácphảimấtđểthựchiện?Bạnnằmởvịtrínàotrongnhóm20%chópbu?Nghiêmngặthơnnữa,bạncóthểlàmcáigìtốthơn80%ngườikhácmàchỉcần20%lượngthờigian?Nhữngcâuhỏinàylúcđầucứnhưnhữngcâuđốnhưng,hãytintôi,luôncócáchgiảiđápchochúng!Khảnăngcủaconngườitrongnhữnglĩnhvựckhácnhauchênhlệchđếnkhôngngờ.

„Nếubạncóthểđođượcniềmvuitừbấtkỳđiềugì,bạnthíchcáigìhơn95%nhữngngườicùng trang lứa?Bạn làmcáigì tốthơn95 trongsố100người?Nhữngthànhtựunàothỏamãncảhaiđiềukiệntrên?

Điềuquan trọng là phải tập trungvàonhữnggìmình cảm thấydễdàngthựchiện.Vàđâychínhlàđiểmmàcáctácgiảviếtcácloạicẩmnanghướngdẫnthườngmắcsailầm.Họchorằngbạncầnphảilàmnhữngviệckhóđốivớibạn;cũngvớilýlẽnhưvậy,ngườitacóthểsuydiễn,ôngbàxưathườngépconcháuuốngdầugancámoruytrướckhingườitaphátminhrathuốcviênnang.NhữngngườikhuyếnkhíchnhưthếthườngdẫnranhữngtêntuổinhưT.J.Watson,làngườichorằng‘thànhcôngnằmởphíabênkiacủathấtbại’.Quanđiểmcủa tôi là thông thường thấtbạinằmởbênkiacủa thànhcông.Hơnnữa,thànhcôngnằmngaychínhphíabênnàycủathấtbại.Bạnđãrấtthànhcôngởmộtsốviệc,vàtuyệtnhiênkhôngcógìlàđángngạinếunhữngcôngviệcấyquábévềsốlượng.

Nguyênlý80/20rấtrõràng.Hãytheođuổinhữngviệcítỏimàbạngiỏihơnhẳnngườikhácvàbạncảmthấythíchthúnhất.

Bạncầngìnữađểcóđượcnhữnggìmìnhmuốn?

Chúngtađãbànqualốisống,tiềnbạcvàthànhtựu.Đểcóđượctấtcả,bạn

cũngcầnphảicómộtvàimốiquanhệvừaý.Vấnđềnàycầnphảibàntrongmộtchươngriêng.

12

Vớimộtíthỗtrợtừbằnghữu

Cácmốiquanhệgiúpchúngtaxácđịnhmìnhlàaivàsẽcóthểnhưthếnàotrongtươnglai.Hầuhếtmọingườichúngtacóthểtruyrarằngngọnnguồncủanhữngthànhcôngmìnhlàtừcácmốiquanhệmấuchốt.

DonaldOCliftonvàPaulaNelson1

Nếukhôngcónhữngmốiquanhệthìcoinhưhoặcchúngtachẳngmànggìđếnnhântìnhthếtháihoặcđãchếtrồi.Điềunày,dùnghecóvẻtầmthường,lạirấtđúng:quanhệbằnghữulàcáichínhyếutrongđờisốngcủachúngta.Vàcũngđúngkhinóirằngcácmốiquanhệnghềnghiệplàcáicốtlõitrongsựthànhcôngcủachúngta.Chươngnàysẽbànđếncảnhữngmốiquanhệcánhân lẫncácmốiquanhệ trongcôngviệc.Chúng tasẽbắtđầuvớicácmốiquanhệcánhân,vớibạnbè,ngườiyêuvàngườithânyêu.Sauđóchúngtasẽxétđếncácmốiquanhệtrongcôngviệcđúngnghĩa.

NhữngvấnđềnàycóliênquangìđếnNguyênlý80/20chứ?Câutrảlờilà:Cókhánhiềuđấy.Giữachấtvà lượngcómột sựgiằngco,buộcchúng taphảiđánhđổivàchúngtathườngxuyênchămchútkhôngđứngmứcnhữngcáirấtquantrọngnhất.

Nguyênlý80/20đưarabagiảthiếtđầykhiêukhíchsau:

„80%giátrịcủatổngcácmốiquanhệlàdo20%sốquanhệtạora.

„80% giá trị của tổng cácmối quan hệ là do 20% quan hệ gần gũimàchúngtahìnhthànhđầutiêntrongđờimình.

„Chúng tabỏradướixamức80%sựchúýcủamìnhvào20%cácmốiquanhệtạora80%giátrị.

Lậpbảngkê20mốiquanhệquantrọngnhấtcủamình

Tạigiaiđoạnnày,bạnhãyviếtratên20ngườibạnvàngườimìnhyêuquý

quantrọngnhất,nhữngngườimàbạncómốiquanhệquantrọngnhất,đượcsắpxếptheothứtựgiảmdầnvềmứcđộquantrọng.‘Quantrọng’cónghĩalàmứcđộsâusắcvàgầngũicủamốiquanhệcánhân,mứcđộhữuíchcủamốiquanhệấyđốivớibạntrongcuộcsống,vàmứcđộlàmtăngýthứccủabạnvềviệcmìnhlàaivàsẽnhưthếnàotrongtươnglai.Hãythựchiệncôngviệcnàytrướckhiđitiếpsangphầnkế.

Hãyxétmộtvấnđềđángquantâm.Ngườiyêuhayngườibạnđờicủabạnnằmđâutrêndanhsáchđó?Trênhaydướichamẹ,concáicủamình?Hãythậtlòng(nhưngcólẽbạnnênhủytờdanhsáchấyđikhibạnđãđọcxongchươngnày!).

Tiếptheo,hãyphântổngsốđiểm100rachocácquanhệđãđượcliệtkêratùytheomứcđộquantrọngcủachúngđốivớibạn.Vídụ,nếungườiđứngđầudanhsáchquantrọngđúngbằng19ngườikháctrêndanhsáchgộplại,hãychongườiấy50điểm.Cóthểbạncầnphảilàmtớilàmluiđôibalầnđểcóthểphânchiasaochokhikếtthúctổngđiểmcủaquanhệđúngbằng100.

Tôi không biết danh sách của bạn trông như thế nào, nhưng xu hướngchung, trùngkhớpvớiNguyên lý80/20cóhaiđặcđiểmsau:mốiquanhệđứngđầudanhsách(20%trêntổngsố)sẽgiànhlấyphầnlớnsốđiểm(cóthểlà80%),vàthườngcómộtmốiliênhệbấtbiếngiữamỗiconsốvớiconsốkếtiếpbêndưới.Vídụ,sốthứhaicóthểbằng2/3hoặc1/2sốthứnhấtvềmứcđộquantrọng;sốthứbacóthểcũngtươngtựnhưvậy:bằng2/3hoặc1/2sốthứhai;vàcứtiếptụcnhưthế.Mộtđiềuthúvịđánglưuýlàquanhệđứngtrướcquantrọnggấphailầnquanhệđứngsau.Nhưvậy,sốthứsáuchỉxấpxỉbằng3%sốthứnhấtvềmứcđộquantrọng!

Cuốicùng,hãyhoàntấtbài tậpnàybằngcáchghichúbêncạnhmỗicáitêntỷlệthờigianmàbạnchủđộngbỏrađểchuyệntròhaylàmviệccùngvới người ấy (không kể thời gian gặp gỡmà người ấy không phải là tiêuđiểmcủasựchúý,chẳnghạnnhưkhixemtruyềnhìnhhayxemphim).Hãyxem tổng thời gian bỏ ra với 20 người trong danh sách là 100 đơn vị, vàphânbố tươngứng.Thôngthường,bạnsẽ thấyrằngbạnbỏra íthơn80%thờigiannhiềuvớinhómngười ítỏimangđếnchobạn80%‘giá trịquanhệ’.

Nhưvậy,đãrõchúngtacầnphảilàmgì.Hãybámtheochấtlượnghơnlàsốlượng.Hãybỏrathờigianvàcôngsứccủamìnhđểcủngcốvàlàmthâm

sâuhơncácmốiquanhệquantrọng.

Thếnhưngcòncómột lờikhuyênkhác, liênquanđến thờigiancủacácmốiquanhệ trongcuộc sốngcủachúng ta.Hóa rakhảnăng tạo ranhữngmốiquanhệgầngũicủaconngườihoàntoànkhôngphảilàvôhạn.Luôncómộtsựthỏahiệpgiữachấtvàlượngmàchúngtacầnphảiýthứcrõ.

Lýthuyếtlàngmạc

Cácnhànhânhọcnhấnmạnhrằngsốlượngcácmốiquanhệcánhânquantrọngvàmanglạichochúngtaniềmvuimàchúngtacóthểthiếtlậplàcóhạn.2 Dường như mẫu hình chung của mọi người trong xã hội là có haingườibạnquantrọngtừthờiniênthiếu,haingườibạnquantrọnglúctrưởngthànhvàhaibácsĩ.Thôngthường,cóhaingườimàchúngtacóquanhệtìnhdụclàmchotấtcảnhữngngườikháctrởnênlumờ.Thôngthườngnhấtlàbạn chỉ yêu cómột lần và cómột thành viên trong gia đìnhmà bạn yêuthươngtrêntấtcảnhữngthànhviêncònlại.Cácmốiquanhệcánhânquantrọngđốivớimọingườirấtsátnhauvềsốlượng,bấtchấplàhọởđâu,trìnhđộtưduythếnàovàthuộcvănhóanào.

Quansátnàydẫnđến‘lý thuyết làngmạc’ trongngànhnhânhọc.TrongmộtngôilàngchâuPhi,tấtcảnhữngmốiquanhệnàyxảyratrongkhoảngcáchvài trămmétvà thườngđượchình thành trongmộtkhoảng thờigianngắn.Đốivớichúngta,nhữngmốiquanhệnàycóthểtrảirộngrakhắphànhtinhvàkéodàisuốtcảđờingười.Dẫugìđinữa,nhữngmốiquanhệấytạonênmộtngôi làngmàmỗingười trongchúngtađềucótrongđầu.Vàmộtkhinhữngôđóđãđượclấpkín,chúngxemnhưđãvĩnhviễnbịlấpkín.

Cácnhànhânhọccho rằngnếuchúng tacóquánhiềukinhnghiệmquásớm thì chúng ta không còn khả năng thiếp lập thêm cácmối thâm giao.Điềunàycóthểgiảithíchchosựhờihợtthườngthấyởnhữngngườicónghềhayđiềukiệnbuộchọphảicónhiềumốiquanhệnhưngườibánhàng,haynhữngaithườngxuyênchuyểnchỗở.

J.G.BallarddẫnralàmvídụmộtdựáncảitạoởtiểubangCaliforniachonhữngphụnữtrẻsốngcùngvớinhữngkẻtộiphạm.Nhữngphụnữnàycòntrẻ,tuổichỉ21-22,vàchươngtrìnhđólànhằmtạorachohọmộtmôitrườngxãhộimới,chủyếulànhữngngườitìnhnguyệnthuộcgiớitrunglưu.Nhữngngườitìnhnguyệnnàykếtbạnvớihọvàmờihọđếnnhàchơi.

Nhiềungười trong sốnhữngcôgái trẻ ấyđã lậpgiađìnhởđộ tuổiquásớm.Nhiềungườicóconđầulúcmới13hoặc14tuổi.Mộtsốlậpgiađìnhđếnbalầnkhihọmớiởtuổiđôimươi.Thôngthườnghọcóhàngtrămngườitìnhvàđôikhicónhữngmốiquanhệ rất thânmậtvớingười tìnhhoặccóconvớinhữngngườisauđóphảingồitùhoặcbịbắnchết.Họđãkinhquamọithứ–cácmốiquanhệ,làmmẹ,tanvỡ,tangtóc–vànếmtrảitấtcảmùivịcủacuộcđờikhimớiởtuổithiếuniên.

Dựántrênhoàntoànbịthấtbại.Lờigiảithíchđưaralànhữngngườiphụnữấykhôngcònkhảnănghìnhthànhnhữngmốiquanhệsâusắcmới.Khảnăngấyđãbịvắtkiệt.Nhữngôchứaquanhệcủahọđãbịlấpđầy,vĩnhviễn.

Câuchuyệnđángbuồntrênrấtbổích.NócũngkhớpvớiNguyênlý80/20rằngmộtsố lượngnhỏnhoicácquanhệgiải thíchchophần lớngiá trịvềmặttìnhcảm.Hãylấpđầynhữngôtìnhcảmcủamìnhmộtcáchcựckỳthậntrọngvàđừngquásớm!

Cácmốiquanhệvàliênminhtrongcôngviệc

Bâygiờchúngtachuyểnsangcácmốiquanhệvàliênminhliênquantớiviệclàmcủacácbạn.Ởđiểmnày,tầmquantrọngcủamộtvàiliênminhchặtchẽcónhấnmạnhđếnmấycũngkhôngthừa.

Nhữngcánhândườngnhưcó thể làmđượcnhữngđiềuphi thường–vàđúnghọcólàmnhữngđiềuấy.Thếnhưnghànhđộngcánhânphithườngđòihỏiphảicónhữngliênminh.

Cácbạnkhôngthểđơnthươngđộcmãmàthànhcôngđược.Chỉcónhữngngườikhácmớicóthểlàmđiềuđóchobạn.Cáibạncóthểlàmlàchọnchomìnhnhữngmốiquanhệvà liênminh tốt nhất đểđạtđượcmụcđích củamình.

Cácbạnrấtcầncóliênminh.Cácbạnphảiđốixửtốtvớihọnhưcácbạn(nên)đốixửvớichínhbảnthânmình.Đừngnghĩrằngtấtcảbạnbèvàliênminh của mình đều quan trọng gần như nhau. Hãy tập trung và vun đắpnhững liênminhchủchốt trongđờimình.Nếu lời khuyênnày cóvẻhiểnnhiênvàtầmthường,hãytựhỏicóbaonhiêungườibạncủamìnhlàmđúngnhưlờikhuyênấy.Sauđóhãytựhỏimìnhcólàmnhưthếkhông.

Tấtcảmọi lãnh tụ tinh thầnđềucónhiều liênminh.Nếuhọcầncó liên

minhthìbạncũngcầnnhưvậy.Xindẫnrađâymộtvídụ.ChúaGiê-suphảidựavàothánhGioanTẩyGiảđểngườidânchúýđếnmình;sauđólàdựavào12tôngđồ;kếđếnlànhữngtôngđồkhác,nổibậtnhấtlàthánhPhao-lô,cóthểđượcxemlàthiêntàitiếpthịtàibanhấttronglịchsử.3

Không gì quan trọng hơn là việc chọn liênminh và cách xây dựng liênminh.Khôngcóhọ,bạnchỉlàconsốkhông.Cóhọ,bạnluôncóthểthayđổiđờimình, thườngxuyêncó thể thayđổicuộcsốngcủangườikhác,vàđôikhi,bằngcáchnàyhaycáchnọ,thayđổicảmộttiếntrìnhlịchsử.

Chúng ta có thể thấyđược tầmquan trọngcủa các liênminhbằngcáchlượcsơqualịchsử.

Lịch sử được tạo ra bởi những cá nhân biết hình thành những liênminhhữuhiệu

VilfredoPareto,chorằnglịchsửthựcchấtlàlịchsửcủasựnốingôicủanhữngnhómtinhhoa.4Dođó,mục tiêu củanhững cánhânvàgia tộc cónghịlựclànhắmđếnviệctrổilênthànhnhómtinhhoahaymộtbộphậncủamộtnhómtinhhoalậtnhàomộtnhómtinhhoakhác(hoặc,nếuđãnằmtronggiớitinhhoa,duytrìvịtrícủamìnhtronggiớivàgópsứcgiúpgiớitinhhoaấytrụvững).

Nếubạn theo quan điểm lịch sử dựa trên cơ sở giai cấp củaPareto hayCác-Mác,bạncó thểkết luậnrằngcácmối liênminh trongnhómtinhhoahaynhómtinhhoatươnglaichínhlàlựclượngthúcđẩysựtiếnbộ.Cánhânchẳnglàgìngoàiviệclàmộtthànhviêncủamộtgiaicấp;cánhânkhiliênminhvớinhữngcánhânkháctrongcùnggiaicấp(hoặccóthểvớinhữngcánhânthuộcmộtgiaicấpkhác)làtấtcả.

Tầmquantrọngcủanhữngcánhânliênminhvớinhữngcánhânkhácthểhiệnrấtrõquanhữngbướcngoặclớncủalịchsử.CuộcCáchmạngNganăm1917liệucóxảyranếukhôngcóvaitròchủchốtcủaLê-nin?Cólẽchẳngthểnào,vàchắcchắnkhôngthểlàmộtcuộccáchmạnglàmthayđổichiềuhướngcủalịchsửthếgiớisuốt72năm.

Chúngtacóthểchơilặpđilặplạitròchơilịchsửnhưtrênđểchứngminhtầmquan trọngcủanhữngcánhân.Sự thảmsátngườiDoTháivàĐệnhịThế chiến đã không thể xảy ra nếu như không có Hitler. Nếu không cóRooseveltvàChurchill,chắccólẽHitlerđãhợpnhấtđượcchâuÂusớmhơn

và triệt để hơn, và bằngmột cách gây oán than hơn nhiều so với nhữngngườikếvịôngtađãlàm.Vânvânvàvânvân.Thếnhưngcómộtđiểmmấuchốtthườngkhôngnhậnralànhữngcánhântrênchẳngaicóthểlàmthayđổichiềuhướngcủalịchsửnếuhọkhôngcónhữngquanhệvàliênminh.

Trong hầu hếtmọi lĩnh vực thành tựu nào,5 bạn cũng có thể nhận diệnđượcmột số lượngnhỏnhữngngườicộngsựchủchốt.Khôngcóhọ,conngườicánhânđãkhôngthểđạtđượcthànhcông;nhờcóhọ,conngườicánhânđã có được những ảnh hưởng lớn lao.Trong chính quyền, trong cáctràolưuýthứchệquầnchúng,trongkinhdoanh,ytế,khoahọc,côngtáctừthiệnhaytrongthểdụcthểthao,tấtcảđềucómộtmẫuhìnhchung.Lịchsửkhôngphảiđượccấuthànhbởinhữnglựclượngmùquáng,phiconngười.Lịchsửkhôngphảidonhữnggiaicấphaynhómngườitinhhoanắmquyềnđiềukhiểntheomộtcôngthứcxãhộihaykinhtếđãđượcđịnhtrướcnàođó.Lịch sử được quyết định và thay đổi bởi những cá nhân tận tụy biết hìnhthànhnhữngliênminhhữuhiệuvớimộtsốítngườicộngsựgầngũi.

Bạncầnphảicómộtvàingườiliênminhchủchốt

Nếubạnđãcónhữngthànhcôngtrongđời,bạnsẽ(trừphibạnlàmộtkẻtựcaotựđạimuốnchuốclấysựthấtbại)nhậnratầmquantrọngthiếtyếucủanhữngngười liênminhđối với những thành tựu củamình.TuynhiênbạncũngsẽthấycócảsựhiệnhữucủabàntaycủaNguyênlý80/20.Nhữngliênminhchủchốtrấtítvềsốlượng.

Thôngthườngchúngtacóthểantâmmàphátbiểurằngítnhất80%tổnggiátrịmàcácliênminhtạoralàdo20%sốliênminhmangđến.Đốivớibấtkỳaiđãlàmđượcmộtcáigìđó,danhsáchnhữngngườiliênminh,khibạnsuy nghĩ về chúng, thì rất là dài. Thế nhưng trong số hàng trăm hay hơnnhữngngười liênminhcóliênquanthìphânphốigiá trịcựckỳméolệch.Thôngthườngkhoảngnửachụcliênminhquantrọnghơnnhiềusovớitấtcảcácliênminhcònlại.

Bạnkhôngcầnphảicónhiềuliênminhnhưngbạncầncónhữngliênminhphùhợp,cómốiquanhệphùhợpgiữabạnvà từng liênminhvàgiữacácliênminhvớinhau.Bạncầnnhữngliênminhấyđúnglúc,đúngnơivàcólợiíchchungtrongviệcnângcaonhữngquyềnlợicủabạn.Vàtrênhết,cácliênminhphảitintưởngbạnvàbạnphảitinđượchọ.

Hãylậpradanhsách20mốiquanhệhàngđầu,vớinhữngngườimàbạn

cholànhữngliênminhquantrọng,vàsosánhdanhsáchấyvớitổngsốcácmốiliênhệướcchừngmàbạncóthểgiaotiếpmộtcáchthânmật–nếubạncósửdụngRolodex,Filofaxhaymộtdanhbạđiệnthoạithìđấylàtổngsốcác số liênhệ thườngxuyên trêndanh sách.80%giá trị của tổngcác liênminhđốivớibạncóxuhướnglàtậptrungvào20%cácmốiquanhệ.Nếukhông phải vậy thì các liênminh (hoặcmột số liênminh) có thể có chấtlượngkém.

Nhữngliênminhgiúpbạnthànhđạt

Nếubạnvàonghềđãlâu,hãylậpramộtdanhsáchnhữngngườiđãgiúpích cho bạn nhiều nhất từ trước đến nay. Sắp xếp họ theo trật tự từ trênxuốngdướivàsauđóphânbố100điểmtrongsố10ngườiđứngđầu.

Thông thường những người giúp đỡ các bạn nhiều nhất trong quá khứcũng sẽ là những người như vậy trong tương lai. Tuy nhiên, đôi khimộtngườibạn tốtnằmđâuđóphíacuốidanhsách lại trở thànhmột liênminhquantrọnghơnnhiềutrongtươnglai:cólẽdongườiấyvừađượcbổnhiệmvàovịtrímớicóảnhhưởnglớn,vừamớigiàuphấtlênnhờđầutưhoặcvừađượcmọingườinhìnnhậnquýtrọng.Hãylàmlạibài tậpnày, lầnnàysắpxếpcácliênminhcủamìnhtừ1đến10vàphânbố100điểmchonhómnàytrêncơsởkhảnănggiúpđỡbạntrongtươnglai.

Người khác giúp bạn vì giữa bạn và họ cómộtmối quan hệ bền chặt.Nhữngmốiquanhệtốtđẹpnhấtđượcxâydựngtrênnămđặcđiểm:sựthíchthúkhiởbênnhau,sựtôntrọng,đồnghộiđồngthuyền,sựcóquacólại,vàlòngtin.Trongcácmốiquanhệlàmviệcthànhcông,nhữngđặcđiểmtrênhòaquyệnvàonhauvàkhông thể táchriêngra từngđặcđiểmmột,nhưngchúngtacóthểxemxétchúngmộtcáchriêngrẽ.

Sựthíchthúkhiởbênnhau

Trongnămđặcđiểmcủachúngta,cáiđầutiênlàđặcđiểmrấthiểnnhiên.Nếubạnkhôngcảmthấythíchthúkhinóichuyệnvớiaiđó,trongvănphòngcủa họ, trongmột nhà hàng, tạimột buổi tiệc hay qua điện thoại, bạn vàngườiấysẽkhôngxâydựngđượcmộtmốiquanhệbềnvững.Họcũngcầnphảithíchthúkhiởbêncạnhbạn.

Nếunhưbạn thấyđiềunàyquáhiểnnhiên,hãybỏ rachút thờigiansuynghĩvềnhữngngườimàbạngiaoduvềmặtxãhội,nhưngcănbảnlàphảinhằmvàonhữngmụcđíchnghềnghiệp.Bạnthựcsựthíchbaonhiêungườitrongsốhọ?Mộtsốlượngngườilớnđếnngạcnhiênbỏranhiềuthờigiantiếpxúcvớinhữngngườihọkhôngthích.Đâyquảlàmộtsựlãngphí thờigianvôcùng.Nókhôngmangđếnchotaniềmvuimàchỉlàmtamệtmỏi,thường làm ta tốnkém,cản trởchúng ta làmnhữngviệchayhơnvà tuyệtnhiênkhôngdẫnchúngtađếnđâucả.Hãyngừngngaychuyệnnày!Hãybỏthêmthờigianchonhữngmốiliênhệmàbạncảmthấythíchthú,đặcbiệtlànếunhữngquanhệấycũngcóthểgiúpíchđượcgìchobạn.

Sựtôntrọng

Cónhữngngườitôirấtthíchgặpgỡnhưnglạirấtkhôngtôntrọngvềmặtchuyênmôn,vàngượclại.Tôichẳngbaogiờgiúpaiđóthăngtiếnvềnghềnghiệpnếunhưtôikhôngtôntrọngkhảnăngchuyênmôncủahọ.

Nếuaiđómuốngiúpbạnvềmặtnghềnghiệpthìngườiấyphảithậtsựcóấntượngvềbạn.Tuynhiênthôngthườngthìchúngtahaygiấunghề.Paul,mộtngườibạntốtcủatôi,ngườiởvịthếcóthểgiúptôithăngtiếnvềnghềnghiệp,có lầnnhậnxét trongmộtcuộchọpcủaBanquản trịmà trongđóchúngtôilànhữngủyviênngoàibiênchếrằnganhtacóthểtintôicókhảnăngvềchuyênmônmặcdùanhtachưatừngthấybằngchứnggìchođiềuấy!Tôiquyếttâmtìmcơhộiđểmìnhcóthểtrưngrachútbằngchứng.Tôiđã làmđược–vàPaul lập tức trở thànhmột trongnhữngngười liênminhhàngđầucủatôi.

Đồnghộiđồngthuyền

Cũngnhưtrongmộtngôilàngnguyênthủy,chúngtachỉcómộtsốlượnggiớihạncácôdànhchonhữngkinhnghiệmnghềnghiệpquantrọng.Kinhnghiệmcùngchiasẻ,đặcbiệtlàkhicóliênquanđếnsựtranhđấuhaykhổđau,cósứcmạnhkếtchặtrấtlớn.Mộttrongnhữngmốiquanhệlớnnhấtcủatôi, cả ở phương diện làmột người bạn và liênminh trong công việc, cóđược từ cảnh ngộ chung giữa tôi và người ấy khimới chân ướt chân ráobướcvàoviệclàmđầutiên.Tôichắcchắnrằngchúngtôiắtđãkhôngthểcóđượcmốiquanhệtốtđẹpnếucảhaichúngtađềukhôngchánghétcôngviệccủamìnhtạinhàmáytinhchếdầu.

Hàmýcủacâuchuyệntrênlànếubạncómộtcôngviệckhókhănthìhãytìmchomìnhmộtngườiliênminhmàbạnmếnvàtôntrọng.Hãyvunđắpnóthànhmộtliênminhsâusắcvàcóhiệuquả.Nếukhôngthìbạnđangđểtuộtmấtmộtcơhộilớnđấy!

Chodùbạnkhôngởvàotìnhhuốngđaukhổ,hãytìmmộtngườiđồnghộiđồngthuyềnvớimìnhvàbiếnngườiấythànhngườiliênminhchủchốtcủamình.

Sựcóquacólại

Đểcácliênminhpháthuytácdụng,mỗingườiliênminhphải làmđược

nhiềuthứchongườikia–mộtcáchthườngxuyên,trướcsaunhưmộtvàtrảisuốtmộtthờigiandài.

Sự giúp đỡ qua lại đòi hỏi mối quan hệ không được mang tính đơnphương.Cũngquan trọngkhôngkém, sựgiúpđỡqua lại cầnphảidiễn ramộtcáchtựnhiênvàkhôngnêntínhtoánquáchili.Điềuquantrọnglàbạnphảilàmbấtcứđiềugìcóthểđểgiúpngườikiamiễnlàphùhợpvớicáctiêuchuẩn đạo đức.Điều này đòi hỏi cần phải có thời gian và suy nghĩ! Bạnkhôngnênchờđếnkhingườitaxintrợgiúp.

Cái làmtôingạcnhiênkhixét lạicácmốiquanhệtrongcôngviệclàsựgiúpđỡqualạiđúngnghĩalạiđượcvunđắpquáthiếuthườngxuyên.Ngaycảkhicácyếutốkhác–tìnhbạn,sựtôntrọng,đồnghộiđồngthuyềnvàlòngtin–đềuhiệnhữu,conngườirấtthườngsaonhãngviệctíchcựcchủđộnggiúpđỡnhữngngườiliênminh.Vàđiềunày,cũngvậy,làsựlãngphímộtcơhộilớnchoviệclàmchomốiquanhệtrởnênsâusắchơnvàtíchlũysựtrợgiúptrongtươnglai.

BannhạcTheBeatlesđãtừngbảochúngtarằng‘bạnchođibaonhiêutìnhyêuthìcuốicùngrồibạnsẽnhậnvềđượcbấynhiêutìnhyêu’.Tươngtựnhưvậy,bạngiúpngườikhácbaonhiêuthìcuốicùngrồibạnsẽnhậnđượcbấynhiêutrợgiúptrongnghềnghiệp.

Lòngtin

Lòng tin làm cho cácmối quan hệ được bền chặt. Sự thiếu lòng tin sẽnhanhchónglàmchocácmốiquanhệvơidầnđi.Lòngtinđòihỏisựchânthànhtuyệtđốiởmọilúc.Chỉcầncómộtnghingờrằngbạnkhôngnóithậtnhữnggìbạnđangnghĩ,chodùvìnhữnglýdocaothượngnhấthaychỉđểtỏralịchsựkhéoléo,lòngtincóthểbịxóimòn.

Khibạnkhônghoàn toàn tinmộtaiđó,đừngcố tìmcáchxâydựng liênminhvớingườiấy.Liênminhấy(tất)sẽkhônghiệuquả.

Nhưngnếubạnthựcsựcólòngtintuyệtđốithìcácmốiquanhệsẽtrởnênnhanhchónghơn,hiệuquảhơn.Bạnsẽđỡtốnnhiềuthờigianvàtiềnbạc.Đừngbaogiờđánhmấtlòngtinbằngnhữnghànhvibồngbột,hènnháthaygiantrá.

Nếubạnchỉmớibướcvàonghề,hãylấpđầynhữngôdànhcholiên

minhmộtcáchthậntrọng

Mộtnguyêntắchaydựatheokinhnghiệmlàbạnnênpháttriểnsáuhoặcbảyliênminhvàngtrongcôngviệc,gồm:

„Mộthoặchaiquanhệvớinhữngngườihướngdẫndàydặn,nhữngngườicóvịtrícaohơnbạn

„Haihoặcbaquanhệvớinhữngngườicùngcấp

„Mộthoặchaiquanhệvớinhữngngườibạnhướngdẫn

Cácmốiquanhệvớinhữngngườihướngdẫn

Chọnmột hoặc hai người hướng dẫnmột cách thận trọng.Đừng để họchọnbạn:họcóthểchiếmmấtôdànhchomộtngườihướngdẫntốthơnhọnhiều.Nhữngngườihướngdẫnbạnchọncầncóhaiđặcđiểmsau:

„Bạnphải có thểxâydựngđượcmốiquanhệgồmđủnăm thành tố: sựthíchthúlẫnnhau,sựtôntrọng,đồnghộiđồngthuyền,sựcóquacólạivàlòngtin.

„Ngườihướngdẫncầnphảicóvịtrícàngcaocàngtốthoặc,lýtưởnghơn,cóvịtrịtươngđốithấpnhưngthấyrõtriểnvọngthăngtiếnlênvịtríchópbu.Nhữngngườihướngdẫntốtnhấtlànhữngngườicựckỳcónănglựcvàđầythamvọng.

Nóicácmốiquanhệvớingườihướngdẫncầnphảicóquacólạinghecóvẻlạ,vìtấtnhiênngườihướngdẫnsẽcónhiềucáiđểchohơnlàngườiđượchướngdẫn.Tuynhiên,ngườihướngdẫncầnphảiđượcđềnđáp;nếukhông,họsẽmấtđisựhứngthú.Ngườiđượchướngdẫncầnphảichohọnhữngýtưởngmới,nhữngkíchthíchtrí tuệ,sựnhiệt tình,cầnmẫn,tri thứcvềcáccôngnghệmớihaymộtcáigìkháccógiátrịđốivớihọ.Nhữngngườihướngdẫnkhônngoanthườngsửdụngnhữngliênminhtrẻnhằmgiúphọnắmbắtnhữngtràolưumớivànhữngcơhộihaynguycơtiềmtàngmàngườiởvịtríchópbucóthểkhôngnhìnthấy.

Cácmốiquanhệvớinhữngngườicùngcấp

Vớinhữngngườicùngcấpthìthôngthườngbạncókhốilựachọn.Córất

nhiềuliênminhtiềmnăng.Nhưnghãynhớrằngbạnchỉcóhaihoặcbaôcholiênminh này.Hãy thật chọn lọc.Hãy lập ra danh sách tất cả những liênminhtiềmnăngcóđủnămyếutốnóitrênhoặccókhảnăngcónhữngyếutốấy.Chọnrahaihoặcbaliênminhmàbạntinrằngsẽthànhcôngnhất.Sauđócốgắngbiếnhọthànhliênminhcủamình.

Cácmốiquanhệvớinhữngngườibạnhướngdẫn

Đừngxemthườngnhữngmốiquanhệnày.Bạncóthểthuđượcnhiềunhấttừnhữngngườibạnhướngdẫnnếuhọ làmviệcchobạn, tốtnhất là trongmộtquãngthờigiankhádài.

Đaliênminh

Cácmốiliênminhthườngtạonênnhữngmạnglướitrongđónhiềungườicóquanhệqualạivớinhau.Nhữngmạnglướinàyrấthùngmạnh,hoặcchíít là như vậy dưới con mắt của người ngoài. Thông thường họ là nhữngngườirấtthúvị.

Tuynhiênđừngđểmìnhquásaysưa,tựmãnkhibiếtrằngmìnhđã‘vàoguồng’.Cóthểbạnchỉlàmộttaychơibênlề.Đừngquênrằngmọiquanhệđích thựcvàcógiá trịđềumang tínhsongphương.Nếubạncó liênminhchặtchẽvớiXvàY,vàgiữahọvớinhaucũngcómộtliênminhchặtchẽ,thếthìquátốt.Lê-nincónóirằngđộchắccủasợixíchtươngđươngvớiđộchắccủamắtxíchyếunhấtcủanó.ChodùcácmốiquanhệgiữaXvàYcómạnhthếnàođinữathìcácmốiquanhệthựcsựcóýnghĩađốivớibạnlàquanhệgiữabạnvớiXvàvớiY.

Đốivớicácquanhệcánhânvàcôngviệc,càngítvàcàngthâmgiaotốthơn là càngnhiềuvà cànghờihợt.Khôngphảiquanhệnào cũng tốt nhưnhau.Nhữngmốiquanhệsailầmnghiêmtrọng,khibạnbỏquánhiềuthờigianbênnhaunhưngkếtquảchẳnghề thỏamãn, cầnphải chấmdứt càngsớmcàngtốt.Chỉcómộtsốlượngôítỏidànhchocácmốiquanhệ;đừnglấp đầy hết các ô quá sớmhoặc lấp chúngbằngnhữngquanhệ có giá trịthấp.

Hãychọn lọcmộtcách thận trọng.Rồisauđóquyết tâmxâydựngquanhệ.

Ngãrẽtrongquyểnsáchnày

Bâygiờchúngtađãđiđếnmộtngãrẽtùychọntrongcuộchànhtrìnhquaquyểnsáchnày.Haichươngkếtiếp(13và14)lầnlượtdànhchonhữngaimuốn biết làm thế nào để thăng tiến trong sự nghiệp và kiếm thêm đượcnhiều tiền.Nhữngđộcgiảmàđốivớihọnhữngvấnđềnàykhôngphải làmốiquantâmlớnnênđithẳngđếnChương15,nơimàbảythóiquenmanglạihạnhphúcđangchờđónbạn.

13

Thôngminhvàlườinhác

Sĩquanchỉcóbốnloại.Loạithứnhấtlànhữngsĩquanngungốc,biếngnhác.Loạinàyvôhại,nêncứđểmặchọ...Loại thứhai lànhữngsĩquanthôngminh,cầnmẫn.Họlànhữngsĩquanthammưutuyệtvời,đảmbảomọichitiếtđượcxemxétmộtcáchđúngmực.Loạithứbalànhữngsĩquanngungốc,cầnmẫn.Nhữngngườinàylàcảmộtmốihiểmhọavàcầnphảisathảingay lập tức.Họgâyranhữngcôngviệc“trậtchìa”chomọingười.Loạicuốicùnglànhữngsĩquanlườinhác,thôngminh.Sĩquanloạinàyphùhợpchonhữngchứcvụcaonhất.

TướngVonMansteinbànvềLựclượngSĩquanĐức

Đâylàchươngdànhchonhữngaicóthamvọngthựcsự.Nếubạnkhôngbịđaukhổbởicảmgiácbấtanlàmnhómlênngọnlửakhátkhaomuốnđượcgiàucóvànổitiếng,hãyđitiếpđếnChương15.Nhưngnếubạnmuốnnắmphầnthắngtrongcuộctranhgiànhkhốcliệt,chươngnàyđưaramộtsốlờikhuyêncóthểlàmbạnphảingạcnhiên.

TướngVonMansteinnắmbắtđượcphầntinhhoacủachươngnày,đólàsựchỉdẫncủaNguyênlý80/20vềviệclàmthếnàođểcómộtnghềnghiệpthànhđạt.Nếuvịtướngấylànhàtưvấnquảnlý,ôngtahẳnđãcóthểkiếmđượccảmộtgiatàitừmatrậntrongHình41.

Lờikhuyênnàylàđểxửlýnhưthếnàođốivớingườikhác.Cònvớichínhbản thânmình thì sao?Có thể cho rằng trí thôngminh và khuynh hướngthích làmviệc lànhững tínhcáchbấtdibấtdịch, trong trườnghợpấymatrậnVonManstein,dùhấpdẫn, tỏ ravô ích.Tuynhiênquanđiểmđưa ratrongchươngnàycókhácđôichút.Chodùbạnchămchỉ,bạncó thểhọccáchđểtrởnênlườinhác.Vàchodùbạnvàngườikhácchorằngbạnngudốt,bạnvẫnthôngminhởmộtphươngdiệnnàođó.Chìakhóađểtrởthànhmộtngôisaolàbiếtkíchthích,tạoravàtriểnkhaitríthôngminhlườibiếng.Như chúng ta sẽ thấy, trí thôngminh lười biếng có thể luyện được. Chìakhóacủaviệclàmíthơnvàkiếmđượcnhiềutiềnhơnlàchọnđúngviệcđểlàmvàchỉlàmnhữngviệctạoragiátrịcaonhất.

Tuynhiên,trướchết,chúngtanênxemNguyênlý80/20phânphốinhữngphần thưởng như thế nào cho những người làm việc. Sự phân phối phầnthưởngkhôngnhữngkhôngcânđốimàcònkhôngcôngbằng.ChúngtacóthểhoặcngồithanphiềnvềthựctếnàyhoặctìmcáchlợidụngmatrậnVonManstein.

Hiệntượngthiếucânđốicóđầyrẫy

trongsựthànhđạtvàthunhập

Nguyênlý80/20biểuhiệnkhôngđâurõbằngtìnhtrạngthunhậpcaongấtvàtiếptụctăngcaocủamộtsốrấtítnhữngtaychuyênnghiệptronggiớitinhhoa.

Chúng ta sống trongmột thếgiớimà thunhậpcủanhững tài nănghàngđầu,trongmọilĩnhvựccủacuộcsống,chưatừngbaogiờcaohơn.Mộtphầntrămnhỏnhữngngười chuyênnghiệp cóđược sự côngnhậnvà tiếng tămquámứcvàthườngcũngnhậnđượcphầntrămbổnglộccao.

Hãyxétbấtkỳhoạtđộngnàocủaconngườihiệnnay,ởmộtquốcgiabấtkỳhay cả thếgiới.Chodùđó là điềnkinh, bóng chày, bóng rổ, bóngđá,bóngbầudục,quầnvợthaybấtkỳmônthểthaophổbiếnnào;haykiếntrúc,điêukhắc,hộihọahaybấtkỳnghệthuậthìnhảnhnào;hayâmnhạcbấtkểthuộc loạihìnhnào;phimảnhhaykịchnghệ; tiểu thuyết, sáchdạynấuănhay tự truyện; hay thậmchí côngviệcdẫn các chương trìnhgiao lưu trêntruyềnhình,đọcbảntin,chínhtrịhaybấtkỳmộtlĩnhvựcrạchròinàokhác,vẫncómộtsốnhỏnhữngngườichuyênnghiệpxuấtchúngmàtanghĩngayđến.

Xéttheosốlượngngườidânởtừngquốcgiathìđấyquảlàmộtconsốrấtnhỏnhữngtêntuổi,vàthườnglàmộtphầntrămnhỏ–thườnglàdướixa5%-trongsốnhữngnhàchuyênnghiệphoạtđộngtíchcựctronglĩnhvựccóliênquan.Trongbấtkỳnghềnào, sốngườiđượccôngnhận tên tuổi thật rất ítnhưnglạigiànhhếtsựchúýcủamọingười.Họluônđượcsănđónvàluônxuấthiệntrênbáođài.Họcũngtươngtựnhưnhữngthươnghiệusảnphẩmtiêudùng,đượcmọingườinhậnrangaytứcthìnhưnhữngthươnghiệunổitiếng.

Đốivớisựmếnmộvàphần thưởngvề tàichính thìcóxảyra tình trạngmấtcânđốinhưvậy.Hơn80%tổngsốtiểuthuyếtđượcbánralàtừíthơn20%đầusáchđượcpháthành.Điềunàycũngđúngvớiđốivớibấtkỳhìnhthứcxuấtbảnnào:CDnhạcpopvàhòanhạc,phimảnh,thậmchísáchviếtvềkinhdoanh.Điềunàycũngápdụngđốivớidiễnviên,nhữngnhânvậtnổitiếng trên truyềnhìnhhaybấtkỳmộtmôn thể thaonào. 80% tiền thưởngtrongmôngolfvàotaycủadưới20%cáctaychơigolfchuyênnghiệp;trongmônquầnvợtcũngthế;vàtrongmônđuangựatrên80%tiềnthắnggiảivào

túi20%cácchủngựa,nàingựavàngườihuấnluyện.

Cómộtkhoảngcáchlớngiữanhữngtêntuổihàngđầuvàtấtcảnhữngngườicònlại

Chúngtasốngtrongmộtthếgiớingàycàngthịtrườnghóahơn.Nhữngtêntuổihàngđầucóthểđòinhữngmứcthùlaokhổnglồ,nhưngnhữngaikhôngđượcgiỏihaynổitiếngnhưvậythìthunhậptươngđốithấp.

Vídụ,hồikýcủabàThatcherđếnnayđãbánratrên2triệubảnvàmộtsốlượnglớnbăngtừvàvideo:cánhânbànhậnđược5,4triệuđô-la.Mộthồikýđiểnhìnhcủamộttrongnhữngbộtrưởngthúvịnhất,ngàiNicholasRidley,đã bán ra 5.000 bản, chỉ bằng 1/4 của 1% tổng số bản của bà Thatcher.

NhiềuthànhviêntrongnộicácchínhphủcủabàThatchercũngđãviếthồikývàmột sốcóđược thànhcôngnhonhỏ, tuynhiênước tính tốtnhất là,mặc dù bàThatcher chỉ chiếm tỷ lệ dưới 2% tất cả nhữngngười phục vụtrong nội các của bà và chỉ 5% tổng số những người có xuất bản hồi ký,doanhthucủabàchiếmđếntrên95%tổngsố.

Tạisaokẻthắnggomtất?

SựphânbốthuthậptronggiớisiêusaothậmchícònmấtcânđốihơncảtrongtoànbộdânsốnóichungvàchochúngtanhữngminhhọatuyệtvờivềNguyênlý80/20(haytronghầuhếtcáctrườnghợp,90/10hoặc95/5).Nhiềutácgiả1đãđưaranhữnggiảithíchtừgócđộkinhtếhayxãhộihọcchohiệntượngsiêuthuthậptronggiớisiêusao.

Lờigiải thích thuyếtphụcnhất là thunhậpkhổng lồcủacác siêu sao lànhờ có hai điều kiện.Một là siêu sao có thể tiếp cận được đối với nhiềungườicùngmộtlúc.Cácphươngtiệnthongtinhiệnđạigiúpchođiềuấycóthể xảy ra. Chi phí phụ thêm để ‘phân phối’ Michael Jackson, StevenSpielberg,StephenKing,LucianoPavarottihayAndreAgassiđếnvớinhiềungười tiêu thụhơnhầunhưlàsốkhông,vìchiphíphátsinh thêmđểphátsóng,làmCDhayinsáchchỉlàmộtphầnrấtnhỏtrongtổngcơcấuchiphí.

Chiphíphátsinhthêmđểđưacácsiêusaođếnvớingườitiêudùngchắcchắnkhôngcaohơnnhữngngườithaythếhạnghai,chỉcóđiềulàbảnthâncácsiêusaonhậnđượcthùlaocaohơn.Chodùthùlaocóthểlàhàngtriệuhayhàngchụctriệu,chiphíphátsinhthêmtínhtrênmỗiđầungườitiêuthụquảthậtrấtthấp,thôngthườngchỉtínhbằngxuhaymộtphầnnhỏtiềnxu.

Điềukiệnthứhaichothunhậpcủacácsiêusaolàkhảnăngtầmthườngnhấtthiếtkhôngthểthaythếchotàinăng.Điềuquantrọnglàphảitìmchođượccáitốtnhất.Nếumộtngườiquétdọnnhàcửalàmviệcchỉnhanhbằngnửamộtngườikhác,thịtrườngsẽbùtrừbằngcáchtrảchongườiấychỉnửamứclương.ThếnhưngailạimuốnmộtngườinàođótàinăngchỉbằngnửaMichael Jackson hay Pavarotti? Trong trường hợp này, một người khôngthuộchàngsiêusao,dùcólàmkhôngcôngđinữa,cũngmanglạihiệuquảkinhtếkémxamộtsiêusao.Ngườiấychỉthuhútđượcmộtlượngkhángiảítỏivàdođó,dùcó tiếtkiệmđượcchút ítvề tổngchiphí,mangvềmứcdoanhthuthấphơnrấtnhiều.

“Kẻthắnggomtất”làmộthiệntượngcủathờihiệnđại

Điềuthúvị làmứcđộchênhlệchvề thunhậpgiữanhữngsiêusaohàngđầuvà tất cảnhữngngườicòn lại trướcđâychưa từngcóbaogiờ.Vídụ,nhữngnhàvôđịchbóng rổhoặcbóngchàycủanhữngnăm1940và1950không kiếm được nhiều tiền. Trước kia có thể thấy trường hợp một nhàchínhtrịlỗilạcchếtđitrongcảnhbầnhàn.Vàchúngtacàngtrởngượcvềquá khứ, chúng ta càng thấy rằng hiện tượng người thắng được tất càngkhôngđúng.

Ví dụ,WilliamShakespeare vượt hơn hẳn những người đương thời củaôngvềphươngdiệntàinăng.LeonardodaVincicũngthế.Theolẽphải,hayđúnghơnlàtheochuẩnmựcngàynay,lẽrahọđãcóthểtậndụngtàinăng,sự sáng tạo và danh tiếng củamình để trở nên những người giàu có nhấttrongthờiđạicủamình.Thếmà,họđànhphảixoayxởvớimộtkhoảnthunhập tương đương với mức thu nhập ngày nay của những người chuyênnghiệpcótàinăngchỉởmứctươngđối.

Sựmấtcânđốivềphầnthưởngtàichínhdànhchotàinăngđangngàycàngtrởnênrõnéthơntheothờigian.Ngàynay,thunhậpliênquanchặtchẽhơnvớinănglựcvàkhảnăngtiếpthị,dođómốiliênhệvớiNguyênlý80/20,vìcóthểchứngminhđượcmộtcáchrõràngvềphươngdiệntiềnbạc,trởnêndễdàngnhậnthấyhơn.Xãhộichúngtangàynayrõràngtrọngnhântàihơnlàxãhộicáchđâymột thếkỷhay thậmchímột thếhệ.ĐiềunàyđặcbiệtđúngtạichâuÂunóichungvàtạiVươngquốcAnhnóiriêng.

Nếuvàonhữngnăm1940hay1950nhữngcầuthủbóngđáhàngđầunhưBobbyMoorekiếmđượckhoảntiềnkhổnglồthìđiềuđósẽgâyrasựphẫnnộtronggiớibảothủAnh:Điềuđóvớihọhẳnlàkhôngthíchđáng.Khicáccâybúthàngđầucủanhữngnăm1960pháthiệnrằngnhómnhạctheBeatleslà triệu phú, phát hiện ấy đã gây ra cảmột sự kinh ngạc.Ngày nay, việcGeorgeMichaelhayMichaelJacksonđượcliệtvàonhómnhữngngườigiàunhất thếgiới chẳnggây ra chút gì ngạcnhiên.Ngàynay, chúng ta ít xemtrọngcấpbậc/địavịhơnvàxemtrọngyếutốthịtrườnghơn.

Yếutốmớikhác,nhưđãđềcậpởtrên,làcáchmạngcôngnghệtronglĩnhvựcphát thanhtruyềnhình,viễnthôngvàcácsảnphẩmtiêudùngnhưđĩaCDvàCD-ROM.Ngàynay, cái cầnphải cânnhắc là làm sao tăng tối đadoanhthu,điềumàcácsiêusaocóthểlàmđược.Chiphíphụthêmđểthuêhọcóthểlàmộtkhoảntiềnquálớnđốivớimộtcánhân,songchiphítínhtrênđầumỗingườitiêuthụthìquánhỏnhoi.

Thànhtựuxưanayluôntuântheo

Nguyênlý80/20

Tuynhiênnếugạtchuyệntiềnbạcsangmộtbênvàgiảiquyếtnhữngvấnđềquantrọnghơnvàcógiátrịlâudàihơn(ítralàđốivớitấtcảmọingườitrừchínhcácsiêusao),chúngtacóthểthấyrằngsựtậptrungthànhtựuvàdanhtiếngvàomộtsốítngười,dùởbấtkỳngànhnghềnào,làmộtthựctếđãcóxưanay.Nhữnggiớihạnmàdướiconmắtcủachúngtacóvẻkỳquặc–nhưgiaicấphaytìnhtrạngchưacóphươngtiệnviễnthông–đãngăncảnShakespeare và Leonardo daVinci trở thành những triệu phú. Thế nhưngchuyệnhọkhônggiàucóđãkhônglàmgiảmđinhữngthànhtựucủahọhoặcthựctếrằngphầnlớnảnhhưởnglàdoởmộtsốlượngítỏinhữngngườisángtạo.

Sựchênhlệch80/20trongphânphối

thunhậpcũngápdụngđượcchonhữngngườichuyênnghiệpkhôngthuộcngànhtruyềnthông

Mặcdùtrongnhómsiêusaocủagiớitruyềnthôngsựmấtcânđốidễdàngnhìnthấynhấtvàhơicườngđiệu,điềuquantrọnglàsựchênhlệch80/20nàykhông chỉ giới hạn trong giới công nghệ tiêu khiển. Những tay chuyênnghiệphàngđầu trongbấtkỳnghềnghiệpđượccôngnhậnnàongàycàngnhậnđượcphầnlớncủacảitạora.LưuýrằngởHình42ngườiđượcxếpthứhaitrongdanhsáchnhữngngườicóthunhậpcaonhấtlàJosephJamail,mộtcáitênhoàntoànxalạbêncạnhAndreAgassi.Jamaillàmộtluậtsưtốtụngvà cho đến thời điểm này vẫn chưa từng xuất hiện trên các chương trìnhtruyềnhìnhhaythựchiệnmộtbộphimbomtấnnào.Vậymàôngđãkiếmđược90triệuđô-latrongnăm1994,trêngấpbốnlầnthunhậpcủaAgassi.

Ràxuốngbảngliệtkênhữngngườicóthunhậpcaonhấttathấycácluậtsưcôngty,nhàphẫuthuậtđầungành,giámđốccôngtyđượcsănđón,chủngânhàngđầutư,cácchuyêngiavềthuếvàmộtloạtcácngànhnghềkhác.Trongtừnglĩnhvựcnày,triếtlý“kẻthắnggomtất”đangngàycànglanrộnghơn.Cáccánhânhaycôngtychuyênvềmộtlĩnhvựchàngđầucóthểđòithùlaocaogấpnhiềulầnsovớinhữngngườikémtaynghềhơnmộtchút.Vídụ,nếucóxảyratrườnghợptranhgiànhmuađứtlạimộtcôngty,mộttronghai nhân vật chính có thể tranh nhau giành quyền phục vụ cho những cánhânhaycôngtyđứngđầubằngcáchđưaramứcgiácaohơnnhiềusovới

mức giá bình thường. Bất cứ khi nào có những khoản tiền đầu tư lớn vànhữngcánhânchópbucóthể(hoặcđượcxemlàcóthể)ảnhhưởngtỷlệthìlợinhuậnthuvềchonhữngcánhâncóthểđạtđếnmứckhổnglồ.

Cólẽtàinăngluôntuântheomôhình80/20.Nóimộtcáchđạikhái,ảnhhưởngcủacôngnghệcólẽsẽđẩytàinănglênmứctỷlệxấpxỉ90/10hoặc95/5.Phầnthưởngtrướckiacólẽphânphốitheotỷlệ70/30,nhưngđốivớinhữngngườinổitiếngnhấtchắcchắnbâygiờtỷlệtănggầnđếnmức95/5hoặcthậmchícònchênhlệchhơnthếnữa.

Tấtcảnhữngđiềunày

cónghĩagìđốivớinhữngngườicóthamvọng?

Nhữngquy tắc để thành công trong thếgiới 80/20này là gì?Có lẽ bạnmuốnbỏcuộcvàtừchốitranhđuatrongmộtthếgiớimàcơmayđểthànhcônglớnlàquábé.Nhưngtôichorằngđólàmộtkếtluậnsailầm.Chodùbạn không có ý định muốn trở thành triệu phú số một có khả năng làmkhuynhđảocảthếgiới(nhưngđặcbiệtlàbạncóýđịnhnhưvậy),có10quytắcvàngđểcóđượcmộtnghềthànhcôngtrongmộtthếgiớingàycàngméolệchkiểu80/20(xemHình43).

Mặcdùcácnguyêntắcnàycàngquýgiáhơnnếubạncóthamvọngtolớnhơn,chúngápdụngđượcchobấtkỳtrìnhđộnghềnghiệphaymứcđộthamvọngnào.Khichúngtabànchitiếtvềviệcnày,cácbạnhãysửdụngkiểutưduy80/20đểbiêntậplạinộidungchophùhợpvớingànhnghềcủabạn.HãynhớlạimatrậnVonManstein:tìmmộtlĩnhvựcmàbạnđãlậpnêntêntuổi,màbạncóthểthôngminh,lườinhácvànhậnđượcphầnthưởngcaohơn.

_____________________________________

1.Đichuyênvàomộtlĩnhvựcthậthẹp;pháttriểnmộtkỹnăngcốtlõi

2.Chọnmột lĩnhvựcmàbạn thích thú,màbạncókhảnănghơnngườikhácvàcócơmaytrởthànhngườilãnhtụđượccôngnhận

3.Hãynhậnthứcrằngtrithứclàsứcmạnh

4.Xácđịnhthịtrườngvànhómkháchhàngchủchốtcủamìnhvàphụcvụhọđếnmứctốiđa

5.Xácđịnhnhữngmảngmà20%côngsứcbỏrađemlại80%kếtquả

6.Hãyhọchỏitừnhữngngườigiỏinhất

7.Hãychuyểnsanghìnhthứctựdoanhsớmtrênconđườngsựnghiệp

8.Hãythuêcàngnhiềucàngtốtnhữngngườitạoragiátrịthực

9.Sửdụngnhàthầubênngoàitrongmọiviệctrừkỹnăngcốtlõicủabạn

10.Tậndụngđònbẩyvốn

_______________________________________

Hình43:10quytắcvàngđểthànhcôngtrongnghề

Đichuyênvàomộtlĩnhvựcthậthẹp

Chuyênmôn hóa làmột trong những quy luật lớn, phổ quát trong cuộcsống.Đấylàcáchmàbảnthâncuộcsốngtiếnhóa,trongđómỗiloàitìmchomìnhnhữngvùngsinhtháimớivàpháttriểnnhữngđặctínhriêngcủamình.Mộtcôngtynhỏkhôngđichuyênmộtlĩnhvựcnàosẽsụpđổ.Mộtcánhânchẳngcóchuyênmônhóasẽsuốtđờilàmcôngchongườikhácmàthôi.

Trongthếgiớitựnhiên,khôngaibiếtđượcsốlượngloàivậtlàbaonhiêu,songhầunhưchắcchắnrằngsốlượngnàylớnđếnkinhngạc.Sốlượngcáclĩnhvựctronggiớikinhdoanhcònlớnhơnrấtnhiềusovớingườitathườngnghĩ;dovậynhiềucôngtynhỏ,trênbềmặtđangphảicạnhtranhtrongmộtthị trườnglớn, thực tếcó thể trở thànhnhữngcôngtyđứngđầu trong lĩnhvựcriêngcủahọvàtránhđượcsựđốiđầutrựcdiện.2

Đốivớicánhâncũngvậy,biếtthấuđáomộtvàiviệc,hoặctốthơnlàbiếtmộtviệcnàođócựckỳthấuđáo,thìtốthơnlàbiếtnhiềuthứmộtcáchhờihợt.

Sự chuyênmôn hóa nằmngay trongNguyên lý 80/20. Lý do vì sao nódiễnranhưvậy–tức20%lượngcôngsứcđầutưvàocóthểtạora80%kếtquả– làởchỗcái1/5cónăngsuấtcaoấyđượcchuyênmônhóavà thíchhợpvớinhiệmvụhơnnhiềusovớicái4/5cónăngsuấtkémkia.

BấtkỳkhinàochúngtaquansátthấyNguyênlý80/20đangứngnghiệm,

đấychínhlàbằngchứngchothấycómộtsựlãngphícácnguồntàinguyên(docái4/5cóhiệusuấtkémgâyra)vànhucầucầnphảichuyênmônhóacaohơnnữa.

Nếucái80%cóhiệusuấtkémấyđượctậptrungvàonhữngviệcmàchúngthựchiệnđượctốtthìchúngcóthểtrởthànhcái20%cóhiệusuấtcaoởmộtlĩnhvựckhác.Vàđiềunàyđến lượtnó sẽ tạo ramộtquanhệ80/20khácnhưngởtầmmứccaohơn.Cáitrướcđâylà80%cónăngsuấtkém,haymộtphầncủanó,giờđâysẽlàcái20%cóhiệusuấtcaotrongmộtphânbốkhác.

Quátrìnhnày,cáimàtriếtgiangườiĐứcthếkỷXIXG.W.F.Hegelgọilà‘biệnchứng’,3cóthểtiếptụcdiễnramãi,tạothànhđộngcơthúcđẩysựtiếnbộ.Thựcvậy,cóbằngchứngchothấyđấychínhlàcáiđãdiễnratrongsuốtchiềudàilịchsử,cảtrongthếgiớitựnhiênvàtrongxãhội.Mứcsốngcaohơncóđượclànhờsựchuyênmônhóangàycàngsâuhơn.

Máyvitínhtiếnhóatừsựchuyênmônhóamớitrongngànhđiệntử;máyvitínhcánhântừsựchuyênhóasâuhơnnữa;cácphầnmềmchươngtrìnhhiệnđại,dễsửdụngtừsựchuyênmônhóathêmmộtbướcnữa;vàđĩaCD-ROMtừmộtgiaiđoạnkhácnữacủacùngmộtquátrình.Kỹnghệsinhhọc,trong tương lai sẽ tạo ra cuộc cáchmạng trong việc sản xuất thực phẩm,cũngđãtiếnhóatheocáchtươngtự,cứởmỗigiaiđoạnpháttriểnmớiđòihỏivànhờvàoquátrìnhchuyênmônhóangàycàngsâuhơn.

Sựnghiệpcủabạncũngphảitiếntriểntheocáchtươngtự.Trithứcchínhlàchìakhóa.Mộttrongnhữngxuhướngrõrệtnhấttronggiớilàmviệctrongthếhệvừaquachínhlàsựtănglênkhôngngừngvềquyềnlựcvàvịthếcủacáckỹthuậtviên,trướckiathườnglànhữngcôngnhâncổxanhnhưngnaycóđượcquyềnnhờtrithứcchuyênmôncùngvớicôngnghệthôngtinngàycàng được chuyên môn hóa cao hơn.4 Những chuyên gia này hiện naythườngcónhiềuquyền lựcvàđược trả lươngcaohơnnhữngnhàquản lýnguyênthủyxétvềphươngdiệncôngnghệ,chỉnhắmđếnviệclàmtănggiátrịbằngviệctổchứccáckỹthuậtviên.5

Ởmứccơbảnnhất,sựchuyênmônhóađòihỏiphảicóbằngcấpchuyênmôn.Trên80%sốbằngcấptronghầuhếttấtcảcácxãhộinằmtrongtaycủa20%lựclượnglaođộng.Ngàycàngrõnéthơn,sựphânbiệtgiaicấpquantrọngnhấttrongnhữngxãhộitiêntiếnkhôngphảilàviệcsởhữuđấtđaihaythậmchí củacải,mà làviệc sởhữu thông tin.80% lượng thông tin thuộc

quyềnsởhữucủa20%dânsố.

NhàkinhtếvàchínhkháchMỹRobertReichđãphânchialựclượnglaođộngMỹ thànhbốnnhóm.Nhómđứngđầuđượcônggọi lànhóm‘nhữngnhà phân tích biểu trưng’, là những người chuyên xử lý những con số, ýtưởng,cácvấnđềvàtừngữ.Nhómnàygồmcácnhàphântíchtàichính,cácnhà tưvấn, kiến trúc sư, luật sư, bác sĩ vàphóngviên, thực chất là tất cảngười làmviệcmà trí thôngminh và tri thức của họ làmột nguồn tạo raquyềnlựcvàảnhhưởng.Điềuthúvịlàôngđặtchonhómnàycáitên‘nhóm1/5maymắn’–theothuậtngữcủachúngtalànhóm20%chópbu–màôngchorằngnắmgiữ80%lượngthôngtinvà80%củacải.

Bấtkỳaigầnđâycókinhquanhữngngànhchuyênmônđềubiếtrằngtrithứchiệnđangtrảiquamộtquátrìnhphânhóasâusắcvàtriệtđể.Ởmộtvàiphươngdiện,điềunàyđánglongạivìhầunhưchẳngcóaitronggiớitríthứchaytrongxãhộinóichungcóthểtổnghợptấtcảnhữngtiếnbộkhácnhautrongtrithứcnhânloạivàcóthểbảochúngtabiếttấtcảnhữngtiếnbộấymangýnghĩagì.Nhưngởnhữngphươngdiệnkhác, sựphânhóa làbằngchứngthêmchonhucầuvàgiátrịcủaviệcchuyênmônhóa.

Và đối vớimỗi cá nhân, quan sát được xu hướng ngày càng rõ là phầnthưởngluônvềtaynhữngkẻchópbu,đấylàmộtquátrìnhđầyhyvọng.CólẽbạnchẳngcóhyvọnggìtrởthànhAlbertEinsteinhaythậmchíBillGates,songthựcsựlàcóhàngtrămngàn,nếukhôngmuốnnóilàhàngtriệu,lĩnhvựcđểbạncóthểchọnđểđisâuvềchuyênmôn.Thậmchí,cũnggiốngnhưBillGates,bạncóthểtạoralĩnhvựccủariêngmình.

Hãy tìmchora lĩnhvựccủamình.Có thểbạnphảimấtnhiều thờigian,nhưngđólàcáchduynhấtđểbạncóthểkiếmđượcnhữngkhoảntiềnkhổnglồ.

Chọnmộtlĩnhvựcmàbạnthíchthú,màởđóbạncókhảnăngnổitrội

Chuyênmônhóađòihỏiphảisuynghĩthậtcẩnthận.Lĩnhvựccànghẹpbaonhiêuthìviệcchọnlựakỹcànglạicàngquantrọnghơn.

Hãyđichuyênsâuvàomộtlĩnhvựcmàbạnđãtỏraquantâmvàthíchthú.Bạnsẽkhôngthểtrởthànhngườilãnhđạođượccôngnhậntrongbấtkỳviệcgìmàbạnkhôngcảmthấythíchthúhaysaymê.

Yêucầunàykhôngđếnnỗiquákhắtkhenhưbạnnghĩ.Mọingườiaicũngcảmthấyhứngthúvớimộtviệcnàođó;nếukhông,họđãchếthoặcsắpchếtđến nơi rồi.Và hầu hếtmọi sở thích cá nhân, sự nhiệt tình, vàmọi thiênhướngngàynayđềucóthểbiếnthànhhoạtđộnglàmăn.

Bạncũngcóthểnhìnvấnđềnàytheohướngngượclại.Hầuhếtnhữngaiđãvươnlênđượchàngchópbulànhờcónhiệttìnhsaymêđốivớinhữnggìhọđanglàm.Sựnhiệttìnhtạođộnglựcchongườitađạtthànhtựuvàlàmchongười khác cũngnhiệt tình theo, tạonênhiệuứng cấp sốnhân.Lòngnhiệttìnhkhôngthểnàogiảvờhayphịarađược.

Nếubạncảmthấymìnhkhôngcónhiệttìnhchonghềhiệntạicủamìnhvàbạncóthamvọng,bạnnênthôilàmcôngviệcấy.Thếnhưngtrướckhithựchiện bước này, hãy suy nghĩ và tìm cho ramột nghề tốt hơn.Hãy viết ranhữngviệclàmmàbạncảmthấyđammê.Kếđóhãynghĩxemviệcnàocóthểbiến thànhnghềcủamình.Sauđóhãy chọnviệcmàbạn cảm thấycónhiềunhiệttìnhnhất.

Hãynhậnthứcrằngtrithứclàquyềnlực

Chìakhóađểbiếnsựđammê,nhiệt tìnhcủamìnhthànhmộtnghềlà trithức.Hãynắmchắcmộtlĩnhvựcnàođóhơnbấykỳaikhác.Sauđótìmracáchtungnóra thị trườngnhằmtạoramột thị trườngvàmộtnhómkháchhàngtrungthành.

Biếtnhiềuvềmột số lĩnhvựchẹp thôi thì chưađủ.Bạnphảibiếtnhiềuhơnbấtkỳai,ítnhấtlàởmộtlĩnhvựcnàođó.Khôngngừngnângcaokiếnthứcchuyênmônchođếnkhibạnchắcchắnrằngbạnbiếtnhiềuhơnvàgiỏihơnmọingườiởmột lĩnhvựcnàođó.Sauđó củngcốvị trí dẫnđầu củamình bằng cách thường xuyên luyện tập và luôn hiếu kỳ muốn tìm hiểuthêm. Đừngmongmình là người đứng đầu trừ phi bạn thực sự hiểu biếtnhiềuhơnbấtkỳaikhác.

Việcđưa sảnphẩmra thị trường làmộtquá trìnhđầy sáng tạo:bạncầnphảitựmìnhtìmhiểuxemphảilàmnhưthếnào.Bạncóthểbắtchướccáchmànhữngngườikhácđã tung tri thứccủahọ ra thị trường trongmột lĩnhvựcgầnkề.Nhưngnếukhôngcólựachọnnày,hãyđi theonhữngchỉdẫndướiđây.

Xácđịnhthịtrườngvànhómkháchhàngchủchốtcủamìnhvàphụcvụ

họđếnmứctốiđa

Thịtrườngcủabạnlànhữngngườichịubỏtiềnramuatri thứccủabạn.Nhữngkháchhàngcốtlõilànhữngngườiđánhgiácaonhấtnhữngdịchvụbạncungcấp.

Thịtrườnglàkhuvựcmàtrongđóbạnsẽhoạtđộng.Điềunàyđòihỏibạnphảixácđịnhxemtrithứcmìnhcócóthểđembánnhưthếnào.Bạncódựđịnhlàmviệcchomộtcôngtysẵncóhaychomộtcánhânvớitưcáchlàmộtnhânviên,haylàmchomộtsốtậpđoànvàcánhâncùnglúcvớitưcáchlàngườihoạtđộngtựdo,haythànhlậpmộtcôngtytiếpthịnhữngdịchvụ(từsứclaođộngcủabạnhoặccủanhữngngườikhác)đếncáccánhânhaycôngty?

Bạndựđịnhcungứngtrithứcthô,xửlýtrithứcthôđểdùngvàonhữngtìnhhuốngcụthể,haydùngtri thứcđểtạoramộtsảnphẩm?Bạndựđịnhphátminh ramột sảnphẩmmới, tạo thêmgiá trị chobán thànhphẩmcủangườikhác,haylàmngườibánlẻthànhphẩm?

(Những)kháchhàngcốtlõicủabạnlànhữngcánhânhaycôngtycụthểđánhgiácaonhấthoạtđộngcủabạnvàcóthểcungcấpchobạnmộtcôngviệcthườngxuyênvàtrảlươngcao.

Chodùlàmthuêchongườikhác, làmtư, làmchủmộtcôngtynhỏhoặclớn,haythậmchílàlãnhtụmộtquốcgia,bạnvẫncónhữngkháchhàngchủchốtmànhờhọbạncóthểtiếptụcgặtháithêmthànhcông.Điềunàyđúngchodùthànhtíchcủabạntrongquákhứcóởmứcnàođinữa.

Thậtđángngạcnhiênlànhữngngườiđứngđầurấtthườngxuyênlàmmấtvị trícủamìnhbằngcáchxaonhãnghoặc thậmchí lạmdụngnhómkháchhàngchủchốtcủamình.NgôisaoquầnvợtJohnMcEnroequênrằngkháchhàngchínhcủaanhchính làkhángiảvà thậmchí lànhữngngười tổchứcgiảiquầnvợtnhànghề.BàThatcher(nhưhồiấyngườitavẫngọinhưvậy)quênmất rằngnhữngkháchhàngquan trọngnhấtcủabà lànhữngnghị sĩthuộc Đảng Bảo thủ của chính bà. Tổng thống Richard Nixon quên rằngnhómkháchhàngchínhcủaônglàngườidânMỹthuộcgiớitrunglưu,yêucầunghiêmngặtvềsựliêmchính.

Phụcvụkháchhànglàbíquyết,nhưnghọphảilànhữngkháchhàngphùhợp đối với bạn, những người có thể làm cho bạn cực kỳ hạnh phúcmà

khôngphảitốncôngsứcgìnhiều.

Xácđịnhnhữngmảngmà20%côngsứcbỏrađemlại80%kếtquả

Làmviệcthìchẳngcógìthúvịtrừphibạncóthểđạtđượcnhiềumàchỉtốnmộtítcôngsức.Nếubạnphảilàmviệc60hay70giờmộttuầnđểtheokịpcôngviệc,nếubạncảmthấymìnhluônbịtụtlạiphíasau,nếubạnđangphảivấtvảđểđápứngnhữngyêucầucủacôngviệc,thìbạnđanglàmmộtnghề khôngphùhợphoặc cách làmviệc của bạn là hoàn toàn khôngphùhợp!ChắcchắnbạnkhôngthuđượclợiíchgìtừNguyênlý80/20haytừmatrậnVonManstein.

HãyluôntựnhắcnhởmìnhvềmộtsốýtưởngcủaNguyênlývàng80/20:trongbất kỳ lĩnhvựchoạtđộngnào,80%sốngười chỉđạt được20%kếtquả;và20%sốngườiđạtđượcđến80%kếtquả.Nhómngườiđasốấyđanglàmđiềugìkhôngđúng,vàsốngườithiểusốđanglàmđiềugìđúng?Hơnnữa, những ai thuộc về nhóm thiểu số ấy? Bạn có thể làm được như họkhông?Bạncóthểđảmnhiệmnhữngviệchọđanglàmkhông,vàlàmtheomộtcáchthậmchícòncựcđoanhơn?Bạncóthểnghĩramộtcáchlàmnàokhácthôngminhhơnvàhiệuquảhơnkhông?

Bạnvànhững‘kháchhàng’củamìnhnhưthếđãphùhợpchưa?Côngtybạn đang làm việc có phù hợp chưa? Bộ phận làm việc thích hợp chưa?Côngviệcphùhợpchưa?Ởnhữngđiểmnàobạncó thểgâyấn tượngvới‘kháchhàng’củamìnhmàkhôngphảitốnnhiềucôngsức?Bạncóthíchthúvớinhữnggìmìnhđanglàmvàcảmthấysaymêcôngviệcấy?Nếucâutrảlờilàkhông,hãybắtđầulênkếhoạchthayđổisangmộtcôngviệcmàbạncảmthấythíchthúngayhômnay.

Nếu bạn thích công việc và ‘khách hàng’ của mình nhưng thấy mìnhkhôngđangtrênđàđiđếnvinhquangthìcólẽbạnđangsửdụngthờigiancủamìnhkhôngđúngcách.20%thờigianmà trongđóbạnđạtđược80%kếtquảlàthờigiannào?Hãytậptrunglàmthêmkhoảngthờigiannày!80%thờigianmàtrongđóbạnchỉđạtđược20%kếtquảlàthờigiannào?Hãygiảmbớtkhoảngthờigiannày!Câutrảlờicóthểđơngiảnnhưthế,dùthựchiện thay đổi bắt buộc bạn phải phá vỡ hết những quy ước và thói quenthôngthườngcủamình.

Trongmọithịtrường,mọicôngty,mọingànhnghềvàđốivớimọikháchhàng,luôncómộtcáchlàmviệchiệuquảhơn,cóhiệunăngcaohơn:không

chỉlàhơnđôichútmàvượttrộihẳnkìa.Hãynhìnsâubêndướibềmặtcủasựviệcđểtìmranhữngchânlý80/20trongngànhnghềcủabạn.

Trong nghề của tôi, nghề tư vấn quản lý, những câu trả lời thấy rất rõ.Nhữngthânchủlớnư?Tốt.Nhữngđộingũtưvấnlớnvớinhiềuthànhviêncấpdướiíttốnkémư?Tốt.Quanhệgầngũivớithânchủ–giữacáccánhân–ư?Tốt.Quanhệvớinhânvậtchópbu,CEOư?Rấttốt.Quanhệlâudàivớithânchủư?Rấttốt.Quanhệgầngũivàlâudàivớithânchủlànhữngnhânvậtchópbutrongnhữngtậpđoànlớncóngânsáchdồidàovàsửdụngnhiềunhà tư vấn cấp dưới ư?Bạn tung tăng cười vui suốt con đường đến ngânhànggửitiền!

Nhữngchânlý80/20trongngànhnghềcủabạnlàgì?Ởlĩnhvựcnàothìcáctậpđoànkiếmđượclợinhuậnkếchxù,thậmchíbẩnthỉu?Ngườiđồngnghiệpnàocủabạnđangthànhđạtmàlúcnàocũngthấycóvẻthoảimáivàcóthờigianđểhưởngthụnhữngthúvuiriêngcủamình?Cáihọlàmđượcthậttốtlàcáigì?Hãysuynghĩvàsuynghĩ.Câutrảlờinằmởđâuđó.Cáibạn cần làm là phải tìm cho ra câu trả lời. Tuy nhiên, đừng hỏi giới nắmquyềntrongngànhcâutrảlời làgì;đừngthựchiệnkhảosát thămdòđồngnghiệp;vàđừngcốtìmcâutrảlờitrongcácấnphẩm.Tấtcảnhữnggìbạntìmthấychỉlàtúikhônthôngthườngcủangườiđời,đượclặpđilặplạiđếnsáomònbằngcáchnàyhaycáchkhác.Câutrảlờinằmởnhữngngườilậpdịtrong ngành, những nhà chuyênmôn gàn bướng và những cá nhân khônggiốngai.

Hãyhọchỏitừnhữngngườigiỏinhất

Nhữngngườithắngcuộctrongbấtkỳlĩnhvựcnào,theođịnhnghĩa,đãtìmranhữngcách làmcho20%công sức tạo rađược80%kếtquả.Điềunàykhông có nghĩa là những người đứng đầu lười biếng hay không có tâmhuyết.Nhữngngườiđứngđầuthườnglàmviệcchămchỉ.Thếnhưngkếtquảcủahọ,đạtđược trongkhoảng thờigiankhôngnhiềuhơnnhữngngườicónănglựcđơnthuầntronglĩnhvựccủahọ,lạicógiátrịcaohơnkếtquảcủanhữngngườicónănglựcđơnthuầngấpnhiềulần.Nhữngngườiđứngđầutạorakếtquảtrộihơnhẳncảvềchấtlẫnlượng.

Nóicáchkhác,nhữngngườiđứngđầulàmviệckhácngười.Họthườnglànhữngngười‘ngoạiđạo’:Họcósuynghĩvàcảmnhậnkhácngười.Nhữngngườigiỏinhất trongbấtkỳ lĩnhvựcnàocũngcó suynghĩvàhànhđộng

khônggiốngvớingườibìnhthường.Nhữngngườiđứngđầucóthểkhôngýthứcđượcnhữngviệchọlàmkhácngười.Hiếmkhihọsuynghĩvềđiềuđóvàphátbiểurađiềuđó.Tuynhiên,nếunhữngngườiđứngđầuthôngthườngkhônggiảithíchnhữngbíquyếtthànhcôngcủahọ,chúngtacóthểquansátvàsuyranhữngbíquyếtấy.

Các thế hệ đi trước biết rất rõ điều này.Đồ đệ ngồi dưới chân sư phụ,ngườimớivàonghềhọcviệctừmộtthợlànhnghề,sinhviênhọctậpbằngcáchphụgiáosư trongnghiêncứu,họasĩbỏra thờigianhọc tậpvớimộthọasĩđãthànhdanh: tấtcảđềuhọchỏibằngcáchquansátcáchthứclàmviệccủanhữngngườigiỏinhấttrongngànhnghềcủahọ,bằngcáchgiúpsứchoặcbắtchướcngườithầy.

Hãy chấp nhận trảmột giá đắt khi làmviệc với những người giỏi nhất.Hãy tìmramộtcáicớđểởbêncạnhhọ.Hãy tìmranhữngcách thức làmviệcđặctrưngcủahọ.Rồibạnsẽthấyhọnhìnsựvậtmộtcáchkhácngười,sửdụngthờigiankhácngười,vàgiaotiếpvớingườikháccũngkhácngười.Trừphibạncó thể làmđượcnhữnggìhọ làmhaymộtcáigìđókhácvớicách thức thông thường trongngànhnghềcủamình,bạnsẽchẳngbaogiờngôilênđượcvịtríhàngđầu.

Đôi khi, vấn đề không chỉ là làm việc cho những cá nhân giỏi nhất.Bíquyếtchủchốtnhấtcóthểnằmtrongvănhóatậpthểcủanhữngcôngtytốtnhất.Chìakhóanằmtrongnhữngsựkhácbiệt.Cóthểnóirằngbạnnênlàmviệc chomột công ty bình thường, sau đó làm việc chomột trong nhữngcôngtytốtnhấtvàquansátnhữngsựkhácbiệt.Vídụ,trướckiatôilàmviệcchohãngShellvàphảiviếtnhiềubảnghinhớ.Sauđó tôiđi làmchomộttrongnhữngcôngtyMarsvàtôihọcđượccáchgiaotiếptrựcdiệnvớimọingườichođếnkhitôiđạtđượckếtquảmongmuốn.CôngtyMarshoạtđộngtheotậpquán20/80:20%côngsứcdẫnđến80%kếtquả.Nhữngngườiđứngđầucónhiềutậpquánlàmviệckiểu20/80nhưvậy.

Hãyquansát,họchỏivàthựchành

Hãychuyểnsanghìnhthứctựdoanhsớmtrênconđườngsựnghiệp

Hãydùngđònbẩy thờigian củamình sao chobạn tập trungvàonhữngviệc tạo ragiá trị caogấpnăm lầnnhữngviệckhác.Bước thứhai làphảiđảmbảobạngiànhđượcphầnlớngiátrịtạoravềchomình.Vịtrílýtưởng,vịtrímàbạnnênnhắmtớisớmtrênconđườngsựnghiệpcủamình,làgiành

đượctoànbộgiátrịmìnhtạoravềchomình.

LýthuyếtgiátrịthặngdưcủaCác-Mácchorằngcôngnhântạoratoànbộgiá trị và các chủ tưbảngiành lấyhết giá trị thặngdư.Nóimột cách thôthiển,lợinhuậnlàgiátrịthặngdưbịcướplấytừtaycôngnhân.

Nhữngnhânviênbìnhthườngtạorakếtquảđạtmứctrungbìnhthựcracóthểbóclộtcôngtynhiềuhơnlàcôngtybóclộthọ:cáccôngtythườngcóquánhiềungườiquảnlývàgiátrịròngmàđasốnhữngngườiquảnlýnàygópvàothựctếlàmanggiátrịâm.ThếnhưngngườinhânviênbiếtsửdụngđúngNguyênlý80/20cólẽsẽlàmviệchiệuquảhơnnhânviênbìnhthườnggấp nhiều lần.Người nhân viên 80/20 hầu như không được trả lương caohơnnhữngnhânviêncùngcấpmộtcáchtươngứng.Dođóngườinhânviên80/20cólẽsẽcólợihơnnhiềubằngcáchđứngralàmăntựdoanh.

Khibạnđứngratựdoanh,bạnđượctrảlươngtheokếtquả.ĐốivớinhữngaisửdụngNguyênlý80/20,đâychínhlàtinmừngchohọ.

Trườnghợpduynhấtcó lẽkhôngphùhợpchoviệcđứngra tựdoanh làkhibạnđangcòn tronggiaiđoạnhọcviệcnhanhchóng.Nếunhưmột tậpđoàn haymột công ty chuyên nghiệp đang dạy cho bạn nhiều kỹ năng/trithức,giátrịcủaviệchọcnàycóthểvượtxamứcchênhlệchgiữagiátrịbạntạoravàsố tiềnbạnđượctrả.Trườnghợpnàythườngxảyra tronghaibanămđầucủamộtnghề chuyênmôn.Trườnghợpnày cũngxảy rakhi cácchuyênviêndàydặnkinhnghiệmchuyểnsanglàmchomộtcôngtykháccómứcchuẩncaohơnnơihọlàmtrướckia.Trongtrườnghợpnày, thờigianhọctậpsiêutốcnàythườngchỉkéodàivàibatháng,haynhiềunhấtcũngchỉlàmộtnăm.

Khi những khoảng thời gian này kết thúc, hãy đứng ra lập công ty tựdoanh.Đừnglonghĩnhiềuvềmứcđộantoàn.TrìnhđộchuyênmôncủabạncộngvớiviệcápdụngnhữngquytắccủaNguyênlý80/20chínhlàsựđảmbảoantoànchobạn.Dẫugìđinữa,cáccôngtykhôngcòncókhảnăngtạosựđảmbảochobạn.

Hãythuêcàngnhiềucàngtốtnhữngngườitạoragiátrịthực

Nếugiaiđoạnđònbẩyđầutiênlàviệcsửdụngtốtnhấtthờigiancủabạn,giaiđoạnhailàđảmbảobạngiànhđượchếtgiátrịmìnhtạoravềphầnmìnhthìgiaiđoạnbalàdùngđònbẩynângcaonănglựccủanhữngngườikhác.

Bạnchỉcómộtngười,nhưngcòncómộtsốrất lớnnhữngngườibạncóthểthuêvềlàmchomình.Mộtphầnnhỏcủanhómngườinày–nhưnglạilàphầnnhỏtừđónhữngôngchủ80/20tìmnhânviênvềlàmviệcchomình–tạoranhiềugiátrịhơnlàchiphíbỏrađểthuêhọ.

Hệquảkéo theo làđònbẩy lớnnhấtchính lànhữngngườikhác.Ởmộtchừngmứcnàođó,bạncóthểvànêntạolựcbẩytừnhữngngườibạnkhôngthuê làmchomình:nhữngngười liênminhcủabạn.Nhưngbạncó thểcóđượcđònbẩytrựctiếpnhất,hoànchỉnhnhấttừnhữngngườilàmthuêchobạn.

Mộtvídụđơngiảnbằngconsốcóthểgiúpbạntậptrungsuynghĩvàogiátrị to lớncủađònbẩy laođộng.Chúng tahãygiảđịnh rằngbằngcáchápdụngNguyênlý80/20bạntrởnênhiệuquảgấpnămlầnsovớimộtchuyênviênbình thường trongngànhnghề củabạn.Chúng ta cũnggiả định rằngbạn làngườichủ tựdoanhvàvì thếnắmhết toànbộgiá trị tạora.Dođó,điềutốtnhấtmàbạncóthểlàmđượclànhậnđượckếtquảbằng500%mứctrungbình.Mức‘thặngdư’củabạnsovớimứcquânbìnhlà400đơnvị.

Thếnhưngbâygiờchúngtahãygiảđịnhlàbạntìmđược10chuyênviênkhác,mỗingườiđềuđượchoặccóthểđượcđàotạođểcónăngsuấtlớngấpbalầnsovớimứctrungbình.Họlàmviệckhôngđượctốtnhưbạn,songhọvẫntạoragiátrịcaohơnchiphíthuêhọ.Chúngtacũnggiảđịnhrằngđểthuhút và giữ chân những người này, bạn trả lương họ gấp rưỡi so vớimứclươnghiệnhành.Mỗingườitrongnhómnàysẽtạora300đơnvịgiátrịvàchiphítrảchohọlà150đơnvị.Vậylàbạnkiếmđượcmộtkhoảnlãi,haythặngdưtưbản,là150đơnvịtrênmỗiđầunhânviên.Nếuthuê10người,bạn sẽ cóđược1500đơnvị thặngdư cộngvào400đơnvịmà chínhbạnđangtạora.Tổnggiátrịthặngdưcủabạngiờđây1900đơnvị,gầngấpnămlầnsovớitrướckhithuênhânviênlàmchomình.

Tấtnhiên,bạnkhôngphảidừng lạiởsố10nhânviên.Haigiớihạnduynhấtlàkhảnăngcủabạntrongviệctìmranhữngnhânviêncóthểlàmtănggiá trị thặng dư và khả năng của bạn (và của họ) trong việc tìm ra kháchhàng.Giớihạnthứhaithườngkhôngthểcónếunhưkhôngcógiớihạnthứnhất,vìnhữngchuyênviêncókhảnănglàmtănggiátrịthôngthườngcósẵnthịtrườngchonhữngdịchvụcủahọ.

Rõràng,điều thiếtyếu làchỉ thuênhữngngười tạorađượcgiá trị ròng:

nhữngngườimàgiátrịhọtạoravượtxachiphíthuêmướnhọ.Nhưngsẽsailầmkhichorằngbạnchỉnênthuênhữngngườigiỏinhất.Giátrị thặngdưcaonhấtđược tạorabằngcách thuêcàngnhiềungười tạogiá trị thặngdưcàngtốt,chodùmộtsốngườichỉhơnmứctrungbìnhgấphailầntrongkhinhữngngườikháccó thểhiệuquảhơnmức trungbìnhđếnnăm lần (hoặcthậmchícònhơn).Trongnộibộlựclượnglaođộngcủabạn,cólẽvẫncònđótỷlệ80/20hoặc70/30ởphươngdiệnhiệuquảcôngviệc.Giátrịthặngdưtuyệtđốilớnnhấtcóthểtồntạisongsongvớisựchênhlệchvềtàinăng.Yêucầuduynhấtlànhânviênkémhiệuquảnhấtcủabạncũngcóthểtạoragiátrịcaohơnchiphíthuêmướnnhânviênấy.

Sửdụngnhàthầubênngoàitrongmọiviệctrừkỹnăngcốtlõicủabạn

Nguyênlý80/20làmộtnguyêntắcchọnlọc.Bạnđạtđượcmứchiệuquảtốiđabằngcáchtậptrungvào1/5hoạtđộngmàbạnlàmtốtnhất.Nguyêntắcnàyápdụngkhôngchỉchocánhânthôimàcònchocảcáccôngty.

Nhữngcông tyvà tậpđoàn thànhcôngnhất lànhữngcông tykhoánhếtmọiviệcchongườingoàingoạitrừcôngviệcmàhọcóthểlàmtốtnhất.Nếunhưhọgiỏivềtiếpthịthìhọkhônghoạtđộngsảnxuất.Nếuưuđiểmthựccủahọlànghiêncứuvàpháttriển,họsửdụngbênthứbakhôngchỉchoviệcsảnxuấthànghóa,màcòncảviệctiếpthịvàbánsảnphẩm.Nếuhọmạnhnhất về việc sản xuất các sản phẩm chuẩn hóa với khối lượng lớn thì họkhông làm ranhững sảnphẩm ‘đặcbiệt’ hay cácdạng sảnphẩmcaocấp.Nếuhọgiỏinhấtvềcácsảnphẩm‘đặcbiệt’cóbiênlợinhuậncao,họkhôngthửtayvàothịtrườnggiớibìnhdân.Vânvânvàvânvân.

Giaiđoạnđònbẩythứtưlàsửdụngnhàthầubênngoàicàngnhiềucàngtốt.Hãygiữchocôngtycủabạncàngđơngiảncàngtốtvàchỉđơnthuầntậptrung vào nhữngmảngmà công tymình làm tốt hơn những đối thủ cạnhtranhgấpnhiềulần.

Tậndụngđònbẩyvốn

Chođếnbâygiờchúngtađãkêugọisửdụngđònbẩylaođộng,nhưngbạncũngcóthểđượclợitừđònbẩyvốn.

Đònbẩyvốnlàviệcsửdụngtiềnđểtạorathêmgiátrịthặngdư.Ởhìnhthứccơbảnnhấtcủanó,đònbẩyvốncónghĩalàmuamáymócvềthaythếlaođộngởnhữngmảngmàmáymóccóhiệuquảchiphícaohơn.Ngàynay,

nhữngví dụ thúvị nhất củađònbẩyvốn là việc sửdụng tiềnđể ‘cán ra’những ý tưởng hay đã được chứngminh trong những tình huống cụ thể.Thực tế,vốnđượcdùngđể làm tăng lênnhữngbíquyếtđãđôngkếtnằmtrongmộtcôngthứccụthểnàođó.Cácvídụgồmcótấtcảmọihìnhthứcphânphốiphầnmềm,việctạoranhữngcôngthứcnhàhàngthứcănnhanh(vànhữngloạithứcănngàycàngítnhanhhơn)nhưMcDonald’svàtoàncầuhóaviệccungứngnướcgiảikhát.

Tómtắt

Phần thưởngngàycàngchứngminh rõNguyên lý80/20:đó làkẻ thắnggomtất.Nhữngaithựcsựcóthamvọngcầnphảinhắmđếnmụctiêungoilênhàngđầutronglĩnhvựccủamình.

Hãychọnchomìnhmộtlĩnhvựchẹp.Hãychuyênmônhóa.Hãychọnmộtmảng mà cuộc sống đã dành riêng cho bạn. Bạn không thể nào trội hơnngườikháctrừphibạncũngthíchnhữnggìbạnđanglàm.

Thànhcôngđòihỏiphảicótrithức.Songthànhcôngcònđòihỏiphảicósựhiểubiếtthấuđáocáigìmanglạichokháchhàngsựthỏamãnlớnnhấtmàchỉsửdụngnguồnlựcởmứcthấpnhất.Hãyxácđịnhchođượctạiđâuthìtacóthểlàmcho20%nguồnlựcsảnsinhra80%kếtquả.

Ngaytừlúcbướcvàonghề,hãyhọctấtcảnhữnggìcóthểhọcđược.Bạnchỉcóthểlàmđượcnhưvậybằngcáchlàmviệcchonhữngcôngtytốtnhấtvàchonhữngcánhântốtnhấttrongcôngtyđó.‘Tốtnhất’ởđâyđượcxácđịnhchiếutheolĩnhvựchẹpcủariêngbạn.

Hãylàmsaocóđượcbốndạngđònbẩylaođộng.Thứnhất,hãydùngđònbẩy thời gian củamình. Thứ hai, nắm hết 100% giá trị tạo ra bằng cáchchuyểnsanghìnhthứctựdoanh.Thứba,hãythuêcàngnhiềucàngtốtnhữngngườitạoragiátrịròng.Thứtư,khoánhếtmọicôngviệcmàbạnvànhữngngườiđồngnghiệpkhôngthểthựchiệngiỏihơnngườikhácgấpnhiềulần.

Nếubạnlàmđượctấtcảnhữngviệctrênthìcoinhưbạnđãxâydựngnghềcủamìnhthànhmộtcôngty,côngtycủariêngbạn.Tạigiaiđoạnnày,hãysửdụngđònbẩyvốnđểđẻrathêmnhiềutiềnhơn.

Đẻratiền

Nếubạnquantâmmuốncómộtsựnghiệpthànhđạt,cólẽbạncũngquantâmđếnviệclàmgiàuthêm.NhưchúngtasẽthấylầnlượtởChương14và15,điềunàykhôngnhữngdễdànghơnmàcònđánglàmhơnngườitavẫnthườngnghĩ.

14

Tiền,tiền,tiền

Vìphàmaiđãcó,thìđượcchothêmvàsẽcódưthừa;cònaikhôngcó,thìngaycáiđangcócũngsẽbịlấyđi.

Matthew25:29

Đâylạilàmộtchươngtùychọnnữa,dànhriêngchonhữngaiđangcósẵntrongtaymộtíttiềnvàmuốnbiếtlàmsaođể“tiềnmẹđẻtiềncon”.1

Nếu tương lai cũng tương tựnhưquákhứ, thì làmcho “tiềnmẹđẻ tiềncon”thậtkhádễdàng.Nhữnggìbạncầnphảilàmlàđầutưtiềnvàomộtnơithíchhợp,vàcứđểnónằmyênđó.

Chuyệntiềnbạccũngtuântheo

Nguyênlý80/20

KhôngphảingẫunhiênmàVilfredoParetođãpháthiện ra cáimàngàynaychúngtagọilàNguyênlý80/20khiôngnghiêncứusựphânbổthunhậpvàcủacải.Ôngnhậnthấyrằngtiềncủacóphânbốcựckỳkhôngcânđốivàcóthểtiênđoánđược.Tiềncủadườngnhưkhông“chịu”sựphânbốđồngđều.

„Trừphiđượctáiphânbổbằngmộtchínhsáchthuếlũytiến,thunhậpcókhuynhhướngphânphốikhôngđồngđều,vớimộtnhómthiểusốgiànhlấyphầnlớntổngnguồnthunhập.

„Thậmchívớimộtchínhsáchthuếlũytiến,củacảituântheomộtmôhìnhphânbốcònlệchchênhhơnthunhập;phânphốicủacảichocôngbằnglạicàngkhóhơnsovớiviệcphânphốithunhập.

„Ấylàvìphầnlớncủacảiđượctạoratừcáckênhđầutư,khôngphảitừ

nguồnthunhập;vàlợinhuậncótừđầutưthìcàngcókhuynhhướngkhôngđồngđềubằnglợinhuậntừthunhập.

„Đầutư tạoranhữngkhoảncủacảikhổnglồnhờcơchếlãikép.Vídụ,bình quân giá trị cổ phiếu có khả năng tăng giá khoảng 12,5%mỗi năm.Điềuđócónghĩalà100bảngAnhbỏvàođầutưnăm1950naysẽlà22.740bảng.Nhìnchung,lợinhuậnthựctừcáckênhđầutư(saukhiđãloạiraảnhhưởngcủa lạmphát) là rất cao, trừ trườnghợp tìnhhình lạmphátvượt rangoàitầmkiểmsoát.

„Lãiképdođầutưmanglạicựckỳchênhlệch:cómộtsốkênhđầutưphátsinhlợinhuậnlớnhơnrấtnhiềusovớinhữngkênhkhác.Điềunàygiảithíchvìsaocủacảitrởnêncóphânbốkhôngđồngđềuđếnthế.Nhữngmứclãisuấthàngnămkhácnhau, chẳnghạnnhư5%,10%,20%hay40%, tạo ranhữngkhácbiệtkhổnglồvềlợinhuận.Trongvòng10năm1.000bảngAnhbỏ ra đầu tư lúc ban đầu sẽ lần lượt là 1.629bảngAnh, 2.593bảngAnh,6.191bảngAnhvà28.925bảngAnh!Vớitrườnghợpchỉchênhlệch8lần,lãisuấthàngnăm40%mangvềmộtkhoảntiềnlớngấp18lầnlãisuất5%;vànếuchúngtacứthếmàtiếptụcthìkếtquảsẽcàngchênhlệchhơnnữa.

Mộtđiềucũngkhálạlùnglàmộtsốloạihìnhvàchiếnlượcđầutưcóthểđoántrướcđượclàsẽsinhlợicaogấpbộisovớinhữngloạihìnhvàchiếnlượcđầutưkhác.

Vậndụngnhữngýtưởngcủa

Nguyênlý80/20đểlàmgiàu

Bạncónhiềucơhộilàmgiàuhaygiatăngcủacảicủamìnhđếnmứctốiđabằngcáchđầutưhơnlàlàmcôngchongườikhác.Điềunàycónghĩalàphảisớmtíchlũytiềnđểcóvốnđầutư.Tíchlũyvốnđểgianhậpvàogiớiđầutưthườngđòihỏiphảitốnnhiềucôngsứcvàgiảmthiểuchitiêu:trongmộtthờigian,thunhậpròngphảicaohơnmứcchitiêu.

„Chỉcómộtvàitrườnghợpngoạilệ:đượcthừahưởngcủacảidichúchaytặngphẩm,kếthônvớimộtngườigiàucó,trúng“đậm”sổxốhaycácloạihìnhcờbạckhác,vàlàmnhữngviệcphạmpháp.Trườnghợpthứnhấtkhôngthểdễdàngtiênđoán,trườnghợpthưbathìkhảnăngxảyraquábénêncầnphảiloạibỏhẳnra,trườnghợpthứtưthìrõrànglàkhôngnênlàm.Chỉcótrườnghợp thứhai là ta có thể tự giác lên kế hoạchđược, nhưngkết quả

cũngkhálàbấpbênh.

„Dotácđộngcơchếlãiképtrongđầutư,đểtrởnêngiàucó,bạnphảisớmđầutưngaytừkhicòntrẻ,hoặcbạnphảisốngthậtthọ,hoặcvừađầutưsớmvừa sống thọ.Đầu tư sớm làmột chiến lượcmà ta có thểkiểmsoátđượcnhiềunhất.

„Bạncầnphảicàngsớmcàng tốtxâydựngmộtchiến lượcđầu tưmangtínhnhấtquán,dàihạntrêncơsởnhữngnguyêntắcđãtỏrahữuhiệutrướcđó.

Vậybằngcáchnàochúngtacóthểđạtđược80%lợinhuậntừ20%tiềnđầutư?Câutrảlờilà:hãylàmtheo10điềurăncủaKochởHình44.

______________________________________

1.Phươngchâmđầutưphảiphùhợpvớicátínhcủabạn

2.Hãytíchcựcchủđộngvàđầutưkhôngcânđối

3.Đầutưchủyếuvàothịtrườngchứngkhoán

4.Đầutưdàihạn

5.Tậptrungđầutưkhithịtrườngđangđixuống

6.Nếubạnkhôngthểkhuynhđảo,khốngchếđượcthịtrườngthìhãytheodõinó

7.Đầutưvàonhữnglĩnhvựcbạncóchuyênmôn

8.Xemxétnhữngcơhộicủacácthịtrườngmớinổi

9.Sớmloạibỏcácnhântốgâythualỗ

10.Khôngngừnglàmcholợinhuậntăngtrưởng

_____________________________________

Hình44–MườiđiềurăncủaKoch2chovấnđềđầutư

Phươngchâmđầutưphảiphùhợpvớicátínhcủabạn

Điểmmấuchốtđểnhữngkhoảnđầu tưcánhân sinh lợi làbạnphải tìmđượcmộttrongsốnhữngkỹthuậtđầutưvốnđãthànhcôngquathựctếphùhợpvớicátínhvàkỹnăngcủariêngbạn.Phầnlớncácnhàđầutưcánhânkhông thànhcôngvìhọ sửdụngnhữngkỹ thuật,dù tuyệthảo,khôngphùhợpvớicánhânhọ.Bạnnênchọnramộtkỹthuậttừmộtnhómkỹthuật(10kỹthuậtchẳnghạn)đãápdụngthànhcôngtrênthươngtrườngphùhợpvớitínhcáchvàtầmkiếnthứchiểubiếtcủariêngbạn.Vídụ:

„Nếubạn thích làmviệcvớicáccon sốvàcóócphân tích,bạnnên tậptrungvàomộttrongnhữngphươngphápphântíchđầutư.Trongcácphươngphápphân tíchnày, tôichuộngnhất làđầu tưgiá trị (nhưngbạnhãy thamkhảo thêm thí dụ thứ hai), phát hiện gia tăng thu nhập và đầu tư chuyêndoanhnhưquyềnmuacổphiếu.

„Nếubạnlàngườicósuynghĩlạcquanhơnlàbiquan,bạnnêntránhxacáckỹthuậtphântíchquátỉmỉnêutrên.Nhữngngườilạcquanthườnglànhữngngườirấtkémvềđầutư,vìthếbạncầnđảmbảorằngcáckhoảnđầutưcủamìnhphải thựcsự thắngchỉsốgiaodịch;bằngkhông,bạnhãybánngaychúngvàchuyểntiềnsangcácquỹtheodõichỉsố.

Đôi khi, những người lạc quan, trong trường hợp này xứng đáng đượcmệnhdanhlà‘nhữngngườibiếtnhìnxatrôngrộng’,lạilànhữngnhàđầutưtài giỏi, vì họbiết chọnhai hayba loại cổphiếumàhọbiết chắc có tiềmnăngkhổnglồ.Tuynhiên,nếubạnlàmộtngườilạcquan,bạnphảibiếtkiềmchếsựhăngháinhiệttìnhcủamìnhvàhãyviếtragiấythậtcẩnthậnlýdotạisaonhữngcổphiếuđólạihấpdẫnbạnđếnnhưvậy.Hãylắngnghetiếngnóicủalýtrítrướckhiđầutư.Vànhớlàphảibánhếttấtcảnhữngloạicổphiếunàođanggâythualỗchodùcontimbạnmuốngiữchúnglại.

„Nếubạnkhông thuộc loạingười thíchphân tíchcũngkhông thuộc loại“ngườicótầmthịkiến”,màthuộcloạingườisốngthựctế,bạnnênhoặcđichuyênvàomộtlĩnhvựcmàbạnbiếtthậtrànhrẽhoặctheochânnhữngnhàđầutưcóthànhtíchthắngchỉsốgiaodịch.

Hãytíchcựcchủđộngvàđầutưkhôngcânđối

Tíchcựcchủđộngcónghĩalàbạntựmìnhđưaranhữngquyếtđịnhđầutư.Mốinguyhiểmkhigiaophócôngviệcchocácnhàtưvấnvàquảnlýquỹ

chủyếukhôngphảilàhọ“hớtđi”phầnlớnlợinhuậnmàlàhọkhôngcóxuhướngđềnghịhoặc thựchiệnđầu tưvàocácdanhmụcđầu tưkhôngcânđối, làconđườngtạođượcsiêulợinhuận.Ngườitachorằngyếutốrủirođượcgiảmthiểubằngcáchđầutưdàntrảira thậtnhiềukênhđadạng: tráiphiếu,cổphiếu, tiềnmặt,bấtđộngsản,vàngvàcácbộsưu tậpquýhiếm.Nhưngviệctốithiểuhóarủirođãđượcđánhgiáquácao.Nếubạnmuốncóđủtiềnđểthayđổilốisốngcủamìnhtrongtươnglai,bạncầnphảiđạtđượcnhữnglợinhuậntrênmứctrungbình.Cơhội thànhcôngsẽcaohơnnhiềunếubạnđi theohướngđầu tưkhôngcânđối.Điềuđócónghĩa làbạnnênđầu tưvào thật ítdanhmục:chỉđầu tưvàonhữngdanhmụcbạn tinchắcrằng sẽ đem lại lợi nhuận cao.Điều đó cũng có nghĩa là bạn chỉ nên tậptrungvàomộtkênhđầutư...

Đầutưchủyếuvàothịtrườngchứngkhoán

TrừphibạnlàmộtchuyêngiaởmộtkênhđầutưchuyênbiệtchẳnghạnnhưkhunginlụaTrungHoathếkỷ19haynhữngchúlínhđồchơixưacũ,kênhđầutưtốtnhấtlàthịtrườngchứngkhoán.

Xétvề lâuvềdài,đầu tưvàocổphiếuđem lại lợinhuậnnhiềuhơnđếnkinhngạc,sovớigửitiếtkiệmngânhànghayđầutưvàonhữngcôngcụsinhlợinhưtráiphiếuchínhphủhaytráiphiếucôngty.Vídụ,tôiđãtínhtoánvàthấyrằng,tạiAnhnếuvàonăm1950bạnđầutư100bảngvàomộthộixâydựng,đếnnăm1992bạncóthểlàmrađược813bảngAnh.Nhưngvới100bảngAnhđó,bạnđemđầutưvàothịtrườngchứngkhoán,bạnrấtcóthểđãkiếm được 14.198 bảng Anh, gấp gần 17 lần. Các bạn có thể thực hiệnnhữngtínhtoántươngtựchothịtrườngchứngkhoánHoaKỳvàhầuhếtcácthịtrườngchứngkhoánlớnkhác.

Ngay sau Thế chiến thứ hai, bà Anne Scheiber, một nhà đầu tư chứngkhoántưnhântạiHoaKỳ,đãđầutư5.000đôlavàocổphiếublue-chip.Sauđóbàcứđể“quên”hẳnchúngđi.Đếnnăm1995,5.000đôlađầutưbanđầuđãtănglênthànhhaimươihaitriệu,tăngđến440.000%sovớivốngốc.

Thậtmay,thịtrườngchứngkhoánlàmộtkênhđầutưtươngđốidễdàngđốivớinhữngngườikhôngphảilàchuyêngia.

Đầutưdàihạn

Đừngquáthườngxuyênmuavàorồibánracáccổphiếuriênglẻhaytoàn

bộ danh mục đầu tư. Trừ phi rõ ràng là chúng gây thua lỗ, bạn hãy giữnguyênsốcổphiếucủamìnhthậtlâutrongnhiềunăm.Muavàovàbánracổphiếuvừa tốn tiền lạimất thờigian.Nếucó thể,bạnnêncó tầmnhìnvớinhữngkếhoạchmườinăm,haythậmchítốthơn,làhaimươi,bamươihaynămmươinăm.Nếubạnbỏtiềnvàocổphiếutrongthờihạnngắn,thìthựcsựđấylàchơitròđỏđenchứkhôngphảilàđầutưđíchthực.Nếubạnkhôngcưỡnglạiđượcviệcbánracổphiếuđểlấytiềntiêuxàithìbạnđangtrìhoãnviệctiêuxàichứkhôngphảilàđầutư.

Dĩnhiênđếnmộtgiaiđoạnnàođócóthểbạnmuốnmìnhlàngườiđượchưởngthụtàisảnkhổnglồnàythayvìđểnhữngngườithừakếhưởngthụ.Cáchsửdụngcủacảihaynhấtlàdùngnóđểtạoramộtlốisốngmớitheođóbạncó thểchọn lựacáchsửdụng thờigian,cáchđeođuổimộtcôngviệc,thựchiệnviệclàmbạnyêuthíchnhất.Khiấy,thờihạnđầutưxemnhưđãkếtthúc.Thếnhưngkhibạncònchưađủtiềnđểthựchiệnsựthayđổinày,hãytiếptụctíchlũycủacải.

Tậptrungđầutưkhithịtrườngđangđixuống

Tuygiátrịcủathịtrườngchứngkhoántăngdầntheothờigian,thịtrườngchứngkhoánvẫnpháttriểntheohìnhxoắnốcmộtphầndoảnhhưởngchukỳkinh tế, songphần lớn làdo tâm lýdaođộng.Điềunàyquảđángkinhngạc, nhưng tâm trạng lo âu thiếu cơ sở gây ra bởi việc chạy theo phongtrào,tâmlýbầyđànchạytheođámđông,tâmlýhyvọngvàlosợlàmchogiácảdaođộng.ChínhParetođãquansátthấyhiệntượngnày:

Luôntồn tạimộtnhịpđiệubiếnđộngtìnhcảmmàchúngtacó thểnhậndiệnđượctrongcáclĩnhvựcđạođức,tôngiáo,vàchínhtrịnhưnhữngđợtsónggiốngnhưchukỳtrongkinhthương…

Khithị trườngđang“lên”,người tasẵnsànghồhởiđónnhậnmọi lý lẽnhằmbiệngiảirằngmộtdoanhnghiệpnàođósẽănnênlàmra,thếnhưnglúcthịtrườngđangđixuống,nhữnglýlẽtươngtựđềubịthẳngthừngbácbỏ…Nhữngai tronglúcthị trườngcóxuhướngđixuốngkhôngchịumuavàomộtsốcổphiếuđềutinchắcrằngmìnhhànhđộngtheotiếngnóicủalýtrímàđâubiết rằng trongvô thứcmìnhđã thực sự chịu tácđộngcủacảngàncảmnhậnấntượngdotintứckinhtếcậpnhậthàngngàyđemlại.Sauđó,khithịtrườnghồiphục,ngườiấylạimuavàochínhnhữngcổphiếuấyhaynhữngcổphiếutươngtự(nhữngcổphiếunàyđâuđãcónhiềucơmay

hơn để“thắng lớn” đâu!) và lại cho rằngmình cũng chỉ hành động theomệnhlệnhcủalýtrívàcũngkhôngbiếtrằngviệckhôiphụclạiniềmtinđãmấtấychịuảnhhưởngđậmbởiyếutốtìnhcảmdo“bầukhôngkhí”xungquanhhọtạora…

ChúngtađềubiếtrấtrõrằngtạiSởGiaodịchChứngkhoánLondon,phầnđôngmọingườiđềuđổxômuavàochỉkhinàothấythịtrườngđangđilênvà bán ra khi thị trường có chiều hướng đi xuống. Những nhà tài chínhchuyên nghiệp, vì có kinh nghiệm hơn trong lĩnh vực này, dựa vào lý trínhiềuhơndùđôilúchọvẫnđểmìnhnghetheotiếngnóicảmtính,họhànhđộngngượclạivớimọingười,vàđâylàlýdochínhvìsaohọgặtđượclợinhuậnlớn.Khithịtrườngđangvùnvụttăngtrưởng,bấtcứmộtlậpluậntầmthườngnàochorằngthịtrườngsẽcòntiếptụctăngtrưởngsẽcósứcthuyếtphụcrấtlớn,vànếubạncốcôngthuyếtphụcvớingướikhácrằngsuychocùngthìgiácảkhôngthểcứtănglênmãimãi,chắcchắnsẽchẳngcóaitinlờibạn.3

Toànbộphươngphápđầutưgiátrịđềuxoayquanhtriếtlýsau:bạnhãymuavàokhithịtrườngchứngkhoánnóichunghaymộtvàiloạicổphiếucábiệtnàođóđangởgiáthấpvàbánrakhiđượcgiácao.Mộttrongnhữngnhàđầutưthànhcôngnhấttrongmọithờiđại,ôngBenjaminGraham4,cóviếtmột cuốn sách về các qui tắc đầu tư giá trị, và các qui tắc ông nêu ra đãthườngxuyênđượcthựctếkiểmchứng.

Cónhiềuquitắcdẫndắtbạntrênconđườngđầutưgiátrị.Đơngiảnhóathậtnhiều,nhưngđạtđược80%giátrịtrongmứcdướixa20%khônggian,vàsauđâylàbaquitắc:

„Chớmuavàokhimọingườiđềuđổxônhaumuavàkhimọingườiđêu“chắcmẩm”rằngthịtrườngchỉcókhảnăngtiếptụclên.Ngượclại,hãymuavàokhimọingườiđềuđangtỏrabiquan.

„Bạnnênsửdụnghệsốgiácả/lợitức(hệsốP/E)làmtiêuchuẩnduynhấtđểquyếtđịnhxemgiácổphiếu làđắthayrẻ.HệsốP/Ecủamộtcổphiếuđược tính bằnggiá cổ phiếu chia cho lợi tức sau thuế.Ví dụ, nếumột cổphiếucógiálà250xuvàlãisuấttrênmỗicổphiếulà25xu;nhưthếhệsốP/Elà10.Nếucổphiếuđótănggiá,vàothờiđiểmhuyhoàngnhất,đạtmức500xu,nhưngmứclãicổphầnvẫnchỉlà25xu,nhưthếhệsốP/Ebâygiờlà20.

„Nhìn chung, khi hệ sốP/E cho toàn thị trường chứngkhoánnói chungvượttrên17,đâylàdấuhiệucảnhbáonguyhiểm.Đừngđầutưmạnhkhithịtrườngcaonhưthế.HệsốP/Edưới12làdấuhiệuchobiếtcóthểmuavào;hệsốP/Edưới10chobiếtnhấtthiếtchúngtaphảimuavào.NgườimôigiớichứngkhoáncủabạnhaybấtkỳmộttờbáotàichínhcóuytínnàođềuchobạnbiếthệsốP/Ebìnhquânởthịtrườnghiệnhànhlàbaonhiêu.NếucóaihỏibạnđangđềcậpđếnhệsốP/Enào,bạncứtrảlờiđầyvẻhiểubiết:“Bácơi,thìmứcP/Elịchsửđó!”5

Nếubạnkhôngthểkhuynhđảo,khốngchếthịtrườngthìhãytheodõinó

Hoàntoàncóthểxâydựngchobảnthânmộtchiếnlượcđầutư“trêncơ”mặtbằngchungcủathịtrườngchứngkhoánbằngcáchtuânthủmộtsốquitắcvàngvàhìnhthànhriêngmộthướngđiphùhợpvớitínhcáchvàkỹnăngcủa riêngmình.Chúng ta sẽ tìmhiểu những khả năng này dưới đây.Tuynhiêncókhảnăngcaohơnlàviệcchọncáckhoảnđầutưchoriêngmìnhsẽđưabạnvàotìnhthếhiệuquảkémhơncácchỉsốthịtrườngchứngkhoán.

Trongtrườnghợpthứhai,haynếubạnthậmchíkhôngmuốnthửnghiệmhướngđiriêngcủamìnhvớihyvọngsẽđánhbạiđượcthịtrường,bạnnên‘theodõichỉsốgiaodịchchứngkhoán’.

Theo dõi chỉ số giao dịch chứng khoán, còn được gọi là theo dõi thịtrường,cónghĩalàmuavàocáccổphiếukhichúngcònnằmtrongbảngchỉsố chứng khoán giao dịch.Bạn chỉ bán đi những cổ phiếu nào khi chúng“văng”khỏibảngchỉsốchứngkhoángiaodịch(điềunàyxảyravớicáccổphiếusinhlợikém)vàchỉmuanhữngcổphiếumớikhichúngvừamớiđượcđưavàobảng.

Bạncóthểtựmìnhtheodõichỉsố,chỉcầnchútcôngsứctheodõimấytờbáotàichính.Hoặcbạncóthểbỏtiềnvàomột“quỹtheodõichỉsố”(trackerfund)*đểnhữngngườiquản lýquỹ làmgiúpbạnvớimộtkhoảnphíhàngnămnhonhỏ.

________________

*trackerfundlàmộthìnhthứcđầutưtheođócổphầnởnhữngcôngtykhácnhauđượcmuavàovàbánrasaochogiátrịcủacáccổphầnnắmgiữluôn tươngứng với giá trị trungbình của cổphần trên toànbộhoặcmột

phầnthịtrườngchứngkhoán.

_______________

Bạncóthểchọnnhiềuquỹđầutưkhácnhautùythuộcvàothịtrườngnàobạnmuốn theo dõi. Thông thường, an toàn nhất là chọn thị trường trongnước,tìmmộtquĩđầutưchuyêntheodõicácchỉsốcủanhữngloạicổphiếulớnnhất,cógiátrịnhất(gọilàcổphiếuthượnghạng–blue-chip).

Theodõichỉsốlàmộtchiếnlượctươngđốiítrủiro,nhưngvềlâuvềdài,lợinhuậncũngkhôngphảilàthấp.Nếubạnchọnđầutưtheohướngnày,bạnkhôngcầnphảiđọcbốnquiluậtvàngcònlại.Còntựmìnhchọncáckhoảnđầutưthìsao?Cóthểnhưthếsẽthíchthúhơn,đánglàmhơn,tuyrằngmứcđộrủirocóphầncaohơn.Bốn“điềurăn”cònlạiđượcdùngchotrườnghợpnày.Tuynhiên,bạncầnnhớrằng,theo“điềurăn”vàngnày,bạnphảitheodõichỉsốgiaodịchtrừphichiếnlượcđầutưcủariêngbạnnóichungđánhbạiđượcchỉsốgiaodịch.Nếukhông,hãycắtgiảmngaynhữngthualỗvàtheodõicácchỉsốgiaodịch.

Đầutưvàonhữnglĩnhvựcbạncóchuyênmôn

Tinh thần xuyên suốt triết lý 80/20 là phải nắm rành rẽmột số chuyện:phảichuyênmônhóa.

Quiluậtnàyđặcbiệtrấtđúngtrongđầutư.Nếubạnđangquyếtđịnhchọnmuacổphiếunào,hãytậptrungvàonhữnglĩnhvựcmàbạnlàmộtchuyêngiatươngđốicóhạng.

Điểmmạnhcủasựchuyênnghiệphóalàởchỗcơhộigầnnhưvôtận.Vídụ,bạncó thểđichuyênvàonhững loạicổphiếu thuộcngànhmìnhđanghoạtđộng,hayngànhbạnyêu thích,vùngđịaphươngcủabạnhaybất cứmộtlĩnhvựcnàođómàbạncóquantâm.Vídụ,nếubạnthíchmuasắm,bạncóthểquyếtđịnhđichuyênvềmảngbánlẻ.Sauđó,nếubạnpháthiệncómộthệthốngbánlẻvừamớiđivàohoạtđộng,thếmàcáccửatiệmcủahệthốngnàylạirấtđôngkhách,bạncóthểcũngmuốnđầutưvàocổphiếucủahệthốngbánlẻnày.

Chodùlúcđầubạnchưaphảilàmộtchuyêngia,bạnvẫncóthểcólợikhitập trungvàomột số loại cổ phiếu, chẳnghạnnhư cổ phiếuởmột ngànhnghềnàođó,đểbạncóthểbiếtvềlĩnhvựcđóđếnmứccóthểđược.

Xemxétnhữngcơhộicủacácthịtrườngmớinổi

Cácthị trườngmớinổilànhữngthịtrườngchứngkhoánnằmngoàilãnhthổcácquốcgiaphát triển: tức làởnhữngquốcgianơinềnkinh tếđangphát triển nhanhvà thị trường chứngkhoán cũngvẫn còn trong giai đoạnđang phát triển. Các thị trườngmới nổi bao gồm châuÁ (trừNhật Bản),châuPhi,ẤnĐộ,NamMỹ,cácquốcgiaởTrungÂuvàĐôngÂu,cácquốcgianằmrìangoàichâuÂunhưBồĐàoNha,HyLạpvàThổNhĩKỳ.

Lýthuyếtcơbảnthậtlàđơngiản.Hoạtđộngcủathịtrườngchứngkhoánluôncómốiquanhệmậtthiếtvớiđàtăngtrưởngcủanềnkinhtế.Vìthế,hãyđầutưvàocácquốcgiacómứctăngtrưởngGNP(tổngsảnlượngquốcgia)hiệntạivàướcđoánnhanhnhất,đấylàcácthịtrườngmớinổi.

Còncónhữnglýdokhácgiảithíchvìsaocácthịtrườngmớinổilànơiđầutưtốt.Tạiđây,vẫncònnhữngthịphầnlớnnhấtmàtươnglaisẽđượctưhữuhóa,vàthôngthườngđólànhữngnơitốtđểđầutư.VàcổphiếutạicácquốcgiamớinổinàythườngrấtcógiávìchúngcóhệsốP/Ekhálàthấp.Khithịtrườngpháttriểnvàtrưởngthành,cáccôngtysẽpháttriểnlớnra,chỉsốtàichínhsẽcókhảnăngcaohơn,làmgiácổphiếutăngvọt.

Tuynhiênđầutưvàothịtrườngmớinổitấtyếucónhiềurủirohơnsovớiđầutưvàothịtrườngởbảnquốc.Cáccôngtyởđâycònnontrẻ,ítvữngchãihơnvàtoànbộhệthốngthịtrườngchứngkhoántạiđâycónguycơbịsụpđổvìnhữngthayđổichínhtrịhaysựsútgiảmgiácảhànghóa;đồngtiềnbịmấtgiá(vìthếcổphiếucũngchịuảnhhưởng)vàthếlàbạnthấyrằngrúttiềnralạikhóhơnrấtnhiềusovớilúcbanđầuđổtiềnvàođểđầutư.Ngoàira,chiphíđầutưxétởgócđộ“phầntrămbôitrơn”,hoahồngcũngcaohơnnhiềusovớicácquốcgiapháttriển.Nguycơbịtrắngtayvìmộtkẻlũngđoạnthịtrườngcũngcaohơnnhiều.

Cóbachínhsáchcácnhàđầutưnênthựchiệnởcácthịtrườngmớinổi.Thứnhất,chỉđầutưmộtphầnnhỏtrongdanhmụcđầutưvàocácthịtrườngmớinổi,tốiđalà20%.Thứhai,chỉđổphầnlớnsốvốnnàyđểđầutưkhithịtrườngcòntươngđốithấpvàkhihệsốP/Ebìnhquândưới12.Thứba,đầutưdàihạnvàchỉrúttiềnrakhihệsốP/Etươngđốicao.

Tuyrằngcòntiềmẩnnhiềunguycơrủironhưthế,nhưngcácthịtrườngmớinổi,vềlâuvềdài,cóxuhướngvậnhànhtốthơn,vàđầutưmộtítvàođấylàmộtviệclàmkhônngoanvànhiềulýthú.

Sớmloạibỏcácnhântốgâythualỗ

Nếumộtcổphiếunàorớtgiákhoảng15%(sovớigiálúcbạnmuavào),bánchúngngay.Bạnphảiápdụngquiluậtnàythậttriệtđểvànhấtquán.

Nếubạnmuốnmuachúnglạisaunàyvớimứcgiáthấphơn,hãyđợichođếnkhigiákhôngcònxuốngnữa:đợichoổnđịnhtrongvàingày(tốthơnlàmộtvàituần);lúcđóbạnhẵngtáiđầutư.

Ápdụngquitắc15%trênchocáckhoảnđầutưmới:chậnđứngkhoảnlỗkhigiátuộtquá15%.

Chỉcómộtngoạilệcóthểchấpnhậnđượcvớiquiluậtvàngnày:nếubạnlàmộtnhàđầutưdàihạnkhôngmuốnmìnhbịtácđộngbởicáccơnsốtlênxuốngcủathịtrườngvàkhôngcóthìgiờtheodõitìnhhìnhđầutư.Nhữngaiđãkiêntrìgiữcổphiếusuốtcảvàsaunhữngthờikỳkhủnghoảnglớnnhưthờikỳ1929-1933,1974-1975và1987đềuthànhcôngnếuxéttheohướngđầu tư dài hạn.Nhưng thành công hơn là những ai bán ra cổ phiếu trongchặngđầu,khichúngvừasụtgiáchỉmới15%(trongđiềukiệnchophép)vàquay lạiđầu tưkhi thị trườngvừamớihồiphụcđượckhoảng15%từđáysàn.

Điểmchínhvềquitắc15%lànóápdụngchonhữngloạicổphiếuriênglẻ,khôngphảichotoànthểthịtrườngchứngkhoán.Nếumộtloạicổphiếurớtgiá15%,điềunàyxảyrathườnghơnlàtrườnghợptoànthểcổphiếutrênthịtrườngđồngloạtsụtgiá15%,chúngtanênbánngayloạicổphiếuđó.Trongkhichỉ rất ít–nếucho làcó– lợinhuậnbị thiệthạido“bámtrụ”vào thịtrườngchứngkhoán(haymộtdanhmụcđầutưđadạng)theođịnhhướnglâudài,chúngtasẽbịthualỗnặngnếulỡdạitrungthành“bám”vàomộthoặcmộtvàicổphiếuđangrớtgiá.Đốivớicáccổphiếuriênglẻ,chỉbáotốtnhấtchoxuhướngtươnglailàchínhtìnhhìnhhiệntại.

Khôngngừnglàmcholợinhuậntăngtrưởng

Cắtgiảmnhữngkhoản thua lỗ,nhưngđừngcắtgiảmlợinhuận.Chỉbáodàihạntốtnhấtđểđánhgiámứcđộthànhcôngcủamộtkhoảnđầutưchínhlàlợinhuậnngắnhạnđượclặpđivàlặplại!Phảibiếtcưỡnglạihammuốn‘đánhnhanhrútlẹ’.Đâylàsailầmtaihạinhấtmàphầnlớncácnhàđầutưtưnhânmắcphải:thunhữngkhoảnlợi“ngonăn”trướcmắtmàquênđinhữngkhoảnlợikháccònbéobởhơn.Khôngaibạisảnvìvội“thộp”lấylợinhuận,

nhưngnhiềungườikhôngbaogiờgiàulênđượcbằngcáchnhưvậy!

CònhaiquitắcđầutưtheoNguyênlý80/20chưađượcxéttới:

„Khisosánhmộtsốlượnglớncácdanhmụcđầutưtrongmộtkhoảngthờigiandài,thườngrấtđúnglà20%cácdanhmụcđầutưmanglại80%tổnglợinhuận.„Đốivớimộtcánhâncótrongtaylàmộtdanhmụcđầutưdàihạn,80% lợi nhuận thường là do 20% các khoản đầu tưmang lại. Trongmộtdanhmụcđầutưchỉtoànlàcổphiếu,80%lợinhuậnlàdo20%cáccổphiếuđangnắmgiữmanglại.

Haiquitắctrênđúnglàdomộtvàikhoảnđầutưthườngđạtmứcsiêulợinhuận,trongkhiphầnlớncònlạithìkhông.Nhữngcổphiếusiêuhạngnàyđemlạichochúngtalợinhuậnđángkinhngạc.Vìthế,chúngtanhấtthiếtphảiluôngiữnhữngkhoảnđầutưsiêulợinhuậnnàytrongdanhmụcđầutưtrongsuốtquá trìnhđầu tư:cứđểmặccho lợinhuậnsinhsôinảynở.NóinhưlờihấphốicủamộtnhânvậttrongmộttiểuthuyếtcủaAnitaBrooknercònrángnhắnnhủlại:“ChớbaogiờbánGlaxo”.

Rấtdễdàngđạtmứclợinhuận100%nếuđầutưvàoIBM,McDonald’s,Xerox, hay Marks & Spencer vào thập niên 1950 và 1960; Shell, GE,Lonrho, BTR hay hãng dược Astra của Thụy Sĩ vào thập niên 1970;AmericanExpress,BodyShophayCadburySchweppesvàođầu thậpniên80;hoặcMicrosoftsauđócũng trong thậpniênấy.Nhữngnhàđầu tưnàovộibánđinhữngcổphiếunàyrấtcóthểsauđómấtđicơhộihưởngđượclợinhuậncaohơngấpnhiềulần.

Các doanh nghiệp hoạt động tốt có xu hướng tạo ramột chu trình hoạtđộngvượttrộithườngxuyên.Chỉkhinàocái“quántính”nàybịđảongược(cóthểphảimấtnhiềuthậpkỷmớixảyrahiệntượngnày)thìbạnmớinêntínhđếnchuyệnbánracổphiếu.Mộtlầnnữa,mộtquitắcđángnhớlàđừngbánracổphiếutrừphigiárớthơn15%sovớimứcgiácaogầnđâynhấtcủacổphiếuấy.

Đểlàmnhưthế,bạnhãychốtmộtmứcgiábáncólờiđểcăncứvàođóbạncóthểbánracổphiếu.15%dướimứcgiátrần.Sựtụtgiáởmức15%cóthểbáohiệumộtsựthayđổixuhướng.Bằngkhông,chúngtacứgiữcổphiếuchotớikhitìnhthếbuộctaphảibán.

Kếtluận

Tiềnmẹsẽđẻtiềncon.Tuynhiên,mộtsốphươngphápđemlạikếtquảkhảquanhơnnhiềusovớicácphươngphápkhác.SamuelJohnsonđãphátbiểurằngconngườichưabaogiờlàmviệcmộtcáchhồnnhiênvôtưnhưlúckiếmtiền.Nhậnxétnàyxemviệctíchlũycủacảilàviệclàmhợpđạođứcdùbằngconđườngđầutưhaynhờmộtnghềchuyênmônthànhđạthoặcbằngcảhaiconđườngnày.Chúngtakhôngnênchêtráchhaiphươngphápkiếmtiềnnày,songcũngkhôngnênchorằngchúnglàtấmthônghànhchắcchắnchobạncơhộiphụngsựxãhộivàmưucầuhạnhphúccánhân.Cảhaiviệc–kiếmtiềnvàthànhđạttrongnghềnghiệp–đềuẩnchứahiểmhoạlàbảnthânchúnglạitrởthànhcứucánhcủacuộcđời.

Hệ lụy của thành công là điều dễ quan sát thấy. Với của cải trong tay,chúngtalạicónhucầuphảiquảnlýchúng,phảilàmviệcvớiluậtsư,chuyêngia tưvấnkhai thuế,chuyêngiangânhàngvànhữngmốiquanhệcựckỳhấp dẫn khác. Lôgích của sự thành đạt nghề nghiệp được phác họa trongchương trước tất sẽdẫnđếnnhữngnhucầuvềnghềnghiệpcàngcaohơn.Muốn thànhcông,bạnphảinhắmđếnvị tríchópbu.Muốnđượcnhư thế,bạnphải tự thânvậnđộng, đặtmìnhhòavàogiới kinh thương.Muốnđạtđượclựcbẩytốiđa,bạnphảisửdụngthậtnhiềunhânlực.Muốntốiđahóagiá trị doanhnghiệp, bạnphải biết sửdụngnguồnvốn củangười khácvàkhai thácđònbẩy tưbảnnàyđểdoanhnghiệpngàymột lớnmạnhhơnvàsinh lợinhiềuhơn.Quanhệcủabạnphảingàymột rộnghơnvà thờigiandànhchobạnbèvàngườithânquensẽeohẹplại.Trongmensaycủathànhcông,chúngtarấtdễbịmấttậptrung,mấtđicáchnhìnđúngđắnvàmấtđinhữnggiátrịcánhâncủamình.Phảnứnghợplýnhấttrướcthựctrạngnàylànói,ởbấtkỳgiaiđoạnnào,hãydừngngaysự thànhcông: tôimuốnđượcgiảithoát!

Đấylàlýdotạisaochúngtanênlùilạimộtbước,khôngđểmìnhbịcuốnhútvàovòngxoáysựnghiệpvàchuyệnkiếmtiền,vàxemxétchủđềquantrọngnhất,trênhếttấtcả:hạnhphúc.

15

Bảythóiquenmangđếnhạnhphúc

Tínhkhíconngườikhôngphảilàsốphậncủahọ.

DanielGoleman1

Nhàhiền triếtAristotlecho rằngmụcđíchcủa tấtcảcáchànhđộngcủacon người đều làmưu cầu hạnh phúc. Lịch sử bao đời này cho thấy, conngườichúngtađãkhôngnghetheoAristotlelàmấy.Lẽraôngấynênbảochochúngtabiếtphảilàmthếnàođểđượchạnhphúchơn.Lẽraôngấyđãcó thể bắt đầumột cách hữu ích bằng việc phân tích cội nguồn của hạnhphúcvàbấthạnh.

CóphảilàNguyênlý80/20thựcsựcóthểápdụngđượctrongvấnđềhạnhphúckhông?Tôi tin là có.Đốivớihầuhếtmọingườidườngnhưđúng làphầnlớnhạnhphúccảmnhậnđượcxuấthiệntrongmộtphầnnhỏthờigian.MộtgiảthiếttheoNguyênlý80/20là80%hạnhphúcxuấthiệntrong20%thờigiancủamỗingườichúngta.Khitôicốgắngthửápdụnggiảthiếtnàychobạnbèvàyêucầuhọchiacáctuầncủamìnhthànhngày,vàthànhcácbuổitrongngày,hoặcchiacácthángcủahọthànhcáctuần,hoặcchianămthành các tháng, hoặc chia cuộc đời họ thành các năm, thì khoảng 2/3 sốngườithamgiachothấycómộtkhuônmẫukhôngcânđốirõrệt,gầngiốngkhuônmẫu80/20.

Giảthiếtnàykhôngápdụngđượcchomọingười.Khoảng1/3bạnbècủatôi không biểu hiện theo khuônmẫuNguyên lý 80/20.Hạnh phúc của họđượcphânbổđềuratoànthờigiancủahọ.Điềuthúvịlàvềđạithểnhómsaudườngnhưhạnhphúchơnhẳnnhómđasốđạtđượcđỉnhcaohạnhphúctrongnhữngkhoảnhkhắcngắncủacuộcđờihọ.

Điều này phù hợp với lẽ thường. Nhìn chung, những người hạnh phúctrongphầnlớncuộcđờicủahọcónhiềukhảnăngđượctrởnênhạnhphúchơn.Những ngườimà hạnh phúc tập trung vào những khoảnh khắc ngắnngủicóthểthấycuộcđờiíthạnhphúchơn.

Điềunàycũngphùhợpvớiýtưởngxuyênsuốtcuốnsáchnày,rằngmốiquan hệ 80/20 hàm ẩn sự lãng phí và cơ hội lớn để cải thiện cuộc sống.Nhưng, điều quan trọng hơn là, nó cho thấy rằngNguyên lý 80/20 có thểgiúpchúngtatrởnênhạnhphúchơn.

Haicáchđểđượchạnhphúchơn

„Xácđịnhnhữngkhoảng thời gianmàbạn cảm thấyhạnhphúcnhất vàkéodàitốiđanhữngkhoảnhkhắcấy.

„Xácđịnhnhữngkhoảngthờigianmàbạncảmthấyíthạnhphúcnhất;và

hãythungắntốiđanhữngkhoảnhkhắcấy.

Hãydànhnhiềuthờigianhơnvàoloạihoạtđộngrấthữuhiệutrongviệclàmchobạnhạnhphúcvàdànhít thờigianhơnchonhữnghoạtđộngcònlại.Hãybắtđầubằngviệccắtgiảmnhữngnốt“trầm”bấthạnh,nhữngthứcókhuynhhướngchủđộngmangnhữngđiềukhôngvuiđếnvớibạn.Cáchtốtnhấtđểbắtđầutrởnênhạnhphúchơnlàhãychấmdứttâmtrạngbấthạnh.Bạncó thểhạnchếđược tâm trạngbất hạnhnhiềuhơn làbạn tưởng,đơngiảnbằngcáchtránhnhữngtìnhhuốngmàkinhnghiệmchothấycóthểlàmbạntrởnênđaukhổ.

Đốivớinhữnghoạtđộngkhônggiúpchobạncóđượchạnhphúc(hoặcdễlàmbạncảmthấykhônghạnhphúc),hãysuynghĩmộtcáchcóhệthốngvềnhữngcáchthứcmàbạncóthểtìmđượcniềmvuinhiềuhơntừnhữnghoạtđộngnày.Nếulàmđượcthếthìtốt.Bằngkhông,bạnhãynghĩcáchđểtránhrơivàonhữngtìnhhuốngnày.

Nhưng,phảichăngconngườibấtlực

khiđươngđầuvớibấthạnh?

Đặcbiệtnếubạncóbiếtquanhữngngườithườngxuyêncảmthấykhônghạnhphúc(vàthườngbịgánvàoloạingười“mắcbệnhtinhthần”,mộtdanhtừnghecóvẻkháchquannhưnglạicựckỳmơhồvàkhôngchúthữuíchgì,vàcólẽmangđếnnhiềubấthạnhchothếgiớinàyhơnhầuhếtnhữngdanhtừnàokhác),bạncóthểphảnbiệnrằngphântíchnàyquáđơngiảnvàgiảđịnhkhảnăngkiểmsoáthạnhphúcởmộtchừngmứcnàođócủaconngườimà,vìnhữnglýdosâuxavềtâmlý,nhiềuhayhầuhếttấtcảmọingườiđềukhôngcóđược.Chẳngphảikhảnăngcảmthấyhạnhphúccủachúngtaphầnlớnđượcđịnh sẵnbởi sựdi truyềnvànhững trảinghiệm thời thơấu sao?Chúngtacóthựcsựnắmquyềnđiềukhiểnhạnhphúccủamìnhkhông?

Phải thừanhận là,cónhiềungườicó tínhkhíhướngđếnhạnhphúchơnnhữngngườikhác.Đốivớimột sốngười, lynước lúcnào cũngđầyđượcmộtnửa,nhưngđốivớimộtsốngườikhácthìlynướcđãcạnhếtmộtnửa.Cácnhà tâmlýhọcvà tâmthầnhọcđều tin rằngkhảnăng tìmđượchạnhphúclàdosựtácđộngqualạigiữatínhditruyền,nhữngtrảinghiệmthờithơấu,tínhchấtvàcơchếhóahọccủanãobộvànhữngsựkiệntrọngđạitrongđờisốngquyếtđịnh.Lẽcốnhiên,ngườitrưởngthànhkhôngthểlàmgìđượcvớigenditruyền,nhữngtrảinghiệmthờithơấuhoặcnhữngbấthạnhđãqua

trongcuộcsốngcủahọ.Nhữngaicóxuhướnglẩntránhtráchnhiệmdễđổtưtưởngchủbạichonhữnglựctácđộngnằmngoàitầmkiểmsoátcủamình,nhấtlàkhihọdễbịnhữnglờitiênđoánykhoatiêucựclàmhoảngsợ.

Maythay,kinhnghiệm,quansátthựctếvàchứngcứkhoahọcmớinhấtđềuchothấylàtrongkhimọingườiđềuđượcchiavàotaynhữngphầnbàikhácnhauxétvềhạnhphúc (cũngnhưnhữngơnphúckhác), thìcónhiềuviệcchúngtacó thể làmđượcđểđánhmột thếbài tốthơnvàđểcải thiệntìnhhìnhtrongcanhbạccuộcđời.Nhữngngườitrưởngthànhđềuđượctrờiphúchokhảnăngthểlựckhácnhau,nhờditruyềnvàmứcđộrènluyệnvàvậnđộngtrongsuốtthờithơấu,thờithanhniênvànhữngthờikỳtiếptheosauđó.Tuynhiên,mỗingườiđềucó thểcải thiện rõ rệt thể lựccủamìnhbằngcách luyện tậpđềuđặn,hợp lý.Tương tựnhưvậy, thôngquanhữngảnhhưởngdi truyềnvàquá trìnhhọc tập rèn luyện, chúng ta có thểđượcđánhgiálàthôngminhhoặckémthôngminh,nhưngmỗingườicóthểrènluyện trí óc củamình và phát triển nó. Qua yếu tố gen di truyền vàmôitrường,chúngtaítnhiềudễbịtăngcân,nhưngchếđộănuốngvàrènluyệnsứckhỏecóthểgiúpchohầuhếtnhữngngườibéophìtrởnêngầyhơnđángkể.Thếthì,vềnguyêntắc,khảnănglàmchochúngtatrởnênhạnhphúchơnlạicógìkhácchứ,bấtkểxuấtphátđiểmcủachúngtalàgìxétvềtínhkhí?

Hầuhếtchúngtađềuđãgặpnhữngtrườnghợpmàkhiđócuộcsốngcủanhữngngườithânquenhaybạnbèđượcthayđổivềmặtvậtchất,vàhạnhphúccủahọđượctăngthêmhoặcbịgiảmđivĩnhviễn,donhữnghànhvicủachínhnhữngcánhânđó.Mộtbạnđờimới,mộtnghềnghiệpmới,mộtnơiởmới,mộtlốisốngmớihoặcthậmchílàmộtquyếtđịnhchấpnhậnmộttháiđộkhácđốivớicuộcsốngmộtcáchtựgiác:bấtkỳthayđổinàotrongsốnàyđềucóthểtạonênsựkhácbiệthoàntoànđốivớihạnhphúccủamộtcánhânvàtấtcảnhữngthayđổinàyđềunằmtrongtầmkiểmsoátcủacánhânđó.Thuyếtthiênđịnhlàmộtgiảthuyếtkhôngthuyếtphụcnếutacóthểchứngminhrằnglàchỉnhữngngườitinvàothuyếtthiênđịnhmớidễbịthuyếtnàychiphối.Bằngchứngvềviệcmộtsốngườitựmìnhcóthểthayđổisốphậnhẳncótínhthuyếtphụcvàkhuyếnkhíchchúngtanỗlựcthiđuavớinhữngngườicóýthứcrènluyệnđểvươnlên.

Cuốicùngthìtựdolựachọnhạnhphúcđượckhoahọcủnghộ

Rốtcuộc,lĩnhvựctâmlývàtâmthầnhọc(làngànhxứngđángvớimệnhdanh“ngànhkhoahọcbiquan”hơncảkinhtếhọc)đượcthúcđẩybởinhững

khámphácủacácngànhkhoahọckhác,đangtạoramộtbứctranhtươiđẹphơn,phùhợpvớilẽthườngvàquansátcủachúngtavềcuộcsống.Cácnhàdi truyền học trước đây lại theo học thuyết địnhmệnhmột cách quá cựcđoan,xemtoànbộhànhviphứctạpcủaconngườichỉlàdoảnhhưởngcủagenditruyền.Vớitưcáchmộtnhàditruyềnhọctiếnbộhơn,GiáosưSteveJonescủaTrườngUniversityCollege,LuânĐôn,đãchỉ ra: “Đãcónhữngcôngbốvềviệckhámpháranhữnggenđơnlẻkiểmsoátsựphiềnmuộnbấtthường,bệnhtâmthầnphânliệtvàchứngnghiệnrượu.Tấtcảnhữngtuyênbố này đã bị rút lại”.2Ngày nay, chúng ta đượcmột chuyên gia về thầnkinh-tâm thần học kiệt xuất bảo cho biết: “một lĩnh vựcmới, ngànhmiễndịchhọcthầnkinh-tâmlý,đangchonóichúngtahay…rằngconngườihànhđộngnhưlàmộttổngthểthốngnhất…Bằngchứngnàychothấycómộtsựcânbằngmongmanhgiữanhữngđiềuchúngtanghĩvàcảmthấyhằngngàyvớisứckhỏethểlývàtâmthần.”3Nóicáchkhác,trongphạmvichophép,bạncóthểlựachọncáchlàmchobảnthânmìnhtrởnênhạnhphúchaybấthạnhvàthậmchílàmchobảnthânmìnhkhỏemạnhhoặckhôngkhỏemạnh.

Điềunàykhôngcónghĩalàchúngtanênloạibỏnghiêncứutrướcđâyvềtầmquantrọngcủanhữngtrảinghiệmthờithơấu(hoặclànhữngbấthạnhsaunày).ChúngtađãthấytrongPhầnMộtrằngthuyếthỗnđộnnêubậtvấnđề “sự phụ thuộc nhạy cảm vào những điều kiện tiên khởi”.Điều này cónghĩalàthờigianđầutrongđờisốngcủabấtkỳhiệntượngnào,rõrànglànhữngbiếncốngẫunhiênvànhữngnguyênnhâncóvẻnhỏnhặtđềucóthểdẫnđếnnhữngkhácbiệttolớntrongkếtquảcuốicùng.

Mộtđiềutươngtựdườngnhưcũngxảyratrongthờithơấucủachúngta,tạoranhữngniềmtinvềbảnthânchúngta–rằngchúngtađượcyêuthươnghoặcbịghétbỏ,thôngminhhoặckhôngthôngminh,đượcđánhgiácaohoặccógiátrịthấp,dámchấpnhậnrủirohoặcchỉbiếtchấphànhmệnhlệnhcủamộtquyềnlựcnàođó–đểrồisauđóchúngcứbámtheotasuốtđời.Niềmtinbanđầu,cóthểkhôngdựatrênmộtcơsởkháchquannàocả,rồisẽcóđượcmộtcuộcsốngriêngcủanóvàtựthântrởthànhhiệnthực.Nhữngsựkiệnsauđó,nhưkếtquả thikém,bị tìnhphụ,khôngcóđượcnghềnghiệpmàchúngtamongmuốn,sựnghiệpchệchđường,bịsathải,sứckhỏegiảmsút,cóthểcuốnchúngtakhỏiquĩđạocuộcđờivàcủngcốnhữngcáchnhìntiêucựcvềbảnthânchúngta.

Ngượcdòngthờigianđểtìmthấyhạnhphúc

Vậy,liệucóphảiđâylàmộtthếgiớikhắcnghiệtnơimànỗibấthạnhlàconđườngmàchúngtaphảiđiqua?Tôikhôngcholàthế.

NhànhânvănhọcPicoofMirandola(1463-93)đãchỉrarằngloàingườikhônghoàntoàngiốngnhưloài thú.4Tấtcảcácsinhvậtkhácđềucóbảnchất cógiớihạnmàchúngkhông thể thayđổiđược.Conngườiđượcbantặngmộtbảnchấtkhônggiớihạnvàvìvậyconngườicókhảnăngcảitạochínhbảnthânmình.Tấtcảnhữngsinhvậtkhácmangbảnchất thụđộng;chỉmộtmìnhconngườicóbảnchấtchủđộng.Cácloàivậtkhácđượctạohóasinhra;cònchúngtacókhảnăng“tạohóa”.

Khibấthạnhgiángxuống,chúng tacó thểnhậnrađượcvấnđềgìđangxảyravớichúngtavàchúngtatừchốichấpnhậnnó.Chúngtađượctựdothayđổicáchthứcchúngtasuynghĩvàhànhđộng.Đảongượclạicáchnóicủa Jean- JacquesRousseau, ở đâu đâu con người cũngbị xiềng xích tróibuộc,tuynhiênởđâuđâuthìconngườicũngcóthểđượctưdo.Chúngtacóthểthayđổicáchsuynghĩcủamìnhvềnhữngsựkiệnbênngoài,thậmchítrongnhữngtrườnghợpchúngtakhôngthểthayđổiđượcchúng.Vàchúngtacó thể làmđượchơn thếnữa.Chúng tacó thể thayđổimộtcách thôngminhviệctiếpcậnnhữngsựkiệnlàmchúngtatrởnênhạnhphúchoặcđaukhổ.

Làmchobảnthânchúngtahạnhphúc

bằngcáchtăngcườngcảmnăng

DanielGolemanvàcáctácgiảkhácđềuđãsosánhtríthôngminhhọcvấnhaychỉsốIQvớicảmnăng:“đólànhữngkhảnăngchẳnghạnnhưtạođộnglựcthúcđẩychobảnthânvàtrìhoãncảmgiácthỏamãn;điềutiếtcáctrạngtháitâmlývàngănkhôngđểnỗibứcxúclấnátđikhảnăngtưduy;khảnăngnhậpcảmvàhyvọng”.5Cảmnăngquantrọngđốivớihạnhphúchơnlàtrítuệ, song xã hội chúng ta lại ít coi trọng sự phát triển cảm năng. NhưGolemanđãnhậnxétrấtxácđángrằng:

Mặcdù chỉ số IQ cao khôngbảođảmcho sự thịnh vượng, uy tín, hoặchạnh phúc trong cuộc sống, nhưng các trường học và nền văn hóa củachúng ta luôn nhắm vào các khả năng về học thuật, mà quên bẵng cảmnăng,vốnlàmộttậphợpnhữngphẩmchất–mộtsốngườicólẽgọinólàtínhcách–cóýnghĩatolớnđốivớisốphậncánhânchúngta”.6

Cómột tin tốt lànhđó làcảmnăngcó thểđượcnuôidưỡngvàhọchỏi:chắcchắnlànhưvậykhi tacònthơấucũngnhưvàobấtkỳgiaiđoạnnàotrong cuộc đời. Theo cách nói tuyệt vời của Goleman: “tính khí củamộtngườikhôngphảilàsốphậncủangườiđó”:chúngtacóthểcảimệnhbằngcáchthayđổitínhkhícủamình.NhàtâmlýhọcMartinSeligmanchỉrarằng“nhữngtâmtrạngnhưlàhồihộp,buồnrầuvàgiậndữđềukhôngchỉbấtngờậpđếnxâmchiếmtâmhồnbạnvàbạnkhông thểkiềmchếđượcchúng…bạncóthểthayđổicáchbạncảmnhậnbằngnhữnggìbạnnghĩ”.7Cónhữngkỹ thuật đã được chứngminh qua thực tế có thể giải tỏa những cảm xúcbuồnrầuvàphiềnmuộnmớichớmxuấthiệntrướckhinhữngcảmxúcnàytrởthànhmốinguyhạichosứckhỏevàhạnhphúccủabạn.Hơnnữa,bằngcáchnuôidưỡngnhững tínhcách lạcquan,bạncó thểngănngừabệnh tậtcũngnhưcómộtcuộcsốnghạnhphúchơn.Mộtlầnnữa,Golemanchothấylàhạnhphúccóliênquanđếncáctiếntrìnhthầnkinhtrongnão:

Một trongnhữngbiếnđổisinhhọcchính trongbộnão làhoạtđộnggiatăngtrongtrungkhunãokiềmhãmnhữngcảmxúctiêucực,giúplàmtăngnănglượngsẵncóvàlàmlắngdịunhữngcảmxúcgâyratưtưởngloâu…có…một sự lắngdịugiúpchocơ thểphụchồinhanhchónghơn từ trạngtháikhuấyđộngsinhhọcdonhữngcảmxúckhóchịugâyra.8

Hãyxácđịnhnhữngđộnglựcđònbẩycánhâncóthểlàmtănglênnhữngsuynghĩ tíchcựcvà loạibỏđinhữngsuynghĩ tiêucực.Trongnhữngtìnhhuốngnàobạncónhữngcảmnhậntíchcựcnhấthoặctiêucựcnhất?Lúcấybạnđangởđâu?Bạnđangcóaiởcùng?Bạnđanglàmgì?Thờitiếtnhưthếnào?Mỗi người đều cómột loạt nhữngmức độ cảm năng khác nhau tùythuộcvàotừngtìnhhuống.Bạncóthểbắtđầucủngcốcảmnăngbằngcáchchobảnmìnhmộtkhoảnthờigianngắnđểnghỉngơi,bằngviệcthayđổitìnhhuốngtheohướngcólợichobạn,bằngcáchlàmnhữngviệcởnơimàbạncảm thấybạn có thểkiểm soát đượcnhiềunhất và thểhiệnđức tính rộnglượngđượcnhiềunhất.Bạncũngcó thể tránhhoặcgiảm thiểunhững tìnhhuốngmàởđóbạnngốcnghếchnhấtvềmặtxúccảm!

Làmchobảnthânchúngtahạnhphúc

hơnbằngviệcthayđổicáchthức

chúngtasuynghĩvềcácbiếncố

Tấtcảchúngtađềugặpphảicáibẫytựchuốcnỗiphiềnmuộndochúngta

tựtạonên,khiđóchúngtasuynghĩtheochiềuhướnguámvàtiêucựcvàđơngiản làchúng ta làmchomọichuyện trởnên tồi tệhơn,để rồicó thểchúng ta tưởng tượng ra rằng chẳng có lối thoát nào khỏi bế tắc đó. Khichúngtathoátkhỏimuộnphiền,chúngtanhậnthấyrằngtrongnhữngbếtắcđóluônluôncólốira.Bằngnhữngbướcđiđơngiản,chúngtacóthểhuấnluyệnbảnthânmìnhđểphávỡnhữngkiểubuồnkhổtựtạo,chẳnghạnnhưtìmngườisansẻ,thayđổihiệntrạngthểchấtcủachúngtahoặcépbuộcbảnthânmìnhtuântheomộtchươngtrìnhtậpluyệnnàođó.

Cónhiềuvídụvềnhữngngườigặpnhữngbấthạnhtồitệnhất,chẳnghạnnhưnhữngngườibịnhốttrongcáctrạitậptrunghoặcmắcphảinhữngcănbệnhhiểmnghèo,họphảnứnglạinhữngtìnhhuốngnàytheocáchtíchcựclàmthayđổiviễncảnhvàlàmtăngkhảnăngsinhtồncủamình.

Theo tiếnsĩPeterFenwick,mộtchuyêngia tưvấnvề lĩnhvực tâm thầnthầnkinh,thì“khảnăngnhậnthấyđược‘saucơnmưatrờilạisáng’khôngphảiđơngiảnnhưchủnghĩalạcquankiểunhânvậtPollyanna;9màđólàcơchếtựbảovệlànhmạnhdựatrênnềntảngsinhhọctốtđẹp”.Dườngnhưchủnghĩalạcquanlàmột“thànhphầncấuthành”đượcthừanhậnvềmặtyhọcđốivớicảthànhcônglẫnhạnhphúc;vànólàđộnglựclớnnhấttrêntráiđấtnày.Hyvọngđượcđịnhnghĩamộtcáchcụthể, theoC.RSnyder,mộtnhàtâmlýhọcởtrườngĐạihọcKansas,là“niềmtinbạncócảýchílẫnphươngphápđể đạt nhữngmụcđích của bạn, cho dù nhữngmụcđích đó là gì đinữa”.

Làmchobảnthânchúngtahạnhphúc

hơnbằngviệcthayđổicáchchúngta

nghĩvềbảnthânmình

Bạnchorằngbảnthânmìnhlàngườithànhcônghaythấtbại?Nếubạntrảlờilàthấtbại,bạncóthểchắcchắnrằngcónhiềungườiđạtđượcítthứhơnbạnvàhọsẽđượcnhiềungườimôtảlàcóítthànhcônghơnbạn.Nhậnthứccủa họ về sự thành công của bản thân gópphầnvào thành công lẫn hạnhphúccủahọ.Cảmnhậncủabạnvềsựthấtbạisẽhạnchếthànhcôngvàhạnhphúccủabạn.

Điềutươngtựcũngápdụngchovấnđề liệubạncóchorằngmìnhhạnhphúchaykhônghạnhphúc.Bạncó thể làmchobản thânmìnhhạnhphúchoặcbấthạnhchỉbằngcáchbạnchọnchomìnhcáchcảmnhậncuộcđời.

Hãychọnlàbạnmuốnđượchạnhphúc.Bạncónghĩavụphảihạnhphúc,hạnhphúclàdochínhbạnvàcảnhữngngườikhác.Trừphibạnhạnhphúc,cònkhôngthìbạnsẽlàmchongườibạnđờicủabạnvànhữngngườikháccótiếpxúclâudàivớibạntrởnêníthạnhphúchơn.Vìvậy,bạncótráchnhiệmtíchcựclàphảicảmthấyhạnhphúc.

Cácnhàtâmlýđềubảochúngtarằngmọicảmnhậnvềhạnhphúcđềucóliênquanđếnýthứcvềgiátrịbảnthân.Nhìnvềbảnthânmộtcáchtíchcựclàrấtquantrọngđốivớihạnhphúc.Ýthứcvềgiátrịbảnthâncóthểvàcầnđượcnuôidưỡng.Bạnbiết làbạn có thể làmđượcđiềunày: từbỏnhữngmặccảmtội lỗi,quênđinhữngnhượcđiểmcủabạn, tập trungvàdựavàonhữngđiểmmạnhcủabạn.

Hãynhớđếntấtcảcácđiềutốtmàbạnđãlàm,tấtcảnhữngthànhtựulớnnhỏmàbạnđạtđược,tấtcảnhữngphảnhồitíchcựcmàbạntừngnhậnđược.Cónhiềuđiềuhaymàbạncó thểnóivềmình.Hãynóinhữngđiềuấyra–hoặc ítnhất làhãynghĩđếnnhữngđiềuấy.Bạnsẽngạcnhiênvềsựkhácbiệtmànótạorachocácmốiquanhệ,nhữngthànhcôngvàhạnhphúccủabạn.

Bạncóthểcảmthấyrằngbạnđangtựlừadốibảnthân.Nhưngthậtrathìchuyệncómộttrinhậntiêucựcvềbảnthânítnhấtcũngcótộinhưchuyệnvìtựlừadốibảnthân.Chúngtaluônluôntựkểnhữngcâuchuyệnvềbảnthânmình.Chúngtaphảinhưvậybởivìkhôngcóchânlýkháchquan.Bạnnênchọnkểnhữngcâuchuyệntíchcựchơnlànhữngchuyệntiêucực.Làmnhưvậy,bạnsẽlàmtăngthêmhạnhphúcnhângian,trướchếtlàchobảnthânvàsauđólantỏasangnhữngngườikhác.

Hãydùngtấtcảsứcmạnhýchítheochủđịnhcủamìnhđểmưucầuhạnhphúc.Hãy tạodựngnhững câu chuyệnnên tạo ra vềmìnhvàhãy tin vàochúng!

Làmchobảnthânchúngtahạnhphúc

hơnbằngcáchthayđổicácsựkiện

Mộtconđườngđểđượchạnhphúchơnlàthayđổicácsựkiệnmàbạngặpnhằmlàmtănghạnhphúccủamình.Cóthểchúngtakhôngaicóthểkiểmsoáthoàntoànđượccácsựkiệnnhưngchúngtacókhảnăngkiểmsoátnhiềuhơnmìnhtưởng.

Nếuphươngcáchtốtnhấtđểbướcđầucóhạnhphúclàngưngtrạngtháibấthạnhthìđiềuđầutiêntanênlàmlàtránhcáctìnhhuốngvànhữngconngườidễlàmchochúngtabuồnrầuhoặcđaukhổ.

Hãylàmbảnthântahạnhphúchơnbằngcáchthayđổinhữngngườimàchúngtahaygặpnhất

Cóbằngchứngyhọc làchúng tacó thểđốiđầuvớicác trạng tháicăngthẳngcaođộmiễnlàchúngtacómộtsốquanhệcánhântốtđẹp.Tuynhiêncácmốiquanhệdướibấtcứhìnhthứcnàochiếmphầnlớnthờigiancủatavàlàmộtphầncủanhữnghoạtđộngthườngnhậttrongcuộcsốngcủata,dùlàởnhà,ởsởlàmhoặctrongđờisốngxãhộicủamình,sẽảnhhưởngmạnhmẽ đến cả hạnh phúc và sức khỏe của ta. Xin được trích lời của JohnCacioppo,mộtnhàtâmlýhọccủaTrườngĐạihọcOhioStateUniversity:

Dườngnhưchínhcácmốiliênhệquantrọngnhấttrongcuộcđờicủabạn,chínhnhữngngườichúngtagặphàngngày,làyếutốtrọngyếuđốivớisứckhỏecủabạn.Vàmốiquanhệcàngquantrọngthìnócàngcóảnhhưởnglớnhơnđốivớisứckhỏecủabạn.

Hãynghĩvềnhữngngườibạngặphàngngày.Họlàmchobạnhạnhphúchơnhayíthạnhphúchơn?Liệubạncóthểthayđổithờilượngbạnchohọhaykhông?

Đừngtựchuivàoổrắn

Cónhiều tìnhhuốngmàmỗi cánhânchúng ta thườngxử lý rấtdở.Tôichưabaogiờthấycólợiíchgìtrongviệctậpluyệnchongườitahếtsợrắn.Hànhđộnghợplýhơnlàtránhđừngvàorừng(hoặctránhvàotiệmbánthúvậtnuôi).

Dĩnhiêncáilàmchúngtacảmthấybấtanthayđổitùyngười.Tôikhôngthểnénđượcgiậndữkhigặpphảitìnhtrạnghànhchínhquanliêuvôtíchsự.Tôicóthểcảmthấythầnkinhcăngthẳngdầnlênkhiphảitiếpcáctayluậtsưhơnvàiphút.Tôilolắngnônnaokhibịkẹtxe.Tôithườngcảmthấyhơiu

buồnkhimộtngàytrôiquamàkhôngđượcnhìnthấyánhmặttrời.Tôighétbịkẹttrongmộtkhônggiancóquánhiềungườiđồngloạicủatôi.Tôikhôngthểchịuđựngnổiviệcphảilắngnghengườitabiệnhộvàkểlểcácvấnđềngoàitầmkiểmsoátcủahọ.Nếutôicólàmộtviênchứcđilàmtronggiờcaođiểm,phảilàmviệcvớigiớiluậtsưvàsốngởThụyĐiểnthìchắclàtôisẽbuồnrầuvàrấtcóthểlàtôisẽtreocổtựvẫn.Tuynhiêntôiđãbiếtnétránhnhữngtìnhhuốngnhưthếtrongchừngmựckhảthinhất.Tôikhôngkhôngdùng phương tiện công cộng đi làm, tránh các hệ thống giao thông đôngngười tronggiờcaođiểm,dành ítnhấtmỗi thángmoat tuầndướiánhmặttrời,trảtiềnthuêngườikhácđilàmcácthủtụchànhchínhgiấytờ,láixeđiđườngvòngquacácchỗkẹtxedùđườngsẽxahơn,tránhkhôngđểaiđócótínhkhíkhôngtốtbáocáochomìnhvàthấyrằngđiệnthoạicủatôibị“rớtmạng”mộtcáchbíẩnsaukhitôibịmộtluậtsưgọivàochừngnămphút.Kếtquảcủanhữnghànhđộngnàylàtôihạnhphúchơnmộtcáchđángkể.

Rõràngbạncónhữngvấnđềgâyáplựcriêngcủamình.Hãyliệtkêchúngra trên giấy: Liền ngay bây giờ!Hãy tự giác thu xếp cuộc sống để tránhnhữngáplựcnày.Hãyviếtranhữngcáchcóthểđểtránhnhữngvấnđềấy:Liềnngaybâygiờ!Mỗi thángbạnhãykiểmtrabạn thànhcôngởmứcđộnào.Hãychúcmừngbảnthânvềmỗilầnnétránhthànhcôngnhonhỏnày.

TrongChương10bạnđãxácđịnhnhữngkhoảngthờigianbấthạnhcủamình.Việcphân tíchhoặc suygẫmvềnhững lúcbạnở trạng thái ít hạnhphúcnhất thườngđưađếncáckết luận rấthiểnnhiên.Bạnghétcôngviệccủamình!Bạnbịchồnghoặcvợmìnhlàmphiềnlòng!Hoặccólẽchínhxáchơnbạnghét1/3côngviệccủabạn,bạnkhôngthểchịuđựngđượcviệctiếpbạnbèhoặchọhàngcủachồng/vợmình,bạnđaukhổchịuđựngsựhànhhạtinhthầncủasếp,bạnghétlàmviệcnhà.Tuyệt!Cuốicùngthìbạncũngđãngộrađượcchânlý.Giờtahãylàmmộtđiềugìđó...

Cácthóiquenhàngngày

mangđếnhạnhphúc

Saukhiđãloạibỏhoặcítnhấtlàđãlênkếhoạchhànhđộngloạibỏnhữngnguyênnhângâyrabấthạnh,bạnhãy tập trungnỗ lựcchủđộngmưucầuhạnhphúc.Đểlàmđiềunày,khônglúcnàotốthơnlàthờiđiểmhiệntạinày.Hạnhphúccótínhhiệnsinhvôcùng.Hạnhphúcchỉtồntạiởhiệntại.Tacóthể nhớ về hạnh phúc quá khứ hoặc hoạch định cho hạnh phúc tương lai,

nhưngniềmsungsướngmàhạnhphúcmanglạichỉcóthểtrảinghiệmtrongcái“hiệntại”.

Điềumàtấtcảchúngtacầnlàmộttậphợpcácthóiquenhàngngàymangđếnhạnhphúctươngtựnhư(vàthậtsựcóphầnnàođóliênquanđến)việcgiữ gìn sức khỏe hàng ngày hoặc chế độ ăn uống điều độ.Bảy thói quenhàngngàymanglạihạnhphúccủatôiđượctómlượctrongHình45.

Mộtthànhphầntrọngyếucủamộtngàyhạnhphúclàvậnđộngthểchất.Tôiluôncảmthấydễchịusaukhi(nếukhôngmuốnnóilà“tronglúc”)vậnđộng.Rõràngđólàdotậpthểdụcphóngthíchcácchấtendorphin,lànhữngchấtkhángtrầmcảmtựnhiêntươngtựnhưmộtsốloạithuốcgâyhưngphấn(nhưngkhônggâynguyhiểmhoặctốnkémgìcả!).Vậnđộnghàngngàylàmột thóiquenthiếtyếu:nếubạnkhôngbiếnnó thànhthóiquenthìbạnsẽvậnđộngítthườngxuyênhơnmứcbạncần.Nếunhằmvàongàylàmviệc,tôiluôntậpthểdụctrướckhiđilàmđểđảmbảorằngthờigianvậnđộngcủamìnhkhôngbịcácáplựccôngviệcbấtngờlấnátmất.Nếubạnhayđicôngtácthìhãychắcchắnlàngayvàolúcbạnđặtvéđithìbạnđãcókếhoạchkhinàomìnhsẽtậpthểdục.Nếucần,hãythayđổilịchtrìnhnàyđểcóđủthờigianchovậnđộng.Nếubạnlàmộtlãnhđạocaocấp,đừngđểchothưkýcủabạnxếpcáccuộchọptrênlịchtrước10giờsángđểbạncónhiềuthờigianđểtậpthểdụcvàchuẩnbịchomộtngàyphíatrước.

_______________________________

1Thểdụcvậnđộng

2Kíchthíchtrínão

3Kíchthíchtinhthần/tínhthẩmmỹnghệthuật/thiềnđịnh,suygẫm

4Làmmộtviệctốt

5Thưgiãnvớimộtngườibạn

6Tựđãimìnhnhữngniềmvui

7Tựchúcmừng

________________________________

Hinh45:Bảythóiquenhàngngàymanglạihạnhphúc

Mộtyếutốthenchốtkhácchomộtngàyhạnhphúclàsựkíchthíchtrínão.Bạncóthểthựchiệnđiềunàytronglúclàmviệcnhưngnếukhôngđượcthìphảiđảmbảorằngmỗingàyphảicómộtsốluyệntậptrítuệhoặctrínão.Córấtnhiềucáchđểlàmđiềunày,tùythuộcvàocácsởthíchcủabạnnhưtròchơiôchữ,đọcbáo,tạpchíhoặcđọcmộtđoạnsách,nóichuyệnítnhấthaimươiphútvớimộtngườibạnthôngtháivềmộtchủđềtrừutượng,viếtmộtđoạnvănngắn,hoặcviếtnhậtký,vềcơbảnlàlàmbấtcứviệcgìđòihỏibạnphảisuynghĩnăngđộng(việcxemtruyềnhình,thậmchíxemchươngtrìnhthuộcloạitrítuệ,khôngđủđápứngyêucầunày).

Chếđộtậpluyệnquantrọnghàngngàythứbalàkíchthíchtinhthầnhoặckhơidậytínhthẩmmỹnghệthuật.Nghethếchứthựcsựnhucầunàykhôngđếnnỗiđángsợ:chỉcầnbạnbỏ ra ítnhấtnửa tiếngđồnghồ rèn luyện trítưởngtượnghoặctinhthần.Đixemhòanhạc,triểnlãmnghệthuật,đixemkịchhoặcđixemphim,tấtcảđềuđược.Đọcmộtbàithơ,ngắmcảnhbìnhminhhayhoànghôn,ngắmnhìnsaotrêntrờihoặcthamdựbấtkỳsựkiệnnàomàbạncảmthấyhứngkhởicũngthế(thậmchícóthểlàxemmộttrậncầu,mộtcuộcđuangựa,thamdựđạihộichínhtrị,đilễnhàthờ,hoặcđidạotrongcôngviên).Tậpthiền,suygẫmcũngcótácdụngtốt.

Thóiquenhạnhphúchàngngàythứtưchínhlà làmmộtđiềugìđấychomộthoặcvàingườikhác.Việclàmnàykhôngcầnphảilàmộtcôngviệctừthiệnlớnlaogìmàcóthểchỉlàmộthànhđộngtừthiệnngẫunhiênnhưtrảtiềnđậuxechoaiđóhoặcchịukhóđithêmmộtquãngđườngđểchỉđườngchoaiđó.Thậmchímộthànhđộngvịthanhonhỏcũngcóthểcómộtảnhhưởngtuyệtvờiđốivớitinhthầncủabạn.

Thóiquenthứnămlàdànhmộtdịpthưgiãnvuivẻvớimộtngườibạn.Đâynên làmột cuộcgặp riêng tư, khôngbị giánđoạn, kéodài chừngnửagiờnhưnghìnhthứcgặpgỡnhưthếnàolàtùyởbạn(bêntáchcàphê,“làmvàive”,điănhoặcmộtcuộcđidạo,tấtcảđềuphùhợp).

Thóiquenthứsáulàtựchiêuđãimình.Đểmỗingàykhỏibịquên,bạnhãyviếtramộtdanhsáchliệtkêtấtcảnhữngthúvuimàbạncóthểtựchophépmìnhthụhưởng(đừnglo,bạnkhôngphảiđưaaixembảndanhsáchnày!).Hãychắcchắnrằngmỗingàybạnhưởngđược ítnhấtmột trongsốnhữngthúvuinày.

Thói quen cuối cùng là vào cuốimỗi ngàyhãy tự chúcmừng vì đã làmtheocácthóiquenhạnhphúchàngngàycủabạn.Vìmụcđíchởđâylàlàmchomìnhhạnhphúchơnchứkhôngphảibuồnrầuhơnnênbạncóthểxemthựchiệnđượcnămthóiquentrởlên(cócảthóiquensốbảynày)làthànhcông.Nếubạnkhôngđạtđược5thóiquennhưngvẫnđạtđượcmộtđiềugìcóýnghĩahoặclàmđượcđiềugìmìnhthíchthìhãychúcmừngbảnthânvìđãcómộtngàysốngchorasống.

Cáckếsáchtrunghạn

đểmưucầuhạnhphúc

Ngoàibảythóiquenhạnhphúchàngngày,Hình46đúckếtbảybíquyếtgiúpnhanhchóngcóđượcmộtcuộcđờihạnhphúc.

Bíquyếtsố1làtốiđahóakhảnăngkiểmsoátcuộcsốngcủamình.Việcthiếukiểmsoátcuộcsốnglàcănnguyêngâyranhiềucảmgiácbấpbênhvàbấtan.Tôithàláixetrênmộtđoạnđườngdàimàtôiquenthuộcđểđivòngquamột tuyếnđườngchằngchịt của thànhphốhơn làcốđi theomộtconđườngcóvẻngắnhơnmàmìnhkhôngbiếtrõ.Cácbáctàixebuýthaycáugắt hơn các nhânviên soát vé xe buýt và dễ bị đau timhơnkhông chỉ vìthiếuvậnđộngtrongcôngviệcmàcòndohọbịnhiềuhạnchếhơnnhiềuvềvấnđềkiểmsoátkhixebuýtđangchạytrênđường.Làmviệctrongcáctổchứchànhchínhquanliêulớntruyềnthốngthườngdẫnđếnsự“thahóa”vìcuộcsống làmviệccủa takhông thểnàokiểmsoátđược.Nhữngngười tựmìnhlàmriêng–tựdoanh–cóthểquyếtđịnhgiờgiấclàmviệcvàlịchtrìnhcôngviệcthườnghạnhphúchơnnhữngngườiđilàmthuêkhôngcóđượctựdođó.

Tốiđahóamứcđộkiểmsoátcuộcsốngcủachínhmìnhcầncósựhoạchđịnhvàthườngphảichấpnhậnrủiro.Tuynhiênphầnthưởnghạnhphúclạirấtxứngđáng.

_________________________________

1.Tốiđahóakhảnăngkiểmsoátcuộcsốngcủamình

2.Đặtranhữngmụctiêukhảthi

3.Hãylinhđộng

4.Cómộtquanhệgầngũi,gắnbóthâmgiaovớingườibạnđời

5.Cómộtsốngườibạnhạnhphúc

6.Cómộtsốliênkếtvớicácđồngnghiệpthan

7.Hãynuôidưỡngmộtlốisốnglýtưởng

____________________________________

Hình46Bảybíquyếtgiúpnhanhchóngcóđượcmộtcuộcsốnghạnhphúcchocuộcsốnghạnhphúc

Đặtranhữngmụctiêuhợplývàkhảthilàbíquyếtthứhaidẫnđếnhạnhphúc.Nghiêncứutâmlýchothấyrằngchúngtacóthểđạthầuhếtmụctiêukhichúngtacónhữngmụctiêuvừaphải,khôngquátầm.Cácmụctiêuquádễsẽkhiếnchúngtatựmãn,chấpnhậnnhữngthànhquảtầmthường.Nhưngmụctiêuquákhó–loạimụctiêudomộtsốngườichúngtacótâmtrạngtộilỗinặngnềhoặcquácaovọng,tựlàmkhổmình–sẽlàmthoáichívàdẫnchúngtađếntìnhtrạngtựnhậnthứckhôngtránhkhỏivềthấtbại.Hãynhớrằngbạnđangnỗlựcđểđượchạnhphúchơn.Nếucònnghingờ,khiđặtracho bản thânmình cácmục tiêu, hãy đặt ra nhữngmục tiêu dễ dàng đạtđược.Đặt ranhữngmục tiêuvừaphảivà thànhcông thì tốthơnchohạnhphúccủabạnhơnlàđặtranhữngmụctiêukhókhănđểrồithấtbại,chodùcáchlàmsaucóđưabạnđếnnhữngthànhtíchcaohơn.Nếuphảichọngiữathànhtíchvàhạnhphúc,hãychọnlấyhạnhphúc.

Bíquyếtthứbalãhãylinhđộngkhicácsựkiệnngẫunhiênảnhhưởngđếncáckếhoạchvàdựđịnhcủabạn.JohnLennontừngnhậnxétrằngcuộcđờilànhữnggìcứxảyđếntrongkhichúngtađangthựchiệncáckếhoạchkhác.Mụctiêucủachúngtaphải làmsaochocáckếhoạchcủamìnhđượcthựchiệnthànhcôngđểchúngtatácđộngvàocuộcsốngthayvìngượclại,nhưngchúng taphải chuẩnbịđốiphóvới thực tế rằngcuộc sống luôncónhữngbiếncốđingượclạivàchệnhhướngvớinhữnggìchúngtađãhoạchđịnh.Chúngtaphảibiếtchấpnhậnnhữngbiếncốấymộtcáchvuivẻ,xemchúngnhưnhữngđối trọngcủakếhoạchcủachúngta.Nếucóthể,kếhoạchcủachúngtanêntínhđếncảnhữngyếutốngoàiýmuốnấycủacuộcsốngchúngtađểkếhoạchcủachúngtacóthể tiếnlênmột tầmmứccaohơn.Nếutạiđâychúngtakhôngthểhìnhdungrađượcmộtkếhoạchnhưvậythìchúngtanêntìmmộtgiảipháptạmthờiđểxửlýhoặckhắcphụcnhữngyếutốnày.

Nếucảhaichiếnthuậtnàyđềukhônghiệuquảthìchúngtanênchấpnhậncáichúngtakhôngthểkiểmsoátđượcbằngmộttháiđộnhãnhặn,chínchắn,vàtiếptụccảitạocáimàchúngtacóthểkiểmsoát.Chúngtakhôngnênvìbấtkỳlýdonàođểcácyếutốngoàiýmuốntrongcuộcsốnglàmchúngtamấtbìnhtĩnhhoặckhiếnchúngtatứcgiận,tựngờvựcmìnhhoặccayđắngvớicuộcđời.

Thứtư,hãypháttriểnmộtmốiquanhệgắnbóthâmgiaovớimộtbạnđờihạnhphúc.Chúngtađượclậptrìnhđểpháttriểnmộtmốiquanhệgầngũivớimộtngười.Việclựachọnngườibạnđờinàylàmộttrongsốítquyếtđịnhtrongđời(mộttrongsố20%)gópphầnquyếtđịnhhạnhphúccủachúngta.SựhấpdẫngiớitínhlàmộttrongnhữngbíẩnlớncủavũtrụvàthểhiệnmộtdạngthứctuyệtđỉnhcủaNguyênlý80/20:cơchếhóahọcthậtsựchỉxảyratrongvàigiâyngắnngủiđểbạncảmnhận99%hấpdẫntrong1%thờigianvàbạnbiếtngaylậptứcđâylànửakiacủamình.(12)TuynhiênNguyênlý80/20đặtbạnvàotìnhthếphảicảnhgiác:nguyhiểmvàhạnhphúchoàiphícó thể nằm chờ phía trước. Hãy nên nhớ là có nhiều người mà, theo lýthuyết,bạncóthểgắnbóvớihọ;hiệntượngmáudồnlênđầu(hoặcvềtim)nàysẽlạixảyra.

Nếubạnchưalựachọnchomìnhmộtngườibạnđờithìhãynhớrằnghạnhphúccủabạnsẽbịảnhhưởnglớnbởihạnhphúccủangườibạnđời.Vìhạnhphúccủamìnhcũngnhưvì tìnhyêu,bạn sẽmuốn làmchongườibạnđờihạnhphúc.Tuynhiênđiềunàysẽdễdànghơnnhiềunếungaytừlúcđầubạnđờicủabạncómộttínhkhívuivẻvà/hoặcnếuchàng/nàngtựgiáctuântheomột chếđộ luyện tậphằngngàycó lợi chohạnhphúc (nhưcác thóiquenhạnhphúccủatôi).Nếubạnkếtđôivớimộtbạnđờikhônghạnhphúcthìcókhảnănglàbảnthânbạnrồicũngsẽcảmthấykhônghạnhphúc.Sốngchungvớinhữngngườithiếutựtrọngvàthiếutựtinsẽlàcảmộtácmộngchodùtìnhyêugiữahaibêncótrànđầy.Nếubạnlàmộtngườirấthạnhphúc,bạncóthểlàmchomộtngườibấthạnhtrởnênhạnhphúcnhưngnhưthếthìkhácnào“độiđávátrời”.Haingườitươngđốibấthạnhyêunhauthathiếtcóthể,bằng quyết tâmmãnh liệt và chế độ tập luyện thói quen hạnh phúc đúngcách,cóthểtìmđượchạnhphúcchung,nhưngtôisẽkhôngđoanchắclàkếtquảcóhậuấysẽđến.Haingườibấthạnh,dùcóyêunhau,sẽlàmkhổnhauthôi.Nếubạnmuốnhạnhphúc,hãychọnyêumộtngườibạnđờihạnhphúc.

Dĩnhiênbạnđãcómộtngườibạnđờikhônghạnhphúcvànếuthếcólẽbạnđangmấtđiđángkểhạnhphúccủamình.Nếunhưvậy,vấnđềchính

yếuđốivớicảhaingườilàlàmchongườibạnđờicủamìnhhạnhphúc.

Bíquyết thứ5 làchơi thânvớimộtsốngườibạnhạnhphúc.Nguyên lý80/20 chủ trương làhầuhết sựhài lòngbạn cóđược từ tất cảbạnbè củamìnhsẽtậptrungvàomốiquanhệcủabạnvớimộtsốítbạnthân.Nguyênlýnàycũngchothấyrằngbạndễphânbổthờigiankhônghợplývàdànhquánhiềuchonhữngngườibạnkhôngtốtvàdànhquáítchonhữngngườibạnrấttốt(mặcdùbạncóthểdànhnhiềuthờigianhơnnữachonhữngbạntốtnhưngsốlượngnhữngngườibạnkhôngtốtlắmchiếmnhiềuhơntronghầuhết danh sách bè bạn của người ta để rồi cuối cùng số bạn bè không tốtchiếmnhiềuthờigianhơnnhữngbạnbètốt).Câutrảlờilàhãyxácđịnhailàbạn tốtvàdànhchohọ80%thờigianmàbạndànhchobạnbè (có lẽbạncũngnêntănglượngthờigiantuyệtđốidànhchohọnữa).Bạnnêncốgắngvunđắpnhữngtìnhbạntốtnàycàngnhiềucàngtốtbởivìchúngsẽlàmộtnguồnmạchtolớnmanglạihạnhphúc.

Bíquyết thứ6 tươngtựnhưbíquyết thứ5:phát triểnmối liênkếtđồngnghiệpvớimộtsốítngườimàởbênhọbạncảmthấythíchthú.Khôngphảitấtcảcácđồngnghiệptrởthànhbạnbècủabạn:nếuvậybạnsẽquáphântántình thânhữu củamình.Tuynhiênmột sốđồngnghiệpnên là nhữngbạnthânvàđồngminhcủabạn:họlànhữngngườibạnsẵnsàngchiếucốgiúpđỡvàhọcũnglàmnhưthếđốivớibạn.Điềunàykhôngchỉcảithiệnđượccôngviệccủabạnmàcònlàmtănggấpbộiniềmvuimàbạncóđượctrongcôngviệc,giúpngănđượccảmgiáclạclõngtrongcôngviệc,vàtạoramộtmốiliênkếtthốngnhấtgiữacôngviệcvàvuichơi.Sựthốngnhấtnàycũngrấtquantrọngchohạnhphúctrọnvẹn.

Bí quyết cuối cùng để có được hạnh phúc lâu dài là hãy tạo ramột lốisốngmàbạnvàngườibạnđờicủamìnhmongước.Điềunàyđòihỏimộtsựcânđốihàihòagiữacuộcsốngtrongcôngviệc,tronggiađìnhvàngoàixãhội.Điềuđócónghĩalàbạnsốngởnơibạnmuốnlàmviệc,cóchấtlượngsốngbạnmongmuốn,cóthờigianchogiađìnhvàchocôngtácxãhội,vàkhi làmviệc cũng như lúc bạn rảnh rỗi bạn đều cảm thấy hạnh phúc nhưnhau.

KếtLuận

Hạnh phúc là nghĩa vụ. Chúng ta nên chọn cho mình con đường hạnhphúc.Chúngtacầnphảivunđắphạnhphúc.Vàkhilàmnhưthế,chúngta

nêngiúpnhữngngườithânnhấtcủamìnhvàthậmchínhữngngườitìnhcờgặpcùngchiasẻniềmhạnhphúccủachúngta.

Phần4

MởrộngápdụngNguyênlý80/20trongcuộcsống

16

“Lấylạiphongđộ”

Nếunỗikhổđaucủangườinghèokhôngphảilàdoquyluậtcủatựnhiênmà là do những định chế của con ngườimà ra thì nặng thay tội lỗi củachúngta.

CharlesDarwin1

CóphảiNguyên lý80/20chỉ làmột tri thứchữu ích,nhưmột“thiếtbị”chẩnđoáníttốnkémvàhiệuquảđượccấtgiữtrongnhà,cơquan,vàphòngthínghiệmphòngkhicầnđến?Cóphảinóchỉlàmộtloạiphầnmềmtrítuệ,hữuíchđấynhưngbêntrongthiếuhẳnmộtnộidungđạođức,giốngnhưmộtchươngtrìnhmáytính?Hayngoàinhữngthứtrênracòncógìnữakhông?ChúngtacóthểđầutưvàoNguyênlý80/20mộtmụcđíchvàmộtđộnglựcđạođứcvượtrangoàinhữnggìchỉcótínhkỹtrịvàbiếnnóthànhmộtđộnglựcquantrọngphụcvụchonhữngcáitốtđẹpkhông?

Nguyên lý 80/20 có thể giúp làm cho các công ty có khả năng sinh lờinhiềuhơn,điềunàykhôngcònlàchuyệnphảibàncãigìnữa.Cuốnsáchnàyđãbiệngiải,tôihyvọnglàbiệngiảimộtcáchthuyếtphục,rằngngườitacóthểsửdụngNguyênlý80/20đểgặtháirấtnhiềukếtquảtừcuộcsốngcủahọ,đểnângcaomứcđộhiệuquảvàhạnhphúc.Mộtkhiđãđưaralờituyênbốlànósẽnângcaođượchạnhphúc,chúngtôicũngbắtđầuđặtvấnđềchorằngnólàmộtđộnglựcđạođức,bởicũnglàđiềuhữulýkhichorằngmộtcáigìđócóthểnângcaohạnhphúcthìcũngphảilàmộtđộnglựcdàilâu.Nhưnghạnhphúc củamột cánhânnhiềukhi cũngcó thểmuađượcbằngmộtcáigiálàphảihysinhhạnhphúccủamộthoặcnhiềungườikhác.Chúngta chỉ có thể chứngminh được giá trị đạo đức của Nguyên lý 80/20 nếuchúngtacóthểchứngtỏđượcmộtđiềurằngnócóthểsửdụngđểphụcvụcholợiíchcủahầuhếthoặctoànthểmọingườitrongxãhội.Phépthửcầnphải làm,vì thế, làkiểmnghiệmxemchúng ta có thể sửdụngNguyên lý

80/20đểgiúptạoramộtxãhộitốtđẹphơnkhông.

Tôichorằngchúngtacóthể,miễnlàchúngtakhôngchỉdừnglạiởmứcmôtảNguyênlý80/20nàymàhãymởrộngnóđểbaogồmnhữngbướcđi,nhữnghànhđộngphùứngvớinó.Tôitinlàđiềunàycóthểlàmđượcchủyếulàdoviệcsửdụngthànhcôngvà“lànhtính”Nguyênlý80/20trongkinhthươngvàdoniềmtinrằngcáchsửdụngnhưthếnàycóthểvànênmởrộngsangnhữngvấnđềquantrọngvớixãhộihơnlàthànhcôngcủabấtcứdoanhnghiệpđơnlẻnào.

Tạisaoxãhộinênđemápdụng

Nguyênlý80/20?

Nguyênlý80/20xưanayđãđượcsửdụngrấtđángkểtrongsảnxuấtkinhdoanhđểgiatăngtínhhiệuquả,đểđẩymạnhlợinhuậnvànhữnggìdẫnđếnlợinhuận.Nhưngđiềumàtôimuốnchúngtahãytậptrungởđâykhôngphảilàđiềunày,màlàvấnđềnhữngcảithiệnnhưthếđượctạoranhưthếnào.Sự hiệu quả được người ta nhân lên bằng cách tăng cường sức mạnh vànguồnlực“lànhtính”(phần20%tạora80%lợinhuận),bằngcáchxácđịnhvàngănchặnnhữngnguồnlựctiêucực(phần20%nhữngvấnđềchấtlượnggâyra80%nhữngkhuyết,nhượcđiểm)vàbằngviệcnângcaotínhhiệuquảhoặcthayđổivai tròcủanhómđasốnhữngđộnglựcyếukém(phần80%mongmuốnđemlạinhữngđiềutốtđẹpnhưngrốtcuộcchỉđónggópđược20%giátrị).Tấtcảnhữngcôngdụngnàyđãgiúptănggấpbộicủacảichocáccôngty.Đốivớicáccánhân, tôiđãđềnghịsửdụngNguyênlý80/20theonhữngphươngcáchtươngtự,để“khuếchđại”hạnhphúcvàtínhhiệuquả.

Vớiđầuócsáng tạovàquyết tâmđemápdụngvào thực tiễn,khôngcómộtlýdonàotrênđờinàylàmchochúngtakhôngthểthựchiệnđiềutươngtự vì lợi ích của xã hội nói chung, bằng những phương cách y như vậy.Chúngtasẽxemxétđếnnhữngkhảnăngnàylátnữađây,saukhiđãgiảitỏanhữngmắcmứulùngnhùngvềtưtưởng.Bởichúngtacầnýthức,xácđịnhđược vấn đề.NếuNguyên lý 80/20 bị lạm dụng để cổ súy cho những tưtưởng,ýthứchệđangtồntạithìđiềuấysẽchẳngđưacuộctranhluậnvềlợiíchcôngcộngtiếnlênmộtbướcnàocả.

Tựtrongbảnchất,Nguyênlý80/20

cómangtínhhữukhuynhkhông?

Nguyênlý80/20cóthểcóvẻnhư“đồngthanhtươngứng”vớinhữngluậnđiệucủanhữngkẻhữukhuynhcấptiến.Nếuvũtrụtựnhiênđãchiathànhmộtnhómthiểusốnhữngđộnglựcmạnhmẽvàmộtnhómđasốnhữngđộnglựcyếukém,vànếuđờisốngconngười,xãhội,cáchoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhvà tựnhiênđềuphảnánhhiện tượngnày(như tôiđã lýgiải) thìnókhôngcònxamấymộtthếgiới“điêncuồng”cựchữu–ởđấybấtbìnhđẳnglàchuyệntựnhiênvàlàcỗmáycủatiếnbộ;thịtrườnglàmộtchuỗituầntựnhữngbiếnchuyểnvàphảiđượcđểmặcchonótựtìmlốiđi;sựthốngtrịcủatầnglớpưutúlàkhôngthểtránhkhỏivàcũnglàchuyệntựnhiên;lýlẽthuộcvềkẻmạnh;vàcanthiệpthayđổicơcấuxãhộilúcnàocũngđiđếnthấtbại,bởilàmnhưthếlàcốđingượclạiquyluậtvậnđộngcủathếgiới.

Đúng là “không còn xamấy”; nhưng lý luận như thế là đã hiểu rất saiNguyên lý 80/20.Chúng ta hãy chấp nhận những gì là đúng của cách cắtnghĩahữukhuynh.Hẳnnhiêncũnglàchuyệntốtđẹpkhiquansátnhữnggìđangdiễnratrongtựnhiên, trongsảnxuấtkinhdoanh, trongđờisốngcủachínhchúngtavàtrongxãhội:ấylàthấyranhữngđộnglựcmạnhmẽmàtừđóchỉmấtmộtlượngnhỏnănglượngđểcóthểtạorađượcnhữnglợiíchtolớn;nhânlên,làmđẻrathêmvàbắtchướcphần20%đemlại80%kếtquả;miễnlàphần20%ấylànhữngđộnglựcđemlạinhữngđiềutốtđẹp.Nhưngphần20%ấycũngrấtcóthểlànhữngđộnglựccóthểgâyranhữngđiềutồitệ;vàchuyệnchúnglànhữngđộnglựccóhiệuquảcũngkhôngthểbàochữachohoặclàmgiảmđinhữngtáchạimàchúnggâyra.

Nguyên lý 80/20 khẳng định rằng tình trạngmất cân bằng là tự nhiên,nhưng không nói rằng những gì hễ đã tự nhiên đều là đúng đắn, lại càngkhôngcóýnóichúngtacứđểmặctìnhtrạngấytiếpdiễn.Nguyênlý80/20nàyhướngtachúýđếnsựmấtcânbằng;nhưngnókhôngkhẳngđịnhrằngvũ trụ,hay tựnhiên,haycáchoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh,hoặcxãhội,hoặclốisốngcủachúngta,lạikhôngcânbằngtheomộtphươngthứchữulýhoặccótínhchứcnăngnào.Nguyênlý80/20nhậnxétrằngnhữngquitrìnhnàyvẫndiễnravàtạoranhữngkếtquảmạnhmẽvàdovậynênđượctôntrọng,cũngnhưbấtcứđộng lựcmạnhmẽnào,dù là“lành tính”hay“độctính”,cũngnênđượctôntrọng.ToànbộgiátrịvàđộnglựccủaNguyênlý80/20,vàtấtcảnhữngứngdụngthựctếcủanótrong50nămqua,làởchỗnóchỉrađượcmộttìnhtrạngđángngạcnhiênvàgầnnhưtốiưu.MộtkhitađãđánhgiácaosựbấtngờấythìNguyênlý80/20cóthểhướngdẫntatạora

đượcnhữngbướccảitiếntolớnđốivớihiệntrạng.

Nguyênlý80/20muốncảitiếnnhữngcáinóquansátđược

Vềbảnchất,dovậy,Nguyên lý80/20khôngchỉcógiá trịmô tả;vànókhônglấylàmvênhvanggìvớinhữngđiềunómôtả.Nócònđóngmộtvaitròsoiđườngchỉ lối;nóquansát thấyđượcmột thấtbại trongviệckhôngthể đạt đến đượcmột trạng thái tối ưu; và nó chỉ ra conđườngđể đi đếnnhữngcảithiệntolớnvớihiệntrạng.Thậtấntượngkhibiếtrằngnhómthiểusốmạnhmẽlạiđemvềmộthiệuquảđếnthế–nhưngcònnhómđasốnhữngnguồnlựcyếukémthìsao?Tựnhiêncóthậtsự“khéo”không,nếunhómđasốcácđộnglựctựnhiênlạikémhiệuquảđếnthế,hoặckhinhữngphầnlớnhơn nữa của vũ trụ lại được đặt dưới sự khống chế của con người?Hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhhiệunăngđến thếư,nếu80%cáchoạtđộngấy(tính theo doanh số hoặc tài sản) chỉ đem lại 20% lợi nhuận và tiền bạc?Chúngtacóđangsửdụngthờigiancủamìnhmộtcáchcóhiệuquảkhông,nếu80%thờigiandẫnđến20%thànhquảvàhạnhphúccủachúngta?Vàxãhộicóđangsửdụng tốtnhất tàinăngcủamìnhkhông,nếu80%côngdâncủanóchỉsảnxuấtrađược20%nhữngthànhquảcógiátrị(tínhtheotiềnhoặcthunhậpgộp)?

Không,rànhrànhlàkhông!Và,cũngrànhrànhkhôngkém,đâykhôngchỉlàcáchcắtnghĩacủa riêng tôivềNguyên lý80/20,màchínhxác làcáchthứcmànguyênlýnàyđãđượcápdụngbởinhữngngườilàmkinhdoanh,nhữngkỹsưchuyêntráchvềchấtlượng,vànhữngnhàtưvấnvềchiếnlượcvà tất cả những người khác đã sử dụng nguyên lý này.Điều cốt yếu củaNguyênlý80/20lànómuốncảithiệnnhữnggìnóquansátvàlàmộtcôngcụhiệuquảđểthựchiệnmụctiêuấy.

Khôngcânbằngkhôngphảilàkémhiệuquả.Mặcdùlàmộtthựctếtrànlan,mất cânbằngvừa làmột tình trạngkhông thể tránhđượcvừa làđiềukhông ai mongmuốn. Nguyên lý 80/20 không phải làmột tư tưởng trừutượnghóatheotưtưởngcủaHegel:nólàmộtcôngcụthựctếđểxâydựngmột thế giới hợp lý hơn. Nếu còn nghi hoặc điều này, bạn hãy nhìn vàonhữngứng dụng thực tiễnmà các hoạt động sản xuất kinh doanh đã đemNguyên lý 80/20 áp dụngvào đó.Nhữngnhà lãnhđạo các hoạt động sảnxuấtkinhdoanhtuânthủnguyênlýnàytrongcôngviệc–vàthấyrằng20%sốsảnphẩmhoặcdoanhsốđangtạora80%lợinhuậnvà80%ấyđangđónggópchỉ20%lợinhuận–khôngnhúnvai,lầmbầmmộtcâugìđóvềPareto,

FAHayek,MiltonFriedmanvàchủnghĩa tưbản,rồi lẹ làngchuyểnsangvấn đề kế tiếp trong “chương trình nghị sự”. Không. Những nhà doanhnghiệpcóđầuócxétđoánvàbiếttốiđahóalợinhuậnquảcólàmmộtđiềugìđóđểchấnchỉnhtìnhtrạngmấtcânbằngấy.Họlàmchophần20%cáchoạtđộngthậtsựcóhiệuquảchiếmmộttỷlệlớnhơnsovớitổngsố.Họlàmchonhữnghoạtđộngkémhiệuquảtrởnêncóhiệuquảhơn,nếukhônghiệuquả sử dụng nguồn lực của doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng. Họ sử dụngNguyênlý80/20trongcôngcuộcmưutìmtiếnbộ,đểcảithiệnhiệnthực.

Đốiđầuvớitưtưởngbiquanxãhội80/20

ChúngtacầnnhấnmạnhđếnchiềuhướngtíchcựcvàlàmthănghoacuộcsốngmàtheođóNguyênlý80/20đượcsửdụngtrongthựctế,bởi lâunayngười tabỗngquantâmmộtcách“độtbiến”đếnýnghĩamấtcânbằngxãhộihàmẩntronghìnhảnhmột“xãhội80/20”,“xãhộikẻthắnggomtất”,vànhững viễn tượng tương tự.Một trường phái có tính khải huyền nổi lên,quantâmxétđếnmộtsốtrongnhữngđặcđiểmcủaNguyênlý80/20nhưngcũnghàmýrằngkhócóthểlàmgìđểhãmtốctìnhtrạngmấtcânbằngxãhộingàymộtlanrộng.Chúngtacầnđánhgiánhữngkiểulýluậnbiquannày,nhiều khi mang hơi hướm thuyết định mệnh, mà nhìn bên ngoài xem rachúngđangvậndụngNguyênlý80/20.

ỞPhầnMởĐầu(trang7)vàChương13(trang303),chúngtacónóiđếnhiệntượng“kẻthắnggomtất”–ấylàkhithànhquảvềtaynhữngconngườihàngđầu trong thể thao,giải trí,vàcác lĩnhvựcchuyênmôncủahọngàycàngnhiềuhơn,họngàycàngđược“miếng”tohơn,đểrồisựcáchbiệtgiữanhữngngườithunhậpcaonhấtvànhữngngườicònlạingàymộtgiãnrộng.TìnhtrạngnàytheogiấytờsổsáchcóthểthấymộtcáchcóthuyếtphụcvàđầyđủnhấtlàởHoaKỳ,nhưngxemrađâutrênthếgiớinàycũngcó.

Càngngàycàngcónhiềubằngchứngchothấythunhậpcủa10%sốngườiđang làmviệcđang tăng lênnhanhchóng, trongkhi thunhậpcủa10%sốngườithấpnhấttăngchậmhơnrấtnhiều,hoặckhông“nhúcnhích”gì.DiễnđànKinhtếThếgiớiđầunăm1997ởDavosnghenóiđãdànhrấtnhiềuthờigiannhómhọpđểxemxétnhữnghệ lụy của tình trạngnày.Mộtbáocáokhẳngđịnh:

MộtsốnhàkinhtếhọcngườiMỹchorằngtrongtươnglaiHoaKỳsẽcó20%nhữngngườilàmchuyênmônđượchọchành,đàotạochuđáocóđược

mứcthunhập75.000-500.000USD/năm,họlànhữngngườithựchiện“đơnđặthàng”củanhữngngười siêugiàu, trongkhi số80%còn lại lànhữngngườihiệnnaycómứcthunhậpbìnhquân30.000USD/nămsẽphảilàmtấtcảnhữngcôngviệcbẩnthỉu,dơdáyvàmứcsốngcủahọcứèouộtdầnsaumỗinămquađi.

Một cuốn sách bestsellermới ra củaĐức với nhan đềCái bẫy toàn cầu(TheGlobalTrap)cũng tập trungnóiđếný tưởngrằng tình trạngmấtcânbằngtrànlansẽđemlạimột“xãhội20:80”,trongđóchỉcó20%maymắnđượclàmviệc.CuốnsáchđềcậpđếnđánhgiácủamộtcuộchộithảoởSanFranciscovàonăm1995vớisựthamdựcủa500chínhtrịgia,tổnggiámđốcđiềuhành,vànhànghiêncứuhàngđầuvàtuyênbốrằng,trongmộtnềnkinhtếtoàncầusẽcómộttìnhtrạngthấtnghiệprộngkhắp:

Trongthếkỷ tới,20%dânsốtrongđộtuổi làmviệcsẽ làđủđểgiữchonềnkinhtế thếgiớihoạtđộng.“Khônghềphảicầnthêmnhânlực”,nhânvậthàngđầucủaWashingtonSyCiptrìnhbàyquanđiểmcủamình.1/5sốngườitìmviệcsẽlàđủđểsảnxuấttấtcảhànghóavàthựchiệntấtcảnhữngdịchvụgiátrịcaomàthếgiớicóthểsửdụng.20%sẽcóthểthamgiamộtcáchtíchcựcvàođờisống,côngviệc,vàgiảitrí…

Nhưngcònnhữngngườicònlạithìsao?80%nhữngngườisẵnsànglàmviệcsẽbị thấtnghiệp?Mộttrật tựxãhộimớisẽđượctạora,[cácchuyêngia]tiênđoán,sẽcónhữngnướcgiàumàởđókhôngcótầnglớptrunglưu.Khôngailêntiếngphảnbácnhậnđịnhnày.

Tôiítnhiềuđồngcảmvớinhữngtiênđoánxemrarấtkỳquặcnày.Trongcuốnsáchmớixuấtbảncủamình,Quảnlýmàkhôngcótầnglớpquảnlý,Goddenvàtôidànhmộtchươngđểbànvềtháchthứcthấtnghiệpcủatầnglớplàmquảnlýtrêndiệnrộng,trongchươngsáchấychúngtôicóviết:

Công ty thờihậuquản lý sẽ cần ít ngườihơn rấtnhiều,do sựcắtgiảm50%vềsốchứcnăngquản lý, thưký,vànhữngchứcnănggián tiếpkháctrong10nămnữa…Nếutấtcảnhữngcôngtythuộckhuvựctưnhânởbấtkỳmột đất nước nàohội đủ điều kiện trở thànhnhững tập đoàn thời hậuquảnlýthìtìnhtrạngnàycóthểđưađếnmộtsựsútgiảmlựclượnglaođộngkhoảng15-20%màkhôngcómộttácđộngbùtrừnàokèmtheo.Tìnhtrạngthấtnghiệpsẽtăngtừmức6%hiệnnayởHoaKỳlênchừng25%,vàsẽtậptrungchủyếuởtầnglớplàmnhữngcôngviệcquảnlý.

Chúngtahãytómtắtviễncảnhtấtyếuvàuámnày,vốncóliênquanđếnNguyên lý80/20hoặcviễn cảnh“xãhội20:80”.Sựmất cânbằngxãhội,theoquansátcủaVilfredoPareto,lâunaylàmộtnétđặcbiệtcủaxãhội,đâuđâucũngthế.Thếkỷ20đãcốphávỡtìnhtrạngnàybằngsựtáiphânbốlũytiếnthunhậpquahệthốngthuếkhóavàphúclợixãhội.Nhưng,khicácthịtrường toàncầubắtđầu lấy lạiđượcsứcmạnhmàchúngđã từngcóđượctrongthếkỷtrướcthìmôhìnhmàởđótìnhtrạngmấtcânbằngxãhộichiếmưuthếlạitáidiễn.Sảnlượngvàmứcđộhiệuquảcủacácdoanhnghiệpcàngcaothìcàngcầnítnhâncông.Thịtrườngtoàncầutựdodovậysẽđemlạichochúngtahaivấnđềxãhộitươngliênnổicộm:tìnhtrạngthấtnghiệptrêndiệnrộng,trongđócótầnglớptrunglưuxưanayđượcbaobọckỹ;vàtìnhtrạngmấtcânbằngxãhộisâurộnghơn,táchbiệtnhóm20%hàngđầukhỏinhóm80%bêndưới.

Nhữngngườixemhiệntượngtrênlàtấtyếuchialàmhaiphe:phebiquanvàphe cáchmạng.Nhữngngườibi quanhoặc theo thuyếtđịnhmệnhchorằngxuhướngấylàkhôngthểtránhđượcvàrằngchúngtakhôngthểlàmgìđángkể trước tình trạngấy.Nhưngđasốnhữngngườikêugọimọingườihãyquantâmđếntìnhtrạngmấtcânbằngxãhộingàycàngsâurộngđềulànhữngngườicótinhthầncáchmạng.Phải,họkhẳngđịnh,làmmộtcáigìđóđểphávỡmôhình80/20này.QuanđiểmmạchlạcnhấtlàquanđiểmcủanhữngtácgiảngườiĐứccủacuốnCáibẫytoàncầu.Cáctácgiảnàylýluậnrằng toàn cầuhóa làmột tình trạng lợi bất cậphại, và có thểvà cầnphảiđượcngănchặn:“Toàncầuhóakhôngphải làmộtquyluật tựnhiên.Thờiđạivôđịnh,vômụcđíchphổquátnhưthếcầnphảichấmdứt”.

Nhữngkẻtiênđoántậnthếhoàntoànsailầm

Chúng ta nên phải hiểu sao với những tranh luận trên? Tôi tin rằng cảnhữngkẻbiquanlẫnnhữngngườicótưtưởngcáchmạngđềucókếtluậnsailầm. Phần lớn những phân tích của họ là đúng và có tính khai sáng. Tuynhiên,mặc dù họ có ám chỉ (ít nhiềumột cách trực tiếp) đếnNguyên lý80/20,nhưnghiểubiếtcủahọvềnguyênlýnàygiỏilắmthìcũngchỉởmứcđộhờihợt.Nếuhọhiểuđượcnguyên lýnàymộtcáchđúngđắn thìhọsẽthấyrằngcóthểcóđượctiếnbộmàkhôngcầnlàmcáchmạng.

Trướchếtchúngtahãyxemxétcụthểvấnđềthấtnghiệpvàbấtbìnhđẳngvàmốiquanhệgiữachúngvớinhữngthịtrườngtoàncầungàycàngtựdohơn.Vâng,đúnglàcónguycơxảyra tìnhtrạngthấtnghiệptrànlantrong

giớiquảnlýdocáccôngtybiếtcáchloạibỏnhữngkhâuquảnlýkhôngcầnthiết,vàrồisựcạnhtranhquốctếbuộccáccôngtyphảihạthấpchiphítheohướngmộtphươngthứchoạtđộngđãđượcthểhiệntốtnhấtquathựctế;nếukhông,chỉcònmộtconđường,trongtìnhhìnhthịtrườngtựdo,làđiđếnchỗphásản.Thựctếchỉcóbấynhiêulàđúng,khôngcònkhảnăngnàokhác.

Thế nhưng toàn bộ bằng chứng của lịch sử cho thấy là sự phồn thịnhkhôngphảilàmộtvấnđề.Mọicôngnghệmới,mọiphátminhmới,mọicôngcụtiếtkiệmnhânlực,mọicảitiếncáckỹthuậtsảnxuất,mọiphươngphápgiaohàngvàdịchvụíttốnkémhơn–nóitómlại,mọibiểuhiệncủasựpháttriểncôngnghiệp–đãdẫnđếnkhôngchỉsựcảitiếnkhôngngừngnghỉvàngàycàngđángsửngsốthơnvềtiêuchuẩnsốngchotấtcảmọithànhphầntrongcácxãhộidựavàothịtrường,màcòndẫnđếntỷlệngườicócôngănviệc làmcaohơn.Ởmỗi thếhệkể từkhikhởiđầucuộcCáchmạngCôngnghiệp,luôncónhữngngười–nàolànhómLudditechốnglạiphongtràocơgiớihóa,nhữngkẻtiênđoánngàytàncủathếgiớidosựbùngphátdânsố,nhữngkẻtheochủnghĩatânphongkiếnlãngmạn,nhữngkẻphát-xít,nhữngngườichốnglạichủnghĩatưbản–chỉranhữnggiớihạncủasựpháttriểnvàsựbấtlựccủahệthốngthịtrườngtrongviệctạorađủcôngănviệclàmchomọingười.Tìnhtrạngtăngdânsố,sựgianhập(hoặctáigianhập)củaphụnữvàolựclượnglaođộng,việcxóabỏtầnglớpnôngdânvànôngnghiệpnhưmộtnguồncungcấpviệc làmquan trọngvàsựgầnnhưbiếnmấtcủanhữngngườihầutronggiađình–tấtcảnhữngdấuhiệucảnhbáotìnhtrạngthấtnghiệpdễthấynàyđãbịhútvàohệthốngthịtrường.Lịchsửcủachủnghĩatưbảnlàlịchsửcủatiêuchuẩnsốngcaohơnvàmứcđộtạocôngănviệclàmcaohơn.

Suốt250năm,nhữngngườitiênđoánấythườngxuyênbịchứngminhlàđãsailầm.Lậpluậncủahọlà,lầnnàymọicáisẽthựcsựkháchẳn,vàcóthểnóirằnghọcócơsở.Cácthịtrườngtoàncầuđangtrởnênngàycàngtựdohơnvớimộttốcđộnhanhchóng.Chúngtahiệnđangbiếtrằngcáchthứctổchứcquảnlýtrongtậpđoànlớnđalĩnhvựclàcảmộtsailầm.Chúngtacóthểhoạtđộngmàkhôngcầnđếnmộtsốlượngngườikhổnglồhiệnđanglàmviệcchocáccôngtylớn.Trong10đến20nămtới,sẽxảyratìnhtrạngthấtnghiệptronggiớiquảnlý.

Thếnhưng,chúng tacó thểvàsẽđiềuchỉnh.Chúng tacó thểgiữ lạihệthốngthịtrườngtoàncầu–vàsựphồnthịnhmànóichunghệthốngấymanglại–màkhôngphảiđươngđầuvớinạnthấtnghiệpkhógiảiquyết.Sựtiến

bộ,dướihìnhthứcgiácảthấphơnchonhữnghànghóađãđượctiêuthụ,sẽtạorasứcmuachocácloạihànghóavàdịchvụkhác.Sứcmua,trừphinóđộtngột tụtxuốngdomộtcuộckhủnghoảng,sẽ lại tạoranhữngviệclàmmới.Nóichung,tìnhtrạngnàykhôngdiễnraởcáccôngtylớn,màsẽdiễnraởnhữngcôngtynhỏhơnhayởcácdoanhnghiệptưnhân(côngtymộtngườihoặccôngtyhùnvốnnhỏ)vàởcácdịchvụcungứngchocánhânmàcác tập đoàn lớn không thể (hoặc chưa thể) dễ dàng “thị trường hóa”. Sựpháttriểncủathịtrườngtoàncầusẽmởrộnghơnnhữngthịtrườngphitoàncầuhiệnhữuhoặcsẽtạoranhữngthịtrườngphitoàncầumới.

Trườnghợptrướcmắtkhuvựctưnhânkhôngsảnsinhrađủlượngcôngviệccầnthiết–vàđiềunàyrấtcóthểxảyra–chúngtaphảicókhảnăngdichuyểnnhânlựcsanglàmnhữngcôngviệccóíchtrongkhuvựcxãhộiấy.Khônghề có sự thiếuhụtnhữngcôngviệcđòihỏikỹnăngcaovànhữngcôngviệcđòihỏi ítkỹnănghơn– từgiáodụcđếnviệcnângcao tri thứcthuộcmọi lĩnh vực đến việc cải thiện thành phố, thị trấn và làng xã củachúngta–cóthểlàmchoxãhộiphongphúhơn.Nếuthịtrườngthươngmạikhôngtrảlươnghoặctrảlươngkhôngđủchoviệcthựchiệnnhữngcôngviệcnàythìchẳngcólýdogìxãhộichúngtakhôngnênkhuyếnkhíchthựchiệnchúngnhằmcungứngcảviệclàmvàcácdịchvụ.

Bởilẽtrongmộtxãhộiphồnthịnhbảnthânnạnthấtnghiệpkhôngphảilàmộtvấnđề.Nếuxãhộiđủgiàu–vàthịtrườngtựdosẽlàmchoxãhộingàymột giàu hơn – thì nạn thất nghiệp, theo nghĩa người dânmuốn làm việcnhưngchẳngcóviệcđểlàm,sẽchẳngbaogiờlàmộtvấnđề.Họcóthểđượcthuêlàmviệcbênngoàinềnkinhtếthịtrường;cóđiềulàhọkhôngđượctrảmứclươngthịtrường.Tuynhiên,trừphichúngtatinrằngsựgiàuđócủaxãhộinóichungsắpđixuống,việckhôngthểtrảmứclươngthịtrườngcholaođộngphithươngmạitựthânnókhônggâyravấnđề.Vấnđềchỉphátsinhnếuchúngtacảmthấysựphânchiacủacảitrongxãhộilàkhôngcôngbằng.

Vấnđềnghiêmtrọngthựcsựkhôngphảilàtìnhtrạngthấtnghiệphaynghèođóimàlàsựbấtbìnhđẳng

Sựbấtbìnhđẳngxãhộingàycàngtăng,ởnhữngxãhộitrongđómứcgiàucóchungđangtănglên,làmộtvấnđềthựcsựmàtấtcảchúngtacầnphảitranhluận.Rõrànglà,trongđiềukiệnkhôngcósựtáiphânbốcủacải,cácthị trường tựdohàmýsựgiàucókhôngđồngđềuvàcác thị trườngngàycàngtựdohơntạoratìnhtrạngbấtbìnhđẳngnàymộttăng.Tìnhrạngnày

diễnranhanhnhấtởnhữngquốcgia,chẳnghạnnhưHoaKỳ,VươngquốcAnhvàmộtsốkhuvựcchâuÁ,đãbiếnthịtrườngcủamìnhthànhthịtrườngtựdonhấtvàđãlàmtăngtínhtựdonàyquathờigian.Nguyênlý80/20giảithíchvìsaotìnhtrạngnàyđangdiễnra:80%nhữnggìhữuíchvàcógiátrị(đượcđomộtcáchdânchủtheonhữngkhoảnmuatựdocủangườitiêuthụ)đượctạorabởi20%lựclượnglaođộng.Nếuthịtrườngkhôngbịcanthiệp,phầnlợisẽđượcphânbốkhôngđồngđềudogiátrịđượctạorakhôngđồngđều.

Điềunàyhàmýrằngcómộtsựđánhđổigiữasựgiàucóhơnvàsựcôngbằng.Nếuchúngtachọntheohướngtăngcủacảithìtìnhtrạngbấtbìnhđẳngcànglớnhơn.Mứcsốngtuyệtđốicủatấtcảmọingườicóthểvẫntiếptụctăng,nhưngphầnbéobởsẽvàomiệngnhữngconmèovốnđãúmềm.

Thịtrườngphảnánhgiátrịtốthơnbấtkỳmộtcơchếnàokhác.Câutrảlờiđúngchobàitoánbấtbìnhđẳngkhôngphảilàápchếthịtrườngvàviệctạoragiátrịmàlàđảmbảomọiphầntửtrongxãhộicùngthamgiamộtcáchbìnhđẳngvàothịtrường.

Chúngtavẫnchưakhámpháhướngđinàymộtcáchđànghoàng.Cóhaixuấtphátđiểmrõràng.Mộtlàđưamọiphầntửtrongxãhộivàonềnkinhtếthị trường.Xuấtphátđiểmthứhai làđảmbảosaochomọingười trongxãhội,nhưngđặcbiệtlànhữngngườinằmởdướiđáy,biếtcáchlàmthếnàođểtậndụngtốiđatàinăngcủamình.

Tinhthầndoanhnghiệpxãhội

Sự bất bình đẳng trong xã hội xảy ra trongmột nền kinh tế thị trườngkhônghẳnlàdothịtrườngtạorakẻthắngngườithuamàlàdokhôngphảiaicũngcóchântrongnềnkinhtế thị trường.Nhữngngườibị loạirakhỏi thịtrường hoặc những người chỉ thamdự vào ởmột chừngmức giới hạn tấtnhiênbịthuathiệt.

Đểmọingườicóthểthamgiavàonềnkinhtếthìhọtrướchếtphảicóchútíttàisảnvàcóýmuốnkiếmthêmtiềnvừavớisứcmình.Đâykhôngphảilàchỗđểbànchitiếtlàmsaođểthựchiệnđượcđiềuấy,songviệcnàyhẳncóthểlàmđượcvàcóhiệuquảchiphíhơnnhiềusovớiviệccấpphúclợi.

Quantrọnghơnnữalàgiáodụccầnphảicungcấpchomỗicôngdânmớinhữngkỹnăngcóthểbánđượctronglĩnhvựcmàcánhânlựachọn.Nếucần

thiết, nhà nước nên tài trợ cho việc này. Có lẽ ngoài lĩnh vực giáo dụcNguyênlý80/20chẳngcóứngdụnggìkhácquantrọnghơn.Do20%nguồntàinguyênhoặcchiphítạora80%kếtquả,chúngtacầntậptrungvàonhữngphươngphápgiáodụccóhiệuquảcaođểđảmbảo tấtcảnhữngngười trẻđềucóthểlàmviệccóhiệuquảtrongmộtmảngnàođócủanềnkinhtếthịtrường.Ngoàira,khôngcòncáchnàokhácđểđảmbảosựkếtdínhxãhộivàsựtiếnbộkinhtếkhônggiánđoạn.

Nguyênlý80/20cóthểvàcầnphảiápdụngvàogiáodục

Nếuchúng tamuốncải thiệnxãhội,xuấtphátđiểm tốtnhất là ápdụngNguyênlý80/20vàolĩnhvựcgiáodục.Vấnđềnàycóbayếutốchính:xácđịnhmộtsốítđònbẩythựcsựquantrọngcóthểđưađếnnhữngkếtquảphithường,phânquyền,vàcạnhtranh.

Nguyênlý80/20chotagiảthiếtrằngcómộtvàilýdoítỏithựcsựquantrọngcó thể lýgiảichohiệuquảhoạtđộnggiáodụcưuviệt,vàmột số ítphươngpháphaycáchtiếpcậnchothấymanglạikếtquảphithường.Nếuchúngtacóthểtáchcácnguyênnhânvàphươngphápấyravàsauđónhânrộngchúngra,chúngtasẽcóthểtạoranhữngtiếnbộkhôngngờ.

Vàchúngtacóthểlàmđượcđiềuđó.Khôngphảilàvấnđềnàychưatừngđượcnghiêncứu.Chúngtahãyduyệtquanhữngýtưởngcóthểrútratừchỉtừhaicôngtrìnhnghiêncứu.

Mộtcôngtrìnhnghiêncứu500trườngtrunghọccủaViệnBrookingsxemxétnhữngnhântốảnhhưởngđếnhiệuquảhọctậpcủahọcsinh.Cólẽchẳngcógìphảingạcnhiênlàảnhhưởngquantrọngnhấtlànăngkhiếuvàtháiđộcủahọcsinh,phầnlớndothànhphầngiađìnhquyếtđịnh.Xéttheomụctiêutrunghạn,cómộtnhucầubứcthiếtlàlàmsaođảmbảotấtcảhọcsinhđếntrườngvớimộttháiđộtốtđốivớiviệchọctập:tứclàhọcsinhthựcsựmuốnhọc.Chúngtachỉcóthểlàmđượcđiềunàybằngcáchđảmbảotấtcảmọigiađìnhđềuđượcthamdựvàoquátrìnhtạoracủacảivàsởhữutàisản.Tuynhiên,trongthờigiantrướcmắt,điềunàysẽkhôngthểxảyravànhàtrườngphảihoạtđộngvớinhữnggìmàhọhiệncó.

Côngtrìnhnghiêncứu500trườngtrunghọcpháthiệnrằngngoàihainhântốnăngkhiếuvàtháiđộcủahọcsinh,ảnhhưởngquantrọngnhấtkếtiếplàbản thânnhà trường.Mộtsố trường tốthơnrấtnhiềusovớinhững trườngkhác.Vàđisâuhơnnữavàovấnđề,côngtrìnhnghiêncứunàytìmcáchlý

giảicáigìlàmnênsựkhácbiệtchocáctrườngthựcsựtốt.Nhữnggiảithíchthôngthườngđượcxemxétnhư:kinhphírótchotrường,lươngbổnggiáoviên,kinhphíđầutưtrênmỗiđầuhọcsinh,sỉsốlớp,điềukiệntốtnghiệp.Thếnhưngnhữngnhântốnàykhônghềtạonênsựkhácbiệt.Nhữngnhântốthực sựquan trọng lại là sựkiểmsoát củaphụhuynh, tính rõ ràngcủa sứmệnhcủanhàtrường,lãnhđạo,quyềnchủđộngcủanhàtrường,vàsựtựdomàgiáoviêncóđượccùngsựtôntrọngdànhchogiáoviên.

Rất ít trườngđược tổchứcnhằmlàm tăng tốiđa,hoặc thậmchíkhuyếnkhích,nhữngnhântốnày.Chúngtacóthểsửdụngtiềncôngíthơnvàogiáodụcvàgặtháiđượckếtquảcaohơnnhiềunếuchúngtađểchogiáoviênvàphụhuynhnắmquyềnkiểmsoátnhàtrường.

Kếđếnlàvấnđềphươngphápgiáodụctrongnhàtrường.Vàởđâytôisẽđềcậpđếnnghiêncứuthứhai,thựcralàmộtloạtnghiêncứuđượcghilạitrongquyểnsáchtuyệthaycủaGordonDrydenvàTSJeannetteVosmangtựađềCuộccáchmạngvềphươngpháphọctập(TheLearningRevolution).Dướiđâylàmộtsốphươngphápđãđượcchứngminhlàcóhiệuquảđượcgiảithíchtrongsách:

„ỞFlaxmere,NewZealand,nhữngđứa trẻ11 tuổihọcchậmhơnnhữngđứatrẻđồnglứađến5nămđãtrongvòngdưới10tuầndầntheokịpbằngcáchtheomộtchươngtrìnhđọchiểuvớisựtrợgiúpcủabăngtừ.

„TrongmộtthửnghiệmtrongquânđộiHoaKỳ,nhữngngườilínhsửdụngcáckỹthuậtđượcgiảithíchtrongsáchđểhọctiếngĐứcđãđạtđượckếtquảtốthơnđến661%-tứclàkếtquảhơngấphailầntrong1/3lượngthờigian.

„TrườngtrunghọcBridleyMoorởRedditch,VươngquốcAnh,sửdụngcáckỹthuậthọctăngtốcđểhọcngoạingữ.Theonhữngphươngphápbìnhthường thì chỉ 11% học sinh đạt được mức điểm 80/100 trở lên. Theophươngphápmới,65%đạtđượcmứcđiểmấy.Theophươngphápthường,chỉ3%đạtđượcsốđiểm90/100hoặccaohơn.Còntheophươngphápmới,38%họcsinhđạt90điểmtrởlên.Dođó,theophươngphápmớisốđiểmtừ90trởlêntănggấp10lần.

Mặc dù không đề cập đếnNguyên lý 80/20, quyển sách củaDryden vàVoslàmộtsựcatụngNguyênlýnày.ĐiểmmấuchốtcủaNguyênlý80/20là:hãylàmnhữnggìcóhiệuquảnhấtđặcbiệtlàtrongnhữnglĩnhvựccủacuộcsốngcótầmquantrọngcaonhất.Luôncómộtsốnhỏnhữngphương

pháp,nhữngngười thựchiện,nhữngnguyênnhânvànhữngcách tiếpcận,tạo ra được những kết quả cao hơn nhiều.Hãy xác định cho được nhữngnhântốnày.Rồisaunhânrộngchúngra.Hiệuquảsẽtựđộngkhôngnhữngđượcnângcaomàcònđượcnhânrộng.

Chúngtacóthểgiảiquyếtcácvấnđềgiáodụccủachúngta,songchúngtacầnphảitriệtđể.Chúngtacầnphảiápdụngnhữnggìcóhiệuquảcaonhất.Vàđiềunàykhôngchỉcónghĩalànhữngphươngpháptốiưuđãđượckiểmchứng, thuhútđượckhảnăngphi thườngcủakhốiócconngườikhiđượckích hoạtmà còn có nghĩa là cơ cấu đúng cho giáo dục.Có đầy đủ bằngchứngchothấyrằngđiềunàycónghĩalànhàtrườngphảinắmquyềnkiểmsoát vận mệnh của mình. Phụ huynh và giáo viên ở mỗi trường phải cóquyềnthửnghiệmvàkiểmsoát,vàchỉchịusựgiámsátkháchquanvềhiệuquảhoạtđộng.

Cómộtnhântốchủchốtkhácgiúpchúngtacảithiệnmộtcáchđángkểhệthốnggiáodụccủamình,vàđóchínhlàcạnhtranh.Nhữngtrườngtốtphảicó điều kiện khuếch trương thêm cũng như tiếp quản những trường hoạtđộngkém,nếuđólàýnguyệncủaphụhuynhvàhọcsinhcủatrườngnày.Nhữngtrườngkhôngtốtphảibuộcđóngcửa.

Cáchđâyvàinăm,PeterDruckerchỉrarằngHoaKỳlàquốcgiapháttriểnduynhất hầunhưkhông cóvấnđề cạnh tranh tronghệ thống trườnghọc.Tình hình này hiện nay đang thay đổi: East Harlem, Minnesota, Iowa,Arkansas,Ohio,Nebraska, Idaho,Utah,Massachusetts,VermontvàMainehiệnnaytấtcảđãcónhữngyếutốquantrọngmàhọcsinhcóquyềntựýlựachọn.Thếnhưnghầuhếtcácquốcgia,trongđócócảHoaKỳ,hiệnvẫnchưacóhệthốngtrườnghọctheohướngthiênvềcạnhtranh.Chừngnàochúngtavẫnchưacómộthệthốngtrườnghọcnhưthếthìchúngtavẫntiếptụclừadốihọcsinhvàxãhội.Mộtkhicóđượchệthốngấythìbướcnhảyvọtvềhiệuquảgiáodụcsẽdiễnrathườngxuyênvàđầykinhngạc.Mứcđộkémhiệuquảlâunayquálớnvàgiữamộtsốnhữngtrườngítỏixuấtsắcvàhàngloạtnhữngtrườngbìnhthườngcócảmộtcáchbiệtlớn,cũngnhưgiữasốítnhữngphươngphápmanglạihiệuquảsiêuviệtvàhàngloạtnhữngphươngphápthôngthườngkémhiệuquả-khiếnchoviệcápdụngmộtcáchcóhệthốngNguyên lý 80/20 vào giáo dục – bằng cách sử dụng những phươngphápđãđượckiểmchứng,traoquyềnkiểmsoátchophụhuynhvàgiáoviên,vàchophépvấnđềcạnhtranhpháthuyhếtsứcmạnhdiệukỳcủanó–sẽtạoranhữngkếtquảcólợiđếnkinhngạc.Quảlàmộttộilớnđốivớinhânloại,

mà trên hết là đối với trẻ em của chúng ta, nếu như chúng ta không chịuphóngthíchnguồnsứcmạnhnày.

Nguyênlý80/20nêubậttìnhtrạngkémhiệuquảphổbiến

Tôiđãcangợicáchthứchoạtđộngcủathịtrườngvàchorằngchúngtacóthểcó thêmcủacảido thị trường tựdomang lại trongkhivẫnhưởng thụđượctrêncủacảicủamìnhmàkhônghềgâyratìnhtrạngthấtnghiệpbấtđắcdĩhaygâyratìnhtrạngbấthòatrầmtrọnghơntrongxãhội.Điềunàynghecóvẻquálýtưởng.LýdovìsaotôitinnhưvậylàvìNguyênlý80/20liêntụcnhấnmạnhrằngchúngtasửdụngquáưlàkémhiệuquảcácnguồntàinguyêncủamình: thờigian, tiềncủa,sức lực,nỗ lựccánhân,và trí thôngminh.Điềunghịchlýlàchínhviệcsửdụngcácnguồntàilựckémhiệuquảnàylạilàmộttinrấtvui.Bởivìnóichungchúngtahoạtđộngquátồi,vàvìchúngtaluôntìmthấymộtsốítnguồntạinguyênhiêuquảhơngấp nhiềulầnsovớiđasốphầntàinguyêncònlại,chúngtacóthểthoảimáihoạtđộngtốthơnnhiều.Thị trường tốtởchỗchúng tạođiềukiệnđể thuyênchuyểnnhữngnguồntàinguyêncóhiệuquảkémsangnhữngnguồntàinguyêncóhiệuquảcao.Nhưngthịtrườnglạikhôngđảmbảochosựthuyênchuyểnnàyxảyra.Cáiđóphụthuộcvàotri thức,kỹnghệvàtinhthầndámmạohiểmcủa doanh nghiệp. Những yếu tố này phát triểnmạnh trong điều kiện thịtrườnghơnlàtrongđiềukiệnphithịtrường.Tuynhiênthịtrườngluôncầnphảiđượclèoláichođúnghướng.Nếuthịtrườngtạorakếtquảtốtnhấtcóthểđượcthìkhôngthểtiếptụccótiếnbộ.Tiếnbộdựavàoviệctìmramộtcáchtốthơnđểthựchiệnmọicôngviệc.Vàđiềuđógồmcảcáchthứcchúngtaquảnlýnềnkinhtếthịtrườngtựdo.ChúngtaluônluôncóthểcảithiệnthựctrạngbằngcáchápdụngNguyênlý80/20.

Doanhnghiệptựdosửdụngnguồntàinguyênkhôngđếnnỗitệnhưngcũngkhôngtốtlắm

NhưnhàkinhtếchínhtrịngườiPhápJ-BSayđãnhậnxétvàokhoảngnăm1800,‘nhàdoanhnghiệpchuyểncácnguồntàinguyênkinhtếrakhỏimộtkhuvựccónăngsuấtthấpsangmộtkhuvựccónăngsuấtcaohơnvàtạorasảnlượngcaohơn’.QuátrìnhnàychínhlàtrọngtâmcủaNguyênlý80/20,vốnchỉ ra rằng thông thườngcó rấtnhiềucáicó thểcải thiệnđược.Ngàynayquátrìnhnàyđượcgọilà“ác-bít”.Thịtrườngtựdotạocơhộichoác-bít,nhưngnókhôngtựđộngtạoraác-bítvàchỉởnhữnglĩnhvựcđơngiảnnhất(chẳnghạnnhưgiátrịtiềntệquốctế)thìác-bítmớithựcsựtỏrahiệu

quảvàcótínhthuyếtphục.

Tậpđoàndoanhnghiệphiệnđại,ởtrongbấtkỳmôitrườngnàochophépcạnhtranh,cókhuynhhướnggia tăngmứcđộác-bít,nhưJ-BSayđã từngquansátthấyởnhàdoanhnghiệp.Thếnhưng,tiếcthay,hầuhếtcáclãnhđạocôngtylạikhôngphảilànhàdoanhnghiệp;vàcơcấucôngtycàngphứctạpthìlạicàngkhóác-bíthiệuquả.Cáctậpđoàn,đặcbiệtlànhữngtậpđoàncónhiềuhoạtđộngkinhdoanhkhácnhau(nhữngtậpđoànđakinhdoanhnắmquyềnkiểmsoátđạiđasốcácnguồntàinguyênthịtrườngtựdo),lànhữngliênminhgồmnhiềunhàđiềuhànhkhácnhau(cóhiệusuấthoạtđộngkhácbiệtnhau rất lớn)vànhiềuphânkhúckinhdoanhkhácnhau (cókhảnăngsinh lời rấtkhácnhau).Đây là lýdovìsaohiệnnaycóxuhướng, rấtphổbiếnvàpháttriểnnhanhchóng,táchcácbộphậncủatậpđoànđakinhdoanhthànhnhữngcôngtyriêngtậptrungvàomộtlĩnhvựckinhdoanhduynhất.Nhữngcôngtyđượctáchranàythuầnthiếtvềcơcấuhơnvìchỉtậptrungvàomộtlĩnhvựckinhdoanhvàhoạtđộngcủachúngtrênthịtrườngchứngkhoánlàcựckỳthuậnlợi,biểuthịmứcđộgiảmtrừgiátrịdiễnratrướckhiphântáchcôngty.Tầmquantrọngcủaviệcloạibỏgiátrịâmtrướcđó,vàviệcdễdànglàmtănglợinhuậnmộtkhiquátrìnhácbítđượctạođiềukiệndễdàngnhờđơngiảnhóacơcấu,sẽchẳngcógìlàngạcnhiênđốivớinhữngaihiểuđượcNguyênlý80/20.

Nguyênlý80/20chorằngdoanhphânbổnguồntàinguyênkhôngđượctốtlắm

Quá trình ác-bít, tức là quá trình chuyển những nguồn tài nguyên sangnhữngnguồntàinguyêncónăngsuấthiệuquảcaohơn,khôngdiễnramộtcáchtựđộng,ngaycảtrongnhữngxãhộidoanhnghiệptựdonhất.Nóluôncầnđượctácđộngláiđiđúnghướng.Làmthếnàotatìmđượcđúnghướng?Vàloạitácđộngnàolàcầnthiết?

Nguyênlý80/20chochúngtanhữngcâutrảlờirõràng.Hướngđicóthểxácđịnhlàtáchsốítnhữnglựclượnghùngmạnhrakhỏisốđôngnhữnglựclượngyếukémbằngcáchtáchbiệt(khửđisựđổđồng)đónggópcủamỗilựclượngchiếutheonhữngtàinguyêndùngchomỗilựclượng.Nếunhữnglựclượngấytốt(vídụnhưđónggópvàoviệctạoralợinhuận),chúngtacóthểthựchiệnnhữngbướcnhảyvọtbằngcáchlấyđinhữngtàinguyêntừđasốnhữngkhuvựchoạtđộngkémvàphânvềchothiểusốnhữngkhuvựccónăngsuấtcao(một‘khuvực’cóthểlàmộtsảnphẩm,mộtkháchhàng,một

kênhphânphối,mộtnhómnhàđiềuhànhhoặcbấtkỳsựkếthợpnàogiữanhữngyếutốnày).Trongmộtsốtrườnghợp,chúngtacóthểlàmchonhữngkhu vực có năng suất không được cao lắm trở nên có năng suất cao gấpnhiềulầnbằngcáchhoặchuấnluyệnchochúngbắtchướcđượchànhvihoạtđộngcủacáckhuvựccónăngsuấtcaohoặctriểnkhaichúnglạitheomộtcơcấumớiđểchúngcóthểcóhiệuquảcaohơngấpnhiềulần.Tìmraphươnghướng bao gồm xem xétmột cách cẩn trọng việc tách biệt hiệu quả hoạtđộngcủatừnglựclượng;vàcũngthườngbaogồmviệcđơngiảnhóa,phânquyềnvàđođếmhiệuquảhoạtđộngởmức tổnghợp thấpnhấtmột cáchthườngxuyên;vàcầnthiếtphảicómộtcuộcgiảiphẫutriệtđểnhằmphânbốlạinguồntàinguyênđểtậndụnghếtkhảnăngcủachúng.Sựtácđộngphảihướngvàonhữnggiảiphápvimôhơn,triệtđểhơn,theođóchỉcónhữnglựclượng cónăng suất caomới đượcban thưởng thêmnguồn tài nguyên cònnhững lực lượng có năng suất kém sẽ bị lấy bớt đi nguồn tài nguyên củamình.

Nhữngngườilàmkinhdoanh,cũngnhưbấtkỳaikhác,thôngthườngtỏramiễncưỡngkhôngmuốnthựchiệnnhữngthayđổitriệtđểvàđơngiảnhóa.Việcđơngiảnhóatriệtđểlàmxáotrộnnhữngquyềnlợibấtdibấtdịch(nhấtlàquyềnlợicủachínhcácnhàquảnlý),tạoranhữngthayđổilàmphávỡcơcấucũvàđòihỏimọingườiphảivừacótráchnhiệmvừacóíchchotổchức.Hầuhếtmọingườiđềumuốncócuộcsốngbìnhyên,ổnđịnhvàkhôngphảichịutráchnhiệm.Dothịtrườngkhôngtựđộnghoạtđộngmàphảithôngquahoạtđộngcủa conngườinên thị trường luôn luônkhônghoànhảo.Và tổchứcthamgiavàothịtrườngquymôcànglớnvàphứctạpbaonhiêuthìsựkhônghoànhảolạicànglớnbấynhiêu.Cáctổchứcthươngmạixưanayvẫnhoạtđộnghiệuquảhơnsovớicáctổchứcphithươngmạibởivìởđấycónhiềuđiềukiệnhơnchoác-bítvàbởivìcạnhtranhbắtbuộcítnhấtphảicómộtmứctốithiểuác-bítnàođó.Tuynhiênsẽlàsailầmkhitinrằngcácnhàdoanhnghiệpưathíchcạnhtranh.Nguyênlý80/20tuyênbốrằngthịtrườngluônluônkhônghoànhảo,rằngviệcsửdụngcácnguồntàinguyênhầunhưbaogiờcũngdướimứctốiưumộtcáchnghiêmtrọngvàrằngbaogiờcũngcóđiềukiệntốtchoác-bítthôngminh.Ác-bítsẽcóxuhướnglàmđơngiảnhóavàtậptrungxemxéthiệuquảhoạtđộngriêngcủatừngtàinguyên.

VậythìthôngđiệpcủaNguyênlý80/20dànhchophecánhhữucótráchnhiệm là gì?Câu trả lời tất nhiên là quá đơn giản.Cánh hữu gồm nhữngngườibảo thủ, cấp tiến, tựdo,nhữngkẻđộc tàivànhữngngười theochủnghĩa tự do xã hội.Nhưng hầu hết những người thuộc cánh hữu có cùng

chungsựcoitrọngsựbấtbìnhđẳngkinhtế,sựkhâmphục(dùlộrahoặcchegiấu)đốivớitầnglớptinhhoa,sựcămghétsựcanthiệpvềkinhtếvàxãhộibằngcácchínhsách,vàsựtánthưởngthịtrườngvàcạnhtranh.

Vềvấnđềbấtbìnhđẳngkinh tế,Nguyên lý80/20nhận thấy rằngđó làmộtvấnđềthâmcăncốđếvàlãngphí.Tươngtự,nguyênlýnàygiúpgiảithíchchosự thịnhhànhcủacácnhóm tinhhoavàủnghộquanđiểmrằngthànhtựulàmộtcuộcchơidànhchonhómngười thiểusố,nhưngnócũngtập trung chú ý vào sự thất bại trong việc sử dụng tất cả các nguồn tàinguyênmột cáchhiệuquả.Cácnhóm tinhhoa chỉ có thểbiệnminhđượcnếuhọcảithiệnđượcchấtlượngcuộcsốngchomọingười,chứkhôngphảichỉchoriênghọ;vànếuhọthựcsựnghiêmtúcvềviệclàmgiảmlãngphíxãhội.Nguyênlý80/20tánthànhsựhiệndiệncủathịtrườngvàxemác-bítnhưmộtnguồnđộnglựctạoranhữngbướcnhảyvọtvềsựphồnthịnh,nhưngchỉrarằnghầuhếtcáccôngtyđềuquákémvềhiệuquảhoạtđộngvàrằngcácnhàquản lýkhôngphảibẩmsinhđã thíchcạnh tranhhayác-bít.Chúng tavẫnchưaxemxét liệuNguyên lý80/20 sẽđưa chúng tađếnnhữngchínhsáchcanthiệpíthơnhaysâuhơn,tronglĩnhvựckinhtếhoặctronglĩnhvựcxãhội.

Cóchăngmộtcáchhiểu

Nguyênlý80/20theoquanđiểmcánhtả?

Nếu thị trườngkhông tạo ra kết quả tối ưu và doanhnghiệp vốn khônghiệuquả,nhưtuyênbốcủaNguyênlý80/20,thìliệunguyênlýnàycóbiệnminhđượcchosựcanthiệpcủanhànướctrongcácvấnđềkinhtếvàxãhộinhằmngănchặnsựlãngphívàtạorakếtquảtốiưuchomọicôngdân?

Đểbắtđầutrảlờichocâuhỏinày,trướctiênchúngtahãytránhkhôngbàncácvấnđềkinhtếvàbànsơquavềcácvấnđềxãhội.ViệcápdụngNguyênlý80/20cócónhanhchónglàmlộranhữngýtưởngnàokhông?Vànhữngýtưởngấycóthiênvềủnghộmộtchínhsáchbảothủhaycanthiệp?

Nguyênlý80/20giúpđẩylùitộiphạm

Kểtừnăm1993,thànhphốNewYorkđãchứngkiếnmộtsựtụtgiảmđộtngộtvàđầykinhngạcvề tỷ lệ tôiphạm.Vídụ,ởkhuvựcBắcBrooklyn,một trong những khu vực tội phạm khét tiếng, số vụ giết người đã giảmxuống từ126vụvàonăm1993còn44vụvàonăm1995:giảmđến65%!

Chất lượngcuộcsốngtrongthànhphốđãđượcthayđổi–mộtsựthayđổichẳng ai ngờ đến, song lại làmột thay đổi được trù liệu hữu ý. Cảnh sáttrưởngWilliamBrattonxácđịnhrằngphầnlớntộiphạmlàdomộtsốnhỏkẻphạmtộigâyravàxảyra trongmộtsốnhỏcác tìnhhuốngđiểnhình,nhưnhữngthanhniênrượuchèởcácgócphố.Lúcđầuôngchỉđạomộtcuộcraquânhùnghạnhcủađộingũcảnhsátnhằmvàonhữngkhuvựcnổicộmnhấtvàgiảiquyếtmộtnhómthiểusốphầntửphạmphápvàtìnhhuốngđanggâyraphầnlớnsốtộiphạm.Cảnhsátápdụnghìnhthức“khôngkhoannhượng”vớitìnhtrạngbấthợppháp,thậmchívớinhữngtộinhẹnhưrượuchèởcácgócphố,phónguếngoàiđườngvàvẽbậytrêntường.Mộtcuộcraquânhùnghậunhưngnhắmvàomộtsốđốitượngítỏitỏrahiệuquả.Chodùcóýthứchaykhông,ôngBrattonlúcấyđangápdụngNguyênlý80/20:tậptrungvàosố20%gâyra80%vấnđề, trong trườnghợpnày làquyết tâmloạibỏ tậngốc20%sốvụphạmphápmấuchốt.

Nỗlựcnày,cũngtươngnhưnhưmộtnỗlựctrướcđódoThịtrưởngthànhphốMarbellaởTâyBanNha,hiệuquảhơnnhiềusovớitiênđoáncủabấtkỳai,khôngchỉtrongviệctấncôngvấnđềtộiphạmtrongnhómđốitượngmàcòn trong việc làm thay đổi bộmặt của những khu dân cư bị ảnh hưởng.KháiniệmngưỡngchuyểnđổiđượcbànởChương1cóthểgiúpgiảithíchvìsaođiềunàyđãxảyra.Ýtưởnglàmộtkhimộtcáchtânhaymộttậpquánmớipháttriểnđếnmộtmứcnàođó,chỉcầnmộtlượngnhỏcôngsứcthêmvàocóthểgặtháiđượcnhữngkếtquảkhổnglồ.Mặcdùcótồntạimộtsốlượng tội phạm nhất định trong khu vực, thậm chí dưới những hình thứctươngđốinhẹnhưnhậunhẹtnơicôngcộng,phónguếngoàiđườnghayvẽbậy trên tường, hànhvi cókhuynhhướng tập trungvềmẫu số chungnhỏnhất.Xehơibịđậpphá,nhữngcôngdâncóchútítýthứctuânthủluậtphápphạmnhữngtộinhẹvànhữngngườigiàucóvàngườiđứngtuổitránhkhôngrađường.Thếnhưngkhinỗlựccủacảnhsátđạtđếnđiểmmàtộiphạmtrởnênđủhiếmvàkhuphốtrởnênđủvănminhthìtháiđộvàhànhviđộtngộtthayđổivàcảkhuvựcđược“lộtxác”.

Ýnghĩa cho chính sáchxãhộiđãquá rõ ràng.Chiphíđổvàoviệcgiảiquyết các vấn đề xã hội khi chưa đạt đến điểmngưỡng chỉ là coi như đổsôngđổbiển.Nhưngnếumộtlượngnỗlựcnhỏgiúpđạt tớiđiểmngưỡng,bằngcáchdồncôngsứcvào20%sốtìnhhuốnggâyra80%vấnđềthì tácđộngcủamỗilượngtăngnhỏvềtiềncủahaycôngsứcsẽcựckỳlớn.

Thếnhưng,bạncóthểhỏi,điềunàycóliênquangìđếncánhtảvàcánh

hữu,vớiquanđiểmchínhtrịbảothủvàtựdochứ?Thựcchất,lànhiềuđấy.Cólẽtôiđãhơigianlậnmộttíkhibàntrướcvềvấnđềtộiphạm,mộttrongsốítnhữngvấnđềxãhộimàcánhhữuchuộngcáchgiảiquyếtbằngsựcanthiệpcủanhànước(dướihìnhthứccảnhsát).KhôngcòngìnghingờnữarõrànglàNguyênlý80/20cóthểsửdụnghiệuquảnhấtđểlàmgiảmtộiphạm.Mộtvídụkhác làmột cách tiếpcậnmớiđâycủa lực lượngcảnh sátAnhnhằmvào20%đối tượng tội phạm, bằng cách bố ráp cùng lúc nhàở củanhómđốitượng.Vànếucáchtiếpcậncanthiệp,tậptrungcóhiệuquảtrongvấnđềtộiphạm,thìvềbảnchấtkhôngcólýdogìcáchtiếpcậncanthiệpkhôngthểthànhcôngtronglĩnhvựcchínhsáchxãhội.

Haichữ“nhưng”lớntrongsựcanthiệpxãhội

Tuynhiên,cóhaichữ“nhưng” lớnkhinói rằngcácchươngtrìnhxãhộitheohướngcanthiệpcóthểđượcchứngminhlàđúngbởiNguyênlý80/20.

Chữ“nhưng”thứnhấtlàNguyênlý80/20cóthểdẫnđếnnhữnggiảiphápkhácthường.Hãynhớýtưởngcốtlõicủanguyênlýnày:bấtkỳmộtvấnđềhoặcmộtcơhộinàođềucómộtsốítnguyênnhânquantrọngmàchúngtacầnphảixácđịnhvàxửlýmộtcáchquyếtliệtvàtậptrung.Ápdụngýtưởngnàycó thểđưađếnnhữngcâu trả lờimâu thuẫnvớinhữngcâu trả lờiđặctrưngcủacánhtảvàcánhhữu.

Hãyxét vấnđềnhiều tranh cãi là chămsócý tế.Cánh tảởhầuhết cácquốcgiamuốnmởrộngthêmphạmvichămsócytế:xâydựngthêmbệnhviện,thuênhiềubácsỹvàytáhơnvàdànhngânsáchlớnhơnchomụctiêunày,nếucầnthiếtthìsẽđánhthuếcaohơnđểlấyquỹ.Cánhhữuthìmuốngiữnguyênhoặccắtgiảmthuếvàđảmbảochămsócytếdonhànướctrợcấpchỉưutiênchonhữngaithựcsựcónhucầu.Trongcuộctranhluậnnày,haiphegầnnhưkhôngcócơsởgìchungvàkhôngdễcócáchgìđểnóichủtrươngnàolàtốthơn.

NhưngnếuchúngtahỏiNguyênlý80/20ủnghộphenàothìcâutrảlờilà:khôngphenàocả.Cáchđây20năm,BộtrưởngYtếHoaKỳđãcốgắngxácđịnhnguyênnhângâyrabệnhtậtvàkếtluậnrằngchỉ10%làdochămsócytếhaythiếuchămsócytế;vàđúng50%cóliênquanđếnhànhvicánhân.ThếnhưngdướithờiĐảngCộnghòalẫnĐảngDânchủ,ngânsáchphânbổchochữatrịytếcaohơngấp20lầnsovớingânsáchphânbổchotổngcácchươngtrìnhkhuyếnkhíchchếđộănuốngtốthơn,giáodụcytế,phátthuốc

tựchữavàtậpluyệnsứckhỏecánhân.

Nguyênlý80/20xácnhậnrằng20%tiềncủabỏrasẽtạora80%kếtquảmongmuốnvàngượclại.Sựtiếnbộphụthuộcvàoviệcxácđịnhnhữngcái20%tạo ra80%kếtquảvànhữngcái80%tạo rachỉ20%kếtquả.Trongtrườnghợpnày,cái20%dẫnđến80%kếtquảrõrànglàgiáodụcytế,đặcbiệtlàởgiaiđoạnđầukhinócóhiệuquảcaonhất.Trongtrườnghợpchămsócytế,cũngnhưtronghầuhếtmọilĩnhvựckhác,biệnphápngănngừalàtốthơnvàít tốnkémhơnnhiềusovớiviệcchữatrị;ngănchặnbệnhtậtởnhữnggiaiđoạnđầuthì tốthơnvà ít tốnkémhơnlàngănchặnchúngsauđó;vàviệctạoranhữngthóiquensốnglànhmạnhtronggiớitrẻ,nhữngthóiquenmàcóthểkéodàisuốtmộtđờingười,sẽcólợihơnnhiềusovớihầuhếtbấtkỳhìnhthứcchitiêuxãhộinàokhác.

Dồnhếtcôngsứcvàogiáodụcy tếđểđạtđếnđiểmngưỡng làkhigiáodụcytế thựcsựcóhiệuquả,đếnkhinóthựcsựlàmthayđổihànhviconngười làviệcnên làm.Nhànướcnên tạo ravàgiámsát các chương trìnhnhằmđảmbảocóđượcnhữngbước tiến lớnvềchếđộănuống, tập luyệnlànhmạnh,có lẽbằngcách sửdụngcáccông ty tiếp thị trongkhuvực tưnhânvàtrảtiềnchohọtheokếtquả.Cólẽchúngtacầnítbệnhviệnhơn,ítbácsỹhơn,và íty táhơn;vàcần thêmnhữngngười làmcông tácy tế tựnguyệntạinhàhơn,nhiềunhàdinhdưỡnghơn,nhiềuphòngtậpthểdụchơn,nhiềucôngcụtậpluyệnhơn,nhiềucôngviênhơn,nhiềulànđườngdànhchoxeđạphơnvàđánhthuếcaohơnvàonhữngloạithứcănkhôngcólợichosứckhỏe.

Chữ“nhưng”thứhaixoayquanhhiệuquảhoạtđộngcủanhànước

Nguyênlý80/20tươngđốilạcquanvềvấnđềthiếtkếxãhội.Nguyênlýnàyhứahẹnrằngnhữnggiảiphápkhácthường,dựatrênquansátrằng20%tạora80%kếtquảrồisauđótậptrungnỗlựcvàocái20%đó,cóthểchokếtquảcaohơnvớilượngcôngsứcíthơn;vàrằngbằngcáchkhoanhvùngđốitượngvàphânbốlượngtàinguyênđủđểđạtđếnđiểmngưỡng,chúngtacóthểtạoranhữngcảithiệnlớntrongbấtkỳvấnđềxãhộinào.Nhưnóiởphầntrên,chữ“nhưng”thứnhấtlàgiảipháptìmrasẽmangtínhkhácthườngvàthựcdụng,dựatrênquansátnhữngcái20%thựcsựcóhiệuquả.Bâygiờđãđếnlúcchúngtabànvềchữ“nhưng”thứhai,chữ“nhưng”gâyranhữngvấnđềlớncònlại.Đólàthànhtíchhoạtđộngcủanhànướcvớitưcáchlànhàcungcấpdịchvụthậtđángtathánvàkémxathànhtíchcủacácdịchvụtư

nhân.Ngoàimộtsốíttrườnghợpngoạilệ(nhưDịchvụYtếQuốcgiacủaLiên hiệpAnhNHS) các dịch vụ do nhà nước cung cấp dường như luônthuộcnhóm80%hoạtđộngchỉmangđến20%giátrị.

TạosaomọiphiênbảnsiêunhànướccủathếkỷXXđềuthấtbại

Nguyên lý 80/20 không những có thể quan sát thấy hiệu quả hoạt độngkémcủacácsiêunhànướcmànócònđitiếpbướcnữalàtìmcáchlýgiảisựyếu kém ấy.Ở phần trên, chúng ta chỉ trích hầu hết các doanh nghiệp tưnhânlàhiệuquảkém,vìNguyênlý80/20chứngminhđượcrằnghầuhếtcáctậpđoàn,đặcbiệt lànhững tậpđoànphức tạpvàkinhdoanhđangành,cókhuynhhướngtrợcấpchéocáchoạtđộngvàlàmkhóphânbiệtmứcđộhiệuquảthựcsự,ởcấpđộsảnphẩm,kháchhàng,bộphậnphòngbanvàcấpquảnlý.Tuynhiên,hiệuquảkémcủacácdịchvụtưnhânchỉmangtínhtươngđốivàsẽquákhắtkhenếuchúngtaphủnhậnnhữngtiếnbộlớnlaovềmứcsốngmàcáctậpđoàndoanhnghiệphiệnđạiđãtạora.Trongvòng100nămqua,sản lượng trênmỗiđầucôngnhân tăng lêngấp50 lầnvà,nếukhôngphảinộpmộtphầnngânsáchvềchonhànước,thìmứcsốngcũngsẽtăngtheo.Cáctậpđoànkinhdoanhlớnxứngđángđượcghicôngchosựdồidàođếnchóngmặtnày.

ViệcnhànướccungcấpdịchvụhầunhưđảmbảochonhữngdựđoánkinhkhủngnhấtcủaNguyênlý80/20làđúng.Đólàdokhôngthểnàoxácđịnhđượcgiátrịđónggópcủacácdịchvụvàrấtkhóđolườngđượcmốiquanhệgiữađầuvàovàđầurathậmchíởnhữngmứcđộrấtlàchungchung;ởmứcđộthànhphần,thìđiềunàylàhoàntoànkhôngthể.Đókhôngphảilàdoácýhayyếmthếcủanhữngnhàcungcấpdịchvụnhànước,mànóvốnnằmngaybêntrongmộthệthốngtrongđókháchhànghầunhưkhôngcóquyềnchọnlựa, trong đó không có nhu cầu đo đếm hiệu quả hoạt động và trong đóngườicungcấpgiátrịcaohơnkhôngđượctrọngthưởng.

Tấtcảmọitổchức,đặcbiệtlànhữngtổchứcphứctạp,bảnthânđãvàcốtìnhhoạtđộngkhônghiệuquả.Cái làmchocác tổchức thuộckhuvực tưnhânítkémhiệuquảhơncáctổchứcthuộckhuvựccôngchínhlàyếutốthịtrường.Yếutốnàyxưanaykhônghềtồntạiởkhuvựccông,dođónhữngnhàcungcấpdịchvụkémkhôngbị“chết”vàquantrọnghơnnữalànhữngnhàcungcấpdịchvụtốtkhôngcóđượcnhữngnguồntàinguyênmới.Quátrình ác-bít theoNguyên lý 80/20 khôngđược phép thực hiện.Ởkhuvựccông,Phân tích80/20chẳngcó ích lợigìdohầunhưkhông thể thuđược

nhữngdữliệuthànhphần,cóýnghĩavềhiệuquảhoạtđộng,vànếucóthểđichăng nữa thì không ai có động lực hoặc nhu cầu làmmột điều gì đó đểkhuyến khích số ít những nhà cung cấp dịch vụ có giá trị nhất và lấy đinhữngnguồntàinguyênkhỏitaycácnhàcungcấpdịchvụcógiátrịkém.Dođó, tạoranhữngbướcnhảyvọtvềgiá trị làđiềukhôngthể.Vàvì thế,nếuchúngtamuốnđạtđượcnhiềuvớilượngcôngsứcbỏraíthơnthìcáchbắtđầutốtnhấtlàtướchếtmọichứcnăngcungcấpdịchvụcủanhànước.

Nhữngngườithuộccánhtảthôngminhđãbắtđầunhìnthấyvấnđềnày.Việcxóabỏchứcnăngcungcấpdịchvụcủanhànướckhôngnhấtthiếtcónghĩalànhànướcsẽcóvaitrònhỏhơnvớitưcáchlàngườinắmngânsách.Mứcthuếvàviệcphânbốlạicủacảikhôngnhấtthiếtphảicóliênquangìvớiphạmvicungcấpdịchvụcủanhànước.Thếnhưngtrênthựctế,vẫnsẽcómộtmối tương quan nào đó. Nếu nhà nước không chịu từ bỏ hầu hếtnhữngchứcnăngcungcấpdịchvụcủamìnhthìsựphảnđốiviệcthuthuếvàgiá trị nhà nước thấp sẽ dẫn đếnmức trợ cấp thấp hơn từ phía nhà nước.Ngượclại,nếunhànướcchịuchothầucácdịchvụ(dùchocáctổchứctìnhnguyệnhoặccác tổchức thuộckhuvực tưnhân,hoặc lý tưởng làchohailoạitổchứcnàycạnhtranhđấuthầu),chúngtasẽcóthểkhuếchtrươngkhốilượngvàgiátrịcủamảngcungcấpdịchvụvớichiphíthấpvừađủ,cóthểchấpnhậnđược.

Nguyên lý80/20gợi chochúng tađiềugì về sựcan thiệpkinh tế củanhànước?

Vấnđềgâytranhcãilớnduynhấtgiữacánhtảvàcánhhữumàchúngtavẫnchưaxétđếnlàsựcanthiệpcủanhànướcvàolĩnhvựckinhtế.Nguyênlý 80/20 không tin vào sự hoàn hảo của cơ chế thị trường, do nó bị ảnhhưởngcủanhữngtổchứcphứctạpcóthểhoạtđộngrấtkémhiệuquả.Tuynhiêncơchếthịtrườngphânquyền,trongđóngườitiêuthụcóthểtựdomuađượcgiátrị,tạođộnglựcchoquátrìnhác-bítvàhiệusuấthoạtđộng.Trênthựctế,sựcanthiệpcủanhànướchầunhưbaogiờcũngthiênhẳnvềphíangườisảnxuất(ngườisảnxuấtcóthểvậnđộnghànglangrấthiệuquảvàđôilúc,vớinhữngmứcđộ trung thựckhácnhau, lậtđổnhànướcvốn lúcnàocũngquantâmđếntìnhtrạngcóviệclàmtrướcmắt)vàđingượclạiquyềnlợicủangười tiêu thụ.Chínhsáchchống tờ-rớt làchínhsáchduynhấtmànhànướctỏrathiênvềphíangườitiêudùng,vàthậmchíởđâynhữngthànhtựuđạtđượctrong2/3thếkỷquacóchăngcũnglàquábénhỏ.

Nguyên lý80/20gợi ra rằngác-bítvàhiệu suấthoạtđộngcóđượcđiềukiện thuận lợinhấtkhinhànướccan thiệp ít nhấtvàocácvấnđềkinh tế.Điềunàytráingượchẳnvớigiátrịcủasựcanthiệpvàocácvấnđềxãhội(miễnlànhànướckhôngtrựctiếpcungcấpcácdịchvụ).Trongcácvấnđềxãhội,tiềmnăngcảithiệnbằngcáchápdụngNguyênlý80/20quảlàtolớn.Lãngphígâyrachoxãhộinóichungchỉcóthểgiảmthiểuđếnmứctốiđakhixãhộitổchứclạinhữnghoạtđộngcủamìnhmộtcáchtriệtđể,vàcáccơchếchínhtrịlànhữngcơchếduynhấtlàmchođiềuđóxảyra.

Nguyênlý80/20xácnhậncótiềmnăng

chonhữngcảithiệntolớn

Nhữngngười thuộccácphekhácsẽphảixácđịnhxemchương trìnhmàNguyênlý80/20gợirathuộcvềphecánhtả,phetrunglậpcấptiếnhayphecánhhữucấptiến.CóthểNguyênlý80/20cóthểgiúpxếplạimộtsốvấnđềtranhluậnvôíchgiữacánhtảvàcánhhữu:đólànhữngvấnđềdựatrênquanđiểm chứ không phải dựa trên quyền lợi. Điểmmấu chốt của Nguyên lý80/20lànónêubậtnhữngchênhlệchtolớnvềhiệuquảhoạtđộngvốncótrongmọiphươngdiệncủacuộcsống:sựmấtcânđốigiữađầuvàovàđầura,cáchchúngtatựlừadốimìnhbằngviệctưduytheonhữngconsốquânbìnhvàhiệuquảhoạtđộngtổngthể,sựkhácbiệtgiữasốítphươngphápcóhiệuquảcaovàđasốcácphươngpháptầmthường.Dođó,Nguyênlý80/20tựtrongnội tạiđãmangtínhxôngxáo,đầythamvọng,nônnóngthayđổihiệntrạngvàgắnchặtvớiýtưởngtiếnbộ–nguyênlýnàykhẳngđịnhrằngchúngtacó thể thựchiệnnhữngcải thiệnto lớnchosựgiàusangvàhạnhphúcmọicánhânvàchochấtlượngxãhộinóichung.

Do đóNguyên lý 80/20mở ra tiềm năng cho các công dân trung thực,khôngvụlợithaythếcácđảngpháichínhtrịvàkhởiđầumộttrangmới.GiátrịchínhcủaNguyênlý80/20đốivớilợiíchcông,cũngnhưđốivớilợiíchcôngtyvàcánhân,chínhlànhữngthấuhiểumànómangđếnchochúngtavề nguyênnhânvà kết quả. Sự thấu hiểu ấy chophép chúng ta thực hiệnnhữngbướctiếndàivềphíatrước.Nhữngthayđổitíchcựcluônluôncóthểthựchiệnđượcvà luôn tínhphávỡ.NhữngchỉdẫncủaNguyên lý80/20,trongchínhsáchcôngcũngnhưởnhữnglĩnhvựckhác,mangtínhcấptiến,nhắmđếnsựthayđổivàdựavàohiệuquảhoạtđộng.

Vậythì,câutrảlờicủatôilàNguyênlý80/20quảcómộtsứcmạnhđạo

đức.Nótháchthứcchúngtacơcấucáctổchức(dùphilợinhuậnhaytạolợinhuận)vàxãhộisaocholượngtàinguyênlớnnhấtcóthểđượcphânvềchosố ítmảnghoạtđộngcựckỳhữu íchđốivớingườidân,vàđảmbảo rằnghiệu quả của đa số những nguồn tài nguyên hiện có năng suất không caođượctănglêngấpbội.

Tiếnbộ:mộtthựctếtrongquákhứ,hiệntạivàtươnglai

Tạosaochúngta lạikhôngchịu tinvàokhảnănglàmtănghiệuquảcủaconngườichứ?Vàonăm1798ThomasMalthus,mộtmụcsư lậpdịngườiAnh,bàytỏquanngạitrongbàiviếtcủamìnhmangtựađềLuậnbànvềdânsố(EssayonPopulation)“rằngkhảnăngcủadânsốlớnhơnrấtnhiềusovớikhảnăngcủatráiđấttrongviệctạoranguồnsốngchoconngười”.Malthusđãđúngkhinóivềsựsinhsôicủaconngườitrêntráiđất,nhưngcóthểôngđãkhôngthểtưởngtượngrađượcsựgiatăngvềnăngsuấtnôngnghiệpđangdiễnralúcấy.ỞphươngTâyngàynaychúngtacóthểtựnuôisốngmình,song số lao động thuê vào làm nông nghiệp đã giảm từ 98% xuống cònkhoảng3%!Vàcôngnghiệpđãtạoranhữnggiatăngkhálớnvềsựgiàucóvàsảnlượngtrênmộtđầungười,mứctăngsảnlượnggộplà3-4%mỗinăm,haynóicáchkháclàtănggấp50lầnsảnlượngtrênmỗiđầucôngnhân.

Trongsuốtquãngđờicủamình,chúngtađãchứngkiếnchấtlượnghàngtiêudùngđượcnânglênmứchoànhảovàtínhđadạngmàôngbàngàyxưakhôngthểnàotưởngtượngra.Chúngtacũngđãchứngkiếnhàngloạtnhữngsảnphẩmđiệntửkỳdiệumớilàmthayđổibộmặtcủagiađìnhvàcơquanvàranhgiớigiữachúng.Chúngtađãquansátthấynhữngquốcgiatừbờvựccủasựdiệtvongđãđứnglêntrởthànhnhữngquốcgiacôngnghiệphàngđầurấtphồnthịnhvàbiếtnhìnrathếgiớibênngoài.ChúngtađãchứngkiếnhầuhếtcácquốcgiaởchâuÂuđãtừbỏnhữngthùnghịchdântộcvàýthứchệvàcảmộtvùngđấtmớicủathếgiới(ởchâuÁ)tựmìnhvươnlênđạttớisựthịnhvượng.TấtcảnhữngthànhtựuấyđãápdụngtinhthầncủaNguyênlý80/20,vànhiềuthànhtựungoạnmụcnhấtvềchấtlượng,lĩnhvựcđiệntửvàđiệntoán,đãvậndụngđúngđắnNguyênlý80/20đểlàmthayđổihiệuquả.

Chúngtathấyhếtnhữngđiềunày,thếmàchúngtavẫnkhôngthểtinvàokhảnăngtạoratiếpnhữngtiếnbộlớnlao.Chúngtatưởngtượngrarằngkhảnăng làm thay đổi thế giới của công nghiệp đã đi đến đường cùng, rằngnhữnggìcóthểđạtđượcđềuđãđạttớivàrằngchúngtavàthếhệsauchỉcònmonglàmsaocủngcốđượcnhữngthànhtựuhiệnnay.Chúngtakhông

tinnhữngnhàchínhtrị,chúngtakhôngtinvàocôngnghiệpvàchúngtađãtừbỏthóiquennuôihyvọng.Chúngtalolắngchocôngviệccủamìnhvàtinrằngcólẽchúngtađangphảiđươngđầuvớitìnhtrạngtanrãcủaxãhộivănminh.

NếuchúngtachấpnhậnNguyênlý80/20,chúngtasẽgiảmbớtđượcnỗilosợnhờcóđượcmộttinhthầnlạcquanlớn.Hãytintôi,vớikinhnghiệmcủamột nhà tư vấn chiến lược dày dạn kinh nghiệm, quá quen thuộc vớinhữngcôngty“toàncầu”đãtrỗilêntừbờvựcphásảnthànhnhữngcôngtyhàngđầu,vẫncòncónhiềucơhộiđểnângcaohiệuquảcủacôngnghiệp.Cáctậpđoànsẽkhôngđộtngộtngừngpháttriểnvềnăngsuất.Họchỉmớibắtđầuápdụngcôngnghệthôngtinmộtcáchđúngđắn.Họchỉmớigầnđâypháthiệnrarằngkháchhàngvànhàđầutưcònquantrọnghơncảcácquytrìnhquảnlýnộibộcủahọ.Hiệnhọđangdầnbiếtcáchcạnhtranhcóhiệuquả.Vàquantrọnghơnhếtlàhọđangbắtđầuýthứcđượcrằngtínhphứctạptrongcơcấucủahọđanggâyrakhôngbiếtbaonhiêulàtốnkémvàlãngphí.

Tôi tuyệt đối tin tưởngvàodựđoán rằng sựkết hợpgiữa côngnghệvàquyếttâmmớitừphíacácnhàđiềuhànhcấpcaonhằmphụcvụkháchhàngvànhàđầutư,dùcóảnhhưởngnhưthếnàođốivớicơcấuquảnlýđinữa,sẽđưamộtsốítcôngty–nênnhớrằngchỉcầnmộtsốítcôngtythôicũngđủchứngminhrằngcóthểđạtđượcnhữngthànhtựucaohơnnhiềusovớimứchiệnnay–đếnnhữngthànhcôngkinhngạcđếnmức(miễnlàthịtrườngvẫntiếptụcđượctựdoởmứcchấpnhậnđược)trongvòng50nămtớichúngtasẽphảisửngsờtrướcsựthayđổivềmứcsốngdocáctậpđoàmtạora,hơncảsựkinhngạcmàchúngtacóngàyhômnayđốivớisựtiếnbộtrongnửathếkỷqua.

Vàchodùcáctậpđoànvớivaitròhiệnnaycóđạtđượcthànhtựulớnlaomấyđinữa,thìvẫnluôncònđóhiệuứngbộisố,nhưNguyênlý80/20hứahẹnnhưvậy.Trongtrườnghợpnày,chúngtacóthểxácđịnhnómộtcáchdễdàng.Nóđứngsừngsữngphíatrênchúngtavớitínhchấtkémhiệuquảphơiraấycủanó:đólàkhuvựcnhànước.Dẫuđãcótưhữuhóa,khuvựcnhànước, theoýnghĩachungnhấtcủanó,vẫnngốnhết30-50%cácnguồntàinguyênkinhtếởhầuhếtcácquốcgia.ỞVươngquốcAnh,cáinôicủatưhữuhóa,khuvựcquốcdoanhvẫnngốnhơn40%tàinguyên.Thếnhưnglậpluậnchoviệcnhànướccungcấpcácdịchvụđãbịđậptanvàchẳngcònmấyaidùtheocánhtảtinvàolậpluậnấynữa.Nếuchúngtatưhữuhóatấtcả,cả

giáodụclẫncácdịchvụbảovệanninh,nhưngtrêncơsởđảmbảosựcạnhranh cóhiệuquảgiữa cácnhà cung cấpdịchvụmới vàhiện thời, và chophép các tổ chức phi lợi nhuận cạnh tranhmột cách bình đẳngvới các tổchứctạolợinhuận,chúngtasẽcóđượcsựgiatănggiátrịthườngxuyênvàđángkể.Quantrọnghơnhiệuquảlàmgiảmchiphí,chúngtasẽchứngkiếnnhữngcảithiệntuyệtvờivềchấtlượngdịchvụ.Trongngànhgiáodụcchẳnghạn,mộtsố trườngvàphươngphápgiảngdạyhiệuquảhơngấp50 lầnsovớicáctrườngvàphươngphápkhác,vàhiệnchỉcómộtphầntrămrấtnhỏcác nhà giáo đang sử dụng công nghệ thông tinmột cách sáng suốt.Nếuchúngtaloạibỏnhữngràocảnthểchếđốivớiác-bítvàvớisựphổbiếnrộngra những tập quán làmviệc tốt nhất thì ảnh hưởngđối với cuộc sống củachúngtavànềnkinhtếhầunhưquásứctưởngtượng.NếuchúngtaápdụngNguyênlý80/20cóhiệuquảnhưđãápdụngtronglĩnhvựcmáyđiệntoánthìhiệuứngbộisốsẽrấtlàkinhngạc.

Hãycótráchnhiệmđốivớitiếnbộ

Hãygạtbỏ tư tưởnghoàinghivàbiquancủamình.Những thóixấuấy,cũngnhưnhững tư tưởngđốinghịch,cókhảnăng tự thânbiến thànhhiệnthực.Hãylấylạiniềmtinvàosựtiếnbộ.Hãyýthứcrằngtươnglaiđanglàđây;ngaytrongsốítnhữngtấmgươngsángngời,trongnôngnghiệp,côngnghiệp,dịchvụ,giáodục,tríthôngminhnhântạo,khoahọcytế,vậtlývàthựcchấttrongmọingànhkhoahọc,vàthậmchítrongcácthửnghiệmchínhtrịvàxãhội, trongđóchúng tađãvượtquanhữngmục tiêumà trướckiachưatừngaicóthểtưởngtượngravànhữngmụctiêumớitiếptụcbịchinhphục.HãyghinhớNguyên lý80/20.Sự tiếnbộxuấtphát từmột thiểu sốnhữngconngườihoặccáctổchứcchứngminhđượcrằngmứchiệuquảhoạtđộngmàtrướckiađượccholàđãđạttớitrầncóthểsẽtrởthànhmứcsànđốivớitấtcảmọingười.Sựtiếnbộđòihỏiphảicótầnglớptinhhoa,nhưngđấyphảilàlớptinhhoasốngđểđạtđếnvinhquangvàđểphụcvụchoxãhội,sẵnsàngcốnghiếntàinăngcủamìnhchomọingườichúngta.Sựtiếnbộtùythuộcvàothôngtinvềnhữngthànhtựuphithườngvàsựpháttánnhữngthửnghiệmthànhcông,vàoviệcphávỡnhữngcơcấuđượcsốđôngchạytheoquyềnlợiriêngdựnglên,vàoviệcđòihỏinhữngtiêuchuẩndànhriêngchomột thiểu sốcóđặcânđặcquyềnphảiđượcchia sẻ cho tất cảmọingườichúngta.Vàtrênhết,sựtiếnbộ,nhưvănhàoBernardShawđãbảochúngta,đòihỏichúngtaphảicónhữngyêucầuhơiquámức.Chúngtaphảitìmracái20%trongbấtkỳlĩnhvựcnàotạora80%giátrị,vàsửdụngnhữngdữkiệntìmrađượcđểnhânlêngấpbộinhữnggìchúngtacholàcógiátrị.Nếu

mục tiêu của chúng ta luôn phải vượt quá tầm với thì sự tiến bộ đòi hỏichúng ta phải nắmđược bất cứ những gìmàmột thiểu số cá nhân đã đạtđượcvàđảmbảorằngđólàmứcchuẩntốithiểuchotấtcảchúngta.

Cáihaynhất củaNguyên lý80/20 làbạnkhôngcầnphải chờđợi ai cả.Bạn có thể bắt đầu thực hành nguyên lý này trong cuộc sống cá nhân vàtrongcôngviệccủamình.Bạncó thểđónggópnhữngphầnnhỏnhoicủamình– từnhững thành tựu, hạnhphúcvàkhảnăngphụcvụ lớnnhất củariêngbạn–chomọingườivàbiếnchúngthànhphầnquantrọngnhiềuhơnnữatrongcuộcsốngcủamình.Bạncóthểnhânlêngấpbộinhữngchỗđạthiệuquảcaocủamìnhvàloạibỏhầuhếtnhữngchỗhiệuquảthấpđi.Bạncóthểxácđịnhđượcsốđôngnhữnghoạtđộnggiátrịkémvàthừathảivàbắtđầucắtbỏđinhữngcáithừathảiấy.Bạncóthểkhubiệtnhữngphầntrongcátính,cáchlàmviệc,lốisốngvàcácmốiquanhệcủamìnhmà,chiếutheolượngthờigianvàcôngsứcbỏra,giúptạorachobạngiátrịcaogấpnhiềulần so với những cái tầm thường thường nhật, vàmột khi khu biệt đượcchúng,bạncóthể,vớilòngquảcảmvàkiênquyếtcao,nhânchúnglêngấpbội.Bạncóthểtrởthànhmộtconngườihayhơn,hạnhphúchơn,vàhữuíchhơn.Vàbạncóthểgiúpchongườikháccũngđượcnhưbạn.

CHÚTHÍCH

CHƯƠNG1

1. Josef Steindl (1965) Random Processes and the Growth of Firms: AStudyoftheParetoLaw,London:CharlesGriffim,trang18.

2.Nhiềucôngtrìnhnghiêncứuchothấycómộtlượngrất lớnnhữngbàibáongắncónóiđếnNguyênlý80/20(thườngđượcgọilàQuytắc80/20),nhưngkhôngđềcậprõcuốnsáchnàobànvềđềtàinày.NếucómộtcuốnsáchvềNguyênlý80/20nào,chodùchỉ làmộtcôngtrìnhhọcthuậtchưađượcxuấtbản,xinquýđộcgiảmáchcho.Mộtcuốnsáchxuấtbảngầnđây,mặc dù nội dung không thật sự là bàn vềNguyên lý 80/20, quả có lưu ýngườiđọcđếntầmquantrọngcủanguyênlýnày.CuốnThe20%SolutioncủaJohnJCotter(Chichester:JohnWiley,1995)cóđưaramộtcâutrảlờiđúngtronglờigiớithiệu:“Hãynghĩra20%nhữnggìbạnlàmcógópphầnlớnnhấtchothànhcôngcủabạntrongtươnglai,sauđóhãytậptrungthờigianvàsứclựccủabạnvào20%ấy”,(trangxix).CotternóiđiềunàytrongđoạnnhắcđếnPareto(trangxxi),nhưngcảParetolẫnNguyênlý80/20(cho

dùdướitêngọigì)đềukhôngđượcđềcậpđếnởđâukhácngoàiphầngiớithiệu,vàcáitênParetothậmchícònkhôngđượcliệtkêtrongphầnchỉmục(mụclụcchitiết).Cũngnhưnhiềutácgiả,Cottertỏrakhôngcậpnhậtlắmkhigáncôngthức80/20choPareto:VilfredoParetolàmộtnhàkinhtếhọcsinhởPhápcáchđây100nămđãquansátthấyrằng20%cácyếutốtronghầuhếttrườnghợplànguyênnhâncủa80%nhữnggìxảyra(nghĩalà,20%sốkháchhàngcủacôngtytạora80%sốlợinhuậncủacôngty).ÔngđãgọiđólàĐịnhluậtPareto(trangxxi).Thậtra,Paretochưabaogiờsửdụngcáchnói“80/20”haycáchnóinàotươngtự.Cáimàônggọilà“địnhluật”thậtralàmộtcôngthứctoánhọc(cónêutrongghichú4), làmộtkháiniệmtáchbiệtkhỏi(mặcdùlàcănnguyêngốcrễcủa)Nguyênlý80/20nhưchúngtabiếtngàynay.

3.TheEconomist(1996)Livingwiththecar,TheEconomist,sốrangày22-6,trang8.

4. Vilfredo Pareto (1896/7), Cours d’Economique Politique, LausanneUniversity.Mặcdùxưanaycónhiềungườivẫnnhầmlẫn,Paretokhônghềsửdụngcụmtừ“80/20”khibànđếntìnhtrạngbấtbìnhđẳngthunhập,cũngnhưbất kỳ chỗ nàokhác.Thậmchí ông cũngkhôngđưa ra nhậnxét đơngiản rằng80% thunhậpđượckiếmbởi20%dân số laođộng,mặcdùkếtluậnnày có thể rút ra từnhững tính toánphức tạphơn rất nhiều củaông.ĐiềumàParetođãkhámphá,vàcũnglàđiềulàmôngvànhữngngườitheotư tưởngcủaônghàohứngnhất, làmốiquanhệ thườnghằnggiữanhữngngườithunhậpcaonhấtvàtỷlệthunhậptổngcộngmàhọđượchưởng,mộtmối quan hệ theomột công thức lô-ga-rít thườngquyvà có thể biểu diễnbằngbiểuđồtheomộthìnhdạngtươngtựtrongbấtkỳmộtquãngthờigianhaymộtđấtnướcnào.Côngthứcnàynhưsau.GọiNlàsốnhữngngườicóthunhậpcaohơnx,vớiAvàmlànhữnghằngsố.Paretotìmthấycôngthức:logN=logA+mlogx

5.CầnnhấnmạnhrằngsựđơngiảnhóanàykhôngphảiđượcđưarabởiParetohay,buồnthay,nhữngngườitheotưtưởngcủaông,trongcảhơnmộtthếhệ.Tuynhiên,đólàmộtphéploạisuyhợplýtừphươngphápcủaông,vàlàmộtsuyluậndễhiểuhơnrấtnhiềusovớibấtcứnhữnggiảnggiảinàomàParetođãtừngđưara.

6.Đặcbiệt,ĐạihọcHarvardxemrađãtừnglànơihàohứngnhấtvớiviệcđềcaoPareto.NgoàinhữngảnhhưởngcủaZipftronglĩnhvựcngữvăn,các

giảng viên về kinh tế cũng cho thấy họ rất hồ hởi đón nhận “Định luậtPareto”.Vềnhữngcôngtrìnhgiảithíchhaynhấtvềvấnđềnày,xembàiviếtcủaVilfredo Pareto trong tạp chí Quarterly Journal of Economics, QuyểnLXIII,số2,sốratháng5-1949(PresidentandFellowsofHarvardCollege).

7.Vềmột tácphẩmgiải thích tuyệtvờivềđịnh luậtcủaZipf,xemPaulKrugman (1996) The Self-Organizing Economy, Cambridge,Massassuchetts:Blackwell,trang39.

8. Joseph Moses Juran (1951) Quality Control Handbook, New York:McGraw-Hill, trang38-9.Đây là ấnbảnđầu tiên, chỉ có750 trang sovới2000trangtrongấnbảnhiệntại.XinlưuýlàmặcdùJuranrõràngcónóiđến“nguyênlýPareto”vàrútranhữngýnghĩaxácđángnhưngấnbảnđầutiênkhônghềsửdụngthuậtngữ80/20.

9.PaulKrugman,sáchđãdẫn,ghichú7.

10.MalcolmGladwell(1996)TheTippingPoint,NewYorker,sốrangày3-6.

11.MalcolmGladwell,chỗđãdẫn.

12.JamesGleik(1987)Chaos:MakingaNewScience,NewYork,Little,Brown.

13. Xem W Brian Arthus (1989) Competing technologies, increasingreturns,andlock-inbyhistoricalevents,EconomicJournal,quyển99,sốratháng3,trang116-31.

14.“ChaostheoryexplodesHollywoodhype”,IndependentonSunday,sốrangày30-3-1997.

15. George Bernard Shaw, dẫn theo John Adair (1996) EffectiveInnovation,PanBooks,London,trang169.

16.DẫntheoJamesGleik,sáchđãdẫn,ghichú12.

CHƯƠNG2

1.Consố tính toáncủa tácgiảdựa theoDonellaHMeadows,DennisL

MeadowsvàJorgenRanders(1992)BeyondtheLimits,London:Earthscan,từtrang66trởđi.

2. Con số tính toán của tác giả dựa theo Lester R Brown, ChristopherFlavin và Hal kane 91992) London: Earthscan, trang 111, bản thân côngtrìnhnàydựatheoRonaldVASproutvàJamesWeaver(1991)InternationalDistributionof Income: 1960-1987,Công trình số159,KhoaKinh tế,ĐạihọcAmericanUniversity,WashingtonDC,tháng5.

3.HealthCareStrategicManagement(1995)Strategicplanningfuturistrsneed to be capitation-specific and epidemiological, Health Care StrategicManagement,sốrangày1-9.

4.MalcolmGladwell(1996)Thescienceofshopping,NewYorker,sốrangày4-11.

5. Mary Corrigan và Gary Kauppila (1996) Consumer Book IndustryOverviewandAnalysisoftheTwoLeadingSuperstoreOperators,Chicago,Illinois:WilliamBlair&Co.

CHƯƠNG3

1.JosephMosesJuran,sáchđãdẫn(xemChương1,ghichú8),trang38-9.

2. Ronald J. Recardo (1994) Strategic quality management: turning thespotlight on strategies as well as tactical issues, National ProductivityReview,sốrangày22-3.

3.NiklasVonDaehne(1994)Thenewturnaround,Success,sốrangày1-4.

4.DavidLowry(1993)FocusingontimeandteamstoeliminatewasteatSingoprize-winningFordElectronics,NationalProductivityReview, số rangày22-3.

5.TerryPinnell(1994)Corporatechangemadeeasier,PCUser,sốrangày10-08.

6.JamesR.Nagel(1994)TQMandthePentagon,IndustrialEngineering,

sốrangày1-12.

7.ChrisVandersluis (1994)Poorplanningcan sabotage implementation,ComputingCanada,sốrangày25-5.

8. SteveWilson (1994)Newton: bringingAI out of the ivory tower,AIExpert,sốrangày1-2.

9.JeffHoltzman(1994)Andthentherewerenone,ElectronicsNow,sốrangày1-7.

10.MacWeek(1994)Softwaredeveloperscreatemodularapplicationsthatincludelowpricesandcorefunctions,MacWeek,sốrangày

17-1.

11.BarbaraQuint(1995)What’syourproblem?,InformationToday,sốrangày1-1.

12. Xem Richard Koch và Ian Godden (1996) Managing WithoutManagement,London:NicholasBrealey,đặcbiệtlàởChương6,trang96-109.

13.PeterDrucker(1995)ManaginginaTimeofGreatChange,London,Butterworth-Heinemann,trang96trởđi.

14. Richard Koch và Ian Godden, sách đã dẫn (xem ghi chú 12); xemChương6vàtrang159.

CHƯƠNG5

1. Henry Ford (1991) Ford onManagement, Ronnie Lessem giới thiệu,Oxford:Blackwell, trang 10, 141, 148.Reissue ofHenryFord (1922)MyLifeandWorkvà(1929)MyPhilosophyofIndustry.

2. Gunter Rommel (1996) Simplicity Wins, Cambridge, Massachusetts,HarvardBusinessSchoolPress.

3.George Elliott, RonaldG Evans vàBruceGardiner (1996)Managingcost:transatlanticlessons,ManagementReview,sốratháng6.

4.RichardKochvàIanGodden,sáchđãdẫn(xemChương3,ghichú12).

5.CarolCasper(1994)Wholesalechanges,USDistributionJournal,sốrangày15-3.

6. Ted R Compton (1994) Using activity-based costing in yourorganization,JournalofSystemsManagement,sốrangày1-3.

CHƯƠNG6

1. Vin Manaktala (1994) Marketing: the seven deadly sins, Journal ofAccountancy,sốrangày1-9.

2.Trongmộtbàiviếtcủamình,AdamSmithchorằngmộtnhàmáysảnxuấtđinhghimápdụngphâncônglaođộngcóthểhàngvạnđinhghim/ngàytrongkhimộtnhàmáyvớicáccôngnhânlàmđinhghimtừcôngđoạnđầuchođếncôngđoạncuốichỉchorađượcmộtsốlượngsảnphẩmrấtnhỏ.

3.Người tadễquênnhữngbiếnchuyển thànhcôngvàcóchủđíchkhởixuấttừlýtưởngvàtrìnhđộtaynghềcủamộtvàinhàcôngnghiệpthenchốtởđầuthếkỷXX,lànhữngngườicổsúycholýluận“tiếngcòixecủaquảngđại quần chúng”: Nghèo đói, mặc dù còn tràn lan, có thể được xóa bỏ.Chúngta,chẳnghạn,hãyđọcthêmmộttưtưởngcủaFord:‘Nhiệmvụxóabỏnhữnghình thái taihạihơncủa tệnghèođóivà thiếu thốn rấtdễhoànthành.Quảđấtnày thừahoamàuđểcó thểđápứngđủnhữngnhucầuvềlươngthực,quầnáo,côngviệc,vàgiảitrí’.XemHenryFord(1991)FordonManagement,RonnieLessemgiới thiệu,Oxford:Blackwell, trang10,141,và148.NhânđâytôicũngxingửilờicảmơnđếnIvanAlexander,ngườiđãchotôixembảnthảocuốnsáchmớicủaanh,TheCivilizedMarket(1997,Oxford:Capstone) – là tài liệumà tôi có dựa theo chương đầu để viết rađiểmnàycũngnhưnhiềuđiểmkhác(xemghichú3).

4.XemIvanAlexander(1997)TheCivilizedMarket,Oxford:Capstone.

5. Dẫn theo Michael Slezak (1994) Drawing fine lines in lipsticks,SupermarketNews,sốrangày11-3.

6.MarkStevens (1994)Take a good look at companyblind spots,Star-Tribune(TwinCities),sốrangày7-11.

7. John S Harrison (1994) Can mid-sized LECs succeed in tomorrow’scompetitivemarketplace?,Telephony,sốrangày17-1.

8. Ginger Trumfio (1995) Relationship builders: contract management,Sales&MarketingManagement,sốrangày1-2.

9.JeffreyDZbar(1994)Creditcardcampaignhighlightsrestaurants,Sun-Sentinel(FortLauderdale),sốrangày10-10.

10. Donna Petrozzello (1995) A tale of two stations, Broadcasting &Cable,sốrangày4-9.

11.Viết tắtcủaspecialweaponsandtactics,nghĩalà“vũkhíđặcbiệtvàchiếnthuật”.

12.ChuyêngiatưvấncôngtybảohiểmDanSullivan,dẫntheoSidneyAFriedman (1995) Building a super agency of the future, NationalUnderwriterLifeandHealth,sốrangày27-3.

13.Rấtnhiềubàibáovềcácdoanhnghiệpvàngànhnghềcụthểđãchứngminh điều này. Chẳng hạn, xemBrian TMajestki (1994) The scarcity ofqualitysalesemployees,TheMusicTrades,sốrangày1-11.

14. HarveyMackay (1995)We sometimes lose sight of how success isgained,TheSacramentoBee,sốrangày6-11.

15. The Music Trades (1994) How much do salespeople make?, TheMusicTrades,sốrangày1-11.

16. Robert E Sanders (1987) The Pareto Principle, its use and abuse,JournalofConsumerMarketing,Quyển4,Số1,sốraMùađông,trang47-40.

17.Nhữngcâuhỏinhư thếnày trongvănhóaMỹkhôngbị xem là “trùẻo”.

CHƯƠNG7

1.PeterBSuskind(1995)Warehouseoperations:don’t leavewellalone,IIESolutions,sốrangày1-8.

2. Gary Forger (1994) How more data + less handling = smartwarehousing,ModernMaterialsHandling,sốrangày1-4.

3. Robin Field, Branded consumer products, dẫn theo James Morton(tuyểnchọnvàgiới thiệu) (1995)TheGlobalGuide to Investing,London:FT/Pitman,từtrang471trởđi.

4.RayKulwiec(1995)Shelvingforpartsandpackages,ModernMaterialsHandling,sốrangày1-7.

5.Michael J Earl vàDavid F Feeny (1994) Is yourCIO adding value?,SloanManagementReview,sốrangày22-3.

6. Dereck L Dean, Robert E Dvorak và Endre Holen (1994) Breakingthroughthebarrierstonewsystemsdevelopment,McKinseyQuarterly,sốrangày22-6.

7.RogerDawson(1995)Secretsofpowernegotiating,Success,sốrangày1-9.

8. Orten C Skinner (1991) Get what you want through the fine art ofnegotiation,MedicalLaboratoryObserver,sốrangày1-11.

CHƯƠNG9

1.CụmtừnàylàchữdùngcủaIvanAlexander(sáchđãdẫn,Chương2),ngườimàtưtưởngvềsựtiếnbộđãbịtôi“thuổng”mộtcáchkhôngxấuhổ.

2.IvanAlexandernhậnxétrấthayrằng‘mặcdùngàynaychúngtaýthứcđượcrằng tàinguyên trên tráiđấtnày làhữuhạn,nhưngchúng tađãpháthiệnranhữngchiềuhướngcơhộikhác,mộtkhônggianmớicôđọng,nénchặt,nhưngmàumỡ,màởđókinhthươngcóthểđượckhuếchtrươngvàtrởnênthịnhvượng.Mậudịch,thươngmại,tựđộnghóa,rô-bốthóavàtinhọc,mặcdùkhôngcóđấtđaivàkhônggian, lại lànhữngmiềncơhộivôhạn.Máy vi tính là bộmáy có kích thước bé nhấtmà con người phátminh rađượcchođếnnay’.

CHƯƠNG10

1.Trích trongOxfordBookofVerse (1961).Oxford:OxfordUniversity

Press,trang216.

2.CẩmnanghướngdẫncácnguyêntắcquảnlýthờigianhaynhấtvàtiếnbộnhấtlàHiramB.Smith(1995)TheTenNaturalLawsofTimeandLifeManagement, London: Nicholas Brealey. Smith đề cập rất nhiều về TậpđoànFranklinvàkháítvềcộinguồngiáopháiMormoncủatậpđoànnày.

3.CharlesHandy(1969)TheAgeofUnreason,London:RandomHouse,Chương9.XemthêmCharlesHandy(1994)TheEmptyRaincoat,London:Hutchinson.

4.XemWilliamBridges(1995)JobShift:HowtoProsperinaWorkplacewithout Jobs, Reading,Mass: Addison-Wesley/London: Nicholas Brealey.Bridgesbiệnluậnrấtthuyếtphụcrằngviệcthuênhânviênlàmviệctoànthờigian ở các tổ chức lớn sẽ trở thành biệt lệ hơn là lệ thường, và rằng chữ‘côngviệc’(job)sẽquayvềvớinghĩabanđầucủanólà‘nhiệmvụ’(task).

5.RoyJenkins(1995)Gladstone,London:Macmillan.

CHƯƠNG12

1. Donald O Clifton và Paula Nelson (1992) Play to Your Strenths,London:Piatkus.

2. Phỏng vấn J. G. Ballard (1989) đăng trên tạp chí Re/Search (SanFrancisco),sốrathángMười,trang21-22.

3.ThánhPhao-lôcólẽcònquantrọngđốivớisựthànhcôngcủaCơđốcgiáohơncảChúaGiê-su.VịthánhnàyđãlàmchoCơđốcgiáodễtiếpnhậnđốivớiLaMã.Nếukhôngcóhướngđinhưthế,mộtchủtrươngđãtừngbịThánhPhê-rôvàhầuhếtcáctôngđồtiênkhởikháccủaChúacựclựcchốnglại,thìchođếnnayCơđốcgiáoắtvẫncònlàmộtgiáopháimờnhạt.

4. Xem Vilfredo Pareto (1968) The Rise and Fall of Elites, Hans LZetterbergviết lời tựa,NewYork:ArnoPress.Xuấtbản lầnđầuvàonăm1901bằngtiếngÝ,quyểnsáchnàymiêutảquanđiểmxãhộihọccủaParetohayhơn,ngắngọnhơnsovớitácphẩmsaunàycủaông.Trongbàiđiếuvănviếtchoôngvàonăm1923trêntờbáoxãhộichủnghĩaAvantingườitacógọiônglàmột‘Các-Máctưsản’.Đólàmộtmiêutảrấtphùhợpvì,cũngnhưMác,Paretonhấnmạnhtầmquantrọngcủagiaicấpvàýthứchệtrongviệc

quyếtđịnhhànhvi.

5.Cólẽngoạitrừâmnhạcvànghệthuậthìnhảnh.Thếnhưng,ngaycảởnhững lĩnhvựcnày,nhữngngười cộng sựvẫncó tầmquan trọng lớnhơnmứcngườitavẫnthườngnhìnnhận.

CHƯƠNG13

1. Xem Robert Frank và Philip Cook (1995) The Winner-Take-AllSociety.NewYork:FreePress.Mặcdùhaitácgiảnàykhôngsửdụngthuậtngữ80/20,rõrànghọđangnóivềsựvậnhànhcủacácquyluậtthuộcloại80/20.Họphànnànvềcáilãngphíẩntrongnhữngphầnthưởngkhôngcânxứngnhưthế.XemlờiphêbìnhquyểnsáchnàytrongbàitiểuluậnrấtsâusắcđăngtrêntạpchíTheEconomist(sốrangày25-11-1995,trang134),màtôi đã dựa vào rất nhiều khi viết phần này. Bài viết trên tạp chí TheEconomist này có nói rằng vào những năm đầu thập niên 1980, SherwinRose,mộtnhàkinhtếtạitrườngĐạihọcChicago,cóviếtmộtvàibàivềtìnhhìnhkinhtếcủacácsiêusao.

2. Xem Richard Koch (1995) The Financial Times Guide to Strategy.London:Pitman,trang17-30.

3.G.W.F.Hegel(1953)Hegel’sPhilosophyofRight(T.M.Knoxdịch).Oxford:OxfordUniversityPress.

4. Xem Louis S. Richman (1994) The newworker elite, Fortune, số rangày22tháng8,trang44-50.

5.Xuhướngnàylàmộtphầncủa‘cáichếtcủanghềquảnlý’,khiđócácnhàquảnlýbịsathảivàchỉcónhững‘ngườilàm’mớicóchỗđứngtrongcác tậpđoàncóhiệuquả.XemRichardKochvà IanGodden, sáchđãdẫn(xemChương3,ghichú12).

CHƯƠNG14

1.Phầntiếptheobànquavấnđềmộtcáchrấtsơlược.NhữngaimuốnđivàolĩnhvựcđầutưcánhânmộtcáchnghiêmtúccóthểthamkhảoRichardKoch(1994,1997)SelectingSharesthatPerform,London:Pitman.

2. Dựa theo quyển BZW Equity and Gilt Study (1993) London: BZW.

XemKoch,sáchđãdẫn,trang3.

3.VilfredoPareto,sáchđãdẫn.

4.XemJanetLowe (1995)BenjaminGraham,TheDeanofWallStreet,London:Pitman.

5.NgoàihệsốP/Elịchsử,đượctínhdựatrênnhữngconsốthunhậpcủanămtrướcđãđượccôngbố,cònmộtloạikhácgọilàhệsốP/Edựbáo,đượctínhdựa trênnhữngconsố thunhập trong tương lai theoước tínhcủacácnhàphântíchthịtrườngchứngkhoán.NếuthunhậpđượckỳvọnglàsẽtăngthìhệsốP/EdựbáosẽthấphơnhệsốP/Elịchsử,dođólàmchogiátrịcổphiếucóvẻthấphơn.CácnhàđầutưcókinhnghiệmcầnphảixemxéthệsốP/Edựbáo,songhệsốnàycũngmangmộtmốinguytiềmẩnvìcácconsốthunhậpđượcdựbáocóthểkhông(vàtrênthựctếthườnglàkhông)xảyra.MuốnbiếtchitiếtvềcácloạihệsốP/E,hãyxemRichardKoch,sáchđãdẫn,(xemghichú1),trang108-112.

CHƯƠNG15

1. Một tiêu đề chương súc tích từ quyển Daniel Goleman (1995)EmotionalIntelligence,London:Bloomsbury,trang179.

2. Xem TS Dorothy Rowe (1996) The escape from depression, báoIndependentonSunday(London),sốrangày31tháng3,trang14,cótríchmộtquyểnsáchsắpxuấtbảntựađềIntheBlood:God,GenesandDestinycủaGiáosưSteveJones(1996,London:HarperCollins).

3.TiếnsĩPeterFenwick(1996)Thedynamicsofchange,IndependentonSunday(London),sốrangày17tháng3,trang9.

4.IvanAlexander,sáchđãdẫn(xemChương6,ghichú2),Chương4.

5.DanielGoleman,sáchđãdẫn,(xemghichú1),trang34.

6.Chỗđãdẫn,trang36.

7.Chỗđãdẫn,trang246.

8.Chỗđãdẫn,trang6-7.

9.TiếnsĩPeterFenwick,sáchđãdẫn(xemghichú1),trang10.

10.TríchbởiDanielGoleman,sáchđãdẫn(xemghichú1),trang87.

11.Chỗđãdẫn,trang179.

12.Tôimangơnngườibạncủatôi,PatriceTrequisser,làngườiđãchỉrabiểuhiệnrấtquantrọngnàycủaNguyênlý80/20:Bạncóthểyêuaiđótrongmộtvài khoảnhkhắcvà cảmgiác ấy có thể có ảnhhưởng rất lớnđối vớiquãngđờicònlạicủamình.Patricesẽkhôngchấpnhậnýkiếncảnhbáocủatôi,vìôngyêungaytừgiâyphútgặpgỡđầutiêncáchđâymộtphầntưthếkỷ và hiện nay vẫn rất hạnh phúc trong cuộc sống vợ chồng. Nhưng, tấtnhiênôngtalàngườiPháp.

CHƯƠNG16

1.CharlesDarwin(1839)VoyageoftheBeagle.Chươngbànvềnôlệ.

2.BáoGuardian,sốrangày3/2/1997.

3.Hans-PeterMartinvàHaraldSchumann (1996)TheGlobalTrap:TheAssault on Democracy and Prosperity, Reinbek bei Hamburg: RowohltVerlag.

4.RichardKochvàIanGodden,sáchđãdẫn(xemChương3,ghichú12),trang210.

5. Dẫn theo David Osborne và Ted Gaebler (1992) ReinventingGovernment,NewYork:Plume,trang93-107.

6. Gordon Dryden và Jeannette Vos (1994) The Learning Revolution,Aylesbury:AcceleratedLearningSystems,cáctrang330-333và378-381.

7. Xem David Sadtler, Andrew Campbell và Richard Koch (1997)Breakup!WhyLargeCompaniesAreWorthMoreDeadthanAlive,Oxford:Capstone.

8. Tạp chí The Economist (1996) Cop out, The Economist, số ra ngày30/3,trang56.

9. Thomas Robert Malthus (1798) An Essay on the Principles of

PopulationasitAffectstheFutureImprovementsofSociety.MalthuslàmộtmụcsưlậpdịngườiAnh.

10.Ý tưởng tư hữu hóamọi thứ nghe có vẻ ngờ ngệch hoặc cực đoan.Chẳnghạnnhưquânđộivàngànhtưphápthìcó tưhữuhóađượckhông?Đâylàmộtđềtàiquálớnkhôngthểbàntạiđây.

11.Xemquyển sáchmới của tôi (1998),TheThirdRevolution,Oxford,Capstone.

NGUYÊNLÝ80/20

RichardKoch

Ngườidịch:LêNguyễnMinhThọ

TrươngHớnHuy

Chịutráchnhiệmxuấtbản:Ts.QuáchThuNguyệt

Biêntập:ThànhNam

Bìa:ThùyTrinh

Sửabảnin:PhạmNguyễn

Kỹthuậtvitính:MaiKhanh

NHÀXUẤTBẢNTRẺ

161BLýChínhThắng–Quận3–ThànhphốHồChíMinh

ĐT:9316289-9316211-8465595-8465596-9350973

Fax:84.8.8437450-E-mail:[email protected]

Website:http://www.nxbtre.com.vn

CHINHÁNHNHÀXUẤTBẢNTRẺTẠIHÀNỘI

20ngõ91,NguyễnChíThanh,QuậnĐốngĐa–HàNội

ĐT&Fax:(04)7734544

E-mail:[email protected]

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com