İÇİNDEKİLER • Türkiye‐AB Katılım Müzakereleri • AB Müktesebatı ve Fasıllar • Katılım Müzakerelerinde Mevcut Durum ve Yaşanan Krizler HEDEFLER • Bu üniteyi çalıştıktan sonra; •AB'ye aday ülkelerin katılım müzakerelerinin işleyişi hakkında bilgi sahibi olacaksınız. • Katılım müzakerelerindeki fasılları öğreneceksiniz. •Türkiye'nin AB ile olan müzakere sürecindeki son durumunu öğreneceksiniz. TAM ÜYELİK MÜZAKERELERİ ÇERÇEVESİNDE AB‐TÜRKİYE İLİŞKİLERİ AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE İLİŞKİLERİ Prof. Dr. Ömer Selçuk EMSEN Arş. Gör. Ziya Çağlar YURTTANÇIKMAZ ÜNİTE 13
20
Embed
TAM İ MÜZAKERELERİ NDE AB TÜRKİYE İLİŞKİLER İ · 2018. 2. 8. · Müzakere pozisyon belgelerinin hazırlanmasında ilgili taraflar ve sivil toplum kuruluşlarından görüş
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
İÇİNDEK
İLER
• Türkiye‐AB Katılım Müzakereleri
• AB Müktesebatı ve Fasıllar
• Katılım Müzakerelerinde Mevcut Durum ve Yaşanan Krizler
HED
EFLER
•Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
•AB'ye aday ülkelerin katılım müzakerelerinin işleyişi hakkında bilgi sahibi olacaksınız.
edilebilirliğini amaçlamaktadır. Zamana ve mekâna bağlı olarak ortaya çıkacak
kurumsal yapılarda uyumu hedefler.
35) Diğer Konular Faslı Bu fasıl da zamana bağlı olarak ortaya çıkması muhtemel gelişmelere
paralel olarak yapılması gerekli olacak düzenlemeleri içerir.
Tartışma • Türkiye'nin AB ile yaptığı tam üyelik müzakerelerinde sizce
hangi fasılların tamamlanma ve kabul edilme süreci Türkiye açısından zor olur?
• Düşüncelerinizi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “tartışma forumu” bölümünde paylaşabilirsiniz.
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13
AB’ye üye olan her yeni ülke, Türkiye’nin üyelik sürecini ve görüşmesi devam eden fasılların
kapanmasını zorlaştırmaktadır.
KATILIM MÜZAKERELERİNDE MEVCUT DURUM VE
YAŞANAN KRİZLER Türkiye ile AB ilişkilerinde katılım müzakerelerinin başladığı 3 Ekim 2005
tarihi, müzakere usul ve esaslarının belirlendiği Müzakere Çerçeve Belgesi’nin de
kabul edildiği tarihtir. Müzakereler tarama toplantıları ile başlamaktadır. Türkiye
ilk tarama toplantısını 20 Ekim 2005'te Bilim ve Araştırma faslı için yapmıştır. Bilim
Araştırma faslı dâhil olmakla birlikte bu güne kadar toplam 14 Fasıl müzakerelere
açılmıştır. Şimdiye kadar bu kadar az faslın açılmasında özellikle Kıbrıs konusunda
yaşanan olumsuzluklar ve anlaşmazlık önemli bir yer tutmaktadır.
Müzakerelere Açılan Fasıllar (25) Bilim ve Araştırma Faslı ‐ 12 Haziran 2006
(20) İşletme ve Sanayi Politikası Faslı ‐29 Mart 2007
(18) İstatistik Faslı ‐ 26 Haziran 2007
(32) Mali Kontrol Faslı ‐ 26 Haziran 2007
(21) Trans Avrupa Ağları Faslı ‐ 19 Aralık 2007
(28) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Faslı ‐ 19 Aralık 2007
(6) Şirketler Hukuku Faslı ‐ 12 Haziran 2008
(7) Fikri Mülkiyet Hukuku Faslı ‐ 12 Haziran 2008
(4) Sermayenin Serbest Dolaşımı Faslı ‐ 19 Aralık 2008
(10) Bilgi Toplumu ve Medya Faslı ‐ 19 Aralık 2008
(16) Vergilendirme Faslı ‐ 30 Haziran 2009
(27) Çevre Faslı ‐ 21 Aralık 2009
(12) Gıda Güv. Veteriner. ve Bitki Sağ. Faslı ‐ 30 Haziran 2010
(22) Bölgesel Pol. ve Yap. Araç. Koor. Faslı ‐ 25 Haziran 2013 tarihinde
toplanan Genel İşler Konseyi (GİK), 22. faslın açılmasına karar vermiştir.
Fasılların açılmasında gerekli kriterler sadece ekonomik, idari ve teknik
olmayıp bazı durumlarda siyasi engeller de ortay çıkabilmektedir. Bu engeller,
fasılların müzakereye açılmasında engel oluşturduğu gibi, müzakereye açılan
fasılların da geçici olarak kapatılmasına yol açmaktadır. Eğitim ve Kültür faslı ile
Ekonomik ve Parasal Politika faslı, herhangi bir teknik veya idari açılış kriteri
Tartışma • AB'nin ve AB üyesi bazı ülkelerin Türkiye ile olan
müzakerelerde müzakereye açılmasını engelledikleri fasıllarla ilgili olarak neler düşünüyorsunuz? Sizce bu fasılların açılmamaında AB haklı mı, yoksa haksız mı?
• Düşüncelerinizi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “tartışma forumu” bölümünde paylaşabilirsiniz.
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14
Üyelik müzakerelerinde fasılların açılmasında özellikle Kıbrıs konusu ve bazı AB ülkelerinin olumsuz tavırları yeni fasılların açılmasını engellemektedir.
bulunmamasına ve müzakere pozisyon belgesinin sunulmasına karşılık, bazı AB
üyesi ülkeleri tarafından AB haksız yere açılması engellenmektedir.
Türkiye‐AB ilişkilerinde ilerlemenin gecikmesinde en önemli engellerden biri 2004
yılında AB’nin şimdiye kadar yaptığı en büyük genişlemeyi yani o tarihte ilave 10
ülkeyi üye olarak kabul etmesinin yarattığı kalabalıklaşma endişesi yatmaktadır.
AB’ye yeni üyelerin katılımı Ankara Anlaşması’nın tekrar düzenlenmesini gerekli
kılmıştır. Bu çerçevede Türkiye, AB Dönem Başkanlığı ve Avrupa Komisyonu
arasında 29 Temmuz 2005 tarihinde imzalanan ek protokol ile Türkiye’nin Ankara
anlaşması yeni ülkeleri kapsayacak şekilde güncellenmiştir. Türkiye’nin üyeliği için
artık 15 ülke onayı yerine 25 ülke onayı gerekli olmuştur. Ayrıca yeni alınan
üyelerden GKRY ile Kıbrıs konusunda yaşanan sorunlar, durumu içinden çıkılmaz
bir hâle getirmiştir. Türkiye ise ek protokolün imzalanmasının GKRY’yi kesinlikle
tanıma anlamına gelmeyeceğini açık bir şekilde belirtmiştir. AB Konseyi ise gerek
GKRY tarafından, gerekse birtakım AB üyesi ülkelerin baskıları sonucu Aralık
2006’da Türkiye’nin Ankara Anlaşması’na eklenen ek protokol yükümlülüklerini
yerine getirmediğini bildirmiştir. Özellikle GKRY’ye hava ve deniz limanlarının
açılmaması bahane edilerek sekiz fasılda müzakerelerin açılamayacağını, açılan
fasılların da geçici olarak kapatılamayacağını bildirmiştir. 15 Aralık 2006’da ise AB
komisyonunun önerisi ile sekiz müzakere faslı askıya alınmıştır. Kararın gerekçesi
olarak ise Türkiye’nin havaalanları ve limanlarını GKRY açmaması gösterilmiştir.
Tablo 13.2 Çeşitli Nedenler Müzakereye Açılmayan Fasıllar
Türkiye’nin EK Protokolü
Uygulamadığı İçin
Açılmayan Fasıllar
(1)Malların Serbest Dolaşımı Faslı
(13)Balıkçılık Faslı
(3)İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Ser. Faslı
(14)Ulaştırma Faslı
(9)Mali Hizmetler Faslı
(30)Dış İlişkiler Faslı
(11)Tarım ve Kırsal Kalkınma Faslı
(29)Gümrük Birliği Faslı
Fransa’nın Açılmasını
Veto Edeceğini Açıkladığı
Fasıllar
(11)Tarım ve Kırsal Kalkınma Faslı
(17)Ekonomik ve Parasal Politika Faslı
(22)Bölgesel Pol. ve Yap. Araç. Eşgüdümü Faslı
(33) Mali ve Bütçesel Hükümler Faslı
(34)Kurumlar Faslı
Güney Kıbrıs Rum
Yönetimi Tarafından Veto
Edileceği Açıklanan
Fasıllar
(2)İşçilerin Serbest Dolaşımı Faslı
(15)Enerji Faslı
(23)Yargı ve Temel Haklar Faslı
(24)Adalet, Özgürlük ve Güvenlik Faslı
(26)Eğitim ve Kültür Faslı
(31)Ortak Dış Güvenlik ve Savunma Pol. Faslı
Fransa’nın özellikle kendi ülkesinde tarım kesiminin ağırlığı ve AB’den tarım ve
bölgesel kalkınma ile ilgili olarak aldığı yüksek paylar düşünüldüğünde, Türkiye ile
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15
ilgili olarak veto ettiği fasılların ağırlıklı olarak tanımsal fasıllardan oluştuğu
görülmektedir. Yukarıdaki tablolar incelendiğinde, Ek Protokolün uygulanmaması
nedeniyle açılamayan 8 fasıl, Fransa'nın açılmasına izin vermediği 5 fasıl ve
GKRY'nin engelleyeceğini açıkladığı 6 fasıl bulunduğu kabul edildiğinde,
Türkiye’nin teknik açılış kriterlerini yerine getirmesi durumunda, Kamu Alımları‐5,
Rekabet Politikası‐8 ve Sosyal Politika‐İstihdam‐19 fasıllarını müzakereye
açabilecektir.
2013 yılı Haziran ayında yaşanan Gezi Parkı olayları Türkiye‐AB ilişkilerinde
başka bir krize sebep olmuştur. Bu durum 22. faslın müzakerelere açılma ihtimalini
de zora sokmuştur. Brüksel’de toplanan AB Daimi Temsilciler Komitesi, Almanya
başta olmak üzere bazı üye devletlerin de destekleri sonucu faslın açılması
konusunda mutabakat sağlanamamıştır. İtalya ise faslın açılması gerektiğini, aksi
takdirde ilişkilerde oldukça sorunlu bir döneme girileceği belirtilmiştir. Türkiye ile
AB arasında 3 yıldır hiçbir faslın açılmaması da sorunun oldukça ciddi boyutta
olduğunun bir göstergesi olarak kabul edilmektedir.
Ödev •Türkiye'nin AB ile yürüttüğü tam üyelik müzakerelerinde
açılan ve tamamlanarak geçici olarak kapatılan fasıllarda Türkiye'nin mevcut durumunu inceleyiniz.
•Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “ödev” bölümüne yükleyebilirsiniz.
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16
Özet
•Türkiye‐AB ilişkileri 50 yılı aşkın bir süredir devam etmekte olmasına rağmen istenilen düzeye bir türlü ulaşmamıştır. 3 Ekim 2005 tarihinde başlanılan tam üyelik müzakereleri de istenildiği gibi hızlı ilerlememektedir. Türkiye'den sonra Birliğe üyelik müracatında bulunan birçok ülke üye olmuş ve çok sayıda ülke ise müzakerelerde Türkiye'den daha ileri düzeye ulaşmıştır.
• Müzakerelerde ilk açılan fasıl, 12 Haziran 2006'da açılan Bilim ve Araştırma faslıdır. Bu fasıl aynı zamanda kapanan tek fasıl özelliğini de taşımaktadır. Daha sonra açılan fasıllarda ise tarama süreçleri devam etmekte veya kapanış kriterleri getirilmiş bulunmaktadır. Kapanış kriterlerinden bazıları teknik ve idari kriterler olmasına karşılık, bazı kriterlerin siyasi nitelikte olması, mevcut açılan fasıllarda ilerlemenin yavaşlamasına yol açmaktadır.
• Müzakerelerde tarımdan tüketici haklarına, gümrüklerden ekonomi ve para poltikalarına kadar pek çok konuda mevcut aday ülkenin durumu incelenir ve raporlarlar hazırlanır. Söz konusu bu 35 fasıldan 33 fasıl önce geçici ardından nihai olarak kapatıldıktan sonra son iki fasıl olan "34 Diğer" ve "35 Kurumlar" fasıllarına geçilir. Bu son iki fasıldan "Diğer " faslında 33 fasıl kapsamında olmayan hususlar değerlendirilirken "kurumlar" faslında ise aday ülkenin Birlik içindeki kurumlardaki oy hakkı belirlenir.
•Türkiye ile yapılan müzakerelerde şimdiye kadar sadece 14 fasıl açılmıştır. Müzakerlerin tamamlanması için ise 35 fasılın tamamlanması gerekmektedir. Ancak, bu 35 faslın tamamlanması hiç de kolay gözükmemektedir. Özellikle Kıbrıs konusunda GKRY'nin uzlaşmaz tavrı ve Fransa ile Almanya gibi bazı AB üyesi devletlerin Türkiye'nin tam üyeliğene olan olumsuz tavırları müzakerelerin istenildiği gibi ilerlemesini engellemektedir.
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” kısmında etkileşimli
olarak cevaplayabilirsiniz.
DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Türkiye‐AB ilişkilerinde bir dönüm noktası olan ve Türkiye’nin tam üyelik
müzakerelerine başladığı tarih aşağıdakilerden hangisidir?
a) 13 Ekim 1999
b) 24 Nisan 2004
c) 17 Aralık 2004
d) 3 Ekim 2005
e) 17 Nisan 2007
2. Aşağıdaki fasıllardan hangisi Türkiye’nin AB’ye katılım müzakerelerinde
görüşmeye açılan ilk fasıldır?
a) Bilim ve Araştırma faslı
b) İstatistik faslı
c) Mali Kontrol faslı
d) Şirketler Hukuku faslı
e) Fikrî Mülkiyet Hakkı faslı
3. Katılım müzakereleri sürecinin işleyişi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
a) Müzakerelerde aday ülkenin AB müktesebatını ne kadar sürede ve
hangi düzenlemeler ile kabul edip yürürlüğe koyacağı belirlenir.
b) Tarama süreci Avrupa Komisyonu ve aday ülke bürokratları
tarafından yürütülür.
c) Tarama sürecinde, AB mevzuatı hakkında bilgi verilir ve bu mevzuat
ile aday ülke mevzuatı arasındaki farklılıklar belirlenir.
d) Fasıllara ilişkin tarama sonu raporundaki değerlendirme ve
önerilere göre ilgili faslın müzakereye açılıp açılmamasına karar
verilir.
e) Komisyon tarafından hazırlanan değerlendirme raporunun
Konsey'de oy çokluğu ile kabul edilmesi sonucu faslın açılmasına
karar verilir.
4. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye‐AB katılım müzakerelerin esaslarını ve
usullerini belirleyen Müzakere Çerçeve Belgesi kapsamında yer alan
temel unsurlardan biri değildir?
a) Maastricht kriterlerindeki ekonomik hedeflere ulaşılması
b) Kopenhag siyasi kriterlerinin yerine getirilmesi
c) Siyasi reformların derinleştirilmesi
d) AB müktesebatının kabul edilerek uygulanması
e) AB ve Türkiye kamuoylarına yönelik olarak iletişim stratejisi
yürütülmesi
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18
5. Aşağıdakilerden hangisi Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı faslı
ile ilgili yanlıştır?
a) Gıda Güvenliği faslında tüketicilerin korunması ve
bilgilendirilmesine ilişkin düzenlemeler yer alır.
b) Canlı hayvanların ve bunların ürünlerinin birlik içi ticaretine ilişkin
düzenlemeler bu fasıl kapsamındadır.
c) Bitkilerde bulunan ilaç kalıntılarının olması gereken düzey ve tohum
kalitesine yönelik kural ve düzenlemeler bulunur.
d) Deniz ürünleri kaynaklarının geliştirilmesi, büyütülmesi ve
balıkçılıkta denetim faslın kapsamındadır.
e) Fasılda hayvan hastalıklarının kontrol ve yayılasının önlenmesinde
alınacak tedbirlere değinilmiştir.
6. Aşağıdaki fasıllardan hangisinde AB ile komşu ülkeler arasında mal ve
hizmet transferlerini kolaylaştırma ve AB’nin ihtiyaç duyduğu enerji
arzını güvenilir bir şekilde sağlama hedefi yer alır?
a) Taşımacılık Politikası faslı
b) Enerji faslı
c) Trans‐Avrupa Ağları faslı
d) Gümrük Birliği faslı
e) Dış İlişkiler faslı
7. AB politikaları uyarınca Birlik geneli sınır kontrolü, dış göç, organize
suçlar, uyuşturucu ve terörle mücadele konularındaki düzenlemeler
hangi fasıl kapsamındadır?
a) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası
b) Sosyal Politika ve İstihdam faslı
c) Yargı ve Temel Haklar faslı
d) Bilgi Toplumu ve Medya faslı
e) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik faslı
8. Aşağıdakilerden hangisi Mali Kontrol faslının kapsamında bulunan temel
politikalardan biri değildir?
a) Kamu İç Mali Kontrolü
b) Dış Denetim
c) AB Bütçesi
d) AB Mali Çıkarlarının Korunması
e) Euro’nun Sahteciliğe Karşı korunması
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19
9. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin Ek Protokolden kaynaklanan
yükümlülüklerini uygulamadığı için açılmayan fasıllardan biridir?
a) Sermayenin Serbest Dolaşımı faslı
b) Malların Serbest Dolaşımı faslı
c) Vergilendirme faslı
d) Çevre faslı
e) İşletmeler ve Sanayi Politikası faslı
10. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin gerek Ek Protokolü uygulamaması
nedeniyle, gerekse Fransa’nın ve GKRY’nin veto edeceğini açıkladığı
fasıllar nedeniyle tüm şartları sağladığında müzakereye açabileceği
fasıllardan biridir?
a) Gümrük Birliği faslı
b) Rekabet Politikası faslı
c) Yargı ve Temel haklar
d) Eğitim ve Kültür faslı
e) Taşımacılık politikası faslı
CEVAP ANAHTARI
1.D, 2.A, 3.E, 4.A, 5.D, 6.C, 7.E, 8.C, 9.B, 10.B
Tam Üyelik Müzakereleri Çerçevesinde AB‐Türkiye İlişkileri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20
YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR
Bilici, N. (2007), “Türkiye‐Avrupa Birliği İlişkileri‐Genel bilgiler, İktisadi ve Mali