Talk at ebina house 2556

มาตรการสงเสรมปองกนโรคในชองปาก

การบรณาการและผลกระทบตอสขภาพและคณภาพชวต

28 มนาคม 2556 โรงแรมเอบนา เฮาส กรงเทพมหานคร

มทนา เกษตระทต matana [at] gmail.com

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผสงอาย

Wednesday, March 27, 13


การบรณาการและผลกระทบตอสขภาพและคณภาพชวตกบงานอนๆในรพสต.



การบรณาการและผลกระทบตอสขภาพและคณภาพชวตประสทธผลของ

มาตรการปองกนตางๆ


4

การดแลอยางตอเนองไมสะดด ชะงก

• ตลอดชวต• ไมใชไมสนใจแลวเพราะ แก พการ ยาก โรคเยอะ เดยวกตาย

ทาไมถงตองทางานผสงอาย


5


6

Prof. Sutthichai Jitapunkul

สทธชย จตะพนธกล

http://staff.md.chula.ac.th

นายประเทศไทย

แกแลวแกเรวแกกอนรวยแกเฮงซวย

อกไมถง 20 ปจะมจานวนผสงอาย 25% หรอ 1 ใน 4 คน

(Shyrock, 2004)

7.6 ลานคนในปพศ. 2552


7

งานผสงอายฉกเฉนเฉยบพลนฟนฟ ดแลทบานหรอ เขาสถานดแลระยะยาวดแลผปวยระยะสดทาย

มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย


โรงพยาบาลนครพงค

โรงพยาบาลกลวยนาไท

ผทตองการความชวยเหลออยางมความตอเนอง

(ผสงอาย/คนพการ)

ตดบาน ตดเตยง


9

ทญปน


The 4th National Health Exam Survey

ไมใชปญหาความเปราะบางของสงคมทจะไมดแลผสงอาย แต....

ความอดของผดแลนาเปนหวงทสด

ตองเตรยมระบบใหพรอม

สทธชย จตะพนธกล,


11

http://www.oppo.opp.go.th




12


แมพน อรามวฒน

อาเภอบางคนท จงหวดสมทรสงคราม มลกทงหมด 5 คน คนโตอาย 76 ป คนเลกอาย 60 ป

อาย 106 ป“แม 100 ป มหดลวนแม ประจาป 2554”


14

มฟนทใชงานไดอยางนอย 20 ซ

และมอยางนอย 4 คสบ

เปาหมายยอย

กระทรวงสาธารณสข


15

อะไร อะไร ก ……


16

สขภาพชองปากมนเรองหลงๆ

มเรองอนทสาคญกวา?= มองแบบแยกสวน


17

http://www.empowher.com/files/ebsco/images/lung_aspiration.jpg

Source: Prof. MacEntee, UBC


18

ทางเดนเชอโรค• ตดเชอในกระแสเลอด • ตดเชอทขอเทยม• ตดเชอทเยอบหวใจ ลนหวใจ หรอ ทลนหวใจเทยม

• ตดเชอในปอด


19

เศษอาหารตกคาง

Aspiratechoke!


20

มะเรงชองปากhttp://oralcancerfoundation.org


21

สขภาพชองปากสขภาพโดยรวม

ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว

จดการกบปจจยเสยงรวม


• ลมหายใจไมเหมนจนรบกวนการเขาสงคม• กนขาวได• ไมเสยงตอการตดเชอ โดยเฉพาะทปอด• ไมเจบ ไมปวด รสกสบายด• รมฝปากและลนไมแหงแตกเปนแผล ลนไมมคราบเกาะหนา ปากชมชน

• เหงอกไมอกเสบ บวม

เปาหมายกวางขนมาอกนด


23

เจบ! ปวด!• นอนไมหลบ • ซมเศรา • ไมสบาย


23



23



24

ไมมฟนแลวไมเปนไรใชมย?


25(Iowa Geriatric Education Centre, 2005)


26

(Iowa Geriatric Education Centre, 2005)


สงวยอยางมศกดศรSuccessful aging (ไมตองไปแอนตเอจจง)

อยอยางมคณคาอายเปนเพยงตวเลข(อายไมเยอะแตรางกายจตใจแกกได)

เปาหมายหลก


ทศทางกระแสนยม (Trends)Successful aging = Aging-in-place “ชราทบานเราเอง”

,1990 )(

Dignity สมศกดศรSelf-fulfillment เตมเตมตามทตนตองการSocial inclusion ไมถกแบงแยกSafety and Security ปลอดภย มระบบดแลFairness อยางเปนธรรม


29

หลกการทางานกบผสงอาย• ใหอสระ เพมศกยภาพ• มสวนรวม คงความเปนตวเขา• ดแลดวยความหวงใย• เคารพในศกดศร

United Nations


30

เปาหมายของ Long-term care

• ยดเวลาทผปวยชวยเหลอตนเองได

• ทำใหกระบวนการเสอมถอยมนชาลง

• ทำใหเขามคณภาพชวตทดทสด เทาทจะทำได


31

ถาเขาไมเหนความสาคญ?ถาเขาปฏเสธ? ถาสอสารไมได?

ทาความเขาใจไมบงคบ

กลบไปหาใหมเปนระยะ…

เขาตองการเมอใด เราตองพรอม


32

ความพการ ทพลภาพ ความออนแรง

มขนมลง


33

ผปวยไมรวมมอ

• เขาใจโรค เขาใจสภาวะ• จบมอ แตะไหล ยม• ใจเยนๆ • เรยนรเทคนค


34

การดแลผปวยระยะสดทาย• ตองคยเรองนได ตองรบใหได• มองใหเหนเปนเรองธรรมดา

ทาอะไรใหเพยงเลกนอยแตผลมนอาจใหญหลวง


35





36

Aging mouth


37

การสญเสยฟนไมใชขบวนการชราภาพ


สรางเสรมสขภาพvs

สงเสรมปองกนอะไร? ทาไม?

รกษาไมไหว

ปองกนไดปจจยเชงสงคมมนกเยอะ


1. นโยบายสาธารณะ2. สงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ3. ทกษะชวตของบคคลเพอสขภาพ4. ชมชนรวมมอกระทาการเพอสขภาพ5.ทศทางใหมของบรการสขภาพ

กฎบตรออตตาวา

ottawatourism.ca


40

ชนาและเชอมประสานใหไดมาซง โครงสรางพนฐาน


41

http://www.translink.ca/en/Rider-Info/HandyDartWednesday, March 27, 13

42

Public awareness


รามะนาด

ภาพจากขางซองบหร

(ปรทนตอกเสบ)

โรคหวใจและหลอดเลอดโรคเบาหวาน

เกยวของกบ


44

ยาสบแอลกอฮอลนาตาล

ความเครยดฯลฯ


45

ในกรณทผปวยกลนลาบาก (Dysphagia)ระวงปอดอกเสบ จากการสาลก

Aspiration pneumonia จากการใชเครองชวยหายใจ

Ventilator-associated pneumonia (VAP)


46





47

ทาอะไรไดบาง• ตรวจเพอเฝาระวงโรค (มฟนทก 6 เดอน ไมมฟนทก 1 ป)• เขยนแผนการดแลเฉพาะบคคล• ใหความรและฝกทกษะการดแลสขภาพชองปาก• สรางปจจยทเออตอการดแลตนเองทบาน• จดการกบปจจยเสยงรวม (อาหาร ออกกาลงกาย อารมณ)• สงรกษาตอ/ประสานงานการรกษาและปองกนโรค

“สรางทม”


48

แหลงงบประมาณ

• กองทนฟนฟระดบจงหวด• กองทนทนตกรรม• อบต./เทศบาล• อนๆ


49

พฒนาศกยภาพผปวย ผดแล แกนนาชมชน

• ผปวยตดเตยงธรรมนญสขภาพตาบลชะแล• http://www.youtube.com/watch?v=CkNXr1GtnXI

แหลงขอมลตางๆ• http://www.dinoh.org/library• http://www.nidcr.nih.gov/OralHealth/Topics/DevelopmentalDisabilities/


http://www.youtube.com/watch?v=CkNXr1GtnXI

http://www.youtube.com/watch?v=CkNXr1GtnXI

http://www.dinoh.org/library

http://www.dinoh.org/library

50

ไอเดยการทางานสงเสรมสขภาพ ในกลมประชากรผสงอาย

“Centre for Healthy Living” ในแคนาดา• ควบคมยาสบ/สรา• โภชนาการ• ทนตสาธารณสข


51


“ไกลหมอไดถากนแอบเปลวนละลก”


51


“ไกลหมอไดถากนแอบเปลวนละลก”


52


ไลฟสไตล (LifeStyle Approach)

• L: Living Arrangement อย อยางไร พอใจหรอไม• I: Independent Activities อาบนาแปรงฟนเอง ทานขาวเอง มอสระตามใจตองการหรอไม• F: Family Activities พบหนา/ทานขาวกบคนในครอบครวบอยหรอไม• E: Eating Habits กนดมอะไร บอยแคไหน พอใจรเปลา

• S: Spiritual Activities ไดรวมพธกรรมทางศาสนาหรอไมอยางไร ไดทางานจตอาสาบางหรอไม• T: Treatment Program พอใจกบบรการทางการแพทยหรอไม• Y: Youth-Senior Program ไดเจอไดเลนกบรนหลานบอยแคไหน• L: Literacy Program อานหนงสอประเภทไหนเปนประจาหรอไม• E: Exercise Program ออกกาลงกายทไหนและบอยแคไหน


53


• ขยายกลมเปาหมายกลมเปาหมายหลก: ผสงอาย (ไมไดมแคในชมรมฯ)กลมเปาหมายรอง: ครอบครว คนดแล ชมชน

• อยายดตดกบรปแบบจดหมายเดยวกนไปไดหลายทางความแนนอนคอความไมแนนอน


54


• สารวจความตองการและความคาดหวง ผสงอายอยเสมอ

• เปนแหลงใหขอมลทถกตองและทนสมย

• ใสใจกบอปสรรคทขดขวางการมสวนรวม


55


• สาเรจแลวอยาหยดถาอยากใหงานยงยน

• ใชหลายๆยทธวธใหเสรมผลกน


56

โมเดลททางออสเตรเลยและอเมรกาเหนอแนะนา

• หาตว แชมปเปยนดานสขภาพชองปากใหได เปนคนเชอมกบทนตบคลากรและเปนผนาดานน

• จดทาคมอหรอเอกสารเกยวกบกฎ กตกา และ วธปฎบตของทม

• ตรวจคดกรองเปนระยะๆ โดยใช OHAT หรอ วธอนๆ

• สงตอเพอการตรวจอยางละเอยดและรบการรกษาตอไป

• จดทาแผนการดแลประจาตวผปวย และ ทบทวนปรบปรงแผนเปนระยะๆ (individualized oral hygiene care plan)

• ฝกอบรมเสรมทกษะการดแลสขภาพชองปากเปนระยะๆ[MacEntee et al., 1999; Thorne et al., 2001; Chalmers, 2005]


57

Practical Oral Care for People With Developmental Disabilities

http://www.nidcr.nih.gov/OralHealth/Topics/DevelopmentalDisabilities/

series of publications


58

วดโอสอนเทคนค oral care

• วดโอชด http://www.youtube.com/user/RNAOVideo

• MOUth project http://www.ssri.psu.edu/news/2011/managing-oral-hygiene-using-threat-

reduction-mouth

อนๆ• http://www.youtube.com/watch?v=AVsMmppYXrI&feature=related• http://www.youtube.com/watch?v=gJDGLzKcqyU&feature=related• http://www.youtube.com/watch?v=hT-kxGlbD5k&feature=related


59

http://web.me.com/alisondougall/IADH_EDUCATION/Home.htmlWednesday, March 27, 13

60

งานสรางเสรมสขภาพชองปากคนพการสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ สสพ.

http://www.oha-th.com


61


62 ภาพจากแผนพบของ

Niigata University, oral rehab

มาตรการปองกนโรคในชองปากของผสงอาย

โดยเฉพาะในกลมพงพา


63

ผสงอายทแปรงฟนเองไมได

(Courtesy: Prof. Michael MacEntee)Wednesday, March 27, 13

64

รากฟนผ

(Fejerakov and Kidd, 2003)Wednesday, March 27, 13

65

ยาทมผลขางเคยงทาใหปากแหง• ยาแกแพ ยาโรคซมเศรา ยาความดน ยาขบปสสาวะ ยารกษาโรคพารกนสน ยานอนหลบ กลอมประสาท


66

กลนนาลายไมลง/นาลายไหลยอย ในคนไขพารกนสน


67

แผนเฉพาะคน เพอการดแลสขภาพชองปากประจาวน


68

แผนการดแลรกษาสขภาพชองปากมฟนเทยมฟนแท

กลนลาบากนาลายนอยเยอบชองปากอกเสบ

ผปวยมะเรงผปวยอมพาต ผปวยใหอาหารทางทอผปวยเบาหวานผปวยหมดสต ฯลฯ

สอสารไดเดนได

ชวยทงหมดชวยบางขนตอนสามารถทาไดเอง

มผดแลประจา

ฯลฯ


69

เรมจากการตรวจคราวๆ

Oral screening

Oral Health Assessment Tool(OHAT)


70

ตรวจคราวๆ ระบปญหาไดปวดฟน ฟนผเปนร ฟนโยก เหงอกแดงบวม ฟนแตกบนหก เปนแผล มตม มกอน

OHAT (7.8 นาท/คน)0 = ไมมปญหา1 = ผดปกต แตไมรบ 2 = ตองพบหมอดวน









78


79

ทาอยางไรฟนถงไมผ

• กาจดคราบจลนทรย

• สงเสรมการคนกลบของแรธาต

• กระตนนาลาย

• ปรบพฤตกรรมการกน


“2 x 2 x 2 x 2 x 2”แปรงฟนวนละ 2 ครง

ครงละ 2 นาท

แลวไมทานอะไร 2 ชม.


“2 x 2 x 2 x 2 x 2”แปรงฟนวนละ 2 ครง

ครงละ 2 นาท

“พยายามไมบวนนาเกน 2 ฝามอ”แลวไมทานอะไร 2 ชม.


2 ถวลนเตา ดวยยาสฟนฟลออไรด 1000ppm

(1 เมด = 0.25 g)


• 5,000 ppmวนละ 2 ครงไดผลดกวายาสฟนธรรมดา 2 เทา

ยาสฟนแบบหมอตองจายให

Stephen et al Baysan et al (2001)

คอลเกต เพรบวเดนท


แปรงขนนม หวแปรงเบอรเลก

แปรงกอนหรอหลงอาหาร?แปรงเหงอก แปรงลน?


แปรงลนดวยนะ

ภาพจากแผนพบใหความรของ Niigata UniversityWednesday, March 27, 13

85

แปรงซอกฟน


86

ไมแนะนาใหใชไหมขดฟนแบบธรรมดา


Chlor

hexid

ine

0.12%Sodium

Fluoride

0.2%

นายาบวยปากวนละครง

Wyatt & MacEnteeLTC Study

กนและแกปญหาฟนผ


Chlor

hexid

ine

0.12%Sodium

Fluoride

0.2%

นายาบวยปากวนละครง

Wyatt & MacEnteeLTC Study

กนและแกปญหาฟนผ


ถาใชคลอเฮกซดใหเวน 30 นาทกอนหรอหลงการใชฟลออไรด


• 250ppm (0.05%) NaF• 500ppm (0.2%) NaF• 920ppm (0.2%) neutral NaF

นายาบวนปากปองกนฟนผ

แนะนาใหใชในกลมเสยงFDI Statement Fluoride and Dental Caries June 2000


1. ใหฟลโอไรด

2. ฆาเชอโรค 3.ไมผสมแอลกอฮอล

นายาบวนปาก


ถาจะปองกนฟนผ ไมเอาแบบ: ไมมฟลออไรด หรอ มแอลกอฮอล



รากฟนผ นมๆขยๆ



(Fejerakov and Kidd, 2003)

4 เดอนผานไป ดแลตวเองอยางเดยว



แบบนเรยกวาหยดผแลว


US

UK

ทาฟลออไรดวารนชทก 3-6 เดอน


96


97


RECALDENT™ (CPP-ACP)

• MI paste (tooth mousse) & Recaldent gum

Casein Phosphopeptide- Amorphous Calcium Phosphate


Silver Diamine Fluoride (SDF) solution

• Saforide (TN), Japan• Cariestop, Cariestatic, Bioride (TN), Brazil• FluropatV (TN), Argentina

• SDF 380mg per 1m


100

Mori H et al. (2006)Intensive Care Medicine 32:230-6

Sjogren et al. (2008)J Am Geriatr Soc 54: 2124-30 Terpenning M. (2005)

Clin Infect Dis. 40(12): 1807

การทาความสะอาดชองปากทกวน

• ลดอตราการเสยชวตจากปอดอกเสบ ~10%• ลดอตราการเปนไขได 9-21%


101

0.12% CHX สเปรยวนละครง(Perio Kin Spray)

Clavero J et al., (2003) J Clin Periodontol 30:773-7.

กลว 1% povidone iodine หลงอาหาร อยางนอยวนละครง

Ishikawa A et al (2008)J of Dental Res 87(6):594Yoneyama T et al (1999) Lancet 354:515

เสรมจากการกาจดคราบจลนทรย/เศษอาหารอยางนอยอาทตยละครงโดยมออาชพ


102

- นายาบวนปากผสมแอลกอฮอล - ไฮโดรเจน เปอรออกไซด- ฟองนาชบเลมอนกลเซอรน- แปรงขนแขง- ยาสฟนทมฟองเยอะ (ใส Sodium Lauryl Sulfate: SLS) หรอมสารฟอกสฟน

หามใชในผปวยปากแหง (xerostomia) หรอ เยอบชองปากอกเสบ (mucositis)


• คอลเกต เพรบวเดนท 5,000 ppmวนะ 2 ครง ไดผลดกวายาสฟนธรรมดา 2 เทา Stephen et al Baysan et al (2001)

ไมม SLS (Sodium Lauryl Sulfate)


การรกษาเยอบชองปากอกเสบ (mucositis)

• นาเกลอ (Saline) • นายาบวนปากพเศษ (Magic mouthwash: Benadryl, viscous lidocaine, a topical

steroid, anti-fungal, antibiotic, antacid gel)• ยาชาเฉพาะทชนดทา

http://www.mims.comWednesday, March 27, 13

การจดการกบภาวะปากแหง• ดมนาใหพอเพยง จบนาทละนดแตบอยๆ• อาหารทมกลนและรสชาตดๆ มกากเสนใยเยอะๆ• นาลายเทยม• ยาทารมผปาก


106

เจลหลอลนสตรนา หรอ วาสลน


107

นายาบวนปาก/ นาลายเทยมคณะทนตแพทยศาสตร จฬาฯคณะทนตแพทยศาสตร มหดลรพ. รามาธบด


108http://www.dent-in-found.org/project03.phpWednesday, March 27, 13

109

(Iowa Geriatric Education Centre, 2005)


ยาตานเชอรา• ไมใชยาอม clotrimazole troches (เพราะมนาตาลสง)• Nystatin oral suspension Micronazole gel (ใหเภสชผสมแบบไมใสนาตาลไดจะดมาก)• Nystatin ointment (ดทสด)


111

แปรงฟนเทยมดวยทงดานนอกและดานใน


112

แปรงสาหรบฟนเทยม


113

สาคญคอมฝาปด


เคลดลบการดแลในแตละวน• ยดหยนในเรองเวลาทจะแปรง • หลายครงตองชวยกน 2 คน• ใสถงมอ• อยาเอานวเขาไปอยระหวางฟน• แปรงขนนม หวเลก • แปรงซอกฟน floss holder• อยาลมถอดฟนเทยมทาความสะอาดดวย• กมมอผปวยไว หรอใหถอผาขนหนมวน/ตกตา• หรอ กอดจากดานหลง• ใหผปวยนอนตะแคง ใชผาหรอถาดรปไตรอง


ลาดบขนตอนการแปรงฟนวธ “mob and go”

1. เชดกาจดเศษอาหารและคราบชนใหญออกกอน นวดใหทว2. ในขนแรกน ถาเปนไปไดใหผปวยกดฟนไว 3. แปรงดานนอกของฟนทกซกอน ใชทาแปรงทถนด4. ดานในของฟนหลงลางเปนตาแหนงสดทายทจะแปรง ซบนาลายและเศษอาหาร/คราบจลนทรยตลอดการแปรง


เชดเศษอาหารชนใหญๆออก

กระตนกลามเนอและเยอบชองปากWednesday, March 27, 13

117

บรหารกลามเนอเพอชวยในการกลน


118


119

ภาพจากแผนพบใหความรของ Niigata University

นวดกระตนตอมนาลาย


120

desensitize

Nishimura et al, 2007 Residential care education in Japan

ลบโดยรอบรมฝปากเบาๆ


121

Open Wide® Disposable Mouth Rest


122


123

ดดแปลง

http://community.wihd.org/Page.aspx?pid=302Wednesday, March 27, 13

123

ดดแปลง

http://community.wihd.org/Page.aspx?pid=302Wednesday, March 27, 13

124


125


126

อปกรณ


127


128

1.แนะคว เรมให

2. ชวยจบ


129

3. ทาให

เบยงเบนความสนใจ (distraction)ใหคนเขามาทาเปนวามาชวย (rescuing)


130

Bridgingใหถอของทจะใชไวในมอผปวย


131

นมนวล ออนโยน


132

ระวงผดแล ปวดคอ ปวดหลง!



134


135ภาพจากแผนพบใหความรของ Niigata University


136


137


138



นมนวล ออนโยน


141

กจกรรมเปลยนเจตคต“เอาใจเขามาใสใจเรา”

งานปฐมนเทศแพทยอนเทรนคณะแพทยศาสตร UNC, สหรฐอเมรกา


142

GLAUCOMAตอหน

CATARACTตอกระจก

DIABETIC RETINOPATHYเบาหวานขนจอประสาทตา

MACULAR DEGENจอประสาทตาเสอม

Age-friendly Primary Health Care (PHC) Centres Toolkit

http://www.who.int/ageing


สงตอเพอพบทนตแพทย• ปวดฟน • ฟนปลอมหก หลวม• พบกอนเนอ หรอ แผลในชองปาก• กอนหรอหลงรกษามะเรง• มปญหาเรองการดแล


การเตรยมตวกอนมาทาฟน•อยาหยดยาสลายลมเลอดมาเอง•อยาลมทานยาความดน•ทานยาหรออาหารเสรมอะไรอย บอกหรอเอายาใหหมอดกได

•มโรคประจาตวกรณาบอกหมอ


ขอบคณคะ…คาถาม?…


Talk at ebina house 2556

Documents

sodium lauryl sulfate

feature related http

al baysan

wyatt

pid 302 wednesday

123 http

http

macentee