TRƯỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNGKHOA KỸ THUẬT CÔNG TRÌNH Bài giảng môn: Trắc địa đại cươngPGS.TS. Đào Xuân LộcBài 5 D U ÏN G C U ÏV A ØPH ÖÔN G PH A Ù P Ñ O CAO 6 .1. KHAÙ I NI EÄ M CHUN G Ñoäcao cuû a moä t ñi eå m t r eân maë t ñaá t l aøkh oaû n g caù ch t h eo ph öôn g d aâ y doï i t öøñieåm ñoù ñeán maë t Geoi d. Ñeåxaù c ñ ò nh ñoä cao caù c ñi eå m, t a ñ o ñ oächeâ n h cao gi öõa ch uù n g, sau ñoùdöï a v aø o ñoäcao ñi eå m ñaà u v aø caù c ñ oäc h eânh cao ño ñöôï c t í n h r a ñ oä cao caù c ñi eå m. Coù t h eåño ñ oächeânh cao gi öõa caù c ñ i eå m baèn g caù c p h öôn g p haù p k h aù c n h au vôù i möù c ñ oä ch í n h xaù c k haù c n h au. T uø y t h eo duï n g cuï vaø ph öôn g ph aù p ñ o t a ch i a t haø nh caù c l oaï i sau: ño cao h ình hoï c (ñ o cao t r öï c t i eá p), ño cao l öôï n g gi aù c (ño cao g i aù n t i eá p), ño cao aù p k eá , ño cao cô h oï c … T r ong chöôn g naø y chæt rình baø y ph öông ph aù p t höùnhaá t vaøt höùhai laøh ai ph öông ph aù p thoân g d uïn g n h aá t t r on g t r aé c ñòa. 6. 2. PHÖÔNG PHAÙ P ÑO CAO HÌ NH HOÏ C Ño cao h ì nh hoï c döï a v aø o t r uï c n gaé m n aè m n gan g cuû a oá n g k ính maù y ñ o cao ( N ivoâ ) v aø mi a ñ eå xaù c ñ ò nh ñoä ch eâ n h cao g i öõ a h ai ñi eåm t r eâ n maë t ñaá t . Coù hai caù ch ño cao hìn h hoï c: ñ o cao ph ía t r öôù c vaø ño cao t öø gi öõ a. 1. Ñ o cao p hí a t r öôù c Gi aûsöû coùhai ñi eå m A vaø B t reân maë t ñaá t , bi eá t ñoäcao cuû a ñ i eåm A laø H A , xaù c ñònh ñoä cao H B cuû a ñ i eå m B . Ñaë t maù y N i voât aï i A vaømi a t aï i B, th eo H .6.1, cheâ nh cao h AB gi öõ a h ai ñi eå m A, B ñö ôï c t ín h t h eo coân g t höù c: h AB = i A – b (6.1)
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Ñeåxaùc ñònh ñoäcao caùc ñieåm, ta ño ñoächeânh cao giöõa chuùng, sau ñoùdöïa vaøo ñoäcao
ñieåm ñaàu vaøcaùc ñoächeânh cao ño ñöôïc t ính r a ñoäcao caùc ñieåm. Coùtheåño ñoächeânh cao
giöõa caùc ñieåm baèng caùc phöôn g phaùp khaùc nhau vôùi möùc ñoächính xaùc k haùc nhau.
Tuøy theo duïng cuïvaøphöông ph aùp ño ta ch ia t haønh caùc loaïi sau: ño cao h ình hoïc (ñocao t röïc t ieáp), ño cao l öôïng gi aùc (ño cao giaùn t ieáp), ño cao aùp k eá, ño cao cô hoïc …
Mia duøng t rong ño cao thöôøng laøm baèng goã, daøi 3 hoaëc 4 m, hai ñaàu coùbòt saét, t r eân
maët mia coùkhaéc soá, thöôøng chia ñeán cm (H .6.7).
Neáu yeâu caàu ño cao vôùi ñoächính xaùc t hoâng t höôøng t hì duøng mia 4 m gaäp hoaëc r uùt,sôn soámoät maët (vaïch sôn ñen treân neàn mia t r aéng). N eáu yeâu caàu ño cao töông ñoái chính
xaùc, phaûi duøng mia moät ñoaïn daøi 3 m sôn soáhai maët: moät maët sôn vaïch ñen, moät maët
sôn vaïch ñoû. Ñeåkieåm t ra vieäc ñoïc soáluùc ño, ôûñaùy mia maët ñen ghi tr ò soákhoâng (0
meùt), coøn ôûñaùy mia maët ñoûghi moät tr ò soánaøo ñoùgoïi laøhaèng soá; v ì vaäy mia hai maët
coøn goïi laømi a h aèng soá.
Khi ño thöôøng duøng moät caëp mia haèng soá, caëp mia naøy coùhaèng soákhaùc nhau 100
mm. Ví duï, moät caëp mia haèng soáA-B goàm: mia A coùhaèng soá4473 mm, mia B coùhaèng
Bài giảng môn: Trắc địa đại cương PGS.TS. Đào Xuân Lộc
1. M aùy N ivoâWi ld N 2
H ình 6.8
Maùy N ivoâWild N 2 (H.6.8) t huoäc loaïi coùoáng thaêng baèng daøi vaøvít nghieâng do Thuïy Só
cheátaïo. Maùy coùñoäphoùng ñaïi 24x hoaëc 28x, ñöôøng k ính k ính vaät 40 mm, thòtröôøng oáng k ính
treân 100 m laø3,3 m, giôùi haïn taàm ngaém 2,0 m - , giaùtr òvaïch chia oáng thaêng baèng daøi laø
30”/2 mm, sai soátrung phöông ño cao tr eân 1 km l aø 2 mm (chædo maùy) vaøtroïng löôïng 2,8
kg.
Wild N 2 coùloaïi coùbaøn ñoängan g vaøk ính hieån vi ñoïc soá, cho pheùp ñoïc soágoùc ngang
ñeán phuùt.
Maùy ñöôïc söûduïng ñeåño cao haïng I I I , I V vaøkyõthuaät .
2. M aùy Nivoâ2H -10KL
Maùy N ivoâ2H -10K L do Nga cheátaïo thuoäc loaïi Nivoâtöï ñieàu chænh t ia ngaém nhôølaêng kính t reo (H.6.10) . Sau khi qua vaät k ính (1), t ia ngaém k huùc xaï tr ong laêng k ính
naêm maët lôùn (2) r oài xuoáng laêng k ính treo (4) ñeåchuyeån qua l aêng k ính 5 maët nhoû(3),
sau ñoùñi qua löôùi chæchöõthaäp (5) vaøthò kính (6). Cuïm laêng k ính (2), (3), (4) tr ong heä
thoáng quang hoïc noùi tr eân ñoùng vai tr oø“con laéc töï ñoäng” töï ñi eàu chænh t ia ngaém naèm
ngang khi laêng k ính (4) ôûtr aïng thaùi töï do. Ñeåcho laêng kính (4) ôûtraïng th aùi töï do ta
phaûi caân baèng maùy sô boäbaèng ba oác caân (1) vaøoáng thaêng baèng t roøn (8-H .6.9)
1- OÁc ñieàu quang
2- Kính hieån vi quan saùt parabol oáng thaêng baèng
Maùy ñaët ôûgiöõa hai mia döïng t aïi A vaøB caùch nhau khoaûng 100m. Duøng oác caân ñöa
taâm boït thuûy vaøo giöõa oáng t haêng baèng troøn, xaùc ñònh cheânh cao hAB giöõa A vaøB. Sau
ñoù, duøng caùc oác caân laàn löôït ñöa taâm cuûa boït thuûy vaøo caùc vò tr í I I , I I I , IV, V caùch ñieåm
“O” khoaûng 2 mm (H .6.15).ÔÛmoãi vò tr í I , I I , I I I , I V vaøV cuûa boït nöôùc, ño hieäu ñoäcao hAB 5 laàn, laáy keát quaû
trung bình cuûa caùc vò tr í I I , I I I , IV, V laàn löôït so saùnh vôùi k eát quaûtrung bình cuûa vò tr í
1. Caùc t r òsoácheânh leäch khoâng ñöôïc vöôït quaùmoät gi ôùi haïn cho pheùp. Ñoái vôùi maùy duøng
ñeåño cao haïng I I I giôùi haïn naøy laø3 mm, haïng IV laø5 mm. Neáu vöôït quaùgiôùi haïn cho
pheùp phaûi ñöa maùy veàxöôûng söûa chöõa.
6. 7. CAÙC NGUOÀN SAI SOÁTRONG ÑO CAO HÌNH HOÏC
Keát quaûcuoái cuøng t hu ñöôïc sau khi ño cao hình hoïc laøñoächeânh cao. Trong ñoächeânhcao coùchöùa caùc sai soádo caùc nguoàn khaùc nhau gaây neân. Neáu bieát ñöôïc caùc nguoàn ñoùta coùtheåñöa ra caùc bieän phaùp khaéc phuïc sai soátoát nhaát.
Khi ño cao vôùi möùc ñoächín h xaùc t r ung bình coùtheåkeåñeán caùc nguoàn sai soásau ñaây:
1. Sai soádo truïc ngaém bònghieâng
Maëc duøñieàu k ieän cô baûn (ñieàu k ieän 2) cuûa maùy Nivoâñaõñöôïc k ieåm ngh ieäm vaøñieàu
chænh nhön g t ruïc ngaém cuûa maùy cuõng seõkhoâng naèm ngang maøcoøn leäch moät goùc naøo
ñoùlaøm cho ñoächeânh cao h ño ñöôïc seõmang sai soáneáu khoaûng caùch töømaùy ñeán hai mia
khaùc nhau. Ñeåkhoáng cheáaûnh höôûng cuûa n guoàn sai soánaøy, ñoàng thôøi ñeåñaûm baûo n aêng
suaát lao ñoäng, qui phaïm cho pheùp cheânh leäch giöõa hai khoaûng caùch töømaùy ñeán mia
trong ño cao haïng I I I laø2 m vaøhaïng I V laø5 m.
Bài giảng môn: Trắc địa đại cương PGS.TS. Đào Xuân Lộc
6. 8. PHÖÔNG PHAÙP ÑO CAO LÖÔÏNG GIAÙC
1. Noäi dung phöông phaùp
Ño cao löôïng giaùc laøño goùc ñöùng vaø
ñoädaøi naèm ngang giöõa hai ñieåm treân maët
ñaát ñeåtính ñoächeânh cao giöõa hai ñieåm ñoùbaèng coâng thöùc löôïng giaùc.
Thöôøng duøng phöôn g ph aùp naøy ñeå
xaùc ñònh ñoäcao caùc ñieåm khoáng cheáño veõ
ôû vuøng ñoài nuùi vaø ñoä cao caùc ñieåm ñòa
hình khi ño veõbaûn ñoà.
Ñeåxaùc ñònh ñoächeânh cao giöõa hai
ñieåm A, B, ñaët maùy k inh vó taïi A, döïng mi a t aïi B (H.6.17).Goïi i laøchieàu cao maùy ñaët taïi A, l ' l aøsoáñoïc t reân mia t heo chægiöõa, v laøgoùc ñöùng, s laø
ñoädaøi ngang töøA ñeán B. Ñoächeânh cao giöõa hai ñieåm A, B seõlaø:
hAB = Stgv + i – l ' (6.17)Ñoädaøi ngang S coùtheåño t röïc t ieáp baèng t höôùc t heùp hoaëc baèng chælöôïng cöï tr ong
oáng k ính maùy k inh vó (H .6.17). Neáu ño daøi baèng chælöôïng cöï thì: S = k lcos2v, thay vaøo(6.17) ta ñöôïc:
hAB = k lcos2tgv + i – l ' (6.18)hay: hAB = 0,5k.l .sin2v + i – l ' (6.19)Neáu t a ngaém chægiöõa vaøo soáñoïc baèng ch ieàu cao maùy i ñöôïc ñaùnh daáu t reân mia n ghóa laøta l aøm cho l ' = i th ì:
hAB = 1/2k lsin2v (6.20)Khi ño cao löôïng giaùc ôûvuøng coùñoädoác nhoûthöôøng ñeåoáng k ín h naèm ngang, = 0
khi ñoù: t g = 0; sin = 0
neân: hAB = i – l ' (6.21)2. Ñ oächính xaùc
a- Sa i soátrun g phö ông ño ca o löôïng giaùc baèng moät traïm m aùyTrong phaàn naøy, chuùng ta chæt ìm hieåu ñoächính xaùc ño cao löôïng giaùc khoaûng caùch
ngaén phuïc vuï xaùc ñònh ñoäcao ñi eåm ño veõñòa h ình. Ñoächeânh cao t rong t röôøng hôïp naøyñöôïc laøm troøn ñeán xaêngt imeùt. Sai soáxaùc ñònh chieàu cao maùy i vaøsoáñoïc t r eân mia t heochægiöõa l ' khaùnh oû(khoâng quaù1 cm) neân ñeåtính ñoächín h xaùc xaùc ñònh ñoächeânh caobaèng ño cao löôïng giaùc moät tr aïm maùy ta söûduïng coâng t höùc:
h = S.tg (6.22)Theo coâng thöùc t ính sai soátrung phöông keát quaûño gi aùn t ieáp (3.16) t a coù:
maùy t ôùi mia S = 100 m vaøñoächeânh cao h < 3,0 m.
b- Sa i soági ôùi haïn xaùc ñònh toång ch eânh cao tr ong t uyeáng Neáu laáy tr ò tr ung bìn h cuûa ñoächeânh cao nhaän ñöôïc ôûlaàn ño ñi vaøño veàlaøm ñoä
cheânh cao cuûa moät tr aïm ño:
dodi dovetb
h hh
2
(6.29)
thì vôùi:dodi d0veh h hm m m ta coùsai soátr ung phöông xaùc ñònh ñoächeânh cao baèng moät
traïm ño seõlaø:
( )2 2htb h
1m 2m
4
hay: hht b
mm
2 (6.30)
Thay (6.27) vaøo (6.30) ta ñöôïc:.ht b
Smm
2
(6.31)
neáu ''m 05 ; ' '3438 vaøS tính theo ñôn vò100 m thì:
,ht b
Sm
97 23
Hay laøm tr oøn ta ñöôïc:
ht bS
m100
(6.32)
g Sai soátrung phöông t oång cheânh cao tr ong t uyeán coùn caïnh seõlaø:,hm 0 01S n (6.33)
Neáu l aáy sai soákheùp giôùi haïn veàñoäcao t reân toaøn tuyeán:
gh hfh 3m (6.34)
thì sau khi thay (6.33) vaøo (6.34) t a ñöôïc:
,ghfh 0 03S n (6.35)
Theo (6.26) neáu goùc doác > ,1 66 th ì aûnh höôûng cuûa sai soáño caïnh seõl ôùn, n eân