Sosyal Güvenlik Sistemi Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası Sunumun ana versiyonu Sosyal Güvenlik Kurumu eski Başkanı Sn. A. Tuncay TEKSÖZ tarafından hazırlanmış, bazı bölümler R. Hakan ÖZYILDIZ tarafından eklenmiştir. 2014 www.hakanozyildiz.com [email protected]
93
Embed
Sosyal Güvenlik Sistemi Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası
Sosyal Güvenlik Sistemi Bireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası. Sunumun ana versiyonu Sosyal Güvenlik Kurumu eski Başkanı Sn. A. Tuncay TEKSÖZ tarafından hazırlanmış, bazı bölümler R. Hakan ÖZYILDIZ tarafından eklenmiştir. 2014 www.hakanozyildiz.com [email protected]. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Sosyal Güvenlik SistemiBireysel Emeklilik ve Genel Sağlık Sigortası
Sunumun ana versiyonu Sosyal Güvenlik Kurumu eski Başkanı Sn. A. Tuncay TEKSÖZ tarafından hazırlanmış, bazı bölümler R. Hakan ÖZYILDIZ tarafından eklenmiştir.
BÜTÇEYE YÜKÜSosyal güvelik neden dersimizin konusu?
www.hakanozyildiz.com 2
Sosyal güvelik harcamaları
Faiz dışı harcamaların 1/4 ‘ü kadar.Hemen hemen kamunun toplam yatırımlarına eşit.
www.hakanozyildiz.com 3
Bütçe harcamları esnek değil
Gelirleri dolaylı vergilere, yani harcamalara bağlı olan bütçenin harcamaları esnek değil. Ekonomi küçüldükçe gelirler azalırken, harcamalarda esneklik olmadığı için azalmıyor.Aksine bütçe açığı büyüyor.Büyüyen açığı finanse etmek için daha fazla borçlanmak gerekiyor.
www.hakanozyildiz.com 4
Sistemin yükü her geçen yıl büyüyor
Sosyal devlet vatandaşının geleceğini, emekliliğini, sağlığını düşünmek zorundadır. Ama ne kadar?
www.hakanozyildiz.com 5
Türkiye yine önde...
www.hakanozyildiz.com 6
Devletlerin emeklilik için harcamaları büyüyor
www.hakanozyildiz.com 7
Finansman Açığı Ekonomik İstikrarı Tehdit Edecek Büyüklükte…
Sistemin son oniki yıllık açığı faizde değerlendirilseydi ne olurdu?
2006 sonu (Milyar YTL)
SSK, BK ve ES’nın 1994-2006 arası açıklarının Hazine borçlanma faizleriyle güncellenmiş değeri
687
Toplam kamu borç stoku 363
GSMH 576
www.hakanozyildiz.com 8
Dünya yaşlanıyor, sorun büyüyor
www.hakanozyildiz.com 9
Ancak, ağırlıkla fonlu sistemlerle yönetilen gelişmiş ekonomilerde nüfus gittikçe yaşlanıyor. Emeklilik sonrası hayat beklentisi artıyor. Bu durum emeklilik fonlarını daha fazla getiri elde etmeye zorluyordu. Bu nedenle
daha çok risk almalarına göz yumuldu.
www.hakanozyildiz.com 10
65+ nüfus / Çalışma yaşı nüfusu (14-64) (%)
30 30
19
28 25 24
1118
8
74
6055 54
4540 39
34
21
-5
5
15
25
35
45
55
65
75
2005 2050
Dünyada durum farklıEmeklilik sistemleri fonlara dayalı.Ancak son kriz onların dengesini de bozdu.Sistemde büyük sorunlar var.
www.hakanozyildiz.com 11
Emeklilik fonlarının varlıkları küresel likidite için çok önemli ve yıllar itibariyle artıyor. Fonların % 70’i ABD, İngiltere, Japonya’ya ait.
www.hakanozyildiz.com 12
Emeklilik fonları sanayileşmiş ekonomilerde hayati önem taşıyorlar. Ülke tasarruflarının büyük bir bölümünü oluşturuyorlar. Büyük yatırımlar için
gereken uzun vadeli krediler bu fonlardan sağlanıyor.
www.hakanozyildiz.com 13
EMEKİLİK FON AKTİFLERİ / GSYİH (%)
0
20
40
60
80
100
120
140
Emeklilik Fonlarının paraları borsalarda
Son kriz kamu borçlarını büyüttü. Bu nedenle faizlerin yükselmesi kamu dengelerini ve yatırım kararlarını olumsuz etkiliyor. Ancak, emeklilik fonlarının da daha yüksek getiriye ihtiyaçları var.
www.hakanozyildiz.com 14
Ekonomide bu kadar büyük yer tutan fonlar kayba uğrayınca, ekonomiye etkisi olumlu olmaz.
www.hakanozyildiz.com 15
Emeklilik Fonlarının 2008'in ilk on ayındaki kayıpları (%)
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
Emeklilik fonlarının dengeleri bozuk
1998 yılında 100 birim olan varlıkları, 2010 yılı itibariyle; 140’lar düzeyine çıkabilirken, yükümlülükleri 195’ler düzeyine ulaştı.Denge, yaşlanan nüfus nedeniyle, gittikçe daha da bozulacak.
www.hakanozyildiz.com 16
ABD’nin işi çok zor
Eğer tedbir alınmazsa, 2025 yılında söz verilen sosyal ödemeler + faiz ödemeleri, toplam bütçe gelirlerine eşit olacak.Yani diğer (maaş, askeri vb.) harcamalar için ABD borç bulmak zorunda.
www.hakanozyildiz.com 17
SOSYAL GÜVENLİK NEDİR?
www.hakanozyildiz.com 18
Sosyal Güvenliğin Temel Esasları
• Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder?• Sosyal güvenlik sistemlerine neden ihtiyaç duyulur?• Sosyal güvenliğin hedef kitlesi kimlerdir?• Sosyal güvenliğin sunulma yöntemleri nelerdir?• Sosyal güvenlik yardımlarının (ivazlarının) yapısı ve
amaçları nelerdir?
www.hakanozyildiz.com 19
Sosyal güvenlik terimi neyi ifade eder?
• Sosyal Politika; “gelir dağılımını ve/veya gelirin yeniden dağılımını değiştirerek belirli bir gelirden sağlanan tatmini artıran ve bu sayede toplum hayatında fertler ile sosyal gruplar arasında çıkabilecek çatışmaları ve huzursuzlukları önleyerek sosyal hayatın devamlılığını ve bütünlüğünü sağlamaya yönelik tedbirler ağı ve politikalar demeti” olarak tanımlanabilir.
• Sosyal güvenlik ; “sebebi ne olursa olsun, tehlikeye maruz kalarak muhtaç duruma düşen fertlerin ve ailelerinin uğradıkları tehlikelerin zararlarından kurtarılarak, yaşadıkları toplum içinde, insan haysiyetine yaraşır bir hayat standardına kavuşturulmaları ve muhtaçlığa bağlı ihtiyaçlarının esiri olmaktan ve diğer insanlara bağımlı olmaktan kurtarılmaları garantisi” olarak tanımlanabilir. (Y.Alper.)
www.hakanozyildiz.com 20
Sosyal Güvenliğin amacı, işlevi nedir?
• Ekonomik olarak aktif olunamayan dönemlerde gelir kaybını telafi etmek
• Yoksullukla karşı karşıya olan bireyler için asgari bir güvence oluşturmak
• Sağlık risklerine karşı tedavi güvencesi sağlamak
• Yaşlılar, engelliler, çocuklar gibi korunmaya muhtaç kesimlerin yaşam koşullarını kendilerinin ve toplumun ihtiyaçları doğrultusunda geliştirmek.
www.hakanozyildiz.com 21
Sosyal Güvenliğin Kapsamı
• Hastalık (tedavi edici hizmetler temini)• Hastalık (gelir garantisi temini)• İş kazası ve meslek hastalığı• Analık• Malullük• Yaşlılık• Ölüm• İşsizlik• Aile gelirinin yetersizliği
ILO 102 sayılı “Sosyal Güvenliğin Asgari Normları” Sözleşmesi, 1952
www.hakanozyildiz.com 22
Sosyal Güvenliğin Sağlanma Yöntemleri
• Sosyal sigortalar
• Sosyal yardımlar
• Özel Sigorta Fonları
Aynı nesil içinde veya nesiller arası gelir transferi: kimden alıyor, kime veriyoruz?
www.hakanozyildiz.com 23
Sosyal Sigortaların Temel Özellikleri
• İşçi ve işverenin ödediği primlerle finanse edilir.• Katılım zorunludur.• Nesiller arası ve yoksul ile varsıl arasında gelir transferine
dayanır. • Genellikle Tanımlanmış Fayda(DB) esasına dayanır.• Yardımlardan faydalanmak prim ödeme şartına bağlıdır.• Prim ve yardımın miktarı genellikle sigortalının geliri ile
ilişkilidir.• Devlet ilave prim veya sübvansiyon yoluyla finansmana
katılabilir. • Devlet garantördür.• Yardımları ve idari giderleri karşılamak üzere gelirler özel bir
fonda toplanır ve nemalandırılır.
www.hakanozyildiz.com 24
Sosyal Yardımların Temel Özellikleri
• Vergilerle finanse edilir.Karşılıksızdır.• Yoksulluğun olumsuz ve yıkıcı etkilerini azaltmaya yöneliktir.• Gelir ve ihtiyaç testi yapılarak yoksullara verilmesi esastır.• Belirlenmiş ihtiyaç kategorileri için sosyal yardım bir hak
olarak tanımlanır.• Sosyal yardımın miktarı, başvuranın toplam gelir seviyesini
belirlenmiş asgari geçim seviyesine yükseltecek miktardır. Herkes için eşit değil ihtiyacı kadardır.
• Mutlak yoksulluğa karşı koruma sağlar.
www.hakanozyildiz.com 25
Kişilerin sosyal risklere karşı güvence altına alınabilmesi aşağıdaki biçimde
gerçekleştirilebilir.
www.hakanozyildiz.com 26
SOSYAL GÜVENLİĞİN ARAÇLARI
SOSYAL GÜVENLİKSOSYAL GÜVENLİK
SOSYAL SOSYAL YARDIMLARYARDIMLAR
SOSYAL SOSYAL HİZMETLERHİZMETLER
SOSYAL SOSYAL SİGORTALASİGORTALA
RR
Ulusal Yardım Programları Primli Rejimler
Emeklilik (yaşlılık) Sigortasının Finansmanı
DAĞITIM / PAYG (PAY-AS-YOU-GO) SİSTEMİ
FONLU SİSTEM Kamu tarafından veya özel sektörce işletilen
• Tanımlanmış Fayda (Defined Benefit)Emekli aylığının düzeyi hakkında önceden bir söz verilir.Bu sözün tutulamama riskini bir sponsor üstlenmek zorundadır.
• Tanımlanmış Katkı (Defined Contribution)Emekli aylığının düzeyi emeklilik öncesi toplam birikim düzeyine ve emeklilikte yaşam süresine bağlıdır. Önceden bir söz verilmemiştir. Gelirin düzeyine ilişkin risk sigortalıya aittir.
www.hakanozyildiz.com 28
EMEKLİ MAAŞI HAVUZU (¼ oranı)
GELİRLER=Ortalama Ücret
(maaş) XPrim (=% 20) XÇalışan Sayısı
GİDERLER=Emekli sayısı XOrtalama ücret XEmekli aylığı (=
BAĞ-KURBAĞ-KURESNAF VE SANATKARLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR
ÇİFTÇİLER
İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILAR
*Ev hanımları
*Muhtarlar
EMEKLİ EMEKLİ SANDIĞSANDIĞ
II
DEVLET MEMURLAR
I
TAMAMLAYICI TAMAMLAYICI SANDIKLARSANDIKLAR
OYAK
AMELE BİRLİĞİ
(Zonguldak’taki işçiler)
www.hakanozyildiz.com 30
SOSYAL YARDIM SOSYAL YARDIM PROGRAMLARIPROGRAMLARI
SOSYAL YARDIM SOSYAL YARDIM PROGRAMLARIPROGRAMLARI
SOSYAL YARDIMLAR
SOSYAL HİZMETLER
VATANİ HİZMET TERTİBİNDE ÖDENEN
AYLIKLAR (3292)
İSTİKLAL MADALYASI ALMIŞ OLANLARA
ÖDENEN AYLIKLAR (1005)
SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME
KURUMU (2828)
MUHTAÇ ASKER AİLELERİNE
YARDIMLAR (4109)
SAĞLIK HİZMETLERİ
(2 milyon kişinin yararlandığı YEŞİL
KART) (3816)
65 YAŞ ÜZERİNDEKİ MUHTAÇ ve
GÜÇSÜZLERE YARDIMLAR (2022)
SOSYAL YARDIM VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK
FONU (3249)
DERNEKLER
VAKIFLAR
KIZILAY
GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR
www.hakanozyildiz.com 31
Sigorta kapsamı• Aktif sigortalı : 16,1 milyon kişi
– 10 milyon işçi,– 3 milyon memur
• Pasif sigortalı 9,5 milyon kişi• 1,7 çalışan 1 emekliye bakıyor.• Bağımlılar 35,5 milyon kişi• Her çalışana 2,2 kişi bağımlı.• Her çalışan 3 kişiye bakıyor.• Sosyal güvenlik kapsamındaki nüfus 61,3 milyon
kişi (% 83)
www.hakanozyildiz.com 32
Aktif Sigortalı Sayıları(Milyon Kişi)
www.hakanozyildiz.com 33
Emekli sayısı hızla artıyor. Aynı hızla çalışan sayısının da artması gerek.
Emekli sayısı – Milyon kişi
www.hakanozyildiz.com 34
Gençler iş bulamazsa, emekliler aç kalır. Bütçe açığı daha da büyür.
www.hakanozyildiz.com 35
Nüfus gittikçe yaşlanıyor.Sosyal güvenlik sistemi ?
Türkiye'de nüfusun yaş dağılımı 1980-2040(Yaş gruplarının toplam nüfus içindekli payı - %)
Bilginiz olsun... Gelecekte Türkiye’nin durumu vahim!
www.hakanozyildiz.com 37
Genç bir nüfusa sahibiz fakat hızla yaşlanıyoruz
2005
837 637 437 237 37 163 363 563 763
1
16
31
46
61
76
91
YAŞ
ERKEK KADIN 2026
837 637 437 237 37 163 363 563 763
1
16
31
46
61
76
91
YAŞ
ERKEK KADIN
2050
837 637 437 237 37 163 363 563 763
1
16
31
46
61
76
91
YAŞ
ERKEK KADIN
2075
837 637 437 237 37 163 363 563 763
1
16
31
46
61
76
91
YAŞ
ERKEK KADIN
www.hakanozyildiz.com 38
Aktif/Pasif Oranı ve Çalışabilir Nüfusun Yaşlı Nüfusa Oranı (Diğer Ülkeler ve Türkiye, 1990’lı yılların ortalaması)
Aktif / Pasif Sigortalı
20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş
üzeri nüfus
Aktif / Pasif Sigortalı
20-59 yaş arası nüfus / 60 yaş
üzeri nüfus
OECD - Yüksek gelir grubu 2.1 2.9 Doğu Avrupa ve Eski Sovyetler Birliği 1.6 3.5ABD 3.0 3.4 Azerbaycan 1.5 5.4Kanada 2.5 3.5 Bulgaristan 1.2 2.6Almanya 1.9 2.8 Çek Cumhuriyeti 1.9 3.2İngiltere 2.5 2.6 Estonya 1.7 3.0Fransa 2.1 2.7 Macaristan 1.3 2.8İtalya 1.4 2.6 Kazakistan 1.5 5.3Portekiz 1.8 2.9 Polonya 1.9 3.4İspanya 1.8 2.7 Romanya 1.7 3.1Yunanistan 2.3 2.4 Ukrayna 1.3 2.9
Latin Amerika ve Karayipler 4.1 6.0 Afrika - Güney Sahra 15.2 8.3Arjantin 1.6 3.7 Doğu Asya ve Pasifik 4.9 6.7Brezilya 1.7 7.1 Çin 5.3 5.8Şili 4.1 5.7 Endonezya 2.6 7.4Meksika 8.0 7.8 Kore 8.3 6.3Peru 3.2 7.0 Singapur 12.5 5.6
Kuzey Afrika ve Orta Doğu 3.3 6.6 Vietnam 1.8 6.2Cezayir 2.9 7.7 Türkiye 2.0 7.1Mısır 2.9 6.8İsrail 3.2 4.6Tunus 4.9 6.8
Kaynak: Dünya Bankası
www.hakanozyildiz.com 39
Aktif/Pasif oranı, çalışabilir nüfusun yaşlı nüfusa oranıylane ölçüde uyumlu?
www.hakanozyildiz.com 40
0.00
0.65
1.30
Kore
Meksik
a
Yunanis
tan
İngilt
ere
Çin
AB
D
Fra
nsa
Kanada
Tunus
Şili
İsra
il
Alm
anya
İspanya
Port
ekiz
Çek C
um
.
Esto
nya
Rom
anya
Polo
nya
İtaly
a
Bulg
arista
n
Peru
Macarista
n
Ukra
yna
Mıs
ır
Arjantin
Cezayir
Endonezya
Kazakis
tan
Vie
tnam
Turk
iye
Azerb
aycan
Bre
zily
a
Uyumlu
Uyumsuz
Türkiye’de Hayatta Kalma Beklentisi, 2002(Kadın-Erkek Ortalama)
yaşlı bağımlılık oranı(65+/15-64)genç bağımlılık oranı (0-14/15-64)toplam bağımlılık oranı (0-14 ve 65+)/15-64emeklil ik sistemi bağımlılık oranı (emekli/aktif)
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
İspany aMalta
Portekizİtaly a
Av ustury aFransa
LuksemburgHollanda
Slov aky aFinlandaBelçikaÇekos.
Koreİsv eç
İzlandaİsv içre
ABDMacaristan
Almany aNorv eç
Japony aPolony aKanadaİngiltereTürkiy e
Her hizmet yılı için hak edilen emekli aylığı bağlama oranı
yüksek…
www.hakanozyildiz.com 43
Ele geçen ücrete göre aylık bağlama oranı yüksek...SSK: % 90, BK: % 127, ES: %106
75
71
65
51
65
72
13
9
13
16
20
9
20
5 1
ES Aylık Bağlama Oranı
ES Brüt Maaş
Bağ-kur Aylık Bağlama Oranı
Bağkur Brüt Maaş
SSK Aylık Bağlama Oranı
SSK Brüt Maaş
Brüt Maaşa Göre Dağılım %
Net ücret Vergiler Emeklilik primi Sağlık primi İşsizlik sig.primi
www.hakanozyildiz.com 44
Mevcut emeklilerimizin büyük bir bölümü genç…58 (K) – 60 (E) Yaşın Altındaki Emeklilerin Toplam Emekliler İçindeki Oranı
SSK
0%
20%
40%
60%
80%20
02
2004
2006
2008
2010
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
% e
mek
lilik
yaş
ının
altı
nda
Kadın
Erkek
Emekli Sandığı
0%
20%
40%
60%
80%
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
2016
2018
2020
2022
2024
2026
% e
me
klili
k ya
şın
ın
altı
nd
a
Kadın
Erkek
www.hakanozyildiz.com 45
SOSYAL GÜVENLİK REFORMUNUN DÖRT ANA BİLEŞENİ
• Bileşen 1- Hak ve yükümlülüklerin eşitlendiği, mali olarak sürdürülebilir tek bir emeklilik sigortası sisteminin kurulması
• Bileşen 2- Nüfusun tamamına, eşit, sağlık tesislerinin ortak kullanıldığı, kolay ulaşılabilir ve kaliteli sağlık hizmeti sunumunu finanse eden genel sağlık sigortası sisteminin oluşturulması
• Bileşen 3- Dağınık bir halde yürütülen sosyal yardımların merkezi olarak izlenebildiği, nesnel yararlanma ölçütlerine dayalı bir sosyal yardımlar sisteminin oluşturulması ve halen sosyal güvenlik kurumları tarafından sürdürülen primsiz ödemelerin toplulaştırılması
• Bileşen 4- Bu üç temel işlevin mali kurum disiplini içinde, bütünleşmiş, etkin ve vatandaşlarımızın günlük hayatlarını kolaylaştıracak şekilde sunulduğu yeni kurumsal yapının oluşturulması
www.hakanozyildiz.com 46
Yaşlılık Aylığı Alma Şartları
Emeklilik Koşulları
SSK BK (1479) ES
İlk Kurulduğunda 25 Yıl + 5000 Gün + 60 Yaş
15 Yıl + 5400 Gün + 55-60 Yaş
30 Yıl + 10800 Gün + 50 Yaş
2000 Öncesi 20-25 Yıl + 5000 Gün
20-25 Yıl + 7200-9000 Gün
20-25 Yıl + 7200-9000 Gün
2000 Sonrası 25 Yıl + 7000 Gün + 58-60 Yaş
25 Yıl + 9000 Gün + 58-60 Yaş
25 Yıl + 9000 Gün + 58-60 Yaş
Reform Yasası 7200 Gün + kademeli olarak 65 Yaş
www.hakanozyildiz.com 47
ÜLKELER KADIN ERKEK
YUNANİSTAN 65 65
İSPANYA* 65 65
İRLANDA 65 65
İTALYA 60 65
HOLLANDA 65 65
PORTEKİZ 65 65
İSVEÇ 65 65
LİTVANYA 59 62,5
POLONYA 60 65
SLOVENYA 63 65
KIBRIS 65 65
MACARİSTAN 62 62
NORVEÇ 67 67
İSVİÇRE 64 65
AMERİKA ** 65 65
Kaynak: Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanındaki Ülkelerin Sosyal Koruma Alanında Ortak Bilgi Sistemleri, 2006, (MISSOC-2006)
Edward Whitehouse " OECD, Latin Amerika/Karayipler, Doğu Avrupa/Merkez Asya Ülkelerinde Emeklilik Sistemi Analizi",OECD-2003
*İspanya'da tehlikeli işlerde çalışanların emeklilik yaşlarında farklılıklar oluşabilmektedir.
** 2027 yılına kadar kademeli olarak 67'ye yükseltilecektir.
www.hakanozyildiz.com 48
Ülkelerde Emeklilik Yaşları
Reformla Birlikte Emeklilik Sonrası Yaşam Beklentisi
Erkekler
47 51 56 60 65 68
27 24 21
6665
1916171715
0
20
40
60
80
100
2005 2015 2025 2035 2045 2055 2065 2075
Yıl
Emeklilik Yaşı Emeklilik Sonrası Yaşam Süresi
Kadınlar
44 48 52 58 63 68
33 31 28 24 20 19
6665
2020
0
20
40
60
80
100
2005 2015 2025 2035 2045 2055 2065 2075
Yıl
Emeklilik Yaşı Emeklilik Sonrası Yaşam Süresi
www.hakanozyildiz.com 49
Mevcut sistem 5510 REFORM
SSK
Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH
kadar
Ortalama prime esas günlük kazançtaki değişim oranı (DO)ile (TÜFE) değişim oranının toplamının yarısıdır.
-Mevcut kamu çalışanları için son aylık,- Kanunun yürürlük tarihinden sonra göreve başlayan ve BK kapsamındaki sigortalılar için TÜFE + %25 GSYİH
BK
Kazancın ait olduğu yıldan itibaren aylık tahsis talep tarihine kadar TÜFE * GSYİH
kadar
ESEn son maaşına göre
Geçmiş Yıllar Kazançlarının Güncellemesi
www.hakanozyildiz.com 50
ÜLKELER KAZANÇLARIN GÜNCELLENMESİ
DANİMARKA Emekli aylığı geçmiş dönem kazançlarına bağlı değil.
BELÇİKA Fiyat Endeksi
HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi
ALMANYA Ücretten Emeklilik Katkı Payı Düşülmektedir.
FRANSA 1987 Öncesi Ücret, 1987'den itibaren Fiyat Endeksi
İRLANDA Ödenen ortalama primlere göre emekli aylığı hesaplanıyor. Kazançlara göre belirlenmiyor.
İTALYA Aylığın başlangıcından önceki 5 yıllık ortalama GSYİH büyüme oranı.
LÜKSEMBURG Fiyat/Ücret Endeksi
HOLLANDA Temel Emeklilk için Net Minimum Ücret Endeksi
AVUSTURYA Fiyat Endeksi + Düzensiz Reel Artışlar
PORTEKİZ %75 Fiyat + %25 Ücret. Bu endeks Tüketici Fiyat Endeksinin % 0,5'inden fazla olamaz.
FİNLANDİYA %80 Fiyat + %20 Ücret Endeksi
İSPANYA Son 2 yıllık kazançları aynen, diger geçmiş yıllar kazançları için Fiyat Endeksi
İSVEÇ Ortalama Kazanç Artışı
İNGİLTERE Fiyat Endeksindeki Artış ya da %2,5
LETONYA Prime Esas Kazanç Artışı
Kaynak: MISSOC 2006www.hakanozyildiz.com 51
Mevcut sistem 5510 TASARI
SSK
4447 sayılı yasa ile bir önceki ayın TÜFE artış oranı kadar artırılması
gerekir.
Ancak; yıllık olarak çıkan yasalarla; 2003 yılından itibaren yapılan yasal
düzenlemelerle seyyanen veya yılda 2 defa olmak üzere oransal olarak
artırılmakta
Bağlanan gelir ve aylıkların her yılın Ocak ve Temmuz
ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere yılda iki defa 6 aylık
TÜFE oranlarına göre.
İlk defa bu Kanunun yürürlük tarihinden sonra sigortalı olan kamu görevlileri ile
4 (a) ve 4 (b) kapsamındaki
sigortalılar için bağlanan gelir ve aylıkların her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere yılda iki defa 6 aylık
TÜFE oranlarına göre artması.
Mevcut kamu görevlileri ile bunların emeklileri
için ise memur maaşlarındaki artışa
göre
BK
2003 yılından itibaren yapılan yasal düzenlemelerle seyyanen veya yılda 2
defa olmak üzere oransal olarak artırılmakta
ES Memur maaş katsayısına göre
Emekli Aylıklarının Artışı
www.hakanozyildiz.com 52
ÜLKELEREMEKLİ AYLIKLARININ ARTIRILMASI
DANİMARKA Temel Emekli Aylığı için Nominal Ücret Endeksi diğerleri için ihtiyari bir artış.
FRANSA Kamu Emeklilik Sistemi için Fiyat Endeksi (1993'ten beri)
BELÇİKA Kamu Emeklilik Sistemi Fiyat Endeksi
ALMANYA Net Ücret Endeksi
SLOVENYA Net Ücret Endeksi
HIRVATİSTAN Nominal Ücret Endeksi
İSVEÇ TÜFE ve Reel Büyüme'den %1,6 çıkarılmaktadır.
LETONYA Fiyat Endeksi
İNGİLTERE Fiyat Endeksi
İRLANDA Fiyat Endeksi
İTALYA Fiyat Endeksi
PORTEKİZ Fiyat Endeksi (ilave olarak düzensiz artışlar)
HOLLANDA Temel Emekli Aylığı için Net Minimum Ücret Endeksi
MACARİSTAN %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi
İSVİÇRE %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi
LÜKSEMBURG %50 Fiyat + %50 Ücret Endeksi
ÇEK CUMHURİYETİ %70 Fiyat + % 30 Ücret Endeksi
İSPANYA %75 Fiyat + %25 Ücret (sadece 1996 yılında fiyat)
• Bu fonlar Portföy Yönetim Şirketleri tarafından yatırıma yönlendirilir.• Varlıklar, EGM Emeklilik Gözetim Merkezi (Takasbank gibi) saklama
kuruluşu bünyesinde bireysel bazda saklanır.• Katılımcılar, emeklilik şirketindeki birikimleri bir başka şirkete
aktarabilirler.• Katkılar aynı emeklilik şirketinin farklı risk-getiri yapısına sahip emeklilik
yatırım fonları arasında katılımcıların tercihlerine göre paylaştırılabilir.• İsteğe bağlı olarak vefat ve maluliyet gibi risk teminatları sunulabilir.• Son açıklanan hazırlıkla, şimdi devlet katkısı getirilmesi düşünlüyor.
www.hakanozyildiz.com 69
Sistem Nasıl ÇalışSistem Nasıl Çalışıyor.ıyor.
• Emeklilik yaşı kadın ve erkek için 56 olarak uygulanacaktır. Sistemden emekli olabilmek için yaş ve en az 10 yıl üyelik koşulu sağlanmalıdır.
• Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki katkılar ve bunlara ait getiriler ilave vergi avantajları ile birlikte toplu para veya ömür boyu maaş olarak ödenebilir.
• Katılımcı eğer emeklilik koşullarını sağlamadan sistemden ayrılıyorsa bireysel emeklilik hesabındaki kendi karkıları ve buna ilişkin getiriler birikimleri vergi avantajı olmaksızın kendisine ödenir.
www.hakanozyildiz.com 70
Bireysel Emeklilik Sisteminde Bireysel Emeklilik Sisteminde Güvenlik UnsurlarıGüvenlik Unsurları
• Fon varlıklarının şirketlerin varlıklarından ayrı olarak merkezi bir kuruluşta saklanması ve üyelere ait olması
• Rekabeti ve sahiplik duygusunu güçlendiren bireysel hesapların şirketler arası transfer hakkı
• Uzmanlaşmış ve mali bünyesi güçlü şirketler
• Yüksek getiriyi sağlayacak portföy yönetiminde uzmanlaşma
• Üyelerin sürekli bilgilendirilmesi
• Şeffaf Denetim
www.hakanozyildiz.com 71
Bireysel emeklilik...
• Sosyal güvenlikte bir çok yeni açılımın altyapısını oluşturmaya aday bir sistem.
• Başlangıçta kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi ve güven tesisi çok önemli. Volatilite, yanlış satış ve yanlış yönlendirme en ciddi tehditler.
• Vergi teşviki yeterli, fakat vergisiz primi dışlayıcı yapısı nedeniyle katılımı sınırlayıcı şekilde, yeni bir düzenlemeye gereksinim var.
• Kamunun denetim işlevi önemli.Yatırım riski dışındaki riskler en aza indirilmeli.
www.hakanozyildiz.com 72
Genel Sağlık Sigortası
Eski Sistemden Farkları ve
Yeni Tasarı ile Karşılaştırması
Yeni sağlık sistemi
• 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı.
• Eskisi sisteme göre çok değişik içeriği var. • Bütçe ve kamu dengeleri açısından gelen yük artıyor. • Sosyal devlet bu yükleri üstlenmeli diyorsanız,
gelirlerle mi yoksa borçla mı açığı kapatacağınıza karar vermeniz gerekiyor.
• Çalışanlar ve Varlıklılar İçin Primle Finansman, Çalışanlar ve Varlıklılar İçin Primle Finansman, • Yoksullar İçin Vergiyle Finansman Yoksullar İçin Vergiyle Finansman • Üyeleri Adına Pazarlık Gücünü KullanmaÜyeleri Adına Pazarlık Gücünü Kullanma• Sosyal DayanışmaSosyal Dayanışma
– Zenginlerden - FakirlereZenginlerden - Fakirlere– Gençlerden -YaşlılaraGençlerden -Yaşlılara– Sağlıklı Olanlardan - Hasta OlanlaraSağlıklı Olanlardan - Hasta Olanlara– Bekar Olanlardan - Evli ve Çocuklu OlanlaraBekar Olanlardan - Evli ve Çocuklu Olanlara
• Risk YönetimiRisk Yönetimi– Bireylerin Sağlıklı Olmasından Sorumlu OlmaBireylerin Sağlıklı Olmasından Sorumlu Olma– Koruyucu Sağlık Hizmetini ÖncelemeKoruyucu Sağlık Hizmetini Önceleme– Risk Gerçekleştiğinde Tedavi Etkin Yöntemlerle Ödeme Risk Gerçekleştiğinde Tedavi Etkin Yöntemlerle Ödeme
• Sağlığa Ayrılan Kaynağın Garanti EdilmesiSağlığa Ayrılan Kaynağın Garanti Edilmesi
www.hakanozyildiz.com 77
Eski Yapıdan Farklılıkları Eski Yapıdan Farklılıkları ve ve
Mevcut KanunMevcut Kanun
www.hakanozyildiz.com 78
Kapsanan Sağlık HizmetleriKapsanan Sağlık Hizmetleri• Koruyucu sağlık hizmetleri,
• Hastalığa bağlı sağlık hizmetleri,
• Analığa bağlı sağlık hizmetleri,
• Diş hastalıkları,
• Tüp bebek,
• Yukarıdaki sağlık hizmetleri için gerekebilecek; ilaç, kan ve kan ürünleri, aşı, ortez, protez, tıbbi araç ve gereç, tıbbi sarf, v.d.
www.hakanozyildiz.com 79
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Koruyucu Sağlık Hizmetleriyle Kapsam GenişliyorKoruyucu Sağlık Hizmetleriyle Kapsam Genişliyor
• Kapsamdaki Tüm Nüfusa Eşit Sağlık HakkıKapsamdaki Tüm Nüfusa Eşit Sağlık Hakkı
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Değişiklik YokDeğişiklik Yok
• Devlet Memurları Aynı Koşullarda KapsamdaDevlet Memurları Aynı Koşullarda Kapsamda
Kapsanan Sağlık HizmetleriKapsanan Sağlık Hizmetleri
www.hakanozyildiz.com 80
• Estetik amaçlı yapılan her türlü sağlık hizmeti,
• Estetik amaçlı ortodontik diş tedavisi,
• Sağlık Bakanlığınca ruhsatlandırılmayan ve tıbbi hizmet olduğu kabul edilmeyen sağlık hizmetleri.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Kapsam Dışı Sağlık Hizmetleri Yasada Tanımlanarak Hakkın Kısıtlanması
Engelleniyor
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Yabancı Kişilerin Kapsama Alınması Öncesi Kronik Hastalıkları Kapsam Dışı
Kapsanan Kişiler (2006: %92)Kapsanan Kişiler (2006: %92)
www.hakanozyildiz.com 81
Kapsamdakiler;Kapsamdakiler;
• Doğumdan itibaren tüm vatandaşlar
• Türkiye’de 1 yıldan fazla ikamet eden yabancılar
• Vatansız ve sığınmacılar
Kapsam Dışındakiler;Kapsam Dışındakiler;
• Er ve erbaşlar,
• Tutuklu ve hükümlüler,
• Yabancı bir ülkede sosyal güvenlik kapsamında olanlar.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Tüm Nüfus Kapsamda (%100)
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Olimpiyat ve Avrupa Şampiyonu Sporcular Eklenmiş
Yol Gideri, Gündelik, Refakatçi Yol Gideri, Gündelik, Refakatçi GideriGideri
www.hakanozyildiz.com 82
Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde;Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde;
• Ayaktan Tedavide
– Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş yol gideri,
– Bu süre içerisinde ödenecek gündelikler.
• Yatarak Tedavide;
– Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş yol gideri,
– Hastanın ve refakatçisinin gidiş-dönüş tarihleri için gündelikleri,
– Yatarak tedavi süresince hekim raporu üzerine refakat gideri.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• İlk Defa Yeşil Kart ve Bağ-Kur Kapsamındakilere Uygulanacak
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Değişiklik Yok
Yurt Dışında TedaviYurt Dışında Tedavi
www.hakanozyildiz.com 83
İşverene Bağlı Çalışanlar Açısından;İşverene Bağlı Çalışanlar Açısından;• Geçici görevle yurt dışına gönderilenlere acil hallerde sağlık hizmeti,• Sürekli görevle yurt dışına gönderilenlere tüm kapsamdaki sağlık hizmetleri,• Yurt dışında tedavi için ödenecek tutar, yurt içindeki tutarı geçemez. Farkı
işveren öder,• Kurum geçici ve sürekli görevlendirmede sigorta da yaptırarak sağlık
hizmetini karşılayabilir,• Yol parası ve zaruri masraflar da ödenir.Tüm Kapsamdaki Kişiler Açısından;Tüm Kapsamdaki Kişiler Açısından;• Türkiye’de tedavisi mümkün olmayan hastalıklarda,• Yol parası ve zaruri masraflar da ödenir.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Yeşil Kartlılar İlk Defa Yurtdışında Tedavi Kapsamına Alınıyor
• Diğer Kurumlar Arasındaki Farklı Uygulamalar Sona Eriyor
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Değişiklik Yok
Sağlık Hizmetlerinden Yararlanma KoşullarıSağlık Hizmetlerinden Yararlanma Koşulları
www.hakanozyildiz.com 84
• Son bir yolda 30 gün GSS primi ödemek• Primini kendi ödeyenlerde prim borcu olmamasıİstisnaları;İstisnaları;• 18 yaş ve altındakiler,• Tıbben başkasının bakımına muhtaç kişiler,• Acil haller,• İş Kazası ve Meslek Hastalığı halleri,• Bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar,• Analığa bağlı sağlık hizmetleri,• Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri,• Afet ve savaş hali,• Grev ve lokavt hali.
• Ayaktan ve Yatarak Tedavide Ortez, Protez, İyileştirme Araç ve Gereçleri: %10 ila %20%10 ila %20
• Üst Limit: Asgari Ücretin %75’i%75’i
• Yeşil Kart sahiplerine, vatansız ve sığınmacılar ile 65 yaş ve özürlü aylığı alanlar isterlerse katılım payını Sosyal Yardımlaşma Fonundan geri alabilirler.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Muayene Katılım Payı, Devlet Memurları ve Yeşil Kartlılar İçin Yeni
• İlaç, Ortez, Protez Kapsam ve Oranlar Aynı
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• 2 YTL’yi Azaltma ya da 5 Katına Kadar Çıkarma Yetkisi
• İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile askeri tatbikat ve manevralarda,• Afet ve savaş halinde,• Aile hekimi muayeneleri,• Kişisel Koruyucu Sağlık Hizmetleri,• Kronik hastalıklar, hayati önemi haiz ortez, protez ve iyileştirme araç ve gereçleri, • Organ nakli,• Kontrol muayenesi,• Vazife malulleri, Şeref aylığı alanlar, Terörle Mücadele kapsamında aylık alanlar,• Koruma altındaki çocuklar,• Askeri Okullarda ve Polis Okullarında Okuyan Öğrenciler.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• Mevcut Kurumlar İle Ayını
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Doku ve Kök Hücre Nakli Eklendi
Hizmet Basamakları ve Sevk ZinciriHizmet Basamakları ve Sevk Zinciri
www.hakanozyildiz.com 87
Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde;Tedavi edilen yerleşim yeri dışına sevklerde;• Sağlık tesislerinin
– Birinci,– İkinci,– Üçüncü Basamak olarak Sağlık Bakanlığınca belirlenir.
• Bunlar arasında sevk zincirinin belirlenmesi Kurumca;– Tüm yurtta veya il ya da ilçe bazında,– Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak belirlenir.
• Sevk Zincirine Uymama;– İş Kazası, meslek hastalığı, afet ve savaş hali, acil haller dışında sevk
zincirine uymama halinde;• Sözleşmeli sağlık tesislerinde GSS’nin belirlediği tutarın % 30’unu hasta
öder,
FARKLILIK:FARKLILIK:
• İlk Defa Kanunda Sevk Zincirine Uyum İçin Mali Yaptırım Getirilmişti.
Kamu hastaneleri için.Fatura veya başka belge gönderilmiyor.
Yok
www.hakanozyildiz.com 88
Satın Alma Fiyatlarının Belirlenmesi Satın Alma Fiyatlarının Belirlenmesi • Komisyon
– Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, DPT Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK• YÖK, TTB, TEB, TDB, TOBB, TSRŞB, TİSK, Konfederasyonlar v.d. Yazılı ve sözlü
görüş alınması zorunlu.• Fiyat Belirlemede Kullanılacak Kriterler
– İl ve basamak,– Sağlık hizmetlerinin maliyeti,– Devletin doğrudan veya dolaylı sübvansiyonları,– Sağlık hizmetinin hayati öneme sahip olup olmaması,– Kanıta dayalı tıp uygulamaları,– Teşhis ve tedavi maliyetini esas alan maliyet-etkililik ölçütleri,– GSS’nin bütçesi FARKLILIK:
• Fiyatları SGK Yerine Bakanlıklar Müştereken Belirliyor.
• Sosyal Taraflardan Yazılı ve Sözlü Görüş Alınma Zorunluluğu Geliyordu.
• Fiyatların Belirlenmesinde İlk Defa Yasal Kriterler Getiriliyor.
YENİ TASARI:
• Sosyal Taraflardan Yazılı ve Sözlü Görüş Alınması Zorunluluğu Yasadan Çıkarıldı.
• Komisyonda ÇSGB’nın Ağırlığı Artırıldı.
• Sağlık Hizmet Sunucuları Sınıflandırılabiliyor ve Fiyat Her Sınıf için Tek Tek veya
• İş kazası ve meslek hastalığı halinde sağlık yardımını derhal sağlamaması ve bunun sonucu sigortalının tedavi süresinin uzamasına, malul kalmasına neden olan işverene işverene Yapılan Tedavi Gideri
• Sağlık raporu olmaksızın ya da sağlık durumunun elverişli olmadığı işte çalıştıran işverene işverene Yapılan Tedavi Gideri
• İş kazası ve meslek hastalığının işverenin kastı, iş sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı hareketi sonucu olması halinde işvereneişverene Yapılan Tedavi Gideri
• Kastı veya kusurlu hareketi sonucu veya ilgili kanunlarla verilen bir görevin yapılmaması veya savsanması mahkeme kararı ile tespit edilen üçüncü üçüncü kişilerekişilere Yapılan Tedavi Gideri
• Devlet Memurları İçin İlk Defa %12,5 Sağlık Primi Geliyor, Emeklilik Primi Düşüyor
• Yeşil Kartlılar İçin Primi Devlet Ödeyecek:%12
• Bağ-Kur %20’den %12,5’e Düşüyor
• SSK Aynı
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Değişiklik Yok
İdari Para Cezaları İdari Para Cezaları (Kurumca Ödenen Tutarın 5 Katı İPC)(Kurumca Ödenen Tutarın 5 Katı İPC)
www.hakanozyildiz.com 92
• Sunulmayan sağlık hizmetini fatura etmek• Faturayı ya da faturaya dayanak oluşturan belgeleri gerçeğe aykırı olarak
düzenlemek• Kapsam dışı sağlık hizmetini, kapsam içindeki gibi göstermek• Sağlık hizmetine hak kazanmayan kişilerin sağlık hizmetini fatura etmek• Kimlik tespiti yükümlülüğünü yerine getirmemek• Yardımcı üreme yöntemlerini tıbbi etik dışında uygulanması
FARKLILIK:FARKLILIK:
• İlk defa geliyor
YENİ TASARI:YENİ TASARI:
• Kaldırılıyor
İdari Yaptırımlar ve Sözleşme Feshi İdari Yaptırımlar ve Sözleşme Feshi (Haksız Menfaat Temin Etmek Maksadıyla)(Haksız Menfaat Temin Etmek Maksadıyla)
www.hakanozyildiz.com 93
• Sunulmayan sağlık hizmetinin fatura edilmesi• Faturanın ya da faturaya dayanak oluşturan belgenin, gerçeğe aykırı olarak
düzenlenmesi• Kapsam dışı sağlık hizmetinin fatura edilmesi• Sağlık hizmetine hak kazanmayan kişilerin hizmetlerinin fatura edilmesi• Kimlik tespitinin yapılmaması nedeniyle bir başka kişiye sağlık hizmetinin
sunulması– Genel hükümlere göre takip– Yersiz ödenen tutarın faiziyle geri alınması– İlk fiilde 1 ay, ikinci fiilde 3 ay, üçüncü fiilde 1 yıl sözleşme feshi.
FARKLILIK:FARKLILIK:
• İlk Defa Yasada Yer Alıyor
• Sözleşme Feshi İçin Haksız Menfaat Temin Etme Koşulu Aranıyor