SẢN XUẤT BẢN TIN NÂNG CAO KỸ NĂNG THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG TRONG CỘNG ĐỒNG DÂN TỘC THIỂU SỐ TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG TIẾP CẬN THÔNG TIN DÀNH CHO PHỤ NỮ DÂN TỘC THIỂU SỐ
SẢN XUẤT BẢN TIN
NÂNG CAO KỸ NĂNG THÔNG TIN TRUYỀN THÔNG TRONG CỘNG ĐỒNG DÂN TỘC THIỂU SỐ
TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN
DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG TIẾP CẬN THÔNG TIN DÀNH CHO PHỤ NỮ DÂN TỘC THIỂU SỐ
MỤC LỤCPhần 1 Nguyêntắcchungkhixâydựngbảntin
Phần 2 Cáchviếttinbài
Phần 3 Biêntậpvănbảnchínhsách,phápluật
Phần 4 Cáchdàntrang
Phần 5 Cáchlàmbảntinphátthanh
Phần 6 Cáchchụpảnh,sảnxuấtbảntintruyềnhình
02
08
15
21
24
29
1Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Lời nói đầu
Cácbạnđangcầmtrêntaycuốntàiliệuhướngdẫnsảnxuấtbảntinđaphươngtiện.TàiliệuđượcthiếtkếchocácBanThôngtinTruyềnthôngcấpxãvàphùhợpvớibấtcứcánhân,đơnvịnàoquantâmđếnviệctìmhiểuvàthúcđẩykỹnăngtruyềnthôngvớicộngđồngdướicáchìnhthức:bảntinin,phátthanh,truyềnhình.
CácnộidungtrongcuốntàiliệuđượctổnghợpvàbiênsoạntừnhiềukhóatậphuấnkhácnhautrongkhuônkhổdựánDựánTăngcườngKhảnăngTiếpcậnThôngtindànhchophụnữdântộcthiểusố(2017-2020)doLiênminhChâuÂutàitrợ.
Dựánđượctriểnkhaitạisáuxãthuộcbatỉnh:BắcKạn,CaoBằng,ĐiệnBiên.Cáccơquanđồng triểnkhaigồmTổchứcCAREQuốc tế tạiViệtNam,TrungtâmNghiêncứuPháttriểnNôngLâmnghiệpmiềnnúi(ADC),TrungtâmPháttriểnCộngđồngCaoBằng(DECEN),TrungtâmPháttriểnCộngđồng(CCD)vàMạnglướiNorthNet.Dựánđượcsựủnghộvàthamgianhiệttìnhcủacộngđồngvàchínhquyềncácđịaphương.
CARExincảmơncáctưvấnVũNgọcDũngvàNguyễnMinhĐứcđãđónggópphầntưliệuquantrọngđểxâydựngnêncuốntàiliệunày.ChúngtôicảmơnLiênminhChâuÂuđãhỗtrợtàichínhđểhoànthiệntàiliệu.CácnộidungởđâykhôngphảnánhquanđiểmcủaLiênminhChâuÂu.
Mọisaisóttrongcuốntàiliệunàythuộcvềnhómbiêntập.Xingửicácgópývềhòmthư[email protected].
Trântrọngcảmơn.
TổchứcCAREQuốctếtạiViệtNam
2 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Phần 1: Nguyên tắc chung khi xây dựng bản tin (viết, phát thanh, truyền hình)
I. Các khái niệm chung
1.Bảntinlàmộttậphợpcáctinbài,ảnh;chươngtrìnhphátthanh,truyềnhìnhđểthôngbáo,thôngtinchongườidânvềnhữngvấnđề,sựkiện,conngười,chủtrươngchínhsáchđangnổibậttrongxãhội,cộngđồng;đượcnhiềungườiquantâmtheodõi;cóliênquan,ảnhhưởngđếnquyềnlợi,cuộcsống,laođộngsảnxuấtcủangườidân.
Ngoàinhiệmvụphảnánh,bảntinsẽcòncóthểlýgiải,phântíchđểngườiđọc,ngườixemhiểurõhơnvềsựviệc;,hiểunguồngốc,diễnbiến,ýnghĩacủasựviệc,tácđộngcủasựviệcrasao,sựthayđổimàsựviệc,conngườiđómanglại.
2.Bấtkỳtinbàiviết,phátthanh,truyềnhìnhnàocũngcầntrảlờiđúng,kịpthờinhữngcâuhỏiliênquanđếnsựviệc,vấnđề,conngười,tìnhhuống,câuchuyệnmàngườiđưatinmuốntruyềnđạtvàngườiđọc,ngườinghe/xemmuốnbiết.
Nóichung,mọithểloạitinbàiđềuphảitrảlờinhữngcâuhỏicơbảnnhưtrên.Tuynhiên,khithựchiệnthìtùytừngthểloạimụcđích,mứcđộsựkiện,sựviệcsẽcầntrảlờilinhhoạt,hợplý.
3.Hàngngày,chúngtanhậnđượcrấtnhiềuthôngtinquaInternet,mạngxãhội...Đểchọnlọc,cungcấplạithôngtintớingườidân,chúngtacầnphảiđảmbảomộtsốnguyêntắcchungvàsửdụngmộtsốcáchthứcchungđểxâydựngbảntinsaochohiệuquảnhất.
3Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
II. Nguyên tắc, đặc trưng cơ bản của thông tin
1. Tính chính xác, xác thực:Tiêuchuẩnbắtbuộchàngđầukhiđưatin.Phảiđảmbảomọiyếutốtừnhânvật,sựviệcxảyra,thờigian,consố,thôngtin...đềuphảilàsựviệccóthật,kiểmchứngđược,vàphảichínhxác.
Vídụ,khôngaimuốnnhầmtênchịhộitrưởngphụnữxãAvớichịcánbộxãB.
Đặcbiệt,thôngtinchưađượckiểmchứng,dạng“ngheđồn”,sẽbịphảnứngrấtmạnhvàgâytácđộngtiêucực
2. Tính thời sự: Thôngthường,cầnưutiênchocácsựkiện,sựviệc,tìnhhuốngmớixảyra,mớixuấthiệntrongxãhội,trongcộngđồng.Vídụ,mộtchủtrươngchínhsáchmớibanhành,mộtdựánmớiđượcthựchiện,mộtgiốngcâytrồngvậtnuôimanglạihiệuquảvàđượcnhiềungườiquantâm
3. Tính định hướng:Hãychọnđưatinnhữngvấnđềđượcnhiềungườiquantâmnhất,hướngchohọtớicáchgiảiquyếtvấnđề.
4. Nguyên tắc cân bằng:Mỗicâuchuyện,sựviệccóthểcónhiềumặt.Hãyphảnánhthôngtinmộtcáchcàngkháchquancàngtốt,khôngphánxét,khôngđưaýkiếncánhântrongbảntin.Nếucần,nênđưaraýkiếnkhácnhau,quanniệmnhiềuchiều.
5. Tính rõ ràng: Ngônngữphảiđơngiản,rõràng,dễhiểu,gọngàng.Ngườilàmbảntincầnhiểumụcđíchcủamìnhlàđểthôngtinchứkhôngphảiđể“làmđiệu”,tránhgâysựbốirối,hoangmang,hiểulầmchongườiđọc,ngườixem.
III. Đối tượng phản ánh, đối tượng độc giả
1. Đối tượng phản ánh
-Nhữngsựviệc,tìnhhuốngmớinảysinh,mớixuấthiệnđểcóthểrútbàihọckinhnghiệm
-Chủtrươngchínhsáchmớiliênquanđếnđờisốngmọimặtcủangườidântrongxã
4 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Nhữngthànhtíchmới,ngườitốtviệctốt
-Hoạtđộngmới,tiêubiểucủacộngđồng
-Kỹthuậtvàkinhnghiệmhaytrongcanhtác,chănnuôi,kinhdoanh,...
2. Đối tượng người đọc, người nghe, người xem
Phảixácđịnhđúngmìnhlàmbảntinchoai,nhucầucủahọthếnào,đểtừđóxácđịnhphạmvi,vấnđềphảnánh,ngônngữ,cáchthứcđưatinchophùhợp.
Vídụ:Ngườiđọc,nghe,xemlàngườidânnôngthôn,miềnnúisẽkhácngườiđọcởmiềnbiển,ởvùngĐồngbằngBắcBộkhácvùngĐồngbằngSôngCửuLong.Dođiềukiệnđịalý,sinhsống,làmviệckhácnhaunênmốiquantâmcủangườiđọckhácnhau.
Quytắcchunglànhữngsựkiệngầnnơitasốngthìquantrọnghơnởnơikhác,sựkiệnhômnayquantrọnghơnhômqua,sựkiệnsựviệcgầnvớicảmxúc,lợiíchcủatathìhấpdẫnhơnnhữnggìchungchung.
Vídụ:BảntincủaHộiphụnữXãTânLập,huyệnChợMới,tỉnhBắcKạn:
-Chọnthôngtinliênquanđếnhoạtđộngphụnữ,ngườidântronghuyện,xã,tỉnh.Lưuýphảilànhữngthôngtinnổibật,tiêubiểu,bấtngờ,mớimẻ...(cáctínhchấtđặcđiểmcủathôngtin)mớicóthểhấpdẫn.
-Chọnthôngtinliênquanđếnđiềukiệnlàmănsinhsốngcủamìnhsẽhấpdẫnhơn.Vídụnóivềkinhnghiệmkinhdoanh,hãychọnđịabàncóđiềukiệntươngđồngđểngườiđọcdễdàngtiếpnhậnhoặcápdụngthôngtinhơn.
IV. Cách thu thập thông tin
1. Phỏng vấn:Làcáchkhaithácthuthậpthôngtindướihìnhthứchỏichuyệnngườikhác.
-Cầnlựachọnđúngngườiđểphỏngvấn:Ngườicóthẩmquyềncungcấpthôngtin(lãnhđạoxã,huyện,tỉnh,cánbộphụtráchban,ngành,ngườiđứngđầuđơnvị);Nhânvậttrungtâmsựkiện,sựviệc(Chịnôngdântiêubiểu,emhọcsinh
5Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
đầutiêncủaxãgiànhgiảithưởng,ngườidânchứngkiến,thamgiasựviệc);Chuyêngia(Nhàkhoahọc,cánbộchươngtrình,...)
-Chuẩnbịtrướccáccâuhỏirõràng,chínhxác,xoayquanhvấnđềtrungtâmrồitìmhiểucácvấnđềliênquan.
-Ghilạichínhxáccácthôngtinđãhỏi.Hãydùngmáyghiâmđểđảmbảochínhxác.Thôngbáo,xinphéptrướckhidùngmáyghiâm.Kèmtheoghichépđểcóthểkhoanhtròn,nhấnmạnhcácýkiến,sốliệumìnhquantâm,xửlýthôngtinngaytrongkhiphỏngvấnđểchọnđiểmnhấnchotinbài,hoặcmởrộngýchocâuhỏitiếptheo.
2. Đi thực tế, tham dự các hoạt động
-Giúpchúngtacónhữngthôngtinđadạng,đachiều,ghinhậnýkiếncủanhiềungườivềvấnđề,sựviệcxảyra.
-Hãyghichépchínhxácnộidungsựviệc,cácphátbiểucủanhữngngườicóliênquan.
-Hãysửdụngcácgiácquancủamìnhđểghinhậnthôngtin,cảmnhậnđánhgiánhữnggìđangxảyra:Tainghe,mắtnhìn,mũingửi...
Vídụ:Việcđốtrơmrạcủanôngdândiễnramỗibuổichiềugâyranhữngđámkhóilớn,mùirơmrạcháynhưngcólúclẫnvớimùinylon,chainhựacháy.
3. Các nguồn tin có sẵn, đáng tin cậy
-Cácvănbảnchínhsách,cácbáocáocủacáccơquanbanngành,cácbàiviếtcủacácbáolớnnhưThôngtấnxã,Nhândân,QuânđộiNhândân,Phụnữ...Cầnđảmbảođólàcácvănbảnchínhthức,lấytừnơicónguồngốcrõràng,đượckiểmchứng.
-CácnguồntincậytrênInternet:CổngthôngtinđiệntửcủaĐảng,Chínhphủ,cácBộbanngành,HộiPhụnữ,HộiNôngdân,củatỉnh,huyện…Vídụ:
www.dangcongsan.vn
www.baochinhphu.vn
www.hoilhpn.org.vn
6 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
www.hoinongdan.org.vn
www.cema.gov.vn(ỦybanDântộc)
www.mard.gov.vn(BộNôngnghiệpvàPháttriểnNôngthôn)
Chú ý: ThôngtintrênInternetrấtđadạng,phứctạp,thậtgiảlẫnlộn.Vìvậynhấtthiếtphảilấythôngtintừcáctrangmạngchínhthức,uytín,cóthểkiểmchứngđểđảmbảotínhxácthực,tincậy.Đặcbiệtcảnhgiácvớicáctrangthôngtingiả,cótênmiềngầngiốngvớicáctrangthật.
V. Các bước xây dựng sản phẩm
Bước 1:Tìmhiểunhậnbiếtvấnđề
-Chínhsách
-Thôngtinanninhtrậttự
-Thôngtinkinhtế,xãhội,vănhóa,môitrường
-Gươngđiểnhình,kinhnghiệmhaytrongđờisống,sảnxuất
-Điểmtin(tinvắnvềcácsựkiện,hoạtđộngđã,sắpxảyra)
-Lưuý:Cóthểsửdụngthẻghiđiểmcộngđồngđểxácđịnhvấnđềcộngđồngcầnthôngtin
Bước 2: Thu thập thông tin cụ thể và chi tiết về các vấn đề
-Tròchuyện,phỏngvấnnhữngnhânvậtliênquan:ngườidân,đạidiệnchínhquyền,cáchội,chuyêngia...
-Đithựctế
-Khaithácvănbảnsẵncó(bảngiấy,quacáctrangweb,cổngthôngtinđiệntửchínhthức)
7Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Kếthợpcáccáchtrên
Bước 3: Xây dựng kịch bản (với bản tin phát thanh, truyền hình)
Bước 4: Thực hiện: Viết, sản xuất, hậu kỳ
SửdụngphầnmềmMovieMaker,PhotoEditorđểbiêntậpclip,ảnh;Audacityđểbiêntậpâmthanh;dùngMicrosoftWordđểviết,biêntậpvàtrìnhbàybảntinin.
(XemthêmPhần4vềcáchtrìnhbàybảntinin/dàntrang;Phần5vềcáchsửdụngphầnmềmAudacity;Phần6vềviệcsửdụngMicrosoftOfficePictureManagerđểsửaảnhcũngnhưMovieMakerđểbiêntậpbảntintruyềnhình).
Bước 5: Theo dõi và đánh giá
-SửdụngcáccôngcụnhưThẻghiđiểmcộngđồnghoặcthamkhảoýkiếnđộcgiả/thínhgiả/khángiả.
-Quaýkiếnthuđược,vàtựxemlạisảnphẩmđểrútkinhnghiệm:Thôngtincóđếnkịpthời,đếnđượcvớibaonhiêungười,phảnứng/cảmnghĩ/cảmnhậncủahọvềnhữngthôngtin,hìnhthứcmàchúngtacungcấp.Từđórútkinhnghiệmđểhoànthiệncácsảnphẩmhơn.
8 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Phần 2: Cách viết tin bài
I. Cách viết tin
1. Khái niệm
Tinlàcáchthôngbáo,phảnánhmộtsựviệc,sựkiện,nhânvật,...mớixảyratớingườiđọcmộtcáchngắngọn,kịpthờinhất,chưađisâuphântích,đánhgiá,giảiquyếtvấnđề.
Tinbàithườngkèmtheoảnhđểminhhọa,tăngđộtincậy,thuyếtphụcchotin.Tinvàảnhphảigắnbó,liênquanđếnnhau.
2. Đặc điểm của tin
-Hìnhthứcđơngiản,ngắngọn
-Sốliệucụthể,trựctiếp
-Ngônngữmangtínhthôngbáo,trungtính,khôngrườmrà.
3. Cấu trúc của tin
NênsửdụngmôhìnhKim tự tháp ngược.Theođó,cácchitiết,dữkiện,sốliệuquantrọngnhất,cógiátrịnhấtđượcđưalênđầutin,sauđógiảmdầngiátrịcủathôngtinởphầngiữa.Kếtbàilàyếutốphụ,giảithích.Đâylàcấutrúcđượcsửdụngnhiềuvìsựhiệuquả,hấpdẫn.Thôngtinquantrọngnhấtđượcđưangaylêntrênđầuđểthuhútngườiđọc,đểphùhợpthóiquenđọcnhanh,vàhọdễnắmýchínhcủabài.
Tuynhiên,cũngcóthểsửdụngcấutrúc Kim tự tháp xuôi,haycấutrúchìnhnónnhưhìnhtrên.Banđầucóthểsửdụngmộttừkhóa,mộthìnhảnh,mộtcâugâyấntượngchođộcgiả.Sauđótăngdầnmứcđộquantrọng,hấpdẫncủathôngtinởphầnthânbài.Phầnquantrọngnhất,cósứcnặngnhấtđưavàokếtluận.Đâylàcáchviếtđểdẫndắt,tăngdầnấntượngcủatin.Phầnmởđầutuycóchitiếthấpdẫnnhưngphầnkếtđượcưutiênnhiềuhơn.
9Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Thông tin quan trọng, hấp dẫn nhất (trả lời 5W+ 1H)
Triển khai vấn đề. tập trung vào thông tin chính
người đọc muốn biết
Thông tin ít quan trọng
Mức độ quan trọng tăng dần, trả lời 5W + 1H
Thông tin quan trọng, hấp dẫn nhất
Thông tin ít quan trọng
10 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Cáchnàydễviếtnhưngdễgâynhàmchán,dàidòngvàngườiđọcmấtthờigianđểnắmbắtthôngtin.
4. Phân loại
Tùymụcđích,khuônkhổbảntin,giátrịthôngtinmàtrảlờicáccâuhỏi5W+1Hmộtcáchhợplý.
-Tinngắn/tinvắn:
+Dưới200chữ.Ai?Làmgì?Ởđâu?Khinào?
+Khôngkèmnhậnxét,đánhgiá,tríchdẫn.
-Tinsâu:
+300-500chữ.Ai?Cáigì?Ởđâu?Khinào?Nhưthếnào,Tạisao?
+Cóthểtríchdẫn,đánhgiá.
+Cóthểkèmảnhđểlàmrõthêmnộidungcủatin.
-Ảnhtin:Ảnh/chùmảnhlàyếutốchủđạo,giữvaitròchính,phầnchữchúthíchcótínhphụhọa,bổsung.Đólàbứcảnhgâyấntượng,cógiátrịnhiềuhơnchữviết.
5. Cách đặt tiêu đề (tít) cho tin bài
-Tiêuđềcungcấpthôngtinchínhtrongmộtcáiliếcmắt,giúpngườiđọcchọntinbàiđểđọc,thuhútsựchúýcủahọ.
-Tiêuđềcầnsángsủa,dễhiểu:Dùngtừđơngiản,khôngviếttắt.
-Ngắn,trựctiếp,đithẳngvàovấnđề,dùngtừmạnh;hạnchếdùngtínhtừ;hạnchếdùng“đã,sẽ”hoặctừchỉthờigian;hạnchếdùngcâuhỏi.
-Tiêuđềphảichínhxác,trungthực,cụthể.
11Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Ví dụ: Hãysosánhcáchviết2tin,cảvềtiêuđề,cấutrúc,ngônngữ,chitiếttrongtin.Đâulàtin“kimtựthápngược”,dễđọc,dễnhớ?
Tin 1: Dự án CARE đã giúp cho 300 hộ dân huyện Chợ Mới được hưởng lợi
Ngày20.10.2019đãdiễnralễtổngkếtmộtnămdựáncủaCAREvềbìnhđẳnggiớithôngquapháttriểnchuỗigiátrịnôngnghiệp.DựánđượcthựchiệntạixãB.,huyệnChợMới,tỉnhBắcKạn.Tạilễtổngkết,bàNguyễnThịA,ChủtịchHộiphụnữTỉnh,chobiết,dựánđãđemlạilợiíchcho300hộgiađìnhởxãB,nhấtlàchochịemphụnữtrongxã.Dựánđãcungcấpgiống,hướngdẫnkỹthuậttrồngvàchămsócchuốichocácchịemphụnữtrongxã.Đồngthời,thôngquamôhìnhsinhhoạtcácnhómtíndụngthônbản,dựánđãtổchức4buổinóichuyện,thảoluậnvềbìnhđẳnggiới,chiasẻcôngviệctronggiađình,cộngđồng,hướngdẫnchịemnhữngkỹnăngtiếtkiệm,quảnlýchitiêutronggiađình.BàArấthoannghênhCAREthựchiệndựánởChợMớivàbàhyvọngrằng,vớisựhợptácchặtchẽcủaHộiphụnữTỉnh,dựánsẽđượcmởrộngsang2xãkháctronghuyệntrongnăm2020.
Tin 2: Dự án CARE mang lại lợi ích cho 30 hộ dân
300hộgiađìnhởxãB,huyệnChợMớiđãđượchưởnglợitừdựáncủaCAREvềbìnhđẳnggiớithôngquapháttriểnchuỗigiátrịnôngnghiệp.Dựánđãcungcấpgiống,hướngdẫnkỹthuậttrồngvàchămsócchuốichocácchịemphụnữtrongxã.Đồngthời,thôngquamôhìnhsinhhoạtcácnhómtíndụngthônbản,dựánđãtổchức4buổinóichuyện,thảoluậnvềbìnhđẳnggiới,chiasẻcôngviệctronggiađình,cộngđồng,hướngdẫnchịemnhữngkỹnăngtiếtkiệm,quảnlýchitiêutronggiađình.VớisựhợptácchặtchẽcủaHộiphụnữTỉnh,dựánsẽđượcmởrộngsang2xãkháctronghuyệntrongnăm2020.
Nhậnxét:TrongcáchviếtởTin1,tiêuđềdài;thừa“đã”,“huyệnChợMới”;bảntindàidòng,thừanhiềuchitiết.
12 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Các mẹo viết tin -Nóithẳng,viếtngắngọn -Dùngcâuchủđộng -Ảnhminhhọa
I. Cách viết bài
1. Khái niệm: Làcáchtruyềntảithôngtintrảlờiđượccáccâuhỏi5W+1H,nhưngmứcđộthôngtinsâuhơn,chitiếthơn,kèmtheocáclýgiải,đánhgiá,giảiquyếtvấnđề.Bàiviếtchobảntinnênởmứctốiđalà700-800chữ.
2. Đặc điểm
-Bàiviếtsẽnêuramộtýchínhrồigiảiquyếttừtừýchínhđó.
-Bàivẫnđảmbảoyêucầuvềtínhthờisự,xácthực,cụthể,trựctiếp.
-Độdàikhoảng600-800chữ,cókếtcấumởbàithânbàikếtluậnrõrànghơn.
-Ngônngữ:Cóthểkếthợpnhiềuphongcách,từngắngọn,chínhxác,nghiêmtúcđếngiàucảmxúc,mềmmại,...
3. Bố cục bài viết
-Tiêuđề
-Đoạndẫnnhập:
13Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
+Tómtắtcácýtưởng,thôngđiệpchínhcủabàiviết.
+Ngắngọn,thôngtinhấpdẫn,thuhút.
-Thânbài:
+Cungcấpcácthôngtinmởrộng,sâusắchơn.
+Cóthểkèmtríchdẫn,cảmxúc,nhậnxét,đánhgiá.
+Lưuýrútgọn,làmtrònsốliệu.
+Nênsửdụngcáchộpđểlàmnổibậtcâutríchdẫn,sốliệu,thôngtinquantrọng.
-Kếtluận:
+Kếtđóng:Tómlạiýchínhcủabài,kêugọihànhđộng.
+Kếtmở:Đưaracácsuytư,trăntrở,gợimởhướngđi,vấnđềmới.
+Cóthểsửdụngtríchdẫn,câuhỏilàmkết.
4. Các dạng chính
4.1. Bài phản ánh
-Kếtcấukimtựthápngược,đưacácthôngtinquantrọngnhấtrồigiảmdầnmứcđộ.Trongbàiđưanhiềuchitiếtmởrộng.
-Kếtcấuthờigian:Sắpxếpbàiviếttheotrậttựthờigiankiểunhưtườngthuậtmộtsựkiện,hoặccóthểđảotrậttựchohợplý.
-Kếtcấutổnghợp:Bắtđầubằngsựviệc,tìnhtrạng;sauđónóiđếnnguyênnhân,kếtquả.
4.2. Bài người tốt việc tốt
14 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Giớithiệunhânvật,têntuổi,địachỉ.Lưuý:Cầnđượcsựđồngýcủanhânvậttrướckhiđưađầyđủcácthôngtincánhânnhưtrênvàobảntin.Vídụ,trongmộtsốtrườnghợp,cóthểnhânvậtđồngýđưatêntuổinhưngkhôngmuốnlộđịachỉ.
-Câuchuyệncủangườiđóthếnào,cáchgiảiquyết,tríchdẫnngườiđó,nhậnxétđánhgiácủamọingười.
-Kếtquả,ýnghĩacôngviệccủangườiđóvớixãhội,cộngđồng,giađìnhhọ___
15Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Phần 3. Biên tập văn bản chính sách, pháp luậtMộttrongcácnguồnthôngtinmàcácBanThôngtinTruyềnthôngcấpxãthườngxuyêntiếpcậnlàcácvănbảnchínhsách,phápluật.Đểđưacácnộidungchínhsách,phápluậtđếnvớingườidân,ngườibiêntậpđóngvaitròrấtquantrọngtrongviệcbiếncácnộidungkhôkhan,dàidòng,chứađựngcácthuậtngữchuyênngànhthànhnhữngthôngtincôđọnghơn,dễhiểuhơn,vàthiếtthựcvớinhucầucuộcsốngcủangườidântạiđịaphươngmình.
1. Một số nhiệm vụ chung của người biên tập
Dướiđâylàmộtsốnhiệmvụmàngườibiêntậpcầnthựchiệnkhiđứngtrướcmỗivănbảnchínhsách,phápluậtmàmìnhđịnhtruyềntảiđếncộngđồng:
-Chọnnộidungvàhìnhthứcthểhiệnnộidungđó
-Giữđộdàihợplý
-Sửalỗivănphạm,chínhtả
-Bổsungcâu,đoạnmangtínhdẫnnhậphoặcchuyểntiếpgiữacácnộidung
-Viếttít
-Chọnvàchúthíchhìnhảnh(nếucần)
2. Các bước biên tập
16 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
2.1: Bước 1 - Đọc lướt
Đọclướtquavănbảnmộtlượtnhanhđểtrảlời2câuhỏi:
-Tàiliệunguồnnóivềchủđềgì?
-Ngườiđọc(tứccộngđồngcủamình)cócầnbiếtchủđềđóvàolúcnàykhông?
Vớicâuhỏithứ2,nếucâutrảlờilàKhông(ngườidânkhôngthậtsựcầnbiếtchủđềnàyvàothờiđiểmđó),thìđâylàdấuhiệuchothấyviệcchọnvănbảnđểcungcấpthôngtinchocộngđồngchưahợplý.Dođó,ngườibiêntậpcóthểloạivănbảnđórakhỏidanhmụccầntuyêntruyềnởthờiđiểmnàyvàthayvàobằngmộtvănbảnkhác.Chỉnhữngvănbảncóchủđềphùhợpvớingườidânmớinênđưavàonộidungtuyêntruyền.
Mẹo:Cáchxácđịnhchủđềcóhợpvớinhucầucủangườidânhaykhông Cácchủđềphùhợpvớingườidânthườngđápứngmộthoặcnhiều tiêuchísau: -Tácđộngđếncuộcsống.Vídụ:cácchínhsáchmớivềgiáodục,ytế,đấtđaiphùhợpvớicộngđồngmình. -Tínhkịpthời.Vídụ:vănbảnthôngbáovềcácchínhsáchliênquanđếncộngđồngmìnhvàchuẩnbịcóhiệulực. -Tínhbứcxúc.Vídụ:Mộtvấnđềgâybứcxúctrongnhândânvàcóvănbảngiảithíchhoặccungcấpthêmthôngtin,giúpngườidântháogỡbứcxúcđó.
2.2. Bước 2 - Biên tập nội dung
Trongbướcnày,ngườibiêntậpcầnxácđịnhnộidungtrọngtâm,thôngtinnàocầngiữlạihoặccóthểbỏđivàhìnhthứcthểhiện
Nội dung trọng tâm:
-Trọngtâmkhôngcónghĩalàchỉtậptrungvàomộtđiềuduynhất.
17Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Trọngtâmlàýtưởngchính.
-Trọngtâmlàthâncây,mọiýtưởngkháclànhánh,cành,lá.
Mẹo: Phảilàmgìkhimộtvănbảnquádàivàcónhiềutrọngtâmkhácnhau? Trênthựctế,chúngtasẽgặpnhiềuvănbảndàivànhiềutrọngtâm.Trongtrườnghợpđó,nêntáchmộtvănbảnthànhnhiềubảntinkhácnhauvà/hoặclựachọnhìnhthứcthểhiệnchophùhợpnhất.
Vídụ:VớiNghịđịnhsố35/2019/NĐ-CPvềquyđịnhxửphạtviphạmhànhchínhtronglĩnhvựclâmnghiệp1,cóthểtáchthànhcácbảntincóchủđềkhácnhaunhư“Cáchìnhthứcxửphạtvớihànhvilấn,chiếmrừng”,“Kinhdoanhtráiphéptrongrừngsẽbịxửphạtnhưthếnào?”,“Cánhân,tổchứcviphạmquyđịnhvềchuyểnmụcđíchsửdụngrừngsẽbịxửlýrasao?”,...Vàvìvănbảnnàycórấtnhiềuconsố(cácmứcxửphạthànhchínhkhácnhau),nêncóthểápdụnghìnhthứcthểhiệnthôngtinlàcácsơđồthôngtinđơngiảnđểngườiđọcnhanhchóngnắmbắtđượccácmứcphạtkhácnhau.
Lược bỏ thông tin:
Vìphụcvụcôngtácquảnlýnhànướcnêncácvănbảnchínhsách,phápluậtđềucókhuônmẫunhấtđịnh,vàkhôngphảiphầnnàocũnglàthôngtinmàngườiđọcnhấtđịnhphảibiết.Vídụ:Cáccơsởpháplýmàvănbảnnguồnviệndẫn,vaitrò-tráchnhiệmcủacáccơquanchứcnăngtrongviệcthựcthinộidungghitrongvănbảnđó,...Dovậy,đâylàcácthôngtinnênlọcbỏ,khôngnênđưavàonộidungbảntinđểtránhdàidòng,loãngthôngtin.
Xác định hình thức thể hiện:
Tùyvàonộidungmàngườibiêntậpquyếtđịnhgiữlại,cóthểchọnhìnhthứcthểhiệnchophùhợpnhất:bảntinin,truyềnthôngtrựctiếp(VD:họpthôn),bảntinphátthanh,....Chẳnghạn,vớiNghịđịnhvềquyđịnhxửphạtviphạmhànhchínhtronglĩnhvựclâmnghiệpnóitrên,saukhichianhỏnộidung,cóthểchọncáchthểhiệnlàsơđồtrêntờrơi.Cóthểinvàphátcáctờrơinàychongườidân.
1 https://luatvietnam.vn/vi-pham-hanh-chinh/nghi-dinh-35-2019-nd-cp-xu-phat-vi-pham-hanh-chinh-trong-linh-vuc-lam-nghiep-172289-d1.html
18 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
2.3. Biên tập bản thảo
Saukhilọcbỏnhữngthôngtinkhôngcầnthiếtchongườiđọc,ngườibiêntậpcầnbắttayvàocáccôngviệctiếptheođểbiếnnhữngthôngtincònlạithànhmộtbảntinhoànthiện,cóýnghĩavàdễđọc.Côngviệcnàytươngtựnhưviệcviếtmộtbảntintừcácnguồnthôngtinkhác.Nóbaogồmmộtsốviệccơbảnsau:
-Sắpxếpbốcụcbàiviết
Cácvănbảnchínhsách,phápluậtthườngbaogồmcácnộidungđiểnhìnhlàthựctrạng,hậuquả,nguyênnhân,giảipháp.Ngườibiêntậpcóthểgiữnguyênhoặcđảothứtự,tùyvàođánhgiácủamìnhxemđưathôngtinnàotrướcsẽhấpdẫnvàcóíchchongườiđọchơn.
-Bổsungđoạndẫnnhập
Đoạndẫnnhậplàđoạnvănngắnkhoảng50từđến100từtómtắtýchínhcủabàiviết.
-Bổsungcâu/từchuyểnmạch
Câu,từ,cụmtừchuyểnmạchgiúpngườiđọctheodõithôngtinmộtcáchdễdànghơnvàđảmbảosựhợplý,liênkếtgiữacácđoạnvàcácphần.Vídụ:Dovậy/Bêncạnhcácnguyênnhântrên/….
-Đặttítchínhhoặctítphụ
Đôikhitítchínhtrùnghợpvớitêncủavănbản,nhưngcũngcónhữnglúcngườibiêntậpcóthểđặtmộttítkhácchohấpdẫnvàngắngọnhơn.Vídụ:Mộtvănbảnđưara5giảipháp,trongđóhướngdẫnngườidânngănngừavàxửlýdịchtảlợnchâuPhicóthểcócáctítnhư:“5biệnphápngănngừavàxửlýdịchtảlợnchâuPhi’,“DịchtảlợnchâuPhi:Nhữngđiềucầnbiết”,...
Nếubảntindàivàgồmnhiềuphầnkhácnhau,nêncânnhắcbổsungtítphụđểdễđọchơn.Ngườiđọcsẽcócảmgiáchọchỉphảiđọccácđoạnngắnchứkhôngphảilàmộtbàidài.
Xemthêmcáchđặttítvàtítphụởtrang12thuộcPhần1(Viếttinbài)củatài
19Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
liệunày.
-Kiểmtraxemcónộidungnàocầnhỗtrợbằngảnhhoặcbiểuđồkhông
-Kiểmtraýnghĩa,vănphạm,chínhtả
Xemthêmmộtsốbàitậpminhhọachoviệcpháthiệncáclỗivềdiễnđạt(ýnghĩa),vănphạmvàchínhtảtrongPhụlục1ởtrang56.
2.4. Dàn trang
XemhướngdẫndàntrangcơbảnvớiMicrosoftWordởtrang23thuộcPhần4củatàiliệunày.
3. Các câu hỏi dành cho quá trình biên tập
CÂU HỎI CHO BIÊN TẬP VIÊN HÀNH ĐỘNG
Tổng quan về chủ đề1.Thôngtinnàycóhữuíchchongườiđọcởthờiđiểmsảnxuấtbảntinkhông?
Nếukhông,cầnđổisangchủđềkhác
Về bài viết nói chung1.Bàiviếtnóivềđiềugì?2.Cácýtưởngtrongbàicókếtnốivớiýchính/ýtrọngtâmkhông?3.Đoạndẫnnhậpcókhiếnbạnmuốnđọctiếpkhông?4.Nộidungcótruyềntảiđượcnhữnggìđãhứatrongđoạndẫnnhậpkhông?5.Đoạncuốicótạocảmgiáckếtthúckhông?6.Nếucâuchuyệndài,cónêncắtthànhcácbàinhỏhoặcthêmtítphụkhông?
Nếukhôngtrảlờiđượccâuhỏi1,cầnxemlạitoànbộbàiviếtNếutrảlời‘không’chocáccâuhỏitừ2đến5,cầnbiêntậplại
20 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Về tít/tiêu đề1.Córõràngkhông?2.Cóphảnánhđiềuquantrọngnhấttrongtoànbộnộidungbàiviếtkhông?Cóchothấytácđộngvớingườiđọckhông?3.Cólặplạiđoạndẫnnhậpkhông?4.Cóquádàikhông?
Nếutrảlờikhôngvớibấtcứcâuhỏinày,cầnbiêntậplại
21Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Phần 4. Dàn trang bản inPhầnnàygiớithiệumộtsốkỹthuậtcơbảnchoviệcdàntrangtrênMicrosoftWord,sửdụngMicrosoftOffice2016.Vớicácphiênbảnkhác,cáctênchứcnăngcóthểthayđổinhưngvềcănbảnsẽtươngtựnhưvậy.
Mộtsốvídụvềhìnhthứctrìnhbàycủabảntinin
22 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Các chức năng hay sử dụng khi dàn trang
- Luônđặttênfile/tệptintrướckhilàmmọiviệckhác
- Luônđểchếđộlưutựđộng.
Cáchlàm:MởbấtcứmộttàiliệuMicrosoftWordnào,vàoFile>Options>Save>Saveautorecoverinformationevery[…]minutes.Nênliêntụcmỗiphútmộtbằngcáchđiềnsố1vàokhoảngtrốngđượckhoanhtrònbênphảinhưhình.
- Luôncănlềtrướckhinhậpchữ. Cáchcănlề:Phổbiếnnhấtlàchọnlềhẹpbằngcách:vàothanhcôngcụLayoutởtrêncùngtrangWord>Margins>Narrow
- Luônđưachữvàoxongtoànbộvàchiacộtxongmớichènảnh.
Cáchchiacột:Layout>Columns>chọnsốcộtmongmuốn(One:1;Two:2;Three:3;....)
Cáchchènhộpvàảnh:
Chèn hộp:Insert>Textbox
Chèn ảnh:Insert>Pictures>tìmđếnthưmụcchứaảnhcầnchèn
Saukhichènhộp/ảnh,nhấpchuộtvàoảnh/viềnhộpsẽhiệnlêncáclựachọnđểđiềuchỉnhvịtrícủahộp/ảnh.Dễsửdụngnhấtlàvịtrí“tight”nhưtronghình.-
23Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
- Khôngnênlàmquácầukỳ/lòeloẹt.
-Cáchtạotáchtrang.
Nếucónhiềubảntin/bàiviếtcầntáchsangtrangkhác,cóthểđặttrỏchuộtởđầuđoạncầntáchvàchọnInsert>PageBreak.
Có thể tham khảo thêm:
https://www.youtube.com/watch?v=k9Xxhu8ZMWo
https://www.youtube.com/watch?v=Kbt2pdtgVAY
24 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Phần 5. Sản xuất bản tin phát thanhBảntinphátthanhlàcáchtruyềnthôngtinthẳngđếntaingườinghe.Cũnggiốngnhưkhikểchuyện,nếucâuchuyệnhấpdẫnthìngườinghemớichúý.Hoặcnếungườinóichỉđộcthoại,ngườinghecũngdễcảmthấynhàmchán.Ngườinghechỉcómộtlầnđểnghecâuchuyện,khácvớibảntinintrêngiấyhọcóthểđọclạilầnnhiềulần.
I. Đặc trưng của bản tin phát thanh
1. Đặc điểm chính
-Khôngphảivănviếtmàlàvănnói.Ngônngữsinhđộng,lờinóitựnhiên,rõràng.
-Thôngtinchứkhôngphảimiêutả,diễnthuyết.Câuvănnêngọngàng,tránhrườmrà,diễnđạtvòngvèo.
-Chươngtrìnhđểnghechứkhôngphảiđểmắtnhìn,bạndùnglờicủamìnhđểmiêutảbốicảnh,conngười,câuchuyệnchongườinghehìnhdung,hiểuvấnđề.
-Ngoàilờidẫnchuyện,phỏngvấn,cóthểsửdụngthêmtiếngđộng,âmnhạcđểminhhọachocâuchuyện.
2. Độ dài
-Tốcđộđọcthôngthường:Đọcchậm1phútđược100từ,đọcvừa1phútđược200từ,đọcnhanh1phútđọcđược200-250từ.Thôngthườngsau3phútnghe,ngườinghesẽmuốnnghesangâmthanh/tiếngđộngkhácchođỡnhàmchán.
-Tinngắn:20-30giây.
-Tinsâu,cóđốithoại:45giây-1,5phút.
-Phóngsự:Từ5-7phút,tuynhiêncóthểdàingắntùynộidungcầnthểhiện.
25Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Mộtchươngtrìnhphátthanhcóthểtừ15-30phút,baogồmcácloạitin,phóngsự,âmnhạcxenkẽ.
II. Cách xây dựng bản tin phát thanh ngắn
-Trảlờiđầyđủ5W+1H.
-Đưarathôngtin,câuchuyệnmớinhấtngayđầutiên.
-Chỉđưathôngtin,khôngcầnđivàochitiết,khôngcầnbìnhluận.
-Câuvănnóingắngọn,dễhiểu,mộtmệnhđề.
-Sửdụngthìhiệntại,chủđộng.Khôngnêndùng“đã”.
-Dùngcáchnóiquenthuộccủangườidânhàngngày,tránhđivàotừngữkỹthuậthayquánhiềuconsố,khoảng3consốtrongmộttinngắnlàđủ.
Ví dụ 1:
Vănviết:ThủtướnghômnaytuyênbốrằngViệtNamsẽpháttriểnnềnnôngnghiệptheohướnghữucơvàChínhphủsẽdànhnhữngkhoảnđầutưlớnđểhỗtrợnôngdân.
Vănnói:ThủtướngnóirằngViệtNamsẽpháttriểnnôngnghiệptheohướnghữucơ.Chínhphủsẽdànhnhữngkhoảnđầutưlớnđểhỗtrợnôngdân.
Ví dụ 2:
Vănviết:Doảnhhưởngcủabãosố2,trongnhữngngàyquatrênđịabàntỉnhQuảngTrịđãxảyramưalớn,làmsậpvàthiệthại29ngôinhà,3chiếccầubịsậpvàbịnướccuốntrôi,70kmđườngbịsạtlởnghiêmtrọng,hàngnghìnhadiệntíchnôngnghiệpbịhưhại,thiệthạiướctính3tỉđồng.
Vănnói:Bãosố2gâymưalớnởQuảngTrịđãgâythiệthạiướctính3tỉđồng,29ngôinhàbịsập,3chiếccầubịnướccuốntrôi,hàngnghìnhahoamàubịhưhại.
26 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Lưu ý khi đọc bản tin phát thanh: -Hãytậpđọctrướcđểhìnhdungracâuchuyện,bốicảnhthôngtin.Hãyvừaviếtvừađọcthầm,cóthểbạnsẽpháthiệnranhữngtừkhóhiểu,dễvấpđểsửakịpthời. -Hãyvừađọcvừatưởngtượngcóngườiđangnghemìnhđọc,bạnsẽđọctựnhiênhơn. -Táchcâuthànhcácýngắn,đọchếtmộtýmớidừnglại. -Khiđọcsai,hãybìnhtĩnhxinlỗivàsửalạitừvừađọc.
III. Bản tin phát thanh có đối thoại, hỏi đáp, phóng sự
1. Quy trình
Tuânthủquytrìnhlàmbảntinnóichungnhưđãnóiởphầnmột.Nhưngđặcbiệtlưuý:Cũnggiốngnhưviếtbài,phóngsựphátthanhgiảiquyếtsâumộtcâuchuyện,vấnđềnhưngbằngâmthanhlờinói.Hãychuẩnbịkỹýtứkịchbảncủaphóngsự,bàiphỏngvấn,cáccâuhỏiphỏngvấn.
2. Viết kịch bản rõ ràng cho phóng sự (Lời bình luận, lời dẫn chuyện, phỏng vấn)
-Kịchbảnlàtrìnhtựcâuchuyệnmàbạnsẽdẫndắttrongbàiphỏngvấnhayphóngsự.
-Xácđịnhgócđộcâuchuyện.Bạnsẽđisâuvàokhíacạnhnàocủađềtài?
-Làmrõđềtàibằngcáchnào,phỏngvấnaiđểđềtàidễhiểu?
-Giảiquyếtvấnđềnêurathếnào?Điềugìkhiếnngườinghequantâm?
3. Đi phỏng vấn
-Hãyđặtcâuhỏimở.Nêndùngcâuhỏi“Tạisao”,đềnghịlýgiảimộtluậnđiểm,vấnđề;tránhcâuhỏikhiếnngườiđượcphỏngvấnchỉtrảlờiCóhoặcKhông.
27Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Đặtmỗilầnmộtcâuhỏiđểnhậnđượccâutrảlờirõràngđầyđủ.Khôngnênhỏinhiềucâumộtlúc.
-Hãychúýlắngnghecâutrảlờiđểcónhữngchỗcầnsángtỏ,giảithích.
-Nếucóngườitrảlờidàiquá,cóthểngắtlờimộtcáchlịchsự,đưahọtrởlạivấnđềđãđặtra.Nếungườitrảlờirụtrèengại,cóthểđặtcâuhỏilạitheocáchkhácđểhọthoảimáihơn,vềsẽcắtlạisau. Lưu ý: Ghiâmtạimộtđịađiểmcàngíttiếngồncàngtốt.Đặcbiệtkhônggầnnhữngmáymócnhưmáytuốtlúa,xayxát,điềuhòa,quạt,xecộ.
4. Lưu ý khi thêm tiếng động
-Mộtchúttiếngđộnghiệntrườngởmứcđộhợplýcóthểbổsungchophỏngvấn,câuchuyện,làmrõhơnbốicảnhcâuchuyệnđangdiễnra,nóilênnhânvậtlàai,...
Vídụ:phỏngvấnchủtịchhuyệnvềgiáodụccóthểlấybốicảnhởtrườnghọc,cótiếnghọcsinhchơiđùa,thầycôgiảngbài;phỏngvấnmộtgươngnôngdânnuôibògiỏicóthểlấytiếngconbò,tiếngtrẻemtronggiađình,...
-Tiếngđộngphảiítảnhhưởngđếnlờinóicủacácnhânvật,củacuộcphỏngvấn,chỉđiểmxuyếtvàliênquan,bổsungnộidungchocuộcphỏngvấn.
-Cóthểlấytiếngđộnglàmnền(còixe,tiếnghọcsinhtrongsântrường...)nhưngcầnlàmmờdần(nhỏhơnđángkểsovớitiếngnói)trướckhivàolờidẫnhoặcphỏngvấn.
Lưu ý: Trướckhiphỏngvấn,kiểmtraxemmáyghiâm,pinhoạtđộngtốtchưa,cóthểthuthửtrướckhithuthật.
28 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
5. Bố cục, kết cấu của tin sâu, phóng sự
-Vềcơbản,xenkẽgiữacáclờidẫn,tiếngđộng,phỏngvấn
-Lưuýđảmbảothờigiancủaphỏngvấnhayphóngsự.Nếudàiquáhãycắtbớtnhữngthôngtinkhôngquantrọnghaytiếngđộng.
III/ Cách dùng phần mềm biên tập âm thanh Audacity VuilòngxemhướngdẫncáchsửdụngAudacityđểbiêntậpâmthanhởđườngdẫnsau:https://youtu.be/1JXFeJmyM7A
Lời dẫn (20s) Phỏng vấn (30s) Lời dẫn (chuyện) (10s)
Lời dẫn 1 Tiếng động 1 Phỏng vấn 1 Lời dẫn 2 Phỏng vấn 2 lời dẫn 3.
29Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
Phần 6: Cách chụp ảnh, làm phim cơ bảnViệcchụpảnhvàlàmphimcónhữngyếutốcơbảngiốngnhau(vềbốcục,ánhsáng…).Bởivậychúngtôiđưavàophầnđặcthùchung.Nhữngyêucầucơbảncủaquayphimsẽđượcgiớithiệuởphầnsau.
I. Đặc thù chung của chụp ảnh, quay phim
1. Tư thế cầm máy ảnh, điện thoại, máy quay
-Tưthếcầmmáycầnđảmbảođộổnđịnhcủatay,tránhbứcảnhbịrung.Hãyđứngvữngvàng,cânbằng,ítnghiêngngảnhấtcóthể.
-Vớimáyảnh,máyquay:Tayphảicầmmộtbênthânmáy,taytráingửalênđểđỡvàđiềukhiểnốngkính.
-Cóthểtựakhuỷutayvàothânmình,tỳtayvàocửa,hàngrào...,hoặcnínthởkhibấmmáy,đểgiữchắcmáyảnh,điệnthoại.
Taykhôngđỡmáy,mắtkhôngnhìnđúngvịtríốngngắmvìvậyảnhdễbịrungvàkhólấybốcục
Tưthếmộttayđỡmáyđồngthờimắtnhìnvàoốngngắm,tạođiểmtựachắcchắnkhitácnghiệp.
Máyởxathân,lỏnglẻo,khiếnhìnhảnhrấtdễbịrungkhitácnghiệpđồngthờigiơmáyraxasẽlàmkhuônhìnhhẹplại.
30 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
2. Chức năng phóng to, thu nhỏ (zoom)
-Nếucóthểđếngầnđốitượngcầnchụp,hãydichuyểnthayvìdùngchứcnăngzoomcủađiệnthoại,máyảnh.
-Nhớlấynéttrướckhichụpbằngchếđộ“focus”trênmáyảnh,hoặcchạmtayvàođốitượngmuốnlấynéttrênmànhìnhđiệnthoạithôngminh.
3. Quy tắc 1/3
-Hãyhìnhdungkhuônhìnhđượcchiathành9phầnbằngnhaubởi2đườngngangvà2đườngthẳngđứng.4điểmgiaonhaugọilà4điểmmạnh.
-Đặtchủthểcủabứcảnhvàocácđiểmgiaođó.
-Nênsửdụngđườngchântrờiở1/3trênhoặcdướibứcảnh.Đườngchântrờilàđườngthăngbằngngangđểtránhbứcảnhbịnghiêng.
-Chỉchụpnghiêngkhicóýđồrõràngvềbốcụchoặcmuốntạohiệuứngđặcbiệt,gâyấntượngmạnhmẽ.
31Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
* Ngắm các bức ảnh sau và hình dung những đường kẻ chia ba. Chủ thể của bức ảnh đều ở các vị trí 1/3.
32 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
4. Hướng mở
Tùytheonhânvậtvàcâuchuyệnmuốnkể-mộtngườihạnhphúchaybếtắcđểchọnhướngnhìncủanhânvậtchophùhợp:
-Hướngnhìnrộng:Tạocảmgiácthânthiện,dễchịu,tươnglaimởphíatrước
+Nhânvậtchínhở1/3bêntráivànhìnvềphải
+Nhânvậtchínhở1/3bênphảivànhìnvềtrái
33Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Hướngnhìnchật:Tầmnhìncủangườixembịgiánđoạn,thểhiệnsựkhókhăn,bếtắc.Nhânvậtở1/3bênphảivànhìnvềbênphải,hoặc1/3bêntráivànhìnvềbêntrái
34 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
Hãysosánhhướngnhìncủanhânvậttrong2bứcảnhsau:
-->Hướngnhìnbịgiánđoạn,gâykhóchịuchongườixem
-->Hướngnhìnmở,mắtvàcảmxúccủangườixemthấydễchịuhơn
35Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
5. Góc nhìn
-Góctừtrênxuốngtạocảmgiácthânthiện,bénhỏ,khôngquantrọng,tùytheodụngý.
36 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Góctừdướilêntạocảmgiácmạnhmẽ,phóngkhoáng,tônvinh
37Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Khôngquáthamlamnhiềunhânvật,chitiếttrongmộtbứcảnh.Hãychọnmộtđốitượngchính,ấntượngnhấtđểchụpmàthôi.
6. Ánh sáng
-Tránhngượcsángkhichụpảnhchândung,nếukhôngđốitượngchụpsẽbịđen.Ngượcsángtứclànguồnsáng(đèn,mặttrời)khôngchiếuvàođốitượng,màởsaulưngđốitượng.
Tuynhiên,cũngcóthểcốtìnhđểngượcsángcóýđồ,chỉlấyhìnhbóngnhằmlàmnổibật,táchchủthểrakhỏikhônggianxungquanh.Hoặcdùngkhimuốngiấumặtnhânvậtkhinóivềvấnđềnhạycảmnhưtốcaotiêucực,quấyrốitìnhdục...
38 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Tậndụngánhsángcửasổ,cửaravàođểtạocảmgiáctựnhiên.
-Khitậndụngánhsángmặttrời,thờigianchụptốtnhấtlàđầugiờsáng,hoặctrướckhimặttrờilặn.Tránhánhnắngbuổitrưa,vìbóngnắngthẳngđứngsẽlàmnhữngchỗlõm(hốcmắt,gòmá)bịđen.Nếuphảichụplúcđó,nênchọnchỗcóbóngrâm,máihiênđểchenguồnsángtrựctiếp.
-Nếuthiếusáng,hãydùngnhữngđồvậtcótínhphảnquangđểtăngđộsáng,nhưbảngtrắng,sáchvởgiấytrắng,vảitrắng,mâmnhôm.Đồvậtcóbềmặtcàngphẳngcàngtốt.
-Đènflashcủamáyảnh,điệnthoạicóthểlàmchobứcảnhkhôngđượctựnhiên,làmmắtđỏ.Nêntránhdùngflashnếucóthể.Đứngvững,nínthởsẽgiúpkhắcphụcbứcảnhbịrungtrongđiềukiệnánhsángyếu.
39Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
7. Chỉnh sửa ảnh
DùngMicrosoft Office Picture Managertrênmáytính,hoặcEdit trênđiệnthoại
-Cắtcúpảnh:MicrosoftOfficePictureManager>EditPictures>Crop
Khicắtảnhnhớtuânthủquytắc1/3,hướngmởcủaảnh.
-Chỉnhánhsáng:MicrosoftOfficePictureManager>EditPictures>BrightnessandContrast.
II. Cách làm phóng sự truyền hình
1. Bố trí khuôn hình
Cácquytắc1/3,Hướngmở,Gócnhìn:Xinthamkhảophần“Đặcthùchung”ởphíatrên.
2. Các cỡ cảnh quay căn bản
2.1 Cảnh quay là gì?
-Làđơnvịnhỏnhấttrongđiệnảnh,truyềnhìnhkhixâydựngkịchbản,quayphimvàdựngphim.
-Đượctínhbằngkhoảngthờigianmộtlầnbấmvàdừngnút“Record”trênmáyquay.
40 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
2.2 Những cỡ cảnh cơ bản
- Đại cảnh: Lànhữngcảnhrấtrộngmiêutảquangcảnhchung,bốicảnh,khônggiannơicâuchuyệndiễnra.Thườnglàcảnhdẫnbanđầu.Cóthểquaytừtrênđồinúi,máinhà,cácđiểmcao.
41Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
- Toàn cảnh: Làcỡcảnhcóthểquansátđượctoànthânnhânvật.
42 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
- Trung cảnh:Làcỡcảnhlấynửangười,từđầuđếnngangthắtlưng.Chongườixemnhìnrõnhânvật,biếthọlàngườithếnào.
43Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
- Cận cảnh: Cỡcảnhgần,lấytừngựctrởlên,nhìnrõchândungvàtâmtrạngnhânvật.
- Đặc tả: Tảmộtchitiết,nhấnmạnhhànhđộngnàođócủanhânvậthoặcđốitượng.Vídụ:Ngóntaycầmkimđangthêuhoavăn,đôimắtđangvuihaybuồn,mộtphầncủađồvật...
44 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
3. Chuyển động trong quay phim
Đạodiễnsẽsắpxếpvàchỉđạochuyểnđộngcủanhânvật,máyquay.Ngườiquayphimcầnnắmrõcácloạichuyểnđộngcủamáyquay.
3.1. Động tác máy cơ bản
-Máycốđịnh:Máyđểổnđịnhmộtchỗ,khôngdichuyển.
-Liamáyngang:Thườngsửdụngmiêutảkhônggianrộnglớn(trongquayphimphongcảnh)hoặctheovậtthểchuyểnđộngtheochiềungang.
-Liamáyđứng:Thểhiệnsựcaolớn,bềthế(củacáccôngtrìnhkiếntrúc),hoặcđitheochuyểnđộngchiềuđứng(leonúi).
-Máydichuyểntheonhânvật(đuổitheobácnôngdândắttrâurađồng).
3.2. Chuyển động của ống kính máy quay, máy ảnh
-Phóngtothunhỏ(Zoomin/Zoomout):Xoayvòngzoomhoặcgạtcôngtắctele/zoomcủaốngkính,đểđưavậtthểvàogầnhoặcraxa,hẹphoặcrộng.
Nếudùngđiệnthoại,rấthạnchếsửdụngchếđộzoom.Tốtnhấtlàtiếnlạigầnđốitượngđượcquay.
-Thayđổikhoảngnét:
Khisửdụngmáyquayhoặcmáyảnhchuyêndụng,thayđổivònglấynétđểlấyđiểmnétvềchủthể.
Một số mẹo nhỏ khi quay phóng sự: -Làmítđộngtácthayđổiđộtngộtcủamáyquay,đểngườixemkhôngbịchóngmặt,khóchịukhixem.
Vídụ:Cảnhmộtngườidắttrâutừphảisangtrái,thìcảnhtiếptheotrongcụmcảnhvẫnnêntheochiềuchuyểnđộngđó.
45Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
-Nênsửdụngchânmáynhiềunhấtcóthể,đểhìnhảnhổnđịnh,dễchịu.
-Lưuýmộtsốcảnhphụ,cảnhxenluônphảicósựliênkếtvớicâuchuyệnchính,phongphúchocâuchuyện.
Vídụ:Cảnhmộtngườiđanggặtlúa,cảnhphụphảiliênquan:Đặctảbônglúa,concòbaytrênđồng,đườnglànghoặcngôinhàgầnđồnglúatheotầmmắtnhìncủangườiđanggặt,bólúagặtxong,cáiliềmđangcắtlúa,…
-Lưuýâmthanhkhiquay,tránhcácâmthanhcóthểgâyxáotrộnviệcphỏngvấn(tiếngmáyxayxátliêntục,tiếngtàuhỏachạyquadùkhôngnhìnthấytàutrongkhuônhình,tiếngđiềuhòa).
4. Ánh sáng trong quay phim
4.1 Ánh sáng tự nhiên
-Ánhsángmặttrờitừ8h30’-10h30’sáng,13h30’-15h30’chiềulàtốtnhấtchoquayphim.Đâylàlúcánhsángđingang,cườngđộdịu,dễkiểmsoátvàápdụngcáckỹthuậtquayngượcsáng,xuôisáng,tạobóngđổtrongcáccảnhphim.
-Tránhánhsánggiữatrưa.Nắngtỏaxuốngđỉnhđầuxuốngkhiếnnhânvậtbịbẹt,mătmũibịtối.
4.2 Sắp đặt các nguồn sáng khác trong quay phim
- Ánh sáng chính:Lànguồnsángquantrọngnhất,hướngvàochủthể.Cóthểtậndụngđènbànhọc,đèntrongnhà.Thườngđượcđặtchếch45độsovớitrụctừmáyquayđếnchủthểđểthểhiệnrõrànghìnhkhốichủthể.
- Ánh sáng phụ: Nhằmlàmgiảmbớtbóngđenbóngđổtừnguồnsángchínhtạonên.Thườngcócườngđộthấpdịuhơnnguồnsángchính.Đượcđặtvuônggócvớivớinguồnsángchính.
- Ánh sáng ven:Ánhsángđếntừsauchủthể,chiếusángphíasauvàtóc;táchvàlàmnổibậtchủthểkhỏiphôngnền.Ánhsángvencóthểmạnhnhưánhsángchínhvàcóđộtươngphảncaohơnánhsángchính.Thườngđượcđặt
46 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
đốidiệnvớiánhsángchính.Nếukiểmsoátvàsửdụnghiệuquảánhsángven,cảnhquaysẽấntượng,hiệuquả.
- Ánh sáng nền:Lànguồnsángchiếuvàobốicảnhphíasauchủthể,đểdiễntảkhônggianxungquanh.
* Sơ đồ bố trí các nguồn sáng cơ bản
47Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
5. Kịch bản phóng sự truyền hình
5.1. Khái niệm
-Phóngsựtruyềnhìnhlàkểmộtcâuchuyện,nhưnglàkểbằnghìnhảnh,âmthanhchongườixem.
Kịchbảnlàvănbảnkểđầyđủcácdiễntiếncủacâuchuyện,nêubậtnhữngyêucầuvềhìnhảnhvàâmthanhmộtcáchrõràngmạchlạc,saochongườilàmphimdễhìnhdungkhisảnxuất.
Trongkịchbảnphâncảnh,chiacộtrõ:Diễnbiếncâuchuyện,hìnhảnh,độngtácmáy,lờibình(phỏngvấn,lờidẫn,âmthanh,âmnhạc)
5.2. Kết cấu của kịch bản
Kịchbảngồmbaphầnchính:Mởđầu,pháttriểncâuchuyện,phầnkết.
5.2.1. Mở đầu
-Nêuđềtài,thựctrạngcủacâuchuyện,hiệntượng;xungđột,câuchuyệncủanhânvậtkhiếnngườixemphảisuynghĩ,đặtcâuhỏi.
Lưu ý:Nênchọnítnhấtmộtnhânvậtchínhđểđixuyênsuốtkểcâuchuyệnchínhcủaphóngsự.Mởđầucóthểphỏngvấnnhânvậtđểnóilênýchínhnày.
-Cốgắngchọnquaynhữnghìnhảnhmởđầucâuchuyệnmộtcáchthuhút,cótínhgợimở.
5.2.2. Phát triển câu chuyện
-Phầnnàyphảitrảlờiđượccáccâuhỏinhưthếnào,tạisao?Tạisaocósựviệcđó,sựviệcdiễnranhưthếnào?Cókhókhănthuậnlợigì?Quátrìnhthayđổicủasựviệc,nhânvậtdiễnrathếnào?
48 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Phỏngvấnnhânvật/cácnhânvật,quaycáchìnhảnhliênquanđểtrảlờinhữngcâuhỏitrên.Thôngquahìnhảnhvềhànhđộngcủanhânvật,hìnhảnhcủasựkiệnhiệntượngđểtrảlờicâuhỏiđó.
5.2.3. Phần kết
-Vấnđềđượcgiảiquyếtnhưthếnào?Cókếtquảgì?Liệutrongtươnglaisựviệc,nhânvậtsẽrasao?
Ví dụ:PhóngsựvềNângcaobìnhđẳnggiớiquadựántrồngchuốiởBắcKạn
-Phầnmởđầu:Hìnhảnhnhómchịemphụnữtrồng,chămsóccâychuối,hoặcchếbiếnsảnphẩmtừchuối,nóilênsựthayđổitrướcvàsaukhicódựán.
Hoặc:Chỉnóivềcâuchuyệntrướckhicódựán
-->Cách1thuhúthơnbởinóivềsựthayđổi,cócáchìnhảnhvềsựthayđổi,khiếnngườitasẽđặtcâuhỏitiếptheolàtạisaocóthayđổiđó.
-Pháttriểncâuchuyện:Quaycáchìnhảnh,phỏngvấnnhânvậttrảlờinhữngcâuhỏisau:
+Dựánbắtđầuthếnào?
+Chịemsinhhoạtcácnhómtiếtkiệmrasao?Cánbộdựánhướngdẫnthểthứchoạtđộngcủanhóm,cácbuổisinhhoạtnhómnóivềkỹthuậttrồngchuối,chiasẻcôngviệctronggiađìnhvớichồngcon;Hoạtđộngkháccủanhóm:Chơithểthao,tổchứccácngàyhộigiađình
-Phầnkết:
-Nhómđemlạilợiíchthếnào?Thayđổithếnào?-->Hìnhảnhcácôngchồnggiúpvợviệcnhà,hìnhảnhvườnchuốixanhtốt,thuhoạchchếbiếnchuối;Phỏngvấnchịemnóivềnhữngkỹnăngmớimàmìnhcóđược;Phỏngvấncánbộdựán,cánbộđịaphươngnóivềthayđổicủachịem.
-Chịemnóivềnhữngmongướccủamình.
49Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
5.3. Viết kịch bản
Lậpbảnghoạchđịnhcôngviệcbaogồmtừngnộidungphim,cảnhquaycầnthiết,phỏngvấnai… 6. Viết lời dẫn:
-Lờidẫnnhằmnóirõnhữnggìmàhìnhảnhkhôngdiễnđạtđượchết.Khôngthểhiệnlạinhữnggìđãđượcmôtảbằnghìnhảnh,âmthanhvàcuộcphỏngvấn.
-Lờidẫncũngcầnngắngọn,súctích,thểhiệncảmxúc,tránhrườmrà,nhiềutínhtừ,từlặp.
7. Vai trò của đạo diễn
7.1. Đạo diễn: Ngườichịutráchnhiệmchỉđạoquátrìnhthựchiệnmộtphóngsựtruyềnhình
50 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
7.2 Công việc của đạo diễn
-Chuẩnbị:
+Phâncảnh
+Tổchứcvàchọnđịađiểm,thờigianquayquay
-Quayphim:
+Chỉđạodiễnxuất
+Chọnvịtríđặtmáyquay,khungcảnh
+Đảmbảothờigianquay
+Cáccôngviệckhácnhưchỉđạonghệthuật,kỹthuật,quảnlýêkíplàmphim
-Hậukỳ:
+Lựachọncảnhquaytốtnhất
+Giámsátdựngphim
+Âmnhạcchophim
8. Xây dựng kế hoạch, tổ chức sản xuất
8.1: Phân công nhiệm vụ
Hãylựachọncácvịtríthựchiệnphóngsựtruyềnhình,phimtàiliệu,đểmỗingườichịutráchnhiệmrõràngmộtkhâu.Baogồmcácthànhviênsau:
-Biênkịch/Viếtkịchbản
-Đạodiễn
-Quayphim
-Âmthanh,âmnhạc
-Dựngphim
-Thànhviênhỗtrợcácvịtrítrên
51Dự án Tăng cường Khả năng Tiếp cận Thông tin cho phụ nữ dân tộc thiểu số
8.2. Kế hoạch thực hiện Lậpbảngxácđịnhcôngviệctheotừnggiaiđoạn. Giai đoạn chuẩn bị:
Giai đoạn ghi hình:
52 Tài liệu hướng dẫn Nâng cao kỹ năng thông tin truyền thông trong cộng đồng dân tộc thiểu số
-Chuẩnbị:
+Từđềtàiđãchọn,xácđịnhgiọngđiệucủabộphimđểchọnlựabốicảnh,hìnhảnh,lờidẫnlờibìnhphùhợp
9. Dựng phóng sự
-Căncứvàokịchbản,sắpxếpcảnhquayưngý,cảnhphỏngvấncầntríchdẫn,cácâmthanhhiệntrường,âmnhạctheodiễntiếncủacâuchuyện.
-Xácđịnhthờilượngcầnthiết:Tùyyêucầucụthể,nhưngphóngsự3phútlàtươngđốiphùhợpvớikhungthờilượngtruyềnthônghiệnđại,đủthểhiệncâuchuyệnmàngườixemkhôngnhàmchán.
-GhépcáchìnhảnhvàophimtheokịchbảnbằngphầnmềmMovieMaker.Xenkẽlờidẫn,hìnhảnh,phỏngvấn.Vídụ:
Mở đầu Phát triển Kết thúc
Lờidẫn Phỏngvấn
Ý1:Lờidẫn
Âmthanhhiệntrường
Phỏngvấn
Ý2:Lờidẫn
Phỏngvấn
Ýchốt
Cảnhminhhọa
Hìnhảnhngườiđượcphỏngvấn
Hìnhảnhminhhọa
Hìnhảnhthenchốt
Hìnhảnhngườiđượcphỏngvấn
Hìnhảnhthenchốt
Hìnhảnhminnhhọa,hìnhảnhngườiđượcphỏngvấnxenkẽ
Hìnhảnhminhhọa
10. Sử dụng Movie Maker:
VuilòngxemhướngdẫncáchsửdụngMovieMakerđểdựngvideoởđườngdẫnsau:https://www.youtube.com/watch?v=5X9R3Id2CP4
Phụ lục
Phụ lục 1: Một số lỗi ý nghĩa, văn phạm, chính tả thường thấy
Lỗi ý nghĩa
• “SaukhikếtthúcĐạihộiđiểmBanThườngvụtổchứchọpđánhgiá,rútkinhnghiệmpháthuynhữngviệclàmtốt,chỉranhữngtồntạicầnkhắcphụcđểrútkinhnghiệmchocácchibộ,đảngbộđạihộisau”>>rútkinhnghiệmpháthuylàgì?Khắcphụcdùngchosaisót,sựcố,chứkhôngkhắcphụctồntại.
• “Mỗingườicómộtyếuđiểmkhácnhauvàcáitài,cáiduyênkhácnhau”>>Yếuđiểmlàđiểmquantrọng.Ởđây,ýtácgiảnóilà“điểmyếu”.
Lỗi văn phạm
• “SựkiệnđượcdiễnrađểkỷniệmngàythànhlậptổchứcA.”>>đúnglà“Sựkiệndiễnra…”
• “Mặcdùsinhratronggiađìnhnôngthônnghèo,bốmẹlạithườngxuyênđilàmxa.Cậuhọctròấyvẫnluônđứngđầulớp.”>>đúnglà“Mặcdùsinhratronggiađìnhnôngthônnghèo,bốmẹlạithườngxuyênđilàmxa,cậuhọctròấyvẫnđứngđầulớp”.
Lỗi chính tả
• “HồngQuâncóthểtruyềnngượctrởlạichođồngđộicủaanhđangbănglêndứtđiểm.”>>từđúnglà“chuyền”.
• “Nhữngcâutruyệnlàmlayđộnglòngngười.”>>từđúnglà“câuchuyện”.
Phụ lục 2: Nguồn tham khảo
• NguồnthamkhảochoPhần2:Sách“Conmắtbiêntập”,NXBTổnghợpTPHCM2011.
• Nguồnthamkhảocáclỗivănphạm,chínhtả:https://giaoduc.net.vn/tieu-diem/mot-so-loi-tieng-viet-tren-cac-bao-dien-tu-hien-nay-post159302.gd
• NguồnthamkhảochoPhần1,5,6:https://www.24hdansuneredaction.com/vi/vàwww.daotao.vtv.vn
• Nguồnthamkhảochophầnbiêntậpbảntintruyềnhình:TàiliệucủanhómtácgiảNguyễnMinhĐức,VũNgọcDũng
• Nguồnảnh:TổchứcCAREQuốctếtạiViệtNamvàNguyễnLongHưng.
TỔ CHỨC CARE QUỐC TẾ TẠI VIỆT NAMTầng 9, tòa nhà CDC, 25 Lê Đại Hành, Hà NộiĐT: (84) 24 3716 1930 | Fax: (84) 24 3716 1935www.care.org.vn | [email protected]/CAREinVietnam
Tàitrợ: