18.11.2015 1 SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI Dilay NECİPOĞLU SİNDİRİM SİSTEMİ Sindirim sistemi ağızdan başlayıp anüse kadar devam eden boru şeklinde yer yer genişlemeler gösteren bir sistemdir. Sindirim hattı boyunca 7,5 metre uzunluğudadır. İnsanlarda sindirim kanalının ana kısımları şunlardır: ağız, dil, yutak, yemek borusu, mide, ince barsak, kalın barsak, rektum ve anüstür. Sindirim kanalı dışındaki sindirime yardımcı organlar ise pankreas ve karaciğerdir. Sindirim sisteminin temel işlevi organizmanın sıvı- elektrolit ve besin gereksinimini karşılamak ve besin artıklarını atmaktır. SİNDİRİM SİSTEMİ Üst sindirim kanalı Ağız, ağız boşluğu; tükrük bezleri, mukoza, dişler ve dili kapsar. Gıda ve sıvıların vücuda alınmasına yarayan açıklıktır. Yutak, farinks; ağız ve burunun hemen arkasındaki bölümdür. Gıdanın ağızdan yemek boyusuna iletimini sağlar.
21
Embed
SİNDİRİM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİKdocs.neu.edu.tr/staff/dilay.necipoglu/KONU 2- SİNDİRİM SİSTEM... · BAĞIRSAK HASTALIKLARI Hemoroid; Anorektal bölgedeki venlerin
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
18.11.2015
1
SİNDİRİM SİSTEMİ
HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK
BAKIMI
Dilay NECİPOĞLU
SİNDİRİM SİSTEMİ
Sindirim sistemi
ağızdan başlayıp
anüse kadar devam
eden boru şeklinde yer
yer genişlemeler
gösteren bir sistemdir.
Sindirim hattı boyunca 7,5 metre uzunluğudadır.
İnsanlarda sindirim kanalının ana kısımları şunlardır:
ağız, dil, yutak, yemek borusu, mide, ince barsak, kalın
barsak, rektum ve anüstür.
Sindirim kanalı dışındaki sindirime yardımcı organlar ise
pankreas ve karaciğerdir.
Sindirim sisteminin
temel işlevi
organizmanın sıvı-
elektrolit ve besin
gereksinimini
karşılamak ve besin
artıklarını atmaktır.
SİNDİRİM SİSTEMİ Üst sindirim kanalı
Ağız, ağız boşluğu; tükrük bezleri, mukoza, dişler ve dili
kapsar. Gıda ve sıvıların vücuda alınmasına yarayan
açıklıktır.
Yutak, farinks; ağız ve burunun hemen arkasındaki
bölümdür. Gıdanın ağızdan yemek boyusuna iletimini
sağlar.
18.11.2015
2
Üst sindirim kanalı
Yemek borusu(özefagus); gıdanın mideye iletimini
sağlar. Bu geçiş peristaltizm yardımıyla olur. Kardiya ise
yemek borusu ve midenin birleştiği noktadaki açıklıktır
(25 cm).
Mide; antrum, pilor ve pilor sfinkteri de kapsar. Mide
yemek borusu il ince barsağın ilk kısmı olan duodenum
arasında bulunur. Yüksek oranda asidik bir çevreye
sahip mide (pH:1,5-2) sindirim enzimlerini içerir.
Sindirim ağızda başlar, kalın
bağırsaklarda tamamlanır.
Alt sindirim kanalı Bağısaklar; sindirim sisteminde mide ile anüs arasında
bulunan kısımdır. 2 ana kısımdan oluşur.
İnce bağırsak; mide ile kalın barsak arasında oluşur.
Duodenum( ilk kısım), Jejenum (orta kısım) ve
ileumdan(son kısım) oluşur.
Kalın bağırsak (Kolon); çekum ilk kısmıdır ve apandisit
çekum üzerinde bir uzantıdır. Kolon kendi içinde 4 kısma
ayrılır; çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid
kolon’dur.
Alt sindirim kanalı
Anüs; rektumun dışa açıklığıdır. Açılıp kapanması
sfinfkter kaslarca kontrol edilir. Dışkılar vücuttan geçerek
atılırlar.
NOT:
Kalın barsak sindirime katılmaz. Çünkü sindirim ince
barsaktan besinlerin kana vermesi ile sona erer.
Besinleri kan yoluyla vücuda taşınır.
NOT:
Sindirim sistemi ile ilgili organ karaciğer; safrayı üretir.
Pankreas ise bikarbonat, tripsin, kemotripsin, lipaz ve
pankreatik amilaz gibi enzimler içeren sıvıyı ince
Semptomlara yönelik tedavi verilir. Antispazmotikler ve
sedatifler verilebilir. Bilişsel davranışsal tedavi uygulanır.
Apandisit
İleo-çekal kapağın hemen altında yer alan 10 cm
uzunluğunda parmak şeklinde çıkıntıdır. Apandiks
yiyeceklerle dolar ve düzenli olarak çekuma boşalır.
Yeterince boşalamadığı zaman birey, enfeksiyona meyilli
olur.
Enflamatuar Barsak Hastalıkları;
Ülseratif Kolit ve Crohn hastalığıdır.
Bu hastalıklar etiyolojisi bilinmeyen, kronik ve
enflamasyon reaksiyonlarıyla seyreden
hastalıklardır.
BAĞIRSAK HASTALIKLARI
18.11.2015
12
Kolonun epital yüzeyinde lezyonlar vardır. Konjesyon, ödem, ülserasyon ile seyreden kronik, iltihabi bir hastalıktır. Stres, bakteri veya viral etkenler sebep olmaktadır.
KOLİTİS ÜLSEROZA (ÜLSERATİF KOLİT)
Ancak bu hastalarda süte karşı alerji olduğu saptanmıştır.
Rektal kanama, diyare, ateş, kilo kaybı, karın ağrısı, ilerlemiş vakalarda anemi görülür.
Remisyon ve alevlenmelerle seyreder.
Aminosalisilatlar, kortikosteroidler, Antispazmolitikler, Sedatifler kullanılır.
Ülseratif Kolitte Tedavi ve
Hemşirelik Bakımı
Ağır vakalarda hasta ağızdan beslenmez.
Sıvı-elektrolit dengesi kontrol edilir, gerekiyorsa IV
destek sağlanır.
Antibiyotik tedavisi uygulanır.
IM yolla K vit yapılır.
Diyette süt yer almamalıdır.
Hasta yatak istirahatine alınır.
Ağrılı durumlarda lavmanlar yapılır.
İlaçlarını düzenli alması sağlanır.
Ağızdan anüse kadar GİS’in herhangi bir bölgesinde
görülen mukozaları tutan kronik iltihabi durumdur.
Tanı için, baryumlu inceleme ve endoskopi yapılır.
yağlar yeterince emilemez ve gaita ile dışarı atılır.
Karında Asit ve Ödem : Asit, periton boşluğunda sıvı toplanmasıdır.
Ağrı, halsizlik, yorgunluk , iştahsızlık, bulantı- kusma, ateş, karşı cins karakterinin belirginleşmesi görülebilir.
Kanama: Karaciğerde protrombin ve pıhtılaşma faktörlerinin yapılamaması nedeniyle ve safra yapımının bozulması ile yağda eriyen vitaminlerin (Vitamin K- pıhtılaşma faktörlerinin yapımı için gerekli) emiliminin azalması nedeniyle kanama meydana gelir.
Kaşıntı/Puriritis : Ciltte safra pigmentlerinin birikmesi ile
meydana gelir.
Fetor Hepatikus : Nefesin kötü kokmasıdır
Karaciğer Hastalıkları
Hepatitler
Karaciğer sirozu
18.11.2015
16
HEPATİTLER
Hepatit basitçe karaciğerin inflamasyonu olarak tanımlanır.
İnflamasyona virüs, toksinler ya da ilaç gibi kimyasal maddeler neden olabilir.
VİRAL HEPATİTLER
Viral hepatite 5 tip virüs neden olmaktadır. Bunlar; hepatit
A, B, C, D ve E virüsleridir.
Hepatit A’dan E’ye kadar belirtiler benzer olmakla birlikte
inkübasyon periyodu, bulaşma yolu ve hastalığın
ciddiyeti değişiklik göstermektedir.
VİRAL HEPATİTLER TERİMLER Hepatit A
HAV: Hepatit A virüsü
Anti HAV: Hepatit A virüsüne antikor
Hepatit B
HBV: Hepatit B Virüsü
HBsAg: Hepatit B virüs yüzey antijeni
Anti HBs: Hepatit B virüs antijenine antikor
Hepatit C
HCV: Hepatit C virüsü
Hepatit D
HDV: Hepatit D Virüsü
HDAg: Hepatit D antijeni
Hepatit E
HEV : Hepatit E virüsü
Hepatit G
HGV: Hepatit G virüsü
Hepatit A Virüsü
Hepatitis A Enterovirüs ailesindendir.
HAV enfeksiyonu sıklıkla çocukluk çağı hastalığıdır.
7-10 günde girişim gerekmeksizin kendiliğinden iyileşir.
İnsanlara özgü bir hastalıktır. Virüs fekal-oral yolla, virüs
bulaşmış yemek, içecek veya dışkı ile bulaşabilir.
Kuluçka dönemi 15-50 ortalama 30 gündür.
HEPATİT A
Belirti ve Bulgular
Grip benzeri belirtiler, ateş, bulantı, kusma, yorgunluk,
koyu renk idrar, açık renk dışkı ve karın ağrısı görülür
Tanı
Anti-HAV IgM kanda ilk saptanan antikordur ve akut
enfeksiyonu gösterir
Daha sonra oluşan IgG koruyucu özelliktedir
HEPATİT A
Tedavi ve Bakım
İstirahat dışında tedavi önerilmez
Enfeksiyonun önlenmesi için enfekte kişilerin yayımını
önlemek ve el yıkamadır.
Bağışıklama
Koruyuculuk süresi 8-10 yıl olan aşı; toplu yaşayan
kişilere, homoseksüel erkekler, hastalığın sık görüldüğü
yerde yaşayan ve seyahat eden kişilere uygulanır
18.11.2015
17
HEPATİT B Hepatit B virüsü ile oluşan karaciğerin enfeksiyon
hastalığıdır.
Dünyanın en önemli sağlık sorunlarından birisidir.
Her yıl yeni 50 milyon hasta izlenmekte ve 350 milyon kişinin taşıyıcı olduğu bilinmektedir.
Tüm vücut sıvılarında bulunan virüsün kuluçka dönemi 28-180 ortalama 80 gündür.
Erişkinlerin %10’nunda, yeni doğanın %100’ünde hastalık kronikleşir
HEPATİT B
Hepatit B 4 temel yol ile bulaşır;
1. Parenteral Virüsle bulaşmış kan ve ürünleri, alet, iğne,
enjektör gibi faktörlerle bulaşır
Sıklıkla kan ürünü alan hastalar, sağlık personeli risk grubunu oluşturmaktadır
2. Seksüel Birden fazla partneri olanlar, cinsel yolla bulaşan
hastalığı olanlar risk altındadır
1. Perinatal / Vertikal
Doğum öncesi plasenta, doğumda vajinal sıvı ve
kan yolu ile, doğum sonrası süt ile bulaşır
2. Horizantal
Kalabalık yaşanan yerlerde vücut sıvıları ile temas
yolu ile bulaşır
HEPATİT B
Tanı
Hepatit B virüsünün saptanabilen antijenleri arasında s (surface) yüzey antijeni, c (core) çekirdek antijeni ve e enfektivite antijeni bulunmaktadır.
Virüsle temastan sonra HbsAg yükselir.6 aydan uzun sürerse kronikleşir.
Anti HBs ise bir süre sonra görülür.
Hastalık belirtileri virüsle temas eden herkeste
görülmeyebilir (%75 asemptomatik).
Virüsle temas eden kişilerin onda birinde çoğalmaya
devam eder (taşıyıcı) ve bu kişiler hastalık belirtilerini iki-
altı ay (kuluçka süresi) sonra gösterirler.
HEPATİT B
Belirti ve Bulgular
Aşırı halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı, sarılık,
bulantı-kusma, idrarın çay rengi olması, karın
ağrısı, sağ üst kadranda hassasiyet
Tedavi ve Bakım
İstirahat dışında belirli bir tedavi yoktur
Semptomatik tedavi yapılır
Ağır vakalarda antiviral ilaçlar kullanılabilir
18.11.2015
18
HEPATİT B
Bağışıklama
Aşı 0,1 ve 5 ayda olmak üzere 3 doz uygulanır
Sıklıkla kan ve ürünleri alan bireyler, sağlık personeli,
HbsAg + anneden doğan bebekler, toplu yerlerde
yaşayan bireylere, homoseksüellere, birden fazla
partneri olan kişilere önerilmektedir.
HEPATİT C
Hepatit C virüsü ile oluşmaktadır
1989 yılında tanımlanmıştır ve kronikleşme oranının %70 üzerinde olması nedeniyle önemli bir sağlık sorunudur.
Parenteral, seksüel, vertikal ve horizantal olmak temelde dört yol ile bulaşan hastalıkta en başta gelen ve en bilinen bulaşma yolu kan transfüzyonudur
HEPATİT C
Hemodiyaliz hastaları, IV ilaç kullanan bireyler, organ ve
kan transfüzyonu yapılan bireyler, sağlık personeli risk
altındadır.
Hastalığın kuluçka süresi 15-180 gündür
Tanı
Anti HCV pozitifliği, hepatit A ve B serolojik test
negatifliği ve HCV RNA’sına karşı antikor varlığı tanı
koydurur
HEPATİT C
Belirti ve Bulgular
Akut viral hepatitlerde görülen belirti ve bulgular vardır
Hastalığın akut dönemi hemen her zaman asemptomatiktir.
Tedavi ve Bakım
İstirahat dışında belirli bir tedavi yoktur.
Semptomatik tedavi yapılır
HEPATİT C
Bağışıklama
Spesifik immünglobülin ve aşı yoktur
Hastalığın kronikleşme oranı oldukça yüksektir (%50)
Kronikleşen vakalar siroz ve ardından hepatosellüler
karsinom geliştirir
HEPATİT D
Hepatit D virüsü ile oluşur, HbsAg’nin kılıfını oluşturur
Hepatit B virüsü ile enfekte kişilere bulaşır
Hepatit B virüs enfeksiyonun seyrini ağırlaştırır
En önemli bulaşma yolu parenteral yoldur
Kuluçka dönemi 15-80 gündür
18.11.2015
19
HEPATİT D
Belirti ve Bulgular
Akut hepatit B belirtileri izlenir
Tanı
Önce HBV, sonra HDV yükselir
Tedavi ve Bakım
Hepatit B enfeksiyonu gibidir
Bağışıklama
Spesifik bağışıklama yoktur, hepatit B aşısı koruyucudur
HEPATİT E
Hepatit E virüsü ile oluşur
1990 yılında tanımlanmıştır
Hepatit A’ya benzer özelliktedir
Fekal oral yol ile bulaşır
Çok genç ve orta yaş grubunda sık görülür
Kuluçka dönemi 15-75 gündür (ortalama 36 gün)
Belirti ve Bulgular
Akut viral hepatit A ye benzer
Gebe kadınlarda yüksek oranda mortalite nedenidir.
Tanı
Anti-HEV ile konur.
Tedavi ve Bakım
Spesifik bağışıklama yoktur
Etken Hepatit A Hepatit B Hepatit C Hepatit D Hepatit E Hepatit G
Oluş -Kötü hijyenin
olduğu yerde
-Kış ve sonbahar
-Tüm dünya
-Madde
bağımlıları,
Homoseksüel
kan ve
ürünlerini
kullananlar
-Yılın her
zamanı
-Transfüzyon
sonrası, kan ve
Ürünlerini
kullananlarda
-IV madde
kullananlar
-Yılın her
zamanı
-Hepatit B tanısı
olanlarda
-Akdenizde
yaygın
-Kötü
Hijyenin
olduğu Asya,
Afrika ve
Meksika
-Kronik
Viremililerde
İnkübasyon
Süresi -5-45 gün
-Ortalama 25
gün
-30-180 gün
-Ortalama
60- 90 gün
- 15-160 gün
- Ortalama
50 gün
-30-180 gün
- Ortalama
60-90 gün
-14-60 gün
- Ortalama
40 gün
-
Risk
Faktörleri /
Yüksek
Riskli
Gruplar
-Yakın kişisel
temas
-Feçesle
Kontamine
besinler
-Kötü hijyen
-Sağlık
çalışanları
-Hemodiyaliz
hastaları
Homoseksüel
ve madde
Bağımlıları
-Sağlık
çalışanları
-Hemodiyaliz
hastaları
- Homoseksüllr
ve madde
Bağımlıları
-Sağlık
çalışanları
-Hemodiyaliz
hastaları
Homoseksüeller
ve madde
bağımlıları
-İnsidansın
yüksek
olduğu
yerlere
seyahat
ve ya bu
yerlerde
yaşamak
Hemodiyaliz
Sağlık
çalışanları,
IV ilaç
kullananlar,
Hemodiyaliz
hastaları,
Kronik
hepatit
B-C
VİRAL HEPATİTLER
VİRAL HEPATİTLER
Bulaşma
Yolları
-Enfekte
feçes, fekal
oral yol
-Taşıyıcılık
yok
-Parenteral,
seksüel
bulaş, fekal-
oral yol
-Taşıyıcılık
var
-Kan ve vücut
sıvıları ile
temas
-Taşıyıcılık
var
-Hepatit B
enfeksiyonu
-Yakın
kişisel
temas
-Taşıyıcılık
var
-Fekal-oral
yol, besin
ile bulaş
-Taşıyıcılık
yok
-Perkutan
Prognoz -Düşük
mortalite
-Nadiren
fulminan
hepatik
yetmezlik
-Ölümcül
olabilir
-%10-20
mortalite
-
Kronikleşebili
r
-Hepatit
B’ye
benzer,
-Kronik
aktif hepatit
ile olursa
daha ciddi
-Kişiye
bağlı
-Gebelerde
%10-20
mortalite
-
Karaciğer
hastalığın
a neden
olmuyor
Tanı
Testleri
-Anti-HAV,
IgM +
-HBsAg,
anti-
HBc,IgM,
HBeAg
-Anti-HCV,
anti-HDV
-HDAg + -Anti-HEV -Anti-
HGV
Bağışıklam
a
-Ig, Aşı,
Hijyen
-HBIg, Aşı -Ig -HepB Aşı -Yok -Hijyen
Etken Hepatit A Hepatit B Hepatit C Hepatit D Hepatit E Hepatit
G
KARACİĞER SİROZU
Siroz, karaciğer
dokusunun, karaciğer
yapısı ve fonksiyonlarını
engelleyen yaygın fibrozla
yer değiştirmesiyle
karakterize edilen kronik
bir hastalıktır.
18.11.2015
20
KARACİĞER SİROZU
Alkol, metabolik nedenler, ilaçlar ve toksinler neden
sayılabilir.
Sirozun oluşma hızı ve seyri, etyolojiye göre değişiklik
gösterir.
KARACİĞER SİROZU
Belirti ve Bulgular Kilo kaybı, iştahsızlık, hazımsızlık, idrar renginde
koyulaşma, libidoda azalma, tekrarlayan mukozal ve gastrointestinal kanamalar
ürobilinojen ve bilirübinin artma,albumin düzeyinde
azalma, karaciğer fonksiyon testlerinde artma
Karaciğerin protein, glikoz, yağ metabolizması ve
detoksifikasyon görevinde oluşan değişikliklerle bu
belirti-bulgular görülür
KARACİĞER SİROZU
Tedavi; semptomatik tedavi uygulanır.
SAFRA KESESİ VE
YOLLARININ HASTALIKLARI
Safra pigment, kolesterol, fosfolipidler, elektrolitler ve
safra tuzları içeren alkalen vücut sekresyonudur.
Safra tuzları
Safradaki kolesterolün tutuluşu,
yağ sindirimi ve
lipaz aktivasyonuna katılır.
18.11.2015
21
SAFRA KESESİ TAŞLARI
(KOLELİTİYAZİS)
Safra kesesinde safra depolanır. Kesede kolesterol kristalleri oluşur, ve taşın oluşmasını neden olan bakteri, mukus ile taş kolaylıkla kesede gelişir.