‘DINESYDD Y WLAD HON FYDDA I … DW I EISIAU DYSGU CYMRAEG’ LLUNIO LLWYBR AT ‘DDINASYDDIAETH’ GYMREIG DRWY’R GYMRAEG GWENNAN ELIN HIGHAM
‘DINESYDD Y WLAD HON FYDDA I … DW I EISIAU DYSGU CYMRAEG’
LLUNIO LLWYBR AT ‘DDINASYDDIAETH’ GYMREIG DRWY’R GYMRAEG
GWENNAN ELIN HIGHAM
I started to learn English in school because it was part of the programme with French and at some point Russian,
French, German and Latin. I had to learn English, nothing to do with England itself […] Welsh is another matter.
I am in this country, sooner or later I will be a citizen of this country… I want to learn Welsh. Even if it's only for
my pride, it is good enough. But it's not the case. It's about business. Some jobs require Welsh. This is quite a
powerful reason.
DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: SO WHAT?
MEWNFUDO YNG NGHYMRU
AMLDDIWYLLIANNEDD
AMLDDIWYLLIANNEDD
ADLACH AMLDDIWYLLIANNEDD
ADLACH AMLDDIWYLLIANNEDD
RHYNGDDIWYLLIANNEDD PRYDEINIG: WYNEB NEWYDD AR GYMHATHIAD?
RHYNGDDIWYLLIANNEDD
RHYNGDDIWYLLIANNEDD
LLYWODRAETH CYMRU:CYNNWYS MEWNFUDWYR
“Wales is an inclusive, multicultural and multi-faith country and we welcome the
diversity of migrants […] Wales has a language of its
own, that we are rightly proud of. We would certainly
encourage you to learn Welsh, as well as English.”Llywodraeth Cymru (2010)
?
CWESTIYNAU YMCHWIL Pa elfennau o’r model amlddiwylliannol
neu ryngddiwylliannol sydd yn ffafriol i Gymru (a’r Gymraeg)?
I ba raddau y mae dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn hwyluso cydlyniant cymdeithasol?
I ba raddau y byddai polisïau ar gydlyniant ac iaith yn cryfhau ‘dinasyddiaeth’ Gymreig?
DULLIAU METHODOLEGOL
TRAJECTOIRE LANGAGIÈREVATZ LAAROUSSI 2012INTERACTIVE ACCULTURATION
MODEL BOURHIS 1997
GWAITH MAES 1: QUEBEC
Llywodraeth
Tiwtoriaid
Mewnfudwyr
15 Cyfweliadau hanner strwythuredig Arsylwadau dosbarth Conseil Scolaire de
Montréal Polisïau Cydlyniant Cymdeithasol (Cohésion
Sociale)
48% â Ffrangeg fel mamiaith / 18% Saesneg / 34% ieithoedd eraill ar Ynys Montreal (Cyfrifiad 2011)
194,000 mewnfudwyr ychwanegol rhwng Cyfrifiad 2001 a 2006 - 75% heb Ffrangeg na Saesneg.
(Corbeil a Houle 2013)
Source :Statistique Canada, Enquête nationale auprès des ménages, 2011
Québec Ontario Alberta Colombie-Britannique0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
53.3
19.5 18.9 16.5
Nombre de langues dans lesquelles les immigrants de langue maternelle tierce déclarent pouvoir soutenir une conversation,
Québec, Ontario, Alberta et Colombie-Britannique, 2011
Capacité de parler une langue Capacité de parler deux langues Capacité de parler au moins trois langues
Mae diddordeb mawr ganddynt mewn hanes
Quebec. Dyma gwestiwn a ofynnant droeon ... pam dyn ni’n siarad Ffrangeg yma? Os nad dyn nhw’n gwybod,
does dim gwir awydd ganddynt i gyfrannu at y
‘realiti Ffrangeg’.Tiwtor Ffrangeg
Wrth ddysgu, dw i’n ceisio siarad â nhw gydag
argyhoeddiad. Mae’n wir y gallant fyw eu bywydau
drwy’r Saesneg. Mae’n wir y cânt lai o gyfleoedd.
Mae’r mwyafrif yn deall ac yn derbyn taw cymdeithas
Ffrengig yw hon. Tiwtor Ffrangeg
Rhaid cofio ein bod ni mewn gwladwriaeth sy’n hybu amlddiwylliannedd.
Mae’n hawdd i fewnfudwyr aros yn eu
cymunedau ond dyn ni’n annog mewnfudwyr i
newid a chyfranogi. Nid yw’r un ddadl yn bodoli
mewn cymunedau Saesneg.
Tiwtor Ffrangeg
Dych chi’n sylweddoli bod dwyieithrwydd yn
angenreidiol ym Montreal ond dyn nhw ddim yn ein cefnogi ni
i ddysgu Saesneg! Myfyriwr Ffrangeg
Mae popeth yn wych yn y dosbarth – dyn ni mewn math o gapsiwl ond unwaith dyn ni mas
o’r dosbarth, rhaid wynebu’r realiti ... mae’n anodd cael swydd
yn Ffrangeg gan fod fy safon ysgrifenedig ddim mor dda.
Myfyriwr Ffrangeg
Nid dysgu iaith yn unig yw francisation. Dyn
ni’n dysgu llawer am y diwylliant. Mae’n gyfle i
ymgyfarwyddo â’r gymdeithas, ei hanes a’i
phobl.Myfyriwr Ffrangeg
GWERSI O QUEBEC• Cydlyniant cymdeithasol: mynediad at ddysgu iaith ac adnoddau/rwydweithiau
• Strategaeth gynhwysfawr ar gyfer dysgu Ffrangeg ac amryw o ffynonellau cyllido.
• Rôl drawsnewidiol y dosbarth Ffrangeg a’r rôl hwyluso’r tiwtoriaid
• Mewnfudwyr yn herio polisïau ‘unieithog’ Quebec
• Cyfyngiadau polisi: angen arloesi cymunedol megis partneriaethau iaith
GWAITH MAES 2: CYMRU
GWAITH MAES 2: CYMRU
Llywodraeth Cymru
Tiwtoriaid
Mewnfudwyr
15 Arsylwad dosbarth (+ Ymchwil Weithredu gyda Myfyrwyr ESOL)
40 Cyfweliad hanner strwythuredig
• Myfyrwyr ESOL• Myfyrwyr CiO• Tiwtoriaid/Swyddogion ESOL/ CiO• Swyddogion Llywodraeth Cymru/Cyngor
Caerdydd/Gwynedd
2 Grŵp ffocws gyda thiwtoriaid CiO/ESOL (Gwynedd a Chaerdydd)
If you're an immigrant, your immediate thought is not going to be 'am I going
to speak Welsh?’ The questions are going to be
'can I speak English? ‘Because I need that to be
able to integrate more generally.’
Swyddog ESOL, Llyw. Cym
Gallai pobl ddadlau dros ddysgu Cymraeg neu Saesneg
ond mae polisi Llywodraeth Prydain ynghlwm wrth ESOL,
felly os ydyn nhw eisiau dinasyddiaeth, maen nhw'n
gorfod siarad Saesneg. Mae'n clymu ni mewn.
Swyddog y Gymraeg, Llyw. Cymru
The Welsh Assembly have used a definition by the UK
Government and they talk about community cohesion and
interculturalism being a set of principles to make it cohesive.
[...] But it also talks about trying to capture some of that
discussion around British values and that kind of thing.
Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym
Fasen i ddim yn dweud nad yw'r Gymraeg yn cael ei
chynnwys [mewn cydlyniant] ond basen ni'n cael ein gweld yn hiliol neu'n eithafol tasen
ni’n cymryd y Gymraeg uwchben unrhyw iaith arall
Swyddog Cydlyniant, Llyw. Cym
YMAGWEDDAU LLYWODRAETH CYMRU
There was a sort of debate over whether we would
have something like WSOL. And then it was actually a
case of questioning whether or not that was really helpful to immigrants
because it’s English you need. Welsh can be more
confusing for them Swyddog ESOL, Llyw.
Cym
YMAGWEDDAU TIWTORIAID ESOLThey have enough trouble learning English and living their life and getting their job. Learning Welsh is not
really going to do anything.
Tiwtor ESOL, Caerdydd
I think that would be quite preventative. Especially
when you are talking about asylum seekers - they have such a limited amount of
money. They won’t pay for English lessons either so I
can't see them paying for a Welsh class.
Tiwtor ESOL, Caerdydd
Dyn ni'n mynd allan i'r lle gwaith ond mae rhai o'n
myfyrwyr ni yn dweud 'dyn ni eisiau dysgu Cymraeg’ Wel, does dim pres … dyw hynny ddim yn 'promotio' –
it’s not promoting the Welsh language!
Tiwtor ESOL, Bangor
Mae rhai o'n myfyrwyr ni yn dweud eu bod
nhw eisiau cael swydd ac maen nhw'n gweld
bod angen dysgu a siarad Cymraeg yn dda iawn. Maen nhw isho hefyd. Dyn nhw ddim yn gweld e fel 'o gosh,
another thing’. Tiwtor ESOL, Bangor
They've acquired English and are living here. They want their children very much to remember their
mother tongue so where is the room for Welsh?
Tiwtor ESOL, Caerdydd
YMAGWEDDAU TIWTORIAID CIOY broblem yw os nad dyn ni'n gwneud y ddwy iaith
ar gael i leiafrifoedd ethnig yng Nghymru dan
ni'n rhagfarnu yn eu herbyn nhw. Mae
mynediad i'r iaith yn bwysig o ran cyflogaeth ac
mae eisiau inni sicrhau cydraddoldeb mynediad i'r
ddwy iaith [...] mae'n effeithio ar ansawdd eich
bywyd chi Swyddog CiO, Caerdydd
We were talking about giving time to learn another
language. What I worry about is whether people
would then see the second language, which is in this
case, Welsh, as a "second" language, unless you give equal time and priority to
both Tiwtor CiO, Caerdydd (Grwp
Ffocws)
Gofynnais a dywedon nhw...’dwi'n dysgu
oherwydd dwi'n byw yma. dyma iaith y bobl a chi'n
meddwl wel dyna fe! Does dim mwy o reswm. Mae'r
cymhelliant yna. Tiwtor CiO, Caerdydd
Mae Llywodraeth Cymru yn trio peidio gwahaniaethu
rhwng gwahanol garfannau. Ond er mwyn llwyddo i roi cyrsiau Cymraeg i bobl o gefndiroedd ethnig bod
angen i chdi targedu nhw'n benodol.
Swyddog CiO, Bangor
Mae ’na ddiffyg o weld Cymreictod fel rhywbeth
sydd yn ddi-gwestiwn bositif. Ti'n gwybod,
mae'r syniad yma os yw rhywun yn mewnfudo i
Gymru – y peth diwethaf maen nhw isho yw dysgu Cymraeg [...]
mae'r strwythur hwn yn peri i rywun anwybyddu
awydd mewnfudwyr.Tiwtor CiO, Bangor
Host communi
ty attitudes
CymhelliantChwilfrydedd
Addysg dinasyddiaeth
Trawsieithu amlieithog
Hyder
Ymagweddau’r gymuned
Anwybodaeth
DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: HERIO HEGEMONI
Dwi'n teimlo mwy adref yng Nghymru
nawr. Myfyriwr CiO,
Caerdydd
I suddenly became interested. And when
we had our child, I thought we should
learn the language. If you live in Uganda, it makes sense for him
to learn the languages of the countryMyfyriwr CiO,
Caerdydd
For me, English is my 3rd language, and Welsh my 4th. Even the lady said…’we have to be ashamed…you have a lot of children, it’s not your first language and you still want to try to learn!’ But my point of view is not like them. I encourage them. Why not do that? They are living all life here. Myfyriwr CiO, Caerdydd
It is important for me to speak with local people in their own language.
Acceptance will be much easier, that's what I feel. Myfyriwr
ESOL/CiO, Caerdydd
I did think to myself, are they really going to go for this? Because I
presumed, we have got enough troubles with English but they really enjoyed it - they come from multilingual societies themselves and they kind of 'get that'.
Do you know what I mean?Tiwtor ESOL, Caerdydd
DYSGU CYMRAEG I FEWNFUDWYR: PERCHENOGAETHDwi ddim yn meddwl fydda i byth [yn Gymraes] rhwng y bobl leol.
Mae pawb yn glen ac mae pawb yn gyfeillgar [...] mewn ffordd dwi'n
rhan o'r gymuned ond accquaintance ydw i fwy na'i ffrind nhw. Ond na mae'n champion, ma
pawb yn siarad Cymraeg efo fi.Myfyriwr CiO, Bangor
Ti'n dechra bod yn rhan a wedyn ti'n dal yn nodi allan 'dutchman dw i'. Ond ma
‘na bobl ‘di bod yn dweud yn y blynyddoedd dwetha ‘o ti'n Gymro go
iawn erbyn hyn’. Ond yr iaith ydy'r peth pwysica’ yn hwnna wrth gwrs. Os
fyddwn i ddim ‘di dysgu'r iaith, fasa neb di deud hwnna.
Myfyriwr CiO, Caerdydd
I'll do my best but I can't pretend to compare myself with a Welsh person who is born here. Of course, I can say “I am better than you” but inside he is more Welsh than me. You can be a citizen, but I'm talking about feelings. Myfyriwr CiO, Caerdydd
Dw i'n teimlo'n fwy rhan o'r gymdeithas Gymraeg – hyd yn oed pan oedd gen i rywun adre i drwsio rhywbeth – dw i'n dechrau gyda’r Gymraeg ac fel arfer maen nhw'n
dweud 'o Cymraeg! Cymraeg! A dyn ni'n siarad yn Gymraeg ... a falle
dwi’n cael disgownt! Myfyriwr CiO, Caerdydd
Ro'n i eisiau dysgu'r ddwy ond pan es i i Goleg
Menai – ro'n nhw fel 'wel mae 'na scholarships i ddysgu Saesneg am
ddim'. Be am Gymraeg? Dylet ti dalu! Does dim pwynt siarad am fod yn ddwyieithog ac equal
felly!Myfyriwr CiO, Bangor
Mewnfudwyr ar Gyrsiau CiO
Pan ddechreuais i ddysgu Cymraeg, doedd fy Saesneg ddim yn dda chwaith. Roedd yn anodd iawn i fi ddysgu Cymraeg trwy gyfrwng Saesneg.
Myfyriwr CiO, Caerdydd
Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr: Rhwystrau
I was learning with people from England. I was losing a lot of the
cultural things. They were translating into English
phrases and I didn’t understand the British
context Myfyriwr ESOL/CiO,
Caerdydd
In theory, the way the Welsh language policies are drafted at the moment are counter-
productive for accessing Welsh because people are
just discouraged. I can't get the job I want here.
Myfyriwr CiO, Bangor
Ma pawb isio fi ddysgu Cymraeg ond does 'na neb isio bod yr athro.
Ar ôl y geiriau Cymraeg cyntaf ma
pawb yn troi i'r Saesneg!
Myfyriwr CiO, Bangor
RHAI CASGLIADAU Polisïau gwladwriaethol sydd yn dylanwadu ar bolisïau cydlyniant
ac integreiddio yng Nghymru
Fel hynny, maent yn osgoi diffinio rôl y Gymraeg mewn ‘rheoli’ amrywiaeth
Cred nifer bod dysgu Cymraeg yn codi rhwystrau i fewnfudwyr ac yn categoreiddio integreiddio drwy un iaith neu’r llall
Canfyddiadau yn dangos bod mewnfudwyr yn ystyried y Gymraeg fel adnodd i ychwanegu i’w repertoires amlieithog
RHAI CASGLIADAU Dysgu Cymraeg i fewnfudwyr yn ad hoc. Angen strategaeth er mwyn
creu cyfleoedd newydd i’r Gymraeg ffynnu (Higham 2014)
Fel canlyniad, mae mewnfudwyr yn herio ideolegau ac agor posibiliadau newydd ynghylch integreiddio, y Gymraeg a Chymreictod ‘oddi mewn’ (Lamarre 2013)
Dulliau dysgu anaddas ar adegau a rhwystrau integreiddio i’r gymuned
Mae’r status quo yn cynhyrchu di-ddinasyddion (dis-citizens) yng Nghymru (Heller 2012) (Ramanathan 2012)
ARGYMHELLION / GOBLYGIADAU
DARPARU DOSBARTHIADAU ‘DINASYDDIAETH’• Cyrsiau hyfforddi/ymwybyddiaeth Cymraeg i diwtoriaid ESOL• Hyfforddiant rhyngddiwylliannol i diwtoriaid CiO• Sgaffoldio cyrsiau ‘dinasyddiaeth’ i fewnfudwyr• Partneriaethau iaith gymunedol ar sail mentrau Quebec
DIFFINIO ‘DINASYDDIAETH’ GYMREIG• Ail-feddwl ‘dinasyddiaeth’ genedlaethol a chydlyniant cymdeithasol
mewn polisi, addysg a’r gymuned• Beth fydd swyddogaeth y Gymraeg ynddynt?• Ymwrthod â chysyniadau am y Gymraeg fel iaith ethnoganolog
(Brooks 2009) (Williams. D.G 2015)
TU HWNT I’R YMCHWIL…
“The smallest part of the whole seems
to reflect the whole... if we know how to
read it […] If we know “how to read it” we have within
our grasp the means to transform the inequities that a
close ethnographic reading reveals”
George Spindler (Mccarty 2012)
LLYFRYDDIAETHBouchard, G. Interculturalism: a view from Quebec. Toronto: University of Toronto PressBrooks. S. 2009. The Rhetoric of Civic ‘Inclusivity’ and the Welsh language. Contemporary Wales 22, tt. 1-15Cantle, T. 2012. Interculturalism: the new era of cohesion and diversity. Palgrave MacmillanCorbeil J.-P. et Houle R. 2013. Trajectoires linguistiques et langue d’usage public chez les allophones issus de l’immigration dans la région métropolitaine de Montréal. Montréal: Conseil Supérieur de la Langue FrançaiseHeller. M. 2013. Language and (Dis)Citizenship in Canada. Journal of Language, Identity and Education . 12:3, tt. 189-192Higham, G. 2014. Teaching Welsh to ESOL Students: issues of intercultural citizenship yn Mallows, D. gol . British Council Innovation Series: Language and Integration. London: British CouncilKymlicka. W. Multicultural Citizenship: A Liberal Theory of Minority Rights. Oxford: Oxford University PressLamarre. P. Catching “Montreal on the Move” and Challenging the Discourse of Unilingualism in Quebec. Anthropologica 55 (1) tt. 41-56Llywodraeth Cymru. 2010. Understanding Wales. Caerdydd: Llywodraeth CymruRamanathan. V. 2013. Language Policies and (Dis)citizenship: Rights, Access and Pedagogies . Clevedon: Multilingual MattersWilliams. D. G. Wales Unchained: Literature, Politics and Identity in the American Century. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru