SEHÂBÎ DÎVÂNI - Turuz€¦ · insanna karanlk kalmas sonucunu dourmaktadr. Günümüzdeki geçmite yazlan edebi eserlere ve özellikle dîvân iirine ‘anlalmaz, toplumdan uzak,

Sehâbî

Hüsâmü’d-dîn bin Hüseyn

SEHÂBÎ DÎVÂNI

Haz�rlayan

Cemal Bayak

1

© T. C. KÜLTÜR VE TUR�ZM BAKANLI�I KÜTÜPHANELER VE YAYIMLAR GENEL MÜDÜRLÜ�Ü 3191 KÜLTÜR ESERLER� 442 ISBN 978-975-17-3413-6 www.kulturturizm.gov.tr e-posta: [email protected] Bu kitap internet ortam�nda ilk kez yay�mlanmaktad�r.

2

ÖZ GEÇM��

Cemal BAYAK ilk, orta ve lise ö�renimini Denizli’de tamamlad�. �stanbul Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi. Türk Dili Bölümünden 1983 y�l�nda mezun oldu. Bo�aziçi Üniversitesi’nde

1987 y�l�nda Prof. Dr. Günay KUT yönetiminde tamamlad��� Sevda’i ve K�ssa-i Leyli Birle

Mecnun’u isimli teziyle Yüksek Lisans derecesini ald�. 1989-1991 aras� Toronto Üniversitesi

Ortado�u Ara�t�rmalar� Bölümünde Yüksek Lisans e�itimi için Kanada’da bulundu. �stanbul

Üniversitesi'nde Prof. Dr. Ahmet Atilla �entürk’ün yönetiminde Sehabi Divan� Sistematik

Konu �ndeksi isimli doktora tezini tamamlad�, 1998.

Ba�bakanl�k Ar�ivleri Genel Müdürlü�ü, Osmanl� Ar�ive Daire Ba�kanl���’nda Uzman

Yard�mc�s� ünvan�yla çal��ma hayat�na ba�lad�, �ubat 1987. Yurt d���ndan döndükten sonra,

�stanbul Üniversitesi, Türkiyat Ara�t�rmalar� Enstitüsünde Ara�t�rma Görevlisi olarak çal��t�,

1995-1998. Daha sonra Yak�n Do�u Üniversitesi’de 1998-1999 y�llar� ve Do�u Akdeniz

Üniversitesi'nde 1999-2001 tarihleri aras�nda Yard�mc� Doçent olarak çal��t�. 2002 y�l�ndan

beri Pamukkale Üniversitesi’nde görev yapmaktad�r.

3

��NDEK�LER

ÖN SÖZ 4

G�R�� 6

1. SEHÂBÎ 6

1.1. HAYATI 6

1.1.1. ADI VE MEMLEKET� 6

1.1.2. KÂNÛNÎ SULTAN SÜLEYMÂN’A YAKINLI�I 8

1.2. EDEB� K���L��� 9

1.2.1. ���R ANLAYI�I 9

1.2.2. SANATI 10

1.3. ESERLER� 11

1.3.1. DÎVÂN 11

1.3.1.1. NÜSHA TAVS�F� 12

1.3.1.2. DÎVÂN’IN MUHTEVASI 12

1.3.2. TEDBÎR-� �KSÎR 13

2. KAYNAKÇA 14

MET�N

4

ÖN SÖZ

Toplumlar da onu meydana getiren insanlar gibi canl� birer bünyedirler ve fertleri gibi zaman içinde de�i�irler. Bu de�i�iklikler bazan o kadar büyük ve k�sa zaman içinde olur ki k�sa bir süre öncesinin duygu, dü�ünce ve kültürel özelliklerini bir sonraki nesiller anlamakta zorlan�r. Dünyadaki 19. yüzy�l�n ortalar�ndan itibaren ba�layan modernle�me süreci içinde, bu de�i�imin en keskin hatlar�yla ya�and��� ülkelerden birisi de Türkiye’dir. Özellikle son bir as�r içinde Türk toplum hayat� gerek görünü� gerekse dü�ünü� yönüyle bu dönem öncesini yad�rgatacak boyutta bir de�i�im süreci ya�am��t�r. Bu durum özellikle kültür alan� için söz konusudur. Neticede k�sa bir dönem önce ya�ayan insanlar�n dü�ünce tarzlar� bugünün insan�na tamamen yabanc� ve anla��lmaz duruma dü�mü�tür. Bu da geçmi�in günümüz insan�na karanl�k kalmas� sonucunu do�urmaktad�r. Günümüzdeki geçmi�te yaz�lan edebi eserlere ve özellikle dîvân �iirine ‘anla��lmaz, toplumdan uzak, anlam�n� sadece �airinin bildi�i mevhum sözlerdir’ kabilinden de�erlendirmeler bu yabanc�la�man�n bir tezahürü olarak ortaya ç�kmaktad�rlar.

Bu durumu aç�kl��a kavu�turmada, geçmi�i günümüze tan�tacak, o devrin özelliklerini ortaya koyacak kültür tarihi çal��malar�n�n büyük ihtiyaç bulunmaktad�r. Divan �iirinin, geçmi�i her yönüyle içinde bar�nd�ran bir birikim olarak, anla��l�r bir saha haline gelmesi bu gayeye ula�mada önemli katk� sa�layacakt�r. Bu sebeple, �airlerin �iirlerini bir araya getirdikleri ve ‘dîvân’ ad� verilen eserlerin içindeki her türlü edebi ve kültürel unsurlar�n sistematik bir çal��ma ile aç��a ç�kar�lmas�, muhtevalar�n�n de�ifre edilmesi gerekmektedir ve bu amaç için farkl� çal��ma metodlar�n�n geli�tirilmesine ihtiyaç bulunmaktad�r.

Bu amaç için takip edilecek metodlardan birisi de bu eserlerin aç�klamal� konu indekslerini haz�rlamakt�r. Bu bizim bu eserlerin iç dünyalar�na kolayca ula�mam�z� sa�layacakt�r. Buna bir örnek te�kil etmesi ve dolay�s�yla dîvân �iirinin anla��lmas�na, sa�l�kl� bir �ekilde de�erlendirilmesine zemin haz�rlama çal��malar�na katk�da bulunma amac�yla Sehâbî’nin Dîvân’� üzerinde bir konu indeksi haz�rlad�m.1

�lmi çal��malara ula�ma imkanlar� her ne kadar ço�alsa da bu konudaki zorluklar�n tamamen ortadan kalkmas�n�n teknolojik geli�meleri iyi kullanmakla yak�ndan ilgili oldu�u bilinen bir durumdur. Kültür Bakanl���’n�n Türk kültürünün önemli eserlerini internet ortam�nda ula��labilir k�lma projesi bu yolda at�lm�� önemli bir geli�medir ve bu yolda at�lacak di�er ad�mlar�n öncülü�ünü yapmaktad�r. Bu proje ile ula��labilir duruma gelen eserler Türk kültürü ile ilgili çal��malar�n daha da zenginle�mesine önemli katk�lar sa�layacakt�r. Bu projenin bir di�er önemli katk�s�n�n daha olmas� beklenmelidir. O da sanal

1 Bayak, Cemal, Sehâbî Dîvân'� ve Sistematik Konu �ndeksi, �stanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998. Bu yay�nda Tez'in sadece �nceleme k�sm�n�n k�saltmas� ve Metin k�sm� yer almaktad�r.

5

ortamdaki bu yay�nlar�n, metinlerin bas�mlar�n�n daha kusursuz olmas�na zemin haz�rlamas�d�r. Bu projenin, sahan�n uzmanlar�n�n buradaki yay�nlarla ilgili dü�üncelerini birbirleriyle payla�malar�na zemin te�kil etmesi bu amaca ula�may� sa�layacakt�r.

Arap harfli metinler üzerinde çal��man�n zorluklar sahan�n uzmanlar�nca bilinen bir durumdur. Burada görülecek hatalar�n iletilmesine sevinirim.

Burada eserin haz�rlanmas�ndaki yard�mlar�ndan dolay� dan��man�m Prof. Dr. Ahmet Atilla �entürk’e çok te�ekkür ederim.

Dr. Cemal Bayak [email protected]

6

G�R��

SEHÂBÎ

1.1. HAYATI

1.1.1. ADI VE MEMLEKET�

�âir, Dîvân’�n�n Dîbâce’sinde varak 5b’de kendisini ve mahlas�n� “Hüsâmü’d-dîn bin Hüseyn el-me�hûr be-Sehâbî” �eklinde aç�k bir �eklinde tan�tmaktat�d�r. Latîfî’den itibaren 16. YY’daki hemen hemen bütün tezkirelerde ondan bahsedilmektedir.2 Tezkirelerin hiç birisinde �âirin as�l ad� geçmemektedir. Kâtip Çelebi ise �âirin Divân’�ndan bahsetti�i yerde onun ad�n� Hüsâmeddin Hüseyin3, olarak kaydetse de Tedbîr-i �ksîr isimli eserinden bahsetti�i yerde Hüsâmeddin bin Hüseyin4 olarak vermektedir.

Bu kaynaklar içinde ona en çok yer veren Â��k Çelebi’nin eseridir. Latîfî 1546’da eserini yazd���nda �âir �stanbul’a geleli bir kaç sene olmu�tu, onun eserinde �âirin sadece bir cümle ile, “�stanbul’da tavattun etmi�tir. Fârisî ve Türkî ibârât�n nazm�nda sâhib-i iktidâr ve fenn-i mu‘ammâdan dahi haberdârd�r” �eklinde bahsedilip iki beyti örnek gösterilmektedir. Buna kar��l�k Â��k Çelebi �âirin memleketi, �stanbul’a geli�i, eserleri ve sanat� hakk�nda az çok geni� bir bilgi verir. Burada �âirin, “Acemiyyü’l-asl, Hemedânî’dür. . . . Pâdi�âh-� bahr u ber Sultân Süleymân. . . . azm-i Irakeyn idüp Tebriz’e geldükde �ehlevend-i ulemâ, müznî-i �uarâ yani Kadrî Çelebi5 Monla (molla) Sehâbî’nün her ma‘rifete ehliyet ve her kâbiliyete mahalliyetin fehm idüp musâhebet ederek Rûma getirmi�dür. Ol vakitten beri ki sene isnâ ve erba‘îndür, [941/1534-942/1535], Rûm’da sâkin ve ekâbir ü e�râfla mukârindür”6 2Latîfî, Tezkire-i �u‘arâ, �stanbul, 1314 [1897], s. 184. ; Â��k Çelebi, Me�â‘irü’�-�u‘arâ, (G. M. Meredith-

Owens’�n T�pk� Bas�m�), London, 1971, v. 149b-150a; Hasan Çelebi, K�nal�-zâde, Tezkiretü’�-�u‘arâ, Haz. �brahim Kutluk, Ankara, 1978, c. 1, s. 450-452; Ahdî, Gül�en-i �u‘arâ, Milet Ktp., A. E. Tarih, No. 774, v. 108b-109a; Beyânî, Tezkire-i �u‘arâ, Millet Ktp., A. E. Tarih, No. 757, v. 41a-b; Fâizî, Zübdetü’l-E�‘âr, Süleymâniye Ktp. �ehit Ali Pa�a, No. 1877, v. 62; Riyâzî, Riyâzü’�-�u‘arâ, Nurosmaniye Ktp., No. 3724, v. 82a; Kâtip Çelebi, Ke�f-el-Zunun, �stanbul, 1971, c. 1, s. 792; Zeyl, c. 1, s. 507; Müstakim-zâde, Mecelletü’n-Nisab, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, No. 628, v. 250a; �emseddin Sâmî, Kâmûsu’l-Âlâm, �stanbul, 1311 [1844], c. 4, s. 2539; Mehmed Süreyyâ, Sicilli Osmânî, [�stanbul], 1311 [1893], c. 3, s. 9; Mehmed Tâhir, Osmanl� Müellifleri, �stanbul, 1333 [1914], c. 2, s. 227; Mustafa �sen, [Haz.], Künhü’l-Ahbâr’�n Tezkire K�sm� (=Âlî), Ankara, 1994, s. 226-227.

3Kâtip Çelebi, c. 1, s. 792. 4Kâtip Çelebi, c. II, s 1533-34. 5K�nal�zâde ve Âlî’nin de �âirin �stanbul’a gelmesine sebep oldu�unu kaydetti�i Kadri Çelebi, (ö. 959/1552)

948/1541-2’de bir ara �eyhülislaml�k da yapm�� ulemâden bir zatt�r ve devrin ilim ve kültür hayat�nda önemli bir yeri olmu�tur. �âir Zâtî’nin arkada�� ve Yahyâ Bey’in de dahil oldu�u birçok ki�inin hocas� ve hâmîsi oldu�u kaydedilmektedir. Kazasker olarak kat�ld��� 941/1534 y�l�ndaki bu seferde ordu Tebriz’i ald�ysa da pâdi�âh buradan Ba�dad’�n fethine gitmesi dolay�s� ile �ah Tahmasb Tebriz kalesini geri al�nca tekrar Tebriz’e gitmek ve oray� ikinci kez fethetmek zorunda kalm��t�. Kadri Çelebi Sehâbî’yi bu seferlerden hangisi esnas�nda, ne zaman tan�d��� konusunda kaynaklarda bir bilgi bulunmamaktad�r. �âiri kendisine musâhip edinen Kadri Çelebi sefer dönü�ü 942/1535’te pâdi�âh�n izni ile onu ve karde�i Bîdârî’yi �stanbul’a getirmi�tir. Kadri Çelebi �âirin �stanbul’a gelmesinden k�sa bir süre sonra 945/1537 Korfo seferi s�ras�nda Sultan Süleyman’a �brahim Pa�a’n�n öldürülme sebebini sormas� üzerine azledilmi�, daha sonra 948/1541-2’de üç ay kadar �eyhülislaml�k yapt�ysa da ihtiyarl��� dolay�s� ile tekrar azledilmi�ti. Ebussuud Efendi’nin gayreti sonucu tekaüd maa�� ba�lan�p döndü�ü memleketi Isparta’da 959/1552’de ölmü�tür. (Haluk �pekten, Divan Edebiyat�nda Edebi Muhitler, �stanbul, 1996, s. 106, 117, 152-154; Âmil Çelebio�lu, Kanûnî Sultân Süleymân Devri Türk Edebiyat�, �stanbul, 1994, s. 78, 81., 152)

6Â��k Çelebi, 149b.

7

demektedir. Buradaki “Acemiyyü’l-asl” ibâresi onun etnik men�eini de�il onun aslen do�up büyüdü�ü bölgeyi ifade etmektedir. üzerinde durmay� gerektirmektedir. Â��k Çelebi’nin verdi�i bilgiler aras�nda yer alan “har u has-� gül-�en-i cihânda serv gibi dâmen-çîn nasb-� ‘ayn-� a‘yânda dîde gibi ‘uzlet ni�în”7 ifâdesi �âirin evli olmad���n� dü�ündürmektedir.

Â��k Çelebi’nin, yukar�da nakledilen ilk al�nt�da, �âirin isminin önüne koydu�u “Monla” (molla)8 nitelemesi dikkati çekmektedir ki bu niteleme K�nal�zâde’de9 de vard�r. Bilindi�i gibi bu isim tasavvuf ehli, özellikle de mevlevîler için kullan�ld��� gibi medrese mensuplar� için de kullan�lmaktad�r. Bundan ba�ka �âirin Dîvân’�ndaki bir beyit onun �ran’da medrese e�itimi görmü�, hatta müderris olabilece�ine i�aret etmektedir. �âir, (g. 387/3)’de, “Atlas-� çerhi b�ra�dum tâc�n� terk eyledüm / Çerhe ba��n egmeyen n’eyler �abâ vü efseri” demektedir. �âirin buradaki, “atlas-� çerh” terkibi ile belirtti�i mâvi renkli atlas kuma�� Osmanl� döneminde sâdece ulemâ s�n�f� giymekteydi,10 bu da bize �airin �ran’da ulema s�n�f�na mensup oldu�unu dü�ündürmektedir. Ayr�ca ileride �iiri ile ilgili bölümde de belirtilece�i üzere �iirlerinden �âirin çok iyi bir dini e�itim gördü�ü anla��lmaktad�r. Nitekim ondan bahseden kaynaklar onun ilim ve irfan sahibi bir ki�i oldu�unda müttefiktirler. Â��k Çelebi yukar�daki ilk al�nt�da “onun her ma‘rifete ehil” oldu�u ifade ediyordu. Di�er tezkirelerde de buna yak�n ifadeler vard�r. Bunlar ve �âire Kimyâ-y� Saâdet gibi tercümesi büyük bir ilmî birikim isteyen bir eserin ona havale edilmesi de bu kanaati desteklemektedir.

Â��k Çelebi’nin verdi�i bilgiler bize onun bir tarikata mensup oldu�unu da göstermektedir. Â��k Çelebi onun “Seyyid Muhammed Nûrbah�11 arî��na sülûk idüp reh-nümâyân-� tarîk-� hakîkatden tevbe ve inâbe idüp evkât�n hasr-� tekmîl-i nefs ü tehzîb-i ahlâk”12 etti�ini söylemektedir ve bu bilgi Âlî’de de bulunmaktad�r.13

�âirin hayat� ile ilgili olarak kaynaklar�n verdi�i bilgi ne yaz�kki bunlarla s�n�rl�d�r. Ayr�ca Türk �âirlere yer veren Sam Mirzâ, Kitâbdâr ve Ate�gede gibi Farsça tezkirelerde ondan bahsedilmemesi �âirin Kadrî Çelebi’nin dikkatini çekmesine neyin sebep oldu�u ve onu nas�l tan�d��� konusunu karanl�kta b�rakmaktad�r. Onun Hemedân’daki hayat�, âilesi, mesle�i ve e�itimi hakk�nda bilgi olmad��� gibi �stanbul’daki hayat�, bir görevinin olup olmad���, Türkçe’den ba�ka bir dilde eserinin olup olmad��� konular�nda da bir bilgi bulunmamaktad�r. �lerde bahsedilece�i üzere kaynaklar onun ailesi ile ilgili olarak sâdece Bîdârî14 isimli bir karde�inden bahsetmektedirler. Otuz y�l gibi uzun bir süre �stanbul’da

7Â��k Çelebi, 196b. 8Â��k Çelebi, 149b. 9K�nal�zâde, 450. 10Onay, 142. 11 Nurbah�iye olarak bilinen ve bugüne kadar gelen bu tarikat her ne kadar sünnî bir tarikat olan Kübreviye’nin bir kolu olarak kaydedilse de (Selçuk Erayd�n, Tasavvuf ve Tarikatlar, �stanbul, 1997, s. 303; H. Kâmil Y�lmaz, Anahatlar�yla Tasavvuf ve Tarikatlar, �stanbul, 1994, s. 148) bu çok aç�k de�ildir. Bu tarikat�n bât�nî e�ilimleri oldu�u sünnî, �iî kar���m� bir inanç yap�s�na sahip oldu�u �üphesi vard�r. (D. S. Margolioouth, “Nurbah�iyye”, �A, c. IX, s. 335) 12Â��k Çelebi, 149b. 13Âlî, s. 226. 14 Sehâbî’nin eserinde karde�i ile ilgili bir ip ucu bulunmamaktad�r. Ancak tezkirelerde onun ad�, yaln�z Sehâbî’nin karde�i olarak de�il, bir �âir olarak da geçmektedir. Â��k Çelebi onun hakk�nda, “Sehâbî merhûmun birâderi idi, Acemî-mevlid ve Hemedânî-mahtid, Sayrafî-san‘at ve sarrâf-� cevâhir-i ma‘rifet idi. Bâ vücûd ki sâir Acemler edâ-y� Türkî’de kâs�rdur, bu nefis ebyâta ve kelimâta kadirdür.” demekte ve ona ait bir beyti vermektedir. (Â��k Çelebi, Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî Tarih 772, s. 175) K�nal�zâde’deki buna eklenebilecek bilgi olarak onun 968/1560’da vefat etti�ini söyleyip “âyetde meyhâr” oldu�unu söyler ve “Ol Kerîm-i Gaffâr ‘afv itmi� ola” diye ona dua etmektedir. (Hasan Çelebi, c. 1, s. 233) Âlî’nin “nice rûzgâr dâhil-i bezm-i ni‘metümüz olan �u‘arânun nâm-veridür. Sevâd-hân degül iken Enverî gibi hatt u hâl-i hûbân vas�n iderdi. ‘Ayn-� ilm ü ‘irfân� hâb-âlûde iken mahlas�n� Bîdârî koyup gazeller dir idi” demesinden onunla arkada�l�k etti�i veya onu çok yak�ndan tan�d��� anla��lmaktad�r. (Âlî, 200.) Âlî, “sevâd-hân degül iken” diyerek onun okuma yazma

8

ya�ayan Sehâbî’nin, Dîvân’�n� tertîp ve Kimyâ-y� Saâdet’i tercüme etmekten ba�ka nelerle me�gul oldu�u bilinmemektedir.

Dîvân’daki kendisi ile ilgili bilgi ve ip uçlar� da s�n�rl� miktardad�r. Bunlardan en yo�un bir �ekilde dile getirileni onun Hemedân’dan ayr�lmas� hakk�ndaki dü�üncesini anlamam�z� sa�layacak durumdaki ifadeleridir. �air (g. 152/3b)’de, “Ki�i öz ihtiyâr�yla �ehâ terk-i diyâr itmez”; (g. 290/1b)’de, “�der mi ihtiyâriyle ki�i hergiz vatan terkin” ve (g. 290/5)’de de, “Garîbüñdür Sehâbî iltifât it hâline �âhum / Bilürsin kim senüñçün ihtiyâr itmi� vatan terkin” demektedir. Bunlardan �âirin Hemedân’� kendi r�zas� d���nda, pâdi�âh�n iste�i ile, terk etti�ini söylemek mümkündür. Sehâbî’nin divanda kendi hayat� hakk�nda bilgi edinmemizi sa�layacak bir diger ip ucu da kendisinin Sultan Süleyman’�n bir seferine kat�ld���n� ö�rendi�imiz, “Li’llâhi’l-hamd Sehâbî ki gazâ niyyetine / Hem-reh-i ‘asker-i mansûr-� hümâyûn oldum” (g. 265/5), ifadesidir. Ancak bunun hangi sefer oldu�u konusunda bir bilgiye sahip de�iliz.

Onun ölüm tarihi konusunda Â��k Çelebi,15 Ahdî,16 Âlî17 ve Riyâzî18 971/1564’ü verirken, K�nal�zade19 ve Beyânî20 bunu 970/1563 olarak kaydediyorlar. Ancak �âir Selmân’�n21 �âirin ölümü üzerine dü�ürdü�ü tarihdeki, “Didi Selmân vefât�na târîh / Ruh-� pâk-i Sehâbî’ye rahmet” ikinci m�sran�n ebced rakamlar�yla de�eri 971/1564’ü göstermesi bu konuda �üpheye yer b�rakmamaktad�r. Ad� geçen eserlerde onun öldü�ünde kaç ya��nda oldu�u konusunda da bir bilgi bulunmamaktad�r.

1.1.2. KÂNÛNÎ SULTAN SÜLEYMÂN’A YAKINLI�I

Sehâbî’nin Sultan Süleymân’�n yak�ndan ilgilendi�i �airler aras�nda oldu�u gerek kendi gerekse ondan bahseden kaynaklar�n ittifakla bahsetti�i hususlardand�r. �airin, Dîbâce’sinde Dîvân’�n� tertip etmesine bizzat pâdi�âh�n arzu etmesinin sebep oldu�unu belirtmesi bu yak�nl���n bir ifadesidir.”22 Ayr�ca �âir bahsi geçen di�er eseri Tedbîr-i �ksîr’i de pâdi�âh�n arzusu üzere tercüme etmi�tir.

Bu husus Sehâbî’den bahseden kaynaklarda da aç�kça belirtilmektedir. Â��k Çelebi �âirin pâdi�âha olan yak�nl���n�n derecesini onun ba�ka hiç kimsenin himmetine muhtaç olmayacak mertebede oldu�unu ifade temek için, “imdi bâ�-� ahvâline nesîm-i kabûl-i �âhî vezân olup tarâvet-pezîr olurd�. Ol sebepten behi�t-nazîr olm��dur, sâir ebvâbdan dest-i ricâs� berîdedür.”23 demektedir. �âirin Dîvân’�nda Sultan Süleyman’dan ba�ka kimse için yaz�lm�� kasidenin olmamas� da bu sebeple olmal�d�r. K�nal�zâde bu yak�nl�k konusunda bir �ey söylememekle beraber Tedbîr-i �ksîr’in tercümesi üzerine çok büyük bir ihsana nail bilmedi�ini ihsas ediyor. Bu husus Ahdî’deki, “Egerçi asl�nda nesne okumam�� ‘âmî idi. Ammâ hât�r�nda �u‘arâ-y� selefden ve müteahhirînden e�‘âr-� bî-nihâye var idi” ifadesiyle desteklenmektedir. (Ahdî, 65b) Ad� geçen kaynaklarda onun bir Dîvân tertip edip etmedi�i kaydedilmemekte ve kütüphanelerde de onun ad�na bir dîvân veya ba�ka bir esere rastlanmamaktad�r. Bundan da onun pek fazla manzumesinin olmad��� anla��lmaktad�r. 15Â��k Çelebi, 150a. 16Ahdî, 109a. 17Âlî, 226. 18Riyâzî, 82a. 19K�nal�zade bu tarih beytini verdi�i halde neden 970 rakam�n� verdi�i anla��lamamaktad�r. �brahim Kutluk

ne�rinde bu tarih yanl��l�kla 980 olarak verilmektedir, c. 1, s. 451. 20Beyânî, 41a. 21Ayn� dönemde ya�ayan Selmân mahlasl� dört �air bulunmas� ve tezkirelerde bu konuda bilgi bulunmamas�

dolay�s� ile bu beyte dü�ürenin kimli�i hakk�nda bir �ey söylemek mümkün olmamaktad�r. Bu mahlasl� �âirler için bk. Haluk �pekten, Türk Edebiyat�n�n Kaynaklar�ndan Türkçe �u’ara Tezkireleri, Erzurum, 1988, s. 435-436.

22Varak, 5b. 23Â��k Çelebi, 149b.

9

oldu�unu belirtmeden geçemez.24 Ahdî ise, yukar�da bahsedildi�i gibi onun pâdi�âh�n, “nazar-� kîmyâ-bah�lar�na mazhar dü�üp otuz akça ulûfeye müstehak ve elyak”25 oldu�unu kaydetmektedir. Nitekim Ba�bakanl�k Ar�ivi’nde bulunan bir Mevâcib defterinde ‘cemâat-� �uarâ” fasl�nda her ay ayl�k ald��� kaydedilen �âirler aras�nda onun da ad� geçmektedir.26 Âlî’nin, “ikisi de merhûm Hudâvendigâr’�n ri‘âyetlerine mukârin old�”27 ifadesinden de sadece Sehâbî’nin de�il karde�i Bîdârî’nin de padi�âh�n yak�n ilgi gösterdikleri aras�nda oldu�unu göstermektedir.

Buna kar��l�k �âirin, ondan gördü�ü yak�nl�k ve onun da pâdi�âha kar�� gösterdi�i büyük sayg� ve sevgi Dîvân’�n tamam�na yans�maktad�r. �âir Dîvân’�n Dîbâce’sinde, (varak 3b-5a), gayet san’atl� bir nesirle Sultan Süleyman’� medhettikten sonra onun için yazd��� toplam 9 kasidenin ve bir muhammesin beyitlerinin toplam� 269’u bulmas� bunun göstergelerinden birisidir. Ayr�ca �âir bir çok gazelleri de pâdi�âha hitâben, onu medh için yazm�� ve bir çok beyitte de ona telmihte bulunmu�tur ki bunlar�n say�s� bir hayli çoktur. Bunun yan�nda �âirin gazellerinde bu konuda dikkati çekici bir husus daha vard�r. �âir baz� gazellerinde, g. 199/8-9 beytler gibi, mahlas beytinden sonra pâdi�âh� övücü beyitler de eklemektedir, ki bu durum gazel tarz�nda çok görülen bir uygulama olmasa gerektir, bu da onun pâdi�âha kar�� duydu�u minnettarl���n göstergelerindendir.

1. 2. EDEB� K���L���

1.2.1. ���R ANLAYI�I

Sehâbî’nin Dîvân’�n Dîbâce’sinde �iir hakk�ndaki dü�üncelerini ifade etmektedir. �air burada öncelikle �iirle u�ra�man�n me�ruiyetini göstermeye çal��makta, bu görü�ünü �eyh Sadi, �eyh Ebu’l-Hayr ve Muhammed Nak�bend’in (718/1316-791/1389) önde gelen halifelerinden olan Muhammed Pârsâ gibi tasavvuf büyüklerinin �iirle u�ra�malar�n� örnek göstererek desteklemek istedi�i görülmektedir. �iirle u�ra�may� tecviz etme amac�yla öne sürdü�ü ikinci görü� ise �iirin bir yüksek manevi mertebelere ula�maya ve hay�r dua almaya vesile oldu�unu söylemesidir. (varak 2b-2b)

Sehabi’nin kendi �iiri hakk�ndaki görü�leri bize ayn� zamanda onun �iirin ne olmas� gerekti�i hakk�ndaki dü�üncelerini de göstermektedir. Ona göre �iiri “ayb”dan “nâzil” olmu�tur ve onun tabiat�n�n bahçesi, sanki “Cebre’îl”in “cilve-gâh”� olmu�tur. (g. 231/7). Bir ba�ka yerde onu “âlem-i ayb armaân�” (g. 127/5) ve “vâridât” (g. 140/7) olarak nitelemektedir. �air bunlarla kendisinin �iirini insan sözü olman�n ötesine ta��may� amaçlad��� görülmektedir.

Onun �iirde özellikle hayal ve manâda yenilik ve güzelli�e çok önem verdi�i görülmektedir. Bu dü�üncesini “Sanma Sehâbî kim ola makbûl-i ehl-i tab‘ / Bir �i‘r-i tâze kim ola rengîn hayâlsüz” (g. 164/6) �eklinde ifade etmektedir. �âirin yine ma‘nâ konusunu i�ledi�i bir di�er beyit divan �iirini kelime oyunlar� yapma olarak niteleyenlere ip ucu verir gibidir, “Gösterür biñ dürlü ma‘nî lu‘betin her dem ne var/ Olsa ab‘um ger mu‘âr�� çer�-i lu‘bet-bâz ile”, (g. 350/4). Sehâbî burada �âirlerin �iirlerinde çe�itli ma‘nâlar ortaya koyabilmek, espriler söyleyebilmek için kelimelerin çe�itli anlamlar� üzerinde oynama adetini böyle dile getiriyor, kendisini âdetâ kelimelerin manalar� üzerinde oynayan bir hokkabaza benzetiyor.

�airin �iirin etkileyici olmas� konusuna büyük önem verdi�i görülmektedir. Bu kendi �iirini överken kulland��� �u ifadelerde görülmektedir: Bunu “�i‘r”inin “serv”i boylu güzelleri, 24K�nal�zâde, 451. 25Ahdî, 109a. 26Erünsal, �smail, “Türk Edebiyat� Tarihine Kaynak Olarak Ar�ivlerin De�eri”, Türkiyat Mecmuas�, c. 19

(1977-1979), (�stanbul, 1980), s. 219. Belgenin Ar�iv kayd�, BA, M. Müd. No. 559’dur. 27Âlî, s. 226.

10

“dil-ber”leri “nazm”a yöneltmi� gerçek bir büyü, “sihr-i mutlak”t�r, bu iddia as�ls�z bir söz, “efsâne” de�ildir (g. 267/7) �eklinde ifade ederken bir ba�ka yerde “�i‘r”inin “i‘câz”�n�n “‘Îsâ” Peygamber gibi ölülere cân verdi�i, “rû ” “ba��” lad���n� söyleyerek ifade eder (g. 267/4). �iirin tesiri konusundaki diger tasavvur ise �iiri bir k�l�ca ve �âiri de onu kullanan askere, orduya, onun tesirini de bir ordunun bir ülkeyi fethetmesine benzetmesidir. �âir bunu bir yerde, “tî-� zebân” ile “fe�â at mülkini” (g. 128/5) almak olarak ifade ederken, diger bir yerde “�i‘r”ini “fe�âhât” ülkesini fetheden “‘asker”e benzetiyor (g. 267/6).

Sehâbî �iirde güzel sanatlara da büyük önem verdi�i ve kendi �iirini bu yönüyle övdü�ü ve bu dü�üncesinin “Bu �i‘r-i pür-sanâyi‘ olal� me�hûr ‘âlemde / Sehâbî kimse yâd itmez ‘Acemde nazm-� Selmân’�” (g. 429/5) beytine yans�d���n� görülüyor. �âirin bir çok edebi sanat� kulland��� görünmekle beraber tasannudan kaç�nd��� görünmektedir. Edebi sanatlara sadece yukar�daki beyitte telmihte bulundu�u görülmektedir. Asl�nda bu kelimeyle edebi sanatlardan daha çok �iirinin güzel nazmedilmi�, örülmü� oldu�unu anlatmak istedi�i de söylenilebilir.28

Sehâbî’nin �iir hakk�ndaki dü�üncelerinin görüldü�ü yerlerden bir ba�kas� da be�endi�i �airlerden bahsetti�i ifadeleridir. Onun en çok sayg� gösterdi�i �âirin Molla Câmî ve daha sonra da Hâf�z oldu�u görülmektedir (g. 203/7, 257/5, 320/7, 385/2). �air bu örneklerde Câmî’den “fey�” ald���n� ifade ederek �iirlerinin güzel olmas�n� buna ba�lamaktad�r.

�âirin kendisini baz� me�hûr �airlerle mukayese etti�i görülüyor, bunlar Hüsrev-i Dehlevî, (g. 7/7), Hz. Peygamber’i �iirleriyle medh eden büyük Arap �airi Hassân bin Sâbit (633-680), (g. 282/5, 285/9, m. 3), me�hur �ran �âiri Selmân’la, (282/5, m. 3); Nevâî, (g. 246/5), Âzerî, (g. 267/5)’dir. Ancak Necâtî Bey’i kendisiyle k�yaslamak bile istemez, onu, yukar�da bahsi geçti�i üzere Osmanl� �iirinde yeni bir üslûb getirdi�i dü�üncesine at�f yaparcas�na, “Nevâyî peyrevi” olarak niteler (g. 430/5).

Bu konuyu bitirmeden önce bir hususa daha de�inmek gerekmektedir. O da Sehâbî’nin Fuzûlî’ye kar�� suskun kalmas�d�r. Divân�n bir çok yerlerinde Fuzûlî’nin �iirlerini ça�r��t�ran yerler görülmesi dikkati çekmektedir, bunlar dan baz�s� 281; 362; 355/5; 381/4, 5; 405/4; 406/5; 429/4’dir. Asl�nda üslûb olarak da Fuzûlî ile Sehâbî aras�nda bir yak�nl�k görülmektedir. Sehâbî de onun gibi içten, samimi, yapmac�k olmayan aç�k ve anla��l�r bir dil kullanmaktad�r, ikisinin gazelleri aras�ndaki üslûb ve muhteva yak�nl���n�n daha birçok yerde görülmesi mümkündür. Ancak bu örneklere bakarak Sehâbî’nin bir Fuzûlî taklitçisi oldu�unu söylemeye imkân yoktur, bunlar �âirin ona yazd��� nazîreler olmal�d�r ve kendisini isbat edecek say�da Fuzûlî’nin �iirinden farkl� muhteva ve yap�da �iiri vard�r.

1.2.2. SANATI

Tezkirelerin onun hakk�ndaki ifadeleri bize Sehâbî’nin devrinin yakînen bilinen ve takdîr edilen sîmalar�ndan birisi oldu�u göstermektedir. Â��k Çelebi onun divan� hakk�nda, “Dürer-i güher-i nâ-yâb ile mâlâmâl”29 ifadesini kullanmaktad�r. K�nal�-zâde sadece, “Fârisî ve Türkî e�‘âr�, makbûl ve merûb güftâr� vard�r”30 demekle yetinirken Ahdî, onun, “�u‘arâ-y� Rûm ile ve zümre-i zevi’l-‘ulûm ile mübâhase ve müzâkere-i �i‘r ü in�â” etti�ini söyleyip “El-hak, tarz-� in�â ve mu‘ammâda bî-nazîr ve misli nâdirdür, tevârîh-i selâtîn-i mütekaddimîn bilmede mâhir idi”31 demektedir. Eserini Sehâbî’nin �stanbul’a yeni geldi�i

28Tolasa’n�n tezkireler üzerindeki incelemesinde bu terimlerle kesin olarak neyin ifade edilmek istendi�i

konusunun aç�kl��a kavu�mad���n� söylemektedir, bk. not. 102. 29Â��k Çelebi, 149b. 30K�nal�zâde, 451. Onun Fârîsî �iirlerinin oldu�unu söylemesine ra�men Sehâbî’nin Dîvân’da hiç Farsça �iir

görülmemektedir. 31Ahdî, 109a.

11

bir dönemde yazm�� olan Latîfî de, “Fârsî ve Türkî ibârât�n nazm�nda sâhib-i iktidâr ve fenn-i mu‘ammâdan dahi haberdârd�r”32 demektedir.

Sehâbî’nin �iirlerinin sa�lam yap�l�, mana yönüyle zengin ve berrak, mu�lakl�ktan uzak oldu�u ve �airin aruzu kullanmada çok mâhir oldu�u görülmektedir. �iirleri ak�c� bir üslûba sahiptir ve kolayl�kla söylenivermi� sözler intiba� uyand�rmakta (g. 76, 175, 347, beyit, g. 255/5, 26364, 283/3, 285/4, 337/7, 368/9, 10), küçük istisnâlar d���nda, �iirleri okunurken bir tutukluk ve nazm�nda bir zorlanma hissedilmemektedir. Zaman zaman konu�ma üslûbunu kulland��� da (g. 8/4, 39/5, 258/3) görülmektedir. �âirin dili, Dîbâce hariç, orta a��rl�ktad�r ve Türkçenin hakim oldu�u kafiye ve rediflerde onun �iirlerinin digerlerine göre k�smen daha ak�c� ve lirizmin daha yüksek oldu�u görülmektedir. Sehâbî’nin Dîvân’daki bütün naz�m birimlerinde yakla��k olarak ayn� derecede ba�ar�l� oldu�u söylenilebilir. Kasîdelerinde te�bîblerde çok güzel tasvirler görülmektedir. Gazellerinde zaman zaman heyecân ve co�kunun gerçekten çok yükseldi�i yerler vard�r. Bunlardan birisi 312 numaral� a�k hakk�ndaki dü�üncelerini i�ledi�i gazeldir.33

�âirin fahriyeye meylinin bir hayli yüksek oldu�u görülmektedir, bu yönüyle kendinden sonra gelen Nef’i’nin öncüsü gibidir. Sehâbî’nin kendi �iirini övdü�ü 267 numaral� ‘�i‘rüm’ redifli gazel Nef’î’nin ‘sözüm’ redifli me�hur kasidesinin tonunu ça�r��t�rmaktad�r. �âirin kendisini övdü�ü yerler gerçekten çoktur. Bunlar�n en üst perdeye ç�kt��� yerlerden birisi, “Sözi irgürdi Sehâbî göge ma‘lûm degül / Gül-�en-i ‘âleme bir böyle sühan-sâz gele”, (g. 347/5) beytidir.

Sehâbî kendisi her ne kadar “Tasavvuf ehli” ile bir “mu‘âmele”miz “yok”tur (g. 339/5), dese de onun �iirlerinin en mühim kaynaklar�ndan birisi tasavvufi unsurlard�r. �âirin tasavvuf kültürünü çok iyi bildi�ine �üphe yoktur ve onun unsurlar�n� �iirinde zarif bir �ekilde kullanmaktad�r, “Ehl-i fenâya ne�’e-i vahdet virür sözüm / Bâ-� cihânda bâde-i tevhîd tâkiyem” beyti, (g. 244/4) bunlardan bisidir.

�âir �iirlerinde atasözü, deyim, özlü söz gibi manaca zengin dil unsurlar�n� çok s�k fakat zarîf bir tarzda kullanmaktad�r ve �âirin tumturakl�, özlü söz söyleme merak� dikkati çekmektedir. Ayn� �ekilde devrindeki toplumdaki bir çok âdetler, de�er yarg�lar�, bat�l inançlar� onun �iirine yer yer yans�maktad�r.

�âir kelime tekrarlar�n�n �iire katt��� güzelli�in de fark�ndad�r ve bunu zaman zaman yapar, “Ald� dehân� göñlümi zülfeyni cânum� / Ol cevri ço� vefâsuz elinden meded meded”, (g. 49/4)’te oldu�u gibi. Onun özellikle çevreyi, tabiat� �iirinde çok yer verdi�i ve �ran mitolojisindeki unsurlar� s�kça kulland���, �slam kültürüne ait Peygamber hikayelerini, evliya menk�belerini �iirinde yo�un bir �ekilde istihdam etti�i görülmektedir.

Sehâbî’nin Divan’�nda s�n�rl� say�da vezin kulland��� görülmektedir.34 Divan’da toplam 12 çe�it vezin bulunmaktad�r. Bunlardan 8 tanesi divan edebiyat�nda en çok kullan�lan vezinlerden, 2 tanesi az kullan�lan ve di�er 2 tanesi de çok az kullan�lan vezinlerdendir.35

1.3. ESERLER�

1.3.1. DÎVÂN

32Latîfî, s. 184. 33Sehâbî’nin ‘a�k’ hakk�ndaki görü�leri Konu �ndeksi’nde ‘a�k’ ba�l��� alt�nda verildi�i için burada tekrarlamak

istemiyoruz. Hemen belirtmek gerikirki eserde ‘â��k’ olarak konu�an �airin kendisidir ve onun nas�l bir â��k tipi çizdi�i yine ayn� yerde ‘â��k’ ba�l��� alt�nda görülebilir.

34Divan’da kullan�lan vezilerin bir listesi ve bunlar�n kullan�ld��� yerler a�a��da bir liste halinde verilmi�tir, bk. s. XXXVII.

35Bu tasnifi Faruk Kadri Timurta�’�n Tarih �çinde Türk EDebiyat� (�stanbul, 1981), s. 48-49’da yer alan divan �iirinde kullan�lan vezinlerin tasnifi �emas�na göre yapmaktay�z.

12

1.3.1.1. NÜSHA TAVSÎF�

Eserin bilinen tek nüshas� �stanbul Nurosmaniye Kütüphanesi’nde 366/4183 numarada ‘mükerrer’ olarak kay�tl�d�r.36 Sehâbî’nin eserini Kanuni’ye takdim etti�i ve cildin çok özenle haz�rlanm�� ve güzel olmas� göz önüne al�n�rsa �âirin pâdi�âha takdîm etti�i nüshan�n bu olabilece�ini dü�ündürmektedir. Ancak daha sonra sarayda yap�lan bir cilt olmas� da mümkündür. Eserin sonunda, (varak 146a), sadece Dîvân’�n tamamlanma, tedvîn y�l� olarak verilen 966/1559 tarihi kayd� bulunmas� dolay�s� ile eserin ne zaman istinsah edilmi� olabilece�i hakk�nda bir ip ucu bulunmamaktad�r. Cildin baz� sahifelerindeki da��lma hariç nüsha çok iyi durumdad�r. Böyle iyi durumdaki bir nüshada Dîbâce’de okunamayacak duruma gelen, -bunlar metinde gösterilmi�tir, bir kaç yerin neden lekelendi�i anla��lmamaktad�r.

Eserin cildi klasik Osmanl� cilt sanat�n�n güzel örneklerinden birisidir. Koyu kahverengi deri ciltli ve m�klepli eserin cilt kapaklar�nda gömme �emse motifi vard�r. �ç kapaklarda mavi zemin üzerine rûmi motifli tezyinat bulunmaktad�r. Daha sonra ebrû koruma, ‘vikâye’ yapraklar� gelmektedir. Varak 1a’da yuvarlak mavi bir madolyon, Sultan 3. Osman’�n mühür �eklinde tu�ras� ve onun ad�na kütüphane vak�f kayd� bulunmaktad�r.37 (Varak 1b’)de mavi zemin üzerine ince ve güzel motiflerle tezyinatl� bir mihrabiye bulunmaktad�r. Ayr�ca kasidelerin bitimini takip eden (varak 17a) yüzü cilt kapa�� gibi, çok güzel tezyin edilmi� bir sahifeder. Gazellerin ba�lad��� (varak 17b)’de güzel bir mihrâbiye daha vard�r. Nüshan�n varaklar� nohûdî renkte ve zaman zaman farkl� kal�nl�ktad�rlar. Sahifeler biri alt�n di�eri mavi renkli iki çizgi ile çerçevelenmi�tir ve çerçeve içindeki k�s�mlar zerfe�and�r. Metinde âyetler mavi, bölüm ba�l�klar� k�rm�z� mürekkep ile yaz�lm��t�r. Eser güzel bir ta‘lik ile yaz�lm��t�r.38 Sahife altlar�nda reddâde bulunmaktad�r. Bir sahifede bulunan sat�r say�s� 12’dir. Varaklar�n boyutu 265 X 167 mm, yaz� boyutlar� da 157 X 90 mm’dir.

1.3.1.2. DÎVÂN’IN MUHTEVASI

Eserde (varak 1b-6a) Dîbâce, (6a-16b) kasîdeler, (17b-138a) gazeller, (138b) Süleymâniye câmiinin tamamlanmas� ile ilgili tarih, (138b-144a) rubâiler, (144a-145b) bahâriyye, (145b-146a) muhammes, (146a) itmâm ve târîh-i itmâm-� dîvân bulunmaktad�r.

Eserde 1 tevhîd, 1 na‘t, 1 dört halife ve Hz. Peygamber’in torunlar� Hasan ve Hüseyin’e medhiye ve Kanuni Sultan Süleyman’ yaz�lan, eserin son k�sm�ndaki bahariyye de dahil olmak üzere, 9 kasîde olmak üzere 12 kasîde bulunmaktad�r. �âirin Kanuni için yazd��� bu 8 kasidenin her birini bir nevi zincirin halkalar� gibi kendi içlerinde müstakil fakat ayn� zamanda birbirine ba�l� tek bir kaside gibi tasarlad��� anla��lmaktad�r. Kasidelerdeki toplam beyit say�s� 278’dir ve bunlardan 249 beyti Kanuni’ye yaz�lan kasidelerde yer almaktad�r.

Eserde 434 gazel bulunmaktad�r. Ancak 5 beyitlik 113. gazelin 3 beyti, 1, 2 ve 5. beytler, 245. gazelde aynen tekrarlanmaktad�r. Asl�nda 245. gazel, 113. gazel gibi, r� harfine ait bir gazel oldu�u halde mim harfinin bulundugu gazellerin aras�na yanl��l�kla kaydedilmi�tir. Gazellerdeki beyit say�s�, yukar�da bahsi geçen tekrarlanan 3 beyit hariç, toplam� 2466’d�r.

Kaside ve gazellerden sonraki en büyük grubu rubâiler olu�turmaktad�r, eserde 40 rubai bulunmaktad�r. Bunun d���nda Süleymâniye camiinin tamamlanmas� ile ilgili tarih 36Eserin buradaki mevcudiyetini Mehmed Tâhir, s. 227’de söyledi�i halde �stanbul kütüphaneleri Yazma

Divanlar Katalo�u (�stanbul, 1947-1976)’nda yer almam��t�r. 37Nüshadaki bu mühür, Nurosmaniye Kütüphanesi Sultan 1. Mahmut zaman�nda ba�lan�p Sultan 3. Osman

zaman�nda tamamlanm�� olmas� dolay�s� ile, saray kütüphanesinden buraya aktar�lan eserlerden olabilece�ini dü�ündürmektedir.

38Burada kullan�lan cilt ve tezyinatla ilgili terminoloji konusunda Okuyucu’nun çal��mas�ndan faydalan�lm��t�r, s. 189.

13

manzumesinde 9 beyit bulunmaktad�r. Eserdeki tek muhammes 5 k�t‘adan müte�ekkilidir. Bunlara Dîbâce’nin ba��ndaki bir Farsça dörtlük ve eserin sonundaki ‘Târîh-i itmâm-� dîvân’ dörtlükte eklendi�inde eserde 2832 beyit ve 47 dörtlük bulundu�u görülmektedir. �âir eserin sonunda Dîvân’�n� tamamlama tarihini, “Târîhin añladur saña ‘e�‘âr-� dil-ke�üm’” (966/1558) �eklinde dü�ürmektedir.

1.3.2. TEDBÎR-� �KSÎR

Sehâbî’nin bilinen ikinci eseri �mam Gazali’nin �hyâu Ulûmiddîn isimli Arapça eserinin bir nevi Farsça k�salt�lm�� �ekli olup Kimyâ-i Saâdet isimli eserinin Farsça’dan Türkçeye çevirisidir. Eser �slam dini ve ahlak� üzerindedir. Eserin bir çok nüshas� bulunmaktad�r. Bunlar�n içinde hatt� en güzellerinden üç tanesi �stanbul Süleymaniye Kütüphanesi Hafid Efendi 191, 192 ve 193 numaralarda kay�tl� bulunmaktad�r. Bunlardan 192 numaral� nüsha varak 2b’de �âir eseri, Dîvân’� gibi, Sultan Süleymân’�n arzusu üzerine tercüme etti�ini ve buna eser içinde “iksîr-i hakîkati beyân ve takrîr” etmesi dolay�s� ile Tedbîr-i �ksîr ad� verdi�ini kaydediyor. Tercümenin dili, eserin takdîm bölümü hariç tutulursa, orta a��rl�kta ve rahat anla��l�r durumdad�r. Metinde yer yer manzum k�s�mlar bulunmaktad�r. Â��k Çelebi39 Sehâbî’nin tercümeyi, 970/1563’te bitirip pâdi�âha sundu�unu kaydeder, bu târih Âlî’de de bulunmaktad�r. 40 �âirin eserini pâdi�âha sundu�unda büyük hediyeler ald���n� onlarla beraber K�nal�zâde,41 Ahdî42 ve Beyânî’de43 vurgulanarak ifade edilmektedir. Bu da tercümenin be�enildi�ini göstermektedir. Eserin nüshalar�n�n çoklu�u da bunun bir ba�ka göstergesi olmal�d�r.44

39Â��k Çelebi, 150a. 40Âlî, s. 226. 41K�nal�zâde, s. 451. 42Ahdî, 109a. 43Beyânî, 41a. 44 Osmanl� Müellifleri’nde (c. 2, s. 227) �âire âit oldu�u kaydedilen Kimyâ-y� Hazâin-i �rfân isimle eser bu tercüme olmal�d�r çünkü �âire ait böyle bir esere rastlanmamaktad�r. Kitab�n ismindeki ‘kimyâ’ kelimesi de bu görü�ü destekler mahiyettedir

14

KAYNAKÇA Ahdî, Gül�en-i �u‘arâ, Milet Ktp., A. E. Tarih, No. 774, v. 108b-109a. Akün, Ömer Faruk, “Divan Edebiyat�”, TDV �slam Ansiklopedisi, c. 9, s, 389-427.

Â��k Çelebi, Me�â‘irü’�-�u‘arâ, (G. M. Meredith-Owens’�n T�pk� Bas�m�), London, 1971, v. 149b-150a.

Bayak, Cemal, “Divan �iiri Üzerinde Akademik Çal��malar ve Bir Divan �nceleme Metodu Önerisi,” Journal of Turkish Studies, (Harvard Üniversitesi, ABD), 27/1 (2003), 180-202.

Bayak, Cemal, “Sehâbî”, TDV �slam Ansiklopedisi, (Türkiye Diyanet Vakf�), c. 36 (2009), s. 309-310.

Beyânî, Tezkire-i �u‘arâ, Milet Ktp., A. E. Tarih, No. 757, v. 41a-b. Çavu�o�lu, Mehmet, Necati Bey ve Divan�’n�n Tahlili, Ankara, 1971. Çelebio�lu, Âmil, Kanûnî Sultân Süleymân Devri Türk Edebiyat�, �stanbul, 1994. Ergin, Muharrem, Azeri Türkçesi, �stanbul, 1981. Fâizî, Zübdetü’l-E�‘âr, Süleymâniye Ktp. �ehit Ali Pa�a, No. 1877, v. 62. Feridüddin Attar, Tezkiretü’l-Evliyâ, Haz. Süleyman Uluda�, Bursa, 1984. Hasan Çelebi, K�nal�-zâde, Tezkiretü’�-�u‘arâ, Haz. �brahim Kutluk, Ankara, 1978, c. 1, s.

450-452. �pekten, Haluk, Divan Edebiyat�nda Edebi Muhitler, �stanbul, 1996. �sen, Mustafa, [Haz.], Künhü’l-Ahbâr’�n Tezkire K�sm�, Ankara, 1994, s. 226-227. Kâtip Çelebi, Ke�f-el-Zunun, �stanbul, 1971, c. 1, s. 792; Zeyl, c. 1, s. 507. Köprülü, M. Fuat, Türk Edebiyat� Tarihi, �stanbul, 1984, (3. bas�m). Kurnaz, Cemal, Hayali Bey Divan� Tahlili, Ankara, 1987. Latîfî, Tezkire-i �u‘arâ, �stanbul, 1314 [1897], s. 184. Mehmed Süreyyâ, Sicilli Osmânî, [�stanbul], 1311 [1893], c. 3, s. 9 Mehmed Tâhir, Osmanl� Müellifleri, �stanbul, 1333 [1914], c. 2, s. 227. Müstakim-zâde, Mecelletü’n-Nisab, Süleymaniye Ktp., Halet Efendi, No. 628, v. 250a. Okuyucu, Cihan, “Sehabi ve Divan�”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Dergisi, 6 (Kayseri 995), s. 163-198. Riyâzî, Riyâzü’�-�u‘arâ, Nurosmaniye Ktp., No. 3724, v. 82a. Sefercio�lu, M. Nejat, Nev’i Divan�’n�n Tahlili, Ankara, 1990. Süleymân, Sultan, Muhibbî Divan�, Haz. Co�kun Ak, Ankara, 1987. Tarlan, Ali Nihat, Edebiyat Meseleleri, �stanbul, 1981. Tarlan, Ali Nihat, �eyhî Divan�’n� Tetkik, �stanbul, 1964. Timurta�, Faruk Kadri, Tarih �çinde Türk edebiyat�, �stanbul, 1981. Tolasa, Harun, Sehi, Latifi, A��k Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Y. Y.’da Edebiyat

Ara�t�rma ve Ele�tirisi, �zmir, 1983. Tolasa, Harun, Ahmet Pa�a’n�n �iir Dünyas�, Ankara, 1973.

Sehâbî Dîvân�

Dîbâce

1b 1 ALLÂHU RABBU’L-�CÂBE1

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün 2 [Tahmîd ü]2 senâ-y� tû ne der-vüs‘at-� gayr

Harfî zi makâmât-� rehet mant�k-� tayr 3 Vâk�f ne�ud ez ma‘rifet-i zât-� tû ‘akl

Pey �ud feres-i fikret ü vâ-mânde zi seyr3 4 Her �ehd-i hamd ki nahl-� ‘akl ezhâr-� riyâz-� r�zâ vü fazldan ictinâ ve

envâr-� hadây�k-� hakây�k-� 5 “ve evhâ rabbuke ile’n-nahl”4 dan igtizâ ile hâne-i müseddesü’l-

’adlâ‘-� dehrde ibdâ‘ vü îdâ‘ 6 idüp mezâk-� ashâb-� zevk u �uhûda halâvet-i ‘asel-i musaffâ vü sudûr-�

erbâb-� 7 kulûb-� ( )5 �ifâ vire. Ve her �eker-i �ükr ki tûtî-i �îrîn-zebân-�

nefs-i nât�ka-i 8 (insân)6 kafes-i e�bâhda anuñla �eker-hâ ve mürgân-� “ülî ecnihatin

mesnâ ve sülâse 9 ve rubâ‘”7 serâ-perde-i ‘âlem-i ervâhda anuñla perde-serâ olup �erbet-i

akdâh-� ifrâsdan8 2a 1 kâm-� cân u cinâna lezzet-i kûs-� bekâ ve gû�-� hû�-� surû�-i niyû�e

istimâ‘-i nagamât ile 2 simâ‘-i agânîden g�nâ ire. Ol Hazret-i Hallâk-� Hakîm u Hudâvend-i

“vâcibu’t-ta‘zîm 3 celle celâlühü ve tevâlâ nevâlühü”9 dergâh�na takdîm olunur ki

hikmet-i Lokmân hwân-� ( … nümâs�ndan)10

1Allah [dualar�] kabul edecek oland�r. 2Metinde okunamamaktad�r. Beytin muhtevas�na uyaca�� dü�üncesi ile ilave edilmi�tir. 3Senin övgün ba�kalar�n�n vüs‘atine s��maz. Mant�k-� Tayr senin yolunun makâmlar�ndan bir harftir, (ancak)

ak�l senin zat�n�n marifetine vâk�f olmad�; fikir at� seyr ü seferinden geri kald�. 4“Rabb’in bal ar�s�na vahyetti”, Kur’ân, Nahl sûresi, 16/68. 5Metninde burada bulunan bir kelime silindi�i için okunamamaktad�r. 6Metninde burada bulunan bir kelime silindi�i için okunamamaktad�r. Beytin muhtevas�na uyaca�� dü�üncesi ile

ilave edilmi�tir. 7“Gökleri ve yeri yaratan, melekleri iki�er, üçer dörder kanatl� elçiler yapan Allah’a hamd olsun”, Kur’ân, Fât�r

sûresi, 35/1. 8Kelime“ifrâ�dan”, “efrâ�dan” veyâ “efzâ�dan” gibi okunabilecek durumda olmakla beraber anlam�n cümleye

uygunlu�u aç�s�nda bu �ekilde okumak tercih edilmi�tir. 9Ta‘zim ve hürmet edilmesi gerekli olan, büyüklü�ü sonsuz ve nimetleri arka arkas�na devam eden. 10Metninde burada bulunan bir kelime silindi�i için okunamamaktad�r.

2

4 bir lokma ve ha�met-i Süleymân deryâ-y� kibriyâs�ndan bir katredür. Ve fesâhat-� Hassân11

5 elvân-� nevâlinden bir nevâle ve belâgat-i Sahbân12 feyz-i sehâb-� fazl u efzâl�ndan bir re�hadur.

6 Ve ‘ukûd-� dürer-i dürûd-� nâ-ma‘dûd, icâbet-i mev‘ûd ki vesîle-i fazîlet ü Makâm-� Mahmûd

7 ve zerî‘a-i vüfûd-� cennet ü cünne-i “nâr� zâtu’l-vekûd”13 ola, ol bülbül-i destân-serâ-y�

8 “ve mâ yant�ku ‘ani’l-hevâ”14 ve ‘andelîb-i bûstân-serâ-y� “in hüve illâ vahyun yûhâ”15

9 fahrü’l-âbâ vü �erefü’l-cüdûd Ebü’l-Kâs�m Muhammed Ahmed-i Mahmûd “sall’allâhu ‘aleyhi ve âlihi ve sahbihi ve sellem”16

10 hazretlerinüñ hazîre-i mutahhara ve ravza-i mu‘attaralar�na nisâr u îsâr olunur ki câmi‘iyyet-i

11 kemâl-s�fât bel kemâl-i câmi‘iyyet-i zâtdan fâtiha-i kitâb-� h�lâfet ve hâtime-i

12 risâle-i risâlet ve �ecere-i semere-i cûd ve semere-i �ecere-i vücûddur. Ve Hazret-i �brâhîm

2b 1 ve Âdem, ol tâhirü’n-neseb ve sa‘îdü’l-cedde eb ü ced olduklar� sebebden birine

2 mevkad-� nâr-� Nemrûd münbet-i e�câr-� enâr u emrûd ve biri melâyik-i seb‘-arâyike mescûd

3 olm��dur. Ve tuhaf-� tah�yyet ü r�zâ “kemâ yuhibbu rabbunâ ve yerdâ”17 âl-i kirâm ve ashâb-� ‘izâm

4 ve h�yâr-� tâbi‘în ve selef-i sâlihîn ervâh�na ithâf ve ihdâ olunur ki mesned-i h�lâfetde

5 sudûr u felek-i hidâyetde büdûr ve kavânîn-i hüdâya “nücûm”18 ve �eyâtîn-i hevâya

6 rücûmdur, “r�dvân’ullâhu ‘aleyhim ecma‘în hattâ yekûmu’n-nâsu li-rabbi’l-‘âlemîn.”19 Emmâ ba‘d,

7 rây-� cihân-ârâ-y� erbâb-� elibbâya mestûr u müsterâb buyurulmaya ki ne�’e-i insâniyye

8 egerçi ezeliyyü’l-vücûd degüldür, velâkin edille-i ‘akliyye-i zâhire ve nusûs-� �er‘iyye-i mütezâhire

11Hassân bin Sâbit (633-680) Hz. Peygamber’i �iirleri ile medh etmesi ile tan�nm��t�r ve onun “Rûhulkudüs,

Cebrâil, sana yard�m etsin” �eklinde duas�na mazhar olmu�tur. 12Sahbân bin Veil, Hârûn bin Re�id’in halifeli�i döneminde ya�am�� ve fesâhat ve belâ�at� ile me�hur olmu�tur. 13“(Ate�le) dolu hendek”, Kur’ân, Burûc sûresi, 85/5. 14“O, Hz. Peygamber, arzusuna göre konu�maz”, Kur’ân, Necm sûresi, 53/3. 15“O, bildirdi�i, vahyedilenden ba�kas� de�ildir”, Kur’ân, Necm sûresi, 53/4. 16Allah ona, âline (aile fertlerine) ve ashâb�na salât ve selâm etsin. 17Rabbimizin isteyip raz� oldu�u gibi tahiyyet, dua hediyeleri (âile fertleri ve onun ashâb� üzerine olsun). 18Bu kelime Hz. Peygamber’in ashâb-� kirâm hakk�ndaki “Ashâb�m y�ld�zlar, “nücûm” gibidir, hangisine

uyarsan�z hidâyete eri�ir, do�ru yolu bulursunuz” meâlindeki hadîsinden al�nm��t�r. 19�nsanlar âlemlerin Rabb’inin huzurunda duruncaya kadar Allah hepsinden raz� olsun.

3

9 muktezâs�nca ebediyyü’l-vücûd u sâbitü’l-hulûddur. Pes ‘âlim-i hâzime lâz�m u mütehattimdür

10 ki ‘âlem-i berzah u misâl ve mâ ba‘dehû mine’l-ahvâlde iltizâz ü izdiyâd-� fütûh

11 içün eyyâm-� bekâ-i müste‘âr ve evkât-� ‘ömr-i nâ-pây-dârda zikr-i cemîl ü ecr-i cezîl

12 tahsîline bâ‘is olan vesâyil ü vesâyita mütemessik ve müte�ebbis ola. Ve ecmel-i

3a 1 cümle-i esbâb-� iktisâb-� fazîleteyn ve fevz-i hasleteyn nazm-� bedî‘u’n-nizâmdur ki nazm-� kelâm-�

2 i‘câz-makâmla hem-nâm oldug� cihetden sâhib-i Faslu’l-H�tâb20 bâ-vücûd-� ‘ulüvv-i cenâb

3 k�bel-i fusahâdan ittihâm�yla ittisâm bulm��dur. Ve kuvvet-i �übhe ve kurb-� derece eclinden

4 tenzîh-i hazret ve tebriye-i sâhati içün “ve mâ ‘allemnâhu’�-�i‘ra”21 âyeti nâzil olm��dur, nazm:

5 Ger budî gevherî verây-� sühan Z’ âsumân âmedî be-câ-y� sühan22

6 ve âyet-i “ve’�-�u‘arâ’u yettebi‘uhumu’l-gâvûn”23 mevridine hâs ve istisnâyla muhakkaku’l-ihtisâs

7 iken ba‘z-� t�bâ‘-� nâ-tamâm mihekke rif‘at-i rütbet-i �i‘rde mûcib-i �ek olursa ol

8 nazm-� mübeccel ‘mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün’ vezninde “elem tera ennehum fî külli vâdin”24 kerîme

9 siyle müzeyyel oldug� ‘alâ ahseni’l-ittifâk bu makâle a‘zam-� m�sdâkdur. Ve kütüb-i mu‘teberede

10 mestûr ve elsine-i havâsda mezkûr oldug� üzre ba‘z-� �u‘arâ-y� �îrîn-edâya bir beyt-i

11 bedî‘u’l-ma‘nî bahâne-i zikr ü du‘â ve sebeb-i gufrân u r�zâ oldug� bu ma‘nây� muhakk�k ve bu

12 da‘vây� musadd�kdur. Nitekim Hakîm-i Tûsî üstâdu‘�-�u‘arâ Firdevsî25 “zâde’llâhu zâde me‘âdihi”26

3b 1 hazretlerine silk-i tevhîdde nazm eyledügi ‘�kd-� dürer ki “cihân-râ bülendî [vü] pestî tûyî

20Nak�ibendi tarikat�n�n önemli sîmalar�ndan Muhammed Pârsâ (Buhâra, 1355-Medine, 1419)’n�n bu tarikat�n

inceliklerini anlatan bir eserdir; tam ad� Faslu’l-hitâb li-vasl�’l-ahbâb’d�r ve Ali Hüsrevo�lu’nun tercümesi ile Tevhide Giri� ismi ile Türkçeye tercüme edilmi�tir (�stanbul, 1988).

21“Biz ona �iir ö�retmedik”, Kur’ân, Yâsîn sûresi, 36/69. 22E�er bir mücevher sözün arkas�nda ise o gökyüzünden söz yerine inmi�tir. (Sözün ötesinde, sözden daha

de�erli bir mücevher olsayd�, gökyüzünden söz yerine o inerdi.) 23“�âirlere gelince, onlar da sap�klara uyarlar”, Kur’ân, �u‘arâ sûresi, 26/224. 24“Onlar�n, �âirlerin, her vâdide ba��bo� dola�t�klar�n� görmedin mi”, Kur’ân, �u‘arâ sûresi, 26/225. 25�ran’�n en büyük �airlerinden Tus’lu Firdevsî (940 ?-1020?), �âhnâme isimli eseri ile me�hûr olmu�tur. 26Allah âhiret az���n� ziyâde etsin.

4

� sâd�k ve

2 ne-dânem çiî herçi hestî tûyî”27 Târîh-i Güzîde28 rivâyeti üzre sebeb-i fevz-i necât ve bâ‘is-i

3 ref‘-i derecât olm��dur. Ve �eyh Muslihu’d-dîn Sa‘dî29 “ravvah’allâhu rûhahu”30 kalb-i hâlis ile

4 kâlib-i hikmetde sebk eyledügi sebîke-i mev‘izet ki, nazm: “berg-i d�rahtân-� sebz der nazar-� hû�-yâr

5 her varakî defterîst ma‘rifet-i Kirdigâr”31 Sübhatü’l-Ebrâr32 rivâyeti mûcibince bâ‘is-i nisâr-�

6 etbâk-� envâr olm��dur. Ve �eyh ‘Amâra33 “nevvera’llâhu kabrehu”34 hazretleri makâm-� ‘��k-

7 �evk-� ‘â��kda sevk eyledügi makâl ki, beyt: “Ender gazel-i hwî� nihân hâhem ge�ten

8 Tâ ber-leb-i tû bûse zenem çüne� be-hânî”35 �eyh-i mihîn-i mihne, sâhibu’s-seyr ve’t-tayr �eyh

9 Ebû Sa‘îd Ebi’l-Hayr36 “kaddes’allâhu s�rrahu”37 hazretlerine muvâf�k-� hâl olmagla mezâr�n� ziyâretle ‘imâret

10 eylemi�lerdür. Çün etrâf-� kelâm zikr-i sâlihîne müncer ve câriha-i lisân tîb-i enfâs-�

11 kelimât-� tayyibeleriyle müncer old�, ber-muktezâ-y� hadîs-i sahîhu’l-ma‘nâ-y� �efî‘ü’l-ümme ki

12 “‘�nde zikru’s-sâlihîn tenzilü’r-rahme”38 hîn-i nüzûl-i rahmetde ki mazanna-i icâbet-i da‘vetdür,

4a 1 �ol bârgâh-� felek-i�tibâh, hazret-i pâdi�âh-� hilâfet-penâh “eyyedehu’llâhu te‘âlâ

2 ve a‘lâhu”39 hakk�nda ki mahatt-� rihâl-� efâz�l-� ricâl ve Ka‘be-i âmâl-i kabây�l-� ehl-i kemâldür, vazîfe-i du‘â

27Evrendeki yükseklikler ve düzlüklerin hepsi sensin. Bilmiyorum nesin. Bildi�im odur ki ne varsa yoksa sensin. 28Hamdullâh Müstevfî-i Kazvînî (ö. 1349)’nin Re�îdüddîn Fazlullâh Muhammed (ö. 1318)’in Câmi‘ü’t-tevârih

isimli tarih konulu eserinin 1303 y�l�na kadar getirdi�i zeylidir. 29Daha çok �eyh Sa‘di (1193?-1295) olarak bilinen ve Gülistân ve Bahâristân isimli eserleriyle me�hur olan

�ran’l� �âir. 30Allah ruhunu yüceltsin. 31Ye�il a�açlar�n yapraklar�n�n her biri ak�ll� insanlar�n nazar�nda Allah’�n marifetinin yaz�ld��� defterin bir

yapra��d�r. (Külliyât-� Sa’dî, n�r. Muhammed Alî Furû�î, Tahran 1367, Gazeliyyât, s. 519) 32Nureddin Abdurrahmân (Molla) Câmî (ö. 1492)’nin her birinde farkl� bir hikaye anlatt��� 40 bölüm, “�kd”den

olu�an manzum bir eserdir. 33�eyh-i ‘Amâra diye de okunabilecek olan bu isimle ilgili bir bilgi bulamad�m. ‘Amâra, kuzey Irak’ta bir

kazân�n ad�d�r. 34Allah kabrini nurland�rs�n. 35Kendi gazelimin içinde gizlenmek istiyorum tâ ki onu okudu�unda senin dudaklar�n� öpeyim. (Sen

okudu�unda dudaklar�n� öpebilmek için gazelimin içinde gizlenmek istiyorum.) 36Ebû Sa‘îd Ebi’l-�ayr, (967-1049), Horasan’l� me�hur sûfîlerdendir, rubâileriyle de tan�nm��t�r. 37Allah s�rr�n� takdis etsin, yüceltsin. 38“Salih, iyi ki�ilerden bahsedildi�inde rahmet iner.” Bu söz hadis olarak bilinirse de me�hur sûfilerden Süfyân-�

Sevrî’ye aittir (�smail Aclûni, Ke�fü’l-hafâ, Beyrut 1983, c. 2, s. 91). 39Allah onu kuvvetlendirsin ve yüceltsin.

5

3 ve istid‘â-y� bekâ-y� ‘izz ü i‘tilâ münâsib, bel vâcibdür ki ‘âmme-i zevi’l-‘ukûl üzerine

4 farîza-i tâ‘ati tâlî-i tâ‘at-i Hudâ ve resûldür. Ve r�bka-i rukyeti tavk-� rakabe-i selâtîn-i fuhûldür.

5 Nevk-i sinân-� cân-sitân� bir kilkdür ki anuñ uc�ndan cemâl-i garrâ-y� gazâ

6 gâze-i gâret-i ervâh katli ve gül-gûne-i hûn-� a‘dâ ile pür-nak� u nigârdur. Ve tîg-� tâb-dâr�

7 bir mîg-� âb-dârdur ki katâr-� emtâr� ki�t-zâr-� kâr-zârda dökülen dimâ’-i a‘dâ-i hâk-sârdur.

8 Hengâm-� hengâme-i vegâ vü heyecân-� heycâda ‘âdet-i melzûmetu’s-sa‘âdeti, terk-i külâh u kemer-i

9 murassa‘ vü mücevher ve mefhari, i‘lâ’-i a‘lâm-� Hak içün lebs-i libâs-� lebûs u migferdür. Deste-i

10 �em�îr-i cihân-gîrine �emse-i hûr zîver k�l�nsa sezâdur. Ve sâk-� serîr-i felek tasvîrine

11 sîm-i hilâlden halhâl tak�nsa revâdur. �ükûh u �evketde re�k-i Kâvus-� Key40 ve cûd u sehâda

12 gayret-i Hâtem-i Tay’dür41. Ve selâtîn-i ‘Arab u ‘Acem câh u celâline nazar-be-mesâbe-i hâkim-i Rey42 ü

4b 1 �eyh-i Hay’dür.43 Fermân-dih-i Îrân u kahramân-� Tûrân �ikence-i ser-pençe-i kahr�ndan emân bulmam��dur.

2 Ve ferâ‘ine-i M�sr kuvvet-i kâhire ile yed-i beyzâ-y� te’yîd-intimâs�nuñ tabancas�ndan necât

3 bulmaga dermân olmam��dur. Salâ-y� savleti gû�-� vuhû�a vâs�l olal�, hirmâs hirâs-� iftirâs-

4 dan gû�e-i bî�ede pinhân olm��dur. Ve ‘ukbân-� ‘�kyân-� elviye-i zafer-tev’emân� sayd-� mürg-� cân ile

5 me�hûr olal�, cân-� hasm-� vegâ ‘Ankâ gibi verâ-y� kevn ü mekânda â�iyân tutm��dur.

6 Zamîr-i münîr-i hur�îd-tenvîrlerine ki matla‘-� envâr-� hilâfet ü �âhîdür, hücûm-� vâridât-� �lâhî

7 ve cümûm-� idrâkât-� gayr-� mütenâhî �ol derecededür ki ‘avâlî-i himemleri bâ-vücûd-� tekeffül-i nazm-�

8 nizâm-� mehâm-� ümem ve �slâh-� mesâlih-i cumhûr-� benî ‘Âdem ber-muktezâ-y� fehvâ-y� erbâbu’d-düvel

9 mülhim-i kâmet-i zîbâ-y� dîbâ-y� ebkâr-� efkârlar� t�râz-� rumûz-� gaybî ile mu‘allem oldug� sebebden

40�ran’�n Pi�dâdiyân sülâlesinden sonra gelen Keyâniyân sülâlesinin ilk hükümdar� adaletiyle me�hur

Keykubâd’�n torunu ve halefi, bu sülâlenin ikinci hükümdar�d�r. 41As�l ad� �bn Abdullah b. Sa‘d’�n lakab�d�r ve Tay kabilesinden oldu�u için “Tây, Tâyî veya Tâ’î” nisbeleriyle

an�l�r. Hz. Peygamber’in döneminde ya�am��sa da onun peygamberli�i dönemine yeti�ememi�tir, cömertli�i ile me�hurdur.

42�ran’�n en eski �ehirlerinden birisidir. 43Osmanl� hakimiyeti döneminde Basra vilâyetine ba�l� bir sancak merkeziydi.

6

10 letâyif-i e�‘âr-� âb-dârlar� ekâbir-i ‘Arab ve efâz�l-� ‘Acem mâ-beyninde makbûl u müsellemdür. Ve

11 fasl-� nîsân fazl u ihsânda bahr-i kalb-i �erîflerine nâzil olan bârân-� ke�f ü ilhâm,

12 sadef-i vücûd-� pür-cûdlar�nda �ol le’âli-i nazm-� hakây�k-nizâma mûcib-i in‘ikâd u intizâmdur

5a 1 ki her biri ‘aynu’l-‘�kd kelâm-� mülûk ve dürretü’t-tâc-� mülûk-� kelâmdur. Ve Men ne-mî-dânem ki în cins-i sühan-râ nâm çîst

2 Ne nübüvvet mî-tevânem guftene� ne sâhirî44 “�llâ ve hüve’s-sultân bin es-sultân bin es-sultân

3 bin es-sultâni’l-mütemessil bi-emr-i “�nne’llâhe ye’muru bi’l-‘adli ve’l-ihsân”45 es-Sultân Süleymân Hân

4 bin es-Sultân Selîm Hân bin es-Sultân Bâyezîd Hân bin es-Sultân Muhammed Hân

5 halleda’llâhu te‘âlâ li-te’yîdi’l-�slâmi ve’l-müslimîni mülkehu ve sultânehu ve efâza ‘alâ kâffeti

6 ‘l-âlemîni ‘adlehu ve ihsânehu. Allâhü’mme’c‘al besâtîne’l-kulûbi min edrâri midrâri gamâmi in‘âmihi

7 ke-cennâtin tecrî ve leme‘âti e�i‘‘atin râkathu min mi�kûti serîri h�lâfetihi ke-ennahâ kevkebün dürriyyün

8 rabbi kemâ ce‘alte enzâre’l-istidlâli’l-‘ilmiyyi fi medârici’l-burhâni’s-silmiyyi

9 kelîleten ‘an idrâki merâtibi kadrihi ve’rtikâ’ihi. �c‘al etvele’l-imtidâdeyni mine’l-burhâni

10 ’t-tabî‘iyyi aksara min medâ müddeti ‘ömrihi ve bakâ’ihi. Âmîn Âmîn. Lem-’akta‘ bi-vâh�detin hattâ übelligahâ

11 ’l-gayni âmînâ”46 “Çün du‘â-y� pâdi�âh-� mülk ü millet mî-künem Ez-firâz-� sidre âmîn mî-küned Rûhu’l-Emîn”47

12 Temhîd-i mukaddemât-� ma‘hûdeden as�l maksûd budur ki çün münzevî-i gû�e-i güm-nâmî

5b 1 vü nâ-yâbî Hüsâmü’d-dîn bin Hüseyn el-me�hûr bi-Sehâbî Hazret-i Hakk sübhânehu

44Bilmem ki bu hangi nevi sözdür ve ad� nedir. Bildi�im odur ki ona Peygamber kelam� diyemem, sihir de de�il.

(Bilmiyorum bu tür sözün ad� nedir? Buna ne peygamber sözü diyebilirim ne de büyücünün sözü.) 45“Allah muhakkak adaleti ve iyilikte bulunmay� emreder”, Kur’ân, Nahl sûresi, 16/90. 46O sultan o�lu sultan, Sultan Muhammed Han’�n o�lu Sultan Bâyezîd o�lu Sultan Selim o�lu ve “Allah

muhakkak adalet ve iyili�i emreder” [sözünü kendisine] imtisâl edinen Sultan Süleymân, Allah müslümanlar� güçlendirmek için onu mülk ve saltanat�n� ebedi k�ls�n. Adalet ve ihsan�n� bütün alemlere yays�n. Ey Allah’�m, kalb bahçelerini altlar�ndan �rmaklar cennetler gibi onun in‘âm bulutundan ya�d�rmak suretiyle nasîbdâr eyle. Ayn� �ekilde onun hilâfet serîrinden parlayan ���klarla sanki inciden y�ld�z�n parlad��� gibi parlak ve berrak eyle. Ey Rabb’im burhân-� silmî merdivenlerine yükselmek için olan ilmi, istidlal görü�lerini onun kadrinin yüceli�ini ve zat�n�n yükseli�ini idrakten nas�l âciz k�ld�ysan burhân-� tabîînin iki uzant�s�n�n en uzununu onu ömür müddetlerinden ve dünyadaki kal���ndan daha k�sa eyle, âmîn, âmîn.

47Millet ve memleket sultan�na dua etti�im zaman, Sidre’den Cebrâil ona âmin diyor.

7

2 ve te‘âlâ k�belinden ‘at�yye-i tab‘-� mevzûn ile memnûn ve süveydâ-y� kalbi sevdâ-y� �i‘r ile me�hûn

3 olup evkât-� ferâg-� hât�rda te�hîz-i zihn-i fât�r içün tuyûr-� me‘ânî sayd ve

4 zuhûr-� defâtirde kayd olunurd�. Ve sebeb-i zikr u du‘â olmak recâsiyle cem‘ ve

5 tertîbine ‘azm olundukça imzâs�nda mevâni‘ bulunurd�. Hâliyâ ol bârgâh-� hilâfet-i

6 ‘uzmâ “a‘lâhu’llâhu te‘âlâ”48 savb�ndan müsevvedâtda isbât olunan ebyât cem‘ u tedvîn

7 ve her birinin makâm� ta‘yîn olunmak bâb�nda i�âret-i ‘ulyâ-y� feyz-bah�â fermân-

8 fermâ ve te’yîd-nümâ olmag�n, “lâ-cerem s�rru’l-me’mûr� ma‘zûrun”49, ol bâbda destûr k�l�nup k�llet-i

9 bizâ‘at ve kusûr-� s�nâ‘at muhakkak iken ebyât-� müteferriku‘l-eczâya tertîb-i

10 hurûf-� hecâ üzerine “keyfe mâ’t-tefak”50 nazm u nesk virildi. Erbâb-� t�bâ‘-� selîme bu nüsha-i

11 sakîme manzûr oldukda gâyet-i mes’ûl budur ki ba‘z-� ebyât-� dil-pesend ile

12 hursend olup mevâz�‘-� i‘tirâz� zeyl-i igmâz ile mestûr buyuralar ki mukaddemât-�

6a 1 mütekaddimetü’l-beyâna binâ’en maksad-� aksâ bir beyt sebebiyle enfâs-� fukarâdan

2 deryûze-i sâlih-i du‘â vü istid‘â-y� magfiret ü r�zâdur. “Rezzakana’llâhu’l-hatme bi’l-hasenâti

3 ve’l-‘afve ‘ani’s-seyyi’âti bi-yedihi ezmetü’l-hüsnâ ve ileyhi’r-rüc‘â ve hüve’l-müste‘ânu ve ‘aleyhi’t-tüklânu.”51

48Allah onu yüce k�ls�n. 49 �üphesiz memurun s�rr� söylememesi anlay��la kar��lanmal�d�r. 50�ttifak edildi�i üzere. 51Allah bize hayat�m�z� günahlar�m�z� afvedilmi� olarak, hasenât, iyilik ile bitirmek nasîp etsin. Bütün

güzelliklerin dizginleri O’nun elindedir. Dönü� O’nad�r. Kendisinden yard�m istenilecek O’dur, tevekkül de O’nad�r.

Kasîdeler

1

FÎ TEVHÎD� BÂRÎ ‘AZZE �SMUHU52 Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün 1 Hüsnüñ ideli ‘ayn-� dil ü câna tecellâ

Dil old� serâsîme vü cân vâlih ü �eydâ 2 ‘Aks-i ruhuña olmasa mir’ât mezâhir

Mescûd-� mugân olmaz idi Lât ile ‘Uzzâ 3 Ger �em‘ ruhuñ nâr�na pervâne degülse

Ba��nda nedendür görinen âte�-i sevdâ 4 Mihr-i ruhuñ� nû�-� dehânuñla görelden

Hur�îd ile hem-sâye vü teng old� Mesîhâ 5 Zülfüñ ham�na olmasa ger �îfte Mecnûn

Pây-� diline komaz idi silsile Leylâ 6 Zâr olmaz idi ‘âr�za-� ‘��k ile Vâm�k

‘Arz itmese mihr-i ruhuñ� ‘âr�z-� ‘Azrâ 7 Ger virmese la‘lüñ leb-i �îrîn’e halâvet

Telh itmez idi Kûhken’üñ kâm�n o halvâ 8 Hattuñ eseri birle dehânuñ haberi yok

Bilmem nedür efvâhda bu fitne vü gavgâ 6b 9 Hâkister idüp sînede yakduñ dil-i zâr�

Cân âyînesi53 anuñ ile old� mücellâ

10 Huffâ�-s�fat dîde seni görmede ‘âciz Sen mihr-i cihân-tâb gibi zâhir u peydâ

11 Ol vakt h�red hüsnüñi idrâk ider kim Âyînede54 e�kâl göre dîde-i a‘mâ

12 Âgâz ile encâmuña idrâk iremez kim Encâmuña gâyet yog u âgâzuña mebdâ

13 Her zerre ki var hâl-i dil ile nazar itseñ Hem hamdüñe hâmiddür ü hem zikrüñe gûyâ

14 Beydâ-y� felâketde felek-vâr Sehâbî Olm�� dün ü gün hayret ile bâdiye-peymâ

15 Ger bedraka-i lutfuñ� k�lsañ aña hem-râh Ârâm-gehi olur idi menzil-i selmâ

2 FÎ NA‘T�’N-NEBÎ SALLALLÂHU ‘ALEYH� VE SELLEM55 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

52Yarat�c�’y�, ad� yüce olsun, tevhîd, birleme konusunda. 53Metinde “â’înesi” �eklindedir. 54Metinde “â’înesi” �eklindedir. 55Peygamber’i, Allah �an�n� yüceltsin ve selâmete erdirsin, övme konusunda.

10

1 Ol�maz fer�-i kadem atlas-� eflâk sañâ Gey Habîb’üm yara�ur hil‘at-i “Levlâk”56 saña

2 Lâ-mekân old� mekânuñ iremez fî’l-vâki‘ Mürg-� endî�e ile tâyir-i idrâk saña

3 Bükülüp secde ider çerh-� murassa‘ hâke Olal� ey güher-i pâk sadef hâk saña

4 Semer-i ma‘rifetu’llâh �ecerisin ne ‘aceb Atsalar seng-i cefâ bir niçe bî-bâk saña

7a 5 Lücce-i bahr-i kerem sensin ü ‘âlem hâ�âk Râh-� kurbet nice bulsun has u hâ�âk saña

6 Na‘tüñe sanma zebân old� hemân cârî vü bes Ki dürûd itdi revân dîde-i nem-nâk saña

7 Medh idüp zâtuñ� bî-çâre Sehâbî ne disün Çünki “Levlâk” didi Hâl�k-� eflâk saña

3

FÎ MENÂKIBI HULEFÂ’U’R-RÂ��DÎN RIHVÂNULLÂHI ‘ALEYH�M ECMA‘ÎN57 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Ne havf-� âte�-i dûzah çeker ne bîm-i ‘azâb �u dil ki old� mekân-� mahabbet-i ashâb

2 ‘Ale’l-husûs refîk-i �eh-i Rusül S�ddîk Mukaddem-i hulefâ mîr-i zümre-i aktâb

3 �kinci pâdi�eh-i mülk-i ma‘delet Fârûk Hatîb-i minber-i �slâm u sâhib-i mihrâb

4 Üçünci ebr-i hayâ bahr-i hilm Zi’n-nûreyn Riyâz-� �er‘ ü imâmetde gonce-i sîr-âb

5 Resûle yâr-� çehârum ‘Aliyy-i ‘âlî-kadr Vas�yy-i hatm-i rusül müftî-i çehâr-kitâb

6 Dahi Hüseyn ü Hasen iki s�bt-� pâk-i Nebî Biri sipihr-i kerem biri �âh-� ‘ar�-cenâb

7 Mahabbet-i hulefâ ile ol�cak mah�ûr Sehâbî maslahat âsân olurd� rûz-� hisâb

4

FÎ MEDH� SULTÂNE SELÂTÎN�’Z-ZAMÂN HALLEDA’LLÂHU EYYÂME SALTANATIH� B�’L-‘ADL� VE’L-�HSÂN58

56Hadîs-i kudsî olarak bilinen ve tamam� “Levlâke levlâk lemmâ halaktu’l-eflâk” ve “Sen olmasayd�n âlemleri

yaratmazd�m” anlam�ndaki bu söz hadis de�ildir, Süfyân ibn-i Uyeyne’ye ait bir sözdür (�smail Aclûni, Ke�fü’l-hafâ, Beyrut 1983, c. 2, s. 214).

57Do�ru yolda giden halifelerin, Allah onlar�n hepsinden raz� olsun, menk�beleri konusunda. 58Devrin sultanlar sultan�n�n, Allah onun saltanat günlerini adalet ve iyilik üzere devaml� etsin, övgüsü

hakk�nda.

11

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün 7b 1 Nusret-karîn ü devlet ü ikbâl hem-rikâb

Geldi serîr-i saltanata �âh-� kâm-yâb 2 Ey memleket nüvîd ki ten buld� tâze cân

V’ey rûzgâr müjde ki ref‘ old� ink�lâb 3 Ey baht-� hufte gaflet-i hwâbdan uyan

Ey fitne hwâba var ki senüñdür zamân-� hwâb 4 Ey pîr-i çerh ‘aynek-i encümle k�l nazar

Hur�îd-i evc-i ‘izzeti seyr eyle bî-hicâb 5 Ey mihr-i ‘adl dehre ziyâ vir ki necm-i zulm

Zulmetde old� mu‘tekif-i künc-i ihticâb 6 Ey bâd k�lma hâk-i perî�ân� münkalib

V’ey âb virme âte�-i sûzâna ink�lâb 7 Ey bahr hâk-i makdem-i �âha nisâr içün

Lây�kdur ola ger katarâtuñ dür-i ho�-âb 8 �rgür sipihre ba�uñ� ey çerh kim saña

El virdi pây-bûs-� �ehen-�âh-� Cem-cenâb 9 H�zr u Mesîh-rütbe meh-i âfitâb-kadr

Sâhib-k�rân-� ‘asr �eh-i ma‘delet-nisâb 10 Sultân-� mülk-i �er‘ Süleymân-� �ark u garb

Kim Hak’dan old� z�ll-� �lâhî aña hitâb 11 Fermân-dih-i mülûk u selâtîn ki hanceri

Old� mülûk-i memlekete mâlikü’r-rikâb 8a 12 Bahrüñ temevvüci eser-i bâddan degül

Dest-i güher-nisâr aña virdi ink�lâb 13 �ark� müsahhar eyledi bir günde garb ile

Yakm�� gibi çerâg� k�l�c�ndan âfitâb 14 Dehri münevver itdi ruh-� enveri belî

Zerrât-� kâyinâta virür mihr nûr u tâb 15 Dest-i güher-fe�ânuña beñzerdi fi’l-mesel

Olsayd� ebr katreleri lü’lü-i ho�-âb 16 Lutfuñ giderse tañ m� göñülden küdûreti

Virse ‘aceb mi cevher-i rûha cilâ �arâb 17 La‘lüñ tekellüm eylese ervâh-� kuds olur

�ehd-i kelâm ile �eker-i nutkuña zübâb 18 Güm-râh olan ‘adûya zamîr-i münevverüñ

Gösterdi rây-� sâyib ile menhec-i savâb 19 Devrân muhâlifi getürüp âsitânuña

Sürüp yüzin yire takuban boyn�na t�nâb 20 Deryâya atd� bogd� hevây� siyâsetüñ

Bir kubbe yapd� üstine billûrdan habâb 21 �tse hasûd âh olur kendü ba��na

Her bir �erâresi �erer-i dûzah-� ‘azâb

12

22 Bes kim türâba dökdi dimâ’-i havârici K�ld� zamâne tîguña künyet Ebû Türâb

23 ‘Adlüñle buld� �öyle cihân i‘tidâl kim Old� tezerv âbhûr� dîde-i ‘ukâb

8b 24 Kasd idemez kebûtere �âhin ki havf idüp �tmez ‘ukâb sa‘veye �imden girü ‘ikâb

25 Gördi k�l�cuñuñ kesici hûnî oldug�n K�ld� yirini ma‘deletüñ mahbes-i k�râb

26 Old� peleng ü reng birâder yala�d� kan Devrüñde gördi hem-dem agnâmdur ziyâb

27 Sen mâha kec nazarla meger bakd� gice kim Çe�m-i sipihre rastlad� nîzesin �ihâb

28 Her hâneyi ki cevr ile tarh itdi rûzgâr Seyl-âb-� tîguñ eyledi ol hâneyi harâb

29 ‘Azm-i mevâkibüñ göricek yiridür eger Berk-� sebük-‘inâna dinilse girân-rikâb

30 Zînetle bayrak [u] ‘alemüñ pür-kitâbdur K’âyât-� Feth u Nasr ile me�hûndur ol kitâb

31 Etbâk-� çerh kâg�d� itmez vefâ eger Vasfuñ kitâb�n� h�redüm k�lsa intihâb

32 Kapuñ ki cennet-i fukarâdur Sehâbî’ye Dünyâ vü âhiretde yiter melce’ ü me’âb

33 Te’sîr-i sa‘d u nahs-� felekden aña ne gam Kim âsitân-� lutfuña gösterdi intisâb

34 Me��âta-ve� eyâdî-i medhüñle ref‘ ider Her dem ‘izâr-� �âhid-i endî�eden nikâb

35 Tâ taht-� lâciverd-i felek üzre �âh-� çerh Alur sipâh-� sâbit ü seyyâreden hisâb

9a 36 Taht-� sa’âdet üzre karâr it ‘ale’d-devâm Sen kâm-bah�-� devlet ü ahbâb kâm-yâb

37 Nusret karîn ü baht rezîn ü felek mu’în ‘Avn-i �lâh yâver ü da‘avât müstecâb

5

E�REKA’LLÂHU �ÂR�KA SEMÂ’� SALTANAT�H� MASÛNEN ‘AN�’L-KÜSÛF� VE AKMERA KAMERA FELEK� ‘ÂTIFET�H� ME’MÛNEN ‘AN�’L-HUSÛF�59 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sanma kim olm�� �afakdan sürh etrâf-� hilâl Virdi dest-i dâver-i devrân sipihre gû�-mâl

59Allah onun saltanat�n�n güne�ini tutulmaktan korunmu� do�dursun ve ihsan ay�n� da tutulmaktan emin olarak

parlats�n.

13

2 Eyledi kendin �afakdan â�ikârâ mâh-� ‘�yd Cism-i zâr� rûzenüñ za‘f�ndan olm��dur hayâl

3 Ravza-i eflâkde beñzer nihâl-i tâzeye Sarsar-� takdîrden olm�� hamîde ol nihâl

4 ‘Arsa-i ‘âlemde çevgân-vâr gâhî gû�e-gîr Devr içinde gûy-ve� gâhî serî‘ü’l-intikâl

5 �tdi bir saykal nümâyân çerh-i zengârî yine Kim göñül âyînesinden mahv ide jeng-i melâl

6 K�ld�lar peymâne kandîl-i s�yâm� ehl-i ‘ay� Çün �afak-gûn bâde içre gördiler rengîn sifâl

7 ‘Iyde gûyâ �âm men�ûr�n ‘atâ itdi kazâ K’old� zâhir sîm-gûn tugrâyile k�rtâs-� al

8 Dü�mege pây-� semend-i �âh-� dehre mâh-� bedr Peykerinden gâh na‘l eyler nümâyân gâh dâl

9 Kank� �eh ol kutb-� devrân ser-ver-i sâhib-k�rân Sâye-i Hak hâmî-i dîn mâhî-i küfr ü dalâl

9b 10 Gevher-i dürc-i mürüvvet bedr-i burc-� ma‘delet Dürr-i deryâ-y� celâlet dürrî [hem] evc-i celâl

11 Mâh-� Keyvân-menzilet �âh-� Süleymân-menk�bet Kim anuñ �ebdîzi içün old� zeyn zer hilâl

12 Vefk-� rây� üzre ger mihr itmese bir lahza devr �ri�ür fi’l-hâl devrândan aña naks-� zevâl

13 Le�ker-i menkûb-� a‘dâ ‘asker-i mansûr�na Pây-dâr olmaz olursa fi’l-mesel encüm-misâl

14 Kana batm�� darb-� tîg�ndan ayakdan ba�a dek Sanma ba��nda k�z�lba�-� pelîdüñ tâc-� al

15 Ey Sehâbî biñde birin vasf�nuñ itsem beyân Hayretinden ‘akl lâ-ya‘k�l olurd� nutk lâl

16 Nice kim seyr ide mihr ü mâh u eflâk ü nücûm Nice kim devr ide mâh u sâl u eyyâm u leyâl

17 Çerh u encüm sâl u mâh olsun mutî‘ u çâkerî Ola kadr u ‘�yd eyyâm [u] leyâli mâh u sâl

6

L ZÂLET NESÂY�MÜ MA‘DELET�H� SÂY�RETEN VE �EMÂ’�MU ‘ATÂ’�H� �ÂM�LETEN60 Fe‘ûlün Fe‘ûlün Fe‘ûlün Fe‘ûlün

1 Yine çekdi gül-zâra ‘asker �ükûfe Çemen sahn�na kurd� çâder �ükûfe

2 Geçüp taht-� çûpîne mânend-i husrev Kod� ba�a �âhâne efser �ükûfe

60Adalet rüzgarlar�n�n esintisini ve ihsân kokular�n�n yayg�nl���n� devaml� k�ls�n.

14

10a 3 Meger eyler ihsân cüyû�-� rebî‘a Ki dîvân idüp açd� defter �ükûfe

4 Saçup sîmini her yaña old� âhir Cünûd-� reyâhîne ser-ver �ükûfe

5 Tulû‘ itdi hur�îd-mânend k�ld� �ebistân-� bâg� münevver �ükûfe

6 Sipihr old� sebz ile gül-zâr u anda Gül-i zerd hur�îd ü ahter �ükûfe

7 Ele sâk�yâ gül gibi al ayag� Ki kaldurd� rindâne sâgar �ükûfe

8 Ne hâcet �eb-i ‘ay�-� gül-�ende �em‘a Ki bir �em‘-i tâbendedür her �ükûfe

9 Bu emr-i ‘acîbe nazar k�l ki olur Gehî beyza geh beyza-perver �ükûfe

10 Hayâdan tere gül gibi gark olurd� Ger olsa ruhuñla ber-â-ber �ükûfe

11 Sabâ bâga irgürse zülfüñ nesîmin Olurd� ser-â-ser mu‘anber �ükûfe

12 Gözinden sebel zâyil olurd� k�lsa Gubâr-� rehüñ kuhl-i agber �ükûfe

13 Riyâz-� fesâhatde olsayd� farzâ Sehâbî gibi ger sühan-ver �ükûfe

14 Hezârân zebân ile eylerdi her dem Du‘â-y� �eh-i heft ki�ver �ükûfe

10b 15 Nice kim nesîm-i bahâr ile eyler Me�âm-� cihân� mu‘attar �ükûfe

16 Hemî�e nihâl-i berûmend-i rumhuñ Getürsün ser-i hasmdan bir �ükûfe

7

CE‘ALA’LLÂHU ‘UMRAHU ETVÂLE’L-E‘MÂR� VE HARRASE MEVÂRA DEVLET�H� ‘AN �EVÂ’�B�’N-NEVÂ’�B� VE’L-EKDÂR61

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün 1 Gam-� bahâr ile zerd itdi rûy-i bâg� hazân

Niteki çehre-i ‘u��âk� fürkat-i cânân 2 Mukârin oldug� içün harîf pîri ile

Ula�d� �âhid-i bûstâna zahmet-i yerakân 3 Rebî‘ haylini târâc k�ld� reh-zen-i dey

Dü�ürdi62 kimini vü kimin eyledi ‘uryân 4 Çenâr dehr fenâs�n görüp kalender-vâr

Soyund� kald� çemen içre vâlih u hayrân

61Allah ömrünü ömürlerin en uzunu etsin, devlet ve saltanat müddetini bela ve keder kar��maktan korusun. 62 Metinde " �u�urd�”.

15

5 Hudâ’ya cevr-i �itâdan meger tazallüm ider Ki rûy-i zerdini yirlere sürdi berg-i hazân

6 Sehâb u ra‘d çemen hâline terahhum idüp Birisi aglayup eyler birisi âh u efgân

7 Çemen yüzin ki sararm��d� berk havf�ndan Sefîd k�ld� sefîdâc-� berf ile devrân

8 Sadâ-y� s�yt-� zemistân� bâddan i�idüp Yirinde kuruy� kald� o demde âb-� revân

9 Neberd-i berdi görüp havfdan nihân old� Hisâr-� âhen u hârâda âte�-i sûzân

11a 10 Ocag� k�ble idüp nâra tapd�lar gûyâ Mecûs milletine tâbi‘ old� halk-� cihân

11 Yakard� berd cihân� ger olmasayd� bu gün Penâh-� halk-� cihân âfitâb-� ‘âlemiyân

12 �eh-i zemîn ü zamân sâye-i ‘inâyet-i Hak H�dîv-i pâdi�ehân hazret-i Süleymân Hân

13 Halîl-hulk Süleymân-�ükûh ‘Îsî-dem Serîr-bah�-� selâtîn ni�ân-� mülkistân

14 Muhammed-âyet [u] S�ddîk-s�dk [u] ‘Osmân-hilm ‘Ömer-salâbet [u] Haydar-dil [u] refî‘-mekân

15 �ihâb-rumh [u] kamer-tal‘at [u] ‘Utârid-rây Sitâre-cey� [u] felek-kadr [u] Mü�terî-eyvân

16 Sipihrden yücedür der-gehüñ merâtib ile Yiridür ola Zuhal pâspânuña der-bân

17 Cenâbuña iremez rif‘at ile ger biñ y�l Hevâya eyleye pervâz vehm-i tîz-‘inân

18 Sevâd-� hükmüñe ba� egmeyen kalem-ve� olur Siyâh-rûy u bürîde-zebân u ser-gerdân

19 �u dem ki eyleye cünbi� nesîm-i lutfuñ olur Dil-i �ikeste-i ahbâb gül gibi handân

20 Ne vakt kim ese h��m ile sarsar-� kahruñ Olur mübâriz-i eflâk bîd-ve� lerzân

11b 21 �erîf-i zâtuñ� k�ld� Hudâ bi-hamdi’llâh Cihân-mutâ‘ u kazâ-kudret u kader-fermân

22 Tapuñda ser-ver-i Tûrân gulâm-� halka-be-gû� Kapuñda ‘abd-i girîzân sipeh-bud-� Îrân

23 Esîr hükmüñe dârâ-y� Hind ile Çîpâl Mutî‘dür emrüñe fagfûr-� Çîn ile hâkân

24 Sen ol mekân-� keremsin ki virilür her gün Kapuñda sâyile mahsûl-i bahr u hâs�l-� kân

25 Keremle ma‘deletüñden nümûnedür �âhâ Sehâ-y� Hâtem-i Tâyî vü ‘adl-i Nû�irevân

26 Bir iki katre-i nâçîzdür nazar k�lsañ Bihâr-� cûduña nisbet muhît ile ‘ummân

16

27 Cihânda pâdi�ehâ ser-verâ bi-hamdi’llâh Emîn-i rûy-i zemînsin emân-� halk-� cihân

28 Cenâb-� devletüñe hâlüm ideyin ‘arz Ki bendeñe neler itdi bu gerdi�-i devrân

29 Vatandan eyledi mehcûr u akrabâdan dûr Esîr-i derd ü giriftâr-� mihnet-i hicrân

30 Celîs-i derd ü gam oldum enîs ü nâle vü âh Tenümde kalmad� tâkat dilümde tâb u tüvân

31 Belâ-y� gurbet u endûh-� fakr ile olm�� Gam ile gussa ta‘âmum �arâb-� ‘ay�um kan

32 Hayât buld� cihân halk� lutf-� ‘âmuñdan Benüm de derdüme k�l merhametle bir dermân

12a 33 Sehâbî kuluñ� k’old� bahâr-� medhüñde Hezâr nagme ile ‘andelîb-i ho�-elhân

34 Cefâ-y� fakr ile aglatma iltifât eyle Ki ola gül-�en-i ‘âlemde gül gibi handân

35 Hevâ-y� mihrüñ ile zerre-vâr ururken raks Revâ degül ki dü�üp ola hâk ile yeksân

36 Elini al kerem eyle koma ki ol zâr� Helâk eyleye hasretle gayret-i akrân

37 Nice ki devr ide seyr-i sipihr ü encüm ile Rebî‘ birle zemistân harîf u tâbistân

38 Bahâr-� saltanat u bûstân-� devletüñe Felekden irmeye âsîb-i tünd-bâd-� hazân

8

�EYYEDA’LLÂHU TE‘ÂL ERKÂNE DEVLET�H� M TE‘ÂKABE’L-MELEVÂN VE MEHHEDE KAV‘�DE SALTANAT�H� M TÜRÂD�FU’L-KAMARÂN63

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün I

1 Sâk�yâ mey sun ki old� mevsim-i nev-rûz u ‘�yd Hayl-i dey olup girîzân mihnet old� nâ-pedîd

2 Mihr-ve� zerrîn kadehle içelüm gül-gûn �arâb Kim iri�di rûzigâr-� sa‘d u eyyâm-� sa‘îd

3 Münhezim k�ld� �itâ haylin sipeh-dâr-� bahâr Reh-zen-i Behmen çemenden gitdi hwâr u nâ-ümîd

63Devletinin temellerini günler birbirini takip ettikçe (zaman durdukça) yüceltsin. Saltanat�n�n temellerini ay ve

güne� birbirini takip ettikçe sa�lamla�t�rs�n.

17

4 �âh-� gül geldi diyü müjdeyle varup gül-�eni Ser-be-ser zeyn itmege bâd-� sabâ old� berîd

5 Gonce agz�n gevher-i jâleyle toldurd� hevâ Gül-�ene çün makdem-i nev-rûzdan virdi nüvîd

12b 6 ‘Iyd sultân�n ziyâfet k�lmaya �âh-� bahâr Kurd� sahn-� gül-�ene ezhârdan çetr-i sefîd

7 Old� Tûbâ’dan ‘alâmet virdi Kevser’den ni�ân Sâhat-i gül-zârda âb-� revân u pây-� bîd

8 Lâle câm�ndan çemen bezminde olm�� mest gül Çâk ider ceybin simâ‘ itdükçe bülbülden ne�îd

9 Cilve eyler sun‘ mir’ât�nda Sâni‘ dem-be-dem Dîde-i idrâk ile nâz�rdur aña ehl-i dîd

10 Koma elden kim ganîmetdür husûsâ nev-bahâr Dâmen-i yâr u kenâr-� sebze vü câm-� nebîd

11 Gül-�ene vardum seher vaktinde gördüm bî-karâr

Dem-be-dem tekrâr ider bu �i‘r-i garrây� hezâr

II 1 Hamdü-li’llâh kim yine esdi nesîm-i nev-bahâr

Buld� �âm-� hecr pâyân irdi subh-� vasl-� yâr 2 K�ld� sûret-hâne-i Mânî gibi nakkâ�-� sun‘

Levh-i bâg hâme-i kudret ile pür-nak� u nigâr 3 Goncanuñ halvet-serây�nda hezâran nâz ile

�âhid-i gül ‘arz-� dîdâr itdi old� â�ikâr 4 Pây-bûs-� serv içün olm��d� ser-gerdân zülâl

Devlet el virdi nasîb old� aña bûs u kenâr 5 Gül-�ene âsîb-i deyden irmesün diyü zarar

Kaldurup Hakk’a elin turmaz du‘â eyler çenâr 13a 6 Medh okur gül kar�us�nda bülbül-i destân-serâ

Vecd ile ba��n salar her lahza serv-i cûy-bâr 7 Raks ider gül-�ende �âh-� gül hezârân nâz ile

Pâyine eyler �ükûfe sîm u gonce zer nisâr 8 Sanma bârândur yagan gül-�ende kim ‘îsâr ider

Anda her sâ‘at sehâb-� feyz dürr-i �âhvâr 9 ‘Arsa-i gül-zâra sepdi âb sakkâ-y� sehâb

Bâd ferrâ�� süpürdi eyledi def‘-i gubâr

10 Sebze atlaslarla zeyn itdi ser-â-ser gül-�eni Seyre ‘azm itdi meger hur�îd-i Cem-�îd-iktidâr

11 Dürretü’t-tâc-� selâtîn ser-ver-i rûy-i zemîn

Husrev-i gâzî Süleymân-� zamân dârâ-y� dîn III

18

1 Ol �ehen-�âh-� gazenfer-savlet [ü] haydar-tüvân Kim kapus�dur penâh-� vah� u tayr u ins ü cân

2 Bir eserdür bahr-i eltâf-� nesîminden bahâr Bir �ererdür âte�-i kahr-� semûm�ndan hazân

3 Bâb-� âlîsinde meh bir bende-i der-bân-s�fat Kasr-� a‘lâs�nda Keyvân bir gulâm-� pâs-bân

4 Bezm-i dil-hwâh�nda Zühre mutrib-i destân-serâ Rezm-i cân-gâh�nda Mirrîh-i felek bir nâ-tüvân

5 Kullaruñdur âsitânuñda mülâz�m rûz u �eb Keykubâd u Behmen u Efrâsiyâb u Erdevân

13b 6 Gösterür lutfuñ dalâlet ehline râh-� hüdâ Sensin ey sultân-� ‘âlem Mehdî-i sâhib-zamân

7 Makdemüñle devlet ü baht u se‘âdet hem-rikâb Râyetüñle nusret ü ikbâl u ‘izzet hem-‘inân

8 Eymen olm�� sâye-i ‘adlüñde ‘âlem �öyle kim Berreye gürg âhûya �îr-i jeyân olm�� �ubân

9 Ol ‘adâlet nev-bahâr�s�n ki virdi ‘âleme Lutf u ihsânuñ nesîmi müjde-i emn ü emân

10 Kaldurur her zerreyi kim dest-i lutfuñ hâkden Ba�� üzre saklar an� âfitâb-� âsumân

11 Çün saña lây�k Sehâbî idemez medh u senâ

Kaldurup Hakk’a elin �imden girü itsün du‘â

IV TET�MME-� KASÎDE 1 Tâ ola mezkûr nâm hefte vü eyyâm u sâl

Dâmen-i ikbâline iri�mesün gerd-i melâl 2 Ehl-i �slâm üstine hur�îd-i ‘ömr ü devleti

Müstedâm u rû�en-i tâbende olsun lâ-yezâl 3 Emr-i ‘âlîsine her müdbir ki ikbâl itmeye

Hâk-ve� olsun reh-i zillette hwâr u pây-mâl 4 Nice kim fasl-� bahâr içre sehâb-� feyz ile

Bûstân-� dehrde sebz ola her zîbâ nihâl 5 Nice kim ke�f ide ebkâr-� çemen ‘âr�zlar�n

Geh zerâfetle sabâ gâhî nezâketle �imâl 14a 6 Nice kim gû� eyleye taht-� çemende �âh-� gül

Bülbül-i �ûrîdeden her lahza gûn-â-gûn makâl 7 Nice kim gül-�ende her sâ‘at hezârân nâz ile

‘Andelîbe �âhid-i gül eyleye ‘arz-� cemâl 8 Nahl-i ‘ömri gül-�en-i ‘âlemde olsun ser-firâz

Gül-bün-i ikbâline iri�mesün bâd-� zevâl

19

9 Hasm-� bed-hwâh� gam u derd ile olsun rûz u �eb Zâr u bîmâr u perî�ân-hât�r u â�üfte-hâl64

10 Tâ ola tâli‘ sa‘âdet matla‘�ndan âfitâb

Sâye-i lutf�nda olsun ehl-i dâni� kâm-yâb 9

NASSARA’LLÂHU TE‘ÂLÂ BERÂYÂTE ‘IZZIH� VE ‘ULÂ’�H� VE MEDDE �LÂ YEVM�’L-‘IRZI ITNÂBE HAYÂM� BAKÂ’�H�65

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün 1 Ey râyetüñle mâh-s�fat tev’emân zafer

Gün gibi meh-ce-i ‘alemüñden ‘�yân zafer 2 Heycâ deminde ‘azmüñ ile hem-rikâb feth

Rûz-� vegâda bahtuñ ile hem-‘�nân zafer 3 Âsâr-� sa‘d dutd� güne� gibi ‘âlemi

Hur�îd-i râyetüñle idelden k�rân zafer 4 Bir servdür neberd fezâs�nda râyetüñ

Üstinde itdi fâhte-ve� â�iyân zafer 5 Tîguñ safâ vu lutf ile bir âb-gînedür

Kim anda gösterür ruhun� her zamân zafer 6 Tîruñ ne idügini ‘adû bilmek istedi

Fi’l-hâl eyledi aña hât�r-ni�ân zafer 14b 7 Heycâ güninde sâye-i rumhuñda durmasa

Bulmazd� dü�menüñ gibi hergiz emân zafer 8 Matlûb-� husrevân-� cihân old� olal�

Tâ kim mülâzim-i �eh-i gîtî-sitân zafer 9 �âh-� cihân-gü�â-y� Süleymân ki lâ-yezâl

Bâb�nda feth bendedür ü pas-bân zafer 10 Ol z�ll-� Hak ki sâye-i rumh�nda old�lar

Hem kâm-yâb nusret u hem kâm-rân zafer 11 Kadr-i cenâb�na iremez itse fi’l-mesel

Eflâk-i seb‘ay� yidi kat nerdübân zafer 12 Mihr-i sipihr-i hâdiseden eyleyüp firâr

�tdi livâ-y� nusretüñi sâyebân zafer 13 Su virmege palârek-i âte�-nihâduña

Meydânda su yirine revân itdi kan zafer 14 Rezm içre kime kim içürür âb-� tîgûñ�

Eyler an� k�yâmete dek ser-girân zafer 15 Olduñ ‘inâd ehline gâlib mesâfda

Rûbâha buldug� gibi �îr-i jiyân zafer

64Terkîb-i Bend’in bu bendi bundan önceki 3 bendin aksine bir beyit k�sa, 9 beyitten olu�maktad�r. 65Allah onun �eref ve üstünlük bayraklar�na yard�m etsin. Bekâ çad�rlar�n�n iplerini k�yamet gününe kadar

uzats�n.

20

16 Zeyn itdi gül gibi dem-i a‘dâ-y� dîn ile Meydân-� rezmi eyledi bir gül-sitân zafer

17 Ey ser-ver-i zamâne rikâbuñda old�lar Hem nâm-dâr nusret u hem dâstân zafer

15a 18 Feth ile �âd-mân ise ger ser-verân-� dehr Sensin o �eh ki senden olur �âd-mân [zafer]66

19 Olsayd� nutk� olur idi biñ zebân ile Dâyim senüñ senâñ ile ratbü’l-lisân zafer

20 �tmi� ‘adûñ� gerçi tüvânâ geçerdi ol Bâr-� girân-� gürzüñ ile nâ-tüvân zafer

21 Ser-ke�lik eyler idi muhâlif e�igüñe Dakd� getürdi gerdenine rîsmân zafer

22 Bâr-� serinden eyledi âzâd gerdenin Old� muhâlife ne ‘aceb mihr-bân zafer

23 Tâ buld�lar ‘asâkir-i nusret-me’âsirüñ Hayl-i ‘adûya ey �eh-i sâhib-k�rân zafer

24 Old� yakîn ki ‘asker-i Deccâl-i fitneye Buld� cünûd-� Mehdî-i âhir-zamân zafer

25 Tab‘-� Sehâbî’i yine medhüñle ser-verâ Akrân� içre itdi gibi imtihân zafer

26 Kim silk-i nazma çekdi bu garrâ kasîdeyi Akrâna buld� anuñ ile bî-gümân zafer

27 Ebyât� matla‘ olsa ser-â-ser ‘aceb mi kim Gün gibi her birinden olupdur ‘�yân zafer

28 Nice ki feth-nâmeñi ide rakam kalem Nice ki ola vird-i zebân-� cihân zafer

29 Devlet gibi karînüñ ola lâ-yezâl feth �kbâl-vâr bendeñ ola câvidân zafer

10

15b MENNA’LLÂHU TE‘ÂLÂ B�-TAHLÎD� MÜLK�HÎ ‘ALE’L-MÜSL�MÎN VE ‘A’LÂ’� KEL�MET�H� �LÂ YEVM�’D-DÎN67

Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün 1 Akd� ol zülf ile zenahdâna

Yine dil dü�di bend ü zindâna 2 Sald� âte� vücûd h�rmenine

Hadd-i dil-berde görinen dâne 3 ‘Aklum� ald� ol perî k�ld�

Beni Mecnûn-misâl dîvâne

66Metinde yaz�l� de�ildir. 67Allah onun müslümanlar üzerindeki hakimiyetinin ebedili�ini ve ad�n�n k�yamet gününe kadar yüceltilmesini

lutfetti.

21

4 Kapus� Ka‘be-i se‘âdetdür Gel berü hâc� gitme yabana

5 Ko füsûn� ki eylemez te’sîr Vâ‘izâ ehl-i ‘��ka efsâne

6 �stimâ‘ itme ehl-i zerk sözin Sak�n aldanma mekr-i �eytâna

7 Old� maksûm rûz-� k�smetde Zâhide Ka‘be rinde mey-hâne

8 Savm-� fürkatde kalmad� cânum �rmedüm ‘�yd-i vasl-� cânâna

9 Gam kem olmaz bu dâr-� mihnetde Mübtelâ-y� belâ-y� hicrâne

10 Varay�n cevr-i devrden �ekvâ �deyin pâdi�âh-� devrâne

11 Ol ki vârisdürür eben ‘an ced Milket-i Hazret-i Süleymân’a

16a 12 Kef-i cûduna beñzeden bahri Katreyi nisbet itdi ‘ummâna

13 Ta‘n ider tab‘-� gevher-ef�ân� �i‘r-i Hassân u nazm-� Selmân’e

14 Ey Sehâbî kelâm� muhtasar it Gel du‘â eyle derd-mendâne

15 Kim du‘â-y� devâm-� devlet-i �âh Farzdur mü’min ü müselmâna

16 Tâk-� çerh üzre nice kim �eb ü rûz �em‘-i mihr u çerâg-� meh yana

17 Kasr-� rif‘atde �em‘-i devletine Old� ervâh-� kuds pervâne

11

MEDDA’LLÂHU SERÂD�KÂTE CELÂL�H� ‘ÂLE KUMMET�’L-CEVZÂ’� VE E‘ÂN�H� ‘AL REF‘�’L-EVL�YÂ’� VE HAFSI’L-A‘DÂ’�68

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün 1 H�red kitâb-� felekden kec ile açd� fâl

Bakup mülâhaza k�ldum göründi ‘aynuma dâl 2 Sipihr levhine yaz�ld� harf-� nûn gûyâ

Benât-� encüme virdi debîr-i çerh misâl 3 Hilâl kendüyi gösterdi zulmet-i �ebde

Sevâd-� �i‘rde beñzer ki zâhir old� hayâl 4 Diyâr-� garbda san pîr-i kîmyâ-gerdür

Ki bükdi bilini sevdâ-yi mâl u fikr-i menâl

68Allah onun yücelik duvarlar�n� �kizler burcunun zirvesine kadar uzats�n ve ona dostlar� elinden tutup dü�man�n� ezme�e yard�m etsin.

22

5 Görindi gizleneli ‘ankebût kâh-� sipihr Hamîde kâmet ile târ-� ‘ankebût-misâl

16b 6 Nihâl-i nev-res-i bûstân-� çerhdur gûyâ Ki kaddini ham idüpdür nesîm-i bâd-� �imâl

7 Kad-i hamîde-i ‘u��âka olmasa mânend Harîm-i çerhde olmazd� yiri saff-� ni‘âl

8 Mü�âbih olmas� miftâh-� bâb-� hammâra Yiter huzûr ile sâkî sürûr u ‘i�rete dâl

9 Görince yüzini bayram ider cihân halk� Cemâli old� mübârekligine �âhid-i hâl

10 Görüp bu nak�-� garîbi Sehâbî hayret ile H�redden eyledi mâhiyyetini ‘akl su‘âl

11 Didi ni�ân-� süm-i esb-i �âh-� ‘âlemdür Ki gök yüzinde görenler tasavvur itdi hilâl

12 Nücûm u kevkebe sultân-� dîn Süleymân Hân Meh-i sipihr-i cemâl âfitâb-� evc-i celâl

13 Dilerdi ‘akl cemâl ü celâlini ide vasf Tahayyür ile h�red vâlih old� nât�ka lâl

14 Felekde nice ki tedvîr ile hilâl ola bedr Cihânda nice ki devr eyleyince mâh ola sâl

15 Zevâl irmeye hur�îd-i ömr ü devletine Be-hürmet-i Nebî-i ümmî vü sahâbe vü âl

Gazeller

ALLÂHU VEL�YYÜ’T-TEVFÎK69

[HARFU’L-EL�F]

1 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün 17b 1 Dostlar göñlüm hevâ-y� ‘��ka old� mübtelâ

Lâz�m old� �imdi ben bîmâra tebdîl-i hevâ 2 Âb u âte�dür yirüm hâl-i ruh-� dil-ber gibi

Olal� ol mâh-rûya dîde menzil sîne câ 3 Vâdî-i hayretde ser-gerdân olan �eydâlara

�u‘le-i âhumdur iklîm-i fenâya reh-nümâ 4 Çe�m-i zâhidden hakîkat sûreti mestûrdur

Olal� âyînesi âlûde-i gerd-i riyâ 5 Müjde-i cânân ile alduñ Sehâbî cân�n�

Tâze cân bag��laduñ ben hâke ey bâd-� sabâ

2 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün 1 Cân� m� var kimsenüñ kim beñzedem cân� saña

Cân nedür ‘âlemde kim te�bîh idem an� saña 2 Gördi lây�k nak�-perdâz-� ezel ey nahl-i nâz

Çe�m-i giryân� maña gül-berg-i handân� saña 18a 3 Yûsuf-� sânî dimek �âhum saña lây�k degül

Yûsuf olsayd� olurd� vâk�‘â sânî saña 4 Ey sanem �er‘-i mahabbet kâfiridür itmeyen

Cân ile dilden fedâ dîn ile îmân� saña 5 Nâvek-i bî-dâd ile bagrum delindi ney gibi

Â�ikâr itsem ‘aceb mi âh u efgân� saña 6 Bâd-� âhum çâk k�ld� veh ki göñlüm goncesin

Lâle gibi zâhir old� dâg-� pinhân� saña 7 Gül-�en-i vasluñda la‘lüñsüz70 Sehâbî hâlini

Aglasun ey verd-i handân çe�m-i giryân� saña

3 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Cennet-i kûy-� kanâ‘at olal� me’vâ baña Görinür zindân-� mihnet gül-�en-i dünyâ baña

69Ba�ar�ya ula�t�ran ancak Allah’t�r. 70Metinde yanl��l�kla “la‘ksüz” �eklinde yaz�lm��t�r.

25

2 Kâf-� ‘uzlet özleyüp geçdüm kanâ‘at taht�na Sâye-bândur anda �imdi �eh-per-i ‘Ankâ baña

3 Olal� göñlüm gedâ-y� kûy-� ‘��k itmez kabûl Ger virilse milket-i dünyâ vü “mâ-fîhâ”71 baña

4 Degme bir sultâna kul olmam müsellem olal� Devlet-i ‘��kuñda dârü’l-mülk-i istignâ baña

5 Hatt-� sebz-i yâri añdum la‘lini yâd eyledüm Ey Sehâbî old� zâhir H�zr ile ‘Îsâ baña

4

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

18b 1 Sanma kim îsâr k�lmaz dil revân cân� saña Olsa ger biñ cân� eylerdi fedâ an� saña

2 Gitdiler ey dil ‘adem iklîmine Ferhâd u Kays Degdi kûh-� derd ile mihnet beyâbân� saña

3 Zâhidâ k�ld� kazâ k�smet deminde nâm-zed Kûy-� cânân� baña firdevs-i R�dvân� saña

4 Pâk k�l dil Ka‘be’sin levs-i bütân-� h�rsdan Tâ müyesser ide Hak mi‘râc-� rûhânî saña

5 Kalb mir’ât�n Zelîhâ-ve� mücellâ itmeden Eyleye sanma tecellî Mâh-� Ken‘ânî saña

6 Ey Sehâbî çekme dîvân-� havâdisden hirâs Dilde dâg-� ‘��kdur mühr-i Süleymânî saña

5

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün 1 ‘Iyd iri�di old� hayrân cümle ins ü cân saña

Tâze cân buld� olanlar cân ile kurbân saña 2 ‘Âr�zuñ ‘arz eyle kim cân nakd îsâr itmege

Muntaz�rdur her yaña biñ zâr u ser-gerdân saña 3 Bendeye âzâdl�k matlûb iken ey �âh-� hüsn

Old�lar âzâd olanlar bende-i fermân saña 4 Deyr-i ‘âlem içre bir sûretle itdüñ cilve kim

Ehl-i ma‘ni old�lar sûret gibi hayrân saña 5 Ey Sehâbî gündüzüñ bayrâm u giceñ ola Kadr

Baksa ger ‘ayn-� ‘inâyetle �eh-i devrân saña

6 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

71Orada bulunan.

26

19a 1 Haste göñlüm la‘l-i rûh-efzâ-y� cânândan cüdâ Bir ten-i fersûdedür kim old� cân andan cüdâ

2 �tmesün mi mürg-� dil bülbül-s�fat feryâd kim Kald� mahbûs-� kafes old� gül-istândan cüdâ

3 Çe�me çe�me kan revân old� gözümden olal� Nahl-i kaddüñ cûy-bâr-� çe�m-i giryândan cüdâ

4 Ri�te-i cân birle peyvend eyledüm her târ� kim �âne k�ld� ol ham-� zülf-i perî�ândan cüdâ

5 Pây-mâl-i cey�-i derd old� Sehâbî mûr-ve� Olal� hâk-i reh-i Sultân Süleymân’dan cüdâ

7

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Hâl-i dili beyân idemezdi zebân saña Bu mâcerây� eyledi e�küm ‘�yân saña

2 Tîr-i müjeñle sînemi del k�l aña nazar Tâ hâl-i zâr-� dil ola hât�r-ni�ân saña

3 Hecrüñde e�k-i sürh ile âlûde çehreden Old� nümûne bâgda berg-i hazân saña

4 Yanard� nâr-� hecr ile ey �em‘-i dil-firûz Pervâne olmasayd� eger mürg-� cân saña

5 Sen tâyir-i riyâz-� letâfetsin ey perî Ârâm-gâh-� dîde gerek â�iyân saña

19b 6 Cânâ dil al�cak ko cefây� ki nâ-gehân Dirler cihânda dilber-i nâ-mihribân saña

7 Gû� itse rûh-� Husrev eger sihr-i �i‘rüñi Dirdi Sehâbî sâhir-i mu‘ciz-beyân saña

8

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Leb ü dendân� yârüñ ideli la‘l u güher peydâ Benüm e�kümle ruhsârumdan old� sîm ü zer peydâ

2 ‘Adem vâdîsini gezdüm ser-â-ser olmad� veh kim Miyânuñdan eser zâhir dehânuñdan haber peydâ

3 Cemâlüñ zâhir old� gün gibi zülfüñ nikâb�ndan Bi-hamdi’llâh ki �âm-� hecrüme old� seher peydâ

4 Kamerdür ‘âr�zuñ devr-i kamerde fitnedür hattuñ T�râ� it koma olsun fitne-i devr-i kamer peydâ

5 Ta‘accüb itme ger pervâz idüp senden yaña gelsem Ki tîrüñden tenümde old� bî-had bâl ü per peydâ

6 Miyânuñ dikkatinden old� her bârîk-bîn ‘âciz Nezâketle yine ol nükteyi k�ld� kemer peydâ

27

7 Yine cû� eyledi deryâ-y� tab‘-� gevher-ef�ânum Sehâbî eyledüm ahbâb içün bir �i‘r-i ter peydâ

9

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Ya�um bahri ki yokdur anda sâhilden eser peydâ �der âhum yelinden mevchâ-y� pür-hatar peydâ

20a 2 Dem-â-dem yoluña yâkût u la‘l îsâr ider çe�müm Degüldür �eh-süvârum na‘l-i esbüñden �erer peydâ

3 Görüp kaddüñ nihâlin üstüme yagd� belâ ta�� Bi-hamdi’llâh ki k�ld� nahl-i ümmîdüm semer peydâ

4 Sabâ zencîr-i zülfinden halâs itdi dil ü cân� Kaç ey ‘âkil ki old�lar yine dîvâneler peydâ

5 Sehâbî olmasayd� e�kümüñ bârân� olmazd� Cihân dürci aransa dürr ü gevherden eser peydâ

10

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Ka�uñ cefâ ideli gözlerüñ sitem peydâ Gözümde old� nem ü kâmetümde ham peydâ

2 Beyâz-� çehre-i zerd üzre e�k-i sürhum ile Hayâl-i kilk-i müjeñ k�ld� yüz rakam peydâ

3 Hevâ-y� câm-� leb-i la‘lüñ ile dil cem‘72 iken Ne câm zâhir idi sâk�yâ ne Cem peydâ

4 Dü�ürdi çerh ham u pîç ri�te-i câna Olal� halka-i zülfüñde pîç ü ham peydâ

5 Sehâbî’nüñ gam-� la‘lüñde yutdug� kan� K�lur ya�� ruh-� zerd üzre dem-be-dem peydâ

11

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bâ‘is-i ‘��k u cünûn bu zülf ü perçemdür baña Dostlar dîvânelik �imdi müsellemdür baña

20b 2 Eylesem h�dmet harâbât ehline ‘ayb itme kim Her sifâli câm-� mey her rindi bir Cem’dür baña

3 Mihnet ü derdüm görüp gurbetde yanup aglayan Sîne-i sûzân ile bu çe�m-i pür-nemdür baña

4 Gerçi zâhid dil-gü�âdur ravza-i huld-i berîn Tal‘at-� dil-dârsuz zindân-� mâtemdür baña

72Metinde “cem” �eklinde yanl�� yaz�lm��t�r.

28

5 Ey Sehâbî hât�rum �âd olmasa olmam melûl K�smet-i rûz-� ezel çün mihnet ü gamdur baña

12

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �tme dermân çekme zahmet ey tabîb-i cân baña Derd-mend-i ‘��kum itmez fâyide dermân baña

2 Bâde-i ‘ay� u �arâb-� kâm-rânîdür diyü Hecr câm�ndan ciger kan�n sunar devrân baña

3 Bakmaga mir’ât-� rûy-i yâre mâni‘dür ya�um Dostlar ‘ayn-� zarardur dîde-i giryân baña

4 El yudum hayvân zülâlinden ki la‘l-i yârsuz Zehr-i kâtildür zülâl-i çe�me-i hayvân baña

5 Rûmda bir �âha kul oldum Sehâbî vechi var Bendelik ‘arz eylese hâkân-� Türkistân baña

13

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ger dilerseñ ey göñül kim olas�n gamdan cüdâ Münzevî ol kendüñi k�l halk-� ‘âlemden cüdâ

21a 2 Ac�yup meclisde kan aglar surâhî-ve� müdâm Sâk�yâ câm olal� ‘i�ret-geh-i Cem’den cüdâ

3 Ger rakîb ayr�lmasa benden ta‘accüb itmeñüz Olmaz ebnâ-y� �eyâtîn nesl-i Âdem’den cüdâ

4 Halka te’sîr eylemez sûz-� derûn-� müdde‘î Nâr-� dûzah degmede olmaz cehennemden cüdâ

5 Ey Sehâbî tu‘medür yâruñ segân-� kûy�na �erhalar kim nâhun-� hecr itdi sînemden cüdâ

14

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Olal� mihr-i cemâlüñ çe�m-i pür-nemden cüdâ Dîde nemden olmad� hâlî göñül gamdan cüdâ

2 Sözlerüñ ihyâ ider halk� bag��lar cân belî Her nefes k’olur dem-i ‘Îsâ-y� Meryem’den cüdâ

3 Çe�m-i pür-hûnum benüm hâk-i reh-i dil-dârsuz Bir oñulmaz yâredür kim old� merhemden cüdâ

4 Yâr u hem-demdür baña hicrân �ebinde derd ü gam Eyleme yâ Rab beni �ol yâr u hem-demden cüdâ

5 Ey Sehâbî �âhid-i fakr ile vuslat bulmad� �bn-i Edhem olmay�nca zâl-� âlemden cüdâ

29

15 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Künc-i külhan yâd-� ruhsâruñla gül-�endür baña Gül-�en-i firdevs sensüz künc-i külhandur baña

21b 2 Tâ seg-i dil-dâra izhâr-� mahabbet eyledüm Â�ina yad old� benden dost dü�mendür baña

3 Cân bedenden ç�ksa farzâ ç�kmazam mey-hâneden Hâdisât-� dehrden ol gû�e me’mendür baña

4 Külbe-i târîküm içre �âm-� hecr-i yârda �u‘le-i âh-� derûnum �em‘-i rû�endür baña

5 Ben Sehâbî �âh-bâz-� â�iyân-� kuds iken Kulle-i Kâf-� belâ �imdi ni�îmendür baña

16

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Mihnet-i ‘��k� nigâruñ râhat-� cândur baña Derd kim dil-dârdan iri�se dermândur baña

2 Ey felek al cânum� ay�rma yârumdan beni Yârdan dûr olmadansa ölmek âsândur baña

3 Olmadum Ya‘kûb-ve� gam-hâne-i ‘âlemde �âd Yûsuf’am hecrinde ‘âlem beytü’l-ahzândur baña

4 �âd olup hayvân suy�n ey H�zr sen nû� eyle kim Gam beyâbân� serâb� âb-� hayvândur baña

5 Fürkatüñ �âm�nda ey meh encüm-i e�küm görüp Subha dek biñ çe�m ile eflâk hayrândur baña

6 �u‘le-i âhumla �evk-� ‘âr�zuñ her subh u �âm �em‘-i bezm-ârâyile hur�îd-i tâbândur baña

7 Dime cevrümden Sehâbî halka �ekvâ eylemi� Dostum hâ�â ma‘âza’llâh bühtandur baña

17

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

22a 1 Meyl iden her gû�eden ka�uñ kemân�dur baña Ac�yup kan aglayan tîrüñ ni�ân�dur baña

2 Çâk k�ld� sînemi râz-� derûnum old� fâ� Tîr-i gamzeñ kâ�if-i s�rr-� nihânîdür baña

3 Çekme zahmet derdüme var ise ‘akluñ ey tabîb Kim bahâr eyyâm� �eydâl�k zamân�dur baña

4 Pür-hatardur gerçi ey dil vâdî-i cân-gâh-� ‘��k Anda cân virmek hayât-� câvidânîdür baña

30

5 Fark-� serden eksük olmaz zahm-� darb-� tîg-� ‘��k Ey Sehâbî bu kazâ-y� âsumânîdür baña

18

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Hicâbsuz görinür idi ol âfitâb baña Eger sehâb-� vücûd olmasa hicâb baña

2 Tarîk-� bâdiye-i Ka‘be-i visâlinde Ni�ân-� çe�me-i hayvândurur serâb baña

3 Lebi tekellüm ile mürdeler k�lur ihyâ Velî ne fâyide kim söylemez cevâb baña

4 Mey-i nezzâre-i yâr ile ser-ho�em sâkî Gider ayaguñ� sunma dahi �arâb baña

5 S�nuk sifâlini elden komam harâbâtuñ Sunulsa sâgar-� zerrîn-âfitâb baña

22b 6 Kapuñda bendeñe çekdürme cevr-i agyâr� Behi�t içinde münâsib degül ‘azâb baña

7 Sehâbî dün gice seyrümde gördüm ol mâh� Delîl-i devlet-i bîdâr old� hwâb baña

19

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Kan� zamânede bir yâr-� dil-pezîr baña Ki pâymâl-� gamam ola dest-gîr baña

2 Ya�umla ruhlarumuñ sîm ile zerin göricek Ganî sanur diyimez müdde‘î fakîr baña

3 Gürîz eyledi benden huzûr-� devlet-i vasl Olursa gam ne ‘aceb yâr nâ-gürîz baña

4 Mürîd-i pîr-i harâbât olal� zâhid Zamân zamân iri�ür feyz-i câm-� pîr baña

5 Sehâbî bende-i �âh-� cihân-penâham ben Ri‘âyet itse ‘aceb mi sipâh u mîr baña

20 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yârsuz lây�k degül seyr-i gül ü gül-�en baña Besdürür ‘i�ret-serâ bir gû�e-i külhan baña

2 Tende kanlu dâg ile sînemde zahm-� tîg-� yâr Gül-�en-i ‘âlemde yitmez mi gül ü sûsen baña

3 Dil gam-� eyyâmdan mecrûhdur ey pîr-i deyr Derdüme k�l çâre sun bi’llâh dürdden baña

23a 4 Kûy-� yâre ‘âzim oldum mâni‘ old� müdde‘î Seyr iderdüm cenneti dîv olmasa reh-zen baña

31

5 Dîde-i cân ile cânân� görürdüm bî-hicâb Olmasayd� ger hicâb ey dil gubâr-� ten baña

6 ‘Aks-i ruhsâruñla kûyuñ gül-�enidür dostum Pertev-i envâr-� Tûr u Vâdî-i Eymen baña

7 Rû�en eyler tal‘atüñ bir gün Sehâbî menzilin Gün gibi ey73 âfitâbum old� bu rû�en baña

21

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Mürg-� dil feryâd eyler kûy-� cânândan cüdâ Nice feryâd itmesün bülbül gül-istândan cüdâ

2 La‘l-i dilbersüz sükût itsem ta‘accüb itmeñüz Eylemez tûtî tekellüm �ekkeristândan cüdâ

3 Yüzde hâlin görmesem görmez gözüm dünyâ yüzin Gûyiyâ merdümler olur çe�m-i giryândan cüdâ

4 Gâh kayd-� zülf ü geh çâh-� zenahdân�ndadur Olmad� dîvâne göñlüm bend ü zindândan cüdâ

5 Dü�di cânândan Sehâbî cân cüdâ bî-ihtiyâr Yohsa var�n terk idüp olmazd� cânândan cüdâ

22

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Dil diler fakr u fenâ gû�esi miskîni ola Hâk-i gam seng-i belâ bister ü bâlîni ola

23b 2 Terk-i cân itse n’ola bir ki�i Ferhâd gibi Ki anuñ sencileyin dilber-i �îrîn’i ola

3 Vire mi hâk-i rehüñ zerresini dünyâya Her kimüñ iki gözüm çe�m-i cihân-bîni ola

4 Var m� dil mürg�na imkân-� halâs andan kim Elde zülfüñ gibi anuñ iki �âhîni ola

5 �tme zinhâr Sehâbî taleb-i resm-i vefâ Bir güzelden ki cefâ �îvesi âyîni ola

23

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Niçe bir çe�müm sehâb� giryeden nem-nâk ola Gonce-ve� dil bâd-� âhumdan girîbân-çâk ola

2 Âte�-i ruhsâruña yansun yak�lsun mürg-� dil ‘Â��k-� sâd�k gerek pervâne-ve� bî-bâk ola

73Metinde “ây” �eklindedir, anlam�n daha do�ru olaca�� dü�üncesi ile bu �ekilde de�i�tirilmi�tir.

32

3 �htiyâr� birle zâhid �âhid ü mey terkini �htiyâr eyler mi her kim sâhib-i idrâk ola

4 Ç�ksa ger eflâke ‘Îsâ-ve� ta‘accüb itmeñüz Kim ki74 bu dehr-i denî âlâyi�inden pâk ola

5 Kayd-� ‘âlemden mücerred ol elif-ve� tâ senüñ Ey Sehâbî menzilüñ fark-� ser-i eflâk ola

24

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kank� bir bîmâr kim tîmâr ide cânân aña Görmesün râhat yüzin ‘âlemde ger dermân aña

24a 2 Mürg-� dil pervânedür bir �em‘-i bezm-ârâya kim Mâh u hur�îdiyle olm�� çerh ser-gerdân aña

3 Zindeyi bî-cân ider la‘li ölüyi dirgürür Bu ne hâletdür ki dirler çe�me-i hayvân aña

4 Sebz olup ne�v ü nemâ bulmazd� serv-i bâg-� ‘��k Virmeseydi su eger bu dîde-i giryân aña

5 Dîde-i giryâna rahm itmez Sehâbî kalb-i yâr Seng-i hârâdur igen k�lmaz eser bârân aña

25

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 ‘Abâya mâyili sanma gam-� kabâda ola Safâ bulur begüm âyîne kim ‘abâda ola

2 Göñülde mûcib-i ‘ay� u ne�âtdur gam-� yâr Hudâ’dan isteyelüm an� kim ziyâde ola

3 Yiridür eyleye dil hâteminde nâmuñ� nak� Nukû�-� gayrdan anuñ ki levhi sâde ola

4 Cüdâ olur bedenümden çü ri�te-i cânum Segân-� kûyuñ içün isterem k�lâde ola

5 Ayaga dü�di göñül al elini merhamet it ‘Ale’l-husûs ki yoluñda o fütâde ola

6 Cefâlaruñ baña mahsûs iken diler göñlüm Vefâlaruñ dahi ben zâr u nâ-murâda ola

7 Bisât-� dehrde atland� her fütâde �ehâ Revâ m�dur ki Sehâbî kuluñ piyâde ola

HARFU’L- BÂ’

26 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

74Metinde “ki” iki defa yaz�lm��t�r.

33

24b 1 Añlad� derd-i derûnum reng-i ruhsârum görüp Bildi göñlüm mâ-cerâs�n çe�m-i hûn-bârum görüp

2 Eyledi devrân beni mahbûs-� zindân-� cihân �ehd ile âgu�te tûtî-vâr güftârum görüp

3 Muhtesib bilmezdi ser-mest oldugum veh kim bu gün Añlad� keyfiyyetüm â�üfte destârum görüp

4 Baña teslîm eyledi sadr-� kabûli pîr-i deyr Küfr-i zülf-i yârdan bilümde zünnârum görüp

5 �i‘r-i Mecnûn’� Sehâbî k�ld�lar ‘u��âk mahv Levh-i hât�rdan benüm dîvân-� e�‘ârum görüp

27

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Seyl-i gam zann itdiler e�k-i firâvânum görüp Ebr-i mihnet sand�lar bu çe�m-i giryânum görüp

2 Dem-be-dem eyler revân ruhsâreye seylâb-� e�k Çe�m-i ter bu vech ile âlûde dâmânum görüp

3 Serv-kadler gonce-ve� gül-�ende handân old�lar Her tarafdan gül gibi çâk-i girîbânum görüp

4 Zülf-i mü�gînüñ sabâdan m� begüm â�üfte-hâl Yâ perî�ândur benüm hâl-i perî�ânum görüp

5 Ey Sehâbî umar�n ihsân idüp tahsîn ide Defter ü dîvânum� �âh-� sühan-dânum görüp

28

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

25a 1 �tmesem ‘arz-� mahabbet baña cevr itmez habîb Kimde kim bîmârl�k sezmez ‘ilâc itmez tabîb

2 Vuslat eyyâm�nda göñlüm nâlesi efzûn olur Arturur lâbüd bahâr olsa figân�n andelîb

3 Âsitânuñda mücâvirdür göñül dûr ise ten Hidmete cân hem revân old� iri�ür ‘an-karîb

4 Devlet-i dîdârdan mahrûm k�ld� dîdemi Yir yüzinden dilerem kim nâ-bedîd olsun rakîb

5 Sîne-i çâkümde ârâm eylemez dil gerçi kim Sâkin olur kû�e-i vîrânede ekser garîb

6 La‘l-i �îrîn k�ld� �îrîn-kâm ‘ay�-� Husrev’i Kûh-ken-i bî-çâreye hûn-� ciger old� nasîb

7 Ey Sehâbî ‘��k müstevlî olaldan göñlüme Tende tâkat kalmad� dilden firâr itdi �ekîb

34

29 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Taleb esîrine dîdâr-� yâr idi matlûb Velî ne fâyide kim old� dîdeden mahcûb

2 Cüyû�-� sabr ile itmi�di kalb cem‘iyyet Sipâh-� ‘��k� görüp old� nâ-gehân maglûb

3 Ya�um kapuñda ko aksun ki Yûsuf’uñ virdi Nihâl-i kâmetine âb dîde-i Ya‘kûb

25b 4 Cefâña râg�b olursam te‘accüb eyleme kim Ne gelse cânib-i mahbûbdan olur mergûb

5 ‘Adem diyâr�na sür‘atle ‘âzim olur idüm Cihânda eglemeyeydi beni mey ü mahbûb

6 ‘Ikâl-� ‘akl-ile pâ-bend idüm bi-hamdi’llâh Ki ‘��k câzibesi eyledi beni meczûb

7 Sehâbî târ-� ten-i nâ-tüvân ile saras�n Yaz�lsa ol meh-i mekteb-ni�îne çün mektûb

30

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gördi câm-� mey lebüñle dem-be-dem eyler tarab Telh-kâm old� surâhî-ve� göñül ey nû�-leb

2 Dil ser-i kûyuñda feryâd eylese incinme kim ‘Â��k-� dîvâneden terk-i edeb olmaz ‘aceb

3 Yûsuf-� dil gabgabuñ çâh�ndan olmazd� halâs Olmasa ger ri�te-i zülf-i dil-âvîzüñ sebeb

4 Rûz u �eb zülf ü ruh-� yâruñ nedür cem‘iyyeti Ey müneccim ger k�rân itmezler ise rûz u �eb

5 Ey Sehâbî bâda virdi yakd� hâkî cismümi Âte�-i ‘isyân ile âb-� ciger-sûz-� ‘ineb

31

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Çîn-i zülfüñden sabâ kapd� nesîm-i mü�g-i nâb Rûzgâr itdi an� mahbûs-� zindân-� habâb

26a 2 Dil serây�n cilve-gâh itmek dilerdi �âh-� ‘��k Tîrüñi gönderdi evvel geldi k�ld� feth-i bâb

3 Bul�maz bir meh saña mânend her gün gerçi kim Yidi eflâki varup tokuz tolanur âfitâb

4 Göñlümi yakan gözümdür �u‘le-i cân-sûz ile Dîde-i gam-dîde olm��dur baña ‘ayn-� ‘azâb

5 Ey Sehâbî bir �eh-i ‘âlî-cenâbuñ kul�yam Kim sa‘âdet andan eyler sa‘d-i ekber iktisâb

35

32

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Her geh dökülse câm-� meye lâle-gûn �arâb Virür fenâ ni�ânesini anda her habâb

2 Yâd-� lebüñle hû�� ferâmû� eyledüm Ma‘lûm old� kim kat� nisyân virür �arâb

3 Yâr ile aramuzda hicâb old� müdde‘î Gelmez ecel ki ref‘ ola bu aradan hicâb

4 Hercâyî olsa yâr ne var itme ‘ayb kim Her câya sâye salsa virür nûr âfitâb

5 Yir yok gözümde hwâba Sehâbî ki gam �ebi Seylâb-� e�k eyledi ol hâneyi harâb

33

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Olursa kâse-i ser hem eger sebû-yi �arâb Henûz gitmeye göñlümden ârzû-y� �arâb

26b 2 Cüdâ olursa tenümden gam-� humâr ile cân Der-i mugâna varup ide cüst ü cûy-� �arâb

3 Geyerdi hil‘at-i “yuhyi’l-‘izâm” ‘azm-i “remîm”75 Me�âm-� ehl-i kubûra ger irse bûy-i �arâb

4 �arâb� âb ile memzûc k�lma ey sâkî Dökülmesün yire bi’llâh âb-� rûy-i �arâb

5 Sehâbî tâyibüm ammâ henûz bâkîdür Dilümde hasret-i mey dilde güft ü gûy-i �arâb

HARFU’T-TÂ’

34 Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Tabîbüm gel tekellüm k�l dil-i bîmâra tîmâr it Lebüñ depret Mesîhâ mu‘cizin ‘âlemde izhâr it

2 H�râm it gül-�eni ey serv zindân eyle �im�âda Tebessüm eyle ey gül gül-sitân� gonceye dar it

3 Kemend it târ-� gîsûñ� dil-i mecnûn� bend eyle Çözüp zencîr-i zülfüñ gerden-i cân� giriftâr it

4 Ümîdüñ goncesi handân ola dirseñ bu gül-�ende Siri�k-i al ile etrâfuñ� ey dîde gül-zâr it

5 �eb-i mihnetde veh kim yal�ñuz kaldum gel ey ñâle Yüri hwâb-� ‘ademden Vâm�k u Mecnûn’� bîdâr it

75“Çürümü� kemikleri kim diriltecek”, Kur’ân, Yâsîn sûresi, 26/78.

36

6 Habersüz üstüme hicrân �ebîhun itse lutf eyle Beni bir dem öñürdi ey ecel gel sen haber-dâr it

7 Felek mir’ât-� mihri ger mukâbil k�lsa mâhumla Sehâbî dûd-� âh-� subh ile âyînesin târ it

35

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

27a 1 Tekellüm itmeyüp olsam ‘aceb midür mebhût Ki agzuma leb-i dil-dâr urd� mühr-i sükût

2 Safâ-y� çâh-� zenahdân-� yâri görse idi �derdi e�k ile pür çâh-� Bâbil’i Hârût

3 Kapuñda cennete dil ragbet eylemez itmez Fezâ-y� mülkde pervâz tâyir-i melekût

4 Hevâ-y� dâne-i hâlüñle ç�kd� eflâke Sadâ-y� sübha-i zü’l-kibriyâ-y� ve’l-ceberût

5 Yiter güvâh-� mahabbetde iki dîde-i ter Sehâbî lâz�m olursa bu müdde‘âya sübût

36

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Sepmezdi eger dîde dile âb-� mahabbet Yakard� ten-i pür-tebümi tâb-� mahabbet

2 Senden idemem kat‘-� te‘alluk ki olupdur Her bir ham-� zülfüñ baña kullâb-� mahabbet

3 ‘I�kuñ dile geldükde iri�di gam u mihnet Cem‘ old� yine bir yire esbâb-� mahabbet

4 ‘U��âka merâtib yaz�cak hâme-i takdîr Yazd� beni ser-defter-i erbâb-� mahabbet

5 Çâk itdi Sehâbî tenümi tîg-� gam-� ‘��k Aç�ld� yine dil yüzine bâb-� mahabbet

37

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Fe‘ûlün

27b 1 Göricek dâne-i e�küm güler dost Güherden hazz ider lâ-büd güher-dost

2 Göz aglar ey göñül sen dahi iñle Kim e�k ü âh-� ‘u��âk� sever dost

3 Göñülde tâb kalmaz tende tâkat Dil-i miskîne rahm itmezse ger dost

4 Bütün dünyâ benümle dü�men olsun Tek itsün ben hakîre bir nazar dost

37

5 Nihân itdüm göñülden râz-� ‘��k� Ki mahrem ol�maz esrâra her dost

6 Sever zâhid ruh-� zerd ile e�kin Fenâ ehli olur m� sîm ü zer-dost

7 �u kim seyr itdi çe�müm çe�me-sâr�n Sehâbî ‘ayn�na gelmez apar dost

38

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dest-i hattuñ pençe-i Yâkût’a virmi�dür �ikest Bu mesel me�hûrdur kim dest ber-bâlâ-y� dest

2 Çe�m-i mestüñ kanum� dökdi baña rahm itmedi Kimseye rahm eylemezmi� vâk�‘â cellâd-� mest

3 Câmda seyr eyledüm bir �ûh-� tersâ ‘aksini Zâhidâ mey-hânede olsam ‘aceb mi mey-perest

28a 4 Çekme zahmet itme tedbîr-i cünûnum ey tabîb Hîç zâyil ola m� keyfiyyet-i câm-� Elest

5 ‘I�k-� pâküñ eyledi kalb-i Sehâbî’den zuhûr Matla‘-� envâr-� mihr-i enver old� hâk-i pest

39

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Veh ki kendin eyledi ahbâbdan bî-gâne dost Dü�men old� â�inâlarla olup bî-gâne dost

2 Kan� ol demler ki eylerdi bizi lutf ile yâd Kanda kim ahbâb ile nû� eylemi� peymâne dost

3 �erh-i �evkum mutr�bâ takrîr k�l bir gice kim Hwâb-� nâza meyl idüp gû� eyleye efsâne dost

4 Kesr idüp ‘ahdi yine peymâne dutdum zâhidâ ‘Ahd ü peymân üzre sâbit ol�maz peymâne-dost

5 �tme ey dil iltifât-� yârdan kat‘-� ümîd Dosta hâ�â ki cevr ide be hey dîvâne dost

6 Hirkat-i pervâneye yanmazd� �em‘üñ yüregi Olmayayd� vâk�‘â ger �em‘ ile pervâne dost

7 Ey Sehâbî olsa farzâ cümle ‘âlem dü�menüm Yokdurur bâküm tek olsun ol gözi mestâne dost

HARFU’S-SÂ’

40 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

38

1 Dime Ferhâd ile Mecnûn’a bul�nmaz sâlis Sâlisem �ol iki dîvâneye ben hem vâris

28b 2 �eyh-i �ehr idemedi fark hevâdan ‘��k� Hayf kim olmad� temyîz k�demden hâdis

3 K�ld� ben haste-dili yâr ‘iyâdet veh kim Bir nefes olmad� �ol ‘ömür emi mâkis

4 Ben de zâhid gibi bir ‘âkil-i ferzâne idüm Beyle mecnûnl�guma bir perî old� bâ‘is

5 Hüsn-i ‘ahd umma dilâ müdde‘î-i nâ-kesden Ne bilür �îve-i erbâb-� vefây� nâkes

6 Olmasa sâb�ka-i lutf-� ezel fâyide ne Saña ger olsa peder Nûh u birâder Yâfes

7 Mezra‘-� sebz-i felek hâs�l� ma‘lûm degül Anda bilmem bu hubûb� neden ekmi� hâris

8 Ma‘nî-i hüsn-i hat-� yâri h�redden sorma Sebak-� ‘��k� Sehâbî ne bilür her bâhis

41

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 ‘I�k-� yâre n’ola olsa dil-i mahzûn bâ‘is �öhret-i Leylî’ye old� gam-� Mecnûn bâ‘is

2 Devr-i la‘lüñde beni sanma ki meyden geçdüm Beyle keyfiyyetüme old� ol afyon bâ‘is

3 Sâk�yâ la‘l-i lebüñden diledümse bûse Baña incinme ki old� mey-i gül-gûn bâ‘is

4 Mutribâ çeng-i belâdan beni iñler sanma Old� feryâduma destüñdeki kânûn bâ‘is

29a 5 ‘Âlemi tutd� Sehâbî kelimâtum olal� Lutf-� e�‘âruma ol kâmet-i mevzûn bâ‘is

42

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dil fünûn-� gamda itmez Kays-� mahzûn ile bahs Sâhib-i idrâk olan eyler mi mecnûn ile bahs

2 Eyleyen devr-i lebüñde bâdeyi hikmetle nû� Bû ‘Alî-i vakt olup eyler Felâtûn ile bahs

3 Bahr ü kân öykünmesün bu çe�m-i gevher-bâra kim Her ganî lây�k degüldür k’ide Kârûn ile bahs

4 Ol�maz ebrûsuna yâruñ mukâbil mâh-� nev �debilmez her riyâzet ehli Zü’n-nûn ile bahs

5 �âh medhinde Sehâbî yiridür ger eylese Hâme-i ma‘nî-nigârum tîr-i gerdûn ile bahs

39

HARFU’L-CÎM

43 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Her kimi zülfüñ hevâs� k�ld� sevdâyî-mizâc �nse gökden yire ‘Îsâ idemez aña ‘ilâc

2 Her gedâ kim irdi hâk-i dergehüñ iksîrine Eylemez sultân-� ‘âlî-�âna ‘arz-� ihtiyâc

3 ‘Âr�zuñ seyr eyledükçe hayret alur ‘aklum� Kim ne yüzden anda k�lm�� âb u âte� imtizâc

4 Kû�e-i halvetde gördi old� hayli münkesîr Destümüzde �î�e-i mey zâhid-i nâzük-mizâc

29b 5 ‘Arz ider ‘u��âka zer ruhsâr-� zerdinden rakîb Le�ker-i �slâma ‘âdetdür virür kâfir harâc

6 �em‘ gibi mîr-i bezm-i ‘â��kân oldum yine �u‘le-i âh-� �eb-efrûzumdurur ba�umda tâc

7 La‘l-i yâre âb-� hayvân� Sehâbî beñzeden �erbet-i ‘azb ile birdür zann ider milh-i ‘ücâc

44

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Fe‘ûlün

1 Olaldan derd-i ‘��kuñ bî-gerân genc Taleb eyler dil ü cân her zamân genc

2 Metâ‘-� hüsnüñi göz görse bir kez Virür sîm-i siri�kümden revân genc

3 Göñül peykânlaruñla sînem içre �u müflisdür ki bulm�� nâ-gehân genc

4 �ebâb eyyâm�nuñ bil kadrini kim Yigitlik çag�dur ey nev-civân genc

5 Hazân bergin gören gül-�ende sanur Ki olm�� hâkden bir bir ‘�yân genc

6 Hazân bergi degül kim ehl-i ‘ay�a Nisâr itmek diler bâd-� hazân genc

7 �u kim ser virdi s�rr-� ‘��k� bildi Cihânda kimse bulmaz râygân genc

8 Kanâ‘at k�l cihân içre Sehâbî Eger bulmak dilersin câvidân genc

30a 9 Y�k�k dillerden it himmet taleb kim Olur vîrâne küncinde nihân genc

40

45 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Dil hânesinde yakm�� idi ‘��k od� sirâc Cism ile rûhum eylemedin dahi imtizâc

2 Ger ‘aks-i hüsni olmasa âyîneden yaña Olurd� âb u tâb-� ruh-� yârdan zücâc

3 Kapuñda �ol gedâ ki yatup hâra yasdanur Sultân-� vaktdur dilemez taht birle tâc

4 Hattuñ H�tâ vilâyetini tutd� vechi var Haddüñde alsa memleket-i Rûmdan harâc

5 Olal� dil gedâ-y� der-i devletüñ �ehâ �tmez sipihr serverine ‘arz-� ihtiyâc

6 Nâs�h yüri Sehâbî’yi men‘ itme ‘��kdan Zîrâ ki ol marîz degül kâbil-i ‘ilâc

HARFU’L-HÂ’

46 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 �arâb kî�-i Mesîhâ’da old� çünki mübâh Salâh ehlini bâdeyle idelüm �slâh

2 Cemâl-i yâr ‘�yân old� hwâbdan gözin aç Sabûh� eyleyelüm sâkî old� vakt-i sabâh

3 Beyâna gelse idi vâ‘izâ me‘ânî-i ‘��k Bu bâb� eyler idi feth sâhib-i miftâh

30b 4 Fürûg-� lem‘a-i �em‘-i hidâyet olmay�cak Münevver eyleyimez kalbi zav ile m�sbâh

5 Mukârin oldug�nuñ nakd-i ‘akl u dînin alur Degül mi duhter-i rez kan� ey fakîh mübâh

6 Göñül esîr idi hicrân �ebinde veh ki yine Sabâh perdesini açd� fâliku’l-asbâh

7 Sehâbî dîn ü dil ü sabr u hû�a virdi talâk Aña çü rez k�z�n� pîr-i deyr k�ld� nikâh

[HARFU’L-HÂ’]

47 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Âlemi k�ld� siri�kümle tolu seyyâre çerh ‘Ayn-� ‘ibretle k�lur her �eb baña nezzâre çerh

2 Görinen zulmetleri �ebden ‘alâmet sanma kim Bir güne� yüzlü firâk�nda geyüpdür kara çerh

41

3 Eyledi bir mâh-� �ehr-â�ûb ‘��k�yla beni Kendi �ehr ü menzilümden ‘âk�bet âvâre çerh

4 Bes ki âh eyler göñül hicrân �ebinde korkaram Berk-� âhum �u‘lesinden yana bir gün nâra çerh

5 Mâh-rûlar �âm-� hecrinde kara gün gösteren Ben za‘îfe tâli‘ümdür n’eylesün bîçâre çerh

6 Ebr ü bârân sanma gökde kim Sehâbî hastenüñ Penbe ile agz�na su tamzurur hem-vâre çerh

HARFU’D-DÂL

48 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

31a 1 Câna gamzeñden ne deñlü gelse tîr-i bî-‘aded Biñde birin kâfirem itsem eger ey �ûh red

2 Ölmeyen yoluñda cânâ k�ld� kendü cân�n� Çâr dîvâr-� tabî‘at içre mahbûs-� ebed

3 Yâr ile vahdet müyesser k�l diyü her subh u �âm Zikr ü fikrüm gâh vâhiddür benüm gâhî ehad

4 ‘Â��k�n agyârdan fark itmese olmaz ‘aceb T�fldur ol gonce-i nev-reste bilmez nîk ü bed

5 ‘Akl bâzâr�nda kâsiddür metâ‘-� sûz ü derd K�ymet-i kâlâ-y� ‘��k� bilmez erbâb-� h�red

6 Dil mekân-� yârdur k�l gayr fikrinden tehî Halvet-i hâs-� Süleymânîde n’eyler dîv ü ded

7 Her neye k�lsa nazar görürdi yâri cilve-ger Olmasayd� çe�m-i zâhidde Sehâbî ger remed

49

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Rûy-i nigûden olsa n’ola dûr çe�m-i bed Âyîneye nazar idemez sâhib-i remed

2 Mislüñ felek getürmedi gül-zâr-� ‘âleme Bir serv-i mâh-tal‘at u bir mâh-� serv-kad

3 Mirât-� dilde sûret-i dil-dâr� seyr iden Geyse ‘aceb mi egnine âyîne-ve� nemed

4 Ald� dehân� göñlümi zülfeyni cânum� Ol cevri çok vefâsuz elinden meded meded

31b 5 Cevr-i rakîbi bir meh içün çekdi ‘âk�bet Old� Sehâbî mazhar-� eltâf-� bî-‘aded

42

50 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sürh idi kanlu ya�um ile dîde-i ümîd An� hevâ-y� mihr-i ruhuñ eyledi sefîd

2 �âdam ki k�ld� za‘f ile cânâ beni gamuñ Çe�m-i rakîbden ser-i kûyuñda nâ-bedîd

3 Peymânemüz pür eylemedin sâkî-i ecel Gel ey refîk nû� idelüm sâgar-� nebîd

4 Hâmû� iken kelâma �ürû‘ itdi ‘andelîb Gûyâ ki irdi makdem-i gülden aña nüvîd

5 Pürdür Sehâbî bâgda erbâb-� ‘ay� ile Etrâf-� cûy u sâhat-i gül-zâr u pây-� bîd

51

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Bâg-� cihânda irmesün ey serv-i ser-bülend Hergiz mizâc-� nâziküñe âfet ü gezend

2 Sen ol tabîb-i haste-dilâns�n ki her nefes Bulur hayât lutfuñ ile nice derd-mend

3 Kalbüñ gubâr-� hâdiseden bulmasun keder Âlâm-� dehr hât�ruñ� k�lmasun nijend

4 Göz degmesün saña diyü her �eb yakar sipihr Nâr-� �afakda encüm [ü] seyyâreden sipend

32a 5 Olur yak�n Sehâbî mukârin icâbete Bî-�ek du‘â-y� merdüm-i mazlûm u müste-mend

52

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Geldi yine hilâl ü getürdi ni�ân-� ‘�yd Eyyâm-� rûze geçdi vü irdi zamân-� ‘�yd

2 Esbâb-� ‘i�ret ile müheyyâ ki iri�ür Sâkî safâ-y� tal‘at ile mihmân-� ‘�yd

3 Pest old� savt-� mukrî-yi savm olal� bülend S�yt u sadâ-y� mutrib-i �îrîn-zebân-� ‘�yd

4 Sald� felek muhîtine fülk-i zerîn hilâl K�ld� ‘ubûr anuñ ile kârbân-� ‘�yd

5 Kaçd� meh-i s�yâm �ihâb u hilâlden Sand� Sehâbî anlar� tîr ü kemân-� ‘�yd

53

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

43

1 Encümi her �eb �afak nâr�nda çerh eyler sipend �rmesün ol mâha tâ kim dîde-i bedden gezend

2 Ol Mesîhâ-dem ki nutk� cân bag��lar mürdeye Bister-i mihnetde lây�k m� ki ola derd-mend

3 Gül-�en-i nâz u riyâz-� �îveden eksilmesün Yâ Rab ol serv-i h�râmân ol nihâl-i ser-bülend

4 �erbete meyl itdi gûyâ ol Mesîh-enfâs kim Lebleri memzûc k�lm�� âb-� hayvân birle kand

32b 5 Ey Sehâbî k�l bu �ükrân ile kurbân cânuñ� Kim icâbet kasr�na dest-i du‘â sald� kemend

HARFU’Z-ZÂL

54 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Ba�dan ayaga dek ger ola ney-�eker lezîz Nahl-i kadüñ gibi degül ey sîm-ber lezîz

2 Peykân-� tîrüñe n’ola dil ragbet eylese Virür nihâl-i tâze ol�cak semer lezîz

3 �çmem �arâb-� telh lebüñ �ehdi var iken Tiryâkiyem gelür baña halvâ-y� ter lezîz

4 Dil vuslatuñda bî-hod olur vâk�‘â gelür Bîdâr-� �âm-� mihnete hwâb-� seher lezîz

5 Dest-i kazâ saña ne sunarsa r�zây�la Nû� it Sehâbî an� eger telh eger lezîz

HARFU’R-RÂ’

55 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Her nahl-i verd-i tâze ki bezm-i çemendedür Bir �em‘dür ki bâd-� sabâ ile zindedür

2 Zülf-i nigâre karmad� ise benef�e el Hacletle ya çemende neden ser-fikendedür

3 Oldum esîr bir kadi �im�âda kim añâ Sünbül gulâm u sûsen-i âzâd bendedür

4 K�ld� hezâr pîreheni çâk gül gibi Nâzük teni henûz teh-i pîrehendedür

33a 5 Sanma ki ‘andelîb ile gül gülüp aç�lur Evzâ‘-� kâyinâta anuñ kâr� handedür

6 Maksûd gevherin sadef-i kâyinâtdan K�lma taleb ki ol dür-i nâ-yâb sendedür

7 Kadri Sehâbî kalmad� kûy�nda e�kümüñ Zî-k�ymet olmasa ‘aceb olmaz ‘Aden’de dür

44

56 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Old� sûz-� sîneden leb hu�k ü ya�dan dîde ter Devlet-i ‘��kuñda oldum pâdi�âh-� bahr ü ber

2 Yâd k�ldukça leb ü dendânuñ� giryân iken Sîm-i e�küm gâh la‘l-i nâb olur gâhî güher

3 Sabra gördüm kalmad� hecrüñde cânâ tâkatüm ‘Âk�bet itdüm fenâ iklîmine ‘azm-i sefer

4 Ser-bülend olmaz serîr-i gamda tâc-� ‘��k ile �tmeyen Mansûr-ve� dâr-� belâda terk-i ser

5 Sûrete hayrân olup kalsak bizi ‘ayb eyleme Ey Sehâbî �âhid-i ma‘nîdür anda cilve-ger

57

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Göñül Hârût-ve� çâh-� zenahdânuñda kalm��dur �ehâ lutf it ki ol bî-çâre zindânuñda kalm��dur

2 Degüldür ‘âr�zuñda hâller nezzâre vaktinde Gözüm merdümleri ruhsâr-� tâbânuñda kalm��dur

33b 3 Dag�tm��dur sabâ zülfüñde diller mecma‘�n ancak Bizüm dîvânemüz ca‘d-i perî�ânuñda kalm��dur

4 �gen aç�lma kim bed-nâm olurs�n ey gül-i ra‘nâ Ni�ân-� hûn-� bülbülden ki dâmânuñda kalm��dur

5 Is�rm�� la‘lüñi dendân-� �eb-nem ey lebi gonce Henûz anuñ ni�ân� la‘l-i handânuñda kalm��dur

6 Yenüñde hancer-i hûn-rîz ile biñ ‘â��k� her dem Helâk itmi�sin ey hûnî velî yanuñda kalm��dur

7 Nisâr it �âh-râh�nda yiridür her le’âli kim Sehâbî bahr-� tab‘-� gevher-ef�ânuñda kalm��dur

58

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sâkî piyâle sun içelüm devr-i lâledür Her lâle bezm-i bâgda gül-gûn piyâledür

2 Döndi sipihr ü encüme ezhâr ile zemîn Gül anda mâh u sahn-� çemen aña hâledür

3 Evrâk�na gülüñ nazar it gül-sitâna gel Kim vasf-� hüsn-i yârda rengîn risâledür

4 Ç�kmazd� bikr-i gonce gül-istâna ger aña Bilseydi â�iyâne-i bülbül havâledür

45

5 Ben ey Sehâbî bülbül-i gül-zâr-� mihnetem Zîrâ ki subh u �âm i�üm âh u nâledür

59

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

34a 1 Husrevâ bir beytdür dîvân-� medhüñde bahâr Kim ber-â-ber old� anda m�sra‘-� leyl ü nehâr

2 Mü�terî elkâbuñ� sord� ‘Utârid didi kim Mâh-� Keyvân-menzilet Cem�îd-i hur�îd-iktidâr

3 Merdüm-i çe�müm dem-â-dem serv-i kaddüñ yâd�na Ak�dur her cânibe kanlu ya��ndan cûy-bâr

4 Haddüñi vechindeki hattuñla seyr itdüm didüm Nûr ile mestûr bir mushafdur âyet-ber-kenâr

5 Ey Sehâbî yol�na îsâr iderdüm her nefes Nakd-i cânum olmayayd� tende cins-i müste‘âr

60 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Bî-derd �evk-� âte�-i ‘��k� neden bilür Kadr-i gül-i �ükûfteyi mürg-� çemen bilür

2 Sorma hadîs-i tî�e-i Ferhâd’� Husrev’e Bu ser-güze�ti kendü ba��ndan geçen bilür

3 Dil zevk ider i�itse lebüñden cevâb-� telh Kadr-i nebât� tûtî-i �îrîn-sühan bilür

4 Hâl-i �ehîd-i hancer-i hûn-rîz-i ‘��kuñ� Sahrâ-y� gamda lâle-i hûnîn-kefen bilür

5 Dil fürkatüñde çekdügi âlâm� dostum Yûsuf’dan ayru sâkin-i beytü’l-hazen bilür

6 Vâ‘iz kelâm-� ‘��k degül kâbil-i beyân Her kimse an� fehm idebilmez bilen bilür

34b 7 Sor �âh-� nükte-dâna Sehâbî nükât�n� Husrev me‘ânî-i kelimât� hasen bilür

61

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Ney gibi sanma nâlemi her diñleyen bilür An� enîn-i fürkat ile iñleyen bilür

2 Hâl ehlinüñ makâlini ‘ârifdür añlayan Erbâb-� kâl kavlini her diñleyen bilür

3 Agyâr ilen rakîb-i bed-endî� hâlini Siñ siñ kapuñ kilâb� gibi sekleyen bilür

4 Nerrâd-� dehr elinde benüm hâl-i zârum� Arada tâs-ve� kulag� çekilen bilür

46

5 Fikr-i dehânuñ ile Sehâbî hayâlini Esrâr-� gayb nüktesini añlayan bilür

62

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sînem ki tîr-i gamze-i yâre ni�ânedür Gûyâ hümâ-y� devlete bir â�iyânedür

2 Sûz-� dilüm sözümden olur her nefes ‘�yân Ol âte�-i belâya zebânum zebânedür

3 �em‘a sirâyet itmedi ise harâretüm Meclisde sûz u giryesi her gice ya nedür

4 Olsa ‘aceb mi sübha-i mürgân-� bâg-� Kuds Mercân ya�um ki sübha gibi dâne dânedür

35a 5 Cân-gâhdur Sehâbî göñül nâlesi velî Bezm-i belâda ‘â��ka dil-ke� terânedür

63

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Anberîn zülfüñ ki �ol gül-gûn yañag üstindedür Dûda beñzer vâk�‘â kim �eb-çerâg üstindedür

2 Kalb-i ‘u��âk� ider ihrâk mânend-i sipend Dâne-i hâl-i siyeh kim ol yanag üstindedür

3 Agdan seçmez karay� hâl ü haddüñsüz gözüm Dostum �ol kara hakk�yçün ki ag üstindedür

4 Kank� bir meclisde kim old� kadeh-peymâ lebüñ Câm-� mey anda surâhî-ve� ayag üstindedür

5 Külbe-i târumda �em‘-i �âm-�‘ay�umdur benüm �ol fetîl-i âte�în kim tende dâg üstindedür

6 Ba�um üzre dâg-� hûn-âlûde görseñ bil kim ol Lâle-i endûh u mihnetdür ki tag üstindedür

7 Gözleri üstinde seyr itdüm Sehâbî ka��n� Bâz-� mü�gîn-bâldur sandum ki zâg üstindedür

64

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dîde mihr-i ‘âr�zuñdan dem-be-dem pür-âbdur Merdüm-i çe�müm garîk-� bahr-� hûn-� nâbdur

2 Dürr-i e�k-i ‘â��kuñ bil kadrini kapuñda kim Dîde bahr-i dilden alm�� gevher-i nâ-yâbdur

35b 3 Gül-�en-i ‘��kuñ ki ezhâr� virür bûy-i fenâ Goncesi hûn-� dil-i ‘u��âk ile sîr-âbdur

47

4 Veh ki târâc itdi sabr u hû�um� bir �ûh kim Gamzesi gâret-ger-i ‘akl-� ülü’l-elbâbdur

5 Mâhumuñ �âm-� firâk�nda Sehâbî âhumuñ Her �erâr� gökde bir hur�îd-i ‘âlem-tâbdur

65

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hasret-i la‘l-i lebüñle cân u dil kan old�lar Gözlerüm lü’lü-ve�üñ fikriyle ‘ummân old�lar

2 Kank� cem‘iyyetde kim zülfüñle göñlüm hâlini Söyledüm hep ehl-i cem‘iyyet perî�ân old�lar

3 Âsitânuñ hâkine yüz sürmeden hur�îd ü mâh Evc-i ‘izzet üzre nûr-� çe�m-i devrân old�lar

4 ‘I�k elinden Vâm�k u Ferhâd-ve� mecnûn olup Niceler ser-ge�te-i kûh u beyâbân old�lar

5 Vâk�f-� keyfiyyet-i esrâr olan abdâllar Tekye-i tecrîdde medhû� u hayrân old�lar

6 �âhid-i maksûd ile anlar hem-âgû� old� kim Bezl idüp cân� �ehîd-i ‘��k-� cânân old�lar

7 Münzevî olan gedâlar künc-i fakr u fâkada Ey Sehâbî milket-i dünyâya sultân old�lar

66

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

36a 1 Mihr-i hüsnüñ vâlihidür sâye-ve� üftâdeler Serv kaddüñ bendesidür dünyede âzâdeler

2 Dü�diler dâmânuña etfâl-i e�küm rahm k�l Hor ola lây�k m�dur yanuñda merdüm-zâdeler

3 Câm-� çe�müm geh tolar hûn-âb ile geh âb ile �çerüz bu devr içinde dürlü dürlü bâdeler

4 Sorma nak�-� hatt-� yârüñ s�rr�n� zühhâddan Levh-i Mahfûzuñ rumûzun kanda bilsün sâdeler

5 Dime dil virdi Sehâbî yoluma cân virmedi Cân virürler yoluña cân virmege76 dil-dâdeler

67

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Old� ser-i kûyuñda ba�um hâke ber-â-ber Kadrüm ne ‘aceb ger ola eflâke ber-â-ber

76Metinde “virmaa” �eklindedir.

48

2 Aransa bul�nmaz gibi gül-zâr-� belâda Bir gonce-i pür-hûn dil-i sad-çâke ber-â-ber

3 Dil-ber bul�nur dünyede ammâ ki bul�nmaz Dil almada ol dil-ber-i çâlâke ber-â-ber

4 Her dem iri�ür feyzi safâ ehline var m� Bir pîr-i safâ-bah� u mey-i tâke ber-â-ber

5 �zi toz�n� kuhl idinür ehl-i basîret Yol�nda Sehâbî olal� hâke ber-â-ber

68

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

36b 1 Göñül müdâm hat-� sebz-i yâre mâyildür Hemî�e bülbül-i �eydâ bahâre mâyildür

2 ‘Aceb mi râg�b ola yâr katl-i ‘u��âka Ki pâdi�âh hemî�e �ikâre mâyildür

3 Nihâl kâmetinüñ çe�m-i zâredür meyli Çemende servi belî çe�me-zâre mâyildür

4 Gül itse meyl saña g�rre olma ey bülbül Ki ol senüñ gibi çendîn hezâre mâyildür

5 Sehâbî göñli temâ�â-y� gülden aç�la m� Anuñ ki hât�r� bir gül-‘izâre mâyildür

69

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Hayât nakdini bir rind kim �arâba virür Binâ-y� ‘ömrini seylâb ile harâba virür

2 Virür metâ‘�n� kendü eliyle yagmaya �eb-i visâlde �ol kim özini hwâba virür

3 S�nuk sifâl-i harâbât� rind-i dürd-â�âm Tasavvur eyleme kim câm-� âfitâba virür

4 Kadehde bâde-i hamrây� seyr iden ‘ârif Habâb-� kemterini sanma nüh k�bâba virür

5 Sehâbî böyle akarsa siri�k-i bârânî Vücûd hânesini seyl-i mihnet âba virür

70

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün

37a 1 Deryâ-y� hüsnüñ üzre zülfüñ nehenge beñzer Ebrûlaruñla çe�müñ bebr ü pelenge beñzer

2 Âmâc-gâh-� tende dâgumdurur ni�âne Ya ka�laruñ kemâna gamzeñ hadeñge beñzer

49

3 �tmez dil-i rakîbe te’sîr nâr-� âhum Kalbi o saht cânuñ bildüm ki senge beñzer

4 Olma meges-ve� ey dil lezzât-� dehre mâyil Bal� belâdur anuñ �ehdi �erenge beñzer

5 Cânâ Sehâbî her ân umar lebüñden ihsân Bî-çârenüñ hayâli efkâr-� benge beñzer

71

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Râzum� fâ� k�lan dîde-i nem-nâkümdür Sûzum� zâhir iden sîne-i sad-çâkümdür

2 Eyleyen �u‘le-i nâr-� gam-� ‘��k� tahrîk Beden adlu bir avuç hâr ile hâ�âkümdür

3 Âb-� e�k ile iden dâmen-i âlûdemi pâk ‘I�k-� pâküñle nigârâ nazar-� pâkümdür

4 Gösteren ‘âleme ebkâr-� me‘ânî suverin Hât�r-� sâf ile âyîne-i idrâkümdür

5 Gird-bâd-� gam ile zerre-s�fat ser-gerdân De�t-i mihnetde Sehâbî bu ten-i hâkümdür

72

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

37b 1 Tenümde tâze dâgum kevkeb-i bahtum misâlidür Hamîde kâmetüm çerh-i gam u mihnet hilâlidür

2 Melâmet gül-�enidür sîne-i sad-çâk-i pür-hûnum Elifler sînede bu gül-�enüñ nev-res nihâlidür

3 Güne� mâhum senüñle da‘vî-i hüsn ü cemâl itse ‘Aceb olmaz ki ol ser-ge�tenüñ vakt-i zevâlidür

4 Melâhat gül-�enüñde ‘âr�zuñ berg-i gül-i terdür Letâfet bûstân�nda kadüñ bir serv tal�dur

5 Sehâbî sâhat-i meyhâne bir der-gâhdür ‘âlî Hilâl-i kubbe-i gerdûn anuñ s�nm�� sifâlidür

73

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Gel ey sâlik tarîk-i ‘��k� seyr it gör ne vâdîdür Fenâ iklîmine irmek dilersen ‘��k hâdîdür

2 Kabâ k�l cübbeñi terk eyleyüp tâc� ba�uñdan geç Sebük-bâr ol yüri zîrâ bu vâdî özge vâdîdür

3 Nihâyet buld� hicrân �âm-� mihnet irdi pâyâna Sevin ey dil ki gam eyyâm� geçdi vakt-i �âdîdür

50

4 Ser-â-ser dâglar cismümde bir �âhâne hil‘atdür Fetîl-i dâg ba�um üzre tâc-� Keykubâdîdür

5 Sorars�n ger Sehâbî’nüñ �ehâ ‘��kuñda ahvâlin Mukîm-i künc-i gam kûy-� felâket nâ-murâdîdür

74 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

38a 1 Oklaruñdan cân u dil biñ dîde peydâ k�ld�lar Hüsnüñi biñ çe�m ile mâhum temâ�â k�ld�lar

2 Old� zâhir mushaf-� hüsnüñde vahdet âyeti Ehl-i ma‘nî ‘âlemi pür-sûz u gavgâ k�ld�lar

3 Gökde mâh-� nev midür yâ ka�laruñ resmin yazup Âb-� zerle safha-i çerhi muha��â k�ld�lar

4 Sâ‘idüñ ‘arz-� yed-i beyzâ-y� Mûsâ eyleyüp Leblerüñ ihyâ-y� i‘câz-� Mesîhâ k�ld�lar

5 Ey Sehâbî sürme-i çe�m-i cihân-bîn itmege Ehl-i bîni� hâk-i der-gâh�n temennâ k�ld�lar

75

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kanda ‘azm itseñ n’ola kaçsa ‘adû bî-ihtiyâr �imdi mi rûbâh k�ld� �îr-i cengîden firâr

2 Saltanat evcindesin hur�îd-i ‘âlem-tâbs�n K�l musahhar ‘âlemi bir gün ç�kup hur�îd-vâr

3 Muhtasar her sayda meyl itmez hümâ-y� himmetüñ �tmeseydi ‘âr iderdi çerh ‘ankâs�n �ikâr

4 Tâc-dâr olmak dilermi� dü�men-i bed-gevherüñ Ol�cakdur ‘âk�bet anuñ vücûd� tâc-� dâr

5 Ey Sehâbî ‘âr�z�n ‘arz itse mahv olur güne� Nitekim mihr olsa tâli‘ kevkeb olmaz â�ikâr

76

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

38b 1 Tîg-� ‘��k-� yâr ile anlar ki maktûl old�lar Çekdiler cân nakdini dil-dâra makbûl old�lar

2 Nâz�r-� mülk-i cemâl olm��d� çe�müm merdümi Dü�medi h�dmetleri makbûl u ma‘zûl old�lar

3 Cey�-i mihnet üstüme geldükde tenden cân u dil Ol sipâha ç�kd�lar kar�u karavul old�lar

4 Kul olan sen �âha gamdan gördiler âzâd olur Geldiler der-gâhuña âzâdeler kul old�lar

5 �âhumuñ gû� itmege benden Sehâbî medhini Ehl-i diller ‘âzim-i �ehr-i Sitanbul old�lar

51

77 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘I�k u hayret ba�da ‘akluñ nükte-dân�n y�kd�lar Ma‘rifet vâdîsinüñ bebr-i beyân�n y�kd�lar

2 Hayl-i endûh üstine ü�di harâbât erleri Bir ayakla evvelâ gam pehlivân�n y�kd�lar

3 Ta� ü�ürdi kavm-� Leylî Kays-� mecnûn üstine Mürg-� endûhuñ ba��ndan â�iyân�n y�kd�lar

4 �tdiler pâmâl-� mihnet cism-i hûn-âlûdemi Gül-�en-i derdüñ d�raht-� erguvân�n y�kd�lar

5 Gördiler dükkân-� mekr-i ‘akl� erbâb-� cünûn Ba��na ol hîle-perdâzuñ dükân�n y�kd�lar

6 Nev-bahâr old� yine sâkî uranlar lâf-� zühd Tevbenüñ seylâb-� meyle hânümân�n y�kd�lar

39a 7 Bî�e-i dehri Sehâbî seyr k�l havf itme kim Mûrlar ol bî�enûn �îr-i jeyân�n y�kd�lar

78

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Egnümüzde h�rkamuz zâhid �arâb-âlûdedür Pâk olmaz âb-� tevbeyle harâb-âlûdedür

2 Bu ten-i hâkîde ey dil gevher-i nâ-yâb-� rûh Gerçi bî-mânenddür ammâ türâb-âlûdedür

3 Cân fidâ itsem yiridür lutf u kahr-� yâre kim Kahr� lutf-âmîzdür lutf� ‘itâb-âlûdedür

4 Âte�-i meyden ‘arak-rîz old� sanma ‘âr�z� Kim o gül-berg-i riyâz-� cân gül-âb-âlûdedür

5 Dîde vü dilden Sehâbî’nüñ karâr u hwâb�n� Eyleyen yagma begüm ol çe�m-i hâb-âlûdedür

79

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Garîk-� lücce-i gam â�inâ-y� ‘��kuñdur Harîk-� nâr-� elem mübtelâ-y� ‘��kuñdur

2 Mekân-� âte� u âb eyleyen bu ben hâküñ Göz ile göñlini cânâ hevâ-y� ‘��kuñdur

3 Tabîbden taleb itmez gamuñda dil dermân Bu derd-mende müdârâ devâ-y� ‘��kuñdur

4 Esîr-i kayd-� elemdür cihâna ser-ver olan Serîr-i ‘âleme sultân gedâ-y� ‘��kuñdur

52

39b 5 Ta‘accüb itme felek dönse Mevlevî-mânend Ki nüh kubâb� anuñ pür-sadâ-y� ‘��k�ñdur

6 Halâlet ehline mâdâm de�t-i hayretde Delîl-i râh-� hüdâ reh-nümâ-y� ‘��kuñdur

7 Mis-i vücûdun� zer eyleyen Sehâbî’nüñ Safâ-y� mihrüñ ile kîmyâ-y� ‘��kuñdur

80

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dâg-� sînem dest-i ‘��kuñla dem-â-dem tâzedür Tîg-� hecrüñden elifler tende bî-endâzedür

2 Bâg-� dehri e�k-i gül-gûnumla tezyîn eyleyen �îve bûstân�nda bitmi� bir nihâl-i tâzedür

3 Dime kim gül-gûn �afakdur gökde peydâ her seher Gün ‘arûs� sürinür yüzine rengîn gâzedür

4 Görinen eflâkde kavs-i kuzahdur sanma kim Defter-i pür-hîle-i eflâke ol �îrâzedür

5 Zâhide sorma Sehâbî s�rr-� “Esrâ”dan77 haber Kim i�i rûz u �eb anuñ hwâb ile hamyâzedür

81

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 �âdam ki tîg-� yâr ile dil pâre pâredür Zîrâ ki ke�f-i hâlüm iden yâre yâredür

2 Eflâk sanma dûd-� dilümdür ‘�yân olan Encüm degüldür anda görinen �erâredür

40a 3 �âm-� s�yâm-� hecrde bu âh-� pür-�erâr Kandîllerle zeyn ol�nm�� menâredür

4 Peykân-� tîr-i cevr aña te’sîr eylemez Beñzer göñül didükleri bir seng-i hâredür

5 Viren Sehâbî encüm-i e�kümle dehre zeyn Evc-i sipihr-i nâzda bir mâh-pâredür

82

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kalbe peykân�n iri�se ey �eh-i hûbân batar Yagsa lâbüd hâke yir yir katre-i bârân batar

77“Bir gece, kendisine âyetlerimizden bir k�sm�n�n gösterelim diye kulunu (Muhammed’i) Mescid-i Haram’dan,

çevresini mübârek k�ld���m�z Mescid-i Aksâ’ya götüren Allah noksan s�fatlardan münezzehtir; O gerçekten i�itendir, görendir”, Kur’ân, �srâ sûresi, 17/1. Burada Hz. Peygamber’in Mi‘râc’�ndan bahsedilmektedir.

53

2 Mihr-i hüsnüñ var-iken hur�îde baksam ‘aynuma Tîre-ve� her dem �u‘â-i mihr-i nûr-ef�ân batar

3 Fikr-i müjgânuñla her �eb bister-i endûhda Cism-i râza nî�-i mihnet subha dek ey cân batar

4 Dil hayâl-i vasl ile ‘azm itse bâg-� kûyuña Pâyine geh hâr-� gam geh sûzen-i hicrân batar

5 Zevrak-� cismin Sehâbî sald� bahr-i mihnete Mevc-i gamdan korkaram ol fülk-i ser-gerdân batar

83

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kâkülüñ ruhsâruñ üzre dilleri her dem kapar Bahr içinden ba� ç�karm�� ol neheng âdem kapar

2 Tâc u taht-� dehre dil virme göñül kim rûzgâr Gâh evreng-i Süleymân gâh taht-� Cem kapar

40b 3 Açma ‘irfân s�rr�n� nâ-dâna kim ehl-i h�red Defter-i idrâkini bakdukça nâ-mahrem kapar

4 Târem-i a‘lâya pervâz it ki ‘ankâ-y� ecel Mürg-� rûh� hâk-dân-� tenden ey hem-dem, kapar

5 Yâre gösterme Sehâbî dîde-i giryânuñ� Sak�n ol fûlâd-dilden kim bulutdan nem kapar

6 Ben ki çâbük-dest-i idrâkem harîm-i fikrete �âh-� bâd-evreng ma‘nîden varup hâtem kapar

7 Dimezin k’ol t�fl gördükde Celâlî-ve� beni �çerü kaçup kapus�n kar�uma muhkem kapar

84

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Meylüm benüm ne hûriyedür ne behi�tedür Meylüm cihânda sen büt-i hûrî-siri�tedür

2 Kapuñ koyup �u kim Harem’e niyyet eyleye ‘Azmi harîm-i Ka‘be’ye meyli küni�tedür

3 Dil mürg� bâl açup nice uçsun ki sen �ehüñ Sevdâ-y� zülfi gerden-i cân�nda ri�tedür

4 Hâlüñ sevâd� ile hâtuñ nak�-� dil-ke�i ‘Aynum beyâz� üzre ezelden nüvi�tedür

5 ‘Aynumda gâh zâhir olur gâh gizlenür Beñzer hayâl-i yâr Sehâbî feri�tedür

85

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

54

41a 1 Her kimüñ ‘âlemde bir bî-rahm u hûnî yâri var �stemez kendü hayât�n zindelikden ‘âr� var

2 Gonce vü serv istemez göñül benüm ey bâg-bân Gonce-leb bir serve mâyildür ki ho�-reftâr� var

3 Katre-i bârân-� e�kin seyr k�lsañ añlanur Her kimüñ bahr-i dilinde gevher-i esrâr� var

4 Âte�în dâg u elifler birle cânâ kâmetüm Gül-bün-i gül-zâr-� gamdur hem güli hem hâr� var

5 Mâh-� nev gibi gam�ndan zâr olan dil hâlini Ka�laruñdan sor ki onlaruñ iki bîmâr� var

86

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Deyr-i muganda bir ki�i kim dürdden çeker Derd ü gam-� zamâne[y]i bilsem neden çeker

2 M�sr-� mahabbete beni Ken‘ân-� hecrden �evk-� cemâl-i Yûsuf-� gül pîrehen çeker

3 Su gibi ak�dur eridüp bî-sütûn ta��n Her âh kim harâret ile Kûh-ken çeker

4 Her lahza merdümi gözümüñ bahr-i dîdeden Sen �âha pî�-ke� diyü dürr-i ‘Aden çeker

5 Özler Sehâbî der-gehüñi tavf-� Ka‘be’den Lâ-büd yirine âdemi hubb-i vatan çeker

87

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün 41b 1 Kim ki ‘��kuñda elifler ten-i ‘uryâna çeker

Sîneye �âhid-i maksûd�n� merdâne çeker 2 Câm gibi iri�ür kâma leb-i dil-berden

Dem-be-dem hûn-� cigerden �u ki peymâne çeker 3 Bister-i gamda göñül cân çeki�ür hecrüñde

K�l ‘�yâdet gör e �ol hasteyi cânâ ne çeker 4 �em‘-i bezme nazar it girye-i cân-sûz�n� gör

Yal�ñ�z sanma harâret dil-i pervâne çeker 5 Ey Sehâbî güher-i nazmum ile cân nakdin

Pî�-ke� itmege dil der-geh-i sultâna çeker

88 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Gâh me��âta dutar zülfüñi geh �âne çeker Kimse bilmez ki arada dil-i �eydâ ne çeker

55

2 Bezm-i gamda benem ol rind ki ser kâsesini Hûn-� dîdeyle k�lur pür mey ü merdâne çeker

3 Devr câm�ndan içer derd ile hûn-âbe-i gam �ol ki hecr-i leb-i dil-dâr ile peymâne çeker

4 Ka�uñ� kaddüñ ile añsa dil abdâl-s�fat Dem-be-dem na‘l ü elif sîne-i ‘uryâna çeker

5 Ka‘be’ye ‘azm iderin yine beni mey-kedeye Cezbe-i âb u hevây� mey ü mey-hâne çeker

42a 6 Tûtiyâ-ve� ser-i kûyuñda Sehâbî �eb ü rûz Ayaguñ toprag�n� dîde-i giryâna çeker

89

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Dil gubâr-� kademüñ dîde-i giryâna çeker ‘Ayn�na kuhl cilâ itmez ise ya ne çeker

2 Gam çeker mi ‘acabâ gam-kede-i ‘âlemde Sâkî-i meh-ve� elinden �u ki peymâne çeker

3 Saç� zencîrine dil virmez idüm dil-dâruñ Beni ol silsileye bu dil-i dîvâne çeker

4 Dem-be-dem zülf nikâb�n ruh-� cânânemden Seyr k�l dest-i sabây� niçe rindâne çeker

5 Ma‘rifet mâyidesin tab‘-� Sehâbî her dem �der ihzâr varup h�dmet-i yârâna çeker

90

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Âzâddur kapuñda belâdan esîrler Tâc-� g�nâya ba�lar�n egmez fakîrler

2 Virmez ‘abâ-y� zilleti dîbâ-y� devlete Âyîne-ve� safây�la rû�en-zamîrler

3 Basduk reh-i fenâya kadem terk idüp seri K�ld� bizi bu resm ile ir�âd pîrler

4 ‘I�kuñ yol�nda kesret-i agyârdan ne bâk Meydân-� rezmden hazer itmez dilîrler

42b 5 Beñzer Sehâbî sâhire âhû-y� çe�m-i yâr Kim baksa sayd olur aña her lahza �îrler

91

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Old�lar ‘��kuñda mecnûn nev-civânum pîrler Sübhadur gerdenlerinde bend olan zencîrler

56

2 Göz yüzüñden �rmazam ey ka�� ya ger fi’l-mesel Çe�m-i ‘âlem-bînüme müjgânum olsa tîrler

3 Mihre ger mânend k�lsam âfitâb-� hüsnüñi Boynuma olsun �u‘â‘� dem-be-dem �em�îrler

4 Bâdeye rehn old� zâhid h�rkamuz zîrâ bizi Böyle ir�âd itdiler râh-� fenâda pîrler

5 Ey Sehâbî müdde‘î lâf-� güzâf�ndan ne bâk Hamle-i rûbâhdan itmez tevehhüm �îrler

92

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Tabîbüm derdüñi dil-hasteler dermâna virmezler Metâ‘-� mihnetüñ ‘u��âk nakd-i câna virmezler

2 Siri�k-i la‘l-i ‘u��âkuñ kapuñda kadrini bil kim Anuñ her dânesin biñ gevher-i galtâna virmezler

3 Rakîbe itmezüz izhâr s�rr-� nükte-i ‘��k� Ki idrâk ehli ‘irfân gevherin nâ-dâna virmezler

4 Safâ-y� câm ile ihyâ olan dil-haste ‘â��klar Mey-i nâb� zülâl-i Çe�me-i Hayvâna virmezler

43a 5 Sehâbî fakr kûy�nda gedâlar himmetin gör kim Ferâgat küncini gencîne-i sultâna virmezler

93

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Ya�umla yiryüzi hicrân �ebinde pür-kevâkibdür �erâr-� âte�-i âhum felekde necm-i sâk�bdur

2 ‘Aceb midür garîk-� lücce-i e�k olsa her sâ‘at Taleb bahrinde �ol kim gevher-i maksûda tâlibdür

3 Mahabbet ehline mihr ü vefâ eyle cefâ itme Güzel �âhum güzellerden vefâ resmi münâsibdür

4 Hevâ-y� kâmetüñle �evk-� ruhsâruñdur ey gonce Ki göñlüm serve mâyil hât�rum gül-zâre râg�bdur

5 Sehâbî secde k�ldum bir büt-i zîbâya kim anuñ Sücûd� mezheb-i ‘u��âkda her �ey’e vâcibdür

94

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Ba�um ki �âh-râh-� vefâda türâbdur Hâk-i reh-i �ehen-�eh-i ‘âlî-cenâbdur

2 Ol âsitâna da‘vet iden halk� Ka‘be’den Râh-� Hüdâ’da kâyid-i ehl-i savâbdur

57

3 �den hevâ-y� mihri ile raks zerre-vâr Evc-i �erefde gün gibi rif‘at-me’âbdur

4 Kurd� gözümde hayme hayâl-i cemâl-i dost Kirpüklerüm o haymeye mü�gîn t�nâbdur

43b 5 Ba� çekmezüz kemend-i ser-i zülf-i yârdan Kim serverân-� ‘âleme mâlik-rikâbdur

6 Bârân-� e�ki yol�na durmaz nisâr ider Çe�müm Sehâbî giryede gûyâ sehâbdur

95

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 �eref-i kûy-� nigârumdan o kim âgehdür Harem-i Ka‘be’ye ‘azm eyler ise güm-rehdür

2 Beñzedür kim ki o bâlâ-y� bülendi serve Himmeti pestdürür hem nazar� kûtehdür

3 Baña sensüz sanemâ zülf ü zenahdân-� bütân Dâm-� endûh ile bir ka‘r� belürsüz çehdür

4 Sîne-i teng-i harîminde dil-i dîvânem �nzivâ gû�esini mesken idinmi� �ehdür

5 Bûse cerr itse Sehâbî ‘aceb olmaz senden Ey �eh-i hüsn gedânuñ i�i ‘�ey li’llâh’dur 78

96

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Benem ol Hüdhüd-i hâdî ki himmetden kanadum var Siri�küm dânesi gibi tarîk-� Hak’da zâdum var

2 ‘Aceb mi eylesem tekmîl fenn-i ‘��k� ‘âlemde Ki gam gibi debistân-� belâda üstâdum var

3 Beni e�küm gibi gözden b�rakduñ dimedüñ bir gün Ki râh-� meskenet üftâdesi bir nâ-murâdum var

44a 4 Gam u derdüñle ho�dur hât�rum mesrûrdur göñlüm Ki ‘��kuñ devletinde anlaruñla ittihâdum var

5 Beyâz-� rûy-i zerde nâme-i �evk iderem in�â Sehâbî tâ sevâd-� dîde-i terden midâdum var

97

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �eh-süvârum her seher kim ‘âzim-i meydân olur Gûy-ve� yol�nda durmaz ba�lar galtân olur

78Allah için bir �ey. Do�rusu ‘�ey’en li’llâh’d�r. �air burada vezin gere�i k�saltarak kullan�yor.

58

2 Cân u dil ol hancer-i hûnrîz içün eyler nizâ‘ Korkaram kim ara yirde nâ-gehân bir kan olur

3 Ac�s� cânumda kald� geçdi dilden nâveki �imdi bildüm kim soñ� her vuslatuñ hicrân olur

4 Ay olur gün yüzini görmem kaçan k�lsam nazar Tâli‘üm za‘f�ndan ol dem gözlerüm giryân olur

5 Çâk k�lsam dostlar pîrâhenüm ‘ayb itmeñüz Cevherin eyler ‘�yân �em�îr çün ‘uryân olur

6 ‘Âfiyetden hazz iden varsun ferâgat milkine ‘I�k iklîminde zîrâ zulm bî-pâyân olur

7 Görse ruhsâr�nda hat çe�müm Sehâbî ya� döker Kaplasa hur�îdi zulmet vâk�‘â bârân olur

98

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Râz�yam eyle baña cevr ü cefâ ikide bir �tme tek müdde‘îye mihr ü vefâ ikide bir

44b 2 Zikr ü fikrüm gice gündüz hat ile haddüñdür Aglaram anuñ içün subh u mesâ ikide bir

3 Nâveküñdür dil ü cân derdine râhat virici Olsalar tañlama cûyâ-y� devâ ikide bir

4 ‘Â��k� öldürüp agyâr� idersen ihyâ Zulmdür bu kerem it itme �ehâ ikide bir

5 Yâr hod-gâmlara sâfî-i vasl�n sun�cak Derd-i hicrân içürür devr baña ikide bir

6 Old� â�üfte göñül kim ruh-� dil-dâr� neden Öpe yüzin süre bu zülf-i dûtâ ikide bir

7 Ey Sehâbî olal� h�rs u hevâdan hâlî Dil olur mehbit-i envâr-� Hudâ ikide bir

99

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Eylemezsen baña çün mihr ü vefâ ikide bir Gel e bâri kerem it itme cefâ ikide bir

2 Hasret-i zülf ü temennâ-y� ruhuñla ne ‘aceb Ç�ksa nâlem felege subh u mesâ ikide bir

3 Hâk-i râhuñ ol�cak gözlerüme ‘ayn-� devâ Olsalar tañ m� taleb-kâr-� devâ ikide bir

4 Agladursuñ beni cevr ile güler baña rakîb Lutf idüp bendeñi aglatma �ehâ ikide bir

5 K�ld� bî-hod beni keyfiyet-i hüsnüñ sâkî Leblerüñ dahi sunar bâde baña ikide bir

59

45a 6 Genc-i hüsne el uzadur kat� küstâh olm�� Ba��n ortaya kor ol zülf-i dü-tâ ikide bir

7 S�dk ile Hakk’a teveccüh idicek cân u dile Ey Sehâbî iri�ür feyz-i Hudâ ikide bir

100

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Ol lebi gonce kaçan nâz ile güftâr eyler Deheni gayb rumûz�n gülüp izhâr eyler

2 Geçinür la‘l-i revân-bah� Mesîhâ ammâ Cân bag��lar kimine kimini bîmâr eyler

3 Bilmezin kime �ikâyet ideyin kim o tabîb Beni bîmâr idüp el derdine tîmâr eyler

4 ‘Akla râz açd� göñül çekdi belâlar lâ-büd Gam çeker gayr� �u kim mahrem-i esrâr eyler

5 Nâleñi itme Sehâbî �eb-i hecrinde bülend Hwâbdan korkaram ol meh-ve�i bîdâr eyler

101

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 ‘I�kuñda dostum baña eglence derddür Künc-i belâda hem-nefesüm âh-� serddür

2 Gül-zâr-� mihnetüñ gül-i sîr-âb u lâlesi Bu tâze kanlu dâgum ile rûy-i zerddür

3 Mihrüñde yok sebât-� kadem âfitâbda Ey mâh-� evc-i hüsn o bir herze-gerddür

45b 4 Âl ile halk-� ‘âlemi aldar ‘arûs-� dehr Aldanmayan firîbine ‘âlemde merddür

5 Gözüm ya��n Sehâbî gül-âb eyleyen benüm Gül-zâr-� nâz u �îvede bir tâze verddür

102

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Mecnûn’� de�te Kûh-ken’i taga sald�lar �ehr-i belâdan anlar� �raga sald�lar

2 Dâm-� belây� zülf-i dil-ârâmdan kurup Mürg-� dili �ikâr idüp ol aga sald�lar

3 Zâhid ki mürg� idi riyâz-� riyâzetüñ Uçmak hevâs�n eyledi uçmaga sald�lar

4 Çe�mümde ‘aks-i hancer-i dil-dâr� seyr iden Sand� ki bîd bergini �rmaga sald�lar

60

5 Ba� üzre yir idindi Sehâbî-s�fat �u kim Kûy�nda hâk-ve� an� ayaga sald�lar

103

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Öykündi lâle ‘âr�z�na taga sald�lar Lâf urd� gonce agz� ile baga sald�lar

2 K�ld� rakîb-i rû-siyehe hûblar nazar Lâg ile �âh-bâzlar�n zâga sald�lar

3 Bu e�k-i sürha bakmad�lar iltifât idüp Yâkût-� nâbum� kara topraga sald�lar

46a 4 Bülbül-ve� itmesün mi göñül mürg� nâle kim Bir gül-‘izârdan an� �raga sald�lar

5 Yirden götürdi göge ç�kard� Sehâbî’yi Gördi rakîbler an� ayaga sald�lar

104

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 ‘U��âka bezm-i gamda kaçan bâde virdiler Endûh câm�n� dil-i nâ-�âda virdiler

2 �îrîn visâlinüñ �ekerin Husrev itdi nû� Zehr-âb-� telh-i hecrini Ferhâd’a virdiler

3 Gam çekme bâde iç ki harâbât erenleri Gam h�rmenini bâdeyile bâda virdiler

4 Göñlümi k�ld� ruhlar�na gözleri esîr Bir bî-günâh� �ol iki cellâda virdiler

5 Dîvâne dil edîb-i debistân-� ‘��k idi Ol gün ki Kays u Vâm�k’� üstâda virdiler

6 Nak�-� cihâna itmedi ‘ârifler iltifât Cân u dili o hüsn-i Hudâ-dâda virdiler

7 Vir nâm-� nîke ‘ömr metâ‘�n ki ehl-i ‘��k Cân nakdini Sehâbî eyü ada virdiler

105

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kank� bî-dil kim visâlinden �ehâ mehcûrdur Beñzer ol bir cisme kim cân sohbetinden dûrdur

46b 2 Mübtelâ-y� mihnet-i hicrân olan dil-hastenüñ Kalb-i mahzûn� nüvîd-i mevt ile mesrûrdur

3 Kâmetüñ üstinde hur�îd-i cemâlüñ gûyiyâ Vâdî-i Eymen d�raht� üzre lâmi‘ nûrdur

61

4 Âfitâb-� tal‘atüñ olal� çe�mümden nihân Rûz-� rû�en ‘aynuma misl-i �eb-i deycûrdur

5 Cân�n� senden Sehâbî eyleye sanma dirîg Yoluña mebzûldür her nesne kim makdûrdur

106

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Ruhuñda hâl u hattuñ fitne vü â�ûb-� ‘âlemdür Saña hüsn ü melâhat ki�veri �âhum müsellemdür

2 Binâ-gû��nda mengû�uñdaki rah�ende gevher mi Ya hod berg-i gül-i terden as�lm�� ‘�kd-i �eb-nemdür

3 Sanemler gibi �ol kim meyl idüp mihrâba ba� egmez Ka�uñ yan�nda kadd-i tâ‘ati mihrâb-ve� hamdur

4 Mey-i sâfîde seyr it kâyinâtuñ sûret-i hâlin Ki câm-� bâde-i sâfî dilâ âyîne-i Cem’dür

5 Çog olsun çe�m-i pür-hûnumda ya�� merdümüñ zîrâ Sehâbî e�kümüñ eytâm�na lutf� dem-â-demdür

107

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Kapuñdan özge nazar-gâh-� tâ‘atüm yokdur Aña iri�mege ammâ bizâ‘atüm yokdur

47a 2 Koyup cenâbuñ� varmam harîm-i Ka‘be’ye kim Sefer seferlemege istitâ‘atüm yokdur

3 Gelüp yoluñda �ehâ cân fedâl�gum görsüñ Beni tasvîr iden kim �ecâ‘atüm yokdur

4 Fütâde-i der-i mey-hâne[y]em bi-hamdi’llâh Ki �eyh-i savma‘a gibi �enâ‘atüm yokdur

5 Ne deñlü ‘âsî isem zâhidâ benüm senden Cezâ güninde recâ-y� �efâ‘atüm yokdur

6 Visâli dilde hayâli gözümdedür dâyim Beni görüñ ki bunuñla kanâ‘atüm yokdur

7 Sehâbî bir �eh-i hüsnüñ muhibbi bendesiyem Benüm zamânede gayra itâ‘atüm yokdur

108

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Müdde‘î yan�nca gerçi dil-sitân�n gezdürür Durmadan ‘ömri geçer bî-çâre cân�n gezdürür

2 Cân metâ‘�n ‘arz ider durmaz göñül dil-berlere Kimse almaz an� miskîn armagân�n gezdürür

62

3 K�l tekellüm mürdeler nutkuñla cân bulsun disem Ol Mesîhâ-dem dehân�nda zebân�n gezdürür

4 Hurrem ol ‘â��k ki tîg-� yâr ile old� �ehîd Zâglar de�t-i belâda üstühwân�n gezdürür

5 Seyr ider kûy�n Sehâbî bu dil-i bîmâr ile Bir misâfirdür yan�nca nâ-tüvân�n gezdürür

109

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

47b 1 Cân oklar� peykân�na cismin hedef eyler Dil dürcini ol gevher-i râza sadef eyler

2 Yâd-� dehenüñle dür-i e�kin ider îsâr Yok yire gözüm merdümi var�n telef eyler

3 Her zerreye kim bir nem irer bahr-i kefüñden Fi’l-hâl an� ebr-dil ü bahr-i kef eyler

4 �nand� �u kim Yûsuf’�n ebnâ-y� zamâna Ya‘kûb’lay�n vird-i zebân vâ-esef eyler

5 Gû� eyle Sehâbî güher-i nazm�n� zîrâ �hyâ-y� kelâm-� fusahâ-y� selef eyler

110

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ellere va‘d-ile vâ‘iz cennetü’l-me’vâ satar Rind-i müstagnî behi�t-i nakde istignâ satar

2 Çehrem üzre dâne-i e�kümle çe�müm merdümi Rûma gelmi� cevherîdür lü’lü-i lâlâ satar

3 Çîn-i zülfinden gelür hindû-y� hatt-� dil-ke�i Nakd-i câna mü�g-i Çîn ü ‘anber-i sârâ satar

4 �îve bâzâr�nda sevdâyîlere hâl-i lebi Gâh �ekker ‘arz ider geh habbetü’s-sevdâ satar

5 Ey Sehâbî �âha ahvâlümi ‘arz eylesem Geh tegâfül gösterür geh nâz u istignâ satar

111

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

48a 1 Zâhidâ kalbüñi bâdeyle ferah-nâk idegör Jeng-i gamdan göñül âyînesini pâk idegör

2 Ben saña savma‘adan gel dimezin mey-kedeye Sen eger ‘âk�l iseñ gözüñ aç idrâk [idegör]79

79Metinde yaz�l� de�ildir.

63

3 Ger dilerseñ ki ola verd-i ümîdüñ handân Çe�m-i giryân ile yir yüzini nem-nâk idegör

4 Yirüñ olsuñ dir iseñ dîde-i erbâb-� nazar Kendüñi ‘��k tarîk�nda bugün hâk idegör

5 Ol elif-vâr mücerred bu cihân kayd�ndan Ey göñül kendüñi tâc-� ser-i eflâk idegör

6 Sûret-i �âhid-i maksûda nazar k�l ya‘nî Ey Sehâbî göñül âyînesini pâk idegör

112

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Devlet-i dîdârsuz firdevs ü R�dvândan n’olur Rûy-i zîbâsuz temâ�â-y� gül-istândan n’olur

2 S�hhat-i ten isteme hergiz marîz-� ‘��k iken Ey göñül ger merd iseñ derd iste dermândan n’olur

3 �âh-� ‘��ka menzil olsun dil evin ma‘mûr k�l An� vîrân eyleyüp ta‘mîr-i eyvândan n’olur

4 Mürg-� rûha eyle evc-i lâ-mekân� â�iyân Var tecerrüd mülkine bu kasr-� vîrândan n’olur

5 Ey Sehâbî çün soñ� vîrân olup berbâd imi� Milket-i �skender ü taht-� Süleymân’dan n’olur

113

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

48b 1 Nazarda sîm-i e�k ü sînem üzre tâze dâgum var �eh-i ‘iklîm-i ‘��kam sîm ile zerden ferâgum var

2 Gehî kûh-i belâdur meskenüm geh vâdî-i mihnet Cihânda sanmañuz kim bellü ba�lu bir yatagum var

3 �eb-i târîkdür hecrüñde gerçi rûz-� ümmîdüm Velî �em‘-i ruhuñ yâdiyle bir rû�en çerâgum var

4 Elifler dâg�dur dîdeyle dilde serv ile lâle Ne pervâ-y� çemen sensüz ne meyl-i seyr-i bâgum var

5 Sehâbî pâdi�âh-� vakt olup Cem�îd’e ba� egmez Benüm kim gû�e-i mey-hânede elde ayagum var80

114

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Öykünür meclisde la‘l-i yâre câm� gördiler Sâkîye emr itdiler ol demde an� sürdiler

80Bu gazelin 1, 2 ve 5. beyitleri 245 numaral� gazelin ayn� numaral� beyitleri ile ayn�d�r.

64

2 Sûz-� ‘��k� rû�en itmi� gâlibâ bezm içre �em‘ Kim götürüp bir ayag üstinde boyn�n vurd�lar

3 Nice kurtulsun göñül tîr-i belâdan kim yine Ka�lar� ol pür-cefânuñ fitne yay�n kurd�lar

4 Tâ belürdi safha-i haddinde hatt�ndan ni�ân Gül-�en içre sünbül ü gül defterini dürdiler

5 Râm old� itmedi rem bizden ol vah�î gazâl Müdde‘îler durmadan seg gibi gerçi ürdiler

49a 6 Gitmedi anlar ki râh-� râstda tanbûr-vâr Râh-zenler anlaruñ bir bir kulag�n burd�lar

7 Ey Sehâbî ehl-i ma‘nî itmediler iltifât Sûret-i zîbâya çün kim bî-vefâdur gördiler

115

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Kûy�nda gerçi kâse-i ser pây-mâldür �âdam hele ki itleri içün sifâldür

2 Hüsnüñle mihr eyleyeli da‘vî-i kemâl Ser-ge�te-i küsûf u karîn-i zevâldür

3 Ben ideyin cefâña tahammül saña begüm �nsâf vire kim bile Hak ihtimâldür

4 Sanma cihânda kurtula kayd-� melâlden Ey hwâce kim ki beste-i mâl ü menâldür

5 Rif‘atde gördi kendüyi eksildi kadr-i bedr Noksân viren ki�iye gurûr-� kemâldür

6 �i‘rüm Sehâbî ‘��k ile hâlüm beyân ider Erbâb-� ‘��ka her gazelüm hasb-i hâldür

116

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bâde-peymâ ‘â��kam ser-menzilüm mey-hânedür Kanlu ya�um lâle-gûn mey gözlerüm peymânedür

2 Yiridür ârâm k�lsa kalb-i sad-çâkümde ‘��k Kim mekân-� genc ekser gû�e-i vîrânedür

49b 3 Kûy-� Leylâ’y� koyup sahrâda vah� u tayr ile Vard� ülfet baglad� Mecnûn ‘aceb dîvânedür

4 Mahrem olmaz ‘akl-� nâ-mahrem harîm-i ‘��kda Â�inâ k�lma tasavvur an� kim bî-gânedür

5 Ey Sehâbî sînem içre besledüm dil mürg�n� Dâne-i e�kümle kim hem âbdur hem dânedür

65

117 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sabr it cefâ-y� yâre ki �art-� vefâ budur Cân ile derdin iste ki ‘ayn-� devâ budur

2 Dil mübtelâ-y� derddür ammâ belâ degül Dil-dâr hâl-i zârum� sormaz belâ budur

3 Olsa ciger kebâb� ta‘âmum ‘aceb degül Bîmâr-� ‘��k olana cânâ g�dâ budur

4 ‘Aynumda ka�� ‘aksini zâhid nezâre k�l Cân k�blesini görmege k�ble-nümâ budur

5 Sorma Sehâbî’nüñ gam ile mâ-cerâs�n� Gör ya��n� gamuñla geçen mâ-cerâ budur

118

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Câm-� la‘l-i yârsuz bir rind kim sâgar çeker Kan yudar mihnetle evvel soñra derd-i ser çeker

2 Dil ki her dem nû� ider hûn-âbe-i derd ü gam� Rind-i dürd-â�âma beñzer kim mey-i ahmer çeker

50a 3 �çerüz câm-� leb-â-leb la‘l-i dil-ber yâd�na Zâhid-i leb-te�ne hasretle gam-� Kevser çeker

4 Serv beñzer kadd-i yâre öykünürmi� kim aña Hârdan gül nîze sûsenden çemen hancer [çeker]81

5 Cünd-i hatt�n cem‘ k�lm�� hüsn-i dil-ber gâlibâ Rûm sultân� diyâr-� ma�r�ka ‘asker çeker

6 Tîg-� gayretle keser ba��n zebân�n kat‘ idüp Hâme-ve� anuñ ki sevdâ-y� hat�ndan ser çeker

7 Dil Sehâbî ma‘rifet bahrinde bir gavvâsdur Silk-i nazma dem-be-dem andan dür ü gevher çeker

119

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Egerçi ehl-i ma‘nî sûretâ ey dil gedâlardur Yakîn bil kim hakîkat ‘âleminde pâdi�âlardur

2 ‘Aceb mi olsalar vâs�l sadef-ve� dürr-i maksûda �u ‘ârifler ki bahr-i ma‘rifetde â�inâlardur

3 Harâbât ehline zinhâr inkâr itme ey zâhid Ki mest-i bâde-i vahdet riyâsuz pârsâlardur

4 Zekât-� hüsn içün �âhum nazar k�l hâl-i ‘u��âka Ki �ehrüñde garîb ü nâ-tüvân ü bî-nevâlardur

81Metinde yaz�l� de�ildir.

66

5 Sehâbî gül gibi e�‘âruña agyâr ta‘n itse Ta‘accüb itme zîrâ hâr-� cehle mübtelâlardur

120

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

50b 1 Ten zulmetinde cân leb-i cânân dirisidür Ol zinde âb-� Çe�me-i Hayvân dirisidür

2 S�hhat viren marîz-� gama derd-i yârdur Sanma tabîb an� ki dermân dirisidür

3 E�kümle buld� ne�v ü nemâ ‘âr�zuñda hat Zîrâ ki sebze bâgda bârân dirisidür

4 Peykânuñ ile dil dirilür tende kim sadef ‘Ummân içinde katre-i nîsân dirisidür

5 Cân virse ger Sehâbî lebüñsüz ‘aceb degül Rûh-� revânum âdem olan cân dirisidür

121

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Açd� harîm-i bâgda güllerle lâleler Vasf-� ruhuñda her biri rengîn risâleler

2 Câm-� lebüñ firâkiyile sahn-� bâgda Toldurd� lâle hûn-� cigerden piyâleler

3 Gül ‘âlemine gül-�ene tahsîl-i mâl içün �âh-� bahâr bâd ile sald� havâleler

4 Her kime kim piyâleyi râhat içürdi devr Ard�nca zehr-i kahr ile sund� nevâleler

5 Tende Sehâbî cân gibi saklard� göñlini Âl ile ald�lar bir alay gözi alalar

122

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

51a 1 Dâr-� dünyâ gerçi ey dil sûretâ âbâddur �‘tibâr itme aña kim soñ� anuñ bâddur

2 Çerh-i bî-mihr ile mihr-i çerhe aldanma sak�n Mihr ise bir bî-vefâ çerh ise bî-bünyâddur

3 Cûy-� �îrîn sanma ey dil Bî-sütûn dâg�nda kim Reh-güzâr-� seyl-i âb-� dîde-i Ferhâd’dur

4 Hem-demüm yok âhdan gayr� �eb-i endûhda ‘Â��ka gam gicesi feryâd-res feryâddur

5 Kaçmazuz ger müdde‘î atsa melâmet ta��n� Kim bizüm vîrânemüz ol seng ile âbâddur

67

6 Kadd-i ‘â��k kim olupdur zîr-i bâr-� gamda ham Serv-i bâg-� ‘��kdur her kayddan âzâddur

7 Yad olal�dan Sehâbî bezm-i hâs-� yârdan Hwî�den bî-gâne olm�� â�inâdan yaddur

123

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hâne-i cismüñ esâs� gerçi bî-bünyâddur Ol binâ seng-i cefâ vü cevr ile âbâddur

2 Zâhidâ mey-hânedür var ise râhat me’meni Kim esâs-� savma‘a pür-havf u bî-bünyâddur

3 Hûn-� ‘u��âk� döker yârüñ dem-â-dem gamzesi Ey göñül ba� ko�ma anuñla ki bir cellâddur

4 Kalmad� bir mürg-� dil ‘âlemde kim sayd itmedi Ol güzeller �âh�nuñ çe�mi ‘aceb sayyâddur

51b 5 �tmese mahbûb u mey terkin Sehâbî zâhidâ An� ta‘yîb eyleme zîrâ aña mu‘tâddur

124

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Söyledükçe dür di�in ol pâk gevher gösterür Dürc-i yâkût içre gûyâ lü’lü-i ter gösterür

2 Hüsn-i yâri nice seyr idem ki bakdukça baña Gamzesi tîr-i belâ ebrûs� hancer gösterür

3 Âfitâbum itse benden yüzini bir kez nihân Kevkeb-ef�ân gözlerüm biñ dürlü ahter gösterür

4 ‘Arz ider hûn-âbe-i dil dîde gûyâ mey-fürû� Halka �î�eyle �arâb-� sâf-� ahmer gösterür

5 Yudmasun m� hûn-� dil ‘â��k ki bezm-i vaslda Mey sunar dil-dâr gayra aña sâgar gösterür

6 Kendinüñ eksüklügin beñzer ki bilmez mâh-� bedr Kim özin ol âfitâb ile ber-â-ber gösterür

7 Vasf-� zülf-i yârda �i‘rüñ Sehâbî sihrdür Dîde-i a‘dâya her harfin bir ejder gösterür

125

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hecr ise virmez amân ‘ömr ise isti‘câl ider Ol gözi hûnî beni öldürmede ihmâl ider

2 Ey sabâ hâküm ilet bir yola kim ol �eh-süvâr Hûn-� ‘u��âk� döküp hâk-i rehe pâ-mâl ider

68

52a 3 Sen kebûter �âd u fârig-bâl seyrân eyle kim Yâre cân mürg�yla göñlüm nâmesin irsâl ider

4 Ehl-i hâli k�lsa ger â�üfte zülfüñ vechi var Bilmezin hâlüñ neden diller perî�ân-hâl ider

5 Dîde levh-i sîneme her dem döker ya�dan rakam Nokta-i hâl-i lebüñ âh�r beni remmâl ider

6 Her hadeng-i gam ki kavs-i çerhden bulur kü�âd Kar�ular göñlüm Sehâbî an� istikbâl ider

126

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ruhlar� üstinde ebrû-y� hilâl-âsây� gör Mü�g-i terden safha-i hüsnindeki tugrây� gör

2 Görmedüñse mihr-i tâbân üzre ger mü�gîn-sehâb ‘Âr�z-� dil-berde ey dil zülf-i ‘anber-sây� gör

3 Gözle nahl-i kâmet-i yâr üzre fettân gözlerin Bir nihâl üstinde iki nergis-i �ehlây� gör

4 Gevher-i maksûd kim old� nazardan nâ-bedîd Dîde gözler sen dahi ey e�k var aray� gör

5 Zâhidâ mey-hâneye bir kez güzer k�l dünyede Hûrî seyr it bak kusûra cennetü’l-me‘vây� gör

6 ‘Â��k u ma‘�ûk remzin añla seyr it bezmde Hâl-i pervâneyle sûz-� �em‘-i bezm-ârây� gör

7 Cân nisâr eyler Sehâbî yol�na bakmaz geçer Ol �eh-i hûbâna bak bu nâz u istignây� gör

127

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

52b 1 Elif kaddüm ham iden ya gibi ka�uñ kemân�dur Degül sînemde dâgum nâvek-i gamzen ni�ân�dur

2 Gelüp ihyâ ider gitdükçe bî-cân cism-i ‘u��âk� Hadengüñ ey ka�� ya ‘â��kuñ rûh-� revân�dur

3 Dile pervâz idüp gelse ‘aceb mi tîr-i gam her dem Ki bu vîrâne bûm u derd ü mihnet â�iyân�dur

4 Sararm�� beñzi âh-� serd idüp gözden akar ya�� Rakîbüñ nev-bahâr-� ‘ömrinüñ vakt-i hazân�dur

5 Sehâbî �i‘rini ‘arz itse hâk-i pâyiñe �âhum Kabûl it an� zîrâ ‘âlem-i gayb armagân�dur

128

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

69

1 Senüñ peykân-� tîr-i nâveküñ cismümde cânumdur Hadengüñ ey kemân-ebrû benüm rûh-� revânumdur

2 Dü-tâ kaddümle âhumdan rakîbâ k�l hazer kim ben �ikâr-endâz-� ‘��kam ol benüm tîr ü kemânumdur

3 Binâ-y� bî-bekâ-y� dehre göñlüm ola m� mâyil Benüm kim fakr mülkinde fenâ kasr� mekânumdur

4 ‘Acebdür ger vücûdumdan ecel dahi ni�ân bulsa Ki ‘âlemde ‘adem didükleri nâm u ni�ânumdur

5 Sehâbî beñzedürsem hancer-i �âha ‘aceb sanma Fesâhat mülkini teshîr iden tîg-� zebânumdur

129

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

53a 1 Giryeyle yir yüzin tolu seyyâre k�ld�lar Anlar ki hâl-i zâruma nezzâre k�ld�lar

2 Sen mâh olal� felek-i hüsne ey perî Kaddüm hilâl ü e�kümi seyyâre k�ld�lar

3 Tîr-i cefây� sîneme gönderdi hûblar Derdüm bilüp terahhum idüp çâre k�ld�lar

4 Göñlüm benümle yâr idi ‘âlemde âh kim An� dahi benüm gibi âvâre k�ld�lar

5 Mutrib Sehâbî �i‘rini gûyâ okud� kim Bezm ehli gül gibi yakalar pâre k�ld�lar

130

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Görinen fark-� Mecnûn üzre sanma berk-i âh�dur �eh-i mülk-i gam olm�� ba�da ol zerrîn külâh�dur

2 Hilâl-i ‘�yd-ve� zâr olmadan evc-i mahabbetde Murâd� Vâm�k-� â�üftenüñ ‘Azrâ nigâh�dur

3 Bul�nmaz yir hayâl-i gayra çe�müm çe�me-sâr�nda Ki bu ser-çe�me �imdi bir perînüñ halvet-gâh�dur82

4 Meh-i ruhsâr�n� pinhân iden agyâr çe�minden Degül zülf-i siyâh� ehl-i ‘��kuñ dûd-� âh�dur

5 Sevâd-� a‘zam-� ehl-i hakîkatdür dil-i ‘ârif Buña inkâr iden sûfî tarîkat rû-siyâh�dur

6 Dür-i dendân ile la‘l-i leb-i yâr ârzûs�ndan Dökerler çehrem üzre gözlerüm geh la‘l gâhî dür

7 Halâs itdi k�l�c� cânum� kayd-� vücûdumdan Zebân-� hâl ile yârüm Sehâbî ‘özr-hwâhîdür

82Metinde “ alvet” �eklinde yaz�lm��t�r.

70

131 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

53b 1 Kaddüñ riyâz-� nâzda bir nahl-i mîvedür Kim bergi nâzdur güzelüm bâr� �îvedür

2 Her ki�i kendüyi zen-i dünyâya er sanur Bu turfe-hâldür ki o mekkâre bîvedür

3 Ten tag�n a�mayan varamaz ‘��k mülkine Zîrâ ki ten bu yolda hatarlu girîvedür

4 Râh-� talebde gû�i�-i perrân ne fâyide Keyhusrev’üñ çü hât�r�nuñ meyli Gîv’edür

5 ‘Âr eyleme Sehâbî ile ihtilâtdan An� �ehâ rakîb-s�fat sanma lîvedür

132

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Füsûn-� ‘��kum� halk-� cihân efsânedür dirler Perî-ve�ler beni mecnûn sanup dîvânedür dirler

2 Mahabbet nakdini â�üfte-dillerden taleb k�l kim Mekân-� genc ekser gû�e-i vîrânedür dirler

3 Hümâ-y� ‘��k seyr itmez fezâ-y� zühd ü takvâda Anuñ pervâz-gâh� sâhat-i mey-hânedür dirler

54a 4 Görenler sûzi�-i �em‘-i �eb-efrûz� nedendür kim Tutu�up âte�-i ‘��ka yanan pervânedür dirler

5 Sehâbî mürg-� rûh� sayd ider sayyâddur gerdûn Nücûm ü keh-ke�ân� anda dâm u dânedür dirler

133

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ol sehî-kad kim elif-ve� hasreti cânumdadur Cilve-gâh� cûy-bâr-� çe�m-i giryânumdadur

2 Göñlümüñ ebvâb-� rahmetdür aç�lm�� üstine Çâkler kim hancerinden cism-i ‘uryânumdadur

3 Sîneme gönderdi tîrin geldi ârâm itmedi Geçdi göñlümden velîkin ac�s� cânumdadur

4 Bagladum Ya‘kûb-ve� ‘��kuñla ülfet �öyle kim Yûsuf’um gûyâ benümle beytü‘l-ahzân’umdadur

5 Bir münevver dîdedür gözler visâl eyyâm�n� Her �erer kim �âm-� gamda âh-� sûzânumdadur

6 Ey Sehâbî mahzen-i genc-i me‘ânîdür gönül Bil ki miftâh� kef-i �âh-� sühan-dânumdadur

71

134 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Kemend-i âh ile dil kasr-� dilsitâna ç�kar O nerdübân ile dîvâne âsumâna ç�kar

2 T�bâk-� çerhe �eb-i gamda za‘f ile nâlem Ç�kar �u resm ile kim t�fl nerdübâna ç�kar

54b 3 Çü sem‘-i yâre mekân�nda irmedi âhum Baña ne fâyide andan ki lâ-mekâna ç�kar

4 Zebân degül dehenümden ‘�yân ki �u‘le-i �evk Yakar vücûdum� ol rahneden zebâne ç�kar

5 Sehâbî seyr idelüm bûstân� ol sâ‘at Ki t�fl-� gonce-i nev-reste gül-sitâna ç�kar

135 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Rakîb gelse kenârumdan ol nigâr gider Hazân bürûdeti iri�se nev-bahâr gider

2 Sipâh-� sabr u karâr ile varsa kûy�na dil Sipâh-� sabr perî�ân olur karâr gider

3 Sunulsa mey baña zâhid içersem eyleme ‘ayb Ayag gelse ele elden ihtiyâr gider

4 Akar ya�� gözümüñ cân revân olur tenden O demde kim nazarumdan o gül-‘izâr gider

5 �kâmet itme cihân gül-�eninde kim her dem Sehâbî anda hezârân gelür hezâr gider

136

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dil kat� mesrûrdur beñzer yine cânân gelür Hâne-i merdüm-ni�în çe�müme mihmân gelür

2 Kalbe ‘��k itdi ‘azîmet gitdi andan sabr u hû� K�ld�lar hâlî sarây� gördiler sultân gelür

55a 3 Seyr-i gül-�enden ne hâs�l rûy-i zîbâ olmasa Bâg-� cennet ‘â��ka dîdârsuz zindân gelür

4 ‘I�k yol�nda baña ey H�zr hem-râh olma kim Terk-i cân itmek saña mü�kil baña âsân gelür

5 Ey Sehâbî derd haylinden melâlet çekme kim Vâris-i mülk-i Süleymân ‘Îsî-i devrân gelür

137

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

72

1 Yiti�di bâd-� sabâ dehre virdi bûy-i bahâr Ziyâde old� göñüllerde ârzû-y� bahâr

2 Me�âm-� cân-� cihân� mu‘attar itdi yine Nesîm-i gâliye-âmîz [ü] mü�g-i bûy-i bahâr

3 Dürüldi defter-i dey kond� künc-i nisyâna ‘Anâdil ideli âgâz-� güft ü gûy-� bahâr

4 �ükûfe-i gül ü lâleyle seyr k�l ki yine Derildi bâga civânân-� sâde-rûy-i bahâr

5 ‘Adem riyâz�na pervâz k�ld� mürg-� �itâ Sehâbî sem‘ine iri�di hây u hûy-� bahâr

138

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Beni zillet türâb�nda koyan serv-i revânumdur Vücûdum gark iden kana nihâl-i erguvânumdur

2 Bükülse kâmetüm dâl olsa sanma pîrlikden83 kim Ham iden ya gibi an� büt-i ebrû-kemânumdur

55b 3 Civân u pîrden kim taht-� fermânundadur ‘��kuñ Birisi ‘akl-� pîrümdür biri baht-� civânumdur

4 Senüñ gül-gûn olup çehreñ benüm zerd old� ruhsârum Senüñ fasl-� bahâruñdur benüm vakt-i hazânumdur

5 Cünûn erbâb� añmazlar hadîs-i Kays-� mecnûn� Sehâbî söylenen dillerde �imdi dâstânumdur

139

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sanma kim sûret ile yâr Mesîhâ-demdür Rûhdur sûret ü ma‘nîde Mesîh âdemdür

2 Dir gören hokka-i la‘l içre dür-i dendân�n Sadef-i goncede pinhân güher-i �eb-nemdür

3 Dîde vü dil ola m� mâhuma menzil heyhât Dil tolu âte�-i gam dîde ise pür-nemdür

4 Bâde ten hânesini virse ne gam seyl-âba Sînede ‘��k esâs� kat� müstahkemdür

5 Añmazuz nâm-� hilâli göricek ebrûs�n Ey Sehâbî bilürüz kadr-i meh-i nev kemdür

140

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

83Metinde ‘pîrli�den’ �eklindedir.

73

1 Hüsnüñ �eb-i firâkda subh-� necâtdur Gîsûlaruñ nümûne-i Kadr u Berâtdur

2 Rû�en-fürûg lem‘a-i mihrüñledür senüñ Ger hân-kâh-� �eyh u eger Sûmnât’dur

56a 3 Tîguñ �ehîd-i ‘��ka bag��lar hayât-� nev Old� ‘�yân ki ‘ayn-� zülâl-i hayâtdur

4 Kor zülf-i yâri turre-i havrây� vasf ider Vâ‘iz fesânesi ne ‘aceb türrehâtdur

5 Sürme bisât-� ‘��ka feres kim bu ‘arsada Ferzâne-i yegâne olan �âh mâtdur

6 Dil zât�nuñ s�fât�na vâk�f degül h�red Kim mazhar-� tecellî-i zât u s�fâtdur

7 �i‘rüm Sehâbî vird-i zebân olsa vechi var Zîrâ füsûn-� sihr degül vâridâtdur

141

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dil-h�râ��n sînem üzre yârelerden bildiler Bagrumuñ kan oldug�n bu çe�m-i terden bildiler

2 Dilde pinhân itdügüm ‘��k� gözi câdûlara Â�ikârâ itmeyem dirdüm nazardan bildiler

3 Kûy�n� giryân tavâf itdüm nihân agyârdan Anda çe�mümden akan hûn-� cigerden bildiler

4 Bilmedi mûy-i miyânuñ remzini vehm ü hayâl Hallini ol ‘ukdenüñ ‘akd-i kemerden bildiler

5 Çekdügüm derdi firâkuñ gicesi bîdârlar Nâle-i �eb-gîr ile âh-� seherden bildiler

6 Ey Sehâbî zâhid-i hu�k añlam��d� il beni �imdi lutf-� tab‘um� bu �i‘r-i terden bildiler

142

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

56b 1 E�k-i agyâr� görenler sîm-i bî-g�� sand�lar Vech-i ‘u��âk� zer-i mag�û� [u] rû-ke� sand�lar

2 �u‘le-i dil kûy-� yâr etrâf�n ald� �öyle kim Mâh�muñ egnindeki dîbây� zer-ke� sand�lar

3 Çerha âhum dün gice bir vech ile çekdi ‘alem Kim yakar âfâk� ser-tâ-ser bu âte� sand�lar

4 Pâre k�ld� dil mahabbet-nâmesin mahbûblar Bilmeyüp mazmûn�n� an� mü�evve� sand�lar

5 �öyle deng old� Sehâbî bengden sûfî ki halk Muhtesib gibi görüp an� da serho� sand�lar

74

143

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Râh-� gamuñda ey gül-i ra‘nâ �ükûfe-vâr Old� sefîd hasret ile çe�m-i intizâr

2 Eyler nezâre çe�m-i �ehîdân-� ‘��kdur Sahrâda lâle kim görinür mevsim-i bahâr

3 Mecmû‘a-i güle nazar it bezm-i bâga gel Rengîn gazeller ile i�it nagme-i hezâr

4 Mir’ât-� âba her yaña nezzâre itmege Gül-çihrelerle dold� yine tarf-� cûy-bâr

5 Zânû-y� gamdadur ba�� miskîn benef�enüñ Olm�� benüm gibi gam-� zülfüñde sûgvâr

57a 6 Dâg-� siyâh sanma derûn�nda lâlenüñ Olm�� �afakda kevkeb-i bahtumdur â�ikâr

7 Bâga seher sabâ gelicek k�ld� yol�na Ebr ü gül ü �ükûfe dür ü sîm ü zer nisâr

8 Virdi meger nüvîd ki ‘azm itdi gül-�ene Mihr-i sipihr-i devlet ü dîn z�ll-i Kirdigâr

9 Sultân-� Rûm u �âh-� ‘Acem ser-ver-i ‘Arab Fermân-dih-i mülûk ü selâtîn-i rûzgâr

10 Olm�� Sehâbî �âm u seher sahn-� bâgda Vird-i zebân-� fâhte vü nagme-i hezâr

11 Olsun müdâm gül-bün-i ikbâl ü devleti Handân u sebz ü tâze vü sîr-âb ber-karâr

144

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Fe‘ûlün

1 Diyâr-� hüsne hattuñ çekdi ‘asker Melâhat ki�verin k�ld� müsahhar

2 Sipihr ü seb‘a-i seyyâre gibi Saña old� müsahhar heft ki�ver

3 ‘�tâbuñ cân-sitân lutfuñ revân-bah� ‘�zâruñ dil-rübâ gamzeñ dil-âver

4 Kadüñ Tûbâ cemâlüñ bâg-� R�dvân Lebüñ Kevser kelâmuñ âb-� Kevser

5 Letâfetde dehânuñ çe�me-i nû� Tekellümde lebüñ �ehd-i mükerrer

57b 6 Ne semte kim k�lur râyüñ teveccüh Se‘âdet reh-berüñdür baht yâver

7 Teninden ba�� dûr olsun Sehâbî Rikâb�ndan �u kim dûr olmak ister

75

145

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Dem ola m� ki ‘anâdil terennüm eyleyeler Harîm-i bâgda güller tebessüm eyleyeler

2 Zebân-� hâl ile hayl-i �ükûfe �âh-� güle Cefâ-y� cünd-i �itâdan tazallüm eyleyeler

3 Bahâr mu‘cize izhâr k�lsa ‘Îsî-vâr Bizümle gonce-dehenler tekellüm eyleyeler

4 Derilse mecma‘ idüp bir yire perî-ve�ler Rakîbi dîv-s�fat aradan güm eyleyeler

5 Sehâbî berd-i deyi def‘ iderdi âte�-i mey Bolay ki mey-kede ehli terahhum eyleyeler

146

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Gam-� hicrân-� yâri haste-i hicrân olandan sor �itânuñ �iddet-i keyfiyyetin ‘uryân olandan sor

2 Ten-i hâkümle hâl-i bâd-� âh� gird-bâd-âsâ Belâ de�tinde Mecnûn-vâr ser-gerdân olandan sor

3 Hayâl-i nergisüñle mâ-cerâ-y� çe�m-i bîdâr� Ser-i kûyuñda her �eb-tâ-seher giryân olandan sor

58a 4 Gubâr-� hatt u zülfüñle benüm keyfiyyet-i hâlüm Göñül didükleri â�üfte vü hayrân olandan sor

5 Hakîkat gevheri mâhiyyetin ger bilmek isterseñ Sehâbî cûy-bâr-� dîdesi ‘ummân olandan sor

HARFU’Z-ZÂ’

147 Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Cünûnum mübtelâ-y� zülf-i cânân olmayan bilmez Perî�ân-hât�ruñ hâlin perî�ân olmayan bilmez

2 Ne bilür müdde‘î kapuñda h�dmet resmini k�blem Tarîk-� hacc-� �slâm� müselmân olmayan bilmez

3 Lebüñsüz gül gibi nû� itdügüm hûn-âbeyi her dem Derûn� gonce-ve� endûh ile kan olmayan bilmez

4 Taleb de�tinde ehl-i derd hâlin gird-bâd-âsâ Dilâ ser-ge�te-i kûh u beyâbân olmayan bilmez

5 Vefâ erbâb�na eyler cefâ ol bî-vefâ zîrâ Ki rahmet çâ�nîsin ehl-i ‘isyân olmayan bilmez

76

6 Mahabbet tekyesinde dostum abdâll�k resmin Libâs-� ‘âfiyetden cismi ‘uryân olmayan bilmez

7 Sehâbî kadr-i subh-� dil-gü�â-y� vasl-� cânân� Giriftâr-� belâ-y� �âm-� hicrân olmayan bilmez

148

Mef‘ûlü Mefâ‘îlün Mef‘ûlü Mefâ‘îlün

1 ‘U��âka neden sâkî bu lutf-� ‘itâb-âmîz Keyfiyyet igen virmez mey kim ola âb-âmîz

58b 2 Gül-berg-i terüñ meyden gark-� ‘arak oldukça Olur leb-i �îrînüñ cüllâb-� gül-âb-âmîz

3 Pejmürde tenüm cânâ bulurd� hayât-� nev Cür‘añla eger hâküm olsa mey-i nâb-âmîz

4 Cân u ten ile göñlüm yâre nice irsün kim Cân ise gubâr-âlûd cism ise türâb-âmîz

5 Nakl itdi Sehâbî’nüñ cân� ten-i zâr�ndan Nukl-i leb-i dil-dâr� tâ gördi �arâb-âmîz

149

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sanma hâlîdür künûz-� ma‘rifetden sînemüz Gevher-i esrâr ile pürdür bizüm gencînemüz

2 Biz saña ‘arz-� mahabbet ideli agyâra hem Sînemüzde kalmayupdur zerre deñlü kînemüz

3 Dün bize lutfuñ görüp çok derd-i ser virdi rakîb Bâ‘is-i renc-i humâr old� mey-i dû�înemüz

4 Salsa hüsnüñ kalbüme pertev ‘aceb mi dostum Saykal-� mihrüñle sâf olm��durur âyînemüz

5 Geymedük zâhid Sehabî-ve� melâmet hil‘atin Bâdeye rehn olmay�nca h�rka-i pe�mînemüz

150

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Olal� deyr-i mugân sûfî ‘ibâdet-gâhumuz Deyr pîri �eyhümüzdür hem �efâ‘ât-hwâhumuz

59a 2 Zînhâr ey dil ‘ubûdiyyetde taksîr itme kim Bende-perverdür bizüm minnet Hudâ’ya �âhumuz

3 Âsitân-� yârdan kim evc-i ‘izzetdür bizi Yire çalma ey felek kim yirde kalmaz âhumuz

4 Bizden evvel gitdi ‘â��klar bakâ iklîmine Biz fenâ de�tinde kalduk kalmad� hem-râhumuz

77

5 Öpmek ister hâk-i der-gâhuñ Sehâbî rûz u �eb Budur ey �âh-� kerem kapuñda ‘�ey li’llâh’umuz84

151

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Benden firâk gicesi ahbâb ider gürîz Bilmem �eb-i firâk m� yâ rûz-� rüste-hîz

2 Âh idemem firâkda korkum bu nâ-gehân Eflâki yaka odlara bu âh-� germ-hîz

3 Hat m� ‘izâr-� yârda yâ ol sahîfeyi Zeyn itdi mü�g-i nâb ile bu zülf-i mü�g-bîz

4 Devr-i ruhuñda aglasam ey mâh itme ‘ayb Gül mevsimi ‘aceb mi sehâb olsa katre-rîz

5 Dil rûzgâr cevrine mu‘tâddur yüri Sen eyle rûzgâr ile ey müdde‘î sitîz

6 Bir zann ider kelâmum ile nazm�n� hasûd Altun ile yan�nda ber-â-ber gibi pe�îz

7 �i‘rüm selâsetin göricek eylemezdi kâl Ger müdde‘îde olsa idi k�l kadar temîz

59b 8 Hecrüñde hor görme Sehâbî siri�kini Zîrâ ki hu�k sâlde bârân olur ‘azîz

152

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Reh-i dil-dârda cân nakdini �ol kim nisâr itmez Mahabbet âte�inde zer gibi kalbin ‘ayâr itmez

2 Var ey bülbül mahabbet resmini pervâneden ögren Ki yanar �em‘a kar�u s�rr-� ‘��k� â�ikâr itmez

3 K�lan âvâre kûyuñdan beni agyâr cevridür Ki�i öz ihtiyâr�yla �ehâ terk-i diyâr itmez

4 Sabâdan dil nesîm-i vasluñ� gûyâ i�itmi� kim Yeler her cânibe bir yirde bir sâ‘at karâr itmez

5 Dür-i e�kin kapuñda �öyle bezl itdi Sehâbî kim O bezli bâgda bârân ile ebr-i bahâr itmez

153

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Â��k-� sâbit-kadem dil-dâr�n� terk eylemez Biñ cefâ vü cevr görse yârini terk eylemez

84Allah için bir �ey. Do�rusu ‘�ey’en li’llâh’d�r. �air burada vezin gere�i k�salt�larak kullan�yor.

78

2 Bâg-bân-� dehrden her dem çeker biñ dürlü cevr Fâhte serv-i sehî-reftâr�n� terk eylemez

3 Gül gerekse istimâ‘ itsün gerek gû� itmesün Bülbül-i â�üfte âh u zâr�n� terk eylemez

4 Baglad� zünnâr göñlüm küfr-i zülfüñ yâd�na Kâfir-i ‘��k old� ol zünnâr�n� terk eylemez

60a 5 Dem-be-dem artursa derdüñ ey göñül gam çekme kim Ol tabîb-i cân u dil bîmâr�n� terk eylemez

6 Vâz gelmem yârdan her nice kim baña rakîb Ey Sehâbî cevr idüp âzâr�n� terk eylemez

7 �sterem Hak’dan yok olsun bulmasun gamdan necât Ol �ehüñ yol�nda her kim var�n� terk eylemez

154

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 �em‘-ve� �u‘le-i cân-sûz ile bezm-ârâyuz Âte�e varmaga pervâne-i bî-pervâyuz

2 Bizi mahkûm u gedâ sanma ki biz85 ma‘nîde Hâkim-i mahkeme-i ki�ver-i istignâyuz

3 Telh-kâmuz ne ‘aceb hu�k-leb olsak zîrâ Ma‘rifet gevher-i bî-k�ymetine deryâyuz

4 Bizi ebnâ-y� zamândur diyü zann eyleme kim Ümmehât�na cihân ki�verinüñ âbâyuz

5 Ey Sehâbî bizi ednâ diyü kem bakma ki biz Vâk�f-� s�rr-� “denâ”86 kâ�if-i “ev ednâ”87yuz

155

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Fikr-i hâl-i yâr ile ho�-hâl olup hurremlerüz Cenneti bir dâne içün terk iden âdemlerüz

2 Hûn-i dilden gâh pürdür gâh hâlî çe�mümüz �öhret-i câm-� mey-i gül-gûne bâ’is Cem’lerüz

60b 3 Sürme nâ-mahrem sanup vâsluñ harîminden bizi Halvet-i esrâr-� “mâ evhâ”da88 biz mahremlerüz

85Metinde “bezm” �eklinde yaz�l�d�r, bu durum vezni bozdu�u ve beytin anlam� bu �ekilde daha tutarl� olaca��

dü�üncesiyle “biz” olarak okunmu�tur. 86“Sonra (Muhammed’e) yakla�t�, derken daha da yakla�t�”, Kur’ân, en-Necm sûresi, 53/8. Burada Hz.

Peygamber’in Mi‘râc’�ndan bahsedilmektedir. 87“O kadar ki (birle�tirilmi�) iki yaya aras� kadar, hatta daha da yak�n oldu”, Kur’ân, en-Necm sûresi, 53/9.

Burada Hz. Peygamber’in Mi‘râc’�ndan bahsedilmektedir. 88“Bunun üzerine Allah, kuluna vahyedece�ini vahyetti”, Kur’ân, en-Necm sûresi, 53/10. Burada Hz.

Peygamber’in Mi‘râc’�ndan bahsedilmektedir.

79

4 �evk-� esrâr-� lebüñle tekye-i tecrîdde ‘Âlemüñ zevk u sürûr�ndan geçen bî-gamlaruz

5 �steme bizden Sehâbî ‘akl etvâr�n ki biz Vâdî-i hayretde ser-gerdân olan ser-semlerüz

156

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Subh-� sâd�kdur fürûg-� câm ile her �âmumuz ‘Ayn-� mihr-i ‘âlem-ârâ olsa tañ m� câmumuz

2 Sâfi-yi vasl olmaz ise derd-i hecre kâni‘üz Biz belâ-ke� ‘â��kuz nâ-kâml�kdur kâmumuz

3 Dâne-i e�küm cihân� dutd� ser-tâ-ser velî Mürg-� tâli‘ olmad� bir dem dirîgâ râmumuz

4 Cân me�âm�n nükhet-i zülfüñ mu‘attar ideli Ey gül-i ra‘nâ sabâ-ve� kalmad� ârâmumuz

5 Turfe-hâletdür Sehâbî bu ki bezm-i yârda Ok�nur e�‘ârumuz ammâ añ�lmaz nâmumuz

157

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yâr mahzûn göñlümi feryâd kim �âd istemez Bendesin ol husrev-i bî-dâd âzâd istemez

2 Ârzû-y� makdemüñle göñlüm ey genc-i murâd Çâr-tâk-� cismi vîrân ister âbâd istemez

61a 3 Gû� iden hüsnüñle göñlüm k�ssa-i �îrînini Dâstân-� dil-ke�-i �îrîn ü Ferhâd istemez

4 K�ld� sabr u hû�dan hâlî hayâlüñ göñlümi Ki�verinde �âh-� ‘âdil ehl-i bî-dâd istemez

5 Çe�müñi gamzeñle yâr itme Sehâbî katline Kim sitem k�lmakda ol cellâd imdâd istemez

158

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �îve vü nâz ile ald� göñlümi bir serv-i nâz Kim cefâ vü cevri bî-haddür vefâ vü mihri az

2 K�ld� kûteh ‘âr�z�nda zülfüni bildüm yakîn Kim kamer devrinde olmaz kimsenüñ ‘ömri d�râz

3 �rmesün maksûda göñlüm k�bleden dönsün yüzüm Ger idersem Ka‘be-i kûy�n koyup ‘azm-i Hicâz

4 ‘I�kuma zühhâd vechi var inkâr itseler Kim hakîkatdür an� fehm eylemez ehl-i mecâz

80

5 El çeküp âzâde olg�l bûstân-� dehrden Serv-ve� ger olmag istersin Sehâbî ser-firâz

159

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sanma kim zâhid gibi genc-i selâmet beklerüz �ahne-i �âh-� gamuz �ehr-i melâmet beklerüz

2 Subha dek her gice tañ m� eylesek feryâd kim Kal‘a-i vîrâne-i ‘âlemde nevbet beklerüz

61b 3 Gözlerüz kûh-� belâdan kârbân-� gussay� Vâdî-i endûhda der-bend-i mihnet beklerüz

4 Saklaruz dil ki�verinde mihnet ü derd ü gam� Pâdi�âh-� ‘âlem-i ‘��kuz velâyet beklerüz

5 Ey Sehâbî gice vü gündüz kilâb-� yâr ile Âsitân-� devlet ü bâb-� sa‘âdet beklerüz

160

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Âr�z-� dil-dârsuz dil seyr-i bûstân istemez Tâlib-i dîdâr olan firdevs-i R�dvân istemez

2 Gizle zülfüñ aç yüzüñ zîrâ Kelîmullâh’dan �ol ki nâz�rdur Yed-i Beyzâ’ya su‘bân istemez

3 Âyet-i “fe’l-yedhikû”89 esrâr�n� fehm eyleyen Durmaz aglar kendüyi ‘âlemde handân istemez

4 Merd-i câhil aldanur dünyâ vü “mâ-fîhâ”s�na90 Mûr-� sâhib-ma‘rifet mülk-i Süleymân istemez

5 Zâhid-i hod-bîn hadîs-i ‘��k� itmez istimâ‘ Dîve beñzer fi’l-mesel k’âvâz-� Kur’ân istemez

6 Müdde‘îden ‘��k esrâr�n Sehâbî sorma kim Rind-i sâhib-ma‘rifet �eytândan îmân istemez

161

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Görmeyelden la‘lüñi ey gonce-i sîr-âb göz Çehrem üzre gül gibi her dem döker hûn-âb göz

62a 2 Sanma kim aglar hayâlüñ yol�na eyler nisâr Gâh la‘l-i nâb u gâhî gevher-i sîr-âb göz

3 �tdi seylâb-� siri�kümden ‘�yân deryâ-y� hûn Old� ol deryâda âhir kendüsi nâ-yâb göz

89“Art�k kazanmakta olduklar�n�n cezas� olarak az gülsünler, çok a�las�nlar”, Kur’ân, Tevbe sûresi, 9/82. 90Orada bulunan.

81

4 Hwâbdan bir tarfetü’l-‘ayn olmad� bîdâr baht Veh ki hergiz uyhu yüzin görmedi bî-hwâb göz

5 Merdüm-i çe�müm Sehâbî old� gark-� bahr-i hûn Olal� tûfân-� endûh u gama gird-âb göz

162

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yâr kûy�n istemez göñlüm cemâl-i yârsuz Cennetü’l-Me’vâ-y� ‘â��k n’eylesün dîdârsuz

2 Gözde her bir kirpügüm biñ hâr-� verd olsun eger Seyr-i gül-zâr eylesem ol serv-i gül-ruhsârsuz

3 Al�bilmezsiz metâ‘-� vasl� nakd-i zühd ile Tutalum zâhid cihânda mâlik-i dînârsuz

4 Ol büt-i Çîn ger bu yüzden gösterürse zülfini Ehl-i takvâ içre kalmaz bir ki�i zünnârsuz

5 Dil hezârân cevr ile gitmez der-i dil-dârdan �imdi bildüm ki olur ‘â��k Sehâbî ‘ârsuz

163

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Eyledüñ mihr-i cemâlüñle mü�erref hânemüz Re�k-i gül-zâr-� cinân old� yine kâ�ânemüz

62b 2 Sûretâ ma‘mûre-i dil gerçi bir vîrânedür Mahzen-i genc-i mu‘âyendür velî vîrânemüz

3 Çe�m-i ter her dem sunar hûn-âbe-i hasret bize Bir nefes olmaz tehî ol bâdeden peymânemüz

4 �ltifât itmez göñül dehrüñ harâb-âbâd�na Degme bir vâdîde eglenmez bizüm dîvânemüz

5 Hwâba vard�lar Sehâbî Vâm�k u Ferhâd u Kays ‘I�k bezminde meger gû� itdiler efsânemüz

164

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Hakkâ ki bir dem ol ruh-� ferhunde-fâlsuz Göñlüm degül elemsüz ü cânum melâlsüz

2 Fürkatde umsa vasluñ� göñlüm ‘aceb degül Olmaz firâk gicesi rûz-i visâlsüz

3 K�l tîr-i cevre sîne-i pür-hûnum� ni�ân Lây�k m�dur ki ola bu gül-�en nihâlsüz

4 Gül-�ende bûy-i sünbül-i zülf-i nigârdan Var m� ki bir benef�e ‘aceb infi‘âlsüz

82

5 Mest-i müdâma zecr neden muhtesib gibi Ey �eyh-i savma‘a hele siz ehl-i hâlsiz

6 Sanma Sehâbî kim ola makbûl-i ehl-i tab‘ Bir �i‘r-i tâze kim ola rengîn hayâlsüz

7 Dil virmez ehl-i dil ne kadar dil-rübâyise Bir mâh-rûya kim ola gunc u delâlsüz

165

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

63a 1 Bezm-i safâda gâh kadeh-nû�lardanuz Geh dürd-i câm-� derd ile bî-hû�lardanuz

2 Fürkatde âh-� nâlemüzi zâhir itmezüz Bülbül-s�fat harîfde hâmû�lardanuz

3 Yârân [u] â�inâ bizi yâd itmez old�lar Hayli dem old� hayl-i ferâmû�lardanuz

4 Dâmân-� vasluña elüm irmezse irmesün Her �eb hayâlüñ ile hem-âgû�lardanuz

5 Rû�en-zamîr ü sâf-derûn olsa öz ne var Âyîne-ve� Sehâbî ‘abâ-pû�lardanuz

166

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Fâ� old� râz-� dil ol�cak çâk sînemüz Aç�ld� halk-� ‘âleme kar�u defînemüz

2 Biz �ol Sikender-âyet [ü] Cem�îd-me�rebiz Kim câm-� sâf-bâdedürür âb-gînemüz

3 Tûfân-� e�k fülk-i tene itmedi zarar Beñzerse tañ m� ke�tî-i Nûh’a sefînemiz

4 Hâsid ider bizümle ‘adâvet velî bizüm Yok sînemüzde kimseye bir zerre kînemüz

5 Sâkî sabûh� eyleyelüm irdi vakt-i subh �âyed ki zâyil ola humâr-� �ebînemüz

63b 6 Saçd� yol�nda dîde güher olmad� müfîd Yok yire old� sarf Sehâbî hazînemüz

167

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sûfî safâ-y� kalb bul�nmaz �arâbsuz Bulur m� hâne nûr u ziyâ âfitâbsuz

2 Teb-hâle zâhir olsa lebüñde ‘aceb degül Zîrâ zülâl degmede olmaz habâbsuz

83

3 Dil tîrüñi hisâb idemez tende kim olur Bârân-� rahmetüñ katarât� hisâbsuz

4 Zâhid bizi �arâb ile ta‘yîb eyleme Biz gerçi bâde-nû�laruz siz harâbsuz

5 Âh-� Sehâbî sem‘üñüze tañ m� irmese Ey sâkinân-� mey-kede ‘âlî-cenâbsuz

[HARFU’S-SÎN]

168 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ben gedâ ‘âlemde itmem saltanat tâc�n heves Ba�um üzre tâc-� devlet h��t-� kûy-� fakr bes

2 Ehl-i hâlüñ añlamaz râz�n meger kim ehl-i hâl Ney zebân�n bilmez illâ ‘ârif-i sâhib-nefes

3 Yaksa cismüm câna te‘sîr itse ‘��k olmaz ‘aceb Âte�e olur m� hâyil bir avuç hâ�âk u has

4 H�zra ba� egmez getürmez ‘ayn�na hayvân suy�n Hâk-i pây-i yâre �ol ‘â��k ki buld� dest-res

64a 5 Bî-nihâyetdür kavâfil �âh-râh-� ‘��kda Turfe-hâletdür ki irmez kimsenüñ sem‘ine ses

6 Ka‘be-i maksûda varan kârbân-� derd ile �öhret içün istemez bî-hûde feryâd-� ceres

7 Dutd� etrâfum Sehâbî tîr-i bârân-� belâ Mürg-� câna cism-i hâkî old� mânend-i kafes

169

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Göñlümüñ k�l mâ-cerâs�n çe�m-i pür-hûndan k�yâs �iddet-i hâl-i derûn� eyle bîrûndan k�yâs

2 Görmeyen ol meh-ve�i görsün benüm �eydâl�gum Eylesün Leylî cemâlin ‘��k-� Mecnûn’dan k�yâs

3 Kûy-� yâre irebilmezsüñ kemend-i âh ile Ey dil anuñ irtifâ‘�n eyle gerdûndan k�yâs

4 Bilmek isterseñ eger fakr u g�nânuñ rütbesin Eyle an� hâlet-i ‘Îsî vü Kârûn’dan k�yâs

5 Sorma dil hâlin Sehâbî dîde-i giryân� gör Göñlümüñ k�l mâ-cerâs�n çe�m-i pür-hûndan k�yâs

170

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

84

1 La‘lüñi dil ârzû eyler dem-â-dem cân heves Baldan zenbûr usanmaz �ehd ü �ekkerden meges

2 Sînemi yir yir ki deldüñ nâvek-i bî-dâd ile �imdi mürg-� mihnete olm�� mü�ebbek bir kafes

64b 3 Gamzeden itmez hazer göñlüm tolanur zülfüñi Eylemez �eb-gerd olan ‘ayyâr pervâ-y� ‘ases

4 Gülme her dem aç�lup ey gonce-fem agyâr ile Sen gül-i tersin saña hem-dem yara�maz hâr u has

5 Cân diler bir dem cemâlüñ seyr idüp teslîm ola Gitme ârâm eyle ey rûh-� revânum bir nefes

6 Mihnet-i gurbetle yâr old� gam u endûh u derd Hayli mü�kil ger baña yâr olmasa feryâd-res

7 Ger tarîk-i ‘��ka sâlikseñ hevâdan vâz gel Ey Sehâbî menzil-i maksûda irmez bü‘l-heves

171

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Yüz virme gelse kar�uña âyîne-vâr �ems �ster ki ola hüsnüñe âyîne-dâr �ems

2 Hecrüm �ebinde rû�en olan �em‘-i âhdan Her subh-dem çerâg�n� ey meh yakar �ems

3 Zülfüñ ‘izâruñ âte�ine salmayayd� na‘l Yanmazd� nâr-� �evka olup bî-karâr �ems

4 Hur�îd nûr alur meh-i ruhsâr-� yârdan Gerçi ki mâha nûr virür müste‘âr �ems

5 Bir gün ki salsa ‘arsa-i da‘vâya esb-i nâz Fi’l-hâl ider hisâr-� felekden firâr �ems

6 ‘Arz eylese ‘izâr�n� ma‘dûm olur ya�um Encüm nihân olur ol�cak â�ikâr �ems

65a 7 �rdi Sehâbî cezbe baña Mevlevî-misâl Zâhir olal� ‘aynuma meczûb-vâr �ems

HARFU’�-�ÎN

172 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ey göñül ser-menzilüñ hâk-i der-i dil-dâr imi� Hâlüñe re�k eyledüm devletlü ba�uñ var imi�

2 Çe�m ü dilden âb u tâb eksük degül vuslat demi Vasl hem feryâd kim hicrân gibi hûn-hwâr imi�

3 Eyledi dil-dâr râz-� ‘��kum� agyâra fâ� Yâr sanurdum ben an� ol baña agyâr imi�

85

4 Dil h�red nakdin virüp alm�� cünûn kâlâs�n� Veh ki ol dîvâne bu sevdâya minnet-dâr imi�

5 Zühd ilinden eyledüm cem‘iyyet-i hât�r taleb Bilmedüm kim yiri anuñ hâne-i hammâr imi�

6 Zâhid-i zâhir-perestüñ ri�te-i tesbîhini Gördügüm sâ‘atde bildüm halka-i zünnâr imi�

7 Eylemez ass� zer-i ruhsâr sîmîn-berlere Tutalum zâhid Sehâbî mâlik-i dînâr imi�

173

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘I�k ile �evk ehlinüñ biñ dürlü râz� var imi� �em‘ ile pervânenüñ sûz u güdâz� var imi�

2 Meclis-i meyde sürâhî birle câmuñ dem-be-dem ‘Â��k u ma‘�ûk-ve� nâz u niyâz� var imi�

65b 3 Mâ-sivâdan el yudum k�ldum tahâret e�k ile Mezheb-i ‘��kuñ bu �art üzre namâz� var imi�

4 Göz yumup aç�nca yagma k�ld� göñlüm ki�verin Gamze-i yârüñ ‘acâyib türk-tâz� var imi�

5 Dil �ikâr old� kebûter-ve� kapuñda zülfüñe Bu fezânuñ dil-rübâ bir �âh-bâz� var imi�

6 Kaddüñe dil baglayup zülfüñe ber-dâr olanuñ Devlet-i pâyende vü ‘ömr-i d�râz� var imi�

7 Ey Sehâbî yârdan kâm istemez göñlüm ki halk Dimesünler ‘��k�nuñ bûy-i mecâz� var imi�

174

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bezm-i ‘��kuñ bir dolu kanlu �arâb� var imi� Kim ser-i ‘u��âkdan anuñ habâb� var imi�

2 Ârzû-y� dâne-i hâl-i lebüñle ey perî Mürg-� cânuñ habs-i tende �zt�râb� var imi�

3 ‘Â��k oldum ârzû-y� vuslatuñla bilmedüm Kim gam-� hicrân gibi ‘��kuñ ‘azâb� var imi�

4 Tutd� dünyây� ya�um yakd� sipihri nâr-� âh Gözlerümle göñlümüñ ho� âb u tâb� var imi�

5 Cür‘a-i vasl içmeden peymâne-i ‘ömr old� pür Bilmedüm hayfâ ki devrânuñ �itâb� var imi�

6 Mâni‘ old� rûy-i yâri görmeden kayd-� vücûd Dîde-i cânuñ dirîgâ kim hicâb� var imi�

66a 7 Ey Sehâbî katre katre e�kümi seyr eyleyen Didi bu bahruñ ‘aceb dürr-i ho�-âb� var imi�

86

175

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Ten-i fersûde hâk olm�� yoluñda üstühwân kalm�� Melâmet tîrine ol hâk içinde bir ni�ân kalm��

2 Kurud� e�k-i gül-gûnum ruh-� zerdüm gören dir kim Sov�lm��dur bu bâguñ gülleri berg-i hazân kalm��

3 Zamândan soñra �ol dil-haste[y]i sorsam gerek dirmi� Yakîn bildüm ki ‘ömrüm müddetinden bir zamân kalm��

4 Benem ser-ge�te-i sahrâ vü kûh-� ‘��k ‘âlemde Hemân Ferhâd u Mecnûn’dan kuru nâm u ni�ân kalm��

5 Sehâbî hasteñi sor kim senüñ fikr-i dehânuñla Vücûd�ndan benüm rûh-� revânum bir kemân kalm��

176

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Lebüñsüz gonce-ve� dem-beste göñlüm gark-� hûn olm�� Siri�küm ey gül-i ra‘nâ gamuñdan lâle-gûn olm��

2 Beyabân-� belâda kârbân-� mihnet ü derdde Vücûdum mülkine âhum �u‘â‘� reh-nümûn olm��

3 Binâs� olmasun vîrân diyü seyl-i siri�kümden Hadeng-i âh-� sînem hâne-i çerhe sütûn olm��

4 Felekden umma resm-i mihr ü âyîn-i vefâ ey dil Mey-i ‘ay� isteme bir �î�eden kim ser-nigûn olm��

66b 5 Sehâbî üzre ey ebr-i kerem bârân-� ihsânuñ Tera��uh itmeyelden âte�-i gamdan zebûn olm��

177

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Döker hecrüñde çe�müm âb-� hasret hwâbdan geçmi� Ter olm�� dâmen-i merdüm meger ol âbdan geçmi�

2 Nezâketle beni pîr-i mugâna geçmek isterler Baña bühtân idenler kim �arâb-� nâbdan geçmi�

3 �inâverlik tarîkin t�fl-� e�kümden su’âl it kim Gözüm bahrî gibi bir pür-hatar gird-bâddan geçmi�

4 Ziyâlendürmege dil hânesin bir turfa revzendür Ni�ân-� tîr-i cevrüñ kim ten-i pür-tâbdan geçmi�

5 Melâmet külhan� ‘uryân�na ‘arz-� libâs itme Ki ol hâkisterî hil‘at geyüp sincâbdan geçmi�

6 Serî‘u’s-seyr bir peyk-i cihân-peymâdurur âhum Ki meydân-� felekde mihr-i ‘âlem-tâbdan geçmi�

87

7 Sehâbî’nüñdürür �âhum bu gün meydân-� da‘vâ kim Semend-i tab‘ ile hayl-i ülü’l-elbâbdan geçmi�

178 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ne�vesüz her cânibe meyl itme ey dil âb-ve� Âte�-i cân-sûz ile cû� it �arâb-� nâb-ve�

2 Kûze-i eflâkden her katre kim nû� eyledüm Nâle-i zâr ile dökdi gözlerüm tolâb-ve�

67a 3 Dün gice seyrümde gördüm ol perî-ve� dilberi Gitmedi veh kim hayâli gözlerümden hwâb-ve�

4 Ka�lar� mihrâb�n� görseydi zâhid bir nazar Döndürürdi k�ble semtinden yüzin mihrâb-ve�

5 �stemez sincâb ‘â��k kim fenâ hâkisteri Ey Sehâbî cismüm üzre görinür sincâb-ve�

179

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gamzesin ol ka�� ya tîrine peykân eylemi� Sînemüñ dâg�n göñül ol tîre kalkan eylemi�

2 Zülfüni k�lm��dur evvel mecma‘-� erbâb-� dil Soñradan göñlüm gibi an� perî�ân eylemi�

3 Gonce la‘linden haber alm�� gibi gül-�ende kim Bagr� gamdan hûn olup çâk-i girîbân eylemi�

4 Manzar-� çe�mümde ârâm eyle ey göz merdümi Kim göñül ma‘mûresin gam hayli vîrân eylemi�

5 Encüm-i e�küm ‘�yân olm�� durur tâ dîdeden Tal‘atüñ hur�îdini eflâk pinhân eylemi�

6 M�sr-� hüsnüñ iftirâk� ey meh-i Yûsuf-likâ Çe�m-i ‘âlem-bînüme dünyây� zindân eylemi�

7 Tende dâg-� âte�în sanma Sehâbî kim baña Ol �eh-i hûbân k�z�l altunlar ihsân eylemi�

HARFU’S-SÂD

180 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

67b 1 Belâ-y� zühd ü riyâdan �u kim dilerse halâs Kadeh du‘âs�n� vird eylesün ma‘a’l-ihlâs

2 ‘Avâm kavlini gû� eyleyüp kabûl itme Dilerseñ olmaga makbûl-i nâs misl-i havâs

3 Belâ vü derd ile �âdam ki lutf-� ‘âm�ndan Harîm-i dilde �eh-i ‘��k itdi sohbet-i hâs

88

4 Ümîd gevherine irmedüm velî oldum Bihâr-� e�küm içinde gözüm gibi gavvâs

5 Sehâbî dökdi yire hûn-� merdüm-i çe�mi Efendi hancer-i gamzeñle an� eyle k�sâs

181

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Himmetle ayaguñ yüri bu nüh k�bâba bas Ya‘nî yüzüñ cenâb-� �eh-i kâm-yâba bas

2 Kayd ile ey dil olma mukayyed mücerred ol Pâyüñ elif-misâl ser-i âfitâba bas

3 Vîrânedür ümîd-i kudûmüñle mülk-i dil Ey genc-i hüsn gel kerem it ol harâba bas

4 Ey serv-i ser-firâz ten old� yoluñda hâk Nâz ile cilve k�l kademüñ bu türâba bas

5 Gelse rakîb bezme Sehâbî habîb ile Yâri kenâre çekmege an� �arâba bas

182

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

68a 1 Yâ nâz ile ayaguñ� çe�m-i pür-âba bas Yâ genc-vâr genc-i derûn-� harâba bas

2 Döndi rikâba yâd-� kudûmüñle gözlerüm Ey �eh-süvâr-� hüsn ayaguñ rikâba bas

3 Kat‘ itse yâr ba�uñ� ey zülf vechi var Kim dir saña ayaguñ uzadup kitâba bas

4 Yâr añlam�� nifâkuñ� bir dahi ey rakîb Cânuñ var ise ol der-i devlet-me’âba bas

5 Bildüñ Sehâbî k�ble-i ‘��k ol cenâb imi� Var ‘acz ile niyâz yüzin ol cenâba bas

HARFU’H-HÂD

183 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 La‘l-i dür-bâruñ degül mi cevher-i cândan garaz Lutf-� güftâruñ degül mi âb-� hayvândan garaz

2 Telh ise sûfî mey-i sâfî safâs�n seyr k�l Kim ziyâ vü nûrdur hur�îd-i rah�ândan garaz

3 Gâfil olma dost zikrinden dilâ hecrinde kim Yâd-� dilberdür dem-i âhirde îmândan garaz

89

4 Yâre yir yir yâresin ‘arz eylemekdür sînemüñ Her tarafdan gül gibi çâk-i girîbândan garaz

5 Sür yüzüñ bir vech ile ol mest-i nâzuñ pây�na Ey Sehâbî kim ‘adû fehm itmesün andan garaz

HARFU’T-TÂ’

184 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

68b 1 Zâhir olsa hâller yirinde haddüñ üzre hat Vechi var zîrâ ki hattuñ noktadur asl� fakat

2 Mihr-i hüsnüñ üzre hâlüñden ta‘accüb k�lmaz�n Resmdür kim yaz�lur �ems üstine mâhum nukat

3 Buld� zînet âsitânuñ seyl-i e�kümden velî M�sr’a âb-� Nîl’dür revnak viren Bagdâd’a �at

4 Mâh-� ‘�yd� gökde eylermi� müneccim cüst ü cû Tâk-� ebrûñ� görüp sanm�� hilâl itmi� galat

5 Ey Sehâbî mâ-sivâ elvâh�na çekdüm kalem �imdi müsbet levh-i dilde nâm-� dil-berdür fakat

HARFU’Z-ZÂ’

185 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Mizâca virdi humâr-� seher keder vâ‘iz Zamân-� pend degül va‘zuñ� gider vâ‘iz

2 Döner cahîme na‘îm irer anda hûra kusûr Cezâ güninde çekersem ben âh eger vâ‘iz

3 Baña rahîk ile tesnîmden haber virme Ki râh-� ‘��k beni itdi bî-haber vâ‘iz

4 Meger hadîs beyân itdüñ ol dehenden kim Mutavvel-i sühanuñ old� muhtasar vâ‘iz

5 Mezâd-� ‘��ka ilet sûz u derd ecnâs�n Degül metâ‘-� riyâ anda mu‘teber vâ‘iz

6 ‘Azâb-� rûz-� cezâdan bizi ider tahvîf Bizümle anda bul��maz gibi meger vâ‘iz

69a 7 Semâ‘ u va‘z ile zühhâd vecd ü hâl itsün Beyâz-� �eyb Sehâbî baña yiter vâ‘iz

HARFU’L-‘AYN

186 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

90

1 Ba� çekdi yâre kar�u meger encümende �em‘ Kim old� tîg-i haclet ile ser-fikende �em‘

2 Ma‘nîde göyinür özi pervâne hâline Eyler egerçi sûret-i zâhirde hande �em‘

3 Gül efserin güc ile sabâ kapmasun diyü Fânûs yakd� lâle vü nergis çemende �em‘

4 Ger olmayayd� �u‘bede ehli sabâha dek Saklar m� idi her gice âte� dehende �em‘

5 Âb-� hayât isteyü ‘azm itdi zulmete �ster H�z�r gibi ola câvîd zinde �em‘

6 Gam-hânemüz çerâg-� �eb-efrûz istemez Besdür �u‘â‘-� mâh bu beytü’l-hazen’de �em‘

7 Geçmi� serîr-i ‘izzete zerrîn külâh ile Olm�� gibi Sehâbî �eh-i Rûma bende �em‘

8 Fermân-revâ-y� dehr ki emr itse Rûmdan Bâd-� sabâ yakard� söyinse Huten’de �em‘

187

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Külbe-i târumda bir �eb kim yakar ahbâb �em‘ Dûd-� âh-� subh-gâhumdan olur nâ-yâb �em‘

69b 2 Teb deminde ol�maz bir dem benümle hem-ni�în Kim erir sûz-� derûnumdan getürmez tâb �em‘

3 �u‘le-i sûz-� dil-i pervâneyi teskîn içün Dîde-i terden döker meclisde her dem âb �em‘

4 Âfitâbumla münevver olmayan bezmi göñül �stemez ger olsa anda mihr-i ‘âlem-tâb �em‘

5 Old�lar vâk�f Sehâbî sûz u e�kinden meger Kim yanar pervâne aglar dem-be-dem hûn-âb �em‘

188

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kâ�ki k�lsayd� cânum cism-i mahzûn� vedâ‘ Girmeyeydi yâr ile araya tîg-i ink�tâ‘

2 Yâre dil hâlin yazup ‘arz itmek isterdüm velî �stemem kim hâme ol ahvâle bulsun �tt�lâ‘

3 �ki dillidür kalem eyler ‘�yân dil râz�n� Kim dimi�ler “küllü s�rr�n câveze’l-isneyni �â‘”91

4 Ger cebîn ü ‘âr�zuñdan hayret alsam vechi var Bedr ile hur�îd mâ-beyninde olmaz ictimâ‘

91Bir s�r ikinci ki�iye geçerse yay�l�r.

91

5 Tîrüñ uc�ndan nizâ‘ eylerdi tende cân u dil Hançerüñ araya girdi eyledi kat‘-� nizâ‘

6 Var iken mutr�b sadâs� kimse gû� itmez sözüñ Va‘izâ bîhûde feryâd eyleme virme sudâ‘

7 Ey Sehâbî hâr u hâ�âk-i vücûdumdur viren �u‘le-i cân-sûz-� nâr-� ‘��ka her dem irtifâ‘

HARFU’L-GAYN

189 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

70a 1 Mey k�lur âdemi endûh-� cihândan fârig Sâk�yâ sun içelüm olalum andan fârig

2 Pîr k�ld� beni bir tâze civânuñ ‘��k� Eyledi ser-zeni�-i pîr ü civândan fârig

3 Lutf u kahr� baña manzûr degüldür halkuñ Oldum ey hwâce ben ol sûd u ziyândan fârig

4 Ne eser kald� göñülden ne ni�ân cânumdan ‘I�k k�ld� beni fikr-i dil ü cândan fârig

5 Lâ-mekân zirvesine k�ld� Sehâbî pervâz Mürg-� dil old� yine kayd-� mekândan fârig

190

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 N’eylesün �em‘-i münîri sâkin-i künc-i ferâg �u‘le-i �em‘-i derûnîdür aña her �eb çerâg

2 Tende bir yir kalmad� dâg-� gamuñla yanmaduk Âte�-i hecrüñde kor �imdi yine dâg üzre dâg

3 Sünbül-i zülfüñ esîri olal� kûyuñda dil Gitdi ba�umdan hevâ-y� gül-�en ü sevdâ-y� bâg

4 Gül ruhuñ seyr eyleyüp âvâzuñ� gû� itmege Nergis ü gül old�lar bezm-i çemende göz kulag

5 Nazm üslûb�nda bahs eyler Sehâbîyle rakîb Öykünür reftârda kebk-i h�râmân ile zâg

HARFU’L-FÂ’

191 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

70b 1 Sa‘y ile �ol ki harîm-i haremüñ k�ld� metâf Eylemez Ka‘beyi ‘ömrinde safâyile tavâf

2 Seyr-i ruhsâruñ içün sînemi k�ld� göñlüm Nâvek-i âh-� seher-gâh ile yüz yirde �ikâf

92

3 Tabl-� sînem dögülüp çekdi göñül sancak-� âh �tmek ister bu gice ahter-i bahtumla mesâf

4 �tse dil ‘��kuñ� izhâr ta‘accüb k�lma Bâde-i rû�eni pinhân idemez �î�e-i sâf

5 Ma‘nî-i âyet-i ruhsâr�n� vâ‘iz baña sor Ki anuñ mü�kilini ke�f idebilmez Ke��âf

6 Eylemez bâde-fürû� ile diyânet bahsin Var ise muhtesib-i �ehrde zâhid insâf

7 K�ymet-i ‘��kuñ� añlarsa Sehâbî añlar Kimse bilmez güherüñ kadrini illâ sarrâf

192

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �rdi rûz-� ‘�yd zâhid rûzeden olduk mu‘âf Gû�e-i mey-hânede k�lsak yiridür i‘tikâf

2 Ka‘be tavf� sa‘yile hâc� müyesser olmad� Gel berü deyr-i mugân� idelüm bârî tavâf

3 Bâdenüñ gül-gûn kümeytin sâk�yâ meydâna sal Kim sipâh-� hecr ile göñlüm mesâf ister mesâf

71a 4 Tîredür jeng-i küdûretden göñül âyînesi Saykal-� câm-� ne�ât-efzâyile k�l an� sâf

5 Havf-� hicrân mâni‘-i zevk-� huzûr-� vasldur “Yâ g�yâse’l-müstegîsîn neccinâ min mâ-nehâf”92

6 S�rr-� gaybîden dehânuñ nükte-perdâz olmasa Olmaz idi ehl-i diller içre bunca ihtilâf

7 Var iken cânuñ Sehâbî ‘��kdan lâf urma kim Mecma‘-� ‘u��âkda lây�k degül lâf-� güzâf

193

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Peykân-� yâre idemedüm sînemi hedef Nakd-i hayâtum old� bu sevdâ ile telef

2 Ruhsâr-� zerdi sürdi �u kim hâk-râh�na Buld� cihânda mihr-i d�rah�ân gibi �eref

3 Hûn-âb-� zahm-� hecr ile bir bahrdür derûn Kim anda ‘��k-� yâr güherdür göñül sadef

4 Her �eb ç�kar bu beyt-i hazenden feleklere Zahm-� firâk-� Yûsuf ile bâng-i vâ-esef93

92Ey s���nanlar�n s���lan�, bizi korktu�umuzdan kurtar. 93M�sra metinde “Yûsuf za�m-� firâ�iyle bâng-i vâ-esef” �eklindedir, vezin uymad��� için yukar�daki �ekilde

de�i�tirilmi�tir.

93

5 Cân ri�tesine ceng-i ecel virdi pîç ü tâb Zülfüñle olmad� göñül ahvâli ber-taraf

6 �hzâr ider müdâm göñül �âh-� ‘��k içün Sîm-i siri�k ile zer-i ruhsârdan tuhaf

7 Bezm-i belâda kâmet ile âh u sînemi K�ld� Sehâbî devr-i felek çeng ü nây u def HARFU’L-KÂF

194 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

71b 1 Old� gam göñlümde efzûn olmad� kem i�tiyâk Göñlümi hem âte�-i mihnet yakar hem i�tiyâk

2 E�k-i gül-gûnumla rûy-i zerdüme eyler rakam Mâcerâ-y� ‘��k-� dil-dâr� dem-â-dem i�tiyâk

3 Ger binâ-y� ten harâb olursa bulmaz ihtilâl Dilde kalm��dur esâs� �öyle muhkem i�tiyâk

4 �erh-i �evkum ger zebân-� ‘��k takrîr itmese Kimseler fehm itmeyüp kalurd� mübhem i�tiyâk

5 Çerh bir mâhuñ Sehâbî olal� ser-ge�tesi Kâmetin k�lm�� benüm kaddüm gibi ham i�tiyâk

195

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Iydden il �âd olup irdi baña nâ-�âdl�k Kim benümle itmedi ol meh mübârek-bâdl�k

2 Ey sa‘âdet mülkinüñ �âh� ne hâletdür bu kim Bende olanlar kapuñda istemez âzâdl�k

3 Sayd idüp cân mürg�n eyler hûn-� ‘u��âk� sebîl Hem bilür sayyâdl�k ol gamze hem cellâdl�k

4 Old� zülfüñden göñül �îrîn lebüñ �ûrîdesi �tdi ey Leylî-s�fat mecnûn iken Ferhâd’l�k

5 Ey Sehabî zû-fünûn�s�n cünûn etvâr�nuñ ‘I�k fenninde müsellemdür saña üstâdl�k

196

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

72a 1 Bahr-i ‘irfân seyr iderseñ hât�r-� dânâya bak Tâlib-i dürr-i me‘ânîyseñ var ol deryâya bak

2 Ba�um üzre dâg-� âte�-nâkümi nezzâre k�l Kûhsâr-� gamda aç�lm�� gül-i hamrâya bak

94

3 Pest-himmet olma ey dil baglama Tûbâ’ya dil Kâmet-i dil-dâr� seyr it ‘âlem-i bâlâya bak

4 ‘Âr�z-� yâr üzre zülfeyn-i kemend-âsây� gör Genc-i hüsni h�fz ider �ol iki ejderhâya bak

5 Göñlüñ aç�lsun gözüñ görsün dilerseñ zâhidâ Zevrak-� câma nazar k�l la‘l-gûn deryâya bak

6 Nâvek-i gamzeyle del ey ka�� ya dil hânesin K�l o revzenden nazar hâl-i dil-i �eydâya bak

7 Bilmek isterseñ Sehâbî ink�lâb-� ‘âlemi K�ssa-i �skender ü efsâne-i Dârâ’ya bak

197

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hâr-� gamla gonce-ve� bagrum� kan itdi firâk ‘Ayn-� hûn-bârumdan ol kan� revân itdi firâk

2 Çehrem üzre zerdl�k k’olm��d� zâhir za‘fdan E�k-i gül-gûnumla ser-tâ-ser nihân itdi firâk

3 Haste-i ‘��ka müfîd olmaz ‘ilâcuñ ey tabîb Kim an� gâyetde zâr u nâ-tüvân itdi firâk

72b 4 Ten yuvas�ndan uçurd� mürg-� cân� seng-i hecr Anda mürg-� rûh gibi â�iyân itdi firâk

5 Kalb-i mecrûh� melâmet tîrine k�ld� ni�ân Ey Sehâbî ölmegüm hât�r-ni�ân itdi firâk

198

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Olmayan ey dil sadef-ve� garka-i deryâ-y� ‘��k Ola m� hergiz karîn-i gevher-i yektâ-y� ‘��k

2 Cûy-bâr-� e�küñi ey dîde deryâ eyle kim Bul�nur ol bahr içinde dürr-i bî-hemtâ-y� ‘��k

3 Kat‘ ol�nmaz bâd-pây-� ‘akl-� çâbük-seyr ile Sa‘bdur ey dil reh-i peydâ-y� nâ-peydâ-y� ‘��k

4 Kûh-� mihnetdür ba�um sînem beyâbân-� belâ Sînem üzre kanlu dâgum lâle-i sahrâ-y� ‘��k

5 Ben eger rüsvâ-y� ‘��k oldumsa ta‘yîb itme kim Old� ey zâhid hezârân pârsâ rüsvâ-y� ‘��k

6 Benden olmazd� ‘�yân keyfiyyet-i ‘��k u cünûn Olmayayd� kâse-i ser pür mey-i sevdâ-y� ‘��k

7 Genc-i ‘��k� arayan göñlümde k�lsun cüst ü cû Ey Sehâbî �imdi bu vîrânedür me’vâ-y� ‘��k

HARFU’L-KÂF

95

199 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 �ol rinde kim müdâm mey-i erguvân gerek Dâyim mücâvir-i ser-i kûy-� mugân gerek

73a 2 Bir tâyir-i huceste-kademdür hayâl-i yâr Ârâm-gâh-� dîde aña â�iyân gerek

3 Sâkî münevver olmaga zulmet-serây-� dil Mey sun ki anda �em‘-i mey-i erguvân gerek

4 Def‘ idemez harâretümi câm-� ho�-güvâr Ol dem humârdan baña r�tl-� girân gerek

5 Cân virmeyen iri�medi dil-dâr vasl�na Cânân visâlin istemesün kime cân gerek

6 Cûyâ-y� neng ü nâm idi Mecnûn u Kûh-ken Râh-� fenâya sâlik olan bî-ni�ân gerek

7 Olma Sehâbî hâdise-i dehrden melûl ‘Ârif gam-� zamâneyile �âdmân gerek

8 Def‘-i �edâyid-i elem-i rûzigâr içün Vird-i zebân du‘â-y� �eh-i kâm-rân gerek

9 Hur�îd-i âsumân-� �eref kim kamer-misâl Bâb-� sa‘âdetinde Zuhal pâs-bân gerek

200 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Mihr-i ‘âlem-tâba virdi ‘âr�zuñ �ermendelik Meh saña ‘arz eylese �âhum yiridür bendelik

2 Fürkatüñ �âm�nda gerçi ölmedüm feryâd kim Vuslat eyyâm�nda öldürdi beni �ermendelik

3 Âh idersem dem-be-dem aglar gözüm bî-ihtiyâr Rûzigâr esdükçe fi’l-vâk�‘ olur bârendelik

73b 4 Rûz-� hicrân old� lutf it ey ecel gel cânum al Mübtelâ-y� fürkat-i dil-dâr n’eyler zindelik

5 K�ld� rû�en külbemi bir mâh-tal‘at vechi var Tâli‘-i sa‘dümden alsa Mü�teri ferhundelik

6 Vâdî-i gamda nesîm-âsâ dil-i mecnûnumuñ ‘Âdeti peyvendelikdür san‘ati cûyendelik

7 Old� gök ser-ge�te vü yir tutd� ârâm ideli Ey Sehâbî çerh ser-ke�lik zemîn efgendelik

201

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hâk-i râhuñdan k�lur her gez kim ‘azm felek ‘Ayn�na an� felekde tûtiyâ eyler melek

96

2 Çekme göñlümden ç�karma hancer-i hûn-rîzüñi Ey dür-i bahr-i kerem deryâda lây�kdur semek

3 Safha-i cân üzre vahdet harfini sebt itdiler Eyleyenler levh-i dilden mâ-sivâ hatt�n� hakk

4 Çe�m-i bî-nûr-� ‘adûda görinen merdüm degül Anda k�lm�� mühresin heycâ güni pinhân tüfek

5 ‘Asker-i mansûruñ� gördi Sehâbî didi kim “Ey sipâhet râ zafer le�ker-ke� ü nusret bezek”94

202

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Kâ�ki olsa idüm hâk-i rehi sen sanemüñ Ki h�râm eyledügüñce öpe idüm kademüñ

74a 2 Râh-� zilletde idüm sebze-s�fat pejmürde Hâk-i rehden beni kaldurd� sehâb-� keremüñ

3 Bedenüm cânuma sînem dilüme old� kubûr �kisinden olal� dûr hadeng-i elemüñ

4 Baña dil-cûluk idüp old� gamuñ gam-hwârum Göñlüme gördi hücûm itdi cefâ vü sitemüñ

5 Çekdi devr içre Sehâbî elem-i renc-i humâr Câm içün minnetini çekmedi ‘âlemde Cem’üñ

203

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Te‘alluk hâr� çün kim dutd� bu gül-�ende dâmânuñ Demidür çâk olursa gonce-ve� ey dil girîbânuñ

2 Beni lutfuñ yiridür hâkden kaldursa çün her dem �ri�ür kâyinâta ey güne� zerrât-� ihsânuñ

3 Cemâlüñ mihrine hur�îd-i ‘âlem-tâb beñzerdi Cebîninde eger dâg-� küsûf� olmasa anuñ

4 Sen ol Cem�îd-i sâhib-câms�n kim rûz u �eb gerdûn Meh ü hur�îd ile bezmüñde olm�� kâse-gerdânuñ

5 Gubâr-� bâd-pâyüñ kuhl-i ‘ayn eylerdi görseydi �eh-i encüm ki bir çâbük-süvâr�dur bu meydânuñ

6 Muhît-i dîde-i gevher-fe�ânum cû�a geldükçe Döküldi âb-� rûyi yirlere deryâ-y� ‘Ummânuñ

7 Nevâyî-ve� Sehâbî nû� idelden cür‘a Câmî’den Sözi keyfiyyetinden mestdür ehli Horâsân’uñ

94Ey ordusu s�rt�nda zafer ta��yan ve [�lâhi] yard�mla süslenen.

97

204 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

74b 1 Gelse ne deñlü kim dil ü câna belâlaruñ An� ‘atâ bilür güzelüm mübtelâlaruñ

2 Zillet türâb�nuñ ser-i kûyuñda zerresin Virmez serîr-i ‘izzete �âhum gedâlaruñ

3 Ey bahr-i cûd gevher-i vasluñ ümîdine Old� garîk-� lücce-i gam â�inâlaruñ

4 Etbâk-� çerha irmez idi ihtilâl eger Yaz�lsa ol sahâyife medh ü senâlaruñ

5 Ferhâd u Kays’a eyleme nisbet Sehâbî Ma‘lûmdur hikâyeti ol hod-nümâlaruñ

205

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Olmaz nasîb bendeñe çün kim vefâlaruñ Bâri göñülden eyleme eksük cefâlaruñ

2 Bir yaña devr cevr k�lur bir yaña rakîb Lây�k m� bu hakârete �âhum gedâlaruñ

3 Bîgâneye vefâdur i�üñ â�inâya cevr Bîgâne olmasun m� begüm â�inâlaruñ

4 Altun kalemle safha-i sîmîn çerhe mihr Her gün yazar sahâyif-i medh ü senâlaruñ

5 K�ld� Sehâbî cevr-i ‘ad[û]95 kaddüñi kemân Cehd eyle kâr-ger ola tîr-i du‘âlaruñ

206

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

75a 1 Gördiler mir’ât-� Hak-bîn old� ruhsâruñ senüñ Old� erbâb-� nazar mü�tâk-� dîdâruñ senüñ

2 Çerh-i râbi‘de Mesîhâ eylemezdi i‘tikâf Olmasa ey âfitâbum ger giriftâruñ senüñ

3 Sen sipihr-i nâzda hur�îd-ve� tâbân iken Çerh ser-gerdân olup olm�� taleb-kâruñ senüñ

4 Sunsa Eflâtûn eger �erbet zülâl-i H�zr ile Nû� k�lmaz ey Mesîh-enfâs bîmâruñ senüñ

5 Ger Sehâbî’nüñ vire hâk-i vücûd�n bâda çerh Ha�re dek her zerresi ola hevâ-dâruñ senüñ

95Metinde ‘‘ad’ �eklindedir. Bu �ekilde düzeltilmi�tir.

98

207 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hüsn ile ol meh-ve�i me�hûr-� eyyâm eyledüñ ‘I�k ile ben bî-dili ey çerh bed-nâm eyledüñ

2 Old�lar devrüñde her hod-kâm olanlar kâm-rân Kande bir kâm ehlini bulduñsa nâ-kâm eyledüñ

3 Hasret-i kevserle k�lduñ ehl-i zühdi telh-kâm ‘Â��k-� dürdî-ke�i leb-te�ne-i câm eyledüñ

4 Â�iyân-� dîde-i terden rem itdi mürg-� hwâb Ey hayâl-i yâr çün sen anda ârâm eyledüñ

5 Mürg-� vasl� sayd içün beñzer Sehâbî kim yine Dâne saçduñ e�kden cân ri�tesin dâm eyledüñ

208

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

75b 1 Zindeyi bî-cân ider nâz ile reftâruñ senüñ Mürdeyi ihyâ k�lur lutf ile güftâruñ senüñ

2 Sen elif-ve� sâkin-i halvet-serâ-y� cân iken Turfa hâletdür ki cân olm�� taleb-kâruñ senüñ

3 Ey tabîb-i cân dil-i bîmâra tîmâr itme kim S�hhat itmez ârzû ‘âlemde bîmâruñ senüñ

4 �ri�ürdi der-geh-i yâre vücûduñ toprag� Olsa ger bâd-� sabâ ey dil hevâ-dâruñ senüñ

5 Bahr-i ‘ummân� Sehâbî ebr-ve� k�ld� hacil Gevher-ef�ân olal� çe�m-i güher-bâruñ senüñ

209

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sen ne cevhersin nedür mâhiyyetüñ ey ‘��k-� pâk Kim gehî ihyâ idersin ‘â��k� gâhî helâk

2 Dil degül ancak girîbân-çâk senden kim k�lur Ceyb-i cân� her seher eflâk hem mihrüñle çâk

3 Zerre deñlü itmedi te’sîr yârüñ göñline Gerçi yakd� kalb-i eflâki bu âh-� sûz-nâk

4 La‘l-i dilber-ve� mey-i nâbuñ safâ-bah� oldug�n ‘Ârife söyler zebân-� hâl ile her berg-i tâk

5 Ey Sehâbî hâs�l itdi halk içinde âb-rû Kendüyi �ol kim kanâ‘at yollar�nda k�ld� hâk

210

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

99

76a 1 Seyr it gamuñda �u‘lesini sîne dâg�nuñ Gör lâle-i pür-âte�ini derd tag�nuñ

2 Hâr-� gamuñdan ey gül-i ter kaçmazam ki ben Bir bülbül-i belâ-ke�iyem ‘��k bâg�nuñ

3 Gûyâ iletdi bâga sabâ bûy-i zülfüñi Kim k�lca kadri kalmad� sünbül budâg�nuñ

4 Cism-i �ehîd-i ‘��kdurur tu‘mesi müdâm Sahrâ-y� gamda vâdî-i endûh zâg�nuñ

5 Ma‘nî Sehâbî nazm-� Hayâlî’de isteme Zîrâ fürûg� olmaz I��k’lar çerâg�nuñ

211

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Lebüñdür gonce-i handân-� gül-zâr-� cinândan yeg H�râmân kâmetüñ serv-i revân-� bâg-� cândan yeg

2 Gül-istân-� ser-i kûyuñ ‘acâyib ravzadur k’anuñ Zemînidür letâfetde fezâ-y� âsumândan yeg

3 Dile geldükçe tîrüñ gitdi cân �âdam bi-hamdi’llâh Ki tenden gerçi cân gitdi yirine geldi andan yeg

4 �ehâ der-gâhuñ� takbîl iden hayl-i selâtînüñ Ba��nda âsitânuñ fer�idür tâc-� keyândan yeg

5 Ruhuñ evsâf�n� gû� it Sehâbî’den ki her vâs�f Güli vasf idebilmez bülbül-i �îrîn-zebândan yeg

212

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

76b 1 Gün gibi sen evc-i istignâda seyrân eyledüñ Sâye-ve� üftâdeñi hâk ile yeksân eyledüñ

2 Sen h�râmân ‘âlemi seyr itdüñ ey vah�î gazâl ‘Â��k� ser-ge�te-i kûh u beyâbân eyledüñ

3 Gâyib olduñ Yûsuf’um ben hasteñe Ya‘kûb-ve� ‘Âlemüñ dâru’s-sürûr�n beytü’l-ahzân eyledüñ

4 Vasl-� yâre irmedin ölmek kat� dü�vâr idi Veh ki ben bîmâra ol dü�vâr� âsân eyledüñ

5 Yâd-� gül-zâr-� visâlüñle Sehâbî’nüñ gözin Ey gül-i handân misâl-i ebr-i giryân eyledüñ

213

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Iyd iri�di n’ola ben giryân� handân eyleseñ Kanum� dökseñ ser-i kûyuñda kurbân eyleseñ

100

2 Pây-bûsuñla ser-efrâz olmag içün ba�um� Der-gehüñde sâye-ve� hâk ile yeksân eyleseñ

3 Â�ikârâ cevrüñe incinmezem ey �ûh eger Geh gehî ben nâ-tüvâna lutf-� pinhân eyleseñ

4 Vasldur dirler devâ-y� derd-i hicrân ey felek Derdüme bir gün n’ola devrüñde dermân eyleseñ

5 Gonce-ve� bagr� Sehâbî’nüñ tol�dur kan ile Gül gibi �âhum demidür an� handân eyleseñ

214

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

77a 1 Öldürüp ben nâ-tüvân� soñra ihyâ eyledüñ Ey perî izhâr-� i‘câz-� Mesîhâ eyledüñ

2 Zerre-ve� nâçîz idüm ey âfitâbum üstüme Sâye salduñ ben za‘îfi â�ikârâ eyledüñ

3 Hamdü-li’llâh old� vâs�l gevher-i maksûda dil Dîde-i gevher-fe�ân� gerçi deryâ eyledüñ

4 Âb ile gilden yed-i kudretle ey üstâd-� sun‘ Servi meh-ruhsâr u mâh� serv-i bâlâ eyledüñ

5 Hecr �âm�nda Sehâbî’nüñ nücûm-� e�kinüñ Her birin bir mâh-tâb-� ‘âlem-ârâ eyledüñ

215

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Baña sensüz gelür endûh u gam ‘ay� u tarabdan yeg Ciger hûn-âbesin nû� eylemek âb-� ‘�nebden yeg

2 Dem-â-dem mürdeler ihyâ idersin kimse ‘âlemde ‘Iyân itmez Mesîhâ mu‘cizin sen gonce-lebden yeg

3 Visâlüñ subh�na iri�mege �âm-� firâkuñda Ne var ‘u��âk-� bî-hwâba du‘â-y� nîm-�ebden yeg

4 Tabîbâ gerçi hem-demdür dil-i zâr ile gam ammâ Sorar yok hâlümi germiyyet ile kimse tebden yeg

5 Esîr-i ‘��ka zindân-� gamuñla nâr-� âh�dur Sevâd-� mülk-i �âm u sancak-� mîr-i Haleb’den yeg

77b 6 Ma‘ârif hâs�l it ey dil ki ‘irfân ehli var bî-had Nesebden ‘ârî ammâ fazl� yok ‘âlî-nesebden yeg

7 Taleb k�lma Sehâbî �âhdan her lahza dil-hwâh�n Edeb gözle ki erkân-� edeb hüsn-i talebden yeg

216

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

101

1 Germ olan �em‘-i cemâl-i dil-bere �eydâ gerek Âte�e kar�u varan pervâne bî-pervâ gerek

2 Tende dilden sûfiyâ h�rs u hevây� dûr k�l Halvet içre zâhid-i halvet-ni�în tenhâ gerek

3 Ger mülebbes ölmek isterseñ libâs-� fakr ile Zâhidâ evvel g�nâ ehline istignâ gerek

4 Kanda görsün tal‘at-� dil-dâr ‘aksin �eyh-i �ehr Bakmaga mir‘âta zâhir dîde-i bînâ gerek

5 ‘Andelîbüñdür Sehâbî k�l ri‘âyet an� kim Gül-�en içre ey sehî-kad bülbül-i gûyâ gerek

217

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 K�ld� rû�en ‘âlemi ruhsâr-� tâbânuñ senüñ Matla‘-� mihr-i sa‘âdetdür girîbânuñ senüñ

2 Cân bag��lar mürdeye bir dem tekellüm eylese Ey büt-i ‘Îsî-nefes la‘l-i sühan-dânuñ senüñ

3 Tâb-� hur�îd-i havâdisden ne gam çün kim benüm Sâye sald� üstüme serv-i h�râmânuñ senüñ

78a 4 Cismümi yoluñda hâk itdüm velî korkum bu kim Ola hâk-âlûde nâ-geh pâk dâmânuñ senüñ

5 Sensin ol ebr-i kerem kim ki�t-zâr-� ‘âlemi Sebz ü handân eyledi bârân-� ihsânuñ senüñ

6 Pâdi�âhum var Sehâbî gibi her bir gû�ede Cân u dilden biñ du‘â-gûyüñ senâ-hwânuñ senüñ

218

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Âb-� rez olmasa beni eylerdi gam helâk Olsun müdâm sebz �lâhî nihâl-i tâk

2 Pür-derddür derûn u birûnum ‘aceb degül Bî-ihtiyâr itsem eger âh-� derd-nâk

3 Ger pertev-i e�i‘‘a-i dîdâr olmasa Hâkî ten içre menzil idinmezdi cân-� pâk

4 Sümm-i semendüñ öpmek ile bulal� �eref A‘yân-� çerh gözlerine sürme old� hâk

5 Dü�mi� Sehâbî bister-i mihnetde yârsuz Bîmâr u cân-fikâr u ciger-rî� ü sîne-çâk

219

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

102

1 Ey nesîm-i çîn-i zülfüñden mu‘attar bûy-i mü�g Hâk-i pâyüñ hûn-behâ-y� nâfe-i âhû-y� mü�g

2 Zülfüñi k�lduñ96 nihân bûyinden old� â�ikâr Gizledüñ miski velîkin zâhir itdi bûy-i mü�g97

78b 3 ‘Anber-ef�ân zülfüñe öykündi ey dil-ber meger Kim kararm�� ehl-i ‘�syân yüzi gibi rûy-i mü�g

4 ‘Âr�zuñda hâl-i mü�gînüñ görüp sandum meger Çîn gül-istân�nda dü�mi� nâfe-i âhû-y� mü�g

5 Ey Sehâbî çîn-i zülf-i yâr vasf� var iken Eylemek bil kim hatâdur �imdi güft ü gû-y� mü�g

220

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sanma kim h�rka-i erbâb-� riyâdur kepenek Pû�i�-i zümre-i ashâb-� safâdur kepenek

2 Câme-i atlas ile n’eyleyeyin kemhây� Ehl-i tecrîde cihân içre kabâdur kepenek

3 Kepenek-pû�durur mazhar-� Esmâ vü S�fât Belki âyîne-i envâr-� Hudâ’dur kepenek

4 Aña zinhâr hakâretle nazar eyleme kim Kisvet-i mu‘tekid-i âl-i ‘abâdur kepenek

5 Fâs�k u müfsid ü magrûra yara�maz zîrâ Ki libâs-� sulehâ vü fukarâdur kepenek

6 Dehr-i fânîde nemed geydügümi eyleme ‘ayb Ey Sehâbî peneh-i ehl-i fenâdur kepenek

221

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Rikâbuñdan gerekmez ‘â��k-� �ûrîde-hâl eksük Cenâbuñdan yara�maz kim ola ehl-i kemâl eksük

79a 2 ‘Iyândur kâmetüñ resmi elif-mânend ‘aynumda Bu nehrüñ olmasun yâ Rab yan�ndan ol nihâl eksük

3 Gubâr-� hat ruhuñ mir’ât� üzre olal� zâhir Göñül âyînesinden olmad� jeng-i melâl eksük

4 Kemâle irdi hüsnüñ olma mahzûn ger hatuñ gelse Ki zîrâ mihr-i ‘âlem-tâbdan olmaz zevâl eksük

5 Hamîde-kâmetüm hâk old� kûy-� yârda ammâ Ne gam hur�îde ger olsa felekden bir hilâl eksük

6 Nazîre dü�di bir ‘âlî-cenâbuñ �i‘rine nazmum Göñülden olmad� ammâ Sehâbî infi‘âl eksük

96Metinde yanl��l�kla “�addüñ” �eklinde yaz�lm��t�r. 97Metinde “misk” �eklindedir.

103

222

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Erbâb-� ‘��ka yârdan ey dil vefâ gerek Ehl-i kemâle terbiyet-i pâdi�â gerek

2 Senden müdâm ‘â��ka lây�k degül cefâ Ey pâdi�âh-� hüsn güzelde vefâ gerek

3 Bahr-i fenâda gevher-i maksûd isteyen ‘Ummân-� ‘��k içinde dilâ â�inâ gerek

4 �sterseñ ola mazhar-� ‘aks-i cemâl-i yâr Mir’ât-� dilde su gibi sûfî safâ gerek

5 Cân yüzine dilerseñ aç�lsun der-i murâd Kalb-i r�zâ ni�âne-i tîr-i kazâ gerek

6 Telh ise gerçi bâde nazar k�l safâs�na Kim gülde reng ü bûy güne�de ziyâ gerek

79b 7 Senden Sehâbî bûse taleb k�lsa itme ‘ayb Ey �âh-� hüsn �â‘ir olanlar gedâ gerek

223

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Ey �eyh makâlâtuñ� sen hâl m� sanduñ Çehreñde riyâ noktas�n� hâl mi sanduñ

2 Yükletme ‘amel bâr-� girân�n baña vâ‘iz Bî-kayd-� cihânem beni hammâl m� sanduñ

3 Mecnûn-� belâ-dîde gözi perdeleridür Sen hayme-i Leylâ’y� siyeh �âl m� sanduñ

4 Cân� dem-i vasluñda dilerdüm idem îsâr Te’hîrini hicrân �ebi ihmâl mi sanduñ

5 Kan aglad� ya� yirine hecrüñde Sehâbî Rahm eylemedüñ kanlu ya��n âl m� sanduñ

224

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Y�llardurur ki zâr u giriftâruñam senüñ Rahm eyle ey tabîb ki bîmâruñam senüñ

2 Sen gayr ile tekellüm idersüñ beni görüp Ben vâlih-i halâvet-i güftâruñam senüñ

3 Eyler tavâf kûyuñ� hâküm sabâ ile Olsam gubâr yine hevâ-dâruñam senüñ

4 Geh ki�ver-i vücûdda gâhî ‘ademdeyin Ya‘nî ‘ale’d-devâm taleb-kâruñam senüñ

104

80a 5 Ey serv-i ho�-h�râm h�râm it ki sâye-ve� Üftâde-i nezâket-i reftâruñam senüñ

6 Sen m�sr-� dilde Yûsuf u ben nakd-i cân ile Ey ‘��k-� dil-pezîr harî-dâruñam senüñ

7 Var git Sehâbî durma kapumda didüñ baña Di kanda varay�n ki giriftâruñam senüñ

HARFU’L-LÂM

225 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 �eb-i gamumda söyündürse mâh eger kandîl �erâr-� âte�-i âhum baña yiter kandîl

2 Degülse �u‘le-i �evkuñla mürg-� âte�-bâl Felek yüzine melek-ve� neden uçar kandîl

3 Ku�and� biline zünnâr u nârdan dem urar Mecûsî old� tapar âte�e meger kandîl

4 Kerâmet issi zamîri münîr sûfîdür Ki âb u âte�i bir yire cem‘ ider kandîl

5 Harîm-i sîne �ehâ câmi‘-i mahabbetdür �çinde âte�-i mihrüñle dil yanar kandîl

6 Gamuñdan özgeye kalbümde sanma kim yir idem Harîm-i Ka‘be’ye lây�k olur m� her kandîl

7 Göñül harâreti vasluñ zamân� sâkin olur Ki �evk virmez ol�cak dem-i seher kandîl

8 Kalur m� tâb Sehâbî güne�de görse yüzin Virür mi mihr tulû‘ itse nûr u fer kandîl

226

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

80b 1 Gâh sî-murg-� fezâ-y� lâ-mekânîdür göñül Gâh ‘ankâ-y� mahabbet â�iyân�dur göñül

2 Kavs-i mihnetden ne deñlü at�lur tîr-i belâ Sînemüñ âmâc-gâh�nda ni�ân�dur göñül

3 Gû�-i dehri k�ld� memlû gevher-i ‘irfân ile Dostlar gavvâs-� deryâ-y� me‘ânîdür göñül

4 Dem-be-dem andan hakây�k ahteri eyler tulû‘ Bil hakîkat kim hakây�k âsumân�dur göñül

5 Göñlüñe izhâr k�lma s�rr-� ‘��k-� yâri kim Ey Sehâbî kâ�if-i râz-� nihânîdür göñül

105

227 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ger mahabbet nâr�na gül gibi ey dil gül-�en ol Yan yak�l ehl-i safâ bezminde �em‘-i rû�en ol

2 ‘I�k nûr�ndan zamîrüñ ola isterseñ münîr Tîr-i dil-dûz-� mahabbet birle revzen revzen ol

3 Yile virür kâh-ve� âh�r seni bâd-� fenâ Sen gerekse cism-i sengînüñle kûh-� âhen ol

4 Ol�mazs�n zâl-i çerhün tîr-i mekrinden halâs Rüstem’i nîrûyile maglûb iden Rûyin-ten ol

5 Görmek isterseñ leb ü dendân�n� ey çe�m-i ter Gevher-i sîr-âba bahr ol la‘l-i nâba ma‘den ol

6 Ey Sehâbî sakla kalbüñde mahabbet nakdini Genc-i bî-pâyân-� “küntü kenz”e98 ya‘nî mahzen ol

228

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

81a 1 Göñül esîr-i firâk olduñ ise çekme melâl Bilinmez olmasa rûz-� firâk kadr-i visâl

2 Tasavvur ile hayâlüm visâldür heyhât Zehî tasavvur-� bât�l zehî hayâl-i muhâl

3 Olal� dîde �ehâ dûr hâk-râhuñdan Olupdurur gice gündüz nedîm hwâb-� hayâl

4 Metâ‘-� vuslatuña dîde mü�terî olal� Nazarda zâhir ider dürlü dürlü ‘akd-i le’âl

5 Sehâbî nû� ideli bâde câm-� vahdetden Göñül visâl ile hicrândan old� fârig-bâl

229

Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Dil ki tîr-i gama ni�âne degül Mürg-� maksûda â�iyâne degül

2 Benden ayr�lsa yâr çâre mi var Kimsenüñ ‘ömri câvidâne degül

3 Çekdügüm gicelerle hecrüñde Âh-� cân-sûzdur terâne degül

4 Dil-i miskîni eyleyen mecrûh Kâkülüñdür efendi �âne degül

98Bu sözün versiyonlar�ndan birisi �öyledir: “Küntü kenzen lâ u‘rafu fe e babtu en u‘rafe fe �ala�tu �al�an fe

‘arraftuhum bi fe ‘arefûnî.” “Ben gizli, bilinmeyen bir hazine idim, bilinmeyi istedim, bundan dolay�d�r ki halk� yaratt�m, ben onlar� onlar da beni bildi.” (�smail Aclûni, Ke�fü’l-hafâ, Beyrut 1983, c. 2, s. 173). Hadis-i Kudsî olarak rivâyet edilen bu söz hadislerle ilgili kaynaklarda yer almamaktad�r.

106

5 Kelimâtum beyân-� �evkumdur �l hayâli gibi fesâne degül

81b 6 Ben Sehâbî kalenderem ammâ Tarz-� �i‘rüm kalenderâne degül

230

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gördi la‘l-i rûh-bah�� halka cân eyler sebîl �ermden cennetde pinhân old� âb-� selsebîl

2 Âsitân-� yâra yüz sürmek ne haddümdür benüm K’ol�maz cârûb ol der-gâha perr-i Cebre’îl

3 Mülk-i Dârâ’y�la tâc-� Husrev’i ‘arz itseler Ragbet itmez ba� egüp kûy�nda bir ednâ zelîl

4 Gel tarîk-� ‘��ka vâ‘iz güft ü gûdan vâz gel Hâl tahsîl it ki bunda ass� itmez kâl u kîl

5 Müdde‘î nazm�n Sehâbî beñzedür e�‘âruña Nâr-� Nemrûd’� sanur bî-çâre gül-zâr-� Halîl

231 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 M�sr-� hüsn-i yâre kar�u ‘aynum old� rûd-� Nîl Yoluña sakkâ-y� çe�müm eyledi an� sebîl

2 ‘Âr�z u la‘lüñ temâ�â ideli ey hûr-ve� Gitdi dilden meyl-i cennet dü�di gözden selsebîl

3 �âm-� gamda dil belâ bezminde sûzân �em‘dür Ri�te-i cânum benüm ol �em‘a olm��dur fetîl

4 �tmezem ‘��kuñda cevr-i müdde‘îden ictinâb Havf ider mi âte�-i Nemrûd’dan hergiz Halîl

82a 5 K�l sefer zâd�n müheyyâ hwâbdan ey dil uyan Kârbân-� ‘ömr eyler nâ-gehân ‘azm-i rahîl

6 Habs-i tenden kurtarup göndermege cân mürg�n� Semt-i gül-zâr-� fenâya ‘��k-� yâr old� delîl

7 Nâzil olur gaybdan �i‘rüñ Sehâbî dem-be-dem Old� gûyâ bâg-� tab‘uñ cilve-gâh-� Cebre’îl

232

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Nâle-i bülbülden old� hwâbdan bîdâr gül Hâline rahm itmese gül-�ende vechi var gül

2 ‘Iy� içün ‘i�ret-geh-i gül-�ende mi‘mâr-� sabâ La‘lden bir hâne yapd� eyledi zer-kâr gül

3 Gör ne sihr itdi seher vaktinde nakkâ�-� bahâr Kim çemen levhinde old� nokta-i zengâr gül

107

4 ‘Âr�zuñla olal� hem-reng ey sultân-� hüsn Old� gül-�ende reyâhîn hayline ser-dâr gül

5 Bâga gûyâ bûy-i hulkuñ irgürür kim her seher Aç�lup bâd-� sabâ birle güler oynar gül

6 Gül gül old� tâb-� mülden gül-sitân-� ‘âr�zuñ Gül yüzinde zâhir itdüñ sâk�yâ tekrâr gül

7 Dâg-� hûn-âlûd ile yârem Sehâbî sînede Hâr-� gül-zâr-� belâdur kim getürmi� bâr gül

233

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

82b 1 Kurd� sahn-� gül-�ene taht-� zümürrüd-fâm gül Lâle-ve� ald� ele yâkût-� terden câm gül

2 H�dmete serv old� kâyim gonce dutd� câm-� mey Bâga gönderdi kudûmüyle meger peygâm gül

3 Dâne-i mihr ü mahabbet ‘arz ider gül-zârda Bülbüli anuñla itmi�dür esîr-i dâm gül

4 Taht-� gül-zâr� müsahhar eyleyüp husrev-misâl Mesned-i çûbîne geçdi eyledi ârâm gül

5 Hâr-� derde mübtelâ olmazd� bu gül-zârda Hüsnüñe öykünmese ey serv-i sîm-endâm gül

6 Ey gül-i nâzük-beden ‘u��âkdan ‘âr itme kim ‘I�k-� bülbülden olubdur �öhre-i eyyâm gül

7 Ey Sehâbî âb-� gül-gûn içelüm kim ‘âk�bet Hâkümüzden bitürür bu çerh mînâ-fâm gül

234

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yârsuz â�üfte göñlüm mâyil-i gül-�en degül Gül-�eni n’eyler anuñ kim göñli ey gül �en degül

2 Her kimüñ göñlinde yokdur ‘��k nûr�ndan ziyâ Zulmet-âbâd-� vücûd� tîredür rû�en degül

3 Gün gibi her zerreden eyler tecellî vech-i yâr Mev‘id-i dîdâr ancak Vâdî-i Eymen degül

4 Cism-i pür-dâg üzre yap��m�� ser-â-ser penbedür Görinen cânâ benüm egnümde pîrâhen degül

83a 5 Niçe bir çeksün cefâs�n ol büt-i sîmîn-berüñ Katre-i hûndur Sehâbî bu göñül âhen degül

235

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

108

1 Virür müdâm bâde-i sâfî safâ-y� dil K�l câm-� cân-fezâyile sûfî devâ-y� dil

2 Seylâb-� e�k itmedi bir zerre fâyide Ben hâk-sâr� odlara yakd� hevâ-y� dil

3 ‘I�kuñda dil iderdi gam u derd ârzû �âdam ki hâs�l old� bu gün müdde‘â-y� dil

4 Kapuñdan özge yirde �ehâ eylemez karâr Her menzili ni�îmen idimez hümâ-y� dil

5 Ey nûr-� dîde çe�m-i Sehâbî’de sâkin ol Kim teng ü tîredür kat� halvet-serây-� dil

236

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bâg seyri dâfi‘-i hüzn-i dil-i pür-gam degül Bâg hurremdür velîkin hât�rum hurrem degül

2 Gül-�eni bârân-� e�kümdür seher nem-nâk iden Görinen gül bergi üzre katre-i �eb-nem degül

3 Dem mi vardur kim gubâr-� hâk-râhuñsuz benüm Gözlerüm hûn-âbe-i endûh ile pür-nem degül

4 ‘Arz-� hâlüm yâre kâs�d nice irsâl eylesün Kim harîm-i â�iyân�nda sabâ mahrem degül

83b 5 Münhanî olm�� egerçi devr cevrinden hilâl Kâmetüm gibi Sehâbî bâr-� gamdan ham degül

237

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kanda kim sal�nsa ol serv-i riyâz-� i‘tidâl Fark-� a‘dâ hâk-ve� yol�nda olsun pây-mâl

2 Eyledi ya�um mukârin ol mehi ben zâr ile Necm-i e�küm olsa tañ m� ahter-i ferhunde-fâl

3 Hâke dü�di her taraf sâyeñ gibi üftâdeler Olal� mâhum cemâlüñ âfitâb-� bî-zevâl

4 Ka�laruñ resmi misâl çerhe tugra oldug�n Añladur baksañ göge îmâyile �ekl-i hilâl

5 K�llet-i vech-i ma‘î�etden Sehâbî aglama Böyle olm��dur mukadder rûzî-i ehl-i kemâl

238

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

109

1 Buld� hüsnüñ safhas� hatt-� gubâruñdan cemâl Konmasun andan o nâzük-hât�ra gerd-i melâl

2 Sen geyelden gül gibi ey gonce rengîn câmeler Lâle-ve� �erh itdi rûy-i zerdümi bu e�k-i al

3 Korkaram nâ-geh ecel câm�n sunar hicrân baña �çmeden devrân elinden cür‘a-i bezm-i visâl

4 Zindedür mihrüñle dil yâduñla gûyâdur zebân �âhid-i hâlüm yiter cânâ benüm s�dk-� makâl

84a 5 Ey Sehâbî ârzû-y� ebrû-y� dil-dâr ile Old� kaddüm münhanî kûy�nda mânend-i hilâl

239

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Gehî çe�m-i terümdür menzilüñ ey mâh gâhî dil Ne sâhirsin ki âb u âte� olm��dur saña menzil

2 Ne var ‘ayn-i ‘inâyetle nazar k�lsañ güzel �âhum Yetîm-i e�küme kim yoluña her-dem olur sâyil

3 Kadüñ meyl itmedi ben hâk-sâra bâd-� âhumdan Egerçi serv olur bâd-� hevâdan her yaña mâyil

4 Tahammül idemez bî-çâre göñlüm bâr-� hicrâna Dil ise nâ-tüvân sabr ise mü�kil ‘ömr müsta‘cil

5 Sehâbî Vâm�k u Mecnûn benümle ‘��k bezminde �çerken gam �arâb�n old�lar ser-mest ü lâ-ya‘kil

6 Muvâf�k rûzigâr irseydi ger deryâ-y� lutfuñdan Bulurd� fülk-i dil girdâb-� mihnetden reh-i sâhil

7 Kemâl-i za‘f idi mâni‘ tavâf-� kûy-� dil-dâra Bihâr-� ‘âb-� çe�müm dahi old� arada hâyil

240

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yâ beni tîg-� cefâ vü cevr ile yüz pâre k�l Yâ ‘inâyet ‘ayn� birle hâlüme nezzâre k�l

2 Eyle yâ ben zerreyi sâhib-vücûd ey âfitâb Yâ ‘adem mülkine gönder dünyeden âvâre k�l

84b 3 Firkatüm �âm�n münevver k�lmaga ey nâr-� âh Her �erâruñ âsumân-� mihre bir seyyâre k�l

4 Mâh-� bedr olm�� mukâbil mihr-i hüsn-i yâr ile Gökde dûd-� âh ile ey çerh yüzin kara k�l

5 Ey tabîb-i cân firâkuñdan Sehâbî hastedür Derdine ol derd-mendüñ lutf ile bir çâre k�l

110

241 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ten za‘îf old� gamuñdan durma cânum gitme gel Üstüme iri�meden hicrân ile hayl-i ecel

2 Sîneme geldükçe tîrüñ old� tenden cân revân �âddur göñlüm ki geldi yirine ni‘me’l-bedel

3 Âfitâbum tal‘atinden nûr iderdi iktibâs �nse gökden ger yire hur�îd-i tabân fi’l-mesel

4 Sîne-i mecrûhuma olurd� merhem sâk�yâ Olsa ger h��t-� ser-i hum bâde lây� birle hall

5 Agladur gerdûn beni bilmez ki bir gün iri�ür Tâk-� zengârîsine seyl-âb-� e�kümden halel

6 �tmesün benden taleb zâhid salâh u zühdi kim ‘I�k u rüsvâl�k nasîb old� baña rûz-i ezel

7 Olmasa ger sihr itmezdi Sehâbî’nüñ sözi Beyle ol vah�î gazâli mâyil-i �i‘r u gazel

242

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

85a 1 Old� çün silsile-i ‘��k ile pâ-beste göñül Kayd-� ‘âlemden olursa n’ola vâreste göñül

2 Ey tabîb-i dil ü cân hâline bir kez nazar it Ki ser-i râh-� mezelletde yatur haste göñül

3 Za‘f bî-çâreye bir vech ile müstevlîdür Ki gamuñda idemez nâli�i âheste göñül

4 Ka�laruñ ‘aksi nazardan gide mi kim an� Nak� ider gözlerüm elvâh�na peyveste göñül

5 Nâveküñ gül-büni uc�ndaki peykânuñdan Sînede gonce-i nevreste k�lur deste göñül

6 K�l mekân dîdemi dilden güzer it kim cânâ Mesken olmaga degüldür saña �âyeste göñül

7 Ey Sehâbî ne ‘aceb ravza imi� bâg-� vücûd K’old� ol ravzaya bir gonce-i nev-reste göñül

243

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Safha-i çerh üzre yazm�� kilk-i kudret bir hilâl Ebrû-y� dil-dârdan beñzer ki alm��dur misâl

2 Levh-� gerdûn üzre âb-� zerle itmi�dür rakam Bü’l-‘aceb bir nûn ki ol nûn old� ‘ayn-� ‘�yde dâl

3 Merdüm-i bârîk-bîn bulm�� sevâd-� leylde Ma‘nî-i bârîk u rengîn rû�en ü nâzük hayâl

111

4 Bahr-i Nîl’üñ fülk-i zerrîni çekildi sâhile Kârbân-� savm gûyâ itdi ‘azm-i irtihâl

85b 5 Gû�e-i ebrûs�n� izhâr k�ld� var ise �âhid-i ‘�yd itmek ister ‘â��ka ‘arz-� cemâl

6 Ey Sehâbî na‘l-i zerrîn-i semend-i �âhdur Kim felek ‘izzetle ba�� üzre saklar mâh u sâl

7 Kurretü’l-‘ayn-i selâtîn �eh Süleymân-� zamân Âfitâb-� evc-i ‘izzet z�ll-� lutf-� Kirdigâr99

8 Nice kim ma�r�kden eyler husrev-i hâver tulû‘ Görmesün hur�îd-i ‘ömr ü devleti hergiz zevâl

9 Her sabâh� ‘�yd ola her gicesi Kadr ü Berât Tâ ola efvâhda mezkûr eyyâm u leyâl

10 Baht u devlet hem-‘inân ikbâl u nusret hem-rikâb �âdumân olsun ehibbâs� ‘adûs� pây-mâl

HARFU’L-MÎM

244 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gamzeñ k�l�c�nuñ güzelüm sîne-çâkiyem Korkutma hancerüñle ki anuñ helâkiyem

2 Derd ü elemden ide beni sanma ihtirâz Derdüñ ölümlüsi elemüñ derd-ñâkiyem

3 Pîr-i mugân ayag�na yüz süreyüm diyü Y�llardurur tarîk-� harâbât hâkiyem

4 Ehl-i fenâya ne�’e-i vahdet virür sözüm Bâg-� cihânda bâde-i tevhîd tâkiyem

5 �tdi beni halâs Sehâbî gumûmdan Sâfî meyüñ firîfte-i tab‘-� pâkiyem

245

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

86a 1 Nazarda sîm-i e�k ü sînem üzre tâze dâgum var �eh-i iklîm-i derdem sîm ile zerden ferâgum var

2 Gehî ser-menzilüm kûh-i belâ geh vâdî-i gamdur Cihânda sanmañuz kim bellü ba�lu bir yatagum var

3 Yürekde dâgdur lâle gözümde nî�ter sebze Ne meyl-i lâle-zâr u ne hevâ-y� seyr-i bâgum var

4 Egerçi subh-� ‘ay�um �âm-� gamdan tîredür ammâ Hayâl-i �em‘-i ruhsâruñla bir rû�en çerâgum var

5 Sehâbî pâdi�âh-� vakt olup Cem�îd’e ba� egmez Benüm kim gû�e-i mey-hânede elde ayagum var100

99Bu m�sra gazelin kâfiyesine uymamaktad�r.

112

246

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Yand� bes kim tutu�up nâr-� mahabbetle tenüm ‘Âk�bet old� semender gibi âte� vatanum

2 Gonce-ve� hâr-� gamuñla yüregüm kan old� Gül gibi çâk olursa ne ‘aceb pîrehenüm

3 �tdi zâhir dem-i vuslatda müjem hûn-� ciger Nev-bahâr old� yine virdi gül-i ter dikenüm

4 ‘I�k bâg�nda ben ol lâle-i hûnîn-kefenem Ki nikâb-� ruh-� havrâ olacakdur kefenüm

5 Husrev-i mülk-i sühan dirdi Nevâyî baña ger Ey Sehâbî i�ideydi kelimât-� hasenüm

247

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

86b 1 Fesâhat de�tine fikret semendiyle güzâr itdüm O vâdîde olan ma‘nî gazâlin hep �ikâr itdüm

2 ��itdüm tî�e urm�� sûret-i �îrîn’e Ferhâd’uñ Mezâr�n Bî-sütûn dag�nda buldum seng-sâr itdüm

3 Cihân vîrânesin itmem ni�îmen bûm-ve� hergiz Ki ben ‘Ankâ-s�fat Kâf-� kanâ‘at ihtiyâr itdüm

4 Binâ-y� ‘âlemi tarh itmeden takdîr bennâs� Esâs-� hâne-i ‘��k� �ehâ ben üstüvâr itdüm

5 �ikâf-� sîneden çekdi zebâne âte�-i pinhân Zebân-� hâl ile dil-dâra sûzum â�ikâr itdüm

6 Sehâbî kanda kim itdüm beyân vasf-� leb-i yâri Hezârân zâhid-i perhîz-kâr� bâde-hwâr itdüm

248

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Rakîbi bezm-i vasla mahrem itdi yâr ‘âr itdüm Visâlinden geçüp hicrân belâs�n ihtiyâr itdüm

2 Me�âma irmedi bûy-i vefâ çün hüsn bâg�nda Sabâ-ve� bir nefes eglenmedüm andan güzâr itdüm

3 �çerken gayr ile yâr� görüp kan aglad� çe�müm Surâhî-ve� göñül râz�n o demde â�ikâr itdüm

4 Kadüñ yâdiyle çekdüm bir elif bu sîne-i çâke Güzel bir serv-kad mahbûb gûyâ der-kenâr itdüm

100‘Râ’ harfi ile sona eren ve o harfte yer almas� gereken bu gazel yanl��l�kla ‘mim’ hafinde yer verilmi�tir. bu

gazelin 1, 2 ve 5. beyitleri ‘Râ’ harfinde yer alan 113 numaral� gazelin ayn� numaradaki beyitleri ile ayn�d�r.

113

87a 5 Sehâbî lâle-zâra meyl idelden ol sehî-kâmet Siri�k-i al ile etrâfum� hep lâle-zâr itdüm

249

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Nigâr vasl�n� fasl-� bahâra beñzetdüm Firâk�n� elem-i rûzigâra beñzetdüm

2 Hayâl-i �erbet-i la‘lüñle çe�m-i pür-hûnum� Bu dâne dâne ya�umla enâre beñzetdüm

3 Firâk tîg�yile çâk çâk olan cismi Bu kanlu dâgum ile lâle-zâra beñzetdüm

4 Ba�um� kaldurabilmem hacâletümden kim Benef�eyi hat-� miskîn-i yâra beñzetdüm

5 Bu âh-� pür-�ereri �âm-� savm-� hecrinde Çerâglar ile müzeyyen menâra beñzetdüm

6 Dürer gibi sadef-i çe�m-i terde galtândur Siri�kümi güher-i âb-dâra beñzetdüm

7 Bitürdi sebze-i hatt-� nigâr� aglayurak Sehâbî çe�mümi ebr-i bahâra beñzetdüm

250

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Hûn-âb-� gamla toptoludur gonce-ve� tenüm Çâk olsa gül gibi n’ola ceybümle dâmenüm

2 Virdi �ikest �î�e-i çerhe degül nücûm At�ld� �âm-� gam göge seng-i felâhanum

87b 3 Sanma beni mukayyed-i dâm-� cihân ki ben �eh-bâz-� evc-i ma‘rifetem Sidre meskenüm

4 Pervâz-gâh-� ‘izz ü k�demden nüzûl idüp Old� çehâr-tâk-� ‘anâs�r ni�îmenüm

5 Gezdüm mücerredâne cihân� Mesîh-vâr Gerd-i te‘alluk itmedi âlûde dâmenüm

6 Rûhu’l-kudüs benümle Sehâbî karîn iken Hâ�â ki dîv-i nefs ü hevâ ola reh-zenüm

251

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Devr-i güldür sâk�yâ gel bâde sun nû� idelüm Mest olup bir dem gam-� dehri ferâmû� idelüm

2 ‘Azm-i gül-zâr eyle ey mutr�b ki hengâm-� sabûh ‘Andelîbi nagme-i nâleyle hâmû� idelüm

114

3 Baht uyanmaz bir nefes ey dîde sen hem hwâba var Hwâbda �âyed ki ol mâh� der-âgû� idelüm

4 ‘I�k bezminde degüldür ‘akl mahrem sâk�yâ Bir kadeh sun an� ba�dan mest ü bî-hû� idelüm

5 Ey Sehâbî gû� idüp ney içelüm mey niçe bir Vâ‘izüñ varup kuru efsânesin gû� idelüm

252 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Terahhum eylemedi hâlüme habîb benüm Meded ki añlamad� derdümi tabîb benüm

88a 2 Yakard� �u‘le-i âh ile gül gibi çemeni Figânum itse idi gû� ‘andelîb benüm

3 Esirge ya�um� gör geçme ol nigâra beni Gelüp di yüzüme nem gördüñ ey rakîb benüm

4 Tabîb sabr u �ikîb ile çâre itme baña Ki arturur gamum� sabr ile �ekîb benüm

5 Sihâm-� cevre ni�ân itdi âl ile ald� Sehâbî göñlümi bir �ûh-� dil-firîb benüm

253

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hûn-� dilden hâlî olmaz bir nefes câmum benüm Bilmezem kim nic’olur101 âh�r ser-encâmum benüm

2 Nice bir zülfüñle ruhsâruñ gam�nda dostum Âh u efgân ile geçsün subh ile �âmum benüm

3 Dem-be-dem dest-i sabâya virme miskîn zülfüñi Gitmesün bâd-� hevâya sabr u ârâmum benüm

4 Nâ-tüvân olm�� sabâ çe�müm gibi ey dil meger Mürg-� rûhum irgüre dil-dâra peygâmum benüm

5 Pây�na yüz sürdi gül ba� egdi serv-i [ser-]bülend102 Seyr-i gül-zâr ideli serv-i gül-endâmum benüm

6 Bâde-i sâf� koyup vasf itme vâ‘iz Kevser’i �erbet-i �îrîn ile telh eyleme kâmum benüm

7 �i‘r-i pür-sûzumdan özge h�dmetinde �âh�muñ Kimse yâd itmez Sehâbî hayr ile nâmum benüm

254

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

101Metinde “nice olur” �eklindedir, vezin tutmad��� için bu �ekilde de�i�tirildi. 102Metne vezin gere�i ilâve edilmi�tir.

115

88b 1 Mahabbet sâgar�ndan mey diyü hûn-� ciger çekdüm Helâk oldum humâr�ndan o deñlü derd-i ser çekdüm

2 Büküldi bâr-� gamla hecr yay�n çekmeden kaddüm Sen ey ebrû-kemânum bilmedüñ kim ben neler çekdüm

3 Selâmet h�rkas�n zühhâd-ve� geydümse ‘ayb itme Ki tîr-i ta‘ne-i a‘dâya kar�u bir siper çekdüm

4 ��it benden nasîhat açma râzuñ kimseye kim ben Kimi kim mahrem-i râz eyledüm andan zarar çekdüm

5 Geçersem ben ne var mahbûb ile mey ârzûs�ndan Sehâbî câm-� mihnetden ciger kan�n yiter çekdüm

255

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gayrlar sözüyle sanma �em‘-ve� germiyyetüm Âte�-i sûz-� dilümdendür tenümde h�rkatüm

2 Â�iyân-� mürg-� endûh� alaldan ba��na Old� Mecnûn hânekâh-� ‘��kda hem-kisvetüm

3 Ten �ikâf�ndan ç�kan sûz-� derûnum �u‘lesi �âm-� hecr-i yârda olm�� çerâg-� halvetüm

4 Benden ey ‘âk�l h�red resmin temennâ itme kim Bir perî nezzâresinden her dem artar hayretüm

5 Encümüñ eflâk etbâk�ndaki gevherlerin Habbeye saymaz Sehâbî �âh-bâz-� himmetüm

256

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

89a 1 Segân-� kûy-� dil-dâra vefâ itdüm cefâ gördüm Cefâ vü cevr-i yârân� dil ü câna revâ gördüm

2 Sözüm tut ihtirâz it ey göñül mahbûb sevmekden Ki ben sevdüm nasîhat tutmadum hayli belâ gördüm

3 Felekden bâde-i râhat taleb k�lma ki câm�nda Mey-i ‘ay� aradum zehr-i gam u derd ü ‘anâ gördüm

4 Ta‘accüb k�lma ger inkâr idersem �eyh-i sâlûsa Ki delk-i zerk�n� âlûde-i gerd-i riyâ gördüm

5 Harâbât erlerin bî-gâne sanma fakr kûy�nda Sehâbî anlar� bahr-i fenâda â�inâ gördüm

257

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sûretâ ehl-i fenânuñ gerçi hâk-râh�yam Ma‘rifet eflâkinüñ ma‘nî yüzinden mâh�yam

116

2 Benden öñ Mecnûn ki geçdi âh-� âte�-nâk ile Ol ‘alem-dârumdurur ben mülk-i ‘��kuñ �âh�yam

3 Kulle-i ‘��kuñ peleng ü �îr-i sayd� bil beni Sanma de�t-i hîlenüñ zâhid-s�fat rûbâh�yam

4 Zerre-ve� virsem hevâya kendümi olmaz ‘aceb H�rmen-i derdüñ ruh-� zerdümle berg-i kâh�yam

5 Ne�’e-i �evkum Sehâbî dem-be-dem olur füzûn Cür‘a-hwâr-� ‘ârif-i Câm’em ‘Ubeydullâh’îyem

258

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

89b 1 Tâb-� tebden germ olaldan cism-i cânânum benüm �em‘-ve� yanar dem-â-dem ri�te-i cânum benüm

2 Ditredür gam cism-i gam-perverdümi her gâh kim Tâb-� tebden ditrese serv-i h�râmânum benüm

3 Mihr tâb�ndan m� bilmem yâ hevâ te’sîridür Kim k�zarm�� lâle-ve� gül-berg-i handânum benüm

4 �tdügüm âhuñ felekde �u‘lesinden gâlibâ Eyledi kesb-i harâret mihr-i tâbânum benüm

5 Âte�-i tebden Sehâbî dil yanard� �em‘-vâr Ger aña su sepmeyeydi çe�m-i giryânum benüm

259

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Niçe bir hecrüñ beyâbân�nda ser-[ger]dân103 olam Vuslatuñ ‘�yd�nda k�blem isterem kurbân olam

2 Menzil-i sultân-� ‘��kuñdur vücûdum ki�veri K�l beni ma‘mûr �âhum koma kim vîrân olam

3 �tme ben hâkîden ey ebr-i kerem feyzüñ dirîg Tâ ki ednâ katre iken bahr-i bî-pâyân olam

4 Ben gedâ kûyuñda zillet hâkin ey Yûsuf-likâ Virmezem bi’llâh ki M�sr-� ‘izzete sultân olam

5 Cânuma ten h�rkas� bâr-� girândur isterem Ey Sehâbî yakas�n çâk eyleyüp ‘uryân olam

260

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

90a 1 �evkuñla seher gül-�ene giryân güzer itdüm Gül ruhlar�n� �eb-nem-i e�kümle ter itdüm

103Metne vezin gere�i ilâve edilmi�tir.

117

2 Bir dem i�igüñden olal� dûr vücûdum Biñ kez ‘adem-âbâd-� fenâya sefer itdüm

3 Göz merdümine nûr viren hûr u perîden Gördükçe senüñ hüsnüñi kat‘-� nazar itdüm

4 Tavf itmege gül-zâr-� ser-i kûy-� nigâr� Cân bülbülini hem-reh-i bâd-� seher itdüm

5 Zülfinde kelâm old� Sehâbî çü mutavvel Evsâf-� dehân�nda sözüm muhtasar itdüm

261

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hâk-i râhuñ dem-be-dem e�kümle nem-nâk isterem Dâmenüñ ya‘nî gubâr-� gayrdan pâk isterem

2 �çdügüm hûn-âbeyi ey gül saña ‘arz itmege Gonce-ve� her dem dil-i pür-hûnum� çâk isterem

3 Eylerem hicrân deminde �erbet-i vasluñ ümîd Zehrden ya‘nî halâs olmaga tiryâk isterem

4 Gül-�en-i ‘âlemde ben her serve olmam pây-bend Bir yüzi gül gonce-leb reftâr� çâlâk isterem

5 Der-gehinden kim gubâr� çe�m-i câna sürmedür Ey sabâ iki gözümçün bir avuç hâk isterem

90b 6 Gözlerümden eylerem seyl-âb-� hûn her dem revân Ey Sehâbî h�rka-i âlûdemi pâk isterem

262

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Metâ‘-� derd-i cânân� getürdüm câna tap�urdum �letdüm nakd-i cân� mihnet-i cânâna tap�urdum

2 Mukayyed eyledüm dil hânesinde‘��k-� dil-dâr� Zelîhâ gibi ya‘nî Yûsuf’um zindâna tap�urdum

3 Mahabbet nakdini gencîne-i sînemde câ k�ldum Nihân itdüm o genci menzil-i vîrâna tap�urdum

4 Gelüp mihrüñ derûn-� dilde mihmân-� ‘azîz old� Revân cân M�sr’�n� ol Yûsuf-� Ken‘ân’a tap�urdum

5 Ferâgat gül-�eninde gül gibi sen �âd u handân ol Ki ben gitdüm nesîm-âsâ seni Yezdân’a tap�urdum

6 Rakîbi mahrem-i râz eyledüm fâ� old� esrârum Hatâ itdüm dirîgâ gevheri nâ-dâna tap�urdum

7 �letdüm nazm-� gevher-bârum� dergâh-� sultâna Sehâbî lü’lü-i nâ-süftemi ‘Ummân’a tap�urdum

263 Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

118

1 Zebâne âte�-i sûz-� derûnumdan ‘�yân itdüm Zebân-� hâl ile dil-dâra ahvâlüm beyân itdüm

2 Metâ‘-� vasl-� yâr� nakd-i câna almak isterdüm Müyesser olmad� veh kim tasavvurdan ziyân itdüm

91a 3 Yakup kâl eyledüm nâr-� mahabbetde dil-i zâr� Bu kalb-i hâlisi ol âte� içre imtihân itdüm

4 �ikâyet itmek içün ol sanemden gökde ‘Îsâ’ya Kemend-i âhum� kasr-� sipihre nerdübân itdüm

5 Melekler görmesün ‘aks-i cemâlin diyü re�kümden Duhân-� âh ile mir’ât-� hur�îdi nihân itdüm

6 Sehâbî ç�kmazam mey-hâneden �imden girü zîrâ Hayâtum nakdini vakf-� harâbât-� mugân itdüm

264

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kayd-� ‘âlemden diler göñlüm ki fârig-bâl olam Tekye-i tecrîdde bî-kayd bir abdâl olam

2 Sâkin olup künc-i cem‘iyyetde fârig niçe bir Sebz-hatlar zülf ü hâlinden perî�ân-hâl olam

3 Fark-� ehl-i fakrda tutup gubâr-âsâ karâr Meskenet yol�nda ya‘nî hâk-ve� pâ-mâl olam

4 Ten nuhâs� kâbil-i iksîr-i ‘��k olsun diyü Fikrüm oldur kim kanâ‘at pûtas�nda kâl olam

5 Ey Sehâbî bes degül mi bu sa‘âdet baña kim Bende-i �âh-� felek-kadr ü hümâyûn-fâl olam

265

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Kûh-� endûh ile ser-ge�te-i hâmûn oldum Yiti� ey Leylî-i gül-çehre ki Mecnûn oldum

91b 2 Demidür kim iri�e kalbüme râhat zîrâ Ki bu gün dehr gam�ndan kat� mahzûn oldum

3 �ñledür ri�te-i cân� ten-i zârumda belâ Nagme-i nâle-i dil-sûz ile kânûn oldum

4 N’ola dîvâne-s�fat her yaña baksam ki yine Bir perî nergis-i fettân�na meftûn oldum

5 Li’llâhi’l-hamd Sehâbî ki gazâ niyyetine Hem-reh-i ‘asker-i mansûr-� hümâyûn oldum

266

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

119

1 Mûy-i jûlîdemle âh-� âte�înüm ey sanem Seyr idenler sand� oldum sâhib-i tûg u ‘alem

2 Tîrüñi geh dil çeker pehlûya gâhî cân-� zâr Serv-kad mahbûb olur her yirde lâ-büd muhterem

3 �tme benden cür‘a-i câmuñ dirîg ey mug-beçe Sâyilin mahrûm k�lmaz sâhib-i lutf u kerem

4 Rû-sefîd olsun gözüm kim za‘ferânî çehremi E�k-i gül-gûnumla eyler erguvânî dem-be-dem

5 Sabr kalbümden firâr eyler Sehâbî gelse ‘��k Eyle kim sultân-� mülk-i Rûmdan �âh-� ‘Acem

267

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Senüñ leylî saçuñ vasf�n k�lurken ey perî �i‘rüm �der mecnûn-s�fat ‘��k ehlini dilden berî �i‘rüm

92a 2 Me‘ânî âfitâb-� tal‘at�ndan olal� tâli‘ Hacâletden tere gark itdi mihr-i hâveri �i‘rüm

3 Kelâmumdan mübeyyendür me‘ânî mülk-i ma‘nîde Benem �skender ü âyîne-i �skenderî �i‘rüm

4 Bag��lar mürdeye i‘câz-� nazmum rûh ‘Îsâ-ve� �derdi sihrden tevbe i�itse Sâmirî �i‘rüm

5 Yakard� defterin dîvân� birle nâr-� sûzâna Harâretle eger görseydi bir gün Âzerî �i‘rüm

6 Elifler nîze mîmi bir dogan her beyti bir safdur Fesâhat mülki teshîrine çekmi� ‘askeri �i‘rüm

7 Kuru efsâne zann itme Sehâbî sihr-i mutlak bil Ki nazma mâyil itmi� serv-kad dil-berleri �i‘rüm

268

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Nazardan olal� gâyib nihâl-i nâz-perverdüm Hazân bergi gibi gamdan sarard� çehre-i zerdüm

2 Güne� nûr iktibâs eylerdi sâyemden eger bir gün B�raksa üstüme sâye nihâl-i nâz-perverdüm

3 �ri�mez sem‘üme gül-�ende bülbül nâlesi gûyâ Ki hâmû� old� gû� eyler benüm efsâne-i derdüm

4 Uyarma ey felek kandîl-i mâh� �âm-� hecrümde Ki an� söndürür âh eylesem nâ-geh dem-i serdüm

5 Beni Mecnûn-s�fat k�ld� taleb de�tinde âvâre Sehâbî seyre ‘âzim olal� mâh-� cihân-gerdüm

120

269 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

92b 1 Sanma dil mürg�n lebüñ vasf�nda hâmû� eyleyem Hâ�e li’llâh kim nemek hakk�n ferâmû� eyleyem

2 Bende-i ednâ diyü bir gün hitâb itseñ baña Der-gehüñde mihr ü mâh� halka-der-gû� eyleyem

3 �î�e-i dil bâde-i �evkuñla mâl-â-mâldur Humm-� mey gibi ‘aceb mi dem-be-dem cû� eyleyem

4 Sun demidür ey �eker-leb �erbet-i la‘lüñ baña Niçe bir hûn-âbe-i endûh u gam nû� eyleyem

5 Tâli‘ olup ger �eb-i vasluñda mâhum âfitâb Gökde dûd-� âh ile an� siyeh-pû� eyleyem

6 �sterem sâkî cünûn bezminde câm-� ‘��k ile ‘Aklum� lâ-ya‘k�l idüp hû�� bî-hû� eyleyem

7 Ey Sehâbî istemem bahtum gibi bî-dârl�k Hwâbda bir �eb ki ol mâh� der-âgû� eyleyem

270

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Meded kim geçdi ‘ömrüm bir civân ‘��k�nda pîr oldum Hayâtum nakdini yol�nda harc itdüm fakîr oldum

2 Felek ben nâ-tüvân� dûr idelden âfitâbumdan Felâket yollar�nda sâye-ve� hwâr u hakîr oldum

3 Fenâ hâkisterin gam külhan�nda ideli bister Cihânda sanuram kim husrev-i gerdûn-serîr oldum

93a 4 Livâ-y� âh� kaldurdum siri�kümden çeküp ‘asker Melâmet ki�verin zabt eyledüm ya‘nî emîr oldum

5 Uyardum dilde �em‘-i mihrini bir mâh-ruhsâruñ Sehâbî gün gibi bir ‘â��k-� rû�en-zamîr oldum

271 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 H�rkam� yakdum ridâm� bâde-pâlâ eyledüm Kendümi sûfî mugân deyrinde rüsvâ eyledüm

2 Görmege ruhsâr�n� bir ka�� yânuñ sînede Zahm-� tîrinden hezârân rahne peydâ eyledüm

3 Cân gözin açdum ruh� mir‘ât�na k�ldum nazar Anda gördüm sûret-i cân� temâ�â eyledüm

4 K�ld� ihyâ resm-i ‘��k� Kays u Vâm�k benden öñ Gitdi anlar �imdi ben ol resmi ihyâ eyledüm

5 Vâli itdüm �ahne-i ‘��k� vücûdum �ehrine Düzd-i ‘akl� beste-i zencîr-i sevdâ eyledüm

121

6 Sürdi rah�-i fikreti tab‘um fesâhat mülkine Gevher-i ma‘nâya irdüm anda yagmâ eyledüm

7 Ey Sehâbî mihnet-i hicrâna oldum mübtelâ Her kaçan kim devlet-i vasl�n temennâ eyledüm

272

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Göñlümi zencîr-i zülf-i yâr ile bend eyledüm Târ-� zülfin ri�te-i cân birle peyvend eyledüm

93b 2 Hâk-i zillet içre kaldum nâ-tüvân mânend-i serv Tâ ki servi nahl-i kadd-i yâra mânend eyledüm

3 Çün müyesser olmad� gördüm visâlüñ devleti Göñlümi vasluñ hayâli birle hursend eyledüm

4 �tmedi pendüm dil-i mecnûna te’sîr ey hakîm Pend ile hayli cünûn ehlin h�red-mend eyledüm

5 Tu‘me k�lsunlar diyü �âyed kilâb-� kûy-� yâr Ey Sehâbî cismümi pergend pergend eyledüm

273

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gam beni yakmazd� ger âhumla dem-sâz olmasam Ugramazdum derde ger gam birle hem-zâr olmasam

2 Yüz tutup baña gelür miydi belâ vü derd ü gam Zümre-i ‘u��âkdan ‘��k ile mümtâz olmasam

3 Kanda olurd� me‘ânî mürg� saydum dem-be-dem Âsumân-� ma‘rifet evcinde �eh-bâz olmasam

4 Vah� u tayr etrâfum almazd� benüm Dâvûd-vâr Ger Zebûr-� ‘��k kavlinde ho�-âvâz olmasam

5 Sâz ehli gibi olurd� benümde ragbetüm Ey Sehâbî bezm-i ‘u��âk içre nâ-sâz olmasam

274

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Hadüñden lâle-i hamrâ hacil berg-i gül-i ter hem Kadüñden �âh-� Tûbâ münfa‘il serv-i sanavber hem

94a 2 Gören ruhsâruñ� zülfüñ �ebinde vechi var dirse Meh-i zulmet-ni�îmen âfitâb-� sâye-perver hem

3 Sen ol M�sr-� melâhat Yûsuf’�s�n kim Zelîhâ-ve� Cihân mâlikleri fermân-berüñdür belki çâker hem

4 Gamuñda girye-i pinhânum� sûz-� derûnumla Leb-i hu�k itdi veh kim â�ikârâ dîde-i ter hem

122

5 Te‘accüb eyleme ger yârem üzre dâg yakdumsa Ki old� her fetîli dâgumuñ bir yâreme merhem

6 Göñül ser-germdür bir �em‘-i bezm-efrûza bir yirde Ki anda idemez pervâz pervâne semender hem

7 Sabâ bi’llâh lutf it yâre sen peygâmum� irgür Ki sûzumdan yanar Hüdhüd kebâb olur kebûter hem

8 Yirüm geh medrese geh hân-kâh olurd� ey vâ‘iz Eger rehn olmayayd� bâdeye h�rkayla defter hem

9 Sehâbî çün benüm yârüm muvâf�kdur ne bâküm var Benümle ger muhâlif olsa farzâ çerh u ahter hem

10 Bi-hamdi’llâh diyâr-� Rûmda bir �âha kul oldum Ki ednâ bendesidür Kisrâ [vü] Fagfûr u Kayser hem

275

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gamdan halâs olup gün olur m� ki �âd olam Devrüñde ey felek niçe bir nâ-murâd olam

2 Lây�k m�dur �ehâ ki cenâbuñda rûz u �eb Bîgâne â�inâ ola ben bende yad olam

94b 3 ‘�lm-i cedelde eylemezem kimse ile bahs Hâ�â ki müdde‘î gibi ehl-i ‘inâd olam

4 Sultân-� Rûm bendesine bendelik baña Yegdür ki �âh-� memleket-i Keykubâd olam

5 Zikrüm Sehâbî vird-i zebân ide �eyh u �âb Bir gün eger segân ile kûy�nda yâd olam

276

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Nev-bahâr old� h�red �imdi zebûnumdur benüm K�l hazer ‘âkil ki hengâm-� cünûnumdur benüm

2 Dil h�red efsânesin gû� itmez old� kim aña Bâ‘is-i te�vî� ‘akl-� pür-füsûnumdur benüm

3 Gice gündüz mihr ü meh kandîline viren ziyâ Sûz-� dilden �u‘le-i �em‘-i derûnumdur benüm

4 Dâmen-i eflâki pür-hûn eyleyen �âm u seher Gül ruhuñ yâdiyle e�k-i lâle-gûnumdur benüm

5 ‘Âlem-i ‘��kuñda ‘Ankâ-ve� �ehâ ma‘dûm olan �ntizâr-� vasl ile sabr u sükûnumdur benüm

6 Nâvek-i cevrüñledür cismüm binâs� pây-dâr Hâne-i gamdur tenüm tîrüñ sütûnumdur benüm

7 Ey Sehâbî devlet-i vasl�na mâni‘ ol mehüñ Tâli‘-i berge�te vü baht-� nigûnumdur benüm

123

277

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

95a 1 Ho�â ol dem ki gark-� lücce-i bahr-i fenâ olsam Vücûdum zevrak� mahv olsa benlikden cüdâ olsam

2 �derdi deyr pîri cür‘a-i feyzin baña ihsân Harâbât içre ger s�nm�� sifâlümle gedâ olsam

3 Tenümde kâ�ki ey �em‘ yüz biñ cânum olsayd� Saña pervâne-ve� her cân ile biñ kez fedâ olsam

4 �derdüm reft ü rev cârûb-� müjgânumla hâ�âkin Eger seyr-i ser-i kûyuñda hem-râh-� sabâ olsam

5 ‘Uyûn-� hûr-� ‘îne gerd-i râhum sürme olurd� Sehâbî ger gubâr-� der-geh-i ehl-i safâ olsam

278

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Bir meh-ve�üñ mukayyed [ü] miskîn kemendiyem Bir ser-bülend serv-kadüñ pây-bendiyem

2 Nâr-� ruh�nda göreli hâl-i siyâh�n� Y�llardurur ki âte�-i sevdâ sipendiyem

3 Kûy�nda pây-mâl-i cefâ olal� ba�um �klîm-i ‘��k beglerinüñ ser-bülendiyem

4 Geh reh-neverd-i vâdî-i hûn-hwâr-� mihnetem Geh bahr-i bî-kerâne-i ‘��kuñ levendiyem

5 Rind-i sebû-ke�em beni sanma Sehâbî kim Zühhâd gibi kûy-� riyâ hod-pesendiyem

279

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

95b 1 Dil zâhidin mücâvir-i mey-hâne eyledüm Kandîl-i zühdi bâdeye peymâne eyledüm

2 Peymâne-i �ikesteyi bâdeyle hall k�lup Ehl-i riyâya sübha-i sad-dâne eyledüm

3 Açdum hadîs-i halka-i zencîr-i zülfüñi Da‘vâ-y� ‘akl idenleri dîvâne eyledüm

4 ‘I�kuñla eyledüm dil-i ho�-yâri â�inâ Ya‘nî ki hû�dan an� bî-gâne eyledüm

5 Oldum Sehâbî gerçi ki efsâne ‘��k ile Ehl-i füsûn� mâyil-i efsâne eyledüm

124

280 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gördi temevvüc eyledi bahr-i muhît-i Rûm Old� garîk-� lücce-i hayret ‘adû-y� �ûm

2 Saytuñdan old� bûm harâb-ende husrevâ Bâng-i rahîl gû�-i ‘adûya sadâ-y� bûm

3 Cey�-i ‘adû hezîmet idüp târ u mâr olur Bir �ahs k�lsa ‘asker-i mansûrdan hücûm

4 Hur�îd tîg-� heybet ile ol�cak ‘�yân Fi’l-hâl nâ-bedîd olur le�ker-i nücûm

5 K�lsa Sehâbî kanda ki rezm ehli bezm olur Mey gibi anda hûn-� ‘adû dâfi‘ü’l-gumûm

281 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

96a 1 Sâkî harîm-i mey-kededür bârgâh-� Cem Rindân-� kûy-� mey-kede hayl ü sipâh-� Cem

2 Vir câm-� la‘l-i nâb ile dil hânesine tâb K’ol câm ile münevver idi bârgâh-� Cem

3 Taht ile tâc�n alal� Hahhâk-i rûzigâr Arz u semây� dutm�� idi e�k ü âh-� Cem

4 Yâkût-gûn �arâb ile câm-� zümürrüdi Olm��d� vâk�‘â sebeb-i ‘izz u câh-� Cem

5 Olsun Sehâbî nâm-� Cem oldukca yâd �âd �ol vâris-i serîr-i Süleymân u gâh-� Cem

282

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Rûz u �eb yârüñ seg-i kûy� gibi der-bân�yam Hamdü li’llâh dostlar ol ravzanuñ r�dvân�yam

2 De�t-i bî-pâyân-� ‘��ka sanma Kays irdi hemân Niçe y�llardur ki ben ol de�t ser-gerdân�yam

3 �çmedümse bâde tab‘uñ bulmasun benden gubâr Sâk�yâ keyfiyyet-i bezm-i ezel hayrân�yam

4 Dürr-i me‘ânî ki bahr-i jerf aña zarf ol�maz K�l taleb benden ki ben ol gevherüñ ‘ummân�yam

5 Ey Sehâbî bir hasen-sûret nebî-sîret �ehüñ Der-gehinde gâh Hassân’� gehî Selmân’�yam

283

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

125

96b 1 Gamuñdan hât�rum mahzûn idi dil �âd olup geldüm Giriftâr-� belâ-y� hecr iken âzâd olup geldüm

2 Temennâs�yla bir �îrîn-lebüñ �ehr-i selâmetden Melâmet bî-sütûn�n kazmaga Ferhâd olup geldüm

3 Rakîbüñ cevri k�lm��d� beni âvâre kûyuñdan Cefâ vü mihnete �imden girü mu‘tâd olup geldüm

4 Türâb-� vâdî-i nisyân iken �âdem ki âhumla Gubâr-âsâ harîm-i kûyuña berbâd olup geldüm

5 Sehâbî ‘akl-� kül ta‘lîm-i ‘��k� benden alsun kim Ezelden ben bu san‘at-hâneye üstâz olup geldüm

HARFU’N-NÛN

284 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Nâz bûstân�nda bitmi� serv-i gül-ruhsârs�n �îve gül-zâr�nda aç�lm�� gül-i bî-hârs�n

2 �çürürsin câm-� vasl� gayra ammâ ‘â��kuñ Kâm-� ‘ay��n telh iden bir �ûh-� �îrîn-kârs�n

3 Ba� koyup ey dil akars�n serv-kadler pây�na Su gibi beñzer ki sen de ‘â��k-� dîdârs�n

4 Old� câmuñla münevver hâne-i târîk-i ten Ey sebû-yi bâde bî-�ek matla‘-� envârs�n

5 Bir kadeh sun kim helâk itdi beni renc-i humâr Ey ki rûz u �eb mukîm-i hâne-i hammârs�n

6 Merdümüñ dâmân�n� ey dîde k�lduñ pür-güher Bilmezem bahr-i kerem yâ ebr-i gevher-bârs�n

97a 7 Olmadan dînâra mâlik iremezsen vuslata Ey Sehâbî zühd ile ger Mâlik-i Dînâr’s�n

285

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Biz ‘ibâdet ehliyüz ol iki ebrû k�bleteyn K�bleteyne secde vâcibdür bize bel farz-� ‘ayn

2 Hâl-i mü�gînüñ görüp çe�müm ‘aceb mi aglasa Noktaya olsa mukârin ‘ayn olur elbette gayn

3 Serv ise nâ-mu‘tedildür sûsen-i âzâde pest Nahl-i kaddüñ i‘tidâlîdür arada beyn beyn

4 Olal� menzil-geh-i hayl-i hayâlüñ k�ld�lar Göz sarây�n e�k-i gül-gûnumla her dem zîb ü zeyn

5 Haste-i hecrüñ ‘ilâc� sabr yâhud vasl imi� Vasl ise ‘Ankâ-s�fat ma‘dûmdur es-sabru eyn

126

6 Nakd-i dînüm deyn idi bir �ûh-� tersâ-zâdeye Vâr�n� virdüm bi-hamdi’llâh edâ old� bu deyn

7 Ol makâm pî�e-i lu‘b-� nerde mâyil olal� Tâsa döndi gözlerüm merdümler anda ke‘abteyn

8 Zühd ü takvây� dil-i mecnûna teklîf eyleme �steme �eydâdan ey halvet-ni�în �eyd ile �eyn

9 Ben Sehâbî bir hasen-sîret �ehüñ Hassân’�yam Ger Nevâyî old�yise mâdih-i Sultân Hüseyn

286

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

97b 1 Seyl-i e�kümden harâb olurd� kasr-� âsumân Olmayayd� ger sütûn-� tîr-i âh-� ‘â��kân

2 Hâk olubdur anda yir yir rûy-i zerd-i ehl-i derd Görinen bir �âh-râh�dur degüldür keh-ke�ân

3 E�k-i sürhum bir büt-i gül-gûn-kabânuñ yâd�na Bitürür her kanda kim aksa nihâl-i erguvân

4 Revzen-i kasr�ndan ol mâh� ç�kup seyr itmege Dil kemend-i âhum� her gice eyler nerdübân

5 Ey Sehâbî oda yakmazd� göñül ten h�rkas�n Olmayayd� �ahs-� cânuñ boyn�na bâr-� girân

287

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Egerçi bî-sütûnuñ rahne k�ld� Kûh-ken ta��n Sipihr-i Bî-sütûn âh�r kod� ol rahneye ba��n

2 Gözüm nûr� taleb-kâruñ olal� merdüm-i çe�müm Seni her gû�ede aratmaga itmi� revân ya��n

3 Reh-i ‘��kuñda bir dem derd ü gam göñlümden ayr�lmaz Koyup gitmez hatar-nâk olsa yol yolda� yolda��n

4 Ruhuñda nûr-� vechu’llâh� gördüm çün nazar k�ldum Yakîn old� baña kim gösterür her nak� nakkâ��n

5 Sehâbî kalbine bir vech ile ‘��k old� müstevlî Ki tutd� ol perî�ân rûzigâruñ hep için ta��n104

288

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

104M�sran�n anlam� bize bu kelimenin, bir �eyin ‘içini d���n� tutmak, kaplamak’ �eklinde söylenen sözün içinde

yer alan ‘d��’ kelimesi olmas�ndan hareketle, “���n” olmas� gerekti�ini, kafiye için bu �ekilde yaz�ld���n� dü�ündürüyor.

127

98a 1 Devr-i güldür sun bize sâkî mey-i gül-fâmdan Hâne-i târîk-i dil bulsun ziyâ ol câmdan

2 E�küme rahm it beni gark-âba virme k�l halâs Zevrak-� bâdeyle girdâb-� gam-� eyyâmdan

3 Almak ister cennetü’l-me’vây� nakd-i zühd ile Puhtedür zâhid velî geçmez hayâl-i hâmdan

4 ‘Â��k-� rüsvâya ey nâs�h nasîhat eyleme �steme nâm-� nigû dîvâne-i bed-nâmdan

5 �üst ü �û eyler zülâl-i ‘afv ile pîr-i mugân Her hatâ kim sâd�r olsa rind-i dürd-â�âmdan

6 Çîn-i zülfinden göñül seyr eyledi ruhsâr�n� Ka‘be old� hâc�ya zâhir sevâd-� �âmdan

7 Ey Sehâbî ‘��k hâlât�n ne bilsün �eyh-i �ehr Sorma ‘akluñ var ise esrâr-� hâs� ‘âmdan

289

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Her �erer kim zâhir olsa âh-� âte�-nâkden Fark ol�nmaz gök yüzinde encüm-i eflâkden

2 �u‘le-i cân-sûz ile yakar dem-â-dem cismümi Gam ne ister bilmezem bu bir avuç hâ�âkden

3 Geh harîk-� nâr-� derdem geh garîk-� bahr-i gam Sîne-i pür-âte�ümle dîde-i nem-nâkden

4 E�k-i sürhumla ruh-� zerdi nihân itdüm velî Çâk-i sînem görinür pîrâhen-i sad-çâkden

98b 5 Ten gubâr old� ilet yârüñ harîm-i kûy�na Ey sabâ lutf it götür ben nâ-tüvân� hâkden

6 Pây-bûs-� esb-i �âha dest-res buld� �u kim Sayd gibi ser-nigûn as�ld� ol fitrâkden S

7 Ey Sehâbî saykal-� câm-� ne�ât-efzâyile Jeng-i endûh� gider âyîne-i idrâkden

290

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 K�lam sanma harâbât-� mugânuñ sûfî ben terkin �der mi ihtiyâriyle ki�i hergiz vatan terkin

2 Bahâr-� vasl-� dil-bersüz n’ola terk-i diyâr itsem Hazân fasl�nda lâbüd ‘andelîb eyler çemen terkin

3 Ferâgat eyle halvetden gel ey zâhid harâbâta Eger dârü’s-sürûr isterseñ it beytü’l-hazen terkin

4 Münevver eyle bir �eb külbe-i târîk-i ‘u��âk� Degüldür lây�k ey meh �em‘e itmek encümen terkin

128

5 Garîbüñdür Sehâbî iltifât it hâline �âhum Bilürsin kim senüñçün ihtiyâr itmi� vatan terkin

291

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün

1 Meger nesîm-i visâl irdi serv-i sîm-berümden Ki zâhir old� yine �u‘le-i âte� cigerümden

2 Uyarma �em‘üñi târîk sanma gicemi ey meh Ki dehr rû�en olur her dem âh-� pür-�ererümden

99a 3 Diyâr-� gamda benem reh-zen-i tarîk-� melâmet Selâmet ehli hazer eyle geçme reh-güzerümden

4 Giceyle var�maz�n kûy-� yâra korkar�n andan Ki hwâbdan ola bîdâr nâle-i seherümden

5 Gözüm Sehâbî göricek Süheyl-i tal‘at-i yâri Harîm-i kûy�n� k�ld� Yemen ‘akîk-i terümden

292

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yâd-� hatt u ‘âr�zuñla eylesem seyr-i çemen Sebzeler ni�ter görinür ‘aynuma güller diken

2 Câme-i al ile çe�müm göricek ol gonce[y]i Hûn-� dilden egnüme geydürdi gül-gûn pîrehen

3 Âte�-i sûzân ile sûzum görüp pervâne-ve� Yanup aglar hâlüme her gice �em‘-i encümen

4 Nâle-i cân-gâhdur kûh-i belâda hem-demüm Tî�esidür bî-sütûnda hem-zebân-� Kûh-ken

5 Buld� ruhsâruñ Sehâbî’nüñ ya��ndan reng ü bû Girye-i ebr-i bahârîdür güle revnâk viren

293

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bes ki dökdi gözlerüm kûyuñda e�k-i lâle-gûn Hâk-i kûyuñdan gelür ey �ûh her dem bûy-i hûn

2 Eyledükçe bâd kûyuñdan ten-i hâkî cüdâ �ri�ür seyl-âb-� e�küm olur aña reh-nümûn

99b 3 Perde-i nîlîde pinhân old� hacletden kamer Sen geyelden gün gibi ey meh kabâ-y� nîl-gûn

4 Zulmet-i fürkatde kalurd� göñül güm-râh eger Reh-nümûn� olmayayd� �u‘le-i �em‘-i derûn

5 Görse küfr-i zülfüñi bir kez olurd� zâhidüñ Gerdeninde ri�te-i tesbîhi zencîr-i cünûn

129

6 Bâde-i râhat felek câm�ndan ey dil umma kim Zehr-i mihnetden degül hâlî bu tâs-� ser-nigûn

7 Bâr-� hicrân ile cevr-i rûzigâr� çekmege Ey Sehâbî kalmad� sabrum zebûn oldum zebûn

294

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Ey bâde rûh-perver-i ehl-i necâts�n Vey câm-� bâde menba‘-� âb-� hayâts�n

2 ‘Âciz dürür s�fât-� kemâlüñde ‘akl-� küll Ey ‘��k-� pâk-tab‘ bilinmez ne zâts�n

3 Dil vasfuñ� ne vech ile k�lsun dilâ ki sen Âyîne-i tecellî-i zât u s�fâts�n

4 Ey ‘ömr eylemez saña ‘âkiller i‘tibâr Kim sen de rûzigâr gibi bî-sebâts�n

5 Ey �âh-� hüsn herkese eylersin iltifât Bilmem neden Sehâbî’ye bî-iltifâts�n

295

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

100a 1 �züñ toz�n� kuhl-� S�fâhân’a virmezin Hâk-i rehüñi Çe�me-i Hayvâna virmezin

2 La‘lüñ gam�yla gözden akan e�k-i sürhum� Yâkût-� âb-dâr ile mercâna virmezin

3 Ebrûlaruñla gün yüzünüñ zikr ü fikrini �klîm-i105 Çîn ü mülk-i Horasân’a virmezin

4 Hicrân �ebinde �u‘le-i sûz-� derûnum� Kandîl-i mâh u �em‘-i �ebistâna virmezin

5 Sînemde tâze dâgum� kim yakd� dest-i ‘��k Mühr-i nigîn-i hükm-i Süleymân’a virmezin

6 Ol serv-kâmetüñ has u hâ�âk-i kûy�n� Gül-�ende ey sabâ gül ü reyhâna virmezin

7 Kâ�ânemüñ Sehâbî ki gamdur mücâviri Bir h��t-i köhnesin Kum u Kâ�ân’a virmezin

296

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 N’ola bir lâle-ruhuñ sînede dâg�n yakas�n Ey göñül lâle-s�fat ‘��k çerâg�n yakas�n

105Metinde “i�lîme” �eklinde yaz�lm��d�r.

130

2 Çün fenâ od� ile yand� kuyûd esbâb� Demidür tekye-i tecrîdde ocag�n yakas�n

3 Niçe bir sabr idelüm cevrine türk-i felegüñ Bir �eb ey âh-� seher-hîz ocag�n yakas�n

4 Öykünürse kad-i dil-dâra çemende ey gül �u‘le-i âte� olup serv budag�n yakas�n

100b 5 �em‘ yirine Sehâbî �eb-i fikretde meger Müdde‘înüñ eridüp yüregi yag�ñ yakas�n

6 Me�‘al-i mâh� söyindürse eger sarsar-� âh �u‘le-i âte�-i mihr ile çerâg�n yakas�n

297

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Añlar cefâ vü cevrüñi cevr ü cefâ çeken Bilür belâ vü derdümi derd ü belâ çeken

2 Mecnûn bilür firâkda ben çekdügüm gam� Bilmez belâlu hâlini illâ belâ çeken

3 Çekdüm cefâñ� ‘âk�bet itdüñ beni helâk Bildüm vefâya âhir irürmi� cefâ çeken

4 Zülfüñ kemendi ri�te-i cânumdurur benüm Cân ri�tesidürür beni senden yaña çeken

5 ‘Âlemde kimseyi gözine kestürür mi hîç Hâk-i rehüñle ‘ayn�na kuhl [ü] cilâ çeken

6 Derd-i firâk ne�’esini kanda zevk ider ‘��ret-geh-i visâlde câm-� safâ çeken

7 Bulur Sehâbî dünyede bâkî na‘îmini Kûy-� fenâda zillet-i fakr u fenâ çeken

298

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Hod-gâm safâ-y� gam-� cânân� ne bilsün Bî-derd olan lezzet-i dermân� ne bilsün

101a 2 Tefsîr-i hat-� ‘âr�z�n� vâ‘ize sorma Elfâz okuyan ma‘nî-i Kur’ân’� ne bilsün

3 �drâk idemez ‘��k sözin zâhid-i nâ-dân Hayvân �eref-i gevher-i insân� ne bilsün

4 Gel ‘â��ka cevr itme habîbüm kerem eyle Zîrâ ki cefâ ehli degül an� ne bilsün

5 Söz nüktesini müdde‘îye açma Sehâbî Bâk�l sühan-i dil-ke�-i Sehbân’� ne bilsün

131

299 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Kayd-� ‘âlemden geçüp ‘��kuñla ho�-hâlem bu gün Tekye-i tecrîdde sâkin bir abdâlem bu gün

2 Sor baña seyr-i nükât-� encümüñ e�kâlini Kim ben an� hall idüp bilmekde remmâlem bu gün

3 Hâlümi dil-dâra dün dirdüm bu gün ‘arz ideyin Hayretümden veh ki takrîr itmede lâlem bu gün

4 Hâk-i râhuñdan tenüm bir niçe gün mehcûr idi Hamdü-li’llâh kim ser-i kûyuñda pâ-mâlem bu gün

5 �stemez göñlüm cihân lezzât�n� sî-murg-vâr Kâf-� ‘uzlet gû�esinde fârigu’l-bâlem bu gün

6 Subh-� mah�erde Sehâbî tañ m� olsam sürh-rû Çün ruh-� zerdümle hâk-i der-geh-i Âl’em106 bu gün

300

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

101b 1 Devr-i güldür sun bize sâkî mey-i gül-fâmdan Bir dem âzâd olalum bend-i gam-� eyyâmdan

2 Va‘de-i vasl eyleyüp dilden taleb k�lma �ekîb �steme ârâm ya‘nî kalb-i bî-ârâmdan

3 �debilmez ehl-i ‘irfân içre hâs�l nâm-� nîk Geçmeyen bed-nâml�k yol�nda neng ü nâmdan

4 Deyr pîrî eyledi bir câm ile fârig beni Izt�râb-� küfr ile endî�e-i �slâmdan

5 Ey Sehâbî olal� göñlüm mürîd-i �eyh-i câm Ne�’e-i feyz iri�ür kalbe dem-â-dem câmdan

301 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Rûz-i bahtum tîredür bir mâh-� mihr-efrûzdan Subh-� ‘ay�um �âmdur bir �em‘-i ‘âlem-sûzdan

2 Niçe bir kalsun �itâ fasl�nda hâmû� ey sabâ Bülbüli söylet haber vir mevsim-i nev-rûzdan

3 Sûzen-i gamzeyle peyvend eyle çâk-i sînemi Cân� minnet-dâr k�l ol nâvek-i dil-dûzdan

4 Sâk�yâ gam zulmetinden tîredür dil hânesi Rû�en eyle an� bir câm-� ne�ât-endûzdan

5 Kâküli gâhî nihân olur Sehâbî geh �yân Ögrenür gûyâ füsûn ol çe�m-i sihr-âmûzdan

106Hz. Peygamber’in ehli, âilesi. Rahat anla��labilmesi için büyük harfle yaz�ld�.

132

302 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

102a 1 Gark-� hûn old� gözüm bir gamze-i hûn-rîzden Lâle-gûn old� ya�um bir la‘l-i reng-âmîzden

2 Old� efzûn hatt-� sebzinden gözüm nûr� belî Rû�en olur dîde seyr-i sebze-i nev-hîzden

3 �l mezâk�n itdi �îrîn lebleri ammâ benüm Kâm-� ‘ay�um telhdür ol �ehd-i �ûr-engîzden

4 Dökme kanlu ya�um� ey müdde‘î kim rûzigâr Hakkum� alur komaz sen kâtil-i hûn-rîzden

5 Cevr ile Pervîz Ferhâd’� helâk itdi velî Çerh çekdi intikâm�n ‘âk�bet Pervîz’den

6 Zühd ü takvâ men�e’i bildüm riyâ vü zerk imi� Sâk�yâ mey sun ki geçdüm tevbe vü perhîzden

7 �ctinâb itme Sehâbî’den ki itmez neng ü ‘âr Mihr-i enver ittisâl-i zerre-i nâ-çîzden

303

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Yüzlenmedi ferah baña vasl-� habîbden �âd olsa hât�rum n’ola merg-i râkîbden

2 Dil-dâra eylesem n’ola dil râz�n� ‘�yân �tmez marîz derdini pinhân tabîbden

3 Çün nev-bahâr-� ‘ömr geçer ân u hüsn ile Ey gül bu ictinâb nedür ‘andelîbden

4 �tme �ekîb ü sabr ile dil derdini ‘ilâc Umma tabîb fâyide sabr u �ekîbden

102b 5 Hwân-� belâda lokma-i gam sunsalar saña Redd itme an� kaçma Sehâbî nasîbden

304

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sür ayag� elde ey sâkî �arâb eglenmesün Âte�-i gam üzre gelsün sepsün âb eglenmesün

2 Râh bir yâkûtdur kim rûha râhatlar virür Fursat� fevt itme ol yâkût-� nâb eglenmesün

3 Dîde göñlümden kebâb isterdi dil gözden �arâb Hâz�r itdi dîde mey gelsün kebâb eglenmesün

4 Nâle-i dil-sûz-� ‘u��âk ile dem-sâz olmaga Mutr�bâ tahrîk k�l söylet rebâb eglenmesün

5 Seyl-i e�k itdi Sehâbî hâne-i çe�mi pür-âb Kim �eb-i vuslatda kaçsun anda hwâb eglenmesün

133

305

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Mü�erref ideli bâg� kudûm-� fasl-� hazân Sarard� çehre-i ‘u��âk gibi reng-i rezân

2 Görindi her yaña elvân-� muhtelif gûyâ Ki old� sahn-� çemen kâr-gâh-� reng-i zerân

3 Bahâra döndi hazân mevsimi ki ‘Îsî-vâr Çemende mürdeler ihyâ ider nesîm-i vezân

4 Kad-i nigâruma dik gelmeyeydi serv-i sehî Çemende bîd-ve� olmazd� bîmden lerzân

103a 5 Sehâbî mevsim-i deydür iri�meden içelüm Bahâr-� ‘ömrümüze tünd-bâd-� fasl-� hazân

306

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Bu çe�m-i mest ile â�ûb-� erbâb-� nazars�n sen Bu hâl u hatt ile ser-fitne-i devr-i kamersin sen

2 Eser k�lmaz saña seylâb-� e�küm nâr-� âhumla Sanemler zümresinde seng-dil bir sîm-bersin sen

3 Yoluñda hâk olan üftâdeñ üzre salmayup sâye Sipihr-i nâzda hur�îd gibi cilve-gersin sen

4 Murâduñ goncesi handân iken gül-zâr-� kûy�nda Sabâ-ve� niçe bir her cânibe ey dil yilersin sen

5 Ham olsa kâmetüñ bâr-� belâdan bâg-� ‘âlemde Sehâbî çekme gam zîrâ nihâl-i bâr-versin sen

307

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gerçi kim vîrânesin yâd eylemez dîvânesin �âdem ey dil kim segân-� yâr ile hem-hânesin

2 Â�inâdan dostum yad eyleyen sensin beni �imdi benden bilmezem sen de neden bî-gânesin

3 Lâf-� ‘��k-� yâr urup da‘vâ-y� kâzib niçe bir Gel berü ey müdde‘î meydâna ger merdânesin

4 Yakd� �evk-� ‘âr�zuñ meclisde ehl-i meclisi �em‘ nâr� yansa lâ-büd nûr ider pervânesin

103b 5 Külbe-i târîkine virdüñ Sehâbî’nüñ ziyâ Hüsn ile ger �em‘-i bezm-ârâ degülsen sen nesin

134

308 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Agzuñ haber vire n’ola mant�kda mîmden Kaddüñ ‘alâmet old� hat-� müstakîmden

2 Hüsnüñ kemâli zülf iledür nitekim cemâl Nâk�s kalur cüdâ ol�cak harf-i cîmden

3 ‘I�kuñ ber-â-ber itdi baña vasl u fürkati Âsûde eyledi beni ümmîd ü bîmden

4 �tme hilâf-� va‘de-i ihsân u lutf� kim Lây�k degül hilâf-� mürüvvet kerîmden

5 Raks ura zerre-vâr Sehâbî gubâr-� ten Ger bûy-i vasl-� yâr i�itsem nesîmden

309

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 N’ola bir cür‘a ‘atâ eyleyesin câmuñdan Beni ho�-hâl idesin bâde-i in‘âmuñdan

2 Biz du‘â ile Hudâ’dan dilerüz dü�nâmuñ �tme mahrûm bizi devlet-i dü�nâmuñdan

3 Sen gidelden berü dûr olm�� idi tenden cân Tâze cân buld� yine nâme vü peygâmuñdan

4 �deli �âm u seher nâle-i zârî ey dehr Old� bîzâr göñül subhuñ ile �âmuñdan

104a 5 Aglama derdüñi dil-dâra Sehâbî zinhâr Hât�r-� nâzüki incinmesün âlâmuñdan

310

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Olal� mehcûr göñlüm bezm-i vasl-� yârdan Ak�dur hûn-âbe-i gam dîde-i hûn-bârdan

2 Kûy�n� terk itmezem biñ cevr k�lsa müdde‘î Sâkin-i gül-zâr incinmez cefâ-y� hârdan

3 Böyle serv-i gül-�ene olmazd� mâyil fâhte Vâk�f olsayd� eger ol kadd-i ho�-reftârdan

4 Ruhlaruñ ‘aksi �ikâf-� sîneden dü�di dile Külbemüz old� münevver pertev-i envârdan

5 Ald� sünbülden sabâ tâtâr-� zülfüñ bûy�n� Urmaz old� dem nesîm-i nâfe-i Tâtâr’dan

6 Va‘de-i firdevs ile aldand� yâr� görmedi Veh ki mahrûm old� zâhid devlet-i dîdârdan

7 Bâde-i câm-� lebüñden sâk�yâ bî-hû� olup Bir kadem ç�kmaz Sehâbî hâne-i hammârdan

135

311

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘Â��k-� dürdî-ke� ü rind-i �arâb-âlûdeyin Bu kühen deyr-i harâb içre harâb-âlûdeyin

2 Kana ger müstagrak oldumsa ‘aceb mi lâle-ve� Kü�te-i çe�m-i sitem-kâr [u] ‘itâb-âlûdeyin

104b 3 Gerçi ‘uryânem baña te�rîf yitmez mi bu kim Cism-i ‘uryânumla kûyuñda türâb-âlûdeyin

4 Dil virelden dostum ol çe�m-i hwâb-âlûdeye Geh humâram gâh mestem gâh hwâb-âlûdeyin

5 �steme benden Sehâbî zühd ü takvây� ki ben ‘Â��k-� dürdî-ke� ü rind-i �arâb-âlûdeyin

312

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 ‘I�kdur âyîne-i hüsni mücellâ eyleyen Dîde-i ‘u��âk ile an� temâ�â eyleyen

2 ‘I�kdur zencîr iden ‘Azrâ vü Leylî zülfini Vâm�k’� â�üfte vü Mecnûn’� �eydâ eyleyen

3 ‘I�kdur sûret viren �îrîn-i dil-ke� nak��na La‘l-ve� Ferhâd’a mesken seng-i hârâ eyleyen

4 ‘I�kdur îcâd-� mevcûdâta bâ‘is ‘��kdur ‘Âlemi ketm-i ‘ademden â�ikârâ eyleyen

5 ‘I�kdur nûr-� tecellâ-y� cemâl-i Yûsuf’a Cilve-geh âyîne-i çe�m-i Zelîhâ eyleyen

6 ‘I�kdur ehl-i münâcât eyleyen mey-hwâreyi Zâhid-i perhîz-kâr� rind ü rüsvâ eyleyen

7 ‘I�kdur zülf ü hat-� hûbâna viren zîb ü zînet Pîr-i ‘akl� beste-i zencîr-i sevdâ eyleyen

8 ‘I�kdur bir zerreyi ser-ge�te-i ednâ iken Hem-ni�în-i âfitâb-� ‘âlem-ârâ eyleyen

105a 9 ‘I�kdur peyk-i sabâ gibi Sehâbî göñlini Rûz u �eb ser-ge�te-i vâdî vü sahrâ eyleyen

313

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Tenümde tâzelendi yâreler nezzâre-i gülden Figânum hadden a�d� nâle vü feryâd-� bülbülden

2 Gören bu eski göyneklerle dâg-� tâzemi tende Usand� seyr-i lâleyle temâ�â-y� karanfülden

136

3 Geçer zülf-i nigâruñ ey sabâ â�üftesi dirler Perî�ân-hât�r olursam ta‘accüb k�lma sünbülden

4 Hadeng-i ta‘n ile tîr-i melâmetden elüm çekmem Velîkin hât�rum mecrûhdur tîg-� tegâfülden

5 Nigâristân-� Çîn kim añ�lur bâg-� �rem birle ‘�bâretdür Sehâbî gâlibâ �ehr-i Sitanbul’dan

314

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Ölicek hecrüñ ile dîde-i nem-nâkümden Çe�meler cârî ola her tarafa hâkümden

2 Beni yâr öldüricek yârelerüm âg�z açup ‘Özr mi dileyeler kâtil-i bî-bâkümden

3 Yârdan gizler idüm yâremi derdâ ki bu gün Gül gibi old� ‘�yân pirehen-i çâkümden

4 Hâk ol�cek ser-i kûy�nda vücûdum umar�n Pây-mâl eyleye ol kâmeti çâlâkümden

105b 5 Old� ‘âlemde vücûdum sebeb-i �öhret-i ‘��k Yand� âfâk benüm hâr ile hâ�âkümden

6 Saykal-� câm-� safâ-bah� ile sâkî kerem it Jeng-i hüzni gider âyîne-i idrâkümden

7 Nâr-� dûzahdan ü�enmezdi Sehâbî zâhid Bir kadeh içse idi âb-� tarab-nâkümden

315

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sînemi çâk itme kanum her yaña saç�lmasun Dil belâ gam-hânesidür kapus� aç�lmasun

2 Olal� bî-hû� hâmû� old� göñlüm nâleden Nâ-tüvânem sâk�yâ k�l çâre kim ay�lmasun

3 Her ne deñlü cevr idersin â�ikârâ k�l baña Lutf eger var ise pinhân it �ehâ il bilmesün

4 Hem-dem olm�� nâfe ey me��âta zülf-i yâr ile Bu sözi açma sabâya ‘âleme yay�lmasun

5 Mey bile gasl it ben öldükde Sehâbî cismümi �ncinürse gelmesün zâhid namâzum k�lmasun

316

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Kalem-ve� ba� çeker k�blem �u kim kapuñ sücûd�ndan Ba��n kat‘ ide kim anuñ ‘adem yegdür vücûd�ndan

137

2 �eb-i târîk-i gamda encüm-i eflâke beñzetdüm �ererler k’old� zâhir âh-� âte�-nâk dûd�ndan

106a 3 Beni bir mug-beçe deyr içre bî-hû� ideli geçdüm Riyâ küncinde �eyh u zâhidüñ �ürb-i yehûd�ndan

4 Metâ‘�ndan elüm çekdüm cihân bâzâr�nuñ zîrâ Ziyân�ndan zarar bî-had velî yok ass� sûd�ndan

5 Sehâbî rind-i ser-mestüñ sücûd-� sehvi râcihdür Riyâyî zâhidüñ her dem k�yâm ile ku‘ûd�ndan

317

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Ko yansun sûz-� dilden gök yüzi pür-dûd-� âh olsun �eh-i ‘��kam ba�um üstinde ol çetr-i siyâh olsun

2 Sarây-� dîde hüsnüñ cilve-gâh�dur benüm ‘aynum Harîm-i dil de tîr-i gamzeñe âmâc-gâh olsun

3 Gam-� ‘��kuñda göñlüm kenz-i bî-pâyâna mâlikdür Yürisün ki�ver-i ‘��ka yiridür pâdi�âh olsun

4 Hatuñ geldi diyü yüz döndürürse yârdan ‘â��k Hat-� hûbân gibi ‘âlemde yâ Rab rû-siyâh olsun

5 Semend-i nâz ile her kanda cevlân eyleseñ �âhum Sehâbî-ve� ser-i a‘dâ yoluñda hâk-râh olsun

318

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sanma elden vire dünyâda beni yâr etegin Ölem elden kom�yam ol gül-i bî-hâr etegin

2 Virdi Pervîz eline dâmen-i vasl�n �îrîn Tutd� Ferhâd gam u derd ile taglar etegin

106b 3 Dem-be-dem hâk-i reh-i yâra nisâr itmek içün Toldurur gevher ile çe�m-i güher-bâr etegin

4 Câme-i atlas u �âl� ‘acabâ fark ide mi �ol ki çâk eyledi gayret yakas�n ‘âr etegin

5 Ey Sehâbî yakas�n �evk ile çâk eyledi gül Demidür gel dutalum biz dahi gül-zâr etegin

319

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Egerçi sûretâ gam pây-mâli hâk-râham ben Velî ma‘nî yüzinde tâc-� fark-� mihr ü mâham ben

138

2 Sal�n nâz ile hâküm üzre ey [serv-i]107 ser-efrâzum Ki pâ-bûsuñ temennâs�yla hâk olm�� giyâham ben

3 Günehsüz ‘â��k-� miskîni öldürmekdür âyînüñ Baña zulm eyleme �âhum esirge bî-günâham ben

4 Bu mihnet-hânede âh ile ey dil olma hem-dem kim Belâ küncinde ser-tâ-pâ harîk-� nâr-� âham ben

5 Elümde sâgar-� sahbâ yanumda dilber-i ra‘nâ Sehâbî mesned-i Cem�îd’e geçmi� pâdi�âham ben

HARFU’L-VÂV

320 Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 ‘Âleme irse idi mihr-i ruhuñdan pertev Kamere mihr s�fat nûr virürdi meh-i nev

2 Nûr u fer almaga hur�îd-i ruhuñdan meh ü mihr �tdiler ‘arsa-i eflâkde hayli tek ü dû

107a 3 �afak içre göricek ke’s-i hilâli k�ldum H�rka-i ezrakum� bâde-i hamrâya girev

4 Ki�t-zâr-� ‘ameli e�k ile sebz it ey dil �tmeden dâs-� fenâ mezra‘a-i ‘ömri direv

5 Tâc-� Kâ’ûs‘a eger itmese ‘ibretle nazar Terk idüp virmez idi gayra an� Keyhusrev

6 Berk-� rah�ân idi eflâkde sanma bu gice Rahnesinden tenümüñ âte�-i dil çekdi ‘alev

7 Pîr-i ashâb-� safâ old� Sehâbî olal� Rind-i �îrâz ile ‘ârif-i Câm’a pey-rev

321

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 K�ld� dil hecrüñde la‘lüñden mey-i nâb ârzû Hastedür r�hlet deminde eyledi âb ârzû

2 Ragbeti hecrüñde ‘u��âkuñ ecel uyhus�na Beñzer ol bîmâra kim eyler �eker-hwâb ârzû

3 Zulmet-i zülfüñde k�lsam tañ m� ruhsâruñ taleb Râh-rev eyler �eb-i muzlimde meh-tâb ârzû

4 Ka�laruñ mihrâb�n� seyr eyleyen tâ‘at-fürû� Eylese sehv ile eyler künc-i mihrâb ârzû

5 Merdüm-i çe�m old� mâhî-ve� garîk-i bahr-i e�k Çîn-i zülfüñden k�lur bî-çâre kullâb ârzû

6 Külhan içre sâkin-i hâkister-i idbâr olan Eylemez ikbâl ile gül-�ende sincâb ârzû

107Metinde yoktur, vezin ve anlam� tamamlamak için ilâve edilmi�tir.

139

107b 7 Zühd ü takvâdan mükedderdür göñül k�ldum yine Deyr pîrinden Sehâbî bâde-i nâb ârzû

322

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Pârsâ dil-dâruma tâ bâde içmek old� hû Dü�düm ayakdan da��tdum bes ki ba�umla sebû

2 Zâhid-i �ehri tahâret itmedi makbûl-i halk Veh ki miskîn bulmad� âb-� vuzûdan âb-� rû

3 Nak�-� hatt-� mü�g-bâr-� yâr� tahrîr itmege K�ld�lar merdüm sevâd-� levh-i çe�mi �üst u �û

4 Vasl�n� dil ârzû k�ld� müyesser olmad� Gitdi cânum veh ki dilden gitmedi bu ârzû

5 Bulmadum ol mâh-� �eb-gerdi Sehâbî gerçi kim E�k ü âhum k�ld�lar arz u semây� cüst ü cû

323

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bâd ile hâkî tenüm kapuñ� eyler cüst ü cû Beñzer ol ser-ge�te itmi� pây-bûsuñ ârzû

2 Kanmadum meyden hayâtumda ölürsem yapsa kâ� Deyr küncinde felek hâk-i vücûdumdan sebû

3 Olmad� âlâyi�-i zerk u riyâdan sâf u pâk H�rkas�n bâdeyle zâhid itmeyince �üst u �û

4 Ne felekden mihr gördüm ne sitâremden vefâ Çerh ise bir bî-vefâdur kevkeb ise kîne-cû

108a 5 Cevr-i dilberdür Sehâbî bâ‘is-i tahrîk-i ‘��k �evk olur efzûn ne deñlü olsa dil-ber tünd-hû

HARFU’L-HÂ’

324 Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Safâda kendüyi beñzetdi rûy-i cânâna Sabâ bu cürm ile sald� zülâli zindâna

2 Bahâr fasl� visâlüñ nümûnesi olal� Firâkuñ olsa mü�âbih n’ola zemistâna

3 �arâb-� Kevser’i la‘l-i lebüñe nisbet iden Serâb� eyledi te�bîh âb-� hayvâna

4 Göñül kebûteri geçmez hevâ-y� ‘��kuñdan Semendere ne zarar girse nâr-� sûzâna

140

5 Gamuñdan aglamadan ey dür-i muhît-i kemâl Sehâbî dîdeleri döndi ebr-i nîsâna

325

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Semend-i nâza binüp gayrlarla hem-‘inân olma Dökersin kanum� bir dem benüm ‘ömrüm revân olma

2 Varup dîn ki�verin târâc k�lma hâl u hattuñla Cihânuñ cân� iken fitne-i halk-� cihân olma

3 Senüñle zindedür cân nitekim cân ile ten ey meh Ruhuñ ‘arz eyle ya‘nî cân gibi benden nihân olma

4 �rer senden tarâvet nev-bahâr-� ‘ömr-i ‘u��âka Yüri ey �âh-� gül hergiz giriftâr-� hazân olma

108b 5 Kadüm lâm old� Kâf-� derd-i ‘��k� çekmeden ey gam Kerem eyle yüri sen de baña bâr-� girân olma

6 �kilik kalmad� cân old� cismüm vahdete irdüm Kesil yanumdan ey sâye benümle tev’emân olma

7 Kemân-ebrû güzeller hüsnine olma igen mâyil Sehâbî-ve� melâmet tîrine ya‘nî ni�ân olma

326

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 �eb ki ol mâh gelür külbe-i ahzânumuza Çerh pervâne olur �em‘-i �ebistânumuza

2 Silmese gözden eger hâk-i rehi seyl-i siri�k Tûtiyâ eyler idük dîde-i giryânumuza

3 Görinen mushaf-� hüsninde gubâr-� hat-� yâr Âyet-i rahmet imi� indi bizüm �ânumuza

4 Cân içün gamze-i cânânum ile itme nizâ’ Yüri ey dil kerem it girme bizüm kanumuza

5 De�t-i gamda dut�cak kûh-� selâmet yakas�n Sar�lur hâr-� belâ her yaña dâmânumuza

6 Geçdi tîr-i sitem [ü] hecr Sehâbî câna Hâlümüz hayf ki ‘arz olmad� sultânumuza

7 Ol perînüñ ok�yup vasf�n� dîvâne olur Nazar eylerse �u kim defter ü dîvânumuza

327

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

109a 1 Pertev-i mâh-� ruhuñ dü�se eger hânemüze Hûr firdevs ile re�k eyleye kâ�ânemüze

141

2 Beyt-i ma‘mûr�na çerhuñ göñül olmaz râg�b Besdürür gû�e-i vîrâne bu dîvânemüze

3 Kays’a mecnûnl�gumuz eyleme nisbet ki bizüm Bûmlar vah�et ider konmaga vîrânemüze

4 Vard� hwâb-� ‘ademe Vâm�k u Ferhâd gibi Mâyil olan �eb-i endûhda efsânemüze

5 Halkdan bâdeyi pinhân içerüz tâ ki bizüm Seng-i ta‘n ile �ikest irmeye peymânemüze

6 Hwâbdan el yud� bu dîde-i bîdâr gibi Kim ki k�ld� nazar ol gözleri mestânemüze

7 Bahr-i e�kinde Sehâbî gibi gavs eylemeyen �ri�ür sanma bizüm gevher-i yek-dânemüze

328 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Vardum ‘ale’s-sabâh münâcât ehline �tdüm du‘â-y� hayr harâbât ehline

2 Hicrân �ebinde �öyle ‘alem çekdi nâr-� âh Kim �zt�râb dü�di semâvât ehline

3 Agyâra nükte açma lebüñden ki virmedi Nutk-� Mesîh fâyide Tevrât ehline

4 Pîr-i mugâna h�dmeti biz tâ‘at añlaruz Fahr eylerüz anuñla ‘ibâdât ehline

109b 5 Ey �eyh urma lâf ki itmezler i‘tikâd Rindân-� kûy-� mey-kede tâmât ehline

6 Bir câm ile hayât virür mürde-dillere Bak deyr gû�esinde kerâmât ehline

7 Virdi Sehâbî’ye gam u derd ü belây� çerh Minnet Hudâ’ya degdi emânât ehline

329

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Yüzümde kanlu ya�umdan b�ñâr� seyr eyle Bu çe�m-i terden akan cûy-bâr� seyr eyle

2 Gözümde ‘aks-i hat u hâlini temâ�â k�l Gül ü benef�e ile çe�me-sâr� seyr eyle

3 Ya�umla old� �ehâ lâle-zâr etrâfum Taraf taraf nazar it lâle-zâr� seyr eyle

4 Dil-i hazîne nazar k�l kemend-i zülfüñde Esîr-i dâm-� gam olm�� �ikâr� seyr eyle

5 Dilerseñ aç�la kalbüñ ko halveti sûfî Harîm-i bâga güzer k�l bahâr� seyr eyle

6 Cihân-� mâ‘nîye var tengnâ-y� sûretden Yüri tecerrüd ile ol diyâr� seyr eyle

142

7 Sehâbî’nüñ çekilen ka‘r-� bahr-i e�kinden Dizin dizin güher-i âb-dâr� seyr eyle

330

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

110a 1 Ruh�nda turre-i ‘anber-fe�ân� seyr eyle Nazar k�l anda dil-i nâ-tüvân� seyr eyle

2 Leb-i Mesîh’ini gör hatt u hâline nazar it Yan�nca fitne-i âhir-zamân� seyr eyle

3 Harîm-i kûy�na yâruñ eger irem dir iseñ Gubâr-� râh-� sabâ ol cihân� seyr eyle

4 Siri�k-i sürhum� hecrüñde rûy-i zerd ile gör �itâ deminde bahâr u hazân� seyr eyle

5 �ikâf k�l tenümi ol �ikâfdan nazar it Derûn-� dildeki dâg-� nihân� seyr eyle

6 Tenümde her yaña k�l katre katre kana nazar D�raht-� gamda gül-i erguvân� seyr eyle

7 Tutu�d� yir �eb-i hecrinde nâr-� âhumdan Sehâbî evc-i felekde duhân� seyr eyle

331

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ey vücûd iklîmi içre cân gibi sultân dede Âsumân-� ma‘rifetde ahter-i tâbân dede

2 ‘I�k-� Leylî ne�’esinden mest olup Mecnûn-misâl Rûz u �eb hayret beyâbân�nda ser-gerdân dede

3 Bâde-i tevhîd ü esrâr-� hakîkatden müdâm Tekye-i tecrîdde hem mest ü hem hayrân dede

4 �stimâ‘ iden sanur elhân-� Dâvûd u Zebûr Sen fesâhatle okurken âyet-i Kur’ân dede

110b 5 Gonce-ve� dem-beste göñlüm gül gibi handân olur Gû� idicek nagmeñi ey bülbül-i ho�-hwân dede

6 Bitmez idi hu�k-sâl-i hecrde ki�t-i ümîd Yagmayayd� ebr-i lutfuñdan eger bârân dede

7 K�l Sehâbî hâline ‘ayn-� ‘inâyetle nazar Ey mekân-� merhamet vey menba‘-� ihsân dede

332

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün

1 Mâni‘dürür siri�küm seyr-i cemâl-i yâra Gerçi ziyâ-y� mihri seyr idemez sitâre

143

2 Olal� kevkeb-ef�ân hicrân �ebinde çe�müm Biñ dîdesiyle gerdûn eyler baña nezâre

3 Rahm ide sanma yâruñ seylâb-� e�ke kalbi Bârân ile mülâyim olur m� seng-i hâre

4 Kâ�âne-i mugânuñ virmem cihânda zâhid Bir h��t-� â�iyân�n biñ kasr-� zer-nigâra

5 Bahr-i melâmet içre yok sâhil-i selâmet Gel tutalum Sehâbî bu lücceden kenâre

333

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Zâhid-i �ehr[e]108 yine eyledi gavgâ galebe Gâlibâ itdi o dîvâneye sevdâ galebe

2 Mey-i nâb ile tutu�d� bu gice pîr-i h�red ‘Âk�bet eyledi ol pîre bu bernâ galebe

111a 3 Harem-i ma‘rifete ola m� mahrem �ol kim �tdi kalbinde gam u hasret-i dünyâ galebe

4 Dehre aldanma ki �skender’e maglûb itdi ‘Âleme itmi� iken �evket-i Dârâ galebe

5 Gâlib olursa Sehâbî ne ‘aceb agyâra �imdi mi eyledi câhillere dânâ galebe

334

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dü�eli mecnûn göñül leylî saçuñ sevdâs�na Haymesin kurd� ‘adem iklîminüñ sahrâs�na

2 Kûh-� dilde ideli Sî-murg-� mihnet â�iyân Tu‘me k�ld� cismümi Kâf-� belâ ‘Ankâ’s�na

3 Old� câm-� mey gibi sâfî-dil ü rû�en-zamîr Kim ki tu�d� pîr-i deyrüñ bâde-i hamrâs�na

4 Âb u rengi yok vefâ vü mihrden ey ‘andelîb Gül-�en-i dehrüñ göñül virme gül-i ra‘nâs�na

5 Ey Sehâbî gevher-i maksûda vâs�l olmad� Talmayan gavvâs-ve� fakr u fenâ deryâs�na

335

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Mihr da‘vâ-y� kemâl eyler imi� mâhum ile An� bir gün yakar�n sâ‘ika-i âhum ile

108Metinde ‘�ehr’ �eklindedir. Anlam� tamamlamak için ilave edilmi�tir.

144

2 Berg-i kâh old� tenüm kûh-� gamuñ çekmekden Göge ç�ksam yiridür âh-� seher-gâhum ile

111b 3 Nâ-tüvân cismüme za‘f olmasa ger müstevlî Halk� uyutmaz idüm nâle-i cân-gâhum ile

4 ‘I�k yol�nda gam-� yâr ile hem-râh oldum Eyledüm ‘azm fenâ mülkine hem-râhum ile

5 Ayag� toz�na benden idesin ‘arz-� niyâz Bulu�ursañ eger ey peyk-i sabâ �âhum ile

6 S�rr-� “Esrâ”ya109 ki cân olmad� mahrem-dil hem Vâk�f oldum bu gice hât�r-� âgâhum ile

7 Âsitân�nda Sehâbî olal� hâk-ni�în Ba�um irdi göge bu kâmet-i kûtâhum ile

336

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Geldi gam-� ‘��kuñ yir idindi dil içinde Cân gibi karâr eyledi âb u gil içinde

2 Ger ‘âkil iseñ ekme emel tohm�n� zinhâr Bu mezra‘-i pür-dâne-i bî-hâs�l içinde

3 Mergûb cihân içre begüm �âhid ü meydür Durma mey ü mahbûbsuz ey ‘âkil içinde

4 Yâruñ zekan�nda dil-i �eydâm� gören dir Hârût’a nazar eyle çeh-i Bâbil içinde

5 Ka�uñ gibi za‘f ile hilâl old� Sehâbî Engü�t-nümâ olsa ‘aceb mi il içinde

337 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

112a 1 Hem-dem olal� câm-� mey ol la‘l-i nâb ile Sarf old� veh ki nakd-i hayâtum �arâb ile

2 Görsün ‘izâr� üzre lebin görmek isteyen ‘Îsâ ne yüzden old� karîn âfitâb ile

3 Girse ‘aceb mi cennete yar�n hisâbsuz Yol�nda cân viren sitem-i bî-hisâb ile

4 Yüzin duhân-� âhum ile iderin siyâh Mâh itse âfitâbum ile ger mukâbele

5 Zerrât-� kâyinât� ruhuñ �evk� yakmadan Ey mihr-i evc-i nâz h�râm it nikâb ile

6 Seylâb-� e�k sûz-� dile viremez sükûn Sanma ki intifâ bula bu âte� âb ile

7 Ba� çekme istihâre içün ceyb-i gaflete Ey �eyh-i �ehr ‘ömrüñi giçürme hwâb ile

109Bk. not 77, 86, 87, 88.

145

8 Teb tutd� tâb-� hüsni ile �em‘-i meclisi Seyr it Sehâbî var lebi üstinde âbile

338

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ba� ko�aldan cân u dil bu zülf-i ‘anber-sâyile Germdür ba�um hemî�e âte�-i sevdâyile

2 �tmedi hecrüñ beni bir vech ile cânâ helâk Kim olam ihyâ dem-i cân-perver-i ‘Îsâ’yile

3 Germ olup beñzetdügiyçün kendüsin ruhsâruña Gice meclisde tutu�duk �em‘-i bezm-ârâyile

112b 4 Gam hücûm eylerse ey dil idelüm def‘-i melâl Gû�e-i mey-hânede câm-� ne�ât-efzâyile

5 Ey Sehâbî oluram ser-halka-i ehl-i cünûn Kanda varursam dil-i �ûrîde [vü] rüsvâyile

339

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Mugannî göñlümüzi �âd k�l terâneyile Ki ba�a ç�kmad� kimse gam-� zamâneyile

2 Cinâna itme bizi kûy-� yârdan tergîb Be vâ‘iz aldana sanma beni efsâneyile

3 Çü tîr-i gamzeñi bizden �ehâ dirîg itdüñ Ho� eyle göñlümüzi bârî tâziyâneyile

4 �u sayd kim ba��n itmi� fedâ o fitrâke Süm-i semendüñi öpmek diler behâneyile

5 Tasavvuf ehli ile yokdurur mu‘âmelemüz Sehâbî eglenürüz �i‘r-i ‘â��kâneyile

340

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Âb olurd� �ermden bakdukça hüsnüñ ay�na ‘Aks-i ruhsâruñla arkalanmayayd� âyine

2 Âsitânuñ fer�ine yüzin sürüp takbîl içün Yiridür hur�îd-ve� her gün felekden ay ine

3 Mihr-i hüsnüñle olur beñzer mukâbil mâh-� bedr Kim bulur noksân kemâl-i hüsni varmaz ay�na

113a 4 Ey müneccim çerh ay u gün ile germ olmasun Devr-i hüsn-i yârda güni ne anuñ ay� ne

5 Mazhar-� nûr-� tecellîdür Sehâbî’nüñ gözi Olal� ey mâh-ve� menzil cemâlüñ ay�na

146

341

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Revân old� dil ü cân ‘azm idüp der-gâh-� cânâna �ri�di zerreler ser-menzil-i hur�îd-i tâbâna

2 Dile irdükçe peykân-� hadengüñ nâ-bedîd old� Olur ma‘dûm lâ-büd katre irse bahr-i ‘ummâna

3 ‘Iyân eyler ruhuñ �evk�yla her �eb sûz-� pinhânum Zebân-� hâl ile pervâneler �em‘-i �eb-istâna

4 Yine âvâre old� sîne-i sad-pâreden göñlüm Beyâbân özledi vîrâne[yi] terk itdi dîvâne

5 Sehâbî ‘��k tutd� cân u dil iklîmini gûyâ �eh-i Rûm old� mâlik ki�ver-i Îrân u Tûrân’a

342

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Old� bedenüm yâr miyân� gibi ince Sal�nmad� zülfi gibi bir kerre yan�nca

2 Kaldur tenümi hâkden ey e�k sabâ-ve� Eglenme revân ol der-i dil-dâra var�nca

3 Çekdi elem-i hecrini cân vuslata irdi Çeksün n’ola dil hem gamun� câna yitince

113b 4 Usanmad� ol �ûh cefâ itmeden ammâ Ben cevrine sabr eyleyeyin ol usan�nca

5 Bülbül-ve� ider her gice feryâd Sehâbî Ol gonce-dehen hwâb-� seherden uyan�nca

343

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Geldi ol dem kim kadehler gül gibi handân ola Sâhat-i meyhâne re�k-i ravza-i R�dvân ola

2 Pest olup vâ‘iz sadâs� savt-� bezm-i ehl-i ‘ay� Hây u hûy-� mey-perestân na‘ra-i mestân ola

3 ‘Iyd-i ‘aynî ‘âlemi pür-nûr ide hur�îd-vâr Savm kandîli nazardan necm-ve� pinhân ola

4 Mâh-rûlarla zemîn ola ‘adîl-i âsumân Anda sâkî tal‘ati hur�îd-i nûr-ef�ân ola

5 Ey Sehâbî dil dem-â-dem câm-� �evk� nû� idüp Ten libâs�n gonce-ve� çâk eyleyüp ‘uryân ola

147

344 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Mu‘tâd k�ld� göñlümi ‘��kuñ belâyile Hak’dan belâ vü derdüñi ister du‘âyile

2 Çekmi� hadeng gamze-i çe�müñ helâküme Bildüm �ehâ ki var nazar� ben gedâyile

3 Agyâr ile tolular içersin neñ eksilür Bir kez bizi de �âd idesen merhabâyile

114a 4 Olan segân ile ser-i kûyuñda â�inâ Bîgâne old� hwî� ile vü â�inâyile

5 Ol meh Sehâbî mest-i mey-i nâz u ‘i�vedür Sabr eyle hâlüñ añma biraz �âyed ay�la

345

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 El sunmad�n dahi kadeh-i ârzûmuza Urd� sipihr seng-i melâmet sebûmuza

2 Her subh u �âm çerh tek u pûy idüp yeler Dü�mi� harâmiyâna bizüm cüst ü cûmuza

3 �tmez vefâ cefâdan usanmaz Hudâ meger �nsâf vire ol sanem-i tünd-hûmuza

4 Bed-nâm-� ‘âlemüz bize nâmûs� añmañuz Kim ihtilâl virmeye nâm-� nigûmuza

5 ‘Akla Sehâbî itmeyelüm mi muhâlefet Varup itâ‘at eyleyelüm mi ‘adûmuza

346

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Demidür mürg-i çemen �evk ile âvâza gele Gül-�en-i sînede dil bülbüli pervâza gele

2 Demidür kim yine nâz ile çemen haclesine �âhid-i gül sürinüp çihresine gâze gele

3 Cân� îsâr ideler yol�na erbâb-� niyâz Ger benüm serv-i revânum çemen-i nâza gele

114b 4 Az olur kim gele Leylî taraf-� Mecnûn’a Nâkas� yol�n� ol semte meger aza gele

5 Bahrdur tab‘-� Sehâbî ‘aceb olmaz her dem Silk-i nazma eger andan güher-i tâze gele

347

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

148

1 Bende za‘f�ndan eger h�dmetüñe az gele Senden ey pâdi�ehüm sanma ki ol vâz gele

2 Baht-� bed ger tenümi dûr ide der-gâhuñdan Mürg-� rûhum kapuña eyleye pervâz gele

3 Kafes-i tende göñül besleyelüm cân mürg�n Dem ola külbemüze ol gözi �eh-bâz gele

4 Sayha-i kûs-i eceldür bu gice ey hem-dem Hücrenüñ revzenesinden eger âvâz gele

5 Sözi irgürdi Sehâbî göge ma‘lûm degül Gül-�en-i ‘âleme bir böyle sühan-sâz gele

348

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Old� dil �îfte ol zülf-i kemend-âsâya Veh ki dü�di yine dîvâne ‘aceb sevdâya

2 Seyle virdi güher-i bîni�i hecrüñde gözüm Hwâce gark eyledi ser-mâyesini deryâya

3 Mürg-� dil �em‘-i ruhuñ �evk�na her �eb cânâ Ögredür yanmag� pervâne-i bî-pervâya

115a 4 Senden ey mug-beçe varsun göge �ekvâ k�lsun Dûd-� âh-� seheri göndereyin ‘Îsâ’ya

5 Çe�m-i terden dür-i sîr-âb taleb k�l ey dil Ki an� �âhid-i maksûd k�lur pîrâye

6 Zer u zîver gözüme hâk ile yeksân old� Tâc-dâr olal� dil ki�ver-i istignâya

7 Tende olm�� dil ü cân yâra Sehâbî mü�tâk Eyle kim halk-� Sitanbul �eh-i mülk-ârâya

349

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Zâhid dimezin ben saña evbâ�l�g eyle Gel satma riyây� bize karda�l�g eyle

2 Sarf it reh-i tecrîdde nakd-i dil ü cân� Bî-kayd-� cihân ol yüri kallâ�l�g eyle

3 K�l pâk reh-i dil-beri cârûb-� müjeyle Su yirine ey dîde güher-pâ�l�g eyle

4 Ten zâr u za‘îf old� ilet kûy-� nigâra Ey e�k revân ol baña yolda�l�g eyle

5 Nak� eyle Sehâbî dile tasvîr-i nigâr� �â‘irl�g� terk it yüri nakkâ�l�g eyle

149

350 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ho� sa‘âdet var imi� ‘âlemde ol �eh-bâz ile Kim mukârin old� ol �ûh-� �ikâr-endâz ile

115b 2 Mürg-� cân âzâd olurd� kayd-� tenden bir nefes Ger mukârin olsa ol bâz-� hümâ-perver ile

3 Gâret itdi dînümi yagmaya virdi ‘aklum� Çe�m-i kâfir-kî�i yârüñ gamze-i gammâz ile

4 Gösterür biñ dürlü ma‘nî lu‘betin her dem ne var Olsa tab‘um ger mu‘âr�z çerh-i lu‘bet-bâz ile

5 K�l tebessüm nâz ile ben mürdeñi dirgür didüm Ey Sehâbî güldi ol ‘Îsî-nefes biñ nâz ile

351

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Sand�lar [kim]110 sürdi günler bâd-� rûh-efzâyile Seyr ider H�zr-� nebîdür hazret-i ‘Îsâ’yile

2 Jâle sanma lâle berginde ki sâkî vakt-i subh Lâlenüñ ta�latd� câm�n seng-i istignâyile

3 Bâda virme bâdesüz sâkî bahâr-� ‘ömrüñi Çün geçer ‘ömrüñ geçür bâri an� sahbâyile

4 Sâhat-i gül-zâr� seyr it bâg� me’vâ eyle kim Sahn-� bag old� mu‘âdil Cennetü’l-Me’vâ’yile

5 Nakd-i vaktin ‘i�rete sarf itmedi zâhid bu gün ‘Ömrini miskîn geçürdi va‘de-i ferdâyile

6 Ey Sehâbî olmadan pür ‘ömrümüz peymânesi �çelüm peymâne yâd-� �âh-� mülk-ârâyile

7 Ol se‘âdet mülkinüñ �âh� ki ednâ bendesi Kâni‘ olmaz mans�b-� �skender ü Dârâ’yile

352

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

116a 1 Ey dîde rûy-i dil-bere nezzâre eyleme Ya�uñla yir yüzin tolu seyyâre eyleme

2 Ey dil gel itme gamze-i hûn-rîz-i yâre meyl Tîg-� cefâyile özüñi pâre eyleme

3 Ey gül ümîd-i gül-�en-i vasluñla ‘âleme Bâd-� sabâ gibi beni âvâre eyleme

4 Yâr ile aramuzda nifâk itme ey rakîb Kendü elüñle kendü yüzüñ kara eyleme

110Metinde yoktur, vezin gere�i ilave edilmi�tir.

150

5 Dûr ol Sehâbî �u‘bede-bâz-� sipihrden Ya‘nî ki i‘timâd o mekkâre eyleme

353

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Tîg-� kîn çekdi �ebîhûn itdi hicrân üstüme Ey ecel yâr ol baña gel sen de bir an üstüme

2 Sanma bârândur yagan eflâkden kim hâlümi Mâder-i eyyâm gördi old� giryân üstüme

3 Yüz çevürmem âfitâbum hâk-i kûyuñdan senüñ Biñ belâ ta��n eger yagdursa devrân üstüme

4 �tmezem agyâr ta��ndan hazer kûyuñda ben Kûh-� endûhum ne gam ger yagsa bârân üstüme

5 Kanum� dökdi tekellümsüz revân old� dirîg Gitdi cân ok�nmad� ol demde Kur’ân üstüme

116b 6 Lâle sanma kabrüm üzre aç�lan kim ac�yup Ey Sehâbî aglad� çe�m-i felek kan üstüme

354

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dil yine old� mukayyed bir nihâl-i tâzeye Ba� egüp meyl eylemez serv-i bülend-âvâzeye

2 Hüsni Yûsuf’dan füzûn old� ‘aceb mi olmasa �htiyâc� gül gibi gül-gûne birle gâzeye

3 Sebzeden ibrî�im-i sebz eyledi peydâ çemen Gördi kim evrâk-� gül muhtâcdur �îrâzeye

4 Veh ki mahbûb u meye zâhid teveccüh k�lmad� Nakd-i ‘ömri virdi miskîn hwâb ile hamyâzeye

5 Dîdeye dil almaga girdi Sehâbî ol perî K�l hisâr� h�fz kim geldi belâ dervâzeye

355

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hûn-� dil nû� eyledük yâd-� leb-i cânân ile Gül gibi ‘ay� eyledük bir gonce-i handân ile

2 Gonceyi beñzetdiler gûyâ dehân-� yâra kim Ü�di �eb-nemler �s�rd�lar lebin dendân ile

3 Mushaf-� hüsnüñ hatuñla �ol ki nesh olm�� didi Küfrine hükm itdi hattuñ âyet-i Kur’ân ile

4 Dök yire vuslat deminde kanum� kim bilürem Soñra öldürseñ gerekdür hancer-i hicrân ile

151

117a 5 Kâ�kî cismümde yüz biñ cânum olsayd� benüm Tâ saña her lahza olsaydum fedâ bir cân ile

6 Kanumuz dökme lebüñsüz içdük ise câm-� mey Tutalum kan eyledüñ kan� yumazlar kan ile

7 Virdi seyl-âba Sehâbî hânümân�n merdümüñ Ba�a ç�kmak mü�kil ancak dîde-i giryân ile

356

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Toludur çe�m-i terüm hûn ile sâgar yirine Dil ciger kan�n içer bâde-i ahmer yirine

2 Nâhun-� hecr yiri dâg-� firâkuñla yiter Sînede lâle-i hamrâ vü gül-i ter yirine

3 Telh-kâm-� gam-� hecrüz yiridür agzumuza Ger sunarsañ leb-i �îrînüñi �ekker yirine

4 �tdi cân mürg�n� sayyâd-� ecel sayd dirîg Diler idüm ki vara yâra kebûter yirine

5 Ol perî rûh-� musavver gibi kim insânuñ ‘Akl� dîvâne olur baksa anuñ her yirine

6 Bezm-i agyâr� uyard� bizi zulmetde kod� Hayf kim dü�medi ol �em‘-i münevver yirine

7 Câ-ni�în old� Sehâbî seg-i dil-dâra rakîb Yiridür ger depelerseñ an� itler yirine

357

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

117b 1 Yara�ur yârelerüm tende ser-â-ser yirine Dâgumuñ ba�da fetîli yiter efser yirine

2 Benem ol rind-i sebû-ke� ki belâ bezminde Eyledi nû� hum-� bâde[y]i sâgar yirine

3 Sâkin-i gû�e-i mey-hâne olan rind-i gedâ Ser virür bir kadeh-i bâde içün zer yirine

4 Meh-ve�üm gün gibi ‘arz eylese ger ‘âr�z�n� Hûr re�k eyleye göklerde melekler yirine

5 Dûd-� âhum felegüñ yüzini eylerse siyâh �erer-i âh-� Sehâbî yiter ahter yirine

358

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Ârâm-gâh olal� vîrâneler bize ‘Arz-� irâdet eyledi dîvâneler bize

152

2 Biz �eyh ile savâmi‘a meyl itmezüz yiter Hum �eyh-i câm u savma‘a hum-hâneler bize

3 Cânânumuñ yol�nda görüp cân fedâl�gum Old� mutî‘ cân ile cânâneler bize

4 Bezm-i belâda sâkî-i devrân sunar müdâm Hûn-âbe-i cefâyile peymâneler bize

5 Yâd itmez olal� bizi ol yâr-i â�inâ Ta‘n eyler old� hwî� ile bî-gâneler bize

6 Biz �em‘-i bezm-i ma‘rifetüz olsa vechi var Mürgân-� kuds �evk ile pervâneler bize

118a 7 Vâ‘iz Sehâbî’yi idemez men‘ bâdeden Te’sîr eylemez kuru efsâneler bize

359

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Hicrân ber-â-ber itdi tenüm berg-i kâh ile Ç�ksam ‘aceb midür felege bâd-� âh ile

2 Çün kim benüm visâlüñe yokdur liyâkatüm Bârî ho� eyle hât�rum� bir nigâh ile

3 Dil ki�verini lutf ile �âhum müsahhar it Zîrâ ki bu vilâyet al�nmaz sipâh ile

4 Hüsnüñ gibi güne� bul�maz çerhi fi’l-mesel Seyr eylese müneccim eger mihr ü mâh ile

5 Mümkün midür ki ola müyesser Sehâbî’ye Sen mâha ittisâl bu baht-� siyâh ile

360

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Geldi hattuñ sâye sald� ol zenahdân üstine Kârvân-� M�sr kond� çâh-� Ken‘ân üstine

2 La‘l-i cân-bah�uñda hat m� zâhir olan yâ H�zr Kurd� çetr-i ‘anber-âsâ âb-� hayvân üstine

3 ‘Âr�zuñ üstinde zülfüñden ta‘accüb k�lmazam Cîm harfi resmidür kim yaz�lur cân üstine

4 Sehm-i gamzeñden �u kim ya gibi olmaz gû�e-gîr Yagdurur tîr-i belâ her lahza devrân üstine

118b 5 Ki�ver-i Îrân’a mâyil olmaduñ bildüm yakîn Sâye salmazm�� hümâ her bûm-� vîrân üstine

6 Ebr-i mihnetdür duhân-� ejder-i topuñ senüñ Yagdurur âte� ‘adû-y� nâ-müselmân üstine

7 Top m�dur at�lan a‘dâya yâhud recm içün Od saçar gerdûn Sehâbî hayl-i �eytân üstine

153

361

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Te‘alluk eyledüm ol serv-i nev-resîde ile Ki besledüm çemen-i dilde âb-� dîde ile

2 Riyâz-� ravza-i cân verd-i bâg-� R�dvândur ‘�zâr-� yâr güli hatt-� nev-resîde ile

3 Remîde göñlüme benden selâmlar itsün Sabâ bulu�sa ger ol âhû-y� remîde ile

4 Muhâldür ki müyesser ola visâl baña Bu za‘f-� tâli‘ vü bu baht-� âramîde ile

5 Sehâbî gördi ki meclisde yâra dil uzadur Tutu�d� dün gice �em‘ zebân-� bürîde ile

362

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sal�nmadum bahârda ol dil-sitân ile Veh kim mübeddel old� bahârum hüsrân ile

2 Pîr itdi devr cevri bu ben zâr� âh kim Bir gün mukârin olmadum ol nev-civân ile

119a 3 Kaldum mukîm künc-i felâketde bilmezem Kim kanda varay�n bu dil-i nâ-tüvân ile

4 Sâkî tutu�d� �u‘le-i fürkatle cân u dil Gel sâkin it bu âte�i âb-� rezân ile

5 Kalmazd� yar� cân� rakîbüñ Sehâbî’yi Görseydi bir nazar eger ol yâr� cân ile

363

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gören bu rûy-i zerdümi âgu�te kan ile Olm�� didi bahâr mukârin hazân ile

2 Hatt-� nigâra kar�u iden seyr-i e�kümi K�ld� nezâre sebze[y]i âb-� revân ile

3 Biñ cân� olsa yoluña îsâr iderdi dil Sat�lsa ger metâ‘-� gamuñ nakd-i cân ile

4 Ba� un�dup visâlüñi umsam ‘aceb mi kim Ehl-i kemâl mans�b alur imtihân ile

5 Âhumla kasr-� yâra Sehâbî iri�medüm Kimse göge ‘urûc idemez nerdübân ile

154

364 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Bir dil ki anda �u‘le-i sûz-� nihân ola Ney gibi n’ola nâle ile hem-zebân ola

2 Geldi mekân idindi dil-i zâr� tîr-i yâr Cânuñ zamân� geldi ki tenden revân ola

119b 3 Bâr-� gamuñ ne deñlü girân ise dil çeker Andan tasavvur eyleme kim nâ-tüvân ola

4 Cân iremez göñül gibi cânân visâline Tenden arada zerre kadar tâ ni�ân ola

5 Ey dil �ikâyet eyleme cevr-i nigârdan �âyed anuñ murâd� seni imtihân ola

6 Dem-beste kalsa tûtî-i gûyâ ‘aceb degül Her kanda kim Sehâbî-i �îrîn-zebân ola

7 Niçün terakkî olmaya anuñ vazîfesi Kim subh u �âm dâ‘î-i �âh-� cihân ola

365

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Virdi dîn nakdini dil bir büt-i kâfir-kî�e Ki ruh-� dil-ke�ini vasf idemez endî�e

2 Dîde gördi gül-i ruhsâr�n� pür-hûn old� Mevsim-i gülde mey-i la‘l ile told� �î�e

3 �deli zülf-i dil-âvîzini â�üfte nesîm Dü�di dîvâne göñüller gam ile te�vî�e

4 Gönderür ikide bir sîneme tîr-i müjesin Eksük olmaz nazar� pâdi�ehüñ dervî�e

5 ‘I�k bezminde cünûn câm�n� dil nû� itdi Bakmad� vesvese-i ‘akl-� muhâl-endî�e

6 Bî-sütûn nâle-i cân-gâh iderdi her gâh Kûh-ken hâlini �erh itse zebân-� tî�e

120a 7 Baglama nesneye ferdâya göñül ‘âkil iseñ Nakd-i ‘ömri yüri sarf eyle Sehâbî ‘ay�a

366

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Dimezin dil haremin cilve-geh-i gayr eyle Sûret-i gayr ile ol Ka‘beyi yâ deyr eyle

2 Su gibi kalbüñi sâfî k�lup andan nazar it Dost ruhsâruñ� ol âyînede seyr eyle

3 Der-i mey-hânede ey mug-beçe sâyillerüñe �çdügüñ câm-� meyüñ cür‘as�n� hayr eyle

155

4 Gonceden sormag içün ol gül-i ra‘nâ haberin Gül-�eni bâd-� sabâyile göñül seyr eyle

5 Nakd-i cân birle Sehâbî al�cak cey�-i gam�n Baña dellâl-i fenâ didi yüri hayr eyle

367

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �ñle ey bülbül ki eyyâm-� bahâr old� yine Bâglar güllerle pür-nak� u nigâr old� yine

2 Husrev-i gül kurd� sahn-� bâgda �âhâne bezm Mutr�b ol bezm-i dil-âsâda hezâr old� yine

3 Â�ikârâ bâde sun sâkî ki devr-i lâlede ‘Âlemüñ râz-� nihân� â�ikâr old� yine

4 Nû� k�l nergis gibi zerrîn kadehden bâde kim Lâle gül-gûn câmlarla mey-güsâr old� yine

120b 5 Ey Sehâbî �evk-� gülden bülbül-i �eydâ gibi Rûz u �eb kârum benüm efgân u zâr old� yine

368

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Yüz sürmek içün hâk-i reh-i yâra �ükûfe Geldi ser olup le�ker-i ezhâra �ükûfe

2 �rdi yine eyyâm-� bahâr olsa ‘aceb mi Gül-�en felek-i ahdar u seyyâre �ükûfe

3 ��itdi sabâdan haber-i makdem-i �âh� Seyr itmege ç�kd� ser-i e�câra �ükûfe

4 Ba�dan ba�a çe�m old� vücûd� nazar itseñ Gül ruhlar�n� itmege nezzâre �ükûfe

5 Ser-halka-i erbâb-� hevâdur n’ola olsa ‘Âlemde Sehâbî gibi âvâre �ükûfe

369

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Dili görmek dileseñ âte�-i cân-sûz ile ��te pervâneyi gör �em‘-i �eb-efrûz ile

2 ‘Akl� dîvâne k�lup göñlümi teshîr itdi Çe�m-i sehhâr-ve� ü �u‘bede-âmûz ile

3 Sîne-i çâkde her rahne ki açd� tîri Dikdi ol ka�lar� ya nâvek-i dil-dûz ile

4 Geçdi taht-� çemene �evket ile �âh-� bahâr Virdi e�câra �eref hil‘at-i nev-rûz ile

156

121a 5 Ey Sehâbî güne�i gördi �eref evcinde Seyr iden �âhumuz� tâli‘-i fîrûz ile

370

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Tâb-� meyden ‘âr�zuñ ‘arz eyledi güller yine Geldiler feryâda gül devrinde bülbüller yine

2 Depredür göñlüm cünûn zencîrini her dem meger Aña bûy-i zülfüñi irgürdi sünbüller yine

3 Bülbül-i â�üftenüñ gû� itmez olduñ nâlesin Ey gül-i ra‘nâ nedür bunca tegâfüller yine

4 K�ld�lar ezhâr cem‘iyyet harîm-i bâgda Seyre ç�kd� gül-�ene sâhib-tecemmüller yine

5 Hât�r-� mecmû‘um� ba�dan perî�ân k�ld�lar Ey Sehâbî bir nice â�üfte-kâküller yine

371

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gül-�ende yâd-� sünbül-i miskîn-i yâr ile Dil eglenür benef�e vü zülf-i nigâr ile

2 Zülfüñ nesîmini güle irgürmeyeydi bâd Gülüp aç�lmaz idi nesîm-i bahâr ile

3 Bî-ihtiyâr senden ay�rd� beni felek Cândan cüdâ olur m� ki�i ihtiyâr ile

4 Zerrîn kadehle gel berü gül-�ende sâk�yâ Nû� idelüm benef�eyi savt-� hezâr ile

121b 5 K�ldum Sehâbî gark-� ‘arak gül varaklar�n Gül-zâr içinde bu gazel-i âb-dâr ile

372

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Bezm-i gamda nây dem-sâz olal� âvâzuma Zühre-ve� rakkâsdur gerdûn gerdân-sâzuma

2 Her kime kim râzum açdum gün gibi fâ� eyledi Kimse mahrem bulmadum sâyemden özge râzuma

3 Dâg-� sînem göñlüme olurd� rahmet revzeni Ger ni�ân olsa hadeng-i türk-i tîr-endâzuma

4 Seyl-i e�küm itmeyeydi manzar-� çe�mi harâb Â�iyân olurd� ol bâz-� hümâ-pervâzuma

5 Ey Sehâbî old� mürg-� dil kebûter-ve� esîr Dâne-i hâl-i ruh-� �ûh-� kebûter-bâzuma

157

6 Zühreden beñzer ‘Utârid nazmum� gû� itdi kim Dem-be-dem tahsîn ider tab‘-� sühan-perdâzuma

373

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Cism-i zârum �öyle ülfet baglam��dur dâyile Kim beni tev’em sanur gören Ebû Derdâ’yile

2 Ne göñül gamdan ne gam bir dem göñülden ayr�lur Gam da olm�� cüz’-i lâ-yenfek dil-i �eydâyile

3 Yâr u hem-demden belâ �âm�nda mihnet-hâneme Kimse gelmez gam gelür ol dahi istignâyile

122a 4 ‘Âlem-i ma‘nîde seyr itdüm fenâ sahrâlar�n Vâm�k-� â�üfte vü Kays-� ‘adem-peymâyile

5 Beñzedür deryâ-y� ‘ummân� muhît-i e�küme Katreyi �ol kim ber-â-ber zann ider deryâyile

6 Derd-i bî-dermânuma olmazd� imkân-� ‘ilâc Ger mülâkât olsa mümkin hazret-i ‘Îsâ’yile

7 Ey Sehâbî devr cevrinden �ikâyet niçe bir Çün bilürsin ba�a ç�km�� kimse yok dünyâyile

HARFU’L-YÂ’

374 Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Nazardan gâyib old� ol büt-i gül-pîrehen �imdi Cihân dâru’s-sürûr�dur baña beytü’l-hazen �imdi

2 Belâ Mecnûn zamân�ndan berü âvâre kalm��d� Dil-i dîvânemüñ vîrânesin k�ld� vatan �imdi

3 Añ�lmaz k�ssa-i pür-gussamuñ yan�nda ‘âlemde Hadîs-i derd-i Mecnûn ser-güze�t-i Kûh-ken �imdi

4 Ma‘ârif bâg�na gûyâ hazân irmi� ki bülbül-ve� Nevâdan old�lar hâmû� erbâb-� sühan �imdi

5 Dür-i nazm-� Sehâbî virdi zînet gû�-� gerdûna Metâ‘-� kâsid old� gevher-i bahr-i ‘Aden �imdi

375

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Benden ay�rd� �u kim cânânum� cânum gibi Subh-� ‘ay�� tîre olsun �âm-� hicrânum gibi

122b 2 Çâk k�lsun ceyb-i ‘ömrden dest-i bî-dâd-� ecel Sînemi çâk idenüñ gamdan girîbânum gibi

158

3 Tal‘atinden dîde-i giryânum� dûr eyleyen Kana gark olsun �lâhî çe�m-i giryânum gibi

4 Dâmen-i vasl�n �u kim çekdi elümden cevr ile Pây-mâl olsun reh-i zilletde dâmânum gibi

5 �u‘le-i sûz-� derûnum ‘âlem-efrûz eyleyen Odlara yansun Sehâbî âh-� sûzânum gibi

376

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Bilmezdi yâr derd ile sûz u güdâzum� Meclisde �em‘ dün gice fâ� itdi râzum�

2 Ma‘zûr tut ki mest idüm ey pîr-i mey-kede Sürdümse ger ayaguña rûy-i niyâzum�

3 Mevt-i irâdî old� baña hâl zâhidâ Ervâh-� kuds k�lsa ‘aceb mi namâzum�

4 Su gibi ak�dur gözi ya��n ayag�na Seyr eyleyen çemende benüm serv-i nâzum�

5 Kesdi Sehâbî zülfini ruhsâr� üzre yâr Kûtâh k�ld� ri�te-i ‘ömr-i d�râzum�

377

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Old� sîr-âb siri�kümle vefâ bûstân� Güli bagrum ya��dur goncesi gam peykân�

123a 2 Sâkin-i külbe-i ahzân ideli hecr beni Yûsuf-� câna tenüm old� belâ zindân�

3 �tmezin devr-i felekden gile kim bencileyin �tdi an� dahi ser-ge�te kazâ çevgân�

4 Demidür devr ide meclisde kadeh ey sâkî Nice bir nû� idelüm câm-� gam-� devrân�

5 Yeñi ba�dan umar�n vire Sehâbî revnak Gül-�en-i tab‘uma çe�m-i terümüñ bârân�

378

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Eylerdi ‘aks-i rûy-i dil-ârâm seyrini Zâhid ger itse bâde-i gül-fâm seyrini

2 Almazd� mihr ü mâh� müneccim hisâba ger Meh-ve�ler ile eylese bayram seyrini

3 Sâkî beyâz-� ‘ayn�n� m� k�ld� lâle-gûn �tdüñ yine �ükûfe-i bâdâm seyrini

159

4 Eyler nezâre ‘aynek-i encümle pîr-i çerh Bir �eb ki mâhum eylese ah�am seyrini

5 Encâm-� kâr� gözle Sehâbî bu hânede Cem gibi eyle bir niçe gün câm seyrini

379

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sâkî-i gam kimi ser-ho� kimi bed-hâl itdi Cür‘a-ve� ayaga sald� beni pây-mâl itdi

123b 2 ‘Âk�bet ey gül-i ra‘nâ elem-i hâr-� gamuñ Çihremüz zerd k�lup e�kümüzi al itdi

3 Bülbül ü sûseni evsâf-� gül-i ruhsâruñ Birini bâgda elken birini lâl itdi

4 Nazarumdan olal� hâl-i siyâhuñ gâyib H�rkas�n merdümek-i dîde siyeh-�âl itdi

5 Ey Sehâbî beni bir kutb-� zamânuñ nefesi Seyr-i ‘âlemde bu gün hem-reh-i abdâl itdi

380

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dehr-i pür-kahruñ temâ�â eyleyen gül-zâr�n� ‘Andelîb-âsâ çeker lâ-büd cefâ-y� hâr�n�

2 Bâde ihzâr eyle ey sâkî sabûh� idelüm ‘Âkil olanlar bu gün eyler tedârük yar�n�

3 �evkdan cân virdüm öldüm kim tabîbüm lutf ile Kar�u tutd� agzuma âyîne-i ruhsâr�n�

4 Mushaf-� hüsnüñde râhib görse hâlüñ noktas�n Ri�te-i tesbîh iderdi halka-i zünnâr�n�

5 Vâdî-i Eymen’de envâr-� tecellî gözleyen Kûy�na varsun temâ�â eylesün ruhsâr�n�

6 Ey Sehâbî görse nazm-� âb-dârum müdde‘î Oda yakard� hasedden defter-i e�‘âr�n�

381

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

124a 1 Yârdan istemezüz cevr ü cefâdan gayr� �âd olursa n’idelüm mihr ü vefâdan gayr�

2 �stedüm bâde-i râhat felegüñ câm�ndan Sunmad� devr baña zehr-i ‘anâdan gayr�

3 Kaldum ayakda gubâr old� tenüm kimse beni Hâkden yok götürür bâd-� sabâdan gayr�

160

4 �eb-i fürkatde benüm âh-� seher-gâhumdan Kimse vâk�f degül ey dost Hudâ’dan gayr�

5 Ey Sehâbî viremez âyine-i câna cilâ Sâhat-i mey-kedede câm-� safâdan gayr�

6 Varmazuz savma‘a-i zâhide gelmez bilürüz Bûriyâs�ndan anuñ bûy-i riyâdan gayr�

382

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Togmaz dirîg ba�uma bir gün vefâ güni Feryâd kim nihâyete irmez cefâ güni

2 Gün yüzine sehâb-� hat�n hâyil eyledüñ Gösterdüñ ey felek baña âhir kara güni

3 ‘Ârif odur cihânda ki yan�nda bir ola Rûz-� ne�ât u ‘ay� ile derd ü belâ güni

4 Geçdi küdûret-i �eb-i endûh sâk�yâ Mey sun ki irdi ‘��ret ü zevk u safâ güni

5 Bî-hû� k�l Sehâbî’yi meyden �u resme kim Ay�lmaya hisâb deminde cezâ güni

383 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

124b 1 Ey ecel lutf eyle gel âzâd k�l gamdan beni Fârig it endî�e vü gavgâ-y� ‘âlemden beni

2 Derd ü mihnet hayline ba� olmaga rûz-� ezel �htiyâr itdi kazâ evlâd-� Âdem’den beni

3 ‘I�k od�yla yand� eczâ-y� vücûdum old� kül Sanma vâ‘iz havf ide nâr-� cehennemden beni

4 Cür‘a-i câmuñ temennâ eyledüm oldum gedâ K�ld� müstagnî bu mans�b câm ile Cem’den beni

5 Ey Sehâbî k�ld� vâk�f la‘l-i rûh-efzâ-y� dost Mu‘ciz-i cân-perver-i ‘Îsâ-y� Meryem’den beni

384

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sayd� öz bendelerinden bu gün ol �âh beni Sanuram ‘âleme �âh eyledi Allâh beni

2 �htifâ genci idi zerre-ve� ârâm-gehüm Eyledi gün gibi ‘âlemde ‘�yân âh beni

3 �çmeden �erbet-i cân-bah�-� visâlüñ cânâ Korkaram hecr helâk eyleye nâ-gâh beni

4 Za‘fdan var�maz�n kûy�na yârüñ ey e�k Sen revân ol kerem it al bile hem-râh beni

161

5 Perde-i gaybda her râz ki mestûr olsa Dâmen-i yâr Sehâbî ider âgâh beni

385

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

125a 1 Ferah bir vech ile kalbe mey-i gül-fâmdan geldi Ki mahv old� ne gam kim hât�ra eyyâmdan geldi

2 Surâhî �eyh-i câm u biz mürîd-i Câmî’yüz sâkî Bize feyz-i dem-â-dem kim iri�di câmdan geldi

3 Dil-i hod-kâma ger var ise ‘akluñ olma tâbi‘ kim Baña nâ-kâml�k hep bu dil-i hod-kâmdan geldi

4 Teveccüh k�ld� zülfüñden göñül ruhsâruña k�blem Tavâf-� Ka‘be’ye hâc� bilâd-� �âm’dan geldi

5 Sehâbî itmezem �ekvâ sipihr ü seyr-i encümden Ne kim geldi baña bu baht-� nâ-fercâmdan geldi

386

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Dâglar yakd� göñül lâle-i sîr-âb gibi Tolu kan old� gözüm câm-� mey-i nâb gibi

2 Görmedüm zerre kadar mihr cihân halk�ndan Sabr-� ‘u��âklay�n ol dahi nâ-yâb gibi

3 Ser-girânl�k niçe bir hwâb-� girândan ey baht Gözüñ aç sen de uyan dîde-i bî-hwâb gibi

4 Yâr� kendüñde dilerseñ ki temâ�â idesin Sâf-dil ol yoluñ� pâk idegör âb gibi

5 Görüp ol ka�lar� mihrâba sücûd eyleyenüñ K�bleden dönse yiridür yüzi mihrâb gibi

125b 6 Bir içim su içemez kâm ile devrânda �u kim Aglamaz iñilemez derd ile tolâb gibi

7 Ey Sehâbî içerüz hûn-� ciger mey yirine Sunulan bezm-i ezelde bize hûn-âb gibi

387

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Tende gömgök çûb-� zahm�n sañmañuz kim ol perî Ben gedâya itdi ihsân hil‘at-i nîlûferî

2 Her ni�ân-� çûb-� dil-ber bu ten-i mecrûhda Bir nihâl-i tâzedür kim ‘��kdur anuñ yiri

3 Atlas-� çerhi b�rakdum tâc�n� terk eyledüm Çerhe ba��n egmeyen n’eyler kabâ vü efseri

162

4 Terk-i ser k�lan tarîk-� ‘��kda ser-dâr olur Ba�uñ� terk it bu yolda sanma an� ser-serî

5 Görinen gerdûn degül deryâ-y� e�küm ‘aksidür Gevherindendür ni�ân yir yir görinen ahteri

6 Ol cihetden kim döner111 dâyim murâdum ‘aksine Kasd ider gerdûna her dem dûd-� âhum ejderi

7 Sîm-i e�k ü rûy-i zerdüñ var Sehâbî çekme gam Çârsû-y� ‘��ka var sarf eyle bu sîm ü zeri

388

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gird-bâd-� gam gibi çerh itdi ser-gerdân beni Soñra yirden yire çald� gerdi�-i devrân beni

126a 2 �ûr-� ‘��k� bir büt-i Leylî-ve�üñ Mecnûñ-misâl Eyledi hayret beyâbân�nda ser-gerdân beni

3 Bî-hod olsam geçdi meyden dimeñüz meclisde kim Câm-� meyde ‘aks-i sâkîdür iden hayrân beni

4 Fürkatüñ Ya‘kûb-ve� ey Yûsuf-� M�sr-� cemâl ‘Âk�bet k�ld� mukîm-i Külbe-i Ahzân beni

5 Gizledüm �i‘rümde dil râz�n Sehâbî bilmedüm Kim ider rüsvâ-y� ‘âlem defter ü dîvân beni

389

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Öldürür âh�r cefâ vü cevr ile devrân beni Kanlar agla ey kadeh vey �em‘-i meclis yan beni

2 Mihri ile gün gibi rif‘atde iken bir mehüñ Zerre-ve� hâk ile yeksân eyledi devrân beni

3 Gûy-ve� bilmem ne hâletdür ki çevgân-� kâzâ Eylemi� takdîr meydân�nda ser-gerdân beni

4 Göñlümi bir �âha kul itdüñ yine ey ‘��k-� pâk Eyledüñ bir bende iken ‘âleme sultân beni

5 Ol �eh-i sâhib-k�rân rahm itmez old� hâlüme Öldürür âh�r Sehâbî gayret-i akrân beni

390

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Â�inâs�n veh ki ol bî-gâne-ve� yâd itmedi Derdin efzûn k�ld� gam-gîn göñlümi �âd itmedi

111Metinde “onar” �eklinde yaz�lm��t�r.

163

126b 2 Göñlümüñ �ehrin ki y�km��d� gam� bî-dâd ile ‘Adl ile tâ‘mîr idüp dâd ile âbâd itmedi

3 Cânum� k�lm��d� gam mahbûs-� zindân-� beden �ri�üp an� ecel hayfâ ki âzâd itmedi

4 Olmad� hem-dem leb-i cân-perver-i hûbân ile Nây-ve� bezm-i safâda ol ki feryâd itmedi

5 Bilmedi zâhid Sehâbî âte�-i mey kadrini H�rmen-i zühd ü riyây� tâ ki ber-bâd itmedi

391

Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün

1 Hecrüñde gözüm lâle-s�fat hûn ile told� Sâkî yine câmum mey-i gül-gûn ile told�

2 �ol deñlü gözüm ya�� revân old� cihâna Kim rûy-i zemîn Dicle vü Ceyhûn ile told�

3 Ol gül has u hâr ile olaldan berü hem-dem Bî-çâre göñül gonce-s�fat hûn ile told�

4 Gam ki�verini ald� sipâh-� dil-i ‘u��âk Ol ki�ver içi ‘â��k-� mecnûn ile told�

5 Nazmum güherin eyledüm îsâr Sehâbî ‘Âlem sadefi lü’lü-i meknûn ile told�

392

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Gözüm nûr� nazardan gâyib old� gözde nem kald� Ferah dilden firâr itdi yirinde derd ü gam kald�

127a 2 Dil ü dîn gitdi cân nakdin de hicrân eyledi gâret Ecel �imdi girü benden ne ister dahi nem kald�

3 Umardum iri�üp dil derdine tîrüñ ide dermân Gelüp eglenmedi gitdi velî dilde elem kald�

4 Murâduñ nâm ise ‘âlemde elden koma câm� kim Cihân bezminde câm old� sebeb kim nâm-� Cem kald�

5 Sehâbî bendeñe niçün ‘inâyet olmaya senden Ri‘âyet olmaduk kapuñda �âhum bir ‘acem kald�

393

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Yiridür yoluña k�lsam fedâ cân nakdin ey sâkî Ki lutfuñdan yine itdüñ mü�erref bezm-i ‘u��âk�

2 Beni ser-ge�te k�ld� tâli‘üm tâ sen se‘âdetle Varup hur�îd-ve� seyr eyledüñ ey mâh âfâk�

164

3 Semendüñ hâk-râh�n eyledüm tahmîr e�kümle Ki nâfi‘dür dil-i mecrûhuma bilürdüm ol yak�

4 Kapuñ ol Ka‘be-i maksûddur k�blem ki �evk�ndan Taleb de�tinde her dem cân virür biñ var mü�tâk�

5 Sehâbî niçe bir zehr-i gam içsün devr-i câm�ndan Edri ke’sen ve nâvilhâ elâ yâ eyyühe’s-sâkî112

394

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Dil hisâr�n ol ki ten �ehrinde peydâ eyledi Göñlümi hayl-i belâ vü derde me’vâ eyledi

127b 2 Derdümi hecrüñde ey ‘Îsî-nefes gördi tabîb �erbet-i merg ile bu derde müdâvâ eyledi

3 Sarsar-� hecrüñle ben dil-haste olm��dum velî Ey Mesîhâ-dem nesîm-i vasluñ ihyâ eyledi

4 Dîde vü dil mâcerâs�n gizler idüm âh kim E�k ü âhum yirde gökde â�ikârâ eyledi

5 �steme zâhid Sehâbî’den salâh u zühd kim ‘I�k ol dîvâneyi ‘âlemde rüsvâ eyledi

395

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Câna kasd itdüñ açup zülf-i hümâ-pervâzuñ� Muhtasar bir mürga salduñ �ol iki �eh-bâzuñ�

2 Tâze cân buld� aç�ld� gül gibi dil goncesi Ey büt-i ‘Îsî-nefes gû� ideli âvâzuñ�

3 Mahzen-i râzuñdurur göñlüm an� çâk eyleme Fâ� olur nâ-mahreme ey gonce açma râzuñ�

4 Tutd� eflâki sadâ-y� erganûn-� âh-� dil Yire çal kim yiridür ey Zühre �imdi sâzuñ�

5 Ger Sehâbî’den murâduñ cân ise virsün revân Katline tahrîk k�lma gamze-i gammâzuñ�

396

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Yâr ben bîmâra çün ‘arz eylemez dîdâr�n� Ey ecel ma‘dûm k�l lutf it vücûdum vâr�n�

128a 2 Cân bag��lar dem-be-dem emvâta ol ‘Îsî-nefes Bu ne hâletdür ki sormaz ‘â��k-� bîmâr�n�

112Ey sâkî getir kadehi de dola�t�r. (Bu m�sra Mu‘aviye’nin o�lu Yezîd taraf�ndan söylenmi� ve Hâf�z taraf�ndan

dîvân�n�n ba��nda iktibâs edilmi�tir.)

165

3 ‘Akl lâ-ya‘k�l h�red medhû� u cân hayrân olur Bilseler ger ‘��kumuñ keyfiyyet-i esrâr�n�

4 Sübha-i zâhidden el çekdüm ki küfr-i zülf-i yâr Baglad� cân biline deyr-i fenâ zünnâr�n�

5 K�ld� mâhum fürkatinde dûd-� âhum zulmeti Ey Sehâbî gökde ser-gerdân felek ‘ayyâr�n�

397

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Hakâretle nazar k�lma görüp ben zâr-� �eydây� Begüm ahbâb hakk�nda i�itme kavl-i a‘dây�

2 Kabûl itmez nasîhat ‘��k ile bed-nâm olan ‘â��k Sözüm tut nâsihâ billâh lutf it kes bu gavgây�

3 Mekân-� ‘��kdur göñlüm nazar k�l zerreyi gör kim �hâta eylemi�dür âfitâb-� ‘âlem-ârây�

4 Mahabbet itme ey dil �âhid-i pür-‘i�ve-i dehre Bilürsin kimseye itmez vefâ mahbûb-� hercâyî

5 Semerkand ü Buhârâ’y� Sehâbî seyr idem dirdüm Velî terk idemez göñlüm Sitanbûl u Galatâ’y�

398

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Sûfiyâ kalbümi bir câm ile k�ld� sâfî Mey-i sâfuñ ne ‘aceb olsam eger vassâf�

128b 2 Kûy-i dil-dâr� koyup cenneti her lahza öger Gör e billâh gör e vâ‘iz-i bî-insâf�

3 Bize ‘��k âyetinüñ olal� tefsîri ke�f �tmemi�di dahi ‘Allâme beyân Ke��âf’�

4 Çihremi zer ya�um� sîm-i revân eyledi ‘��k Çârsû-y� gamuñ olsam ne ‘aceb sarrâf�

5 Sitem ü cevr ile �âdem ki beni yâd ide yâr Gayra mahsûsdurur çün kerem ü eltâf�

6 Ol ki lâm itdi elif-kaddümi Kâf-� sitemi ‘Ayn-� lutf ile baña bir nazar�dur kâfî

7 Gül-�en-i çe�m-i Sehâbî’de karâr it dir idüm Hâr-� müjgân�y�la olmasa pür etrâf�

399 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Ey sabâ seyr eyle seyl-i dîde-i pür-hûnum� Söyle ol Leylî-ve�e hâl-i dil-i mecnûnum�

2 Aglamakdan çe�m-i terde kalmad� bir katre ya� Eyledüm zâyi‘ dirîgâ gevher-i meknûnum�

166

3 K�ssa-i pür-gussam� gû� eylemez ‘arz eylesem Ol perî efsâne zann eyler benüm efsûnum�

4 Bunca vah�et sâkin-i kûy-� melâmetden neden Gel kerem k�l ey ecel �âd it dil-i mahzûnum�

5 Ey Sehâbî vasl umarken hecre oldum mübtelâ Bak sitârem seyrine gör tâli‘-i vârûnum�

400

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün Mef‘ûlü Fâ‘ilâtün

129a 1 Bezm-i gamuñ vücûdum olm�� yanar çerâg� Her ehl-i �evk �imdi benden yakar çerâg�

2 Bîdâr-� �âm-� hecrüñ zülf ü ruhuñ gam�yla Âh-� pür-âte�idür �âm u seher çerâg�

3 Her �âm ile seher-gâh ger âh idersem ey mâh Söynür felekde nâ-gâh �ems ü kamer çerâg�

4 Nûr ruhuñ yüzinden ger olmayayd� lâmi‘ �tmezler idi secde pervâneler çerâg�

5 Pîr-i felek nücûm� etrâf-� mâha dizmi� Gûyâ ki zeyn ol�nm�� akça ile er çerâg�

6 Hâsid hayâli olmaz germiyyet ile makbûl Virmez ziyâ Sehâbî her bî-hüner çerâg�

401

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Esîr k�ld� yine bir ka�� kemâne beni Zamâne itdi belâ tîrine ni�âne beni

2 Vücûdum� ideyin bir tarîk ile ma‘dûm Ki bir dahi arayup bulmaya zamâne beni

3 Gelür müdâm belâ ben belâ-ke�e âyâ Belâ içün mi getürdi Hudâ cihâna beni

4 Hümâ-y� ravza-i kudsam ‘urûca meyl itdüm Mukayyed itmedi ‘âlemde âb u dâne beni

129b 5 Sehâbî sîneme pervâz idüp konar tîri O mürg eyledi gûyâ ki â�iyâne beni

402

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Eyledi peydâ Mesîhâ gerçi ihyâ resmini K�ld� ihyâ la‘l-i cân-bah�uñ Mesîhâ resmini

2 Dîdeden gitmez hayâlüñ gûyiyâ bu safhaya Çekdi nakkâ�-� ezel ol �ekl-i zîbâ resmini

167

3 Ey musavvir mûy-i jülîdemle seyr it peykerüm Çekmek isterseñ eger Mecnûn-� �eydâ resmini

4 Mülk-i dünyây� senüñ yoluñda itmi�düm fedâ Çekmeden ressâm-� kudret dahi dünyâ resmini

5 Ey Sehâbî ola dirseñ mehbit-i hayl-i melek Deyr-i dilde nak� k�l ol �ûh-� tersâ resmini

403

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Demidür eyleye gamdan cihânda �âd beni Zamâne niçeye dek ide nâ-murâd beni

2 Yol�nda za‘f ile mânend-i berg-i kâh oldum Ki �âyed irgüre kûy-� nigâra bâd beni

3 Benüm müdâm dilüm zikrüñ ile gûyâdur Neden sen eylemez olduñ efendi yâd beni

4 Göñül vilâyetine ‘��k olal� vâlî Karâr u tâkat u sabr itdi hayr-bâd beni

130a 5 Kapuñ na‘îm-i mukîmân-� ‘��kdur bilürem Bihi�te irgürür âhir bu i‘tikâd beni

6 ‘Aceb mi Kays ile Ferhâd ola �âkirdüm Ki fenn-i ‘��kda dehr itdi üstâd beni

7 Sehâbî olal� sâlik reh-i tevekkülde Melûl k�lmad� hergiz hayâl-zâd beni

404

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Bi-hamdi’llâh ki irdi âh�ra hecrüñ �eb-i târ� Müyesser k�ld� ‘u��âka visâl eyyâm�n� Bârî

2 Rakîbüñ ‘â��ka âzâr idi kâr� bi-hamdillâh Ki derde mübtelâ itdi Hudâ ol merdüm-âzâr�

3 Cefây� kâr idinmi�di velî bilmezdi ol gâfil Ki dehr âh�r cefâyile helâk eyler cefâ-kâr�

4 ‘Adû Mansûr’luk da‘vâs�n eylerdi ne hâs�l kim Mü�erref itmedi dâr-� cihân içre ser-i dâr�

5 Sehâbî çe�m-i a‘mâ nûr alurd� mihr-i enverden Eger fark eyleyeydi rûz-� rû�enden �eb-i târ�

405

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Habâb-âsâ degül bir dem hevâ-y� ‘��kdan hâlî Dil-i âvâremüñ �imden girü bilmem n’ola hâli

168

2 Giriftârân-� zindân-� belâ keyfiyyet-i hâlin Ne bilsün gül-�en-i ikbâl ü ‘izzet fârigu’l-bâli

130b 3 Tayansa peykerüm dîvâr-� kûy-� yâra za‘f�ndan Gören an� sanur Mecnûn-� mihnet-dîde timsâli

4 Egerçi dü�di ba�um dûr hâk-i âsitân�ndan Bi-hamdi’llâh segân-� kûy-� yâruñ old� pâ-mâli

5 Sehâbî tekye-i ‘âlemde bir Rûmî güzel sevdi ‘Acem iklîmini terk itdi old� Rûm abdâl�

406 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Kapuñdan itdi cevr ile devrân cüdâ beni K�ld� belâ-y� fürkatüñe mübtelâ beni

2 Benden iderdi çün seni bî-gâne kâ�kî ‘I�kuñla itmeyeydi ezel â�inâ beni

3 Hecrüñde kimse hâlüme rahm eylemez benüm Sabr ideyin esirgeye �âyed Hudâ beni

4 Vâ-hasretâ ki eyledi mânend-i gird-bâd Ser-ge�te-i tarîk-� dalâlet hevâ beni

5 Virdüm Sehâbî bâda vücûdum gubâr�n� Kûy-� murâda irgüre �âyed sabâ beni

407

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Gördi hücûm ile gam u mihnet sipâh�n� Dil dahi atd� her tarafa tîr-i âh�n�

2 Mesrûr olur belâ gelicek göñlüme belî Buldukça �âd olur ki�i ârâm-gâh�n�

131a 3 Olsun olursa merdüm-i çe�mümde rû-siyâh Misk ile kim ber-â-ber ider hâk-râh�n�

4 Her tâc-dâr kim kod� yoluñda yire ba� Atd� güne� gibi göge zerrîn külâh�n�

5 Her kim Sehâbî ol büte bir kez ider sücûd Yazmaz feri�te ha�re dek anuñ günâh�n�

408

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 H�dmetüñden bendeñi eyyâm mehcûr eyledi Çe�m-i bed ‘âlî-cenâbuñdan beni dûr eyledi

2 Tîr-i bârân-� belâ yagdurd� gamzeñ üstüme Sîne-i çâküm misâl-i beyt-i zenbûr eyledi

3 Dil mukîm-i külbe-i ahzân idi mahzûn u zâr Müjde-i vasluñ iri�di an� mesrûr eyledi

169

4 �evk-� ruhsâruñla göñlüm ‘âzim old� kûyuña Tâlib-i dîdâr old� ragbet-i Tûr eyledi

5 Fikr-i hatt u hâl-i hûbân ile dil târîk idi �evk-� nâr-� ‘âr�zuñ yakd� an� nûr eyledi

6 Almag isterler Sehâbî gözleri dil mürg�n� Ol iki �eh-bâz kasd-� sayd-� ‘usfûr eyledi

409

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 Rikâb�dur meh-i nev h�nk-� çerh aña tâzî Gazâya olal� ‘âzim �ehin-�eh-i gâzî

131b 2 Rikâb-� devlete basdukça pây-i himmetini �ri�di gû�-i dile feth u nusret âvâz�

3 Cihân� sâye-i lutf�nda k�ld� âsûde Temûz-� hâdisede sancak-� ser-efrâz�

4 ‘Ulüvv-i �ân� ile gökde meh-ce-i ‘alemi Yiridür olsa meh ü âfitâb hem-râz�

5 Müdâm feth u zafer mürg�n� �ikâr eyler Fezâ-y� himmetinüñ bâz-� ‘Ar�-pervâz�

6 ‘Azâb-� dünye vü ‘ukbâyile mu‘azzebdür Hasûd-� rû-siyehi hasm-� hîle-perdâz�

7 Müsahhar eyledi �em�îr-i �âh-� Rûm gibi Sehâbî tîg-� zebânum ‘Irâk u �îrâz’�

410

Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

1 K�lur kemend-i ham-� zülfüñ ile cân-bâzî Cihânda görmedi kimse bu resme cân-bâz�

2 ‘Aceb mi mürg-� dili sayd k�lsa bâzî ile Gözüñ ki old� fezâ-y� melâhatuñ bâz�

3 Zebân-� hancer-i hûn-rîz-i cân-sitânuñdur Derûn-� sînede kalb-i hasûd hem-râz�

4 Dem urd� kank� muhâlif senüñ hilâfuñdan Ki soñra olmad� feryâd u âh dem-sâz�

5 Diler ki ‘arsa-i rezmüñde ba��n� k�la top �eh-i serîr-i ‘Acem ide gibi ser-bâzî

132a 6 Müsahhar eyledi Tebrîz’i �îr-i bî�e-i Rûm Muhâlif özledi rûbeh-misâl �îrâz’�

7 Sehâbî âh�n� Tebrîz içinde sand� gören Çekildi mülk-i Cem’e sancak-� �eh-i gâzî

170

411 Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Çâk itdi dest-i ‘��k selâmet yakas�n� Geydürdi ben gedâya melâmet ‘abâs�n�

2 Ben ehl-i mihnetem baña �âl-� belâ yiter Geysün huzûr tâlibi râhat libâs�n�

3 Virmez gedâ-y� der-geh-i erbâb-� fakr olan Dîbâ-y� ‘izz ü devlete zillet palâs�n�

4 Vâ‘iz fezâ-y� kûy�n� görseydi bir dahi �tmezdi yâd ravza-i cennet safâs�n�

5 Bir �âha bende old� Sehâbî ki gün gibi Dikdi felek burûc�na nusret livâs�n�

412

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gerçi Tûbâ old� R�dvân-� Cenâb’uñ dikmesi Kâmetüñdür bâg-bân-� bâg-� cânuñ dikmesi

2 Yiridür ba� egmese nahl-i riyâz-� cennete Gül-�en-i ‘âlemde sen serv-i revânuñ dikmesi

3 Nahl-i tîrin beslerem hûn-� cigerle olal� Bûstân-� dilde bir ebrû-kemânuñ dikmesi

132b 4 Sanma müjgânum ki hâ�âk-i reh-i dil-dârdur Cûy-bâr-� dîdede bâd-� sabânuñ dikmesi

5 Dehri pür k�ld� Sehâbî mîve-i ‘irfân ile Nahl-i tab‘um olal� �âh-� cihânuñ dikmesi

413

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Tûtiyâ itdi �u kim kûy-� kanâ‘at hâkini Gün gibi k�ld� münevver dîde-i nem-nâkini

2 Dûr k�ld� âfitâbumdan beni devrân velî Dûd-� âhum tîre itdi encüm ü eflâkini

3 Bûy-i dil-dâr� i�itdi bâddan gül-�ende gül Yile virdi �evkdan pîrâhen-i sad-çâkini

4 Cân virür hâk olmaga cismi reh-i teslîmde Seyr iden ol serv-i nâzuñ kâmet-i çâlâkini

5 N’eylesün kandîl-i mâh� ol ki yakar �em‘-ve� Kûy-� yâruñ subha dek her �eb has ü hâ�âkini

6 Kalbe virürken mey-i sâfî safâ sâkî neden Tîre k�ld� zâhidüñ âyine-i idrâkini

7 Cevr ile k�ld� Sehâbî bendesin ol �eh helâk Bilmedi anuñ dirîgâ kadr-i ‘��k-� pâkini

171

414

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Hançer-i cevrüñle her ki çâk k�lsañ sînemi Göñlümi biñ pâre k�l al kîne-i dîrînemi

133a 2 Hindû-yi hâlüñ gibi dil olal� âte�-perest �evk-� ruhsâruñla âte�-hâne k�ld� sînemi

3 Gevher-i peykânuña dil dürcüni k�ldum sadef Eyledüm memlû dür-i sîr-âb ile gencînemi

4 Jeng-i gayr� saykal-� mihrüñ göñülden k�ld� pâk Eyledi hur�îd-ve� sâfî benüm âyînemi

5 Ey Sehâbî delkum� bâd ile k�ldum dâg dâg Eyledüm ya‘nî mülemma‘ h�rka-i pe�mînemi

415

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün

1 Sald� sabâ-misâl kazâ der-be-der beni �tdi kader fütâde-i her-reh-güzer beni

2 Bir mihr ü mâh-çehre hevâs�nda zerre-vâr Ser-ge�te k�ld� gerdi�-i devr-i kamer beni

3 Bir ka�� yadan olal� mahzûn göñül cüdâ Tîr-i belâya eyledi devrân siper beni

4 E�küm ‘akîka olsa mü�âbih ‘aceb degül La‘li firâk� eyledi hûnîn-ciger beni

5 Gam çekmeden Sehâbî yeñilmez gözüm ya�� Rüsvâ-y� ‘âlem eyledi bu çe�m-i ter beni

6 Çekmekden ise ke’s-i gam� kâ�ki ecel �tseydi merg-i câm ile bî-haber beni

416

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

133b 1 Eyledi gerdûn cüdâ bir mâh-sîmâdan beni Sâye-ve� ay�rd� mihr-i ‘âlem-ârâdan beni

2 Fârig itdi sâkî-i hicrân yine bir câm ile Mihnet-i dünyâ ile â�ûb-� ‘ukbâdan beni

3 Katlümi yar�n diyü te’hîr ider hecr ey ecel Gel halâs it va‘de-i imrûz u ferdâdan beni

4 Mürde cisme geldi peygâmuñla cân virdi sabâ K�ld� müstagnî dem-i cân-bah�-� ‘Îsâ’dan beni

5 Lücce-i hicrâna dü�medi Sehâbî fülk-i ten Sarsar-� âhum halâs itdi bu deryâdan beni

172

417

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �remez kûh-� belâma Kûh-ken endî�esi Bî-sütûn-� ‘��ka te’sîr itmez anuñ tî�esi

2 �ehr-i mihnetdür vücûdum kûh-sâr-� gam ba�um Mûy-i jülîdemdürür ol kûh-sâruñ bî�esi

3 Gamzeñe hâcet degül ta‘lîm-i bîdâd eylemek Kim o mekkâruñ �ehâ cellâdlukdur pî�esi

4 Gül-�en-i dil olal� menzil-geh-i sultân-� ‘��k Gonce-ve� hâlî degül bir lahza meyden �î�esi

5 ‘I�k-� �îrîn ile Ferhâd’uñ Sehâbî hâlini Bî-sütûna �erh ider bir bir zebân-� tî�esi

418

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

134a 1 Yakd� yandurd� derûnum âte�-i pür-tâb-� mey Sâkiyâ bu âte�i def‘ itmez illâ âb-� mey

2 Bâdeden zâl-i h�red dü�se ‘aceb mi ayaga Rüstem-i Zâl’i ayakdan dü�ürür sürh-âb-� mey

3 Matla‘-� envâra döndi zulmet-âbâd-� vücûd Aña bir pertev salaldan mihr-i ‘âlem-tâb-� mey

4 Seng-i tevbeyle esâs-� dînüñi k�l üstüvâr �tmedin vîrân binâ-y� ‘ömrüñi seyl-âb-� mey

5 Dûr ider halk� Sehâbî devlet-i bîdârdan Bâde-i ‘ay�-� sabûh� birle �eker-hwâb-� mey

419

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Halâvetden dem ururm�� dururken leblerüñ kandi Yiridür olsa bendinden cüdâ ney-�ekkerin bendi

2 Bul�nmaz sen melek-sûret perî-zâduñ nazar k�lsañ Meger âyînede yâ âbda misli vü mânendi

3 Bu hüsn ü bu melâhat kim habîbüm sende var bilmem Ki Yûsuf’s�n ve yâhud Yûsuf’uñ �âyeste-i ferzendi

4 Dehânuñ goncesi gül-zâr-� hüsnüñ verd-i handân� Boyuñ servi letâfet bâg�nuñ nahl-i berûmendi

5 Sehâbî Rûm’da bir husrev-i hûbâna dil virdüm Göñülden gitdi mihr ü mâh-rûyân-� Semerkandî

173

420 Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

134b 1 Sâyesinde kâkülüñ hur�îdi pinhân eyledi Rûz-� ‘u��âk� �eb-i târ ile yeksân eyledi

2 �âm-� zülfüñden güzer k�ld� seher vakti sabâ Hât�r-� mecmû‘-� ‘u��âk� perî�ân eyledi

3 Gördi ruhsâruñ sabûhîden �afak-gûn oldug�n Subh-� sâd�k �evkdan çâk-i girîbân eyledi

4 Görmeden cânân� cân virmek kat� dü�vâr idi Veh ki hicrân baña ol dü�vâr� âsân eyledi

5 Her binâ kim yapd� seng-i zühd ile mi‘mâr-� ‘akl Bâde seyl-âb�yla an� ‘��k vîrân eyledi

6 Kirpigüñ nâvekleri k�ld� Sehâbî kalbine Bâga gül devrinde ol lutf� ki bârân eyledi

421

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Beni ‘u��âk mâ-beyninde gördiler fünûn ehli Temennâ itdiler benden sebak ‘��k u cünûn ehli

2 Girîbân-� sükûn u ceyb-i sabr� çâk k�lmazd� Dil-i mecnûnum olsayd� eger sabr u sükûn ehli

3 �eb-i hecrüñde ey hur�îd-i tal‘at dûd-� âhumdan Siyeh-pû� old� ser-tâ-ser bu kasr-� nîl-gûn ehli

4 Velî bir vech ile sehhâr-� gamzeñ itmedi bî-hod Ki hu�-yâr ideler ta‘vîz ile an� füsûn ehli

5 Cihânda olmasa kâmuñ revâ gam çekme ‘âdetdür Hemî�e nâ-murâd eyler Sehâbî dehr-i dûn ehli

422

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

135a 1 �stemez maktûl-i �em�îr-i mahabbet türbeti Sâlik-i râh-� fenâ n’eyler cihânda �öhreti

2 Gitdi cânânum belâ küncinde tenhâ kald� ten Gel demidür ey ecel fevt itme �imdi fursat�

3 Merdüm-i bîmâra tîmâr eyleyelden leblerüñ Ârzû itmez tabîbüm haste-diller s�hhati

4 Cür‘a-i ‘��kuñ beni ‘âlemden itdi bî-haber Var imi� bu bâdenüñ sâkî ‘aceb keyfiyyeti

5 Tâ‘atüñden müdde‘î ba� çekse olur ‘âk�bet Pây-mâl-i hayl-i mihnet külbe-i bî-devleti

6 �deli ‘u��âka ta‘yîn-i merâtib �âh-� ‘��k Gördi ben dîvâneye lây�k makâm-� hayreti

174

7 Reh-ber old� pîr-i deyr itdüm güzer mey-hâneye Müjde kim dünyâda buldum ey Sehâbî cenneti

423

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 �tmeyeydüm ‘��kuñ� Hak’dan temennâ kâ�kî Almayaydum ba�uma biñ dürlü gavgâ kâ�kî

2 Çün esîr oldum kemend-i ‘��kuña bî-ihtiyâr Olmayaydum halk içinde beyle rüsvâ kâ�kî

3 Çünki rüsvâl�gla devrân öldürür âh�r beni Cennet-i kûyuñ baña olsayd� me’vâ kâ�kî

135b 4 Cennet-i kûyuñ baña me’vâ ol�cak gâh gâh Anda k�lsaydum meh-i hüsnüñ temâ�â kâ�kî

5 Ey Sehâbî sâye-ve� old� vücûdum muzmahil Olmayayd� dilde mihr-i ‘��k peydâ kâ�kî

424

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Cevr ile �âhum kapuñdan ol ki dûr itdi beni Bî-huzûr olsun ki gâyet bî-huzûr itdi beni

2 Sûz-� ‘��kuñ itdi cism ü câna göñlümden eser Veh ki bu âte� ser-â-ser gark-� nûr itdi beni

3 Âdem-âsâ cennet-i kûyuñ temennâs� �ehâ Ravza-i firdevs-i a‘lâdan nüfûr itdi beni

4 �âm-� hecri bir k�yâmet-kâmetüñ feryâd kim Mübtelâ-y� mihnet-i subh-� nü�ûr itdi beni

5 Ey Sehâbî ihtiyâr itdüm melâmet �âl�n� Çün selâmet hil‘atinden ‘��k ‘ûr itdi beni

425

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 K�lup ‘azm-i sefer ârâm-� cânum benden ayr�ld� Tasavvur eyledüm kim cân-� �îrîn tenden ayr�ld�

2 Visâle irmeden nâ-kâm göñlüm gitdi kûy�ndan Yine hasretle bülbül hayf kim gül-�enden ayr�ld�

3 Karay� agdan fark itmez old� gözlerüm tâ kim Ruhuñla nak�-i hâlüñ dîde-i rû�enden ayr�ld�

136a 4 Marîz-i hecrüñüñ sordum tabîbe çâresin bilmez �ri�di derd-i bî-dermâna her kim senden ayr�ld�

5 Saf-� ‘u��âka togr�ld� Sehâbî döndi zâhidden Kat�ld� dostlar alay�na dü�menden ayr�ld�

175

426

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Çe�m-i câna sürme k�ld� kim ki ol hâk-i deri Almaz old� ‘ayn�na ey hwâce kuhl-i agberi

2 Hâk-i râh�n göz terâzûsiyle dartar mihr ü mâh Ey ‘Utârid epsem ol kim Zühre olm�� mü�teri

3 Çe�müñi ebrûn ile ruhsâruñ üzre seyr iden Gördi mihr üstinde Mirrîh’i elinde hanceri

4 ‘Âr�zuñ old� hayâdan garka-i âb u ‘arak Aña bir gün nisbet itdüm tâze gül-berg-i teri

5 Mâlik-i mülk-i me‘ânîdür Sehâbî olal� Bir Hasen-sûret Nebî-sîret ‘Alî’nüñ Kanber’i

427

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Seng-i endûh ile vîrânemüz âbâd itdi Yine gam hât�r-� mahzûnumuz� �âd itdi

2 K�ld� her hâne ki yoluñda binâ merdüm-i çe�m �rdi seyl-âb-� siri�küm an� ber-bâd itdi

3 Sîneme k�ld� �ehâ nâhun-� mihnetle gamuñ Bî-sütûna an� kim ‘��k ile Ferhâd itdi

136b 4 Seg-i kûyuñ beni nâlân göricek kapuñda Subha dek gice ile durmad� feryâd itdi

5 Bâg-bân görmedi beñzer ruh ile zülfüñi kim Vasf-� ruhsâr-� gül ü turre-i �im�âd itdi

6 Benem ol rind ki mey-âba virüp hânesini Vard� bir hâne harâbâtda bünyâd itdi

7 Kafes-i tende esîr olm�� idi cân mürg� �ri�üp hecr Sehâbî an� âzâd itdi

428

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Aksadan113 fazl u bahâ ‘arsas� ‘allâmesini Ögredürse n’ola Firdevsî’ye �eh-nâmesini

2 �âhumuz medhini her gâh ki in�â k�lsak Müftî-i çerh elinden çekerüz hâmesini

3 Nazm cem‘iyyetini dag�duruz Pervînüñ Bozaruz ‘arsa-i eflâkde hengâmesini

113Bu kelime sözlüklerde ‘aksatma, �a��rtma, yan�ltma” �eklinde kar��lanmaktad�r.

176

4 Seng-i âh ile s�ruz mihr ü mehüñ kandîlin Tende pîr-i felegüñ hark iderüz câmesini

5 Sûz-� dil yakmasun ey bâd kebûter bâlin Sen ilet �âha Sehâbî kul�nuñ nâmesini

429

Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1 Diler agyâr zevk-i vuslat� ‘u��âk hicrân� Meges cüllâb arar pervâne ister nâr-� sûzân�

137a 2 ‘Adem iklîmine sald� kazâ Ferhâd u Mecnûn’� Baña degdi melâmet kûh-sâr� gam beyâbân�

3 ‘Aceb mi ol perî olsa rakîb-i dîv ile râmum Ki her bir dâgdur sînemde bir mühr-i Süleymânî

4 Perî�ân hâlümi zülf-i perî�ânuñ bilür zîrâ Perî�ân olmayan bilmez begüm hâl-i perî�ân�

5 Bu �i‘r-i pür-sanâyi‘ olal� me�hûr ‘âlemde Sehâbî kimse yâd itmez ‘Acemde nazm-� Selmân’�

430

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Safha-i hüsnüñde ey mülk-i me‘ânî husrevi �ki mevzûn ka�laruñdur �âh-beyt-i Mesnevî

2 �ems-i ruhsâruñ dile eyler tecellî dem-be-dem Çerha girsem gün gibi olsam ‘aceb mi mevlevî

3 Yakd� yârân-� safây� bezm-i gayra virdi nûr Ey göñül seyr eyle ol �em‘-i sa‘âdet-pertevi

4 Zülf-i kâfir-kî� ile bir dil-ber-i tersâ bu gün Ey Muhammed ümmeti k�ld� cihân� ‘Îsevî

5 Ey Sehâbî tâbi‘-i tarz-� Necâtî ola m� Ol ki sûz u derd ile old� Nevâyî peyrevi

431

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 Müdde‘î bâ‘is-i cem‘iyyet-i yârân old� Beñzer ol kâfir-i bî-rahm müselmân old�

137b 2 ‘I�k-� Yûsuf zahm� M�sr-� dile k�ld� ‘azîz Yir yüzi dîde-i bed-hwâhuma zindân old�

3 Re�kden olm�� idi kâr� hasûduñ mü�kil �rdi âh�r eceli mü�kili âsân old�

4 Leblerüñ �evk� ile bâdeye dü�di zühhâd Yine cem‘iyyet-i mey-hâne firâvân old�

177

5 Eyledüm çe�m ü dile ra‘d u sehâb� nisbet Ey Sehâbî biri nâlân biri giryân old�

432

Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün

1 K�ld� �evk-� leb-i dil-dâr kadeh-nû� beni Bâde merd-efgen imi� eyledi bî-hû� beni

2 Bir siyeh-çerde güzel old� nazardan gâyib Merdüm-i dîde gibi itdi siyeh-pû� beni

3 Söyleden âyinedür tûtî[y]i hayrânam kim Neden itdi ruh� âyînesi hâmû� beni

4 Korkar�n yâr ile el virmeden âgû� u kenâr Eyleye genc-s�fat hâk der-âgû� beni

5 Ha�re dek nazm ile yâd olur idim eylemese Ey Sehâbî kerem-i �âh ferâmû� beni

433

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Old� hatdan ol had-i pür-hâl bir yüzden dahi Dil perî�ândur elemden hâl bir yüzden dahi

138a 2 Seyr iderdüm reml-i tâli‘den ezel �ekl-i ferah Görinür �imdi baña e�kâl bir yüzden dahi

3 Vasl-� yâra dâll sanurdum tarîk-i e�kümi Nakl ider ahkâmun� remmâl bir yüzden dahi

4 Eylemez ârâm bir sâ‘at dil-ârâm olmasa Öldi veh kim bu dil-i meyyâl bir yüzden dahi

5 Hâlsuz hem gerçi hâlet-bah�dur hüsn-i bütân Gösterür an� velîkin hâl bir yüzden dahi

6 Hâlet-i ‘��k� zebân-� hâlden fehm eyle kim Añladur an� lisân-� kâl bir yüzden dahi

7 Dün Sehâbî müdde‘înüñ hâlini sordum didi Tâli‘üm idbârda ikbâl bir yüzden dahi

434

Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilâtün Fâ‘ilün

1 Gonce-ve� dem-beste k�lm��d� gam-� devrân beni Rûzigâr old� muvâf�k eyledi handân beni

2 Tâ gubâr itdüm vefâ yol�nda hâkî cismümi Tûtiyâ-ve� gizler old� dîdede a‘yân beni

3 Ma‘rifet eflâkinüñ ben mihr-i ‘âlem-tâb�yam Görebilmez derk idüp huffâ�-ve� nâ-dân beni

178

4 Ey felek mey-hânede ba�um sifâlin k�l kadeh Gayr bezminde kadeh-ve� itme ser-gerdân beni

5 Husrev-i ehl-i kemâl oldum Sehâbî ideli Ol �eh-i mülk ü me‘ânî sâhib-i dîvân beni

179

TÂRÎH-� �TMÂM-I CÂMÎ-� �ERÎF-� HAZRET-� PÂD��ÂH DÜNYÂ-PENÂH SELLEMA’LLÂH

Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün

138b 1 Hâmî-i dîn �eh-i Süleymân-kadr Ol sa‘âdet serîrinüñ �âh�

2 Ol ki esrâr-� gayba mahzendür Dil-i pâkî zamîr-i âgâhî

3 Millet ü memleket salâh� içün Lutf ile kahr�[dur]114 âmir ü nâhî

4 �tdi bir câmî‘-i �erîf binâ K�ld� ma‘mûr Ka‘betu’llâh’�

5 Göricek kubbesiyle bünyâd�n K�ld�lar secde mâh ile mâhî

6 Müncelî k�ld� kubbesindeki mîl Tûtiyâ-vâr dîde-i mâh�

7 Pestdür irtifâ‘-� kadriyile Felegüñ bu refî‘-i har-gâh�

8 Sâl-i târîhini Sehâbî’den �stedüm k’ola tab‘-� dil-hwâh�

9 Hâtif-i gayb didi târîhin ‘Buld� itmâm câmi‘-i �âhî’ (964/1556)

114Metinde yoktur, vezin gere�i ilave edilmi�tir.

Rubâ‘iyyât

181

1

Ahreb Tevhîd riyâz�nda olup nagme-serâ Mürgân-� “ülî ecnihatin”115 old� gûyâ 139a Bu nagmeyi itdiler edâ ‘acz ile kim “Sübhâneke lâ ‘ilme lenâ illâ mâ”116

2 Ahreb

Ey mülk ü melek gedâ vü muhtâc saña Vey ‘ar�-i berîn pâye-i mi‘râc saña Sen tâc-� ser-i hayl-i rusülsin ne ‘aceb Ger olsa “le‘amrük”117 güher-i tâc saña

3

Ahreb Mü�tâkdur ey gevher-i sîr-âb saña

K’â� olsa sadef dîde-i ahbâb saña Mülk ü melekûta k�ble-i tâ‘atdür Olal� ikâmet yiri mihrâb saña

4

Ahreb Bülbül ger iderse verd-i handâna du‘â

Yâ fâhteler serv-i h�râmâna du‘â Eyler melek ü ins ü perî �âm u seher Sultân-� cihân �âh Süleymân’a du‘â

5

Ahreb Ger old� ise makâm meyhâne baña Ta‘n eyleme ey vâ‘iz-i ferzâne baña 139b Kassâm-� kader ezelde takdîr itmi� Tesbîh saña sâgar u peymâne baña

6 Ahreb

Cevr ü sitem-i rakîb ile hecr-i habîb Derdâ ki beni eyledi muhtâc-� tabîb

115Bk. not. 7. 116“Melekler, ‘Yâ Rab, seni noksan s�fatlardan tenzih ederiz, senin bize ö�rettiklerinden ba�ka bizim bir bilgimiz

yoktur. �üphesiz alîm ve hakîm olan ancak sensin’ dediler”, Kur’ân, Bakara sûresi, 2/32. 117“(Rasûlüm), hayât�n hakk� için, onlar sarho�luklar� içinde bocal�yorlard�”, Kur’ân, Hicr sûresi, 15/72.

182

Çün derde aña ‘ilâc sordum didi kim Yâ devlet-i vasl-� yâr yâ merg-i rakîb

7

Ahreb Ey dost benüm nasîhatum dut kerem it

‘�zzet hareminde kendüñi muhterem it Meyhâneden eyle ‘azm-i tavf-� der-i yâr Ç�k beyt-i harâmdan tavâf-� harem it

8

Ahreb Old� gamuma ol hadd-i dil-ke� bâ‘is

Hem cânum� yakmaga ol âte� ba‘is Gördükde cünûnum beni ‘ayb eyleme kim Bu hâlete old� bir perî-ve� ba‘is

9

Ahreb Ey hâk-i derüñde her gedâ sâhib-i tâc Her sâhib-i tâc dergehüñde muhtâc 140a Hindûlaruña kapuñda teslîm eyler �âh-� Huten ü hân-� H�tâ bâc u harâc

10 Ahreb

Olsa gam-� rûzgâr ile dil mecrûh Nû� eyle �arâb-� nâb hengâme-i sabûh Câm-� mey-i cân-fezâ odurur fi’l-vâki‘ Tûfân-� gama nümûne-i ke�tî-i Nûh

11

Ahreb Ger Rûmdurur yirüñ ü ger h�tta-i Belh

�îrînlik ile nû� idegör bâde-i telh K�l ‘îy� u ne�ât irmeden ey sâkî ‘Ömrüñ meheng-i gurresine âfet-i selh

12

Ahreb �rdi �eb-i vasl vü old� fürkat nâbûd

Gam itdi bizi vedâ‘ vü mihnet bedrûd

183

Gelsün bu gice Zühre’ye deñ ‘îy� idelüm �tsün meh-i nâ-kâsteyi kâse-i ‘ûd

13

Ahreb Çün hatt�na old� hadd-i cânân kâgaz Olsa ne ‘aceb karîn-i Kur’ân kâgaz 140b Yârüñ garaz� bûy-i meyi def‘ gibi Kim dutd� dehân� içre pinhân kâgaz

14

Ahreb Bakd� felek-i nâzdan ol gayret-i hûr

Yakd� beni nâr-� tal‘ati eyledi nûr Agyâra eser itmedüginden bildüm Hâ�âk ü has� yakmaz imi� âte�-i Tûr

15

Ahreb Nevrûz gelüp iri�di eyyâm-� bahâr

Taht-� Hamel üzre dutd� hur�îd karâr Zülf ü ruh-� manzûruma nâz�r olanuñ Ma‘lûm� olur tesâvî-yi leyl ü nehâr

16

Ahreb Gül-zârda hengâm-� seher bir nice yâr

Olduk kadeh-i lâle ile bâde-güsâr Agyâr geçüp görindi ol lâle-‘izâr Ya‘nî ‘akab-� �itâda iri�di bahâr

17

Ahreb Ser-mestem ü destümde tolu câm henûz Ba�da heves-i bâde-i gül-fâm henûz 141a Sâkî baña rez duhterini ‘akd ideli Dû�îze idi mâder-i eyyâm henûz

18 Ahreb

�ri�di k�yâs u ‘akla medhüñde hirâs ‘Âciz s�fatuñda ‘akl mânend-i k�yâs

184

Seylâb-� tahayyür ile vîrân old� Her beyte ki tarh old� bu ma‘nîde esâs

19

Ahreb ‘Arz ideli ol mâh-ve�üm vesmelü ka�

Kaldurd� hilâl gökde da‘vâ ile ba� Pîr-i felege hacâlet irdi k�ld� Ebrû-y� hilâli tîg-� mihr ile t�râ�

20 Ahreb

Dimem saña kim müdâm mânend-i havâs Ben zâruñ� eyle mahrem-i halvet-i hâs Vuslat demidür kanum� dök cânum� al Ya‘nî elem-i firâkdan eyle halâs

21

Ahreb Cem‘iyyet ider müdâm ashâb-� garaz Meftûhdurur hemî�e ebvâb-� garaz 141b Yakd� ten-i hâksâr� virdi bâda Nâr-� hased ü nifâk ile âb-� garaz

22 Ahreb

Dehr içre karâr itme ki bu köhne bisât Hem mihnete menzildür ü hem derde ribât Bast itme bisât� anda zîrâ ki degül Bu deyr-i harâb cây-� ârâm u ne�ât

23

Ahreb Gamzeñ olal� zulmet ile kandan mahzûz

Cân mahbes-i tende old� andan mahzûz Hazz itse göñül ‘aceb degül tîguñdan Leb te�ne olur âb-rû andan mahzûz

24

Ahreb Tende dil ü cân iderdi peyveste nizâ‘

Arada çekerdüm men dil-haste sudâ‘ Ol demde iri�di nâ-gehân �ahne-i ‘��k Cân tende nihân old� vü dil k�ld� vedâ‘

185

25

Ahreb �evk âte�i ile tende yakup nice dâg Olduk bu gice mu‘tekif-i künc-i ferâg 142a Râg�b degülüz �em‘-i �eb-efrûza yiter Vîrânemüze pertev-i mehtâb çerâg

26 Ahreb

Çekdi mûjeden gamze-i dilber eli saf K�ld� tenümi nâvek-i bîdâda hedef Peykân-� hadengi ile sînem told� Old� dür-i �ehvâr ile memlû bu sadef

27

Ahreb Cünbi� ideli rûz-� ezel hâme-i ‘��k

Hatm old� benüm nâmum ile nâme-i ‘��k Ger sûz-� cigerden nefesüm olmasa germ Germ olmaz idi bu resme hengâme-i ‘��k

28

Ahreb Göñlüm olal� ‘��k tarîk�nda sadîk

Gam old� aña hem-dem ü endûh refîk Dil vuslatuñ� tasavvur eyler ammâ Erbâb-� h�red eylemez an� tasdîk

29

Ahreb Göz ya��n� veh ki lâle-gûn itdi firâk Dil goncesini de gark-� hûn itdi firâk 142b Tolm��d� �arâb-� �evk ile �î�e-i dil Ol �î�eyi dökdi ser-nigûn itdi firâk

30 Ahreb

‘I�k ehline bir tâze civân pîr gerek Anuñ talebinde hüsn-i tedbîr gerek Dil sünbül-i zülf-i yâre â�üfte geçer Dîvâne olupdur aña zencîr gerek

186

31 Ahreb

Her beyte ki mi‘mâr-� h�red ursa temel Re�k itse metânetin görüp kasr-� Zuhal �m‘ân-� nazarla anda baksañ görinür Bî-terbiyet-i lutf-� �ehin�âh halel

32

Ahreb Mahmûram u elde nakd-i cân dilde elem

Geldüm der-i meyhâneñe ey pîr-i haram Çok bâde ‘inâyet eyle az ise derdüm Ben kemlik idersem saña sen eyle kerem

33

Ahreb Sâkî kerem it �arâb sun nû� idelüm Bir dem gam-� eyyâm� ferâmû� idelüm 143a Lahn-� ho�-mutribi koyup niceye dek Efsâne-i telh-i vâ‘izi gû� idelüm

34 Ahreb

Sanma beni kim visâlsüz nâ-�âdam Endûh u gam-� firâk ile mu‘tâdam �âdam sanemâ ki devlet-i ‘��kuñda Endî�e-i vasl u hecrden âzâdam

35

Ahreb Geh zâhid ile savma‘ada yâram ben

Geh mu‘tekif-i hâne-i hammâram ben Eflâk-s�fat müdâm seyyâram ben Her gû�ede mâhum� talebkâram ben

36

Ahreb Cânân talebinde ger idersen tek ü dû

Ten mezra‘�n it dâs-� fenâ birle direv Ger eylemese vücûd�n� zâr u nizâr Hur�îd ile olmazd� mukârin meh-i nev

187

37 Ahreb

Meyden idebilmez ehl-i mü�rib tevbe Virme aña ey sâhib-i mezheb tevbe 143b Sâkî beni subh-dem pe�îmân eyler �tsem elem-i humârdan �eb tevbe

38 Ahreb

Mahmûram vü leb-te�ne-i câm ey sâkî Vir destüme bâdeyi müdâm ey sâkî Çün dehre sebât yokdur u ‘ömre devâm Sun nû� idelüm ‘âle’d-devâm ey sâkî

39

Ahreb Ger istemese rakîb ma‘dûm beni

Sürmezdi kapuñdan yine mahrûm beni �âdam ki felek k�ld� ‘alâ zu‘m-� ‘adû Meddâh-� hidîv-i h�tta-i Rûm beni

40

Ahreb Dehr itdi esîr-i ‘��k nâ-gâh beni

Esrâr-� ezelden itdi âgâh beni El-minnetü li’llâh ki k�ld� mümtâz Akrânumdan lutf-� �ehen-�âh beni

188

KASÎDE DER VASF-I BAHÂR VÜ MEDH-� HAZRET-� HUDÂVEND�GÂR

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün 1 ‘Â��k sevindi müjde-i vasl-� nigârdan

�âd old� ‘andelîb nüvîd-i bahârdan 144a 2 Emvât-� bâg geydi yine kisvet-i hayât

Âsâr-� sun‘-� hazret-i Perverdigâr’dan 3 Gül-zâr-� kâyinât sarây-� sürûrdur

Elhân-� ‘andelîb ile savt-� hezârdan 4 Told� �arâb-� �eb-nem ile câm� nergisüñ

Miskîn halâs old� sudâ‘-� humârdan 5 Bîdâr k�ld� hwâbdan ebkâr-� gonce[y]i

Gül-bâng-i ‘andelîb yemîn ü yesârdan 6 Etrâf-� gülde sebze-i nev-res nümûnedür

Gül-zâr-� ‘âr�z üzre hat-� sebz-i yârdan 7 El uzadur çenâr benât-� �ükûfeye

Kumr� figân iderse yiridür çenârdan 8 Yaykar çemen libâs�n� sâbûn-� berf ile

Reng ald� gibi çerh zümürrüd-i nigârdan 9 Âb-� revân terâne-serâdur ‘aceb degül

Ger serv raks ide taraf-� cûy-bârdan 10 ‘Ayyâr-ve� nezâket ile kapd� rûzigâr

Berfüñ ‘imâmesini ser-i kûhsârdan 11 Beñzer ikisi birlige bitmi� ki seyr iden

Fark idemez benef�eyi zülf-i nigârdan 12 Destümde lâle-gûn mey ile vakt-i subh-dem

Geçdüm sabûhî eyleyürek lâle-zârdan 13 Elfâz-� dil-pezîr ile bu kavl-i rûh-bah�

Cân sem‘ine iri�di zebân-� hezârdan 144b 14 Kim rûzigâr-� ‘ay� u zamân-� ne�âtdur

Ho� gör dem-i murâduñ� al rûzigârdan 15 Hûbân-� gül-‘izâr ile gül-zâra ç�kd� yâr

Nahl-i gül old� münfa‘il ol gül-‘izârdan 16 Dest-i nigârumuñ göricek rengini sehâb

Yaykatd� serv destini reng-i nigârdan 17 Ya‘kûb-vâr dîde-i ümmîdümüz sefîd

Olm��d� mihnet ü elem-i rûzigârdan 18 �rdi be�îr-i bâd-� seher-gâh nâ-gehân

�rgürdi sürme hâk-i reh-i �ehriyârdan 19 Sâhib-k�rân-� ‘âdil [ü] gâzî ki ‘âleme

Feyz-i ‘amîmdür kerem-i Kirdigâr’dan

189

20 H�zr u Mesîh-rütbe Süleymân ki vah� u tayr Eyler sücûd der-gehini her kenârdan

21 Z�ll-� himâyetinde olan âfitâb-vâr Ald� murâd�n� felek-i kec-medârdan

22 Her mu‘teber ki bulmad� bâb�nda i‘tibâr Tard old� ç�kd� dâyire-i i‘tibârdan

23 Bûy-� bahâr-� lutf�na kar�u me�âm-� dehr Müstagnî old� nâfe-i mü�g-i Tatâr’dan

24 Her kim ki old� hâk-i cenâb�nda zerre-vâr �rgürdi ba��n� felege iktidârdan

145a 25 Gizler felek gözinde milk-i gerd-i râh�n� Kuhl-i cilâ idinse gerek ol gubârdan

26 Hûn-� havârici yire dökdi ‘Alî-misâl Tîg� ‘alâmet olsa n’ola Zü’l-fikâr’dan

27 Katl-i ‘adûya olsa n’ola ragbeti ziyâd Eyler mi �âh-bâz ferâgat �ikârdan

28 Peykân-� tîri hûn-� e‘âdîden old� sürh Bir nâ-�ükûfte gonce ‘�yân old� hârdan

29 A‘dâ-y� bed-nihâd�na kâr olmay�nca zâr Kahr� ferâgat eylemedi kâr-zârdan

30 Yüz yire kor müdâm selâtîn-i rûzgâr Yüz yirde kapus�nda ser-i inkisârdan

31 Gû� eylese gazâlar�n� nükte-dân-� Tûs Hâmû� olurd� midhat-i �sfendiyâr’dan

32 ‘Akl idemez ihâta kemâlin ‘aceb degül Vasf� birûn olursa haddü’l-hisârdan

33 Old� güher-i samîm sadef içre nâ-bedîd Evsâf-� �ehde bu güher-i �âh-vârdan

34 ‘Ummân Sehâbi çekse hacâlet ‘aceb midür Bahr-i sühanda bu dürer-i âb-dârdan

35 Gark old� fülk-i fikr bihâr-� medâyihe Çek sâhile du‘âyile an� bihârdan

145b 36 Niçe ki vâki‘ ola müsâvât u ittihâd Leyl ü nehâra makdem-i fasl-� bahârdan

37 Rûz u �eb-i ne�ât�na endî�e-i fütûr �ri�mesün te‘âkub-� leyl ü nehârdan

190

MUHAMMES Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün

1

Enîn-i derd ile sanma �eb-i fürkatde nâlânuz Sürûd-� ‘��kdur tahrîrümüz mürg-� ho�-elhânuz Bu gün mihr-i cihân-ârâ gibi me�hûr-� devrânuz Ne mîr-i âsumân-rif‘at ne hâkân-� cihân-bânuz Bi-hamdi’llâh gulâm-� �âh-� dîn Sultân Süleymân’uz

2

��itdük itmek istermi� bizümle müdde‘î gavgâ Muhâbâ itmesün meydâna gelsün eylesün da‘vâ Bütün dünyâ bizümle dü�men olsa itmezüz pervâ Kemân-ve� gû�e-gîriz tîr-ve� üftâdeyüz ammâ Deminde dü�men-i dîn kasd�na �em�îr-i bürrânuz

3

Tama‘ erbâb�n� zemm eyleyüp ursak n’ola ta‘n� Gerekse Hâtem’i tavsîf k�lsunlar gerek Ma‘nî Fesâhat mülkini alduk bizümdür ki�ver-i ma‘nî Gehî Selmân-� ‘asruz gâh Hassân-� zamân ya‘nî Muhammed-hulk bir �âha du‘â-gûyuz senâ-hwânuz

4

146a Dü�en râh-� fenâda Yûsuf-� Ken‘ân-s�fat çâha �ri�se M�sr-� ‘izzetde ‘aceb mi rif‘at ü câha Sa‘âdet yâr olup devlet müsâ‘id minnet Allâh’a Olal� âsitân-� devletinde bende ol �âha Diyâr-� ‘��ka mîrüz mülk-i istignâya sultânuz

5

Gerekmez rind-i ‘âlî-himmete dünyâ vü “mâ-fîhâ”118 Tek olsun cennet-i kûy-� dil-ârâm� aña me’vâ Havâdis her tarafdan olsa hatt-� yâr-ve� peydâ Sehâbî çekmezüz hayl-i havâdisden elem zîrâ Mukîm-i âsitân-� kutb-� devrân z�ll-� Yezdân’uz

118Orada bulunan.

191

1 “Bi-hamdi’llâhi ve’l-minne”119 ki bu dürer-i gurer-i sadef-i hât�r-�

perî�ân silk-i cem‘iyyetle muntazam 2 olup nâm-� nâmî-i hümâyûn-� hazret-i pâdi�âh-� rub‘-� meskûn ile

ihtimâm bulup 3 encâma irdi. Kilk-i bedâyi‘-nigâr-� sühan-güzâr bu nazm-� nazîm-i âb-

dâr ile târîh-i itmâm�n sahîfe-i beyân üzre ‘�yân eyler

TÂRÎH-� �TMÂM-I DÎVÂN

Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün Kalbüm gibi Sehâbî perî�ân idi sözüm

Cem‘iyyetine old� sebeb ol perî-ve�üm Dîvân-� dil-gü�âm� açup eyleseñ nazar Târîhin añladur saña ‘e�‘âr-� dil-ke�üm’ (966/1558)

119�ükür ve minnet Allah içindir.

192

ÇEV�R�YAZILI MET�N

1

ÇEV�R�YAZILI METN�N KURULU�UNDA TAK�P

ED�LEN ESASLAR

1. Metnin kurulu�unda genel olarak �smail Ünver taraf�ndan önerilen çeviriyaz� sistemine� uyulmu�tur. Böylece Arapça ve Farsça ek ve birle�ik kelimelerin yaz�m�nda bir birli�e gidilmi�tir.

2. Kar��la�t�rmal� metni kurarken daha hacimli olan Sadi Somuncuo�lu (S) nüshas� esas al�nm��, Mevlana Müzesi nüshas� (M) ile kar��la�t�rmalara gidilmi�tir.

3. Kar��la�t�rmalarda, Eski Anadolu Türkçesi’nin genel ses ve �ekil özelliklerini yans�tan yap�lar metne al�nm��, farkl�l�klar dipnotta verlmi�tir.

4. Metinde geçen ayetlerin mealleri dipnotta verilmi�tir. 5. Farsça �iir ve beyitlerin çeviriyaz�s� yap�lm��t�r. 6. Vezin bozuklar� dipnotta gösterilmi�tir. 7. Y�pranma dolay�s�yla okunamayan yerler (…..) ile

belirtilmi�tir. � Ünver, �smail; “Çevriyaz�da Yaz�m Birli�i Üzerine Öneriler”, Dil Tarih ve Co�rafya Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat� Bölümü Türkoloji Dergisi, C.XI, S.1, Ankara, 1993, s.51-89.

2

ÇEV�R�YAZI ��ARETLER�

Latin as�ll� Türk alfabesinde olmayan Arapça ve Farsça harflerin çeviriyaz� kar��l�klar�.

� � � � � � � � � � � � �,� � � ž � � ! # � $ % Arapça ve Farsça kelimelerdeki uzun ünlüler. & * + < > Q

Farsça kelimelerdeki “vav-� ma’dule”nin çeviriyaz�s�. “�v�n, �v��” �eklindedir.

3

1 • • � � • � • � • • � � ur�lur di%le her �ab* u mes* nevbet-i l* il*he illall*h sürilür ta�t-� dilde dikdi liv* nu�ret-i l* il*he illall*h

�alan*t-� m��r �*lem-i c*nda �omaya hem bizi bu vQr*nda

ser-nüg<n �aczile für<-m*nde devlet-i l* il*he illall*h

levh-i ma f<žda olan mer�<m in�ik*s�la dildedür mefh<m

izb-i �ey*n� eyle bul mehz<m fur�at-� l* il*he illall*h

�����la eydegör dil ü c*ndan �u�le al *fit*b-� Qm*ndan

bekleye t* ki �err-i �ey*ndan heybet-i l* il*he illall*h

5 �ikri mü�minlere sa�*detdür sebebi �izz ü �urb u rif�atdur

bekle c*num riy*�-� cennetdür �o bet-i l* il*he illall*h

�*kirü% bil celQsi ra m*ndur �o bet-i �al�� �o ki <f*ndur

bil nec*ta ki fülk ü derm*ndur ülfet-i l* il*he illall*h

mü�minü% hem dev*m-� devletidür p*di�*hu% �a* vü ra metidür

s<d u ser-m*ye vü tic*retidür � S’de 2b. M’de 292b. Ba�l�k her iki nüshada da yok.

4

ni�met-i l* il*he illall*h �amudandur arQ�-� �ikr evl* a�rebi bu yolu% budur evl* gö%üle r< dan gelür a l* le��et-i l* il*he illall*h itmek isterse% i�ü%i ��l* vird idin �ikr her �ab* u rev*h vire iki cih*nda fevz ü fel* ke�ret-i l* il*he illall*h

10 �o �uru l*f u �Ql u �*li olma bir la ža �ikirden �*lQ

derec*tu%� eyleye �*lQ rif�at-� l* il*he illall*h erlik ol dem ola hel*l sa%a ki ola bu ma�*l *l sa%a fa�r u c*h ola cel*l sa%a �izzet-i l* il*he illall*h

neylerüz biz çürük ma�*l*t� var sa%a �*b� vü �ay*l*t�

dile ma v ide dilden ol l*t� *let-i l* il*he illall*h niçe gözde gö%ülde aflet ü �*b ����a vir varl� old� sa%a ic*b t* ��la �a�l u c*n� mest ü �ar*b ayret-i l* il*he illall*h n*-geh*n ar�a vire varl�u%� seyl-i ���� ire süre arl�u%� gidere �umy u bQ-ba�arl�u%� �uvvet-i l* il*he illall*h

15 n*zil oldu� dem sekQnet-i n<r

5

�ikri �albe virür �af* vü u�<r� �omaya ba�da hQç �ucb u ur<r savet-i l* il*he illall*h

t*bi� olup bu na�-� bed-kQ�e kendü%i gel b�ra�ma te�vQ�e� �omaya dilde yatlu endQ�e fikret-i l* il*he illall*h teni p*k eylegil i�*betile def�-i �*t�r hem it in*betile� ��yup ol cündi t* �al*betile �evket-i l* il*he illall*h ni�e i�lQm-i b*�nu% ola a�b ����a vir her kem*l ola sa%a kesb� ���� n*r� �üv*ž�n eyleye na�b r*yet-i l* il*he illall*h bil bu b*�Q ay*t� devletidür ebedQ salanat �al*metidür lQ-me�a�ll*h bezmi �i�retidür �alvet-i l* il*he illall*h

20 ciddile dut�n �urvetü�l- vü��* �ikridür �ikri l*nfi�*me leh*�

� (15a) �ikri:�ikr M. � (16a) na�-�:nefs-i M. � (17a) def�-i:def� M. � (18a) i�lQm-i:i�lQm M. �(20a) dut�n:dut ki M.�urvetü�l- vü��* (K.K. 2/256) “sa�lam kulp”, l*nfi�*me leh* (K.K. 2/256) “kopmak bilmeyen”

6

2 �a��de der-tev��d� • • � � / • � • � / • • � gel gel i�l*� u �ev��la iy y*r

eydelüm l* il*he illall*h �almaya dilde t* ki jeng ü ub*r eydelüm l* il*he illall*h diyelüm �ikri p*k idüp gö%üli ya��lup ����a �*k idüp gö%üli �ev��la derdn*k idüp gö%üli eydelüm l* il*he illall*h� yanalum göynelüm ar*retile virelüm �a�l� ����a *retile idelüm s<d bu tic*retile eydelüm l* il*he illall*h � �ömri virdük yile ceh*letile nidevüz *h bu �ac*letile ire t* �ev� vecd ü *letile eydelüm l* il*he illall*h

5 v*y eger �alavuz bu afletile menzile irmedin �al*letile

durmayalum hele ba*letile eydelüm l* il*he illall*h el çeküp dünyeden �an*�atda �arfidüp �ömri �ikr-i t*�atda �amu va�t içre külli s*�atda eydelüm l* il*he illall*h

� S’de 3b. M’de 289a. ��fiyetü�l- h�-y� der-ta�r� be-dev�m-� ikra�llah� �azze ve celle: �a��de der-tev��d S. � (2b) derdn*k:dern*k S. � (3b) eydelüm:idelüm M.

7

aç gözü% aç niçe niçe bir nevm sükr-i aflet midür niçe bir �avm �����la derdile gelün iy �avm eydelüm l* il*he illall*h gey degül �ömri eylemek �*yi� afletile nedür eyit m*ni� ne ki eksük yaratd� ol �*ni� eydelüm l* il*he illall*h �ikrile old� rif�at-� derec*t �amu rutbetde anda fQ-cenn*t� �ikrile ola hem nec*t-� �u�*t eydelüm l* il*he illall*h

10 sen �anurs�n cih*n durur bir �ey ne ba�a z*yil olana çün fey

irdi u� va�t *fil olma% hay eydelüm l* il*he illall*h bu emel dercin ide görgil ay c*m-� va detden içe görgil mey eyleye �albi t* ki i y* ay eydelüm l* il*he illall*h�

gö%üli ����a *�in* idelüm varl�� fa�rda fen* idelüm

�ikrle �albi pür-�af* idelüm eydelüm l* il*he illall*h a��dup göz ya��n� *h idelüm gö%üli ����a ta�t�g*h idelüm �ikri çok suçumuz pen*h idelüm eydelüm l* il*he illall*h�

� (9a) fQ-cenn*t (K.K. 74/8) “cennetlerde”. � (11b) �albi t*:t* �albi M. � (13b) pen*h:ben*h S.

8

�*��� ol �*���a ne �abr u �ar*r �*��� ol �*���a ne �izzet ü �*r gel beri �����la ki leyl ü neh*r

eydelüm l* il*he illall*h

15 �ikrile nefs le�kerin ba�alum ama�� külli �al�dan keselüm

�abr�la �rs yay�n� yasalum eydelüm l* il*he illall*h olma düny*ya f*nidür mar<r cünd-i vesv*s� idelüm ma� <r� derd-i �����la mest olup ma�m<r eydelüm l* il*he illall*h

�ikr-i a�dur vil*yete men�<r eyle b*�n vil*yetin ma�m<r �

n<r-� �ikrile niçe �ucb u ur<r eydelüm l* il*he illall*h göçiserüz �o �*��bet göçelüm biz bu düny*dan el yuyup geçelüm �ikr-i n<r�la c*n gözin açalum eydelüm l* il*he illall*h �*��bet �od fen* olur bu beden �*k ola yirde hem çüriye kefen va�ti �o� görelüm hele gel sen eydelüm l* il*he illall*h

20 �ikr-i a�dur �d*-y� r< *nQ belki bil �albe r< a r< an�

�alma%uz ažž-� tende žulm*nQ eydelüm l* il*he illall*h�

� (16ab) M’de 17. beyit. � (17ab) M’de 16. beyit. � (20b) eydelüm:idelüm M.

9

�ikr-i a�dur �af*-y� b*�n hem kim �omaz �errece gö%ülde bu am gelü%üz �o� �af*y�la her dem eydelüm l* il*he illall*h� �ikr-i a�dur gö%ül evine çer* �ikridür ���� erine gül�en u b*� am-� düny*dan olalum gel �ra eydelüm l* il*he illall*h �*��bet dünye ol�sar �o �ar*b ten �ara yire girüp ola tür*b� gel olup ���� içinde mest ü �ar*b eydelüm l* il*he illall*h �*��bet dünye �od olur f*nQ hele elden �o sen bu vQr*n� �o� görelim bu cem�-i mest*n� eydelüm l* il*he illall*h

25 yuyup el dünyenüW �af*s�ndan yumalum gözi bed-li�*s�ndan

�*li�u% umalum �a*s�ndan eydelüm l* il*he illall*h niçe niçe �anum bu <l-� emel var durur hem bilürsin *�i ecel� ��lup i�l*��la �amel hem gel eydelüm l* il*he illall*h olmayalum bu yolda p*-beste olavuz t* ki �*ha �*yeste derdile *h�la �o� *heste

� (21b) gelü%üz: geli%üz M � (22a) �ikridür: �ikrdür M. � (23a) girüp:girip S. � (26a) bilürsin:bilür M.

10

eydelüm l* il*he illall*h olmayalum gelün aya� ba� �oyalum b<s�t*n� vü b*� erisün derdile yürek ya� eydelüm l* il*he illall*h yüz �aral��lar� ço e�lemi�üz yatlul�� ba�� açu eylemi�üz va�tümüzi i%en yo eylemi�üz eydelüm l* il*he illall*h

30 ��lalum tevbe ola kim sett*r mafiret ide ol durur aff*r�

r<z-� �eb dilde idüben tekr*r eydelüm l* il*he illall*h bize ne �ayl ne a�em �ayus� niderüz abl ne �alem �ayus� bize ne �� at u se�am �ayus� eydelüm l* il*he illall*h

�ol �adr biz ço eyledüm �ikri kim duta �a�l u fehmi vü fikri eydile hem gö%ülde �ikr-i �afQ eydelüm l* il*he illall*h� bize s*l<s kim dirise disün at�muz kim çeküp yirise yisün� ne ma alde bizi �or�sa �osun eydelüm l* il*he illall*h �orlar�sa ger adumuz zerr*� hele *��rdur bilür rez�*� �*ha biz c*n�la olup mü�t*� eydelüm l* il*he illall*h

� (30a) kim:ki M. � (32b) eydile:idelüm M. hem:- M. � (33a) çeküp:çekip S.

11

35 �orlar�sa ger adumuz mecn<n be%zedürler ki el-cün<n u fün<n�

yara�ur ���� erine sükr ü cün<n eydelüm l* il*he illall*h �orlar�sa ger adumuz dehrQ içelüm k*se k*se biz zehri çekelüm a� yol�nda her �ahr� eydelüm l* il*he illall*h bize dirlerise eger ebleh diyeler yara�ur a�Q iy �eh �*���a �ikr içinde sükr ü veleh eydelüm l* il*he illall*h

a�n� �al�u% �o bize ��lmaz k*r cev�en olur �o sükr �um*r�

gel beri sen i �*���-� dQd*r eydelüm l* il*he illall*h� i�tiy*r elden ola ger mesl<b aleb*t�la �a�l olup mal<b vecd ü *letde m*-hüve�l-mal<b eydelüm l* il*he illall*h

40 var�sa c*nda ����-� a�dan e�er iltif*t itme ��lma ayra nažar

eyle sükrile �a�l� zQr ü zeber eydelüm l* il*he illall*h� var�sa c*nda ����-� a� sükri gider endQ�eyi �o yo� fikri �*���a ne ki ba�layup �ikri

� (35a) be%zedürler:be%zedirler M. � (38a) sükr: sükr-i S. � (38b) dQd*r:dQ�*r S. � (40b) zQr ü: zQr-i S.

12

eydelüm l* il*he illall*h var�sa gel eger gö%ülde u�<r niçe bir fikr c*h u �ucb u ur<r ��lalum b*�n evini pür-n<r eydelüm l* il*he illall*h

�o� ya�up c*nda �em�-i mü�t*�� ��l mu ayyer nüv*da �u��*�� dutsun env*r-� �albü% *f*�� eydelüm l* il*he illall*h �ll-� ��dan der<n� ��l �*fQ ma v ��l bu fen*da ev�*f� dutsun i�r*�-� r< u% eraf� eydelüm l* il*he illall*h

45 va�tidür va�ti deg�ür ef�*li bQ-riy* eyle gel sen a�m*li bir nefes olma �ikirden �*lQ eydelüm l* il*he illall*h� va�tidür va�ti dQn çer*�n uyar dü� ileyine her ki sa%a uyar ecel irdükde kimseye mi göyer eydelüm l* il*he illall*h va�tidür va�ti gel tekellüfi �o intiz*ru% kime teva��uf� �o gel bu �*���lara te�allüfi �o eydelüm l* il*he illall*h �adem-i ��d�� ba�alum far�a virelüm ���� içinde c*n ar�a vuralum pü�t-i p* bugün zer�a eydelüm l* il*he illall*h� ba �i �o itme sen mir*y� hQç a��� imez begüm mür*yQ hQç

� (45b) �ikirden: �ikrden M. � (48b) pü�t: bü�t S.

13

or� ol yolda dü�me yay� hQç eydelüm l* il*he illall*h

50 gel hele fikr ü fir*seti �o v*lih ol dil-bere kiy*seti �o c*h� terk eyle v ü riy*seti �o eydelüm l* il*he illall*h ol �ar*b*t� bu �ar*b� �o �u�le vir gün gibi se�*b� �o *c�beyn egme ic*b� �o eydelüm l* il*he illall*h� niçe p*-bendü% ola gQs<lar niçe bir yolu% ura meh-r<lar terkin ur çekme da�� �ayular eydelüm l* il*he illall*h bQ-vef*lardan el yuyalum gel dilden adlar�n� yuyalum gel biz de �*kirlere uyalum gel eydelüm l* il*he illall*h bize ne man��b u ne c*h gerek ne riy*set ne ta�t�g*h gerek derd-i �����la s<z u *h gerek eydelüm l* il*he illall*h

55 kimseye ��lmam�� riy*set s<d yanalum göynelüm gelün çün �<d derd-i �����la çar�a irsün d<d

eydelüm l* il*he illall*h

neylerüz �ehri vü �im*reti biz neylerüz �*h� vü em*reti biz

neylerüz s<d� vü tic*reti biz eydelüm l* il*he illall*h �ehrümüz �ehr-i ���� olur bizüm

� �(51b) *cibeyn: *cibeyni M.

14

�ehdümüz zehr-i ���� olur bizüm� lufumuz �ahr-� ���� olur bizüm eydelüm l* il*he illall*h� ���� old� derd ü d*rumuz �ikr-i a� old� burc u b*rumuz gelü%üz imdi külli varumuz eydelüm l* il*he illall*h �öhreti c*h� vü cel*li �oyu% serveti �izz ü milki m*l� �oyu% hay gelü% siz da�� ma�*l� �oyu% eydelüm l* il*he illall*h

60 idelüm n<� c*m-� tev Qdi ire �*hu% ki na�r-� te�yQdi �

ref� ide t* ic*b-� ta�lQdi eydelüm l* il*he illall*h yüz yire ur ta�arru� eyle dile ola �*yed ki �ev�-� y*r dile andan özge kel*m� alma dile eydelüm l* il*he illall*h perde ref� ola vü ic*b gide �a�l mest ola vü �ar*b gide ne bu aflet �ala ne �*b gide eydelüm l* il*he illall*h a�dup külli �*nüm*numuz� �oyalum yolda ba� u c*numuz� bulalum c*nda a�l u k*numuz� eydelüm l* il*he illall*h

yavu vardu�da �a�l u c*nlarumuz

� (57a) �ehrümüz: �ehrimüz M. �ehdümüz: �ehdimüz M. � (57b) lufumuz: luf�muz M. � (60a) na�r-�: na�r u S.

15

un�duldu�da ad u �anlarumuz � ke�f ola �*lem-i nih*nlarumuz

eydelüm l* il*he illall*h 65 ma v olas�n fen*da çün mula� ire ol dem tecelliy*t-� a�

eyleye t* ki mest-i müstara� eydelüm l* il*he illall*h �ikridür va det iline minh*c c*n-� mü�t*ka �i�r olur mi�r*c� old� ten žulmetinde �ikri sir*c eydelüm l* il*he illall*h �ikrile *��l old� �albe u�<r n*zil oldu� dem sekQnet ü n<r � gelü%üz t* ki olavuz mar<r eydelüm l* il*he illall*h �ikrle old� her ki �*t�meti old� ma m<d bil ki �*��beti *filüz �oyu% imdi bu ��fat� eydelüm l* il*he illall*h

niçe bir nefse ba��lup di%ile �ev��n� sen a�Q�Qnü% yi%ile�

*�a kim sa%a yüz dutan ye%ile eydelüm l* il*he illall*h

70 bir dem oturma urma *filile �a�l-u c*n u gö%ülile dilile�

gel ki her derdümend ü bQ-dilile eydelüm l* il*he illall*h

� �(64a) un�duldu�da: un�du�da M. � (66a) �ikridür: �ikrdür M. � (67a) sekQnet ü: sekQnet-i S. � (69a) �evk�n�:derdini S. � (70a) �a�l u: �a�l-� S.

16

�amu ecz*s�y�la her �u�vu% cümle �err*t�y�la her cüzvü% her deminde ki ma vu% u �a vu% eydelüm l* il*he illall*h

3 �a��de der-mün�c�t� � � • / • � • � / • � � iy ay e adiyyetü% a�içün üft*delerüz �in*yet eyle iy a� �amediyyetü% a�içün üft*delerüz �in*yet eyle �*tu% a�� vü ��f*tu%içün �ilmü% a�� vü ay*tu%içün �un�u% a�� k*yin*tu%içün üft*delerüz �in*yet eyle

topra� gibi yüz �Qkeste dil �or biz �*ciz ü biz �a�Qfe çün m<r y*-rabb bi- a��-� *yet-i n<r üft*delerüz �in*yet eyle geldük i�igü%e bo� elümüz ayretdür ü �aczdür ülümüz var diyü �a�lumuz bilümüz üft*delerüz �in*yet eyle

5 dirlik idebilmedük cih*nda seyr itmege s�rr-� l*-mek*nda

�uvvet �an� bu gö%ülde c*nda

� S’de 6a. M’de yok.

17

üft*delerüz �in*yet eyle yüz �an� teveccüh itmege t*m ol a�rete i�ümüz hep *�*m lufu% hele �ullaru%adur �*m üft*delerüz �in*yet eyle l*y�� �an� dil ya i�ti�*ra bir p*k nažar ya i�tib*ra ��l c*n u gö%ül gözine ç*re üft*delerüz �in*yet eyle sen rabb-� ra Qmiçün il*hQ sen ayy ü �alQmiçün il*hQ �ur�*n-� �adQmiçün il*hQ üft*delerüz �in*yet eyle �Qtiçün ü n<h u *demiçün hem �QsQ-i ibn-i meryemiçün hem ka�be vü *b-u zemzemiçün üft*delerüz �in*yet eyle

10 ol beyt-i �azQmiçün il*hQ hem rükn-i atQmiçün il*hQ

ol luf-� �amQmiçün il*hQ üft*delerüz �in*yet eyle *�*r-� kit*bu%içün iy a� elf*� u ��abu%içün iy a� el*f u sev*bu%içün iy a� üft*delerüz �in*yet eyle s�rr-� müte�*bih*t u mu kem a��� vü o �*ne-i mu�ažžam a��� vü o ��a-� mükerrem üft*delerüz �in*yet eyle

18

..... tav*fiçün aremde� ol beyt-i �erQf-i mu�teremde ol ra met ü lufiçün o demde üft*delerüz �in*yet eyle ol türbe-i mu�afQ a�içün ol rav�a-� pür-�iy* a�içün ol server-i enbQya a�içün üft*delerüz �in*yet eyle

15 bu-bekr a�� vü �ömeriçün �o�m*n-� �ehQd ü �ayd*riçün

ol s*�Q-i *b-� kev�eriçün üft*delerüz �in*yet eyle

y*-rabbi mu�arrabQn a�içün Qm*n a�� vü dQn a�içün �irf*n a�� ya�Qn a�içün üft*delerüz �in*yet eyle s*likleriçün mes*likiçün efl*k a�� mel*yikiçün r��v*n a�� vü m*likiçün üft*delerüz �in*yet eyle tesbQ -i uy<riçün il*hQ tevrQt ü zeb<riçün il*hQ m<sQ a�� <riçün il*hQ üft*delerüz �in*yet eyle ikmet müliyile n<� iden k*s �ammeyn-i res<l amza �abb*s y*-rabbi bi- a��-� ���r u ily*s üft*delerüz �in*yet eyle

20 �*d��laru% i�ti�*d�yiçün �er� emrine in��y*d�yiçün

� (13a) Y�pranma dolay�s�yla okunam�yor.

19

bu nefs ile hem cih*d�yiçün üft*delerüz �in*yet eyle s*likleriçün ki r*h-� dQnde c*n ar� id �ulile ya�Qnde f*ri �amudan ne *n u Qnde üft*delerüz �in*yet eyle �abQr vü tevekküli a�içün üft*delerüz �in*yet eyle �ikri vü tebettüli a�içün üft*delerüz �in*yet eyle *�atda al*veti a�içün �ikri vü til*veti a�içün c<d� vü se�*veti a�içün üft*delerüz �in*yet eyle c<�� vü riy*�eti a�içün �abr� vü �an*�at� a�içün sükri vü �ec*�at� a�içün üft*delerüz �in*yet eyle

25 her �*m u se erde virdiyiçün �albindeki s<z-� derdiyiçün

hem n*le vü *h-� merdiyiçün üft*delerüz �in*yet eyle her �ub u mes* ta�arru�içün senden emeli teva��u�içün hem b*�n�nu% te�a��u�içün üft*delerüz �in*yet eyle �*���laru% *h� s<z�yiçün derd ü am-u dil-für<z�yiçün her nükte vü her rum<z�yiçün üft*delerüz �in*yet eyle �alb�nda� ��t�r*b�yiçün

20

�ol mest-i dil-i �ar*b�yiçün her dQde-i bQ- ic*b�yiçün üft*delerüz �in*yet eyle

vu�lat emelinde fikriyiçün va det müliyile sükriyiçün her cevr-i bel*ya �ükriyiçün üft*delerüz �in*yet eyle

30 sen �*ha gö%ül virenleriçün ayretde yavu varanlariçün

senü%le sa%a irenleriçün üft*delerüz �in*yet eyle güm-ge�telerü% ma�*fetiçün ayret yol�nu% mes*fetiçün d*v<d nebi �il*fetiçün üft*delerüz �in*yet eyle gözlüleriçün ki açd�lar göz gizlüleriçün ki ya�urur yüz remzile �ular ki �a�urur söz üft*delerüz �in*yet eyle sul*nlariçün ki girdi yola �aymad� cih*n� nQm p<la terk itdi arQri girdi çöle üft*delerüz �in*yet eyle ba�anlariçün �u ��d�-� p*y�n yasanlar içün bu �rs-� yay�n kesenleriçün bu ��d-� v*y�n üft*delerüz �in*yet eyle

35 yuyanlariçün �ul<b jengin yuyanlariçün nu�<� rengin �oyanlariçün vüc<d nengin üft*delerüz �in*yet eyle

21

yayanlariçün �ul<m �<n�n yuyanlariçün rüs<m on�n yuyanlariçün hüm<m h<n�n üft*delerüz �in*yet eyle

�alanlariçün yetQm ü bQ-�Q� ba��nda� her bel* vü te�vQ� olanlariçün mu�Ql-i dervQ� üft*delerüz �in*yet eyle

..... ba��� a��� vü hem *h� gözi ya�� hem �abr� vü derdi bar� ba�� üft*delerüz �in*yet eyle

k*firde esQr olanlariçün isl*mda pQr olanlariçün sen bizile bir olanlariçün üft*delerüz �in*yet eyle

40 �abr-� fu�ar*yiçün il*hQ �abr-i �ühed*yiçün il*hQ ibr-i �ulem*yiçün il*hQ üft*delerüz �in*yet eyle cism-i �ühed* �ub<r�yiçün �alb-i süleh* u�ur�yiçün ilh*m�yiçün �u<r�yiçün üft*delerüz �in*yet eyle

eyy<ba iren bel*lariçün dil- �aste vü mübtel*lariçün itdükleri ol du�*lariçün üft*delerüz �in*yet eyle c*nlar meded uma a�retü%den ç*k eyledi zehre ayretü%den

� (38a) Y�pranma dolay�s�yla okunam�yor.

22

kim göz açabile ayretü%den üft*delerüz �in*yet eyle

�a�l old� meger ki ayrete �alb ne c*n �od� bize ���� ne �alb varl��lar olur bu ma vda selb üft*delerüz �in*yet eyle

45 �anda dil ü c*numuz il*hQ ma v old� ni�*numuz il*hQ l*l old� lis*numuz il*hQ üft*delerüz �in*yet eyle her �<fi-i b*-�af* a�içün ol b*�n-� pür-�iy* a�içün ol türbe-i mu�af* a�içün üft*delerüz �in*yet eyle ol murib-i �*f-� �urbetiçün ba��nda� arb-� urbetiçün irdügi ma�am-� rutbetiçün üft*delerüz �in*yet eyle �albindeki �*lQ himmetiçün ba��nda� t*c-� devletiçün geydügi �ab* vü kisvetiçün üft*delerüz �in*yet eyle

y*-rabbi medQne mekkeyiçün hem beyt-i atQm-i bekkeyiçün hem ziyy-i �üy<�-� sikkeyiçün üft*delerüz �in*yet eyle

50 <riçün ü hem kit*b-� mest<r �ar�içün ü �uds-� beyt-i ma�m<r lev -� �alemiçün anda� n<r üft*delerüz �in*yet eyle hem beldedeki mes*cidiçün

23

tehlQl içün ma *midiçün hem rav�a-� �ey� *midiçün üft*delerüz �in*yet eyle her �abd-� a�Q na�Q a�içün her mü�min-i mütta�Q a�içün hem �izzet-i �ey� �afQ a�içün üft*delerüz �in*yet eyle yüzi �uy� a��� her velQnü% hem �izzeti �oca �ey� �alQnü% hem �urb� a�� i a� nebQnü% üft*delerüz �in*yet eyle

4 • / • • / • • / • � iy �*dir ü �ayyum e ad u ayy u tüv*n* v’iy *fir ü �enb ü �amed ü *kim ü d*n* iy b*rQ vü b*�Q vü mu�iz r*z��-� e�b* v*lQ müte�*lQ vü mu�il �*l��-� e�y* iy f*l��-� ��b* ..... b*�na ubbu%� v’iy �*lim ü fett* i vehh*b-� �a*y* e�n*f-� �a* vü ni�amu% �ullara bQ-�ad el*f u se�* vü keremü% bQ- ad il*h*

5 �a r*y� vüc<da getüren ketm-i �ademden sen çü dökile cümle-i ma�l<�-� �ü�*y*

� S’de 9a. M’de 1b. Her ikisinde de ba�l�k yok. S’de ilk 9 beyit yok. M’de ba�l�k alt�ndaki bölüm (9beyit) sonradan bir ba�ka yerden kesilerek yap��t�r�lm��. � (3a) Y�pranma dolay�s�yla okunam�yor.

24

iy k*f�la n<ndan yaradan kevn ü mek*n� �um��la tütünden düriden *� u mu�all* sen mu�ay� sen mala�-� env*r-� tecellQ hem �are-i *b� sen iden �<ret-i zQb* sen pQhi �iy*y�la ��lan a�yün-i r<�en sen amd �en*y�la iden elsün-i g<y* sen dQni ��lan milletile �*leme �u�le sen Qni iden �udretile *dem ü avv*

10 ma�b<d� �amunu% meli�* sen keremü%den nemr<d od�n ibr*hime iden gül-i amr*�

geh ce�ve-i n*r� sen iden m<siye ce�be geh lem a-� n<r� ��lan a%a yed-i bey�* geh <r-� tecellQ-i cel*lQde idüp dek geh sevfe ter*nQde iden m<siyi �eyd* geh bu ce�eb*t u aleb*t�la idersin �u��*�� mu ayyir virüben c*m-� mu�aff* kimü% ebedQ mest idüben c*n�n ezelden içürdi sev*�Q-� ��f*tu% a%a �ahb*

15 kime sübü *tu%da olup ke�file i r*� varl��n� z*ten ve ��f*ten ider if�* el*f-� rub<biyyetü% ider yine i�b*t ol ma vda zQ-c<d u �a* celle cel*l* gör �udreti eyler bir avuç topra� ins*n gör ikmeti yapra� ider alas u dQb*

� (10b) nemr<d:nümr<d S.

25

a�dan a��dur *b-� rev*n� ider i�r*c topra�dan ol env*�-� rey* Qnile mer�* Qlmü%e vü hem �udretü%e va detü%e dal etb*�-� sem*v*t u neb*t*t u bu abr*

20 sensin yine bQ-�ek melik* ma�b<d*

mevt*y� ki �QsQ nefesinden iden i y* bir çuraya a�v*m gerek t* ki ola pQr bir <raya eyy*m gerek kim ola alv* kim menzile iri�di bil*-�at�-� mes*fet sen r*hat-� ten gözle vü it �azm-� tem*�* ya��<b bil*- üzn �açan y<suf� buld� eyy<b tenin delmedi mi kirm-i bel*h*

kim geldi ki ol görmedi bu yolda �ed*yid dQn yol�na dilinmedi mi ya zekeriyy*

25 cercQse ne *l oldu�n i�itmi� olas�n idrQse neden virdügüni rif�ati mevl* zQ-devlet eger ����� tarQ��nda olursa% men m*te mine�l-����� fe�ad m*te �ehQd* müddet gerek iy niçe t* ki bu yolda bir ehl-i dil ü mür�Qd-i k*mil ola peyd* terbiyyet ü ir�*d�la ol t* ki vil*yet n<r�n� ide gün gibi bu �*leme if�* bir �erre vil*yet güne�i virmedi �u�le ol c*na ki �albinde anu% olmad� ta�v*

30 �*�iyyet-i ta�v*y�d� y<sufdaki dindi

26

el-�<hu �al* vechi ebQ ye�ti ba�Qr* � �izzi a�� �apu%da a� cümle nebQnü% hem �amu velQler yüzi �uy� a�� ferd* ol �izzet ü �urbet a�� sul*n-� rus<l kim � bulmu��d� �apu%da il*hQ �eb-i esr* bQ-ç*re a�Q�Q �ulunu% sen keremü%den ��l ma�rifetü% n<r�y�la �albini i y* anlardan ay�rma ki olup emrü%e mün�*d her va�tda dirler ki semi�n* ve aa�n* �

5 �a��de der-te�v�d-i b�r� te��l� ve mün�c�t ba�r-� remel-i müseddes ta�t��a f��il�tün f��il�tün f��il�t� • / • / • emrü%e iy yef�a�lu�ll*h m*-ye�*� her ne kim dilerse% it virdük r��* c*na çün merhem senü% za mu% durur gö%üle derdündürür �ayn-� dev*

� (30b) el-�<hu �al* vechi ebQ ye�ti ba�Qr* (K.K. 12/93) “Bu gömle�i hemen götürün babam�n yüzüne sürün, görme�e ba�lar.” � (32ab) M’de 24. beyit. � (34b) semi�n* ve aa�n* (K.K. 2/285) “��ittik ve itaat etik.” � S’de 10a. M’de 3a. �a��de der-te�v�d-i b�r� te��l� ve mün�c�t ba�r-� remel-i müseddes ta�t��a f��il�tün f��il�tün f��il�t: �a��de der-te�v�d-i b�r� te��l� ve mün�c�t remel-i müseddes ta�t��a f��il�tün f��il�tün f��il�t S. � (1a) yef�a�lu�ll*h m* ye�* (K.K. 3/40) “Allah diledi�ini yapar.”

27

tQ-� �ahru%dan gö%ülde �av� urur *fit*b-� lufu% i ba r-� �a* dünye bal�ndan ele�� olur bal� �*���a ma��<�dan iren bel*

5 her ne ��lsa% bize ol ra metdürür urmasunlar ad a%a cevr ü cef* c*numa ra met am-� ����u% durur her bel* senden virür �albe �af* cürm ü no��*ndur çi-ger bizden gelen � c<d u i s*ndur i�ü% �afv-� �a* �aybumuz örtüp rid*-y� �afv�la �il�at-� tevfQk vir i p*di�* �*t-� p*kü% a���yiçün iy kerQm sensin *�ir menb*�-� c<d u se�*

10 sen ehads�n sen �amedsin sen ebed p*di�ahl�u%a yo�dur in���* �aczine �ükrü%de olup mu�terif �a�l u c*n eydür ki l*-u �i �en* iy �adQm-i l*-yez*l u bQ-zev*l� iy ra Qma�ll*h budur mültec* y*dumuza gelmeye y*dl�umuz �öyle ����u%la olavuz *�in* c*n u dil ����u%la ola �öyle pür kim �u<r itmeye dilden m*siv*

� (7a) cürm ü no��*ndur: cürm-i no��*ndur S. çi-ger:çü-ger M. � (13ab) S’de kenarda.

28

15 c*na va daniyyetü% a���yiçün c*m-� va detden içür �a b* �eh* bir nefes aflet çü gey �elletdürür gö%üle sensüz il*h* �*li�* ayret-i �����la al bizden bizi � kendiligümüze luf eyle �oma

yolda ay��l�� çü uyu�l�� durur mest ü ayr*n varalum biz d*yim* bu mün*c*t� sen eylegil �ab<l rabben* y*-rabben* y*-rabben*

20 sen seni ��marlay�mazs�n a%a var ni yo� feyy*�dan bu�l iy fet* gel beri i m<si-i �QsQ-nefes

n*r-� *nestüden al�l r<�in* gir yed-i bey�*-y� ��d��la yola t* �as* ola elü%de ejdeh*

irmegiçün y*ra ��l sa�y-� cemQl leyse lilins*ni ill* m* se�*�

ayy ola kevneyn bQ-renc-i �adem ger ��las�n al�-� na�leyn-i hev* 25 göre ol dild*r� girçek isteyen kim ve enne sa�yehü sevfe yür* � vire c*na �ehd-i env*r-� �üh<d

� (17a) uy��l��durur: uyu�l�� durur M. � (23b) leyse lilins*ni ill* m* se�* (K.K. 53/39) “insan ancak çal��t���na eri�ir.” �(25b) ve enne sa�yehü sevfe yür* (K.K. 53/40) “Onun çal��mas� �üphesiz görülecektir.”

29

ma v olursa% ma vda �evk-� fen* iri�e el*f-� rabb*nQ ki t* ol fen*da bulas�n �izz-i bek* didiler i�b*t-� ba�de�l-ma v a%a oldur isti�r*r fQ- *li�l-li�a �Q�-� üsn*da ziy*de �*rife oldur ol hem �*���a evf* cez* 30 götüre s�rr-� il* rabbik nik*b ke�f ola t* ol ma�*m-� münteh*

bir ya�Qndur ol ki irmedi güm*n

ol durur s�rr-� tü�izzü men te�*� � dostdan sem�-i �ab<lile i�it

t* ki va yu�llah ola sa%a �d* cezbe-i innQ en*�ll*h göstere� celveg*h-� l* il*he ill* en* � bula dil žulm*t-� ke�retden em*n n<r-� va det götüre gözden �*

35 ��la istQl* gö%üle dem-be-dem

fey�-i er-ra m*n �ale�l-ar�istev* �

*yib ola anda bu kevn-i fes*d aç�la ol �*lem-i bQ-intih* kisvet-i ma�nQ geyesin sen yine del�-� �<retden çün olas�n cü�*

� (32b) tü�izzü men te�*� (K.K. 3/26) “Diledi�ini aziz ��lars�n.” � (33a) innQ en*�ll*h (K.K. 20/14) “Ku�kusuz Allah benim” � (33b) (32b) l* il*he ill* en* (K.K. 20/14) “Benden ba�ka ilah yoktur.” � (35b) er-ra m*n �ale�l-ar�istev* (K.K. 20/15) “O çok esirgeyici”

30

niçe bir ol �*hb*z-� a�rete bend-i �<ret vir ����a reh* mur-� l*h<tQ uça t* kim yine esfel-i n*s<tdan s<y-� �ul* 40 b*l-� cibrQl irmedügi evcde bQ-per ü perv*z seyr*n it dil* seyr ü seyy*r anda ki olur müntehQ birükür hem ibtid* vü intih* gerçi istir*�-� �ayn-� cem�-i cem� ref�-i i�neyniyyet ider i�ti�* anda ma v olur vüc<d-� �are lQk olur ol ba r-� ma�iyyet c*n-fi�*

dirler es-seyrü me�a�ll*h� a%a ��maz istin*dur ol ç<n u ç�r*

45 �arenü% ol ba r içinde seyrine ider ol emv*c-� dery* iktif* bQni� ü d*ni� bu cünbi� hem sük<n hem anu%dur evvel* vü *�ir* ortadan götüre �<ret varl��n ma�rifet seyl-*b� anda çün cüf* ger bu r*z� a%lamazsa% ����a vir varl�u% külli ki ���� iltür a%a olmad� hem mühted* hem mu�ted* ��lmayan �er�-� nebQye i�tid*

50 reh-beri her reh-revü% bu �er� olur kim degül girmek yola bQ-reh rev*

31

�er� ö%inde r*y-� �a�l olmaz delQl �u�le meh-t*b olsa virür mi süh* �a�l�la bi-�er� var�lsayd� yol dQnden alayd� ki her mül id �iy* r*yet-i �er�u% gö%ül ta�t�nda ol isterise% s*ye-i perr-i hüm* �*lem-i c*nda dilerse% sermedQ salanat ser-m*yesi oldur sa%a

55 mu�af*dur a� yol�nda �amuya çün delQl ü pQ�üv* vü reh-nüm* žulmet-i tenden �al*� olm�� degül c*n bil*-env*r-� dQn-i mu�af*

sünnetine bes anu% ��l ittib*� ž*hiren �avlen ve fi�len b*�nen t* sez*v*r olas�n �eh luf�%a v*rid*t-� ayba �alb ola sez* cismü%i c*n ide c*n*n pertevi žulmeti ref�ide env*r-� �ü�*

60 göz gerek var ni cih*n-� c*n durur pür-�u�a�-� *fit*b-� kibriy*

kibri terk it kim a�a l*y�� degül kimde ki var �errece kibr ü riy* kes gider kibr ü en*niyyet ba��n nefsü%e a�d* �ad<dur ��l az* terkin ur�l �izz ü c*h u �öhretü% ol me�*yi� �apus�nda bir ged*

32

���metile irdiler her devlete ol i�ikde kamular iy kQd-hü�*

65 mü�min ol apma hev*-y� nefsü%e �izzetini nefsü% idinme �uz*

eyle �*lQ m*-�ale�ll*hdan gö%ül ki �aleldür kalbe meyl-i m*-�ad* � eyle dinmekligi �*d�� �*nu%a terkile amm* men a�* ve�t-te�* olmaya *��l bu hürriyet sa%a olmad�n �����na y*ru% mübtel* vireli gö%ül a�Q�Q ����u%a varl��n bu yolda ��lm��dur fid*

70 iy dirQ* cism ü c*n varl�� �amu çünki i s*nu% durur ö%den �o%a bes ne terk itdük diyevüz biz �ocam yolu%a utanmad�n v*-�aclet* �albümüz �*f eylegil in�*f�la her küd<ratdan �ü�*ya vir �af* ��lmadu� kesb-i kem*l-i ma�rifet �an� �ilm ü ilm ü in�*f u ay* bizde yo� cüz �aclet ü zell*t kim afletile ��lm��uz �ömri heb*

75 yüzümüz �aras�y�la geldük u� müflis ü mücrim �elQl ü bQ-nev*

� (66b) men �a* ve�t-te�* (K.K. 92/5) “Kim verirse ve takva sahibi olursa.”

33

y* delQle�l-�*yirQn derm*ndeyüz yüz sa%a dutduk ic*bet ��l du�* y* �y*�e�l-müste�Q�Qn ir meded neccin* minn* �ü�*y* neccin* 6

�a��de der-bey�n-� lev�m��-� ���� der-mež�hir-i k�yin�t ba�r-� hezec-i mü�emmen �

• /• /• /• çü dery* cu� ��ldu�da gö%ül bu *te�Qn sevd* �u dem aflQni ar� ider hez*r*n bu �alQ sQn*

ne �addi ola bir m<ru% ki ol boylaya bu ba ri iri�mez avr�na ����u% bu �a�l u fehm ü d*ni�h* iricek �admetile yil diyü% ki yevm-i �*��fda� mu�abil durmaa her-giz �alur m� pe��ede perv*� çü �eb-nem ma v ider �a�l� bu t*b-� *fit*b-� dil �u dem ki gösterür ya�ni bu ����u% çehre-i zQb*

5 �amu �*lemdürür anu% esQr-i ����� iy *fil

bu derde mübtel* olan hem*n bir ben miyem tenh* felekler old� ser-gerd*n melekler v*lih ü ayr*n

olup seyy*re hem enc*m bu �ev� içre yürür cevz* � hav* onar geh aç�lur ol�nur geh oar ay gün

�S’de 12b. M’de 5b. � (3a) diyü%: diyi% M. � (3b) her-giz:hir-giz M. � (6b) yürür: yürir M.

34

bu �ab�-� ba�-� �*lemdür bilür olan ki�i bQn* bu ����u% burc-� evcinden oar devlet güni d*yim bu ����u% ba r-� mevcinden �opar hem cünbi�-i dery* virür e�c*r ni�metler uzanur �����na y*ru%

geyüp env*� ��l�atlar bezenür k<h u hem �a r*

10 aç�lur �����na y*ru% görürsin once gül�ende �aç�lur yol�na �*hu% ki yüz ura gül-i ra�n*

bu ����u% *te�i urur hemQ�e d*-� dillerde

bu ����u% �<ri�i ��lur hemQ�e bülbül-i �eyd* �i�*r-� l*leye ürmet hemQ�e c*n-� ����u%dan

�um*r-� nergesü% oldur ki ����u%dan içer �ahb* çü p*y-r*n pü�t-i �am old� benef�e c*m-� �Q��ndan

görü% ki vüs�at-� k*sQ ��lupdur l*le-i bern*� �arardup za�für*n rengin döker �an erguv*n cümle � cih*nu% çehresinden hem bu am olm�� durur peyd*

15 bul�tlar yügri�üp �aste gö%üller üstine alar diler �a r*-y� �ev�u%da yananlara ola �a��a �amu �err*t� �*lemden görinür pertev-i ����u% degül l*z�m ki her n*-d*n ola bu ikmete d*n* meger a�*r-� ra metdür e�er irdükde ����u%dan ki �umy u cehlile ölmi� gö%ülleri ider i y* berQ�-i b*�n� ž*hir ider �albü% ar*r*t� bu nefsü% zemherQrinden ki �almaz �iddet-i serm* a�ar enh*r-� ikmetler biter ežh*r-� �ibretler

� (13b) ��lupdur: ��l�pdur M. � (14a) �arardup:�arard�p S.

35

nitekim gösterür yirde riy*�� e�race�l-mer�* �

20 eger gösterse n<r-� dil sa%a b*�n semenz*r�n aradan götrilüp bir dem ic*b-� žulmet-i žalm*� göreydün gül�en-i r*z� ��lup �����la dem-s*z� ki �eh-perile �ehb*z� ideydü% anda çün �an�* ger ümmetsin �eh-i levl*k ki �ar��d� yol�na �*k a%a menzilgeh olm��d� ki �*f-� �urb-� ev edn* neçün �aldu% bu süflQde vef* kim buld� dünyQde düri�üp *��l itse% ne bu yolda rütbet-i a�l* çü ayrQ a� durur dü�men �ra ol dost a�d*dan� ki bu�diyyetde bulm��lar velQler �urbet-i mevl*

25 dimi�ler ki �a�*ribdür a�*rib eyle ��d��la teveccüh a�rete nide sa%a evl*d u y* *b* nažar gül-ru�lara ��lma� ider çün once dil-beste seni gö%lü%i �arardur ki hem-çün l*le-i amr* niçe dil mur�na p*-bend idersin zülf-i zencQrin niçe bir ya yolu% urur �ay*l-i nerges-i �ehl* �o hay serv-i rev*nu%� rev*n ol �alma p*-der-gil nažar b*l*ya tut olma ki nerges gibi n*-bin* �o�l bu ubb-� �ehv*t� bu ležž*t� bilürsin kim vef* bulm�� degüldür bir kimesne dünyeden a�l*�

30 �erQ�at ta�t� ö%inde getür a kam seyfin ur bu nefsü% boyn�n� a�d* �ad<dur virürem fetv*

� (19b) e�race�l-mer�* (K.K. 87/4) “Ye�il otu bitirdi.” � (20b) götrilüp: götrülüp M. � (24a) a�durur:dostudur S. � (29b) dünyeden:düny*dan S.

36

sen i�r*�*t�na r< u% özü%i �*bil it �albe ki tesvQl*t�la ��lur ve ger ni nefsü% istil* cih*n� ser-te-ser yudsa da�� hel min mezQd eydür � ne �anurs�n bu nefsi sen bir ejderh*dur ejderh* riy*�*t�la yüz kerre an� her günde öldürse% yine ba� �al durur fur�at bul�ca� sa%a çün a�d* ki�i dQn derdini *��l ki itmez gelmez ��l* a velQ ta �Qline derdü% bilü% ta�v* gerek ta�v*�

35 bugün her buldu�n yiyen ki�i her bildügin i�ler ar*ma mürtekib olur yüzi �ara �opar ferd* �ar�n aç olsa her �uzvu% dimi�ler ac�ur uyar �açan �avm�la ac��sa% olar hem n<r�la a�z* �an*�at-pQ�e idin ol cih*ndan külli müstanQ �o bu �al�a boyun egme çü buldu% kenz-i l*-yefn* niçe bir �r� od�nda yil �ovars�n �an� yüz �uy� elü%den ba�uma topra� �açam iy nefs v*-veyl* niçe bir aybet ü büht*n utan sett*rdan utan niçe �ayb�n� gözlersin ki �al�� ��las�n rüsv*

40 a�u% ta�dQrin un�tdu% asedden c*n�n� �al�u% ya�ars�n sini oddan m� yaratd� �*li�u�l-e�y* ne �iddetdür ne hiddetdür nolur söyle a�ab dilde meger a�dan demürdendür yüzü% gö%lü% senü% a�s* �um<lu% r* at�n avla nec*t-� �amt-� �uzletde bulas�n göstere va det cem*lin ferd-i bQ-hem-t*

� (32a) hel min mezQd (K.K. 50/30) “Daha yok mu” � (34b) ta �iline:ta �Qlehe S.

37

çü �öhret *fet-i dQndür gözeden an� �od-bQndür u�<r ehline bes �alvet gerek s<d eylemez ava mer*sQdine �ey*nu% �apanlar a�rete irmez yola bQ-reh-nüm* girme �aarlar çok �ale�l-�umy* a�Q�i ���� eri d*yim teveccühden �r�lmaz çün irer all*h�la olan gö%üle n<r-� istin*

45 nedür düny* ki görinmez gözine dost �ev��ndan ne na��-� �<ret-i avr* ne b*-� cennet-i me�v* anu% ba��ndadur devlet irüptür t*c-� fa��aln* � anu% egnine hem �il�at olur tekrQm-i kerremn* �

içür c*m-� me abbetden bize vu�lat �ar*b�n hem ay�rma dQn u düny*da bulardan bizi mevl*y* liv*-y� amdi alt�nda �opar hem a medü% y*-rab ��y*met �op�cak yar�n ki amenn* ve �adda�n* 7 bah�riy�t ba�r-� hezec-i mü�emmen� • /• /• /• bugün bir derdile söz it hele i bülbül-i �eyd* ki geçmi� �ömre el irmez gelecek hem degül peyd* uyar c*nu% pe�Qm*n ol bu afletden girQz*n ol

� � (46a) fa��aln* (K.K. 17/70) “Üstün tutuk.” � (46b) kerremn* (K.K. 17/70) “�erefli ��ld�k” � S’de 14b. M’de 7b. bah�riy�t ba�r-� hezec-i mü�emmen: bah�riy�t hezec-i mü�emmen S.

38

i%ile z*r u giry*n ol bu derdile çü bu dery* hay itme vaktü%i �*yi� geçer çün seyfdür �*�� sa��n kim olmasun m*ni� dimek tesvQfile ferd* ger oldu% �����la �aste çü once olma dil-beste vüc<du% cübbesin ç*k it yire çal gül-i ra�n*

5 çü ibni�l va�t olur �<fQ gerek ma v ide ev�*f� tecelliy*t-� el*f� ire t* kim ide bQn* �ük<fe her buda�dan bi% çir* uyard� uyand� çü nerges uy�udan göz aç degülse% imdi n*-bin* nažar ��l ra met *�*r� nite ki �aks-i ru�s*r� yiri ölmi�ken ��ld� dili d*ne gibi i y*

bah*r-� ikmet iri�di ni�*r-� ra met iri�di neh*r-� devlet iri�di ki �a� old� �eb-i žalm* ma�*rQf c<y-� b*r�nda girür serv-i �af* ra��a çü bülbül çün �ur<� ider bu �umrQ-i �amer-sQm*

10 el* iy hüdhüd-i h*dQ ser-**z eyle y* h< di ki c*n� la n-� d*v<dQ getürdi ra�s* bQ-a�z* gözedür her çiçekden yir göz açup �udretin anu% ser-*-ser nite ki olm�� ba�ar bu günbed-i �a�r* dirQ* gözü% açmazs�n göreydü% �ibretile kim kem*l-i �un�� gösterdi cih*na çehre-i zQb*� çü b*-� �uld olm��dur cih*n� gör ki pür-�Qver �ar<s-� b* geymi�dür çü avr* alas u dQb* a�tm�� saç�n� sünbül ki �alm�� v*lih içmi� mül meger l*le bu ayretden var�maz yol urur ber-p*

� (12b) cih*na:cih*nda M.

39

15 benef�e deng ü ayr*n� rey* Qn dil perQ�*n�

anu% bülbül �en* h<n� kim ider luf�n� i �* < anu% pert*v-� üsnidür bu her yüzden olan l*mi� mež*hirdür ki esm* vü ��f*t�na �amu e�y* ne var afil uy�rsa% sen �amu �*lem i*�atda müsebbih a%a her e�y* mu�addis �*t�na ecz* lis*n-� *lile sa%a ki sebbi ismi rabbik didi� �amu ežh*r-� env*�-� riy*�� e�r*ce�l-mer�*� a�Q�Q amdin ol �*hu% ne dilden bes ed* ide çü l*-u �Q �en* dir lis*n-� �oca-� ba *

20 lis*n-� *line münzel anu% �ikri her e�y*nu%

nite ki didi �ur�anda ki inn* na nü nezzeln* � il*hQ ba r-� ayretde bu gird*ba dü�en c*na nesQm-i ünsü% irür vir sel*met s* ilinde c* 8 �a��de der-bey�n-� a�v�l-i ����� der-���� ba�r-� �af�f ta����a f��il�tün mef��ilün fe�ilün� • • / • • / • • �a�l�n� ���� idenlerü% �eyd* varl��n dost idenlerü% yama

� (18a) sebbi ismi rabbik (K.K. 87/1) “Rabbinin ismini tesbih et.” � (18b) e�r*ce�l-mer�* (K.K. 87/4) “Ye�il otu bitirdi.” � (20b) inn* na nü nezzeln* (K.K. 15/9) “Ku�kusuz biz indirdik.” � S’de 15b. M’de 8a. der-���� ba�r-� �af�f ta����a f��il�tün mef��ilün fe�ilün: der-���� ba�r-� �af�f f��il�tün f��il�tün fa�al S.

40

yol� v*�� çü r<z� r<�en anu% seyri hem gün gibi olur tenh* lQ-me�a�ll*h bezmi �alvetg*h olana bes ne �öhret ü av* ���k eri �izz ü c*ha aldanmaz �*lem-i c*nda seyr ider çü �ab*

5 g*h ol �*lem-i mü�*hedede ar�a-� ba r-� n<r-� mest-i hü�* g*h bu menzil-i müc*hedede ya��l�p �em�� gibi virdi �iy*

gerçi ser-ge�tedür çü perg*r ol istik*metde lQki p*-ber-c* geh tecellQ vü g*h setr ü gehQ sükr ü geh �a�v u gah ma v u fen* �ab� u geh ba�t u g*h heybet ü üns içre ol yolda �od� �avf u rec*

10 bir dem olur ki hQç ayretden a%lamaz �andadur bu ar� u sem* hele mestQ-i ���� içinde ya�Qn bil ki ��maz riy* vü zer� u de* ����� �<ret gözi ba�up göremez irmez idr*k-i �a�l a%a a�l* �ems-i �*lem für<z�sa ne �adar �errece an� a%lamaz a�m* �*���u% r*z�n� kim a%lay�sar ma fQ c*n gibidür eger peyd*

41

15 ���� s�rr�nda �a�l ser-gerd*n

�����la c*n dim*� pür-sevd* m*h-r<y*n� �*lem-i �alka ���� pert*v� gösterür zQb* her çiçek �����la bezenür ���� revna�-� b<s�t*n u hem �a r* nergisü% gözi �����la ma�m<r l*nenü% yüzi �����la �amr* sünbüli ����-� dil perQ�*n hem bülbüli ����dur iden g<y*

20 ���� bezm-i ni�*r�yiçün ider

ru�-� gülden ni�*b� ref�-i ru�* bülbülü% virdi derd-i ���� se er n*le vü ulul� bu ���� mes* niçenü% ya��n itdi ���� rev*n niçenü% �addin itdi ���� dü-t* ���� �ev��la gerdi�-i efl*k ���� �<r�la cünbi�-i dery*

zelzele dü�di c*na ����u%dan velvele old� �*ne-�*h-� sem*

25 ne ��y*metdürür ne �arbede bu

ne fi*ndur ne h<ydur bu ne h* kim bo�andurd� yine zencQrin i�bu dQv*neler ki bQ-ser ü p* yügri�ürler �ar*b u mest �amu ���� c*m�ndan içmege �ahb*

42

yine ���� od� dikdi dilde �alem d<d-� sevd* götürdi ba� �eh*

dür-fi�*n mevcile ne cünbi� ider görü% *�Q yine bu ba r-� �a*

30 gör ne cevher-�in*s-� dQn olm�� her gö%üldeki old� ��d� u �af* alabildükçe �o� n*�Qb ald� �açd� nur�n bugün çü �em�-� hüd* mestQ-i ���� sükr-i afletden bi�ll*h iy �<n degül midür evl*

derd-i �<nQne oylayalum c*n yimeyelüm da�� am-� düny* sübü *t ola t* �d* r< a hem-çü sükk*n-� �alem-i b*l*

35 ko bu le��*t-� f*niyi ki olan ažž-� tendür gö%ül gözine �* oymam��dur �af*-y� b*�n� �Qç c*n-� �ehvet-peresti bil �a�a dünyede *�iretde i fett* derd-i ����u%dan itme bizi cü�* dirligümüz bu �����la ayyib varl�umuz �amu bu ����a fid* söyleden yine ���� �<ri�idür bu rum<z� a�Q�Qye a��*

43

40 ���� va�f�nda her ne dinilse � ����u% andan münezzehü a�l* bu �ib*r*t u bu i�*retde ma v olan bile kim nedür fecv* 9 der-na���at ba�r-� münseri� ta����� müfte�ilün f��ilün müfte�ilün f��ilün� • • / • / • • / •

dilerise% ki ola r*�Q özü%den �ü�* imdi müsülm*nl� it terk-i hev* ��l hev* c*nu%a cevr itmegil dünye �azanc� diyü� sa%a na�Qbü% yiter �r��la ap çek cef* ol yaradan p*di�*h r�z� virür �aybu%� örteriken buyru�n ��rs�n idersin �a* cürm ü �atQ�*t� sen adden a�urdu% i%en a�rete ne yüzile varas�n i bQ- ay*

5 *h�la geçdi günüm varmaa yo�dur yönüm a�rete bilmen nola *lümi v*-�aclet* birise gö%lü% a�a ol müteveccih degül ��lma iki ��bleye kimse nam*z� rev* ��bleye �ar�u eli balu dururken gö%ül da�� y*b*nda uçar *h çü mur-� hev*

� � (40a) dinilse:dilinse S. � � S’de 17a. M’de � (2a) diyü: diyi M.

44

�a�dede ger secdede �adri olu vesvese �anda olur me��ale *�at-� ma�b<d a%a virmedügi *�atu% sa%a al*vet budur eyledi endQ�eler an� meger ki heb*

10 �anda bul�sar u�<r b*�n� içreye n<r dünye am�na olan kimseneler mübtel* *h elü%den gö%ül olmadu% all*ha �ul ç��du% u�uldan i�ü% zer� u riy* vü de* fikr-i perQ�*n� �o reh-zen-i �ey*n� �o a� yol�na c*n� �o varl�u% eyle fid* žulmet-i ab� içre sen �alduu%içündürür virmedügi �albü%e �er�-� nebQ r<�in* ber�-� tecellQde ma v eylemedin varl�� �*lem-i ayretde c*n bulmad� �ev�-� fen*

15 bay�u�a vir*neyi dökme bize d*neyi� d*m� nider mura ki teng ola cevv-i sem* ayret iletdi yine mevcile bir ba re kim

göstere her �aresi �ulzümi bQ-intih* eyledi �u��*�� bu remz-i mu ayyer �amu itdi çü gülz*r� h< mur-� a�Q�Q-nüv*

� (15a) bay�u�a : bayu�a � S.

45

10 der-sükr-i ���� ba�r-� recez ta����a müstef�ilün müstef�ilün müstef�ilün müstef�ilün�

• / • / • / • bir cur�as�nda �����%u% hem derd buldum hem dev* bir �aresinde men anu% hem zehri gördüm hem �if* ol u�de-i c*n u dile i�*lden mü�kil-gü�* ol no�a-� *b-� güle hem merkez ü hem reh-nüm* zQ-�ürb ü zQ-sükr-i cün<n *�uftesiyüz �ü-fün<n a sent zQ-�ev�-� fen* �*b*� zQ-luf u �a*

ayretde dü�mi�ken fen* gird*b�na �urt�lmad�n va�latda bu kere olur c*n ar�a-� ba r-� be�*

5 bir avas�nda al durur �a�l�n� bi% �*��l anu% bir �avesinde yitürür zühdin yüz ehl-i tu�* g*hQ bev*de geh üc<m geh ma v-� *�*r-� rüs<m kim anda ma v ider ru�<m gözden nu�u�-� m*siv* ol dem ki olur neyyir-i a�ž*m cih*ngQr iy fet* ne tQr olur ne çehre-i zühre görinür ne süh* çün külli �ey�in �*likün s�rr�n� ill* veche� n<r�la ����u% saveti gösterdi ref� old� �*� ol �a��ada na�ra-zen*n eydür lis*n-� h*lile c*n �ad ra�Qn* �ev��la iy yef�alu�llahü m* ye�*�

� S’de 18a. M’de 15a. der-sükr-i ���� ba�r-� recez ta����a müstef�ilün müstef�ilün müstef�ilün müstef�ilün: der-���� ba�r-� recez ta����a çeh�r b�b müstef�ilün S. � (8a) ill* veche (K.K. 28/88) “ Ancak O�nun zat� hariç.” � (8b) ref�: ref�i M. külli �ey�in �*likün (K.K. 28/88) “ Her �ey helak olucudur.” � (9b) yef�alu�llahü m* ye�* (K.K. 3/40) “Allah diledi�ini yapar.”

46

10 bu sükr ile eydür i�* eb�artühü eb�arteni �ol kimse didi i�* eb�artühü eb�artühün*

her kisveden ki celve-i ma��<� irer �*��� dü�er

bir *te�e da�� ki dir ehlen ve sehlen ve merhab* �ondu�ça ����u%da� dir c*n na�ra-� hel min mezQd� yandu�ça �evku% od�na dir rabben* etmim len* �

s�rr�n a�Q�Q bu sözü% hem ehl-i ta �Q� a%laya her z*-� zey-� bQ-nev* �andan olur bülbül-nüv*

11 der-rum�z ba�r-� bas�t ta����a müstef�ilün fe��lün müstef�ilün fe��lün � • / • / • / •

c*n boyn�na b�ra�d� ����u% kemend-i sevd* çekdi bu ç*h-� tenden �albi çü delv-i sa��*

ol delvden görürem n*-geh cem*l-i y<suf �ur�Qdve� ki t*b*n gösterdi r<y-� zQb*

ba�ar ta�accübile c*n ol ma�Q�-� abse görür ay*bet-i cüb bulm��d� vüs�-� �a r* �<riken anda� su y<suf mel* at�ndan utup al*vet olm�� çün �Qr ü �ehd ü alv*

5 olm��ken ayrul��dan gör mün�alib hav*ya ol �are ba re menfez bul�ban old� dery* luf� etegini dut sen �izzetile y*ru%

� (12a) hel min mezQd (K.K. 50/30) “ Daha yok mu?” � (12b) rabben* etmim len* (K.K. 66/8) “Rabbimiz bizim için tamamla” � S’de 18b. M’de 15b.

47

t* b<y-� va�l� ��la ya�k<b� s�rr-� bQn* i�bu �ac<zeden kim old�sa p*k d*men n<r-� ba�Qret a%a b<y-� �amQ�-i ta�v*

n<r-� ba�ar neden bu ya�k<ba old� ma �<� andan ki y<sufiçün ol çekdi üzn-i tenh* dil-ber-li�as�yiçün kim ma v-� ž*t iderse her la �a a%a irer hem �u�le-i tecell*

10 *yine gibi �*lem pür-na��-� al�atu%dur *yinenü% na�Qbi l*kin degül tem*�* üsnü% mel* at�nda ar� olmasa a�Q�Q söz söyleyeydi amma �an� lis*n-� g<y*

12 der-rum�z ba�r-� hezec-i a�reb-i mü�emmen ta����a mef��lü mef���lü mef���lü fe��lün� • / • • / • • / •

c*numda bu ����u% e�eri olal� peyd* bizümle �ar*r itmedi ayru� dil-i �eyd* a�lu% �an� heyh*t va�*rQ görü% imdi ser-ge�te-i *�ir nice virdi yile sevd* ����u% yilidür götüren *r*m� gö%ülden ad� nite bQ-b*d ola cünbi�-i dery* �

� S’de 19a. M’de 16a. der rumz ba�r-� hezec-i a�reb-i mü emmen ta���a meflü mef��lü mef��lü felün:der rumz hezec-i a�reb-i mü emmen ta���a meflü mef��lü mef��lü felün S. � (3b) ad�:ar� M.

48

çün yo�dur od� ba ri yüreginde nedür c<�� çün te�ne degül �u�k-leb olmak ni�e dery*

5 c*%�nda bu asret od� yo� n*r ne yanar yiller ne yiller �öyle yüzi üstine bQ-p* a�lara dögüp ba��n� a��tdu� ya��n � enh*r neh*r u bu ley*lQde hevQd* �addi bükilüp eyledügi çar� bu çar�u% gök göklere boyandu�n itdü% �o tem*�*

a v*l-i cih*n old� perQ�*n ya sebeb ne ���� olmasa �*lemde neyidi ya bu av*

her yüzde hem*n gördügi ����u% e�eridür �*lemde neye ��lsa nažar bil dil-i d*n*

10 a% m� bu ta ayyürde yavu vardu� varl��

�a�l u dil ü dQn oldu� ����a �amu yama el-ba�dü vem* fQ yedihQ k*ne li-mevlah bizden e�er Q�*ra nedür bes ya dirQa a� ma�rifet-i n<r�la �albini a�Q�*t i y* kimü% itdiyise anlar durur a y* *�üfte gö%ül *li gibi geldi a�Q�Q

bu söz dile ki eyledük an� bugün in�*

�<retde vü ma�nQde �amular�la ya rab ay�rma an� ����-� a�Q�Qden il*h*

15 ����u%da ölem diyi ümQ� itdügi bu kim men m*te mine�l-����� fe�ad m*te �ehQd*�

� (4ab) M’de kenarda. � (6a) bu:çü M.

49

13 müstez�d der-��fat-� meclis-i ikru�llah � • / • / • / • • / • y*-rab bu �em�-� c*n-fiz* mi�b* -� cennet mi �aceb kim �albe virür r<�in*

y*-�od bu cem�-i evliy* mift*h-� ra met mi �aceb bu resmedür kim dil-gü�* bu �u�le-i meh-t*b m� ya ��ble-i a b*b m� �aceb� ki yüz utar �u��*� a%a bu ��dve-i a� *b m� n<r-� hid*yet mi �aceb c*nlara olur reh-nüm*

5 �urtara her amdan seni ar�a virüp c*n u teni bu seyl-i ra meti gö%ül

bu �u�le vü bu r<�en-i �ub -� sa�*det mi �aceb

kim �*leme virür �iy* ger �albü% ola çün adQd nerm ide bu �avl-i sedQd �ul it dev*m�na anu% varl�� n*-geh n*-bedQd iden bu *let mi �aceb bes Qn-i vecd iy c*n�ma �ükr eyle ço� ço� bu deme kim ya�d� c*nda me��ale

� (15b) “Kim a�k sebebiyle ölürse, o mutlaka �ehit olur.” � S’de 19b. M’de 16b. � (3a) �aceb:- M.

50

dil-ber cem*li pertevi

10 bu zemzeme bu velvele r<z-� ��yamet mi �aceb kim gitdi gözlerden �* gel na�ra-� mest*n i�it c*n �ula�n aç c*n i�it s<z-� der<n bQ-dil*n ger n*le vü ef*n i�it bu r<z-� va�lat m� �aceb ahsent zQ-�evk u �af* gel bu riy*z-� cennete eyle teveccüh a�rete iy *lib-i �*d�� bugün

c*n va�l� �em�-� va dete iden bu ayret mi �aceb zQ-sükr ü zQ-�ev�-� fen*

15 yan göyün derdile çü �<d *hu%dan irsün çar�a d<d iy c*n-� �*��� her nefes iy <i-i �ehd-i �üh<d a�dan ker*met mi �aceb bu söz i bülbül-i nüv*

ger oldu%�sa ���� eri yan derd-i �����la eri

bu meclis-i �u��*�da bilsem a�Q�Q bunlar� �ems-i a�Q�at mi �aceb ra��*n iden çün �erreh*

14

der-sükr ba�r-� hezec-i a�reb-i mü�emmen� • / • • / • • / •

� S’de 20b. M’de 17b.

51

ta�dQr-i a�imi� ezelQ celle cel*l* ���� itdügi �imdi meni ser-ge�te vü �eyd* ayru� ma%a ne �*r u ay* gitdi va�*rum

kim bile da�� ba�a neler getüre sevd* perv*ne gibi ya��la ol �em�a men-i dil �o� n*r u �üv*z old� ma%a u� per ü perv* rüsv*-y� �ar*b*t� fen* olm�� ider gör �<fQ çeh-i �a�l� yine bir c*m-� te�*�*

5 bQ-�arbede bu mey-gede-i dilde nedür hay mest*ne �ur<��la �u gülbang u �al*l*

�urtarmaa c*n �*��� ide mi ama� ol dem ki seyf-i cel*lQ leme�*n� ola peyd*

va�d*ya meni �almasun idecegise �atl men m*te mine�l-����� fe�ad m*te �ehQd*� el-�abdü vem* fQ yedihQ k*ne li-mevlah� a�dan ya a�Q�Q niçün ide tevell* bQ-b*de diler göstere z*hid da�� mesti� devlet �an� hay be�ere velQ l*-ye�enn*

15 der-tev��d� • / • / • / •

� (7b) “Kim a�k sebebiyle ölürse, o mutlaka �ehit olur.” � (8a) “Köle de elindekiler de efendisine (Allah�a) aittir.” � (9ab) M’de kenarda :- S. � S’de 20b. M’de 14b.

52

c*num da�� sensin benüm c*n*n da�� sensin ba%a dQnüm da�� sensin benüm Qm*n da�� sensin ba%a genc-i amu% vQr*n�yam men ���� ser-gerd*n�yam derdüm da�� sensin benüm derm*n da�� sensin ba%a ger sehv idem men ger �a* senden irer �afv u �a* senden ba%a hem luf u hem i s*n da�� sensin ba%a

bu ž*hir-i s*tirda� hem b*�n-� �*hirda� derdüm da�� sensin benüm dever*n da�� sensin ba%a

5 men bilmezem kevn-i mek*n �anda olur devr-i zam*n luf-� �afQ peyd* da�� penh*n da�� sensin ba%a süflQ nedür men bilmezem �ulvQ nedür men bilmezem �ilmüm da�� sensin benüm �irf*n da�� sensin ba%a sensüz ne görür gözlerüm senden dinilür sözlerüm ž�mn-� rum<z-� defterüm dQv*n da�� sensin ba%a peym*ne �undu�da ezel iy �*h-� milk-i lemyezel �ahdum da�� sensin benüm peym*n da�� sensin ba%a eydür a�Q�Q iy e ad iy ayy u �ayy<m u �amed sen �*h-� milk-i bQ-emed sul*n da�� sensin ba%a

16 der-��f�t-� ehlu�ll�h ba�r-� recez� • / • / • / •

� S’de 21a. M’de 17b.

53

her kim me abbet od�na yanup ya��lup �*k ola söynüp kül olmaya ebed bel ma �-� n<r-� p*k ola

*yQne gibi old� dil ser-t*-ser an� bilmegil her cüzvi vü her �u�v� bil çün dQde hem derr*k ola ba�maz nu�<�-� deyre ol �almad� �ekl-i ayra ol çün ber�-� �*�f seyre ol gey cüst gey ç*l*k ola ol milk-i va det reh-revi ol ta�t-� ma�nQ �usrevi girçekleyin ol pey-rev-i �*h�n�eh-i levl*k ola

5 çün dikdi ol bedri�d-düc* na�ru mina�llahdan liv* � bes ki�ver-i b*�n a%a a% m� eger eml*k ola girçek sevenler ol �ehi old� bu ma�nQ *gehi s�rr�la bil seyr*n-gehi anu% ki nüh efl*k ola

amm* men a�* ve�t-te�* olmad� na�t� her ged*� dil ki yed-i bey�* �una bes anda ne ims*k ola ol dem ki �a�l-� pQr per perv*neve� yanup döger ser-mest ola vü bQ-�aber pür-d*ni� ü idr*k ola varl�� a�Q�Q çok sefer ider rec* �avf u �aar yolda kalur �*��� a�er ��lmaya bes bQ-b*k ola

17 med�-i ras�l aleyhissel�m ba�r-� recez� • / • / • / •

� (5a) na�ru mina�llah (K.K. 61/13) “ Allah�tan bir yard�m.” � (7a) men a�* ve�t-te�* (K.K. 92/5) “Kim verirse ve takva sahibi olursa.” � S’de 21a. M’de 18a.

54

her d<n ki ol yolu%a iy sul*n-� dQn �*k olmaya yunsay�d� ba rü% �amu �uy�na hem p*k olmaya süflQde �ald� çün sif*l �r� u asede p*y-m*l amm*l-� evz*r u veb*l seyri ber-efl*k olmaya bedrQ �al*let yol� tQh menzil-geh-i <l-� sefQh çün pQ�üv*s� ol kerQh sen �*h-� levl*k olmaya

isl*m hem k*mil degül i�i cedel �*mil degül çün �*k söze �*yil degül bes anda idr*k olmaya 5 env*r-� �er�-� mu�af* her c*na ki �almaz �iy*

çün *yine bulup �af* bes �albi derr*k olmaya ta�t-� nübüvvet �usrevi sul*nu% olan pey-revi bu ubb-� düny*-y� avQ gözine �*�*k olmaya �ulvQde utup bes maar perv*z ider dil bQ-�ar*r � dQn içre ol ç*bük-süv*r bes nite ç*l*k olmaya c*na tecellQden ki �av ire cih*n �adri be-cev köhne nolur ya terk-i nev a%a ki ims*k olmaya ����a a�Q�Q *�in* oldu%sa ��l c*n� fid* dil ki ide terk-i hev* bes meyl-i eml*k olmaya

18 �a��de der-ne��y��-� dil-pe�r ba�r-� �af�f� • • / • • / • •

bu cih*n milki kime ��ld� vef*

� (7a) bes:yas M. � S’de 21b. M’de 18b.

55

kimi güldürdi bu d*r-� fen* bir zam*n dünye kime yüz utd� ki çevürmedi yine a%a �af*� �*f-t*-�*f mülke ükm ��lan �ehlere nitdi gör denQ düny* �ömr ki ö%i old� �an yudma� �o%� mevt ü fen* vü �ahr u �an*

5 bir kefendür çü bundan *�ir k*r iltic* gök ne ide sa%a �* çünki topra�da ol�sar yik-s*n ne tef*vüt ger ola mQr ü ged*

�o�l��na bunu% begüm ne �eb*t varl��na ne i�tib*r �eh* �o% ser-enc*m� bir mara�dur kim kimse hQç a%a bulmad� �if* bulmad� c*lin<s a%a derm*n ��lmad� ç*re bu �alQ sQn*

10 bil ne fery*d res olur ef*n mevte ne ç*re-s*z old� bük* s*�at-i mühlete meded yo�dur yüz ta�arru� ��lup ger eyle du�*

iricek mevt hQç am*n virmez ne cüv*n dir ne mQr ü ne �ulem* mevt hem mevt �erbetin içiser kimi varl��dan eylemeye cü�*

� (2b) yine a%a: a%a yine M.

56

didi çün külli men �aleyh* f*n� ne �al*y�k �ala ne ar� u sem*

15 bQ-zev*l ol durur ki anu%dur evvel *�ir hemQ�e milk-i be�* p*d��ahl�� �azline degmez dünyenü% �*�isi am�na dil*

bu zam*nda �ale�l- u�u� demi emn ü r* at m� gördi pQr ü fet* g*hi fetretdür ü gehi emr*�� g*h ��llet geh i�de �a u veb* r* at-� ten gözetme sen çekicek

enbiy* evliy* e�edd-i bel* 20 bes be-her *l ç*re oldur kim

idevüz biz il*ha amd u �en*

�ömr a�atda �arf idüp küllQ varl�� eyleyevüz a%a fid* ��ld� sul*n-� enbiy*nu% hem ümmeti zQ-kerem zi-c<d u se�* va deti vü kem*li �udretinü% görür *y*t�n eyledi bQn*

gözi bildürdi ç*resini i�ü% i�id ü�neynü% eyleyen �inev*

25 buyrup ve��kirü�sme rabbik dir�

� (14a) külli men �aleyh* f*n (K.K. 55 /26) “Yer yüzündeki her �ey fanidir.”� � (18a) fetret dür ü:fetrdürür S. � (25a) ve��kirü�sme rabbik (K.K. 73/8) “Rabbinin ismini an.”

57

ve tebbete�l-ileyhi tebtQl*� eydelüm l* il*he ill*h<� dilümizi çün ol itdi g<y*� viresin çün dev*m-� �ikrile �albü% *yQnesine yine cil*

feta��izü vekQlen i�itdük� old� �ur�*na çünki emr-i �ü�*

o�� ve�c-cehtü vechiye lill*h� a%a döndür gö%ül gözini ki t*

30 iri�üp v*rid*t-� aybQye � vire c*n u gö%ül gözine �iy* �o ki düny* am�n� dQn derdin görelüm t* ki �albe vire �af*

��bleye ��lmayanu% istikb*l dir mi c*yiz �al*t�na fu�ah* �oru%uz bir görü% olur m� dir� y* iki ��bleye nam*z� rev*

m*siv*dan bes itmeyen i�r*� niçe i�b*l ider a�a �aceb*

35 f*riu�l-b*l el çeküp �amudan a%a iden teveccüh-i ebed*

� (25b) ve tebbete�l-ileyhi tebtQl* (K.K. 73/8) “Yaln�z O�na yönel.” � (26a) eydelüm:idelüm S. illall*h:ill*h< M. � (26b) itdi ol:ol itdi M. � (28a) feta��izü vekQlen (K.K.73/9) “O�nu vekil edin.” � (29a) ve�c-cehtü vechiye lill*h (K.K. 6/79) “Yüzümü Allah�a döndürdüm.” � (30a) iri�üp:i�idüp S. aybQye:aybiyye S. � (33a) m� dir:dir mi M.

58

sermedQ devlete yiti�mi�dür ol sa�*detlü c*n o mestilik*

derd-i ����a a�Q�Q men�e� ne dinlürse cev*b eyid ta�v*

19 der-��ri�-i ����� • / • / • �izzet gözedürse ehl-i düny* �öhret gerekise �al�a av* her kimsenü% özge bir mur*d� vardur o�� sa�yeküm le�ett* � cüz va�l�n� dil-berü% cih*nda *�* ki men eyleyem temenn* her la žada �ev�-� t*ze t*ze c*numda �oparur u� te�*�*

5 bes elde ne var her i�i ta�dQr itmi�dür ezelde a� te�*l* �adrin ne bilür ya �*���u% a� derdiyile olmayan mürebb* �

nefsinden alular ululardur emv*t�la bir olur m� a y*

� S’de 23a. M’de 20a. � (2b) sa�yeküm le�ett* (K.K. 92/4) “Çal��man�z çe�it çe�ittir.” � (6b) ider:idüp M.

59

���� od� çü ��zr zinde ��lur her �albe ki dü�er ider i y* bQ-���� geçen deme a�Q�Q ��l tevbe di rabben* žalemn*�

20 ikr-i isn�d-� ziyyü ��r�a-� m� ba�r-� haf�f ta����a f��il�tün mef��ilün fe�ilün�

• • / • • / • •

�ikr-i isn*d-� ziyyü ��r�a-� m* ez res<l-i emQn abQb-i �ü�* ma rem ü bezm-i lQ-me�a�ll*h r* �orde ez c*m-� a� der ü �ahb* �ürb-i ü ez tecellQ-i a� b<d �urb-� u b<de evc-i evedn* nažarQ �adre e� dQde be-�a� ki min *y*ti rabbihi�l-kübr*

5 be-rev*n-� �erQf-i ü her dem �ad hez*r*n dür<d b*d-ü �en*

ez �alQ kerema�ll*hu vechehü ü�st �*h-� merd*n-� dQn ü �Qr-i ve* �od e�idd* heme �ale�l-küff*r

� (9b) Rabben* žalemn* (K.K. 7/23) “Rabbimiz (nefislerimize) zulmettik.” � S’de 23b. M’de 20b. ikr-i isn�d-� ziyyü ��r�a-� m� ba�r-� haf�f ta����a f��il�tün mef��ilün fe�ilün:- S.

60

lQki b<dend beynehüm ru ema �ömr r* �arf kerde der reh-i dQn rükke�an sücceden be-zühd ü tu�* �*d b*d* be-n<r-� ra met-i �a� rav�a-� p*k cümle-i �ulef*

10 ez asan ba�rQ ez abQb ki ü�st hem-çü ma�r<f �em�-� der dilh*

hem zi d*vud ez seriyyü cüneyd seyyidü�-*yife est ü ba r-� �af* hem zi �iblQ mu ammed-i zecc*c ez eb<-bekr ü a med u zi �iy* hem zi �ub u zi rükn-i ez ev ad� pQ�üv*-y� arQ� u r*h-nüm*

hem zi �ey� ekberest u fa r-ü kib*r ü�st avv*�-� ba r-� s�rr-� hüd* 15 hem zi ecd*d-� men zi �emsü�d-dQn �izz-i dQn �ems-i dQn �eh-i fu�al* �ub-� �*lem zi �ey�-i *mid b<d ki na�QrQ ne-da�t der ta�v*� hem zi sul*n-� �*c� pa�a b<d�

��r�a-� Qn �izz-i dQn-i y<suf r*�

� (13a) ez ev ad:evh*d b<d S. � (16b) S’de kenarda. � (17a) S’de kenarda. � (17b) S’de 16b.

61

21 der-med�-i �aret-i �ey� �addesa�ll�hü s�rrahü� • • / • • / • • an va Qd-i zam*n ferQdü�d-dehr

ba r-� büd �ilm-i min ledünnQ r*

kerd ez enf*s-� p*k �od *n �eh �ad dil-i mürde r* be-n<r i y*

pQ�-i ü zehre-i ned*�t kesQ ki koned yik sa�un zi �ilm-i ed* kelim*te� zi mü�min*n ki �inQd ki ne goft u be-��d� *menn*

5 be kem*l-i vil*yet-i ü r* kerde ikr*r-� cümle-i �ulem* ne-pezQreft der-cih*n çQzQ < zi-�*h*n u �oceg*n a�l* lo�ma-� va�f nQz hQç ne-�ord pu�t u p* zed çü mülk-i �*lem r* zindig*nQ –i p*k kerd ü ne-dQd kes zi ef�al-i ü ara� �at�* l*-cerem ge�t ükm-i ü n*fi� der dil ü c*n-� cümle-i �ule *

10 der cih*n ez me�*yi� emr-i �er� hem-çü ü kes ne kerde est icr* çün zi evc-i kem*l ser ber-zed ser-nüg<n ge�t cümle ehl-i hev*

� S’de 24a. M’de 21a.

62

n*r-� i�l*l-i muviy*n heme mürd n<r-� ir�*d-� u çü �od peyd* der cih*n ežher ü mine��-�ems-i ü �od der ižh*r-� a� bQ-hem-t*

22 med�-i �ey� ��c� pa�a revva�a�ll�hü r��a�

• • / • • / • • ve�an diger nQz �ey�-i �*lem b<d mu�ted*-y� cih*n u �em�-� �af* server-i dQn ü �*h-� ta�t-� ya�Qn menba�-� luf u ba r-� c<d u se�* r<y-� u her ki dQde �od bende pQ�-i derg*h-� �*liye� ebed* z*yir-i ü �odend ü ek*bir-i dQn

*yir-i *l-i ü heme büdel*

5 �ode �*lem heme a�Q�Q nQst ki esQrQ mu abbete� tenh* p*di�*h* arQ�-i ra met kon� r< -� p*k-i me�*yi�-� küber* himmet-i �*liyi heme merd*n s*�atQ hem mek*n to d<r ez m*

� S’de 24b. M’de 21b. � (6a) arQ�-i: arQ� M.

63

23 med�-i �ey� ��c� pa�a �addesa�llahu s�rrahu�

• / • / • / •

iy dQn yol�nu% reh-beri �ey�um yolu%a c*n fid* iy �a� erenler serveri �ey�um yolu%a c*n fid* mell*h-� dery*-y� ya�Qn s�rr-� hüden lilmütte�Qn� avv*�� vü iy �*h-� dQn �ey�um yolu%a c*n fid* sul*n vil*yet ta�t�na yamaç göçelüm ra�t�na

pQr<z-� �*lem ba�t�na �ey�um yolu%a c*n fid* iy fa�r-i erb*bi�t-tu�* *mm* men a�d* ve�t-te�* � na�tü%dür iy k*n-� se�* �ey�um yolu%a c*n fid*

5 luf u se�*vet k*n�s�n �*���laru% sul*n�s�n derdlülerü% derm*n�s�n �ey�um yolu%a c*n fid* c*nda sevü% peh*n senü% �urb*nu% olsun c*n senü% derdü% bize derm*n senü% �ey�um yolu%a c*n fid* �r�lmad� senden gözüm ayr�lmad� senden özüm sensin bu �*lemden bizüm �ey�um yolu%a c*n fid* gö%lümde sen gözümde sen fikrüm �eb ü r<zumda sen derdümde sen sözümde sen �ey�um yolu%a c*n fid* iy �ar�-� devlet �*veri iy ehl-i millet mef�ar�

� S’de 25a. M’de 22a. � (2a) hüden lilmütte�Qn (K.K. 2/2) “Takva sahipleri için do�ru yolun ta kendisidir.” � (4a) *mm* men a�d* ve�t-te�* (K.K. 92/5) “Amma veren ve takva sahibi olan kimseye gelince.”

64

iy �ibh ü �ibhetden berQ �ey�um yolu%a c*n fid*� 10 iy milk-i va det reh-revi iy ta�t-� ma�nQ �usrevi

�em�-� hid*yet pertevi �ey�um yolu%a c*n fid* ����u% esQrQ c*n u dil yolu%a varl��lar sebQl s�rru%a irmez �*l u �Ql �ey�um yolu%a c*n fid* lüfu% delim ü himmetü% �*lQ çü �adrü% rutbetü% p*yende �izz ü devletü% �ey�um yolu%a c*n fid* din içresin ç*l*k u cüst �albü% �af* �avlü% dürüst diler gö%ül anda nu�ust �ey�um yolu%a c*n fid* kim sa%a ��ld� i�tid* oldu bu �al�a pQ�üv* iy �em�-� cem�-i evliy* �ey�um yolu%a c*n fid*

15 old� sa%a olan mürQd cümle kem*lile ferQd

manend-i �iblQ b*yezQd �ey�um yolu%a c*n fid* geldü% cih*na �*huv*r sevgü% gö%üllerde �ar*r ��ld� vü sen oldu% süv*r �ey�um yolu%a c*n fid* gitdü% civ*r-� a�rete müstara� olup ra mete ya�du% cih*n� asrete �ey�um yolu%a c*n fid* iy ma��ad-� ��d� içre s�r �inde melQkin mu�tedir � *s<de olan ehl-i bir �ey�um yolu%a c*n fid* ol rav�a-� p*ke yüzin uran a�Q�Q �eksizün �urtard� her amdan özin �ey�um yolu%a c*n fid*

� (9b) �ibhetden:�ihbetden S. � (18a) �inde melQkin mu�tedir (K.K. 54/55) “Muktedir olan padi�ah�n kat�nda”

65

24 terceme ba�r-� remel-i ma�b�n-� mü�emmen ta����a fe�il�tün fe�il�tün fe�il�tün fe�il�t� • • / • • / • • / • • am-� ����u%�la kimdür ki gö%ül ma rem ola dem-i lütfu%la y*-�od c*n nedürür hem-dem ola anda kim göstere bir lem�a cem*lü% güne�i � ma v bu can u cih*n varl�� çün �eb-nem ola her kime devlet-i sevda% ola çün d*men-gQr f*ri ol-mi net-i �*lemden ü �o� bQ-am ola

�unük ol c*n ki ola *te�-i sevd*%�la germ �urrem ol dil ki am-� ����u%�la �urrem ola

5 bir nefes el viregörmek yüzü%i ger gö%üle *��l-� �ömr-i gir*n-m*ye hem*n ol dem ola

müflis-i k<y-� �ar*b*t-� mu*n-� fa�re cur�a-� c*m-� fen* devlet-i milk-i cem ola

am degül �<ret evi olsa a�Q�Q vQr*n c*nda niy*z-� am-� ����� ki çün mu kem ola

� S’de 26a. M’de 22b. � (2a) kim:ki M.

66

25 der-va�f-� ��l-� ehl-i ���� ba�r-� ser��� • / • / • ���� od� a%a ki �ulavuz ola hem-demi bu derd-i dilefr<z ola

a%a gülist*n ola od çün �alQl mevti �az*n� a%a nev-r<z ola � �u�le vire c*nlara gö%üllere anda ki bu *te� ü bu s<z ola dost �ay*li gelicek gözlere cümle �ara%u geceler r<z ola

5 yüzine �ondurmaya toz i tic*b �üll-i ma�*sQden o ma r<z ola le�ker-i tesvQl a%a bulmaz žafer nefs üzere �albi çü pQr<z ola ���� erinü% olmaya gö%linde gerd gerçi aya�larda yüzi toz ola

�<ri�-i �����la dinen sözleri degmeler a%lamaya merm<z ola gizle a�Q�Q ki kün<z-� rum<z dilde bu evl*s� ki mekn<z ola

� S’de 26a. M’de 26b. � (2b) mevti:mevt S.

67

26 der-va�f-� ��l-i müdd-�ay�n-� b�-ma�n� ve ������n-� mevl� ve na���at ba�r-� remel-i mü�emmen�

• / • / • / • *libü% �albinde �a�dan özge ki mal<b ola

bil meger bQ-ç*renü% gö%li gözi ma�y<b ola

ž*hir ü b*�nda bil ki ayra ��lma� iltif*t anlaru%dur ki cem*l-i y*rdan ma c<b ola c*n dim*�na ki ire çün nesQm-i �urb-� a� dil neye r*�b ola ki andan ol mer<b ola

�em� ��maz cem� ��maz �anda �ald� tefri�a � göze �*lemQ görinür anda ki ma b<b ola

5 perr ü b*l� ���� içinde *te�Qn olanlaru% ola m� perv*z�na m*ni� �afes kim ç<b ola abs-� �<retde �al�nca p*di�eh dQ�*r�na � �a�l� esrük c*n� ayr*n eylemeklik �<b ola her i�ü% �*��llar old� ger delQli bu yola pQ�üv* �ol s*lik olur ki evvel ol mec�<b ola � bir nefes kendülikile oldu� a�dan �ra� �*���a yüz �arr u renc-i mi net-i eyy<b ola ol �ar*b*t�nda ����u% mest ü �eyd* �öyle kim i�tiy*r elden be-küllQ kim varup mesl<b ola

10 degme c*n dil-ber cem*li �ev��n� görmi� degül

� S’de 26b. M’de 27a. � (4a) �em��:�em� S. � (6a) p*di�eh:p*�i�eh M. � (7b) mecz<b:mec�<b M.

68

va�l� �o�us�nda bQn* y<sufu% ya��<b ola dost �ev��nsuz virürse% bir nefes �*yi�dürür �ömre �ayma�l �açan ol �ömrden ma s<b ola �an� ol devletlü can ki �*���-� dQ�*r ola ma v ide n*m u ni�*n� ����u%a mens<b ola � çehre-i dilde kit*b-� �ev�unu% mes<r ola cebhe-i c*n�nda d*-� ����u%u% mekt<b ola bu bel* meyd*n� içre ol gerek man�<rv*r terk-i c*n idüp mel*met d*r�na ma�l<b ola

15 g*h ola dQv*ne ayret içre merf<�u�l-�alem geh liv*-y� himmeti �ar� üstine man�ub ola

p*k erenler va�f�d�r bu �<ri�-i mestQ �amu ne benüm gibi �elQlü% kim ke�Qrü�l- <b ola sen bizi anlardan it kim y* delQle�l- *yQrQn c*nlar�nda �����la bu �<ri� ü *�<b ola g*h üns ü g*h sükr ü sa v u geh i�b*t-� ma v � g*h setr ü g*h tecellQ anlara mevh<b ola bu temenn*s� a�Q�Q �ulu%u% senden �ocam ki yüzi i�iklerine anlaru% ç*r<b ola

� (12b) mens<b:mesl<b S. � (18a) u:- M.

69

27 der-na���at� • / • • / • • / •

a�dan durur gey ulu �a* �er�-� mu�af* oldurd� yiri gögi �iy* �er�-� mu�af* utm��iken cih*n� �amu küfr žulmeti ref� old� viribidi �ü�* �er�-� mu�af* virdi �eref cih*na müzeyyen ��ld� �*lemi ki �ilm ü ikmetile �eh* �er�-� mu�af*

kim eyleyeydi b*�l� a�dan temiz eger olmayay�d� �em-i �üd* �er�-� mu�af*

5 kim bileyidi �übheti y* �ll u ürmeti bildürmeyeydi ger iy fet* �er�-� mu�af* keyfiyyet-i �al*t u ��y*m u zek*t u acc ta�rQr ��ld� külli sa%a �er�-� mu�af* *�at ne ma��iyet ne �al* u fes*du%� bildürdi ne �av*b u �a* �er�-� mu�af* bildük fer*yi�i ��l ed* hem ma *rimi terk eyle bir i� itme bil*-�er�-� mu�af* yo�s�ll� old� cehl olur �ilm-i dQnile � ehl-i dilü% �at�nda �n* �er�-� mu�af*

10 �� at gö%ül mara�lar�na �ilm �o beti

her �illet-i gün*ha �if* �er�-� mu�af*

old� �al*h u devlet ü dQn �*lem- i ya�Qn

� S’de 27b. M’de 27b. � (9ab) M’de kenarda.

70

seyrinde �albe �u�de-gü�* �er�-� mu�af* �er�iledür mük*�efe vü hem mü�*hede zir* �omaz gö%ülde �* �er�-� mu�af* evc-i kem*le irmege hem perr ü b*l olur b*�n evinde �em�-� �af* �er�-� mu�af* kim ireyidi a�rete ya or� yol bulup ger olmayayd� r*h -nüm* �er�-� mu�af*

15 urana nefsi boyn�n� a k*m seyfile � ta �Q� old� �ömr-i be�* �er�-� mu�af*� �uvvet a�Q�Q b*�na vü �<t-� r< olur � bu dQn yol�nda z*d-� tu�* �er�-� mu�af*

28 med�-i �ulem�-y� d�n ve reh-nüm�y�n-� ��lem-�

ya��n� • • / • • / • • /• •

cih*na �anday�sa r<�in* durur �ulem* çir*-� dQndür ü zQr* ��y* durur �ulem* ne �avm içindeyise devlet ü sa�*detdür �erefdür anlara �izz-i be�* durur �ulem* sa�*det ehli mu�* ib olur zihQ devlet a%a ki hem-dem olur *�in* durur �ulem*

� (15a) nefsi:nefs S. � (15b) old�:buld� M. � (16a) �<t-� r< :r< -� �<t M. � S’de 28a. M’de 12b.

71

ne meclis içre ki eyleye c*n-fiz* kelim*t gö%üle �u�le virür �o� �af* durur �ulem*

5 �al*veti sözinü% nefs �illetin giderür marQ� ma���yete hem �if* durur �ulem*

yüzüm aya�lar�na olsun anlaru% topra�

ki dertlüyem �amu derde dev* durur �ulem* gerek ki üccetile ola �*til-i z�ndQ� ki seyf-ü �*m��� zer� u riy* durur �ulem* a�u% r��*s�yiçün ber�v*r dQn ��l�c�n az* ��lup urur�sa rev* durur �ulem* �u resmile ki e�idd* didi �ale�l-küff*r cih*nda mutta��f olma� sez* durur �ulem*

10 nebQye n*yib ü hem enbiy*yadur v*ri� arQ�-� dQnde ki hem mu�ted* durur �ulem* çü �ilme ola mu�*bil �amel bil olur �ayn �ul<ba n<r-u ya�Qn u reh-nüm* durur �ulem*� fa�Qre anda ki �abr u �an*�ata ta rQ� �ula�da dut an� �albe �n* durur �ulem* �açan ki söyleye tefsQr ü *yet ü a�b*r ay*t-� t*ze virür c*n-fiz* durur �ulem* �al*y�� an� anu%çün idindiler reh-ber ki pey-rev-i �eh-i dQn mu�af* durur �ulem*

15 çün ire �albe vil*yet �u�*�� cehli mi �or bilürler ehl-i ya�Qn evliy* durur �ulem*

� (11b) n<r-u:n<r-� M. vezin bozuk.

72

bilü% muva id ü mü�minlere �ü�*dan ulu sa�*det ü bereketdür �a* durur �ulem* a�Q�Q �ükr a%a ki biz yazu�lu �ullariçün cih*na ra met ü luf-� ü�* durur �ulem*

29 med�-i �ulem�-y� d�n ve p��v�y�n-� r�h-� ��lem-i

ya��n� • • / • • / • •

idene �er�a iktid* �ulem* reh-ber old� bu reh-nüm* �ulem* �u�le-i *sum*n u r<y-� zemQn �urre-i a�yün-i sem* �ulem*

bülbül-i b* u b<st*n-� vera� gül-bün-i gül�en-i tu�* �ulem* rif�at-� ve�lle�Qne <tü�l- �ilm� derec*t�nadur sez* �ulem*

5 �izz-i ve�r-rasi�<na fi�l-�ilmü%� felek-i �emsi meh-li�* �ulem* ger sük<t ide bQ-edeb ki�iye ilmi ta�lQm ider ay* �ulem*�

� S’de 28b. M’de 11b. med�-i �ulem�-y� d�n ve p��v�y�n-� r�h-���lem-i ya��n: med�-i �ulem�-y� d�n ve p��v�y�n-� ��lem-i ya��n S. � (4a) ve�l-le�Qne <tü�l- �ilm (K.K. 16/27) “Kendilerine ilim verilenler”. � (5a) ve�r-rasi�<na fi�l-�ilm (K.K. 3/7) “�limde yüksek payeye eri�enler”. � (6b) ilmi: ilm M.

73

külli ef�*li dil-pe�Qrdürür cümle a�v*li dil-rüb* �ulem*

cehl �umy�nda �alm��a iy �am< �*yid olur u pQ�üv* �ulem* ber�-� �*t�f gibi alur menzil her �açan ursa pü�t-i p* �ulem*

10 dünyenü% �izz ü c*h u devletine yüz çevürüp çü evliy* �ulem* derd-i dQn *��l itmeyen gö%üle � all-i i�k*lile dev* �ulem* görse amgQn gö%üller olur �*d hem ba��lar a%a �af* �ulem*

bekle �o betlerin sa�*detlen ki olur gö%üle cil* �ulem* a�dan eksüklüleriçün d*yim luf u i s*ndur u �a* �ulem*

15 mu�af*nu% �eref düre didügi ümmeti hem ke-enbiy* �ulem* ve ulu�l- �ilmi �*�imen bi�l-��s� rütbet-i �*h-� p*di�* �ulem* �eref-i �ilmile aya� toz�n ��ld� gözlere <iy* �ulem* bil ki sul*n durur u ž�llu�ll*h �rmasun s*yesin �ü�* �ulem*

� (11a) *��l itmeyen:eyleyen M. � �(16a) ve ulu�l- �ilmi �*�imen bi�l-��s (K.K. 3/18) “Adaletle sebat eden ilim ehli”

74

üstümüzden a�Q�Q der vQ�e ki ��lur ra m d*yim* �ulem*

20 salanatdur a�Q kemQnelere �aldu� s*ye-i hüm* �ulem*

30 der-taarru� ve niy�z be-��hib-i dil�n-� ehl-i r�z� • / • • / • • / •

eyle% �af*-nažar bize sul*num evliy* men dü�mi�i da�� �oma% iy c*num evliy* men da�� sizlerü% aya� opra�ndanam nola görürse *l-i perQ�*num evliy* ger dest-gQr ce�be men üft*deye ire der- *l ola s�rr�la seyr*num evliy* iy r<�in*-y� c*n u cih*n iy çir*-� dQn devletlü yüzi iy meh-i t*b*num evliy*

5 zind*n durur cih*n ne �af*s� var olmaya �o betleri iy b*g-� gülist*num evliy*

ya��<bv*r külbe-i a z*nda men garQb niçe yanam iy y<suf-� ken�*num evliy* bülbül gibi niçe ��lam ef*n gül gibi çak eyleyem bu amda girQb*num evliy* geh geh tefa��ud eylese güm-ge�te iy nola luf u kerem *y*s-� pür-i s*num evliy*

� S’de 29b. M’de 11a.

75

10 �urb*na cism-i pQ�-ke�e c*n didüklerin

virem bi%ise ger ola mihm*num evliy* iy dQdeb*n-� �*�ruma �al�a dQnüme himmetleri i *ris-i Qm*num evliy* düny*da her me�*fet ü *f*ta �errece am yiyemem çün ola nigehb*num evliy*

emv*c-� dür-fi�*n ide �*�r a�Q�Qye iy �ulzüm-i a�*y��-� �umm*num evliy* �ef�at idüp ki k<�e-i çi�mile ger nažar eyleye yine �*h-� cih*nb*num evliy*

15 eksüklü%üzem *�i tera um iderse%üz

nola benüm iy derdüme derm*num evliy*

31 der-na���at hezec-i müseddes� • / • / • eger devlet ba%a hem-r*h olursa gö%ül ta�t�nda ����u% �*h olursa

ya�am bu �irmen-i *te�de c*n� �omayam incelüp ten k*h olursa

uram himmet ��l�c� birle boyn�n� bu nefsü% men eger güm-r*h olursa

� S’de 30a. M’de 23a. der-na���at hezec-i müseddes:naž�re hezec-i müseddes ta����a mef���lün mef���lün fe��lün M. � (3a) uram:vuram S.

76

ki yolda �ayd-� c*ndan mü�kil olmaz ere yüz abs u bend ü ç*h olursa

5 ne derd ayru� �ey*Qn �erri ba%a yiti�mez y*d� cesQmu�ll*h olursa ne �or�u ya cehennem žulmetinden ba%a çün me��alem ol m*h olursa ya�up kül eyleyem n*r� içümde bu resme s<z u derd ü *h olursa cih*nu% �öhretinden geçdi gö%lüm gerekmez külli �izz ü c*h olursa görinmez gözüme firdevs-i �al* ma�*mum besdürür derg*h olursa

10 �oyam yüz ke�fi kef�ümde miyesser

ki dQd*ru% ba%a n*-g*h olursa

bu yolda yüz cih*ndan yig ki�iye a�Q�Q bir dil-i *g*h olursa

32 naž�re � • / • / • eger devlet ba%a yolda� olursa am-� ����u%la barum ba� olursa yüzüm döndürmeyem senden yolu%da

� S’de 30b. M’de 23b.

77

dögülüp ba� eger �a��a� olursa yüz urmak r*y�g*ndur gey �apu%a var�nca bir pula bi% ba� olursa

yüz urup �ükr idem ço a� sa�alum � i�igü% toz�na ferr*� olursa

5 diyeler �*����m�� bundan özge ne diye kimse s�rrum f*� olursa ��layd� ra m bize bQ-�aberler bu *li uysa gö%li a� olursa a�Q�Q s�rr-� ���� olmaz �ay*n �od ne de%lü gözde �anlu ya� olursa

33 der-na���at ba�r-� �af�f� • • / • • / • • iy gö%ül �ehvete esQr olma ��rzu%� bekle gey a�Qr olma ne zeb<nl�� durur me�elletile nefsiçün �al�a �ul emQr olma �unma el her �asQse iy dervQ� �ani� ol n*n-aleb fa�Qr olma

5 �v*ca a�da �adüvvüke nefsek

didi sen nefse dest-gQr olma

� (4a) a�:a M. � S’de 31a. M’de 23b.

78

�r��la yüz �aral�� �azanup � sen ��fat gözine çü �Qr olma pü�t-i p* ur cih*na ol tecrQd �isseti terk ��l ža Qr olma ç��ma end*zeden gözetme sa��n ulular mev����n dilQr olma bQ-edebligi �o du�*�u �aleyh itmesünler diyüp ki pQr olma alça ol m<rdan tev*�u�da pençe uzatma �a�m-� �Qr olma

10 �ar�u gelme ek*bire ���met it bu c*n-� �azQze sQr olma vir me�*yi� eline dil çü kem*n yaz�ya at�lup çü tQr olma sen de kendü%den i�tir*� idüben � yola er�*na gel muQr olma esriyüp bu ur<r u afletden sen �um*r olma vü �amQr olma kendü öz �*lemü%de sul*n ol vizr-i amm*liçün vezQr olma

15 *�at� �*lis it livechi�ll*h müzd uma eyleyüp ecQr olma

müte�a�� a�u% li�*s�na ��l gö%li%i te�ne-i nemQr olma

� (6a) �azanup:�azan�p S. � (12a) idüben:idiben S.

79

a�a mün�*d olup yola teslQm ol a�Q�Q hele �asQr olma �o bete gel ���n bür<deti �o �iddetile çü zemherQr olma ol �abQ u sa�Q �abQ durur bu �ab<sQ çü �amarQr olma

34 der-na���at hezec-i müseddes� • / • / • i%ende evliy*ya münkir olma hele mu�bil degülse% müdbir olma

dilerse% �ayn-� ayb� �ayb-� �al�� ki�i ez-berleyüp müsta ��r olma da�� öz kendü *lü% an�mazs�n ne bilürsin bu *li mu�bir olma � didi a� inne ba��a�ž-žanni i�mün� �o s<-y� žann� *�ir �*sir olma

5 riv*yetde gelür mut*b u menk<s � vire c*n� i�ü%e mu�sir olma olup �<retde s*yim iy mür*yQ

� S’de 31b. M’de 24b. der-na���at hecez-i müseddes: der-na���at S. � (3b) *li:r*z� M. � (4a) inne ba��a�ž-žanni i�mün (K.K. 49/12) “zann�n bir k�sm� günaht�r”. � (5a) u:- S.

80

�o �avl-i z<r� ma�nen müf�r olma yüri ç�� a�ra va det �em��na sen çü perv*ne degülsin d*yir olma dilemezse% �aterden vech-i mužlim ay* ��l �ahQ� u müsteb�ir olma

dilü%den dü�me aslan pençesine dönüp hem-çün umru müstenfir olma �

10 dilerse% s*b�� olma� ol müferrid sa��n her *yifeyile bir olma idinüp �avl-i her bQ-dQni üccet� ki ta�lQdile sa��n k*fir olma na�Q at i�it in�*f eyle iy y*r �o istink*f� �o müstekbir olma a�Q�Q a� yol�nda terk-i c*n it bu s�rr� ser virürse% müžhir olma

35 �a��de der-na���at� • • / • • / • •

aç gözü% aç degüldür *�i rev* eylemek �ömri afletile heb* ve�bud< rabbeküm buyurmad� m��

� (9b) umru müstenfir (K.K. 74/50) “Ürkütülmü� yaban e�ekleri”. � (11a) idinüp:idinip M. � S’de 32a. M’de 25a.

81

ve�f�alü�l-�ayra dimedi mi �ü�*� göz �aba� �i�irüp nedür yatma� dün gün *l<�el��la ya sa%a �*leme dikdü% erikile �alem eyledü% her �açan ki terk-i hev*

5 asbiya�ll*h diyüben küllQ çevür imdi bu f*ni milke �af* žulmet-i k*libed �oy�lup t* a�dan iri�e n<r-� istin* �urtara renc-i ubb-� düny*dan mara�-� �alb ü r< a ola �if*

eyleyüp ref�-i bür�a� ill* h< göstere çün cem*l-i bQ-hem-t* bes rüs<m-� vüc<d� vehmi ayr žulmeti anda hQç �ala m� l*

10 ž*hir ü b*�nu% küd<r*t�n def� ide t* ki mevc-i ba r-� �af* �ulzüm-i n<ru% it tel*um�na zevra�� ar� ol fen*da fen* ž*hiri s*ir ola çün *yib b*�n� *�ir ola ž*hir t* külli yevmen mu it-i va det ide� hüve fQ �e�niden tel*umh* �

� (2a) ve�bud< rabbeküm (K.K. 22/77) “Rabbinize kulluk ediniz.” � (2b) ve�f�alü�l-�ayra (K.K. 22/77) “Hay�r yap�n�z.” � (13a) külli yevmen (K.K. 55/29) “Her gün”. � (13b) hüve fQ �e�n (K.K. 55/29) “O bir i�tedir”.

82

ne ��y*metdürür bu savet hay n*-geh*n ya bu a�ammetü�l- kübr*�

15 vard� elden çün i�tiy*r ma%a ne buyurursuz eyyühe�l-�ulem* anda ger men yitürmi�em apu%uz �a�l� ger tapa ya��� ola �eh* men ne ta�bQr idem men*m m�dur künte fQ afletin çü min h*�*� �o� tem*�* durur bu �<ri�-i ���� l*kin ol dem ki ola ke�f-i ��*

siz sel*met varu% a�Q�Qye �o% her ne iderse dost virdi r��*

36 �a��de der-na���at� • • / • • / • • old� i�ü% hemQ�e sehv ü �a* anu%içün gözü%i örtdi �*

�ümme ra��e �aleyhim env*r� pertevinden gör *�i var m� �iy*

� (14b) a�ammetü�l- kübr* (K.K. 79/34) “En büyük bela”. � (17b) künte fQ afletin min h*�* (K.K. 50/22) “Andolsun ki sen bundan gaflette idin” � S’de 33a. M’de 13a.

83

c*n u dildeki ol tecellQnü% n<r�dur kimde var�sa ta�v* anlar�sa% lis*n-� *lile �amu ežh*r� a�rece�l- mer�* �

5 c*n �ula�n� aç ki dir sebbi � her demi ism-i rabbike�l-a�l* � �ükrin it bi�l-udivvi ve�l-*s*l � ol il*hu% ki �addera fehed* �

nesem*t�ndan ire �urbu% bu �*�afe�ll*hü �adderahü ebeden �albi ��la çü ba ri t* mevv*c deprene mevc-i ba r-� r< -efz* vire ar�a çeküp çü gird-*ba bulas�n ol fen*da rev -� be�*

10 s*le * yanmad�n te�au�dan �ev� �*��nda �<d gibi a�* mütte�*-y� vi�*lde oturup kim dikipdür fir*z-� �ar�a liv* ����-� gülz*r-� bülbül-i z*rQ ulul�n istim*� eyle biy* ki mu ayyer olan� �u��*�u% t* bula ol nüv*da ber� ü nev*

� (4b) a�rece�l- mer�* (K.K. 87/4) “Ye�il otu bitirdi”. � (5a) sebbi (K.K. 87/1) “Tesbih et”. � (5b) ismi rabbike�l-a�l* (K.K. 87/1) “Rabinin o yüce ismini”. � (6a) bi�l-udivvi ve�l-*s*l (K.K. 24/1) “Sabah ak�am”. � (6b) �addera fehed* (K.K. 87/3) “Takdir etti ve yol gösterdi”.

84

ol i*�atda y*r leyl ü neh*r �ikr ü *�atda her �ab* u mes*

15 imti�al eyleyüp ev*mire di her ne ki a� buyurd� *menn* ictin*b eyleyüp nev*hQden �*li�an mu�li�*n di �adda�n* dir a�Q�Q a�ay��-� Qm*n leme�*t�y�la ki a��Q�n*

37 der-tev��d-i b�ri ta��l� ba�r-� remel-i müseddes� \ • \ \ / \ • \ \ / \ • \ \ / \ • \

emr anu%dur hem kem*l-i �udret anu% vir r��*

a%a yef�alu�llahü m* ye�* ya küm m* yürQdü�

ra meti *�*r�na *f*� u enfüsde anu% ��l nažar ki keyfe yu yi�l-ar�a ba�de mevtih* � vQr*n olm�� dillere oldur ay*t-� sermedQ �iddetinden zemherQri nefsü% eyleyüp reh* bitüren ezh*r-� env*r-� ya�Qn u ma�rifet dilde enh*r-� ikmet eyleyen c*rQ �ü�*

5 ol durur �*riflerü% �albin yen*bi�-i �ul<m � S’de 33b. M’de 13b. der-tev��d-i b�ri ta��l� ba�r-� remel-i müseddes: �a��de der-tev��d S. (1b) yef�alu�llahü m* ye�* (K.K. 3/40) “Allah diledi�ini yapar”, ya küm m* yürQdü (K.K. 5/1) “Diledi�i gibi hükmeder”. �(2b) keyfe yu yi�l-ar�a ba�de mevtih* (K.K. 30/50) “Ölümden sonra arz� nas�l diriltir?”.

85

eyleyen hem rav�*-y� n<r-� tecellQ zQ-se�* yüriden ol *fQt*b u encümi efl*kde� yaradan ol berr ü ba r u �ar� u kürsQ vü sem* var�d� bu cümle �*lem yoiken ol bQ-niy*z ne melek ne ins ü cin ne va � u mur*n-� hev* �amunu% r�žk�n viren ol p*di�*h-� bQ-zev*l� evveli bQ-ibtid*dur *�iri bQ-intih* külli �ey�en h*likün s�rr�n �ay*n idüp ��la� yine ol �ahh*r cümle �*lemi *�ir fen*

10 kime inküntüm tu ibb<ndan aç�lmad� �apu� virmedi yu bibkümu�llah me��ali a%a �iy*� ittib*��la abQbü% �er� yol�n varamaz ibtid*��la cahQm-i ab�a old� mübtel* buyurur l*-ta�ne< min-ra meti�ll*hü� kesme gil di va�fü �ann* rabben* va�firlen*� ol �efQ�ü�l-mü�nibQne dut a�Q�Q sen ümQ� ra meten li�l-�*lemQn m*c*�e ill* mu�af*

(6a) encümi:encimi S. (8a) viren:virelen S. (9a) külli �ey�en h*likün (K.K. 28/88) “Her �ey helak olucudur”. (10a) inküntüm tu ibb<n (K.K. 3/31) “E�er seviyorsan�z”. (10b) yu bibkümu�llah (K.K. 3/31) “Allah sizi sevsin”. me��ali:�u�lesi M. �(12a) l*-ta�ne< min-ra meti�ll*hü (K.K. 39/53) “Allah��n rahmetinden ümit kesmeyiniz”. (12b)� va�fü �ann* rabben* va�firlen* (K.K. 2/286) “Bizden günahlar�m�z� sil, ba���la, bizi yarl��a”.

86

38 müstez�d� • / • • / • • / •

• / •

hay fikr-i perQ�*n� �o her �*m u se erg*h gül-bang�la cehr*

gel derdile vü �����la �o� eyledüm all*h iy �*���-� mevl*

gerçi degülüz l*y�� anu% �ikrine c*num

bulmaa liy*�at yüz tevbe-i ma�b<lile yunma� gerek efv*h her la �ada zQr* hem gö%ül evin ar� utu% luf� ço anu% vardur hele ümQ� �ullar� tefa��ud ide �*yed ki �ehen�*h n*-g*h ire tenh*� hey bunca ne%e <l-� emel iy dil-i *fil u�lan a�i u�lan irer misin el �unduuna ömri çü �<t*h bir gör a�i c*na �

5 c*num nideyim seni gözü% açmadu% hQç bir gün sa%a da�� � �or�um bu gö%ül �ufteyiken mevt ire n*-g*h ��lmaya mu *b* �ol müdbir-i bi- *��laya sen diyesin ki aflet içinde dirlikde idemez ölümi hem ider ikr*h derd* vü dirQ*

� S’de 33a. M’de 26a. müstez�d:- S. � (3b) �ehen�*h:�ehin�*h M. � (4b) �ömri:�ömr M. � (5a) c*num:�*num M.

87

�öhret �o ne *fetdür ü man��b ya ne ma bes gizlü degül *�Q �izzet sa%a �uzz* gibidür c*h da�� ç*h gör sen de hevQd* senden ne dirQ ide a�Q�Q nesi var ya eksüklü �ulu%dur el-�abdü vem* fQ yedihi k*ne li-mevl*h budur ki temenn*� Qm*n� vü �ur�*n� r�z*%� vü li�*%� �izzü% a��yiçün r<�Q ��lup it �o% nefesinde a%a hem-r*h iy ayy u tüv*n*

39 �a��de der-na���at ba�r-� mücte� ta����a mef��ilün fe�il�tün mef��ilün fe�ilün � • � • � / • • � � / • � • � / • • �

niçe süriye seni hay �o bu çürük sevd* ne *fet ü ne bel*dur bu �öhret ü av*

a�a yönelmege mi �or seni dirQ dirQ meger ki *lib olupdur me abbet-i düny* dirQ seni �aceb hay ne va�t ider ��l* bu fikr-ü f*sid ü zer� u iy mür*yQ v*-veyl*�

(8b) el-�abdü vem* fQ yedihi k*ne li-mevl*h “Köle de elindekiler de efendisine (Hz. Allah�a) aittir.” � S’de 35a. M’de 29a. �a��de der-na���at ba�r-� mücte� ta����a mef��ilün fa�l�tün mef��ilün fe�ilün: �a��de der-na���at M. � (3b) fikr-ü:fikr-i M. u:- M.

88

dirQ �uvvet-i b*�n idemedü% *��l bu nefs elinde ki �aldu% zeb<n u bQ-perv*

5 dirQ n<r-� vil*yet e�i��as� gö%üle

o�unmad� ide sa%a ki ta�viyet ta�v* gö%ülde dadaa-� �izz ü c*h u �Q� ü �a�* gözü%de �*b demi virdi �ub u va�t-i �i�* ki *�at�nda a�u% bi�l-udivvi ve�l-*�*l � olup ideydü% a%a her nefesde amd ü �en* ne yüz aard�bilesin i�ü%de yo� *��l ki pQ�e old� hemQ�e sa%a bu zer� u riy* iri�e �eyb ü herem gide �unfuv*n-� �eb*b� ne dest-gQr ola �uvvet ne �ömri ��la vef*

10 dirQ or� �ul olma� miyesser olmad� m� �

�u demden ö% ki ��la �addi r<zig*r dü-t* bilürsine hay efendi ne gözü% açmazs�n ki var durur �amumuzu% yol�nda mevt ü fen* kerem ��l eyle nedem va�tidür �en*�at� �o ki �*yed ide �ef*�at �efQ�-i r<z-� cez*

degülmiseydi �a*-p<� luf� sett*ru% olur�du% �o mel*met bu �al�a iy rüsv* �o zer� u hQle-i �a�*n v*dQ-i �ev�a dü�üp yügüri�elüm dost dQn-i bQ-ser-ü-p*

15 niçe ki �ömri ola �*���a gerekdür ki

� (7a) bi�l-udivvi ve�l-*s*l (K.K. 24/1) “Sabah ak�am”. � (9ab) M’de 10. beyit. � (10ab) M’de 9. beyit.

89

yüzinü% üstine her dem yile çü b*d-� �ab* al ele zemzeme-i ve��kirü�sme rabbikde � �ur* Q-i ve tebbete�l-ileyhi tebtQl* � ki s*�Q-i ve se�*hüm vi�*li �ürbinden �

bu �a�l u gö%ül ola mest-i c*n-fi�*n ebed* gel imdi na�ra-zen*n b<s�t*n-� vecd içre �o� eyle �ev�-� sem*�� serv-i b*-� �af* ki old� ulule gülz*r-� b*�na yine ���� çü ��ld� bülbül-i c*n� a�Q�Q �o�-g<y*

40 va�f-� ��l der-���ib-dil�n der-tel��um-� l�-me�abbetu�llah�

• /• /• /•

yine bu zevra�-� �a�l� gö%ülden c<� iden dery*

virür ar�a ki �<nQndür bu emv*c u tel*umh*

bu mevc-i *te�Qn içre ya��l yan derd-i dQn içre � gerek �alb-i azQn içre ki �ey� olmaya cüz mevl* gö%ül mevcine dü� ar� ol vur *te� varl�a ber� ol ol�n va detde dön �ar� ol yine göster ru�-� zQb* tam*m ol ba ri n<� eyler neheng*s* �ur<� eyler

� (16a) ve��kirü�sme rabbik (K.K. 73/8) “Rabbinin ismini an”. � (16b) ve tebbete�l-ileyhi tebtQl* (K.K. 73/8) “Yaln�z o�na yönel”. � (17a) ve sa�*hüm (K.K. 76/8) “Ve onlara içirdi”. � S’de 35b. M’de 14a. va�f-� ��l der-���ib-dil�n der-tel�tum l�-me�abbetu�llah:- S. � (2a) derd-i:derd-ü S.

90

gö%ül g*hQ ki c<� eyler olur ol dem bir ecderh*

5 çün ol sara�� n<� eyler gözin ol yüze u� eyler hez*r*n �a�l� yo� eyler olup bir �em�-� r< -efz* gehQ bir �erreden kemdür �an olur ma v-� �eb-nemdür gehQ �ur�Qd-i �*lemdür cem*lile cih*n-*r* bu yil mi od m� topra� m� y*-�od men�<ri mi ra� m� bu dery* m� ya zevra� m� ki �o� seyr ider u� bQ-p* gö%ül *lindedür ayr*n bu fehm ü �a�l u cism ü c*n nice fehm ol�na iy c*n degüldür s�rr� çün pey�*�

a�Q�Q �����la ol mest yuyup c*n u cih*ndan dest yüz urup topraa ol pest bu dQn yol�nda çün abr*

41 der-na���at ba�r-� recez� • / • / • / • *v*reler *v*reler gelü% gelü% ����a �al* dil �aste vü bQ-ç*reler gelü% gelü% ����a �al*

*v*re niçe �alas�z urbetde ma c<b olas�z t* c*nda y*r� bulas�z gelü% gelü% ����a �al* va�ll*hu yed�< c*m�n� alu% sürü% dil k*m�n� � �o% bu �al*y�� d*m�n� gelü% gelü% ����a �al* t* n<r-� yehdQ men ye�*� gö%üle a�dan iri�e �

� (8b) pey�*:peyd* M. � S’de 36a. M’de 28b. � (3a) va�ll*hu yed�< (K.K. 2/221) “Allah ça��r�yor”.

91

y*rdan �ra olma� ni�e gelü% gelü% ����a �al* 5 endQ�e boyn�n buralum dQd*ra �ar�u uralum

�*h�la �i�ret sürelüm gelü% gelü% ����a �al* fev�-� felekde varalum biz çetr-i �*hQ �uralum hem abl-� �*�Q uralum gelü% gelü% ����a �al* s<d eylemez yar�n nedem erlik demidür dem-be-dem c*n far��na ba�up �adem gelü% gelü% ����a �al* gönildi gider k*rüb*n balad� ma mil saruban c*n u gö%ül old� rev*n gelü% gelü% ����a �al* hay �o% bu süflQ menzili terk eyle% ol amgQn dili �ulvide utu% ma fili gelü% gelü% ����a �al*

10 ger oldu%uzsa ehl-i dQn *��l idü% n<r-� ya�Qn hay ni�e girür kibr ü kQn gelü% gelü% ����a �al* ���� od� nefse �am� olur c*nda gö%ülde �em� olur hem n<r-� cem�e�l-cem� olur gelü% gelü% ����a �al* ����dur ere gö%ül gözi ���� old� gören ol yüzi ���� iledür a%a bizi gelü% gelü% ����a �al* oldu% a�Q�Q ����a �ul ger ider olursa �ab<l �ükr*ne virüp c*n gö%ül gelü% gelü% ����a �al*

� (4a) yehdQ men ye�* (K.K. 2/142) “Diledi�ini do�ru yola eri�tirir”.

92

42 mersiye-i �al�l baba ravva�a�ll�hü r��a� • /• /• /• dirQ* sen de mi itdü% göç sul*n �alQl baba � ki �*���lar içinde bir �ehidü% c*n �alQl baba �ara günlüler üstine dirQ odlar m� yadurdu%� ki �*���laru% itmi�sin yüregin �an �alQl baba seni *h uram�� atm�� dirQ ol seyl c*n a�up niçe i�ikleri itmi�dür ol vQr*n �alQl baba

�an� çün �em�� �*���lar içinde n<r �açduu% �an� ol �o bet ol cem�iyyet-i i�v*n �alQl baba

5 �an� çün �<d ���� içre yanup ol c*n me�*m�n� mu�aar ��lduu% ser-mest olup ayr*n �alQl baba �eref bulm��d� �*���lar senü% n<r-� u�<ru%dan dirQ* t*rum*r itmi� irip icr*n �alQl baba adu% dillerde �alm�� y*d fi*n �ad *h u �ad fery*d ki irürmi� sa%a tQr-i ecel peyk*n �alQl baba iy niçe �arnlar geçmek gerek t* bir kem*l ehli ki �*ha ne götürüp ba� süre devr*n �alQl baba

erenler �adrini l*kin bilenler �anda bul�nur ne v*��f ola bu s�rra ki her n*-d*n �alQl baba

10 bugün �a -� ric*l old� dirQ* �*li vü n*zil olupdur �al� aras�nda �amu yik-s*n �alQl baba

� S’de 36b. M’de 29b. mersiye-i �al�l baba ravva�a�ll�hü r��a: mersiye-i �al�l baba S. � (1a) göç:göçi M. � (2a) seyl:seyl-i M.

93

çü sen gül gibi ç*k itdü% �aba dosta gönilmi�sin idelüm biz da�� bülbül gibi ef*n �alQl baba cigerler ar�-� �<n olsun cih*n ef*n�la olsun nider ya dirligi ölsün olup �urb*n �alQl baba yitüren kimse sen �*h� �oya m� nevha vü *h� da�� �ömr nice olmasun ki ol �and*n �alQl baba �afa� çün çi�mi �an döksün felek m*tem on�n geysün ol�ndu% seyr iderken çün çü meh-t*b*n �alQl baba

15 ne yanar ya��lur göyner göre �em�� eridüp ten

meger �ev�u% yüregindedürür penh*n �alQl baba

rev*n itsün gözi ya��n dögüp hem a�lara ba��n � �ular bu derd ü für�atdan olup giry*n � alQl baba

a�Q�Q c*n�na yavla� e�er ��ld� fir*�u% u� velQ cüz �abr bu derde nedür derm*n �alQl baba �an� ol c*n� dery* n<� idüp bu �uret r<-p<� � velQ ma�nQ cih*n�nda iy ba r ü k*n �alQl baba çü ��ldu% *�iyanu%dan riy*�-� cennete perv*z cih*nu% ide a� me�v*% ki pür-ufr*n �alQl baba

� (16a) dögüp:dögip M. � (18a) n<�:c<� M.

94

43 ��fiyetü�l-b�-� �a��de-i rum�z der-bey�n-� ��l�at-� ��lem ve men�e�-i me�abbetu�ll�h� • / • / • / • bir gice kim r<z-� cih*n zülfü%den olm��d� çü �eb ne ism-i *lib var�d� anda ne bu resm-i aleb �öyle cih*n-� pQç pQç ma�fQyidi bu hQç hQç t* kim ne ism olm���d� me�k<r andan ne la�ab �ayn-� �ademde ar��d� ger �ar� eger bu arb�d� ne üzn göstermi�idi �<ret ne bu �Q� u arab � üsnü% nig*rist*n� çün bir celve ��ld� özine y*-rab ne ayretdür bizi kim ar�a virdi iy �aceb

5 ol celveden �alm�� durur ba�da bu sevd* vü cün<n�

ol �iveden �alm�� durur dil rav�as�nda ubb-� ab ol celveden irmi�dürür a�y*n u ekv*na žuh<r � ol �Qveden virmi�dürür merd*na bu el*f� rab ol celvedendür dil-ber* c*numda ����undan civ* ol �Qvedendür hem �eh* gö%lümde derdü%den va�ab dü�di �ay*l-i n*r-� n<r ol celveden gö%üllere yolda ic*b u ke�fine c*nlaru% ol old� sebeb ol n<rdandur �u�le-i nebQ vü dQn-i a� ol n*rdandur ce�ve-i �rm*n-� c*n-� b<-leheb�

� S’de 37b. M’de 30b. �afiyetü�l-b�-y� �a��de-i rum�z der-bey�n-� ��l�at-� ��lem ve men�e�-i me�abbetu�ll�h: �a��de der-rum�z der-bey�n-� ��l�at-� ��lem ve men�e�-i me�abbetu�ll�h ve ��fiyetü�l-b� S. � (3b) �i�: �i�-i M. � (5ab) M’de 6. beyit. � (6ab) M’de 5. beyit.

95

10 ol n<rdandur ce�be-i innQ ena�ll*hü m<siye �

ol n*rdandur ce�ve-i nQr*n-� üsr*n-� veteb ol n<rdandur lem�a-� env*r-� fa�r u hem fen* ol n*rdandur �a�ye-i �a�m u ased �r��la teb sedd ü ud<d-� �er�i sen y��ma ki müstevlQ olur ye�c<c-i me�c<c-� hev* gö%lüme min külli adab� terk it hev*-y� nefsi t* olmaya yirü% h*viye kim büt-perest olan ki�i olur cehennemde a�ab zinh*r �er� *d*b�n� eyle ri�*yet gey sa��n ki her sa�*detden �alur ma r<m anda bQ-edeb

15 gö%ül mül*kQ ol�ca� za f-� ��f*t-� nefsile ki seyf-i �ikru�ll*h�la arb u ��t*l itme hereb eyle �im*ret b*�nu% bad*d�n iy �ayy*r sen t* ki vücudu% ba�ras� ma�nQden ola pür-ruab

nefsü%e �ul olup dime her bir �asQse küsbe-dQn bir lo�mayiçün niçe bir yalvaras�n ki dey hileb ger ehl-i dilsin r< a vir r* at u�<r�la demi bu nefs-i �<miçün niçe niçe çekersin sen ta�ab � afletden aç�lmaz gözü% �öyle ki ne aydur ne gün üstündeki bilemedü% �a�b*n m�dur y*-�od receb

20 *�ir demi un�tma�l niçe tic*ret fikreti geh �*m met*�� a���s� fikrindesin g*hQ aleb

� (9b) n*rdandur: n*rdan M. � (10a) innQ ena�ll*hü (K.K. 20/14) “Ku�kusuz ben Allah�m”. � (12b) min külli adab (K.K. 21/96) “Her dere ve tepeden bo�an�rlar”. � (18b) bu:bir M.

96

b*�l ta�avvurlarda sen �ömri düketdü% �öyle kim kimseleri eylemesün sencileyin her-giz çalap

bu �*h-� türkist*n irüp çetr urd� vü tildi çer*� �ol bir semenz*r� ki hep utm���d� �ayl-i �arab t* derd-i �<n�ndan gö%ül c*n �ev��n alm��dur a%a olm�� durur dil-ber am� �*dQ-i �*lemden e ab t* la�l-i siyr-*bunda c*n ma v eylemi�üz çün ser*b �al�-� cih*n �alm�� durur hem te�ne-dil �u�k-leb

25 biz mest idük söyletmedin da�� �ar*b*t ad� hQç ne �<r u tQre var�d� ne yarad�lm��d� �ineb can ki me abbetde yanar ten žulmetinden �urt�lur i�itmedü% mi kimiya kim ba��r� ��lur �eheb gördük i�itdük ki odun yanup ��zar�ca� tam*m ad od eydilür gider andan heman ism-i aab bu �ar-� ebced �*���u% lev �nda yaz�lm�� degül olmad� �*��� kimseye �*lemde a�l u cedd ü eb kesdi a�Q�Q nisbetin c*n u cih*ndan ���� eri bQ-�Q� olanlar �����la ne �Q� bilür ne neseb

30 elden �oma kesb idegör bu derdi sen ta�v*y�la

gerçi ar*r*t-� gö%ül ����u% degüldür mükteseb

olam diyenler i�tiy*r elden �oyuban i�tiy*r dünya kel*m�n terk idüp bu sözi ��lsun münte�ab

� (22a) irüp:irip S.

97

44 der-na���at ve rum�z der-mer�tib-i sül�k ba�r-� mütek�rib fe��lün fe��lün fe��lün fe��lün� • /• /• /• neçünsin bu deyre �aceb sen çü r*hib ne dinü% sel*met ne *��l me*lib bu sa�y-� teb*h� her ehl-i ba�Qret bilürler ne resme �al�bs�n ki �*y�b çeker çün zeb*nQ bu ab�u% cahQme dirQ* seni u� ur�ban kel*lib kil*b-� tehevvür etü%i çeker geh bu ayy*t-� ��du% irür geh �a�*rib�

5 �ehQ�u% zefQru% bu �a�r�n sa�Qru% utupdur sen anda ol�ps�n ki *yib � ne l*f-� te�eyyu� idersin degülsin ne �*rif ne �*bid ne z*hid ne *lib ne zehrü% saçars�n yalans�n y�lans�n �an� di bir i�ü% arQ�a mün*sib bu düny* am�ndan olurs�n amu% yo�� irerse ki dQne hez*r*n me�*yib bilinmez �aceb sen ne milletsin i gül ki cümle i�ü%dür �il*f-� me�*hib

� S’de 38b. M’de 31b.� der-na���at ve rum�z der-mer�tib-i sül�k ba�r-� mütek�rib fe��lün fe��lün fe��lün fe��lün: der-na���at ve rum�z der-mer�tib-i sül�k S. � (4b) irür:urur M. � (5b) *yib: *yit S. � (8a) am�ndan: am�ndun S.

98

10 bu r< -� laQfi neye �al idipsin� bu nefs-i �abQse olaldan mu�* ib hev*dur hev*ndan çü mü�ta� �ra ol� ki �izzet bulas�n ber-a�l* mer*tib

ki �a�l ejdeh*nu% gözine zümürrüd� ola ����� canda gö%ülde çü *lib

�o elden �o tekye idinme bu m*r� ki m<sQye ola �as* geh me�*rib iy r< -� cih*nu% bu ar� u sem*nu% çer*� i y< u nüc<m-� sev*��b �

15 me�*r�� çü �*lQ ola ��l münevver me*ribden ol dem getürüp kev*kib met*rib bu �a�-� men*zil idenler� bulur ne mül*z�m ki gözler men*��b bu süflQ mer*ti� �od� u� yolu%dan ki derdü% zev*lü% hemQ�e rev*tib

gör ol n<r-� �udsi ser-*-ser göz olup felekve� sen olma hele Qn-� l*zib teferrüc idenler bu ba ri ki mevce gele ço� görürler �ac*yib ar*yib

20 �ara%u gice geh oar �ol �amerden �

ne dün var ne gün var i�it geh �ac*yib�

� (10ab) S’de kenarda. � (11ab) S’de kenarda. � (12a) ejdeh*nu%: ejh*nu% S. � (14b) nüc<m-�: nüc<m u M. � (16ab) M’de kenarda. � (20a) gice: gece M.

99

lev*mi� ki lem�*n ider geh av*li� bu n<r-� tecellQ olur geh mev*hib �a*-y� il*hQ �ula bQ-teb*hQ� deger çün iri�ür a%a luf-� v*hib çü �ur�*n ipine yap��d� anu%çün olupdur �üy<�a bu �*lQ men*��b hele bir gö%ül sen ümQ�ü%de kesme� bu luf u �a*ya ol imdi mur*��b

25 bu ����-� a�Q�Q irene �amu �Qd bu r<z u �eb olur ki �adr u re*yib

45 der-na���at ve rum�z ba�r-� remel-i müseddes f��il�tün f��il�tün f��il�t� • / • / • b*d m� *te� misin ya �*k ü *b bir götür zQb* cem*lü%den ni�*b ç�� bu žulmetden cih*na �u�le vir ayf ola �alma� sa%a zQr-i se *b abs-� žulm*nQ sa%a l*y�� degül çün cih*n-� c*nda oldu% *fit*b

� (20b) i�it: i�id M. � (22a) teb*hQ: ten*hQ M. � (24a) ümQ�ü%den: ümQdü%den M. � S’de 39b. M’de 32b. der-na���at ve rum�z ba�r-� remel-i müseddes f��il�tün f��il�tün f��il�t: �a��de der-ve rum�z S.

100

sen ni�*b açdu% �amu encüm yüzin gizledi atta tev*ret bi�l- ic*b �

5 lQki bu ayr-� cem*l-i ž*ta s�r l* u ibbu�l- *filQn eydür cev*b�

gel zeb<r-� ����a **z it senü% s�rr-� ikmetde bugün fa�la�l- ��*b bu ledünnQ remzi dilde söyleden oldur ol kim �indehü ümmü�l- kit*b � a�d� c<�u%dan �ud<r��-r r*siy*t � old� �v*nu%dan cif*n�n ke�l- cev*b� na�t� lufu% dil-für<z it çün �amer neft-i �ahru% dQv-s<z it çün �ih*b

10 nice �an dökmeye göz hem-çün �ade sen gö%ülden c<� idersin çün �ar*b iy çir*efr<z-� çi�m-i c*n u dil eyledi ����u% meni mest ü �ar*b

c*numa od urd� ber�-� al�atu% yüregüm anu%çün olm��dur keb*b

ney gibi barum delindi derdile yanay�m i%leyeyim hem-çün reb*b

�atem-i s�rr-� süleym*n buld� çün

� �(4b) tev*ret bi�l- ic*b (K.K. 38/32) “Toz perdesi alt�nda kayboldular”. � (5b) l* u ibbu�l- *filQn (K.K. 6/76) “Ben kaybolanlar� sevmem”. � (7b) �indehü ümmü�l-kit*b (K.K. 13/39) “Kitaplar�n anas� (Levh-i Mahfuz) O�nun kat�ndad�r”. � (8a) �udur��r-r*siy*t (K.K. 34/13) “Ta��nmas� güç kazanlar”. � (8b) cif*n�n ke�l- cev*b (K.K. 34/13) “Havuzlara benzer çanaklar”. �v*nu%dan: �<nu%dan M.

101

bes muQ� olma� gerek her �ey� u �*b 15 olma �*sQ emre çün buyurd� a�� men yü�� minhüm nü��hü min �a�*b�

�*h i�iginde yüzin �*k itmeyen eydiser y* leytenQ küntü tür*b �

�*���u% n*r� cehennemden e�ed c*n�na old� �a�*b� i tic*b m*siv*dan gel rüc<� eyle ki a%a iresin yehdQ ileyhi men en*b � ����a ar� itdi a�Q�Q varl��n buld� <b* anda hem üsne me�*b �

20 dürr-i mekn<n gibi va�f-� *lü%e gözden u� e�k-i rev*n ider �it*b d<d-� dil ���� od�n� eyler bey*n sen eyit vall*hü a�lem bi��-�av*b

46 naž�re der-sükriyy�t� • / • / • biz ne cennet bilürüz ne �od �ev*b

� (15b) men yü�� minhüm nü��hü min �a�*b (K.K. 34/12) “Bunlar içinde buyurdu�umuzdan sapan olursa ona azaptan tatt�r�rd�k”. � (16b) y* leytenQ küntü tür*b (K.K. 78/40) “Ke�ke toprak olayd�m”. � (18b) yehdQ ileyhi men en*b (K.K. 13/27) “Kendine yönelenleri do�ru yola eri�tirir”. � (19b) üsne me�*b (K.K. 38/25) “Güzel dönü�”. � S’de 40b. M’de 33b.

102

����� bilürüz hem*n r*h-� �av*b biz ezel bezminden i�bu �*leme mest geldük giderüz mest ü �ar*b od� virdük yile topra� �uya ��la s*�Q bizi ar�-� �ar*b bize �ol �ekli ki göstermi�dür ol görmemi�dür dü�de da�� *fit*b

5 ���� erinü% ne yol�n urd� cahQm

ne olur yolda a%a cennet ic*b bize �*lemden cem*lü% besdürür var ni sensüzdür cih*n küllQ a�*b *fit*b-� ����u% i�r*�*t�na �a�l�la d*ni�dürür kemter se *b revna�-� a� *b-u meclisdür gö%ül geh keb*b olur geh i%ler çün reb*b gel ki l*-�aynün ra�at �v*n� olu � gör bu meclisde cif*nin ke�l-cev*b�

10 lQ-me�a�ll*h bezmidür ��maz yöri ne velQ vü ne �ad< ne �ey� u �*b ayr-� a� ��maz a�Q�Q anda ki p*sub*n �ühb ola derb*n *fit*b

� (9a) �van�:�<n� M. � (9b) cif*nin ke�l-cev*b (K.K. 34/13) “Havuzlara benzer çanaklar”.

103

47 naž�re der-sükriyy�t� • / • / • ���� yüz gösterdi hem-çün *fit*b yile vard� �a�l u d*ni� çün se *b biz fe-a bebtü meyinden �a�l u c*n olmad�n olm��du� mest ü �ar*b ar�a-� sükridük evvelden belQ ireli *l-i tecellQden ��*b ams-� �*t eyle vücudu% ma v ��l kim �üh<d-� �*ta varl��dur ic*b

5 hay �ay*l*tu%� l*t idinmegil

kimseyi sQr-*b ��lmad� ser*b mevc urayd� eriyüp cümle cih*n ba r gibi ger götüreydü% ni�*b � a% m� �eb-nem gibi ma v olursa c*n çün cem*lü% *fit*b� �ald� t*b va�l olur c*n*na her c*na ki irer � �u�le-i yehdQ ileyhi men en*b� *��l olm��dur a�Q�Q her füt<

� S’de 40b. M’de 34a. naž�re der-sükriyy�t: naž�re der-sükr S. � (6b) ba r: ba ri M. � (8a) va�l: va�l� M. Vezin bozuk. � (8b) yehdQ ileyhi men en*b (K.K. 13/27) “Kendine yönelenleri do�ru yola eri�tirir”.

104

a%a ki a�dan durur bu fet -i b*b 48 naž�re der-sükriyy�t� • / • / •

a�l� ��lm��dur bugün mest ü �ar*b ce�be-i yehdQ ileyhi men en*b � c*m-� s*�Q-i se�*hüm rabbehüm� ��ld� bu varl��lar� ar�-� �ar*b a�d� ol meyden �ud<r��-r r*siy*t � old� devr ider cif*nin ke�l-cev*b� na�ra-� hel min me�Qd urdu�ça c*n� na�le-i dil-s<z idervem çün reb*b

5 hay meger �ub -� ��y*metdür bugün s<r-� isr*fili ���� ider ��*b

kim nesQm-i �urb irip ol nef�*dan aym-� ayriyyet �oy�ld� çün se *b burc-� ferd*niyyet evcinden ulû� eyledi ol l*yez*l-i *fit*b

n<r-� �ayn itdi ta�ayyün žulmetin

� S’de 41a. M’de 34a. naž�re der-sükriyy�t: naž�re der-sükr S. � (1b) yehdQ ileyhi men en*b (K.K. 13/27) “Kendine yönelenleri do�ru yola eri�tirir”. � (2a) se�*hüm rabbehüm (K.K. 76/21) “Rableri onlar� suvard�”. � (3a) �ud<r��r-r*siy*t (K.K. 34/13) “Ta��nmas� güç kazanlar”. � (3b) cif*nin ke�l-cev*b (K.K. 34/13) “Havuzlara benzer çanaklar”. � (4a) hel min me�Qd (K.K. 50/30) “Daha yok mu?”.

105

ref� çün �ald� cem*linden ni�*b varl�u% ma v it a�Q�Q �����la yolda çün sensin sa%a yavla� ic*b 49 naž�re der-sü��l�t� • / • / • c*n ezel bezminde içdügi �ar*b eyledi �a�l� bugün mest ü �ar*b c*numa ol demde ���� urdu� od gör �aceb bu dem ��lur barum keb*b �od bizi ��lm��d� ser-mest-i elest ayret-i �ev�-i ��*b-� müstet*b

anda ne dil var�d� ne �*l u �Ql bes neyidi ol belQ diyen cev*b

5 ger bizümle hem-demidü%üz diyü% ki ne sem��la i�idürdük ��*b na�ra-� mest*n ne laf��la dinür anda ki bu arf u �avt olur ic*b

bes gören dil-ber cem*lin kim olur ref�ol�ca� çün bu varl��dur ni�*b ne dinür sen ne i�itdü% anladu% çün ver*�-� avr �a�l old� bu b*b

� S’de 41b. M’de 34b.

106

ma�rifet �ürbi �ül*l-i va�l olur d*ni�-i �a�l� bil anda sen ser*b

10 man�ku�-ayr� süleym*ndur bilen gül�en-i r*za lay��dur ur*b

ol�nur encüm gibi fehm-i �u�<l ���� yüz gösterdicek çün *fit*b te�ne dillerden bu me�reb gey tehQ ger sebQl içer gelen sa��*dan *b i��e bu demden u�<r ehli alur �od i�itmi�sin a�Q men *be �*b uy�udan sen görmedü% göz açuban r<�eni-i *fit*b-� �a�r-t*b

15 ��lma da�v*-y� ba�Qret anca kim gözlerü%de ola nerges gibi �*b

virür evr*��n yile bu defterü% gül çü bülbülden utar remz-i �av*b ar�-� �<n eyle a�Q�Q l*leve�

derdile gö%ül i%ile çün reb*b ce�be-i a� irmedin �opmaz alep dil �açan ider bil*-�ev� ���r*b

107

50 rum�z der-na�t-� ���ib-dil�n� • / • / • bQ-ser ü p* yügri�ürler r<z u �eb dilde *te� elde c*n c*nda aleb cümle s*kinligi cünbi�de çü ba r cümle s*yirligi bQ-me�y ü ta�ab varmad�n seyr*n iderler �*lemi yirlerinde otururken b*-edeb gözleri gö%ülleridür anlaru% c*nlar� a� ����� zQ-�avm-i �aceb

5 �eh-per-i cibrili ce�be eylemi�

perlerin l*h<t evcinde çalap �alleme�l- ins*n� m*lem ya�lemü% � s�rr�n� ke�f itmi� ��r* bismirab� anlara ayb� �eh*det ��lmaa l*-cerem pert*v-� a�dur bil sebeb mu kem eyleyen der ü dQv*r�n� b*u% eyledi pür-enb*r-� �ineb �*�-� terde �od biter sQb ü en*r kim görüpdür mQve virdügin aab

10 ar�-� �ahb*-y� tecellQ te�ne-dil

cümle dery*-c<� l*kin �u�k-leb

� S’de 42a. M’de 35b. � (6a) �alleme�l- ins*nQ m*lem ya�lem (K.K. 96/5) “�nsana bilmedi�ini ö�retti”. � (6b) ��r* bismirab (K.K. 96/1) “Rabbinin ad�yla oku”.

108

ayret-i ���� olur anlarda sefeh ayret-i dQn olur anlarda a�ab türreh*t eydürlerise �errece dillerinde yo� durur bu �al�a seb anlaru% ba rinde �ulzüm �aredür anlaru% �ehrinde bir evdür aleb gizliyüken evde a�ra görinür kim bular evden �od itmi�dür hereb �

15 ol ne meh-r< r<midür ki �u�lesi gösterür geh g*h sQm*-y� �arab kimdürür ol pQr kim �fliyiken atanu% andan vüc<da geldi eb �<mi-i ink*rdan tebbet yed* � �ülli olm��dur pel*s-� b< leheb

tebbe m*an* çü �anhü m*lühü �

dir ne a��� ayr-� �irf*n m*keseb � evliy*dan i�ti�*d-� p*kile sen nažar �rma a�Q�Q r<z u �eb

� (14b) bular: bulur S. � (17a) tebbet yed* (K.K. 111/1) “Elleri kurusun”. � (18a) tebbe m* an* (K.K. 111/1) “Kurudu, fayda vermedi”. �anhü m*lühü (K.K. 111/2) “Mal� ona”. � (18b) m*keseb (K.K. 111/2) “Kazand��� �ey”.

109

51 der-na���at ba�r-� mu�ri�� • / • • / • • / •

arb-� fen*da ger ide bu varl�u% ur<b env*r-� v*rid*t�la setr ola her �uy<b �alma� ic*b-� nefsile can abn ola �ažQm olma� �a�*b-� tende gö%ül �ayb ola vüc<b ten ažž� �apular�n� baladuu%ca sen ra met az*yininden aça üstü%e durup

ol p*di�eh ki old� esQr-i me abbeti bu �a�l u c*n ����� girift*r�dur �ul<b

5 dirlik heb*dur ansuz u varl�� �amu �a*

n<r-� tecelliy*t�y�la k*�ifü�l-kür<b� ma v�la �afv ide bu varl�� gün*h�n� ol luf ayas� durur a�Q *firü��-�ün<b ayretde �ala �a�l ögüni dirmeye da�� gösterde çün ar*yibin ol �u�lede �uy<b �*�il degül bu va���a-� *l-i �*b uyan aç gözü%i ki göstere r<y�na r*-y� �<b dil ki a�Q�Q �����ladur r<�in* anu% olmaz ya�Qn-i �*yibe-i reybile me�<b

� Sde 43a. M’de 36a. der-na���at ba�r-� mu�ri�: der-na���at S. � (5b) tecelliy*t�y�la: tecelliy*t idüp ol M.

110

52 der-meemmet-i düny� ve �er�-� �meden �ay�l ve ma���� ez-der�çe-i melek�t ba�r-� mücte�� • • / • • / • • / • • ne bir ��l�la a��ldu% bu ri�ti �anup �<b ne �i�vesine �ap�ldu% anu% ya çün mec�<b

ne varl��na sevindü% seversin an� �aceb gör *�i bir nedür ol gör degülise ma�y<b sitQze-r<y u sitemk*redür cef*-pQ�e

ki nQ�iledürür anu% bu cümle n<�-� me�<b ne ba��Q� eylerise bu �asQsi ab�-� cih*n tam*m virmedin elden yine çeker mevh<b

5 ümQ� b*� yimi�in ki dirmedin a�ra ç��ara yine seni ol zQ-bed-terQn �uy<b �ara%u gö%li evinden her *rz<mendü% güne� gibi ki ide ol ul<� va�t-i ur<b

�ay*li n*-geh irip v*rid*t-� aybQden lis*n-� *lile eydür gö%üle iy ma c<b mu�Qm-i �alvet-i �udsem celQs-i ehl-i u�<r nedQm-i meclis-i ünsem enQs-i ehl-i �ul<b

aç imdi c*n gözini ba� cem*l-i c*n*na ki çehresindedürür *yet-i vef* mekt<b

10 ki secde bQ-ser ide ol yüzi gören n*-g*h çü i�tiy*r ola elden varup �amu mesl<b

ki ar�-� ayret ol�ban mu�arrabQn anda

� S’de 43b. M’de 36b.

111

yemQni bilmeye �an�� �im*l �anda cen<b anu% a�� ki yine ayb-� b*rig*h�ndan getürdi urbete �af �af müs*fir*n-� uy<b �ar<s-� b* i�iginden anu% zihQ �udret müka al itdi �uy<n u mu�aar itdi cüy<b

ne �albi ki ide r<�en �ay*l-i y*r gelüp ki göstere a%a n*-geh �em*yil-i merg<b

15 �u resme ����� ider ol gö%ülde mu kem ki �ur<�-� c*nda olur �an vid*d�la ma �<b olur çü ayret-i ���� ol gö%ülde *lib bil ��red zeb<n olup olur �a�l hem mal<b a�Q�Q �����la iste �af*-y� b*�n� bul sen oldu�nca ma�*mu% bu �ayme-i man�<b 53 der-bey�n-� el��f-� tecelliy�t-� il�h� ve env�r-� lev�mi� ve tav�li� ve v�rid�t-� �ayb� � • / • / • / • perde olmasun sa%a aç bir gözü%i �urd u �*b ref� ider �urb-� nesQmi gör ic*b� çün se *b c*na luf-� *fit*b� s*yesi dü�di meger ki oar dil ma�r���ndan �ad hez*r*n *fit*b

n<r n<ra ar� olur ref� old� žulmet perdesi

� S’de 44a. M’de 37a. der-bey�n-� el��f-� tecelliy�t-� il�h� ve env�r-� lev�mi� ve tav�li� ve v�rid�t-� �ayb�: der-el��f-� tecelliy�t-� il�h� ve env�r-� lev�mi� ve tav�li� ve v�rid�t-� �ayb� S.

112

revzen-i mi��atdan n<run �al* n<r açd� b*b�� unžur<n* na�tebis min n<riküm �imdiden eyle� indi çün devlet güni att* tev*ret bi�l- ic*b�

5 �anda m* ferr*tü fQ cenbi�ll*h ol dem f*yide� ��la ger yüz diyesin y* asret* yevme�l- is*b� olmaya her-giz ned*met eylemekden f*yide anda ki eydinile y* leytenQ küntü tür*b� bil �a�*s�ndan ca Qmü% old� bu�diyyet elQm *te�-i d<za�dan a��ab hem �a�*b-� i tic*b �a�yetile utmad�n �ahve-i ye�vi�l-vücuh asretile içmedin c*n cur�a-� bi�se��-�ar*b

cezbe-i innQ ena�ll*hudan bu c*m-� m<sQyi �

çek ki bu avra ola t* <r hem mest ü �ar*b

10 sen �u meclisden ki �<t-� r< olur r< u�l-�uds dir �en* r< *niler <b* lehüm usne me�*b� �aynadup yine bu �<ri�den �ud<r��r-r*siy*t � toldur ol �<n-� keremden �ad cif*n�n ke�l- cev*b � mestQ-i ���� eyle *��l t* ki ilte a�rete

�� (3b) n<run �al* n<r (K.K. 24/35) “Nur üzerine nurdur”. � (4a) unžur<n* na�tebis min n<riküm (K.K. 38/32) “Toz perdesi alt�nda kaybolduklar� zaman” � (4b) att* tev*ret bi�l- ic*b (K.K. 57/13) “Bekleyiniz nurunuzdan iktibas edelim”. � (5a) m* ferr*tü fQ cenbi�ll*h (K.K. 39/56) “Allah�a kar�� a��r� gitmemden ötürü”. � (5b) y* asret* (K.K. 39/56) “Yaz�klar olsun”. � (6b) y* leytenQ küntü tür*b (K.K. 78/40) “Ke�ke toprak olsayd�m”. (9a) innQ ena�ll*hu (K.K. 20/14) “Ku�kusuz ben Allah�m”. �(10b) <b* lehüm usne me�*b (K.K. 13/29) “Onlara müjdeler olsun ne güzel müjde yeri”. � (11a) �udur��r-r*siy*t (K.K. 34/13) “Ta��nmas� güç kazanlar”. � (11b) cif*n�n ke�l- cev*b (K.K. 34/13) “Havuzlara benzer çanaklar”.

113

c*n� ce�b-i �eh-per-i yehdQ ileyhi men en*b � ar� iden c*n�n a�Q�Q bu a�*y�� n<r�na ���� erinü% oldur ol kim �indehü ümmü�l- kit*b� 54 der-na�t-� ikru�ll�h ve va�f-� ��l-i tev�cüd ve vecd-i ba�r-� mücte�� • • / • • / • • / • •

�o�* ki meclis-i �ikre ol�na cem� a� *b

ki vecd ü *letile t* �af* ide a b*b mu�aar ola hava hem ki �aff-� ecni adan mel*yik eyde helimm< biri birine ��*b� �u resmile vire �em�-� �af* �ul<ba �iy* ki �acletinden anu% yüz ya�ura yüz meh-t*b �al*y�� ide du�* ayyeba�ll*hü enf*sek� mel*yik o��ya <b* lehüm usne me�*b �

5 te�evvu��la ki �afr*�ü f*��un levnQ � tev*cüdile kimi �arra r*ki�*n ve en*b �

�(12b) yehdQ ileyhi men en*b (K.K. 13/27) “Kendine yönelenleri do�ru yola eri�tirir”. � (13b) �indehü ümmü�l-kit*b (K.K. 13/39) “Kitaplar�n anas� (Levh-i Mahfuz) O�nun kat�ndad�r”. � S’de 44b. M’de 37b. � (2b) helimm<: helümm< S � (4a) ayyeba�ll*hü enf*sek � (4b) <b* lehüm usne me�*b (K.K. 13/29) “Onlara müjdeler olsun ne güzel müjde yeri”. � (5a) �afr*�ü f*��un levnQ (K.K. 2/69) “Rengi parlak sar�”.

114

iri�e çün e�ire tef�e�irru minhü cül<d � nite ki ref� ide c*ndan hem*n demde ic*b nesQm-i �urb iri�üp c*n me�*m�na getüre bu cismi ra��a çü gerd-i icti�*b-� ay� u as*b

ra Q� vecdile ol dem ki c*m-� va detden

kimisi mest ide c*n� kimisi �a�l� �ar*b kime sev*�Q-i esm* �adeh virüp kimisin bu c*m-� l*m-� cel*li hem ide ar�-� �ar*b

10 lis*n-� *lile eydür bu *let-i mest*n nid*-y� fa�tebir< minhü y* uli�l-elb*b � bu *le �*lile irmek mu *l zer��la hem umanu% old� ümQ�i be�Q�atin keser*b � içüp piy*lesini l*-y� nefy ü i�b*tu% hele bu mestQ-i tev Qdi iy gö%ül der-y*b

riy*seti vü riy*y� a�Q�Q dön a�a gel �o tevbe ��d��la it innehü hüve�t- tüv*b �

� (5b) �arra r*ki�*n ve en*b (K.K. 38/24) “E�ilerek secdeye kapand�, tevbe edip (bize) döndü”. � (6a) tef�e�irru minhü cül<d (K.K. 39/23) “Derileri ürperir”. � (10b) minhü: kenarda S. (11b) be�Q�atin keser*b (K.K. 24/39) “Düz arazide serap gibi”. �(13b) innehü hüve�t- tüv*b (K.K. 2/37) “Ku�kusuz O tevbeleri en çok kabul edendir”.

115

55 der-bey�n-� ��f�t-� ��rif�n � • / • / • / •

görmek isterse% nažar ��l dünyede *l-i �acQb a%a ki hem kendü �avmi aras�ndadur arQb kimse ne dilin bilür ne anu% a v*lin uyar �*��l u �*lQ vü n*žil kim bu s�rdadur lebQb �al� anu% �ayrul��dur a�Q�*t bilene derdini nab��n� dutup bilmedi anu% abQb kendüyi ger �or u kemter gösterür ol m<rdan b*ri�*t-� n<rdandur �Qrden likQ mehQb

5 ça�rur k<k< vü h<h< diye çünki fa�te gerçi �*m<��sa n*l*ndur velQ çün �andelQb yolda temme�l-fa�ru fehüva�ll*h s�rr�na vu�<f bi%de birine olur bu *libi a��u% na�Qb

l*t idinenlerden olma sen �ay*l*t� hele ��r�as� alt�nda zer��n hem ��lanlardan �alQb gör ledünnQ �ilmi var ta�limg*h-� a�rete ya%lu�u%� göstere t* ���� dersinde edQb �*be �avseyni evedn* s�rr�na ol mürtekib � sen gö%ül �ar��nda �o ger �ala minberde �aQb �

10 erligile bil fir*z-� �ar�a dikmege �alem meskenet olmak gerekdür meskine �alb-i münQb

� S’de 45a. M’de 38b. � (9a) �*be �avseyni evedn* (K.K. 53/9) “�ki yay aral��� kadar yahut daha da yak�n”. � (9b) minberde: menberde S.

116

bu rib*t-� köhneden r*h-� ��y*met z*d�n al cehd ��l tQz ol a�Q�Q va�t-i r� letdür �arQb 56 der-bey�n-� a�v�l-� r�zg�r ve mersiye-i seyyid �aydar ra�metu�ll�hu �aleyhi� • / • / • / •

eyledi bir bir r� let *h i�v*n-� dQn �aldu� arQb

bilemezüz kim nidevüz z*r u azQn �aldu� arQb dQn ��l�c�n urma�l�a göster �an� bir pehlev*n a��*nQ ola bQ-ara� ol rah-bQn �aldu� arQb bir �*lim-i �*mil �an� bir merd-i �* ib-dil �an� kim göstere or� yol� ol bQ-žanQn �aldu� arQb gör le�ker-i decc*l� gör her ya%adan eyler hüc<m y��maa din bünyad�n� açd� kemQm �aldu� arQb

5 diler �erQ�at seddini ye�c<c-� me�c<c-� hev* fet ide ifs*d�ndan it y*-rab emQn �aldu� arQb til�*-y� nefsinden mu��l ne dirse �all an� utar silk-i ib* at utd� �or ablü�l-metQn �aldu� arQb iy vah eger bir a� sözi söyleyesin yüz a�n irer her ya%adan ki �almad� a��a mu�Qn �aldu� arQb

kimisi ��r��n sa��nur kim man��b�ndan �avf idüp söyleyimez bilüriken a��-� ya�Qn �aldu� arQb

kimine dek ri�vet apar or� sözi dirken �ayar

� S’de 45b. M’de 38b.

117

�imdiki �al�u% bu durur *li hemQn �aldu� arQb

10 bil dQv-i deddür ne dede çevre dirilen �ar-gele eyle a�er anlar durur bi�se�l- �arQn �aldu� arQb� az günde çok dQn ser-veri �*lQ �od� ma�filleri �*lemdeyidi her biri merd-i güzQn �aldu� arQb �*�* ki seyyid aydaru% ya�d� fir*k� c*nlar� �anda bul�nur bir da�� anc�lay�n �aldu� arQb

din ulus� bir �*h�d� �*���lara hem-r*h�d�

gö%li ar� çün m* �d� bQ-kibr ü kQn �aldu� arQb perv*z-� �*lQ itmege ol p*-gü�*de dü�medin bu d*ma hem-çün mur� ki her d*ne-i çQn �aldu� arQb eydür a�Q�Q �u�le-i �er��la aç�l yolumuz fery*da ir ya ra meten li�l-�*lemQn �aldu� arQb 57 va�f-� ��l-i ehlu�ll�h der-�urbet � • / • • / • • / • bülbül gibi �aceb mi iderse fi*n arQb gözden ya ebr gibi olup dür-fi�*n arQb *v*re mülkden ola �*��� �ale�l-�u�u� ne �avm gösterür göze ne �*nüm*n arQb gerçi �ikeste dildür ü bQ-b*l u per arQ� utmad� bu cih*nda velQ *�iy*n arQb

� � (10b) bi�se�l- �arQn (K.K. 43/48) “Ne kötü arkada�”. � S’de 46a. M’de 43b.

118

yol�n ne b* balad� anu% ne b<s�t*n gö%lin ne once egledi ne güls�t*n arQb

5 çün �ömri bQ-�ar*r yo *r*m� r<z u �eb

tertQb-i tenden el yud� gider çü c*n arQb göz ya�� gibi old� rev*n çün o dürr-i p*k kim bile ��ymetini olur ba r ü k*n arQb ba�mad� dünye �izzetine �öhreti nider f*ri a%a ne mQr ü ged* vü ne c*n arQb �a�l�n mü�evve� itmedi �ayd-� ta�allu�*t �albin mülevve� itmedi m*l-� cih*n arQb bay�u� gibi çü �almad� �<ret �ar*b�na ma�nQ cih*n� seyrin ider çün rev*n arQb

10 seyr*ngehi anu% ki ola s�rr-� l*-mek*n

nitsün bu d*mgehde utup bes mek*n arQb yamalad� çü varl��n ol üsn-i bQ-ni�*n bes ��ld� terk-i �öhret ü n*m u ni�*n arQb kim a%laya dilin ne �ib*retde �er ide bu r*z-� ����� bes nide bilmez lis*n arQb �eb žulmetinden ba� nice �*lem für<z olur oldu�çün a�Q�Q meh-i *sum*n arQb

119

58 �a��de der-na���at� • / • • / • • / • a�dan yine gelü% ki �a* idelüm aleb olma� ol i�ikde ged* idelüm aleb �aks-i cem*li olmaa peyd* gö%ülde hem �alma% küd<retile �af* idelüm aleb �alma� niçe bu žulmet-i ab� içre teng-dil bes �*lem-i �üh<d� fez* idelüm aleb bu �ara%u gö%üllere virme ki r<�in* �em�-� ya�Qnden ki �iy* idelüm aleb

5 ����� yol�nda olmaa ma�t<l dil-berü%

yüz urup evliy*ya du�* idelüm aleb men baladum hel*kine cismü% gö%ül hele siz de gelü% fen*da fen* idelüm aleb meyd*n-� ibtil*da sürüp �ev� ra���n� merd*n gelü% �ik*r-� bel* idelüm aleb biz able-�or �<filerüz �<n-� aybdan ���� *te�ini r< a �d* idelüm aleb � dil ta�t�na bu n*r-� me abbet �üv*ž�nu% her dem tela�lu�Qni liv* idelüm aleb

10 le�kerke�-i am�na yol açu% ki s<-be-s<

�albe mu�alla ola dil* idelüm aleb düny* am�na va�tidür urmaa pü�t-ü p*

� S’de 47a. M’de 42a. � (8b) *te�ini: *ti�ini S.

120

niçe bu nefsiçün ya �n* idelüm aleb ne iltif*t salanat-� f*ni mülkede ne s*yeyi bu perr-i hüm* idelüm aleb� ne *te�-i asedde yanalum ne �r��la nefs-i *sQse cevr ü cef* idelüm aleb o� �o� ya��lalum yanalum derd-i �����la �albe ar*retile cef* idelüm aleb �

15 ne m*l u mülke meyl idelüm �imdiden girü ne �izzetüne c*h u �n* idelüm aleb ta sQn ü *ferQnine �al�u% ne g<� urup her �*miden ne medh ü �en* idelüm aleb �al�u% ne ni�metine diküp göz boyun egüp biz kimseden c<d u se�* idelüm aleb �ilmile dQn çir*�n� r<�en idenlerü% nu� �n� her �ab* u mes* idelüm aleb anarsa%uz a�Q�Q dir i�ü% ehemmini ta�v*y�la ki ����-� �ü�* idelüm aleb 59 der-�ar-� niy�z� • / • • / • • / •

� (12b) mülkede: milkede S. � (14b) cef*: civ* S. � S’de 47b. M’de 43b. der-�ar-� niy�z:der-rum�z M.

121

men böyle �aczile ne i�e yarayam �aceb yolu%da �acletile ki pür-p*reyem �aceb yitmez gücüm ü irmez elüm yavu varm��am� men bes seni neyile bulam arayam �aceb

saçum sa�alum a bir i�üm yo�dur i�de sa

bunu%la lufu%a ki gözi �arayam �aceb �anmaz �usal�um yine dil-te�ne �u�k-leb men ar�a ger bu �ulzüm-i ze��*rayam �aceb

5 menden ma%a ya��ns�n u �ra� menem sa%a �andaluu%� bilmezem *v*reyem �aceb kendüme gelmedüm ögümi div�irüp dirQ � topra�da gör ki gül gibi �ad p*reyem �aceb gör men delü a�Q�Q bugün bunca bendile m*yil *ri� u me�reb-i a r*reyem �aceb 60 mün�c�t� • • / • • / • • / • • gö%lümüz yüzini külli sa%a dönder y*-rab bizi so% demde sen Qm*n�la gönder y*-rab bekle Qm*numuz *yrat-� �ey*ndan ��l *�atunda gö%üli c*n� mu�arrer y*-rab

� (2a) yavu: yav� M. � (6a) div�irüp: dü�ürip S. � S’de 48a. M’de 40b.

122

c*na tevfQ�� refQ� eyle keb*yirden ü hem � bu �a*yirden idüp cismi muahhar y*-rab *�atunda i�igü% toz�na bir yüz �omaa � degmeye �izzile yüz t*c-� mücevher y*-rab

5 ref� ��l n<r-� u�<r�la bu ten žulmetini �oma�l �albümüzi �öyle mükedder y*-rab yine tev Qdile c*nda bu ya�Qn �em��n uyar n<r-� �irf*n�la ��l �albi münevver y*-rab žulmet-i ab�dan al �er�-� nebQ n<r�na ��l ž*hir ü b*�numuz ar�a ser-*-ser y*-rab

nefs-i emm*re dirip le�ker-i tesvil*t�n diler i�lQmi ide yine musa��ar y*-rab eyleme nefsi vü �ey*n� musalla bize kim dQnümüz �al�as�n� y��maya k*fir y*-rab

10 r*yet-i na�ru mina�ll*h� gö%ül ta�t�na dik� aç�la fet -i �arQbile ki�ver y*-rab gö%üle salanat-� ubbu%� ��l müstevlQ yine t* �*r��-� �ev�u% çeke le�ker y*-rab nefe *t�ndan irür �urb-� vis*lü%ile ��l �emme-i r< me�*m�n ki mu�aar y*-rab gö%üli ma�rifetü% n<r�y�la ��l i y* andan ö%din ki ecel içüre saar y*-rab c*m-� va detden içür mest bul�ndur mevtü% seker*t�nda sözile çü bu �abher y*-rab

� (3ab) M’de 4. beyit. � (4ab) M’de 3. beyit. � (10a) na�ru mina�ll*h (K.K. 61/113) “Allah�tan bir yard�m”.

123

15 çünki göç eyleyevüz eyle cem*lü% �ev��n

bize �o% demde cem*lü% a�� reh-ber y*-rab yüz çevürdükde �amu �al� bize lufu%�la ma��ad-� ��d�da ��l ünsi miyesser y*-rab senden artu� kimümüz var kesicek bizden ümQ�� pe�er ü m*�er ü her �Q� ü bir*�er y*-rab� �o% dem Qm*n�la �am it bu a�Q�Qyi senü% ki �ulu%dur hele bir �*ciz ü kemter y*-rab a medü% amdi liv*s�nu% il*hQ ta t�nda a�ri ��l cümlemüzi çün ola ma �er y*-rab 61 der-na���at ba�r-� hezec-i müseddes � • / • • / •

*fil niçe yatas�n �anum �op meyd*na gir eyle ba�un� op l<t�la ar*m eger el*lden �arnu%� yiyüp ço eyleme küp� *�atdan elü% çeküp ib* at ehli gibi urma�l hele hop

gel �ilm-i a�*y�� eyle ta �Ql

� (17a) kimümüz: kimümez S. � (17b) �Q�: �<� M. � S’de 48b. M’de 41b. der-na���at ba�r-� hezec-i müseddes: der-na���at S. � (2b) yiyiyüp: yiyüp S.

124

degmez ve eger ni *l�su% çöp

5 �rma gö%ül it teveccüh-i t*m le�ker ��n�ur �r�laca� düp merd*nal� eyle dQn yol�nda erlikde na�Qbü% ola t* köp *k ol �ademine evliy*nu%

��d��la ut etegin elin öp ��d��la aard içü% ü a�u%

�ararma yüri arada çün pop ayv*na ne remz a%lada hQç urma�la an� ki�i güp güp

10 bildük ki vef*s� yok cih*nu% geçdi hep ehibb* vü �oy �op un�tma a�Q�Q �o% demi sen �al�u%a yiyilüp bugün op 62 der-rum�z � • • / • • / • • me�rebi her kimü% ki olmad� <b degül *dem meger diyeler düp kimü% ursa yol�n nu�<�-� �u�<r a%a yüz �anda gösteriser lüb

� S’de 49a. M’de 42b.

125

ma �arafn*ke a��a ma�rifetik demin ur gözde oldu�nca ücüb �ilm amel a%a amle-i merd*n �anda va�r ü�ne vi�r old� kütüb 5 �orma her mü�kQl*t�la *l idemez

b<y-� gül viriser hQç �u�ub �*�-� terde biter �o sQb ü en*r mQve virdügi var m�dur ya �u�üb salanat sür çü vardur isti�d*d ne yiri%dür senü% ay*bet-i cüb

�Qr-i merd*n heme �ad< �iken*n *leb-i �a be zQb ü �< herüz<b bu rum<z� a�Q�Q fehm idemez �

da�� mektebde �ol dine ib üb

63 der-na���at� • /• /• gözü% aç bir görürse% �u�le-i ub �o �anum ���r� ta �Ql idegör lüb ki s�rr-� lübb-i lübbe v*��f olma� degül ta rQk-i leb bi�l-laf�-� lüb-lüb

neye da�v*-y� �irf*n �fl-� mekteb �

� (9a) idemez: ide mi M. � S’de 49b. M’de 43a.

126

gibi eydürken iy eb da�� ib üb yular urup seni bir lo�mayiçün ne yider �apu �apu nefsiçün düp

5 gel iy sul*n-� m��r-� �*lem-i c*n niçün ola b*ri meskenü% cüb çü �irf*n *��l itdü% *demQsin yirü% ger m��r ola ger dQh-i ürgüb

a�Q�Q ���� yol�nda abQbü% fer*at gözleme bi�l-ciddi�l-ulub

64 �a��de der-na���at ve tenb�h-i ez-�f�t-� �uc�b ba�r-� mu�ri� mef��lü f��il�tün fe��lün mef��ilün � • / • • / • • / •

ser terkin ur ki olmaya t* �ayd-� c*n ic*b ut�p cih*n am�n� ki olur cih*n ic*b i�v*n-� dQne ir niçe çün �fl ola sa%a bu mihr-ü m*�er ü pe�er-i mihrüb*n ic*b tertQb-i tendürür �o gö%ül gözine sebel ter�Qb-i ab� c*na olur her zam*n ic*b bu�diyyet anda �urb u zam*n� mek*n� hem ��maz �o bu �ib*ret olur Qn ü *n ic*b

� (3a) �irf*n: �irf*n� S. � S’de 50a. M’de 39b. �a��de der-na���at ve tenb�h-i ez-�f�t-� �uc�b ba�r-� mu�ri� mef��lü f��il�tün fe��lün mef��ilün: �a��de der-na���at ve tenb�h-i ez-�f�t-� �uc�b ba�r-� mu�ri� S.

127

5 ikmet bey*n� c*nlaradur gerçi me��ale ��rr-� a�*y��a ola l*kin bey*n ic*b ol imdi *milü��-�ikri fen*da ki olmaya ol bQ-ni�*n cem*le bu n*m u ni�*n ic*b görmege dost gözi gerek dost yüzini� anda bu �ayn-� zQre ki olur �ay*n ic*b ol�l fen*da vü ��l ma v-� �*t ki �almaya gözde *�ik*re gö%ülde nih*n ic*b ger varl�u% ic*b�n aradan götüresin olmaya y*ra irmege kevn ü mek*n ic*b

10 ser-m*yesi dükendügi yirdür bu varl�u%

hem old� bu tic*rete s<d u ziy*n ic*b sen sa%a gel niçe bir *�ir ayrul�� bu resme �alsa yig midürür c*vid*n ic*b bir derd *��l it ki dem urdu�ça *te�Qn olmaya n*li�ü%e bu heft *sum*n ic*b vay ol �elQle ki �ala �acletde ser-nüg<n olmaya elde *��l� ill* hem*n ic*b �ömr *�irinde menzile evvel �adem hen<z ba�mam�� ola ser-te-ser olup çü r*n ic*b

15 ma�s<d b*r�na �amu zühd ü �al* �la mar<r olup ki kesbide pQr ü cüv*n ic*b �ev� at�n� �u resme sür iy �eh-süv*r-� dQn ki olmaya menzil almaa elde �in*n ic*b�

� (7ab) S’de kenarda. � (16b) vezin bozuk.

128

ya� hQme-i hevesleri andan e�er �oma olmaya dQn �u�*��na t* kim duh*n ic*b

olur ur<r u �ucb�la zühd ü �al*h u �ilm zQr* ki *lib-i a�a bil her zam*n ic*b

����u% a�Q�Q va�f� ne dilden dinile kim olur çü r*z-� ����a bu nut�-� lis*n ic*b

65 der-na���at � • / • / • / • niçe niçe ola sa%a bu am-� düny* ic*b milk ü m*l u �izz ü c*h u �öhret ü av* ic*b niçe d<n himmetlik ola �an�at iy t<nQ sa%a y* nedür s<d oldu�ndan i�bu yo� sevd* ic*b

iy dirQ* oldu% i c*% sen sa%a u� hem-çü r*n bu ur<r u aflet içre vah ki ser-t*-p* ic*b �*��bet ol ki ol�sar m*r u gey kenz idinüp hQç idiniser mi an� �*��l u d*n* ic*b

5 urmasun yolu%� meyl-i m*h-r<y*n-� cih*n olmasun gözü%e t* her çehre-i zQb* ic*b penbe b*�n �ula�na g<�-� ser c*n gözine � perde zQr* ki olur bu dQde-i bQn* ic*b

her �a-� rey *n mu a��a� bil ub*r-� çi�m-i dil

� S’de 50b. M’de 40a. � (6a) g<�-�: g<�-u S.

129

r<y-� her gül-çehre �*r u nerges-i �ehl* ic*b �acret ehl-i �alvete vüs�at �n* ifl*s olur devlet-i düny* den*�et fürce-i �a r* ic*b c<�-� mestQ �ucb-� hestQ �od-perestQ bil �iba� gey �avQ süstQ olur bu yolda hem zQr* ic*b

10 žulmet-i ke�retde �or bu �al�� bil a�yün �ay*n

s�rr-� ta �Q�*ta olur elsin ü g<y* ic*b c*h c<y u m*l dosta f�� f*� olur ya�Qn bil �amel olmay�ca� tedrQs ü hem ift* ic*b niçe bir remz ü �ib*ret k*rgerde olmasa% bil ya�Qn olur ki elfa�-� r< -efz* ic*b

mestQ-i ����a a�Q�Q �a�l h<� olur �amu � perde geç bu varl�u%dan olmaya ol t* ic*b

66 ��fiyetü�t-t� ve �a��de der-��f�t-� düny�-y� b�-�eb�t ve der-derd-i serenc�m-� �al� ve tev��d ve mün�c�t � • / • • / • • / • old� çü bi-vef*l� u cevr ü cef*-��f*t düny*ya sevmek an� olur ma �-� seyyi�*t

��lmaz vef* kimesneye bu çar�-� bQ-�ar*r �omaz �af* gö%üllere bu devr-i bQ-�eb*t bir gül mi bitdi ki yine topraa dü�medi

� � (13a) �a�l: �a�l u M. � S’de 51a. M’de 44a.

130

bülbül mi ötdi ki yile o virmedi ay*t eglenme k<s-� tebte�uh*�r- r*dife i�it� aldanma bir ay*ta ki old� �o%� mem*t

5 navi�s-sem*�a didi keayyi�s-sicil �ü�*� ne yir �ala ne gök ne bu encüm ne �*bit*t � ger ter olur u sebz müzeyyen �ük<feden mu�fer olup yire dökilür yine her neb*t l*le ecelden içdi piy*le benef�enü% �addi bükildi döndi �amu rengi �a�rav*t evl*du%� elü%le �omadu% m� topraa i�v*n-� dQn �an� y*-�o *b* vü ümmeh*t

�oldurd� yirde cismini gör gül gibi tenin

topraa �ald� zülfini sünbül gibi neb*t

10 �ažm-i i�ž*m gör a�i ger �*h u ger ul*m topra�da �imdi cümle remQm old� vü rüf*t kim buld� eyd ecelden em*n� ya dünyede kim old� di bu varaya ol dü�medin nec*t çün *��bet fen* ol�sar �*lem old� ut dinür �arQb i�itmi� olas�n ki külli� *t çün �ömri na��n� düre her gül-ru�u% ecel kim sürüp at� �urtara c*n ��ld� �*h� m*t

er erligini bilmeye �avrat nis*l��n

cümle uf*t ma �ere cem� ol�ca� �ur*t

� (4a) tebte�uh*�r- r*dife (K.K. 79/7) “Ard�ndan ba�ka sars�nt� gelir”. � (5a) navi�s-sem*�a (K.K. 21/104) “Gö�ü düreriz”. � (5b) keayyi�s-sicil (K.K. 21/104) “Kitaplar� dürer gibi”.

131

15 lem edrim* is*biyeh ola niçelerü%� anda demi �amulara ne�r ol�ca� ber*t ayretde ten zeb<n ol�ca� ki dine �u�<h � �acletde ser-nüg<n ol�ca� cümle-i �u�*t y*-rab �in*yet it bu gün*hk*r �ulu%a l*y�� sa%a ne �avm u �al*t itdi ne zek*t i s*n senü%dürür asen*ta ger idesin tebdil pQ�em old� hemQ�e ki seyyi�*t mü�kQl bu *lile �alur�sam bu �u�dede y*-rab kerem senü%dür ü hem all-i mü�kil*t

20 y*-rab senü% �amulara c<du% durur vüc<d

mevc<d lufu%�la olupdur �amu zev*t senden iri�di �amulara ��l�at-� ay*t emrü%le degü�ür yine on�n� her mev*t

y*-rab kem*l-i �udretü% *y*t�dur senü%

leyl ü neh*r u cümle-i �err*t-� k*yin*t ikmet bed*yi�u%�la meml< bu penc is �ibret �an*yi�u%la oludur bu �e� cih*t kim old� s�rr-� ikmetü%e v*��f eyledi bunca �ib*retile riv*y*t� ger rüv*t

25 aç gözü%i cih*n olu �ibretdürür a�u% birligi%ü% del*yili *y*t u beyyin*t

gör �udreti ki ��ld� �ademden bu �*lemi peyd* ki geldi �<rete e�k*l-i mümkin*t

� (15a) lem edrim* is*biyeh (K.K. 69/26) “�u hesab�m� hiç görmemi� olsayd�m”. � (16a) �u�<h (K.K. 69/30) “Yakalay�n�z”.

132

a�dan a��td� �udreti *b-� zül*li hem topra�dan itdi ikmeti c*rQ anu% für*t yirden bitürdi dürlü neb*t� bu ni�meti gördü%e ney-�ekerde �oyan p*di�*h neb*t geydi �iy*b-� �u�r�n� çün ���r mur�z*r itdi ni�*r *b-� ay*t� çü mu���r*t

30 dillü dilince luf�na müstarak oluban

�ikr ider an� �ükr idüben a%a türk ü t*t � ücc*c anu% yol�nda ��lur m*l�n� sebQl c*nlar fid* iderler anu% �����na uz*t �ubb*d anu% �ib*deti içinde ar�-� n<r �u��*� anu% me abbetine ��ld� ma v-� �*t *fil ur<r u afletiledür ser*sime c*hil sür<r u �i�ret eger �od� v*cib*t da�� fel* a gelmedi ayye �al*�dadur urd� nam*za eyledi �ad �ameti�s-�al*t

35 *fil egerçi �*rif iri�üp te�ehhüde

�ehd-i �üh<d buld� vü �urb-� muv*�al*t ma v�la irdi ehl-i fen* i�bu *lete na v�la bu ma�*l*t� fehm idemez nu *t göstermeye bu va���ay� ehl-i aflete yatsun ne de%lü yatur�sa nevmile süb*t

y*-rab u�<r-� �albiyiçün evliy*laru% hem n<r-� p*k-i b*�n-� ehl-i mük*�ef*t m*z* kühliyile müka al gö%ül gözin�

� � (30b) idüben: idübün S.

133

it tutmaya sebel ki ��lup gayra iltif*t 40 y* ay eyle ma�rifetü% n<r�y�la hem

i y* a�Q�Q �albini vir sermedQ ay*t

67 sükriyy�� der-ta�fiye-i b���n � • / • • / • • / • lev -� �amQrden yuy�lup na��-� k*yin*t p*k old� ol lev*mi��la mažhar-� ��f*t çün ž*hir old� *yineden cevher-i ya�Qn ma v old� cil*da �amu jeng-i mümkin*t t* ��lmay�nca dadaa-� i�tiy*k� ma �� itmeye c*nda �a��a�a aks-i cem*l-i �*t n*-g*h iri�di çünki e�i��at-� n<r-� �ayn� boz�ld� vesmet-i žulüm*t-� te�ayyan*t

5 �ol mur-� c*n ki old� a%a l*-mek*n mek*n olmaz bu �aleb a%a �afes abs hem cih*t �<ret-perest idinme �uz* nefs izzetin ki olur u c<d-� �üll-i gül ol külli gülde l*t �

�ur�ld� dilde meclis-i �ürb-i mev*rid u� dö�endi hem mev*yid-i nüzl-i tenezzül*t

�(39a) m*z* (K.K. 53/17) “Gözü �a�mad�”. � S’de 52b. M’de 47a.. � (3a) ma �:ma a� M. � (4a) n*-g*h:n*-geh M. � (6b) Vezin bozuk.

134

l*kin degül bu adiye-i r< ažž-� ten hQç ola m� nev*le ola mQveden mev*t e�k*l-i �<ret old� pür-i�k*l-ü piç ü hQç a v*l-i dil a�Q�Q ��lur all-i mü�kil*t 68 der-sükr � • / • • / • • / • �abh*-y� tecellQden alup c*m-� �ar*b*t biz r<z-� ezel olm��du� mest-i �ar*b*t ol sükr-i ezeldür ki bizi ��ld� yine mest heyh*t �an� u dil ü c*n �an� heyh*t

gel zemzeme-i ����a i�it sözi dilefr<z t* vire �af* �albü%e bu �ev�-� mün*c*t çün *h ide �*��� olar ol p*k nefesden c*n milki e�i��at�la t* �a�f-� sem*v*t

5 m<sQ-i dil urur erinQ na�ras�n� çün � k*r itdi ne ��lsun a%a bu *te�-i mQ�*t tev Qd meyin c*m-� fen*dan içüp ol mest kim ma v-� fen*dur bize bu yolda ker*met �

nefy eyle vüc<du% hele �*ten ve ��f*ten t* n<r-� �üh<d� ��la �*tu% yine i�b*t

� S’de 53a. M’de 37a. � (5a) erinQ (K.K. 7/143) “Bana göster”. � (6b) ma v-�: ma v S.

135

ref� old� bera��� bu ser*-perde-i e�v*n ma v old� cem*l-i e adiyyetde çü �err*t s�maz ücüb-i s<ret-i e�y* vü hem esm* anda ki tecellQ ide öz �*t�na ol �*t

10 sa � eylese ger �admeti üli nola *�ir ��lur çü rüb<biyyet-i el*f� mür*�*t

ma v ol a�Q�Q ulü�l- elb*ba çü vardur� a�dan bu ���a� içre ay*t�la mük*f*t

69 �a��de na���at der-bey�n-� serenc�m-� �al�-� r�zig�r der-d�r-� düny� b�-merg ve fen� � • • / • • / • •

*fil olma% ki va�t-i r� letdür ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t bu �ar*beyiçün ne mi netdür ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

her gülen gül gibi �ol�sardurki gelen dünyeye öliserdür� m*l� ayru�lara �al�sardurek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

müteferri� ��lan cem*�*t� müteayy�r ide bu h*l*t� *�ata �arf idü% her ev�*t� ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

�al�sar �*li bu vaanlaru%uz çüriyiser bu yirde tenlerü%üz a�lup gide hem kefe%lerü%üz ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

5 y���lup gidiser ser*laru%uz �*k ola r<y-� c*n-fiz*laru%uz �an� ecd*du%uz atalaru%uz ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �ala evl*du%uz yetQm �amu ne ata ana bula ne �o �am<

� (11a) ulü�l- elb*b (K.K. 2/269) “Sa�duyu sahipleri”. � S’de53b. M’de 54a. � (2a) �al�sardur: �al�surdur M.

136

asret ü derd ü *h gö%li olu ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t kimi bula atas� yirine her ya%a ba�du�nca yirine boyn�n egüp arada sürine ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

alasa kim siler gözi ya��n kimisi örter aya�n ba��n

her dem artura bar�nu% ba��n ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �anda varursa bulmaya ürmet ayru a%a kim idiser �ef�at � �ald� �or u �elQl bQ-�uvvet ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

10 kimseye �omayan u�<r� ecel hem döken gözdeki bu n<r� ecel u��aya deg�üren sür<r� ecel ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �*d u �and*n yürüriken çün m*h ut�lur topraa dü�er n*-g*h

� da�Q n*-ç*re irdi ükm-i il*h ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t ezilür bar� �anlar ider �ay ba�a neler gelür neler gör hay va�de çün yitdi �anda olur key ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t üstine çevrinür çü perv*ne odlar ya��lup ata vü ana ��ld� oul fir*�� dQv*ne ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t ç*re kim buld� dünyede ecele olma mar<r� iy �anum emele güç yiti�dükçe dur��u% �amele ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

15 �oca güç ide boyn� olu veb*l p*yum*l ola bunda ehl ü �ay*l

her kem*lü% �o%� çü old� zev*l ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

ayr�lar alalar �av*tQni i�budur bu cih*nu% *yQni topraa gömdiler sel*Qni ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t un�danlar bu emr-i ta�dQri ecel irdi a�td� tedbQri � vay eger anda n*r olur yiri ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �ald� mün�imlerü% yiri �*lQ nold� meh-r<lar u �an� �*lQ neyledü%üz eb ü �am u �*lQ ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

� �(9a) idiser: iderser S. � (11a) m*h: meh M. � �(17a) a�td�: a�ld� M.

137

dünye �od bQ- vef* durur me�h<r bes nesine olur ki�i mar<r� y���lur bunda her olan ma�m<r ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

20 niçe niçe hev* vü �ucb u ur<r *��l idegörü% bu �albe u�<r

iste%üz l*-mek*nda �*lem-i n<r ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �ayd-� düny*y� �albe itme% bend ayr�la da�� eyleme% pey-vend yiter ölüm a�Q�Q �amuya pend ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �ehlerü% ta�t� ta�ta ta�ta ��nup �ol mura��a� kül*h� yire inüp� gözleri hem süzile rengi dönüp ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t �erre �erre �amu benQm ü ben*t yirde çüriyiserdürür heyh*t *�ir� çün ay*tu% old� mem*t ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

70 �a��de der-na���at ve ta����-i tezkiye-i nefs ve ta�fiye-i �alb ve ta�liye-i r�� � • / • • / • • / •

erlik demidürür hele sen de ayret it ur yola �o�an ölü degülse% amiyyet it ur �alma bu meh*vQ-i süflQde çün sif*l irmeklige mer*�Q-i �ulvQye himmet it �albi münevver itmege i�r*�-� r< �la terk eyle ažž�n� tenü% ifn*-y� �<ret it çün müdre�*t-� b*�niye �ul ide ��fat arb-� fen*da *yib olup �as�-� urbet it

� (19a) �od: �o M. � (22a) inüp: inip S. � S’de 55b. M’de yok.

138

5 ol la �ada ki n<r-� tecellQ-i a� ire ol lem�ada bu varl�� hep ar�-� ayret it gö%lü%de oldu�nca bu düny* me abbeti sen varamazs�n i�bu yol� terk-i �*det it ��l tevbeyile tezkiye-i nefs evvel*

��d��la imti�*l idüp �ib*det it kesb eyle k*milü% �eref-i dest-i p<sun� sen evliy*ya c*n u gö%ülden me abbet it bir s*�at evliy* nažar�ndan �r�lma�l ut himmeti ata kini mu kem ir*det it

10 sen evliy* u�<r�n eger *��l idesin

un�t ta�allu�*t am�n çille �alvet it t* müntic ola erba�Qne �ab* an s�rr� �albi mev*ridile yen*bQ�-i ikmet it çün �albe ol lev*y� �la irdi ta�fiye �albi mev*ridile özü% mest-i a�ret it irdükde her mer*tibe a�l*s�n it aleb edn* rev*tibine cih*nu% �an*�at it edn* gözetme kimseyi senden cih*nda hQç luf�la her va�Q� ü �erQfe ki �izzet it

15 ��l i�met i�tir*m�la dQn ulular�na �alm��laru% elin utup anlara �ef�at it p*kise �albü% eyle nažar cümlesine p*k

�o imdi s<�-� žann�la ap �al�a töhmet it

yapar tev*�u��la ulular alular� sen kibrile bu �al�a yiter cevr ü mi net it

139

ya�du% cih*n� cevrile bu �al�� �ullanup kim didi sa%a bunlara dürlü ük<met it oldu% m� sen mürQd �atars�n me�Q�at� yok nesnenü% bah*s� nolur söyle ��ymet it

20 �*lem aku% ulul�� cenbindedür �adem kimsin ya benligü% ne �o buyurd� r� let it

�o ke�fi kef�ü% alt�na deg�ür ker*meti germiyyetine ����u% özü% pür- ar*ret it yan �em�� gibi uçdan uca derd-i �����la �ev� od�n� bu c*n dil egnine kisvet it kim ur�at-� te�evvu� olur fa�r kisveti �oy bu lib*s� �öhreti �o def�-i *fet it �al s*ye gibi topraa yolda özü%i �od ir luf-i �emsi �u�lesine ref�-i žulmet it 25 ol dem ki ire �eb-neme gün �av�� ma v olup olur hev*ya mün�alib ol s�rda di��at it bes vir hev*-y� ����a a�Q�Q vüc<du%� �ev��n� c*na her dem anu% t*ze ��l�at it ger a%ladu%sa ta liye-i r< s�rr�n� teslQm olup yol ehline c*nda i*�at it

ger iresin sül<kile seyr intih*s�na �ull��dadur �eb*t�la menzil bid*yet it

140

71 der-sükr � • / • • / • • / •

s�rru%� gel iy gözlerimü% ya�� �ay*n it

sQle mi virürsin beni *lü% ne bey*n it �andan geli�ü% sen cigerüm �an� m�s�n ki �anlara boyars�n yiri ap barum� �an it dü�dükçe yire sen delinür bar� yirün *h noldu% bilelüm *lü%i bir la �a em*n it �azmü% nireye y*r i�igine giderise% men �*ki da�� al bile%e seyl rev*n it

5 iy dürr-i yetQmüm �oma bQ-kes ki arQbem gözümdeyise% �imdi bu c*numda mek*n it

iy derd-i dilefr<z bu y*�<t-� rev*ndan sen r< -� rev*num� cev*hir olu kan it c*n dil ne olur hay kimü% evini �orars�n seyl ald� çü �*�*ki rev*n ol dever*n it y*ru% çü cem*li güne�i �av��na geldü% �eb-nem gibi ma v ol özü%i anda nih*n it ten ažž� a�Qžinde a�Q�Q hele �alma himmet per ü b*l�n� aç imdi *yer*n it

� S’de 56b. M’de 53a.

141

72 der-na���at �

• / • / • / • ��lma meyl-i m*l-� düny* ubb-� mevlQ *��l it anu%�la devlet-i dünyQ vü �u�bQ *��l it utd� jeng *yQne%i irmez cem*li pertevi ol �af*y� bulmaya var �alb-i �*fQ *��l it �alb-i �*fQ ž*hir ü b*�n küd<r*t�ndan it her ab*�etden ar�t bu nefsi ta�vQ *��l it

merta�-� süflQde ayv*n gibi hay �alma� ni�e

�*lem-i �ulvQye *demsin tera��Q *��l it

5 yüzü% üstine sürini gözlerü% ya�� gibi ivme �ömr oldu�ça yol� var te�ennQ *��l it ni�e bu�diyyetde �*ni�sin ma c<biyyete hay gö%ül gözini aç n<r-� tecellQ *��l it var�sa c*nu% kelQse na��� m�s�n ��l nažar �ibret al �*lemde her �<retde ma�nQ *��l it �alma�l *r*yi�ine bu evü% *s*yi�i az olur sen himmeti iy dost �*lQ *��l it

eyle ta�v*y�la evvel derdi *��l it �

�em�� gibi �u�le vir ����-� a�Q�Q *��l it

� S’de 57a. M’de 53b. � (9a) derdi: derd M.

142

73 der-n����at � • • / • • / • • / • • �o bu tertQb-i teni �*lem-i c*na sefer it ubb-� düny*-y� denQden gü�er it c*n gü�er it i�tid*d itme �adem ba� hele bir sen de yola dest-gQrü% o ta�arru� a%a �*m u seher it �*lem-i �ulvQye gel itmege perv*z bugün ye�si �o �avf u rec*dan gö%üle b*l u per it gey sa��n yolda seni �omasun ilh*d u ul<l a�er it �*hum efendi �a�er it hay a�er it

5 ba�ma zinh*r �adem �er�-� nebQden a�ra seyf-i a k*m� bida� žulmetine �o� siper it

i tic*b�la ya�Qn �u�lesi gösteremez b*�n� ta�fiyeyile cehd ��l dQdevar it evvel it *yine-i �albi mu�ay�al �<fQ dil-berü% �aks-i cem*lin göre andan nažar it c*m-� va detden içüp oldu%�sa mest iy c*n �oma endQ�ede �a�l� da�� *�üfte-ter it hele i mest-i �ar*b*t-� fen* bir yine gel y�� bu zind*n-� teni sükrile zQr ü zeber it 10 z*hidü% zer�� �*libin u�ad u �<fQnü% del�� pQl<n�n� �ad p*re ��lup �<r u �er it yine mest*ne ��lup na�ra vü gül-bang uyar �*b-� afletde �alan �ufteye hem bir �aber it

� S’de 57a. M’de 56a.

143

�*��� ol �����la yan �öyle ar*retde ki t* z*du% *te� gibi iy ���� eri �<n-� ciger it ���� dersini a�Q�Q dime gel c*hile sen hay ne f*yide anu%la �o yiter derd-i ser it kimde ki n<r-� ba�ar olmaya �*lem �eklin nice a%lada a%a kimse sözi mu�ta�ar it

74 der-na���at-� dil-pe�r� • • / • • / • • / • •

gö%ül ki old� anu% d*m� e�fel-i n*s<t ne *lile ide perv*z-� �*lem-i l*h<t �amQr lev �n� tev Qd-i �*��la p*k it ki �a�l-� tQreyi ��lmaya felsefe mebh<t �ul<m-� ke�fi aleb itdi old� men�e� a%a � cil* vü ta�fiye ne fikr-i �a�r-� fert<t ledünni �ilmi bilen ba �i vü cid*l� nider ki yara�ur a%a �lm u va�ar u �amt u sük<t 5 nice iri�e ser*-perde-i hüviyyetde dil ki seddür olmad� ay mülk ü �*lem-i melek<t ne �er�de var elü% ne arQ�da �ademü% ne l*f ururs�n iy cebrQ dile alup ceser<t

� S’de 58a. M’de 57a. der-na���at-� dil-pe�r: - S. � (3a) itdi: it ki M.

144

çü s�rr-� va dete v*��f degül özü% ne �eref vire bu tefri�ada um�rak-� b*d-� bür<t cem*l-i �*t� e�i��*t� irmez olmad�n� fen*-y� abda t* ma v bu ��f*t u nu�<t � a�Q�Q *te�-i ���� içre yanmayan �*m� ne va�fe-i �ar*f*t ide pu�te ne �araf<t 75

der-��n�-y� dil ve bey�n-� cevl�n-� s�-mur�-� dil-i evliy� der-��f-� �urb� • / • • / • • / •

gösterme servetile yüri bize bür<t

lo�ma-pereste old� ü l*t u l<t u p<t

�*��� gö%ül ki old� anu% �<n� derd-i ���� geh *te� old� z*d� vü geh �<n idindi �<t c*n olsa zinde ma�rifetu�ll*h�la ne a% görürsin *b-� ba ri ki olur ay*t-� <t mur� ki *�iy*n� anu% �*f-� �urb ola d*m-� megesde hQç ola m� �ayd-� �ankeb<d 5 gösterme zer� u Qle%i sen ehl-i *le kim sQ-mura nice *yil olur evhene�l-büy<t ��lmaz bu milke vü melek<ta nažar �u kim *�üfte eylemi�dür an� ayyu l*-yem<t �

� (8a) �*t�: �*t S. � (8b) abda: t*mda M. � S’de 58a. M’de 47b.

145

c*n ki fen* nehengi yuda ba r-� ma�rifet olur niteki alas u dQb*c berg-i t<t

*l nice ��la �*l bu *li ki l*l olur dil �unda ki olur mütel*�Q �amu nu�<t

a v*l-� evliy*da a�Q�Q evl*s� �a�s �aczine mu�terif olup itmekdürür sük<t

76 der-n����at � • / • / • / • c*nu%da vü tenü%de oldu�ça isti*�at ��lma özü%e ta��Qr zinh*r eyle *�at gö%lü%de an� fikr it dilü%de an� �ikr it her �u�vu%�la �ükr it c*n�la ��l i*�at

�ükrin �ehü% ed* ��l her dem a%a �en* ��l

a�dan utan ay* ��l hay niçe bir �en*�at gel olma d<r-endQ� r�z�içün itme te�vQ� zinh*r eyle dervQ� virdügine �an*�at

5 ol milk-i m*ldan �ur t* �albü% ola pür-n<r afletden ola gör d<r va�tidür it zir*�at ma v ol fen*da mula� ta �Q� ire mu a��a� t* ire pertev-i a� aç�la yol �u s*�at

� (6b) ayyu: ayy� M. � S’de 58b. M’de 48a.

146

�albü%de genc-i ma�nQ buldu% çün eyle ma�fQ ��lma�dan an� ya�nQ ma�s<d ne �i�*�at n*-süftedür çü budur pind*r defterindür ma�ni cem*line r<-p<� olur ��n*�at bu dQn yol�nda vir ba� ger ba�u% ola �a��a� döndürme yüz �ar�nda� merd*ne ��l �ec*�at

10 hay �oma �er�i elden a� bekleye �elelden

kesbidegör �amelden sen a�rete bi�*t�at bid�at durur �al*let žulmetdürür ceh*let irmege vecd ü *let sünnQ gerek cem*�at �rma bizi �af*dan ay�rma evliy*dan y*-rabbi mu�af*dan sen r<zi ��l �ef*�at ümQ� ider a�Q�Q ki yar� ��la mevlQ va�tine ubb-� dünyQ irgürmeye i�*�at

77 der-taarru� ve mün�c�t ba�r-� bas�� � • / • / • / • lufu%dan eyle y*-rab men �ulu%a �in*yet bu nefs-i �<m elinden kim �*cizem be*yet

nefsüm ba%a ider güç cevrine bulmadum uç

ben senden özge andan kime ��lam �ik*yet bu nefs-i �<m elinden yandu� ya��ldu� *�ir gelmedi her-giz andan bir kimseye im*yet

� S’de 59a. M’de 48b.

147

men �*k-s*r� �urtar sen �üll-i ma�siyenden� kim gice gündüz i�üm cürmile cin*yet

5 yüz �aral�� durur kesbüm çü a�retü%de� �albüme bu �ab*�et *n�n ider sir*yet men kendü sa�yümile nidem ne i� ba�aram vay ol �ula ki senden iri�medi hid*yet tevfQ�u% it refQ�um gösterdivir arQ�um ����u%� ��l ra Q�um-� �*h-� bQ-bid*yet her kimi sükr-i ����u% kendüliginden iltür ta�t-� ya�Qnde diker ol �*hv*r r*yet

kim ab� žulmetinden �urt�lmad� anu% hQç irmedi b*�n�na bil �u�le-i vil*yet

10 yüz süriyü �apu%a geldüm ümQ�iv*r u� �afvu%a ra metü%e �od var delQl *yet aybu% mek*mininden fey�ü% iri�sün *�ir s�nu� gö%ülleri sensin iden ri�*yet sen ol kerQmsin kim yazu�lu �ullariçün fa�lu% ra metü%dür dery*-y� bQ-nih*yet dery*-y� ra metü%den cürmine cümle �al�u% bir �are ger irerse ider �eh* kif*yet

her lafž u her �ib*ret c*rQ me abbetü%den

dilde �arQ olsun ol ya gerek kin*yet

15 meyd*n-� ���� içinde oynamayan a�Q�Q ba��n� ol bu yolda bilmez nedür ik*yet

� (4ab) M’de 5. beyit. � (5ab) M’de 4. beyit.

148

78 der-na���at ve ta�r� ba�ar ve �in�yet � • / • / • / • a�içün idene �ib*det ne *cet bu resme arQ�i ne *cet ne *cet gelü% el irerken idelüm �ib*det ki �*yi� idüp �ömr ned*met ne *cet neçündür perQ�*n hemQ�e bu gö%lü% ne am hay �anum bu mel*let ne *cet mu�adder olan� yaradan �o virür neye bes bu renc ü me�a��at ne *cet

5 viren a� �o r�z�� �o �al�� cih*ndan �o lo�mayiçün �o ya minnet ne *cet

vurup pü�t-i p* �o� cih*na elü% çek

�amudan ki kesb it fer*at ne *cet ne ba� ar�s�dur bu bir nefsiçün y* ne av* durur hay bu �öhret ne *cet gerekdürür ki dervQ� özini ide �*k a%a bes bu c*h u riy*set ne *cet çü �izz ü �erefdür �ü�*dan �o �uzlet a%a bes bu �izy ü �ac*let ne *cet

10 �av*ma mu�* ib ol�nmak �ac*let

� S’de 59b. M’de 56b.

149

dürür gey �o çekme �u�<bet ne *cet �o ke�fi çü kef� ol hele �*lQ himmet

de% ehl-i kerem ol ker*met ne *cet çü pQ�e% se�*vet ola fa�r içinde �o �ehsin bu abl u ya r*yet ne *cet bu nefsü% ��l*f�n id erlik ki budur her i�de bu �<ma i*�at ne *cet depinme �az�tma ne vecd ü ne *let dürür hay nedür bu �en*�at ne *cet

15 çü gözlüye gizlü degül i� nažarda özü%i bes itmek mel*met ne *cet cih*n bir seb*�dur bu r*z� uyana a%a bes fül*ndan riv*yet ne *cet a�Q�Q çü i s*n durur �o� �amudan bes eylük idelüm is*�et ne *cet gö%üller alalum �af*lar bulalum �af*lu gö%üle küd<ret ne *cet 79 sükriyy�t der-�adem-i ����-� ����� f� �ilmi�ll�h

hezec-i a�reb-i mü�emmen � • / • • / • • / •

söylenmeziken dilde vüc<d u �adem iy dost ba�mam���d� �*leme *dem �adem iy dost

� S’de 60b. M’de 49a.

150

ner �ar� u sem*v*t yarad�lm���d� ne kürsQ ad� var�d� ne lev ü �alem iy dost ta�vQr-i benQ-*demiçün lev -� vüc<da urulmam���d� da�� i�bu ra�am iy dost va det de%izinde �amu ark�d� tam*met ayr�lmam���d� da�� bir �are nem iy dost

5 kim �*r��� �ev�unu% irip le�ker-i c*na dil ta�t�na dikmi�idi ����u% �alem iy dost

büny*d da�� b*a cih*nda yoiken c*n

ma�m<r meyi �����d� bQ-c*m-� cem iy dost �eyd*yiken el*f-� cem*lü%e bu bülbül �anday�d� bu gül�en-i b*-� irem iy dost bu *l-� dilefr<za bu derdile ciger-s<z �anda ol�sar v*��f eb u �*l u �am iy dost vir ar�a bu tev Qd-i a�Q�Qde gö%ül ki ba r old� olan �are heman ar�-� yem iy dost 80 der-nüm�en-i ��bit-�adem der-���� � • / • • / • • / • gö%lümde am-� ���� ki vü gözümde nem iy dost bir dem mütevva���� bu kim olmaya kem iy dost�

�av�u%la çü �ub olmay�ca� r<�en ü dil-�*d

� S^de 61a. M^de 49b. � (1b) mütevva����: mütevva��a� M.

151

žulmet yaar üstüme bürir aym-� am iy dost �ol d<na ki dQn derdi çir* olmaya dünyQ d<n�nda �alur müdlehem ol l*-cirem iy dost

ne var�d� aybQ ne e�i��*t-� tecellQ

bes žulmet-i reybQ olur a%a elem iy dost

5 �ol himmet-i �*lQ ki ider �*lem-i �ulvQ seyrin yine bQ-b*l çü hebb-i nesem iy dost ol *yir-i b*-� melek<tu% nice idr*k eyleye ya perv*z�n� fev�-i himem iy dost ten ažž� a�Q��nda cu�al gibi �eb ü r<z �ol cQfeyiçün sa�y ��lan bQ- �adem iy dost men bQ-rehe i� sehv ü �a*y�sa hemQ�e sen p*di�ehe luf u se�* vü kerem iy dost

luf eyle �aQ�*t�n� �avf it ki a�Q�Q dir rabbi žalemn* i�i old� nedem iy dost�

10 topra�da yüzi �amudan edn* vü e�eldür �apu%da vüc<d�la müs*vQ �adem iy dost 81 der-sükr� • / • • / • • / • sen rav�a-� �*�rda menüm gül�enüm iy dost sensin felek-i dilde meh-i r<�enüm iy dost

� (9b) rabbi žalemn* (K.K. 7/23) “Rabbimiz (nefislerimize) zulmettik.” � � S’de 61a. M’de 51a.

152

senden o��nur �u�le �ocam gö%lüm evine andan ki aç�ld� sa%a bu revzenüm iy dost �ikrüm sen ü fikrüm da�� çok �ükr sa%a kim sensüz degülem �anday�sa meskenüm iy dost senden cigerüm za�m� vü ç*rem da�� sensin her tQr ü bel*ya siperüm cev�enüm i dost

5 ger uraya man�<r gibi d*ra yolum hem

odlara yanup �avr�la yile tenüm iy dost ��blem çü cem*lü% sa%a yüz utdum efendQ �ancaru dönem da�� kimüm var menüm iy dost ma��<d� vü mal<b� a�Q�Qnü% ümQ�i � ma�b<d� da�� sen sa%a dutdum yönüm iy dost 82 der-sükr-i ���� � • / • • / • • / • gö%lüme ural� am-� ����u% se er iy dost *h�la sürer �ömrümi �*m u se er iy dost sQm*da gö%ül *lini eyle ma%a ta�rQr ya��la dükendi �an� �<n-� ciger iy dost

ol demde ki olmaya �aberd*r� özinü%

�*��� uya m� *lini her bQ-�aber iy dost

� (7a) ma��<d� vü mal<b�: mal<b� vü ma��<d� M. � S’de 61b. M’de 50a.

153

fikret per-i perv*z�na irmedi bu s�rru% zQr* bu hav*da dökilür b*l u per iy dost

5 varl�� e�erin eylemedin ma v fen*da göstermedi bir c*nda bu ����u% e�er iy dost sehlidi yolu%da ser ü c*n terkini urma� ill* ki degül l*y��� her mu�ta�ar iy dost c*num da�� iy dost cih*num da�� sensin hem sen gö%üle göze viren n<r u fer iy dost m<��n nažar�nda ol�ca� mürtefi� ay* manž<r sen olurs�n iden sen nažar iy dost sen eyle a�Q�Qye r��*%� vü li�*%� r<zQ ��la çün mülk-i fen*dan güzer iy dost 83 der-nüm�zen-i ��bit-�adem der-����� • / • • / • • / •

gö%lüm nice �rabile senden gözin iy dost �anda çevüre y* i�igü%den yüzin iy dost ber-d*r ide man�<r gibi ger tenümi �al� odlara ya�up yile �avura toz�n iy dost bi% c*num eger var�sa bir kezden idem terk � kimdür ki dirQ eyleye senden özin iy dost

bu ���� yol�nda döniser �od degülem hQç

� S’de 62a. M’de 50b. � (3ab) M’de kenarda.

154

�al�u% i�idüp men eyü yavuz sözin iy dost

5 yo� kimseyile ����a esQrem serik*rum derdüm ne gözedem ya �aras�n boz�n iy dost

perv*z-� peri �����la eyleyene ne am kim �ay�ra yolu% yo����n� düzin iy dost zer��n� kes*d itdi nebQ �erf�i ki <lu%

almazam anu% bir �ara p<la yüzin iy dost sul*n-� rusul �ükr ki gösterdi bize bu or� yol� a%ladu i�ü% her yüzin iy dost nažm�nda �ekerden ��lur a l* bu a�Q�Q � egrile *�Q sözinü% gör uz�n iy dost 84 der-i�tiy�� hezec-i a�reb-i müseddes � • / • • / • �ad *h u fi*n fi*n dost kim �an� bu çi�m-i dür-fi�*n dost görmez i cih*na ��mayan y*r bes �andas�n *h sen nih*n dost yo�dur bu diy*r içinde deyy*r�

sen vars�n yine hem*n dost �

� (9a) �ekerden: �ekürden S. � S’de 62b. M’de 55b. � (3ab) M’de kenarda. � (3b) Vezin bozuk.

155

bu ism-i cih*n ne malaadur ne �ahr u bel*ya bu güm*n dost 5 �od milk-i cih*n olu cem*lü% bes ni�e göremezüz �ay*n dost žulmetde ne �alm��uz �aceb ya �u�le% çü olu durur cih*n dost

�andal�u%� kimesne bilmez men �anda �oram i bQ-mek*n dost

��maz �ocam anda �od ki sensin� ne kevn ü ne mek*n ü ne zam*n

bes �anda idem �aceb aleb men senden ya kime �oram ni�*n dost

10 sensüz �o bize mu *l dirlik sensin ki ay*t-� cism ü c*n dost sen çi�m-i çir*-� c*n-� �*��� sen n<r-� zemQn ü *sum*n dost

sensüz ya ne luf� var cih*nu% iy revna�-� b* u b<st*n dost � dil mur� ya bu kafesde sensüz �anda dut�sardur *�iy*n dost iy b*�n u ž*hir evvel *�ir senü%le ay*t-� c*vid*n dost

��ldu% bu a�Q�Q �*k-i p*y� ����u%a esQr n*-geh*n dost

� (8a) �od ki: çün-ki M. � (12b) revna�-�: revna�-u S.

156

85 sükriyyat der-sükr � • / • • / • • / •

�<fQ var urma a�na ki bu c*m-� cemde mest �aks-i cem*l-i y*r� görüp old� mey-perest kim ba�d� ol cem*le ki *�ufte �almad� kim gördi cel*li ki ya olmad� �ikest s*�Q reva� u �*fi güz*f anca dökdi kim seyl ald� �a�l-� pQri eger reft o ki rest mest ü �ar*b ��ld� �ar*b-� tecelliy*t s*�Q ezelde �ural�dan meclis-i elest

5 geh �a ve geldi g*h olur mahv u geh fet* geh bu ta ayyür içre olur nQst g*h hest

rindQ va�l-� y*r etegin utd� c*n virür

ser terkin urd� virdi mi gör kimseneye dest almaz cih*n� abbeye �izzet nolur ya c*h virür bu mülki terreye eydür ki Qn besest a senet ol fa�Qre ki �*lQ nažardurur �almad� d<n himmetile ç*h-� tende pest �ey�-� zam*ne a%a mu�ayyed ki �ayd ide ün vard� inmege da�� �*lQ elinde �est

15 d*m�na kendü dü�di yine ser-nüg<n zihQ

c*n kurtaramad� da�� çend*n egerçi cest

� S’de 63a. M’de 51a.

157

perv*za gel a�Q�Q yine perr-i �����la �a�l-� �a�Qle olmaya t* yolda p*y-best

86 der-sükr ba�r-� ser��ta����a müfte�ilün müfte�ilün f��ilün

� • • / • • / • dil yine mey�*neden iri�di mest �ald� aya�da yine bu �a�l pest

k<y-� �ar*b*t� �ar*b eylemi�

�açar ö%ince �amu b*de-perest kübler aya�larda dü�üp ser-nüg<n rQ�te meyh* vü �ade ah* �ikest� cümle-i ecz*-y� vüc<d� bu �<r ra��a getürdi yine bQ-p* vü dest

5 ��ld� çü ibrQ�-� teni ser-nüg<n *b-� rev*n old� rev*ne çü rest pQr-i mün*c*t� gör ol ru�bdan çün �er*r ez revzen-i mi��*t-� cest

��ld� a�Q�Qyi ezelden ebed

mest-i �ü�* cur�a-� bezm-i elest

� S’de 63b. 51b. der-sükr ba�r-� ser��ta����a müfte�ilün müfte�ilün f��ilün: der-sükr ba�r-� ser�� S. � (3b) Vezin bozuk.

158

87 der-sükr remel-i mü�emmen � • / • / • / • bQ-ser ü s*m*n be-derd-i ����� o bQ-p* vü dest i�bu �<ret �*lemine c*n ezelden geldi mest varl��n bezm-i ezel sara�-� istir*��na ar�a viren mest ola vü olmaya �<ret-perest yüz bel* görse belQ �ev��la andan ki �*h ez lis*n-� *l-i el*f-� tecellQ güft elest pü�t-i c*n olsun �ikeste urmaya ger ten dürüst der ezel c*nem ber *n �ahdQk b*-sul*n u best

5 �a�l çün d<r ez miy*n ber �ast b* Qn me��ale *te�-i sevd*-� ����a� der dil ü c*nem ni�est

depredür urr*�a �ev�-� y*r çün-ki dem-be-dem l*-cerem ez pertev-i ma��<� Qn env*r cest irmedi midr*r� env*r-� tecellQ olmad� �albi gülz*r-� a�*y�� olmayan çün �*k-i pest

�*lem-i va detde ayrQ dost ��maz �adri yo� bu vüc<du% egleyiben dinmez anda nQst ü hest � çü kem*n der �ab�a-� am büd a�Q�Q müddeti � n*-kü�*d-� ����-� �üd ekn<n çü tQr-i rast dest

� S’de 63b. M’de 52a. � (8b) ü:- M. � (9ab) “Hakiki, bir zamanlar gam�n penceresindeki yay gibiydi, �imdi a�k�n onu açmas�yla uygun (do�ru) eldeki bir ok oldu”.

159

88 der-bey�n-� eng merg cih�n-mi nüm�yed ��ir-i k�r �al�-� cih�n-ra ez-��zyü ve nek�l ba�r-� hezec eczeb � • / • • / • aç gözü%i bir i bQ- �aber mevt bir gün sa%a da�� hem irer mevt

ol ta%r� abQbine vireydi

kimseye em*n vireydi ger mevt sen �öyle ne *fil otururs�n

bilürsine vardur i pe�er mevt bir gün ide t*rum*r külli m*lu% ço�sa ki ne �adar mevt 5 gör �alk� cih*na neylemi�dür bir vara �ub<ra ��l nažar mevt

düny*ya �an� benüm diyenler �*lemde neler ider neler mevt

yire �od� ser ser*lar�n� y��mad� m� külli ser-te-ser mevt

�ehrin niçe �ehlerü% ki y��d� ne sa�f u ser* �od� ne der mevt �

kimü% ki evine girdi der-h*l � S’de 64a. M’de 54b. der-bey�n-� eng merg cih�n-mi nüm�yed ���r-� k�r �al�-� cih�n-ra ez-��zyü ve nek�l ba�r-� hezec eczeb: der-bey�n-� eng merg cih�n-mi nüm�yed ���r-� k�r �al�-� cih�n-ra ez-��zyü ve nek�l S. � (8b) sa�f u: sa�f-� M.

160

zQr ü zeber itdi i siper mevt 10 derdile cigerleri ider �an

gözlerde �omad� n<r u fer mevt �

iy serv-i rev*n bu b<s�t*nda bir �or m� gör *�i �*�-� ter mevt

aard� saçu% sa�alu% iy pQr u� irdi ya�Qn sa%a meger mevt

iy g*v �alef-perest olursa% �izyile depeleye çü �ar mevt

mü�t*�-� li�*-y� a�retise%

le��et vire sa%a çün �eker mevt 15 c*n mülkine ��l a�Q�Q perv*z�

dökmezden ilerü b*l u per mevt

ne ažž ala bu cih*nda kimse oldu�da so% uc� reh-gü�er mevt

göster ba%a bir ki�i ki anu% urmaya yüregine se er mevt

89 der-sükr remel-i mecn�n-� mü�emmen� • • / • • / • • / • • yine �ol r*z� ki bi-�avt-� lis*n direm i�it�

� (10b) n<r u: n<r-� S. � (15a) mülkine: milkine M. � S’de 65a. M’de 52b.

161

sa%a c*numdan an� men ki nih*n direm i�it sen i�idürsin an� hem yine penh*n� hem*n �alk içinde sa%a gerçi ki �ay*n direm i�it gel beri �er alar� �er �na ba� yüregümü% *l diliyile sa%a gör ne bey*n direm i�it � yo� m�dur merh*metü% bu ba%a iy ate�-i ���� yalvar�ban sa%a bunca ki em*n direm i�it

5 göricek *yine-i c*nda cem*lü% �aksin

nu�-� <Q gibi bQ-k*m u deh*n direm i�it iricek *let-i mestQ sa%a ����u% �aberin un�duldu�da �amu *l-i cih*n direm i�it� anda kim vard� yavu �a�l u bilü u�lu delü� anda kim hem yuy�lur n*m u ni�*n direm i�it �albe her lem�ada l*y�� olan env*ru% hem s�rr�n� ki sa%a bQ-�ekk ü güm*n direm i�it

ola bu remz-i a�Q�Q çü gö%ülden peyd* cünbi�-i �ulzüm-i bQ- add u ker*n direm i�it

� (1a) bi-�avt-�: bi-�avt-u M. � (3b) gör ne bey*n:gerçi �ay*n M. � (6b) S’de kenarda. � (7a) S’de kenarda.

162

90 der-sükr � • • / • • / • • / • • bQ-�aberler �aberin *let-i mestQden i�it c*ndan bu ���� e�erin �<ret-i pestQden i�it

kimde ki �*yibe-i vehn-i �azQmet var�sa

gösterür a%a ni�*n *�ata süstQden i�it ����� yol�nda a�u% beyyine �*bit �ademe zühd ü ta�v*da bu ç*l*kQ vü cüstQden i�it s<d u ser-m*ye sa%a �ucb u ur<r olduun� zer�� pQr*yesi vü �Q�-� perestQden i�it

5 kime env*r-� tecellQ-i cem*l-i a� irer gerek ol anda eser �omaya hestQden i�it l*-mek*n �*lemi seyrinde mek*net bulanu% s�rr�n� a%la bu temkQn ü dürüstQden i�it ehl-i *l a%laya bu remz-i a�Q�Q a%a dir gel beri *l dilin mest-i elestQden i�it

91 er-rub��� � • / • / • / •

her i�ü% a�l� mufavva� sa%a ma�l<m old� ut

� S’de 65a. M’de 52b. � S’de 65b. M’de 50b.

163

�*lemü% �al�� ö%ü%de cümle ma k<m old� ut a��� ne �ev�-� cih*nu% çün gözü%den ç���sar iricek mevt ü fen* *�ir i ma�d<m old� ut �

92 ��fiyetü��-��� der-taarru� ve ar-� bey�n ve

mün�c�t � • / • • / • • / • senden umar �amu mededi y*-rab el-�y*� sen vir bize ay*t ebedQ y*-rab el-�y*� y*-rabbi kime yalvaralum senden özge hQç yo�dur �a�Qflerü% senedi y*-rab el-�y*� �aczile ayret içre für<-m*ndeyüz �elQl y* seyyidQ vü müstenedQ y*-rab el-�y*�

iy bi-zev*l ketm-i �ademden vüc<da hem

sen getüren bu nQk ü bedi y*-rab el-�y*�

5 evvelden *�ire çü bu mücrimlere ��lan sensin bu luf-� bQ-�adedi y*-rab el-�y*�

Qm*n� yolda� eyle �ulavuz �in*yetü% olsun �odu�da yire �adi y*-rab el-�y*� iy dest-gQr-i �al� nigehb*numuz sen ol topraa �al�ca� cesedi y*-rab el-�y*�

� (2b) old�: irdi M. � S’de 65b. M’de 57b. ��fiyetü��-��� der-taarru� ve ar-� bey�n ve mün�c�t: ��fiyetü��-��� der-taarru� ve ar-� bey�n S.

164

itme bizi mu�a��eb il*hQ ki �abrde cennet riy*�� ��l la adi y*-rab el-�y*� her ya%adan hedef gibi bu r<zig*ru% u� s�nu�lara irer lekedi y*-rab el-�y*�

10 kimseye �omaz old� u�<r� �alel-�u�<�

keydi vü *sidü% asedi y*-rab el-�y*� gör r<zig*r� gör ki hüreyre hir*s�la diler zeb<n ide esedi y*-rab el-�y*� sünnQlerü% musalla� ��lma �al*letü%� tQhindeki �u dQv ü dedi y*-rab el-�y*� �oma �ara%u gö%lümüzi �öyle iy ��lan� r<�en bu sa�f-� bQ-�amedi y*-rab el-�y*� kime nažar ��lup ide ehl-i mük*�efe gitmeyenü% gözi remedi y*-rab el-�y*�

n<r-� hid*yetile a�Q�Qnü% aç gözin

kim yavu ��lmaya �adedi y*-rab el-�y*�

93 der-in��f � • / • / • vardu�nca �a�du% iy nefs-i �abQ� adden i%en a�du% iy nefs-i �abQ�

� (12ab) M’de 13. beyit. � (13ab) M’de 12. beyit. Ayn� beyit ayr�ca, 57b�de kenarda M. � S’de 66a. M’de 58a.

165

bulanu�l�u% senü% yi%ilmedi seyl gibi a�du% iy nefs-i �abQ� getürimedüm seni ogr� yola yatlu *le dü�dü% iy nefs-i �abQ� urmad�n y*b*na yitdü% iy dirQ �r� at�n� a�du% iy nefs-i �abQ�

5 bQ- ay*l�� gözlerü% örtdi ki sen ol ni�*b� ya�du% iy nefs-i �abQ� ç*re yo� kesilmedü% ya%l�� i�e ciddile ola�du% nefs-i �abQ�

bu a�Q�Q miskine bilsem bun�

nireden ula�du% iy nefs-i �abQ� 94 der-va�f-� ��l-i ����� der-�ar��-� ����� • / • / • / • �aceb* bu ���� �*h� neyiçün olur çü �*ri� yine �<n-zQrlige çü fir*�-� dost b*�i� � ne gö%üle kim e�i��a vire �aks-i r<y-� c*n*n bu ves*vis an� *�* �açan ide pür-�ab*yi�� çü �adQm-i y*r yüzden götüre ni�*b� n*-geh ne cih*n �ala ne c*n ma v ola mu�ma il *di�

� S’de 66b. M’de 58b. der-va�f-� ��l-i ����� der-�ar��-� ����: va�f-� ��l-i ����� der-�ar��-� ���� M. � (1b) Vezin bozuk. �<n-zQrlige: �<n-rQzlige M. � (2b) an�: ana S.

166

yine s�rr-� ����� �*rif bile var ni ayr-� �*��� ne müfessir old� v*��f ne fa�Qh u ne mu addi�

5 �u ki �amr-� min-ledünden ��la mest �a�l u c*n�

ne �ul<m� resm-i ta�dQ� olur a%a ne meb* i� �acab* nesine �aldu% bu rib*t-� köhnenü% sen ebed* çü bunda kimse ol�sar degül �o m*ki� �o cih*n� ��l a�Q�Q hele a�rete teveccüh ki be-ayr-� a� ne m*lik �al�sar ne milke v*ri� 95 ��fiyetü�l-c�m �a��de der-na���at ve der-ta����-i zek�t-� �av�� ve �acc-� �av�� ba�r-� mücte� � • • / • • / • • / • • kimü% ki eyledi ����u% bu varl��n t*r*c kime ki �����la fa�r u fen* durur minh*c cih*ndan el çeküp old� o külli müstanQ �u resmile ki dinür el-fa�Qrü l*-ya t*c

hev*-y� nefsile dü�me bu ab� žulmetine delQl-i �er��la yol var ki �em�dur vehh*c zihQ ki �illeti nefsü% bu �albi ��ld� �alQl �if*-y� ikmeti �ur�andan eyle a%a �il*c

5 iç imdi d*ru-� ikmet abQb-i *���dan

bu d*�-i bid�at�la varmad�n fes*da miz*c

� S’de 67a. M’de 59a.

167

na�Qb-i fa�r alagör ille p*k me�rebden ki old� �a�b u für*tu% �il*f� mil u üc*c ecinnesinü% umar ümmeh*t� enfüsü% ol aarda yüzini zer��n ki ��lup isfid*c olur �a�Qdesi ab�-� �abQs mübtedi�u% ki dQni yo�dur egerçi ki ba�maz aln�na �*c � a�u% ne buyru�n i�ler ne va�dine inanur �anurs�n old� müsülm*n ki virmedise �ar*c

10 �u dirligile �a *bi ki gitdiler yol� var

ki *��l eyleyesin her kem*li çün ness*c bu zer� u Qle ki itme �o d*m� k*m-� nefs � niçelerü% yol�n urd� ki mekr ü istidr*c ��f*t-� nefsden eyle bu �albü%i �*fQ �af* gerekise ayr� gö%ülden it i�r*c budur �av*� zek*t� ed* ��l imdi yine ki mu���ratdan i yine bu gül�ene �ecc*c ki bite ma�rifetü% hem gül ü rey* Qni vire kü�<f-� ya�Qn-i �ük<fesin her �*c

15 rev*n ola çü yen*bQ�-i ikmet ol b*u%�

dirüp y�a �emer*t�n ki b*ub*n ide çaç � çü sevr seyr ide anda ki b*yezQd ü cüneyd çü mQve a��la her bir buda�da yüz all*c

ek*birü% bu durur bil ger ibtid* *li

� (8b) ki ba�maz: - çekmez M. � (11a) k*m-� nefs: g*hQ nefes M. � (15a) ikmet: ikmeti M. � (15b) dirüp: dirip S.

168

�u rutbete özen irdi ki �ibilQ vü züc*c � bu del� içinde �o zer�� �o büt-perest olma ki devletile ur�la ba�u%a ���� od� t*c bu n*r-� �r��la nefsi ki serd olur çün fa m bu n<r-� �ev��la bil dil ki germ olur çü sir*c

20 �o dQni dünyeye �atma �o �öhretile yime bu r�z� gu��as�n *�ir ki olmayas�n aç didi çü na nü �asemn* ne u��alu�içün� tevekkül ehlini �al�a a� itmedi mu t*c

fer*at�la a�Qri arQr bildi fa�Qr

�an*�at�la pel*s� hem alas u dQb*c sel*met isterise% �o ki her mel*met ger bu a�n� o��na nefsü% ide senü% umaç ki �*�idür seg-i nefes i�i ma�*�Q dür� ne semridürsin an� sen virüp a%a tutmaç

25 zi�*r yaradan� vü r�z� vireni un�dur� vef* yol�nda degül mi bu nefsden yig alaç �u gibi nerm idegör �*fQ �albü% iy �<fQ ki �at� oldu�yiçün ��nur hemQ�e züc*c hele riy*�etile ur bu nefs boyn�n sen ki emr-i �er�da da�� ol eylemeye lec*c riy*�et od�la pu�te olup ir*detde bi�ür �oma çöregü% çig ki ��zguniken saç

� (17b) züc*c: zecc*c M. (21a) na nü �asemn* (K.K. 43/32) “Biz taksim ettik”. u��alu�içün: u��a lo�mayiçün M. (24a) nefes: nefsü% M. (25a.) yaradan�: y*reni ve S.

169

çü �are �are ��zup ���� od�na amd� ciger iri�di ba r-� a�*y��dan *te�Qn emv*c

30 var�sa �azm yola ��l yolu%� yiyni sa%a

sel*metile varas�n ne mek� ola vü ne b*c ne �aldu% i�bu muayl*na sen �av*filden �af*-y� merveye irdi ki sa�y�la ücc*c ki n<ra ar� olup ider arQm-i va�latda cem*l-i �*t av*f�n görürse% ol efv*c zi-�ömri ki süreler �umre-i te�evvu�da ki yana ber�-� tecellQde n<r ola emz*c bu ma�rifet �araf*t� a�*y���na ric*l çü v*��f ola gö%ülde açar arQ�-i füc*c

35 �amel met*��na imdi bil ol tic*retde

ras<l sünneti damas�y�la old� rev*c �amuya r<zi il*hQ sen it ��y*metde �ef*�at-� �eh-i levl*k ü �* ib-i mi�r*c a�Q�Q gül�en-i r*zun içinde bir söz it ki derdü%ile yana �umrQ ya��la dürr*c

96 naž�re der-na���at � • • / • • / • • / • • anQ fa�Qrdürür kim degüldürür mu t*c

� S’de 68b. M’de 60b.

170

niteki didi nebQ el-fa�Qrü l*-ya t*c cih*na �u�le virür hem-çü kevkeb-i dürrQ a�u% me abbeti n<r� olan gö%ülde sir*c çü �are �are eriye ��zup yürek ya� ba�u%da n*r-� me abbet çü �em� t* ola t*c delQl-i n<r-� hid*yetdür i�tid* erene ki a� yol�nda bulur çün sir*cdur vehh*c

5 ger ola bedre�a sa%a bu himmet-i merd*n

yolu%� urmaya �ua�-� mekr ü istidr*c utarsa% er etegin a� ki dest-gQrü% ola aç�la a�rete c*ndan içerü hem minh*c iri�e fet ile ol dem liv*-y� na�ru�ll*h görine le�ker-i dQn göze olp olp efv*c� geh lem�a lem�a ire b*ri�*t-� n<r-� cem*l � çü la �a la �a bu varl�� �amu ola t*r*c tecelliy*t-� il*hQ nefes nefes yiti�üp �üh<d-� �*t�la her demü% ola mi�r*c

10 ya�Qn ta�t�n� fa�r u fen*da çün bulas�n

yolu%a milki cih*nu% ola ki �ö�r ü �ar*c � a�Q�Q ba r-� a�*y�� çü mevc ura dilden ledünni �ilmden eyle cev*hir isti�r*c

� (7b) olp:olpu M. � (8a) geh: ki M. � (10b) milki: mülki M.

171

97 der-�acc-� e�a��-� �ava� � • / • • / • • / • zQ-ka�be ki �ay*lü% ola a%a mQr-i *c ide cem*l-i �*t�la av*f�n ol ücc*c mQn*-y� ma�rifetde olur fidye ma v-� �*t m*�u meniyyeti �o olur anda bQ-rev*c kevneyne ba��n egmeyen efr*du% ol yolu% bil toz� devletile olur ba�lar�na t*c zQ- ükm kim �om��dur i�igü%de her lec<c ba��n� in��y*d�la terk eyleyüp lec*c

5 senden zi-yol ki sa%a varurlar senü%ile zQ-�*file ki virdi �amu varl��n� b*c

c*n�na ��ble kimü% olursa cem*l-i y*r

olur �üh<d-� �*t� �al*t� vü mi�r*c *yQne old� �aks-i cem*lü%e ber� urur mi��*t-� tende kevkeb-i dürrQ gibi züc*c ger vire �u�le a% m� sem*v*t u ar�a c*n çün ur�at-� te�evvu� olupdur a%a sir*c old� a�Q�Q ayret-i ����u%da ar�-� n<r gö%linden ural� bu ledünnQ ba r emv*c �

� S’de 68b. M’de 61a. � (9b) Vezin bozuk.

172

98 der-�ar-� niy�z� • / • • / • • / • ���� od�y�la olm�� ezel c*na imtiz*c �a�lum� yile virdi ki sevd*da bu miz*c

var sen benümiçün ba�u% ar�tma iy abQb

derdüm degüldürür çü benüm �*bil-i �il*c yüz bi% esQr olursa benüm gibi am degül çü �*humuz anQdür a%a bes ne i tiy*c gönildi or� y*ra gider dil rev*n olup �almad� ayru anda hev*cisden i�vic*c

5 oldum kes*d ö%ü%de met*�um çü �albdür topra�da �ald� yüzüm i�gü%de bQ-rev*c old� arQm-i ka�be-i va�lu%da mu�terem �ol pertev-i cem*lü% olan c*na mQr *c iy ��ble-i �av*fili her evliy* yüzü% iy �u�le-i ma *fil ü her �em� u her sir*c

men oymadum �iy*fetine �<n-� derdü%ü% senden oy�nd� gerçi ki düny*daki her aç virdi a�Q�Q �<ret-i milkin yile çü g*h ma�nQden anu%�la bulupdur gö%ülde çaç

� S’de 69a. M’de 61a.

173

99 rum�z der-bey�n-� eng-i merd�n-� der-çi-��f�tand ve müde��yy�n-� der-çi-��f�t ve �erh-i ni��n-h�-y� dur��-� müdde�iy�n-� b�-ma�na � • / • / • ulul iden bülbüli gül�ende hQç kimse f*ri gördi mi gül-�anda hQç � balanup ayy*r-� �ar�� *�iy*n ��la m� *r*m-� d*m-� tende hQç �*lem-i �ulvQye perv*z itmege bu �afesden var m�dur per serde hQç gör dem-i innQ en*�ll*h �u�lesin� ayr-� m<sQ v*dQ-i eymende hQç

5 dQn-i isl*m içre ��maz ibtid*�

žulmet olur m� meh-i r<�ende hQç ayret-i dQni hem olmayana er dimesünler kimse merd ü zinde hQç � c*n-fi�*n ol l*f-� da�vQ-i dür< ��maz ehl-i merdi vü cev�ende hQç s*ligi kim yokl�a ba�d� �adem� olmad� da�v*-y� m*� u mende hQç

� S’de 69b. M’de 61b. rum�z der-bey�n-� eng-i merd�n-� der-çi-��f�tand ve müde��yy�n-� der-çi-��f�t ve �erh-i ni��n-h�-y� dur��-� müdde�iy�n-� b�-ma�na: rum�z der-bey�n-� eng-i merd�n-� der-çi-��f�tand ve müde��yy�n-� der-çi-��f�t ve �erh-i ni��n-h�-y� dur��-� b�-ma�na S. � (1b) gördi: gördü M. � (4a) gör dem-i: gördü mi M. innQ en*�ll*h (K.K. 28/30) “Ku�kusuz ben Allah�m.” � (6b) zinde: zende S. � (8a) yokl�a: yoklua S.

174

varl�� na���n a�Q�Q yuymayan uymad� bir arf ol bu fende hQç

100 �a��de-i rum�z der-tem��l�t ve te�v�l�t ba�r-� müte��rib�

• / • / • / • ki�i dü�medin bu bi-y*b*na hQç � ne derde ula�d� ne derm*na hQç muayl*n-� am c*na za�m urmad�n av*f ide mi ka�be bQ- *ne hQç vef* �ömri ��lmaz i bQ-ç*relerü% �alur yolda irmez ki p*y*na hQç geçer asretile hen<z irmedin da�� ka�be-i va�l-� c*n*na hQç yanar v*dQ-i n*r içinde susuz meded irmez ol c*n-� �a�*na hQç �

5 mur*da iri�mek degül her-kesü%

mürQd ola m� oysa kesl*na hQç sikender irüp žulmete bulmad� çü ���r irmedi *b-� ayv*na hQç �oyunup de%ize ki�i almad�n getürür mi ele ya dür-d*ne hQç

� S’de 70a. M’de 62a. �a��de-i rum�z der-tem��l�t ve te�v�l�t ba�r-� müte��rib: rum�z der-tem��l�t ve te�v�l�t ba�r-� müte��rib S. � (1a) bQ-y*b*na: biy*na S. � (4b) �a�*na: �a�*n� S.

175

bulur m� ya c*n min-ledün gevherin ki t* almad�n ba r-� �irf*na hQç �adef �arn�na dür ola dü�medin ya mümkQn mi bir �are neysene hQç

10 vüc<d�n yitürüp ki ar� itmedin birikür mi �are ya �umm*na hQç ola m� ya *��l eküp biçmedin ki bu da�l u d*ne ya deh�*na hQç oar m� yine gör ya ol�nmad�n ba�u% �emse ya m*h-� t*b*na hQç fen* olmad�n bes tecellQ-i a� �açan *��l olsun bu ins*na hQç belürsüz olup bu yire dü�medin yitilür mi bitüp görü% d*ne hQç

15 arQ�atda ya�ni ki �*k olmad�n ula�d� m� kimse ya bu k*ne hQç �ava� ulalup gey uzand�y�sa eli irdi mi gör ki rümm*na hQç�

gözü% dünye �izzetleri örtmesün ki degmez bu yar�n � �i�l*na hQç nidelüm ço �sa bugün m*lu%uz �unar m�s�z el gör ya i s*na hQç ululanma% *�Q i%en �ucb eri ki �*bil degül ayr-� �rm*na hQç

� �(16b) irdi mi: irmedi M.

176

20 ini�e uçar su yo���dan �açar� degül tell �*bil çü seyl*na hQç �u kim gö%li anu% olu kibr ola ne l*y��dur ol fey�-i ra m*na hQç yirü% alça�nda olur her de%iz degül tel ma al �ummana hQç bes alça� gö%üllü velQlerdedür bu �ilm-i ak*y�� ki n*-d*na hQç bu s�rr-� il*hQ na�Qb olmad� hem amad� ol dil ki �*h*ne hQç

25 ya�Qn ta�t�na çün a%a degmedi � bu �izzet irer mi ya Q�*na hQç �açan �izz-i �*hQ virilmi� ola �u a� yüzde uran ya derb*na hQç �opar ma�rifetden bu seyl ille kim ne dQv*r u der �or ne �od �*ne hQç yiri yurd�y�la alur varl�� �omaz h<� bu dil-perQ�*na hQç bul�t ek�er örter yüce alar�� ki cüz berf on yo� o �ury*na hQç

30 ne ber�-i ad*y�� ne �*�-� semer ne gülz*ra �*bil ne rey *na hQç ne b<st*n var anda ne �od ki�tiz*r ne b*a yarar ol ne b*v*na hQç

� (20a) yo���dan: yo�u�dan M. � (25ab) M’de kenarda. � (29a) bul�t:bulud S.

177

ki ten žulmetinde �alur ehl-i nefs ki cüz a�m� ��maz ol erk*na hQç � olan kibr ü kQnden ya dQni nider � �omaz yirde gö%ülde çü Qm*na hQç çü ta�v*s� yo�dur �amel b*�n� yitürmez fev*kihden elv*na hQç

35 ne gülz*r-� üns ol dil old� ne bu vi�*linden irdi ki ol c*na hQç ne gö%ül ne *�at ne nefs-i muQ� ne �od tevbe ��ld� o �i�y*na hQç nider mür�id an� ya ir�*d� ol ne ��l* a �*bil ne imk*na hQç riy*�etde sen a� r��*s�yiçün çü za�m urmadu% nefse merd*ne hQç erenler yol�na �adem ba�ma�l yüri girmegil sen bu meyd*na hQç

40 yola or� giden ki�i �apmad�n

alanmad� �*r-� muayl*na hQç çü bid�at �al*letdür olma ya��n müb*hiye uyma ki �ey*na hQç �adem ba�ma a�ra sa��n �er�dan ki yo�dur nec*t ehl-i uy*na hQç hev*s�na *bi� olan nefsinü% inanmaz m� a k*m-� �ur�*na hQç

� (32b) a�m�: a�m M. � (33ab) M’de kenarda.

178

çalu ildügin �or çü yoldan gider ki kes gölgelenme ol a�*na hQç

45 yapar Qle-�*ne ad�n çille �or a%a �a�l� olan ne aldana hQç a%a �ucb olur hem netQce ur<r� �oma n<r ad anda ki nQr*na hiç çü *v<s� arra ider perri ol ne perv*za aar na ayr*na hQç �al* �na mar<r olan zühdine ki b*�nda irmez bu seyr*na hQç ne �e�-perr-i �ilm ü ne �irf*n�la� gelür �*lem-i c*nda cevl*na hQç

50 degül mür�id ill* ki bir �*�-� a� bul�nmaya mi�li ki yig*ne hQç �an� ol erenler yigi �*h-� dQn kim öykünübile o sul*na hQç

�açan mest-i a�ret ola �a�l u c*n ele �unmad�n �eh ki peym*ne hQç gerek dQn yol�na vire ba��n ol �rur m*ye-na��� ki peym*na hQç urur �em�a özin ki yanar hem*n �a��nur m� perrin ya perv*ne hQç

55 nedür terk-i c*nu% ya merd-i a�a cih*n �ayd� olmaz çü merd*na hQç

� � (46a) �ucb: �ucub M. � (49a) �e�-perr-i: �e�-perr-ü S.

179

ne bu dünye genciyiçün ilte renc� ne göz aça bu künc-i vQr*na hQç sel*Qn-i �a�ra ne indüre ba� ne meyl ide milke ne devr*na hQç ne �a�ra ba�ar ol ne yüz �ay�ere ne �od *�-� kisr* ne �a�ana hQç ki c*n �*leminde teferrüc ��lan nažar eyleye mi bu zind*na hQç olur ulul� bülbülü% z*a d* �ula urma var sen bu dest*na hQç

60 �açan a%laya man��u�-ayr� �*m çün olmad� hem-dem süleym*na hQç gel i hüdhüd-i u�n-� b*-� hüd* ki sQ-mur r*z�n ya mest*na hQç a�Q�Q gibi bir dem-i �����la getürür mi kimse ya el *na hQç gel iy <Q-i �ehd-i n<r-� �üh<d ki sensüz yara�maz �eker-�*ne hQç

65 gel iy bülbül o�� bu dest*n� mest ki sensüz ne revna� gülist*na hQç

� � (56b) künc-i: künc ne M.

180

101 der-fe�yil-i �ilm ve meemmet-i cehl ba�r-� remel-i ma�b�n-� mü�emmen � • • / • • / • • / • • ki�iye cehli gibi renc ü bel* olmaya hQç c*n-� c*hilde bilü% mihr ü vef* olmaya hQç nefsini cehlile ebter �omaya �a�l� olan *demQ olana bu cehl sez* olmaya hQç ola ol �*m kel�en�*m meger belhüm a�al var ni �*��l ki�ide cehle r��* olmaya hQç ki�iye �ucb u am*�at �<mQ-i cehliledür um� bir rencdürür ki a%a �if* olmaya hQç �

5 dünyede cehlile dü�di ki�i her i�e c*hilü% �ekli gibi c*na cef* olmaya hQç

�o beti ki�iyi ba�dan ç��arur n*-ehlü% anda dQni y���lur �ayra rec* olmaya hQç c*hilü% çehre-i dQninde �aleldür görinen c*hilü% cebhe-i c*n�nda �iy* olmaya hQç

c*hilü% �ayn-� �eleldür ki �eb*t� biline kelim*t� �amu cüz sehv ü �a* olmaya hQç olmaya ayret-i dQn belki olu kibrile kQn �albi içinde anu% n<r-� tu�a olmaya hQç

10 �r� od�na ya��lup yüz �uyun� yile vire topra ol ba�a yüzindeki ay* olmaya hQç

� S’de 72b. M’de 64b. der-fe�yil-i �ilm ve meemmet-i cehl ba�r-� remel-i ma�b�n-� mü�emmen: der-fe�yil-i �ilm ve meemmet-i cehl S. � (4b) rencdürür: rencdürürür S.

181

�*n�na ma�t-ta�a�a�ll*hü veliyyen diyincek bes velQyem diyene cehl rev* olmaya hQç �ev� u �ev� isterise% gel bu cih*nda bekle evliy* �o beti gibi ki �af* olmaya hQç �ilme say� eyle mine�l-mehdi ile�l-la d ki t* žulmet-i cehl gibi dilde �* olmaya hQç luf-� bQ- ad iri�ür gerçi a�u% �ullar�na liki bir �ilm gibi luf u �a* olmaya hQç

15 ni�*m� ž*hire vü b*�nadur �ilmile ilm �eref-i �ilm gibi �izz-i be�* olmaya hQç ažž-� v*fQ alana m*yide-i i�metden �o bet-i �ilm gibi �albe cil* olmaya hQç gider endQ�e-i düny*y� gö%ülden bekle �ohbet-i �ilm gibi �albe cil* olmaya hQç derec*t�la durur �al� üzere rif �ati bil kimse rütbetde ki mi�l-i �ulem* olmaya hQç ger �al* iyyetü% ola çü bil*-m<cib-i �ilm belki �*yeste-i env*r-� li�* olmaya hQç �

20 le��et-i *�at� bulmaz çü ya�Qnsuz ki�iler

derd-i dQn olmayana anda dev* olmaya hQç derd-i dQn *��l iden buld� ya�Qn �u�lesini bilü% ol dilde gerek meyl-i hev* olmaya hQç bu i�*r*t u bey*n ayb füt< *t�ndan çün ire bezli gibi c<d u �eh* olmaya hQç

� � (19b) belki: bil ki M.

182

v*��f olmaa a�Q�Q bu sözün s�rr�na �ayn-� ta�dQ� gerek ç<n u çir* olmaya hQç ��mad� m*�u meniyyet va det i�lQmine çün ehl-i b*�nda bilü% ki men ü m*� olmaya hQç ubb-� mevlQde ki c*na iri�e �ev�-i fen* sermedQ dirlige irdi ki fen* olmaya hQç 102 der-isti�n�-y� �a�� • • / • • / • • y*r i�iginde ins ü c*n �amu hQç � gö%ül ü �a�l u cism ü c*n �amu hQç dükenür anda külli varl��lar � ma v olur n*m ölür ni�*n �amu hQç dost yol�nda �ocegi ��maz � s<d u ser-m*ye vü ziy*n �amu hQç

��maz ol dergehe zemQn ü zam*n görinür anda bu cih*n �amu hQç

5 fa�r olur �*r u n*m neng anda i�met ü milk ü �*nüm*n �amu hQç virdiler ta�t� anda t*r*ca t*cd*riy-i �üsrev*n �amu hQç

� S’de 73b. M’de 65b. � (1a) c*n:- S. � (2a) ni�*n: ni�*m S. � (3ab) M’de kenarda.

183

anda kisr*ya b*ri kim dirler �adr u �a�an u mQr ü �an �amu hQç m*likü�l-mülk ö%inde dimeklik bu benüm ol benüm yalan �amu hQç z*hidQ dam u �*rifQdür n*m gel olur anda �od lis*n �amu hQç

10 v*�iži bend olur fa�Qhi f*� bu �ib*r*t u bu bey*n �amu hQç da�vQ-i k*mili dür< dirQ l*f-� merdi-i merdüm*n �amu hQç da�vQ-i �ey�Q vü mürQd-i l*f ��r�a vü t*c u aylas*n �amu hQç ayr anu%la ki birdür ola mu *l der u derb*n u p*sub*n �amu hQç görinen ol cem*l-i lemyezeli meh ü �ur�Qd ü *sum*n �amu hQç

15 o��nur külli men �aleyh* f*n� ki cüz ol vech-i c*vid*n �amu hQç

*�irü�l-emr sen da�� göresin ki ola kevn ü bu mek*n �amu hQç ar�a vard� a�Q�Q ayretde gördi ki ayr-� a� �ay*n �amu hQç bil ya�Qn irmedügi �udretde ki olur �ekkile güm*n �amu hQç

� (15a) külli men �aleyh* f*n (K.K. 55 /26) “Yer yüzündeki her �ey fanidir.”�

184

103 der-�ar-� niy�z ba�r-� ser�� ta����a müfte�ilün müfte�ilün f��ilün � • • / • • / • old� av*f� �apunu% bize ac yüz ura geldük �amu min külli fec� bekledügüm lufu% i�igin bu kim men �ara�a�l-b*ba ve lecce ve lec birligü%e varl�u%a lufu%a cümle cih*n old� delQl ü ucec �ev�u%�la old� çü dil mu�arib �u�kuleb ü te�ne-cigerdür lücec

5 ����u%�la old� pür-*te� yürek derdü%ile ar�a-� �<ndur mühec �abrum ol ümQ�edürür kim gele göze �ay*lü% diye c*�e�l-ferec� eyle teveccüh a%a c*num dime ya��la leyse �ale�l- a�m* arec � virme cih*na gö%ül olur heb* anda ki rec ol�na bu ar� rec

� S’de 74a. M’de 66a. der-�ar-� niy�z ba�r-� ser�� ta����a müfte�ilün müfte�ilün f��ilün: der-�ar-� niy�z S. (1b) min külli fec (K.K. 22/27) “Uzak yollardan”. (6b) c*�e�l-ferec “Kurtulu� geldi.” (7b) leyse �ale�l- a�m* arec (K.K. 24/61) “Köre güçlük yoktur”.

185

dergeh-i �isy*ndan idegör �ub<r luf� ço anu%dur u ref�-i derec

10 ����-� a�Q�Qde ta ayyür �azan niçe bir e��ar ya ba r-� hezec 104 der-na���at ve meemmet-i müdde�iy�n-� b�-ma�n� � • / • / • �ömri olmaz yirlere eyleme �arc zehr-i �*til eyleme% ne �ehde mezc sünnQyise% bes nedür bid�at sa%a ger ��r*-� müsta�Qm old�sa nehc i�tiy*r it �uzleti geç �amudan el çek old� �imdi �*lem herc ü merc göstere bir �an� �* ib-dil velQ yüriyen �al� aras�nda fevc fevc

5 himmeti �abdü�l-bü<nu% süfredür ��blesi old� nis*� u ke�f-i ferc her i�*r*t�nda remzi hemz ü lemz her �ib*r*t�ndadur hem a�n-� derc �*file ma�s<da irdi gör i�ü% da�� zeyn-i zQndür ü bu �arc-� serc iy ser*sQme ser*b-� b*diye

� S’de 74b. M’de 66b.

186

gözle c*n ba rinde görmedü% çü mevc �o a�Q�Q menzil-i �al�*l� dut � �*lem-i �ulvQde cevl*ng*h-� evc 105 der-na���at der-ta�r�z-i ba��r ve �an��at � • / • / • / • her �ehri n<� eyleyelüm e�-�abru mift* ü�l-ferec dery*-��fat c<� idelüm e�-�abru mift* ü�l-ferec ger ����a ba�du%sa �adem bes her bel*ya l*-cerem �abr idelüm dime nidem e�-�abru mift* ü�l-ferec �*��� bel*ke� yara�ur gö%li pür-*te� yara�ur yansun begüm �o� yara�ur e�-�abru mift* ü�l-ferec ger �a�l u c*n mecn<n ola gözler ya�� cey <n ola derdile baru% �<n ola e�-�abru mift* ü�l-ferec

5 budur �anum i�ü% �o�� içü% ol� ���� *te�i�

olsun a��t �anlu ya�� e�-�abru mift* ü�l-ferec olsun rev*n gözler ya�� �abr�la her dü�v*r i�i *s*n ider a� i ki�i e�-�abru mift* ü�l-ferec all*ha �ükr it �ul�sa% ger bay u ger yo�sul�sa% ger �a u ger ma�l<lise% e�-�abru mift* ü�l-ferec gel gel demidürür demi �r��la bu düny* am�

(9ab) M’de kenarda. (9a) dut: ut M. � S’de 75a. M’de 67a. der-na���at ta�r�z-i ba��r ve �an��at: na���at der-ta�r�z-i ba��r S. (5) �anlu: �anl� S.

187

eylemesü% ba�u%� semQ e�-�abru mift* ü�l-ferec mesken iden bir k<�eyi cevr ü cef* ��l t<�eyi �abr u �an*�at pQ�eyi e�-�abru mift* ü�l-ferec

10 �o� gör bu fa�r u f*�ay� depret yine �urr*�ay� sür menzile �r na�ay� e�-�abru mift* ü�l-ferec ����a a�Q�Q ne va�ar ne �abr u *r*m u �ar*r hay niçe dirsin bize var e�-�abru mift* ü�l-ferec

106 � • / • • / • gö%ülde ma�*m dutmadu% hQç �*m i�ü%i �*m dutmadu% hQç gitdü% bu televvünile ayru� sen da�� niž*m dutmadu% hQç anca ki na�Q at eylediler sen �a�� u �av*m dutmadu% hQç

�ehsin velQ eyleyüp yasa� i�lQmi tam*m dutmadu% hQç

5 bu tosun� d*n* itmege d*m urup bu li�*m dutmadu% hQç yidilmedü% uluya celeb gel itdü% ki zim*m dutmadu% hQç sen �umt�la c<��la se erde

� S’de 75b. M’de 67b kenar�nda. Her ikisinde de ba�l�k yok.

188

�ikri b*-devam dutmadu% hQç sen b<y-� vi�*line abQbü% umup ki me�*m dutmadu% hQç bed-naml�u% a�Q�Q �*lem old� velQ n*m dutmadun hQç 107 der-na�i��t � • / • / • asedden dilde hem *cet degül hQç �anum derd-i �ikem *cet degül hQç gö%ülde ol ara� �at� mara�dur yiter var da�� sem *cet degül hQç an� kim r�z� idüpdür a� te�*l* yitü�ür �ula am *cet degül hQç esQr olma� bu ����a salanatdur ere abl u �alem *cet degül hQç

5 ezel sükrindedür mest*n-� a��a �um*r-� c*m-� cem *cet degül hQç niderler �öhret ü av*y� serde begüm �ayl u �a�em *cet degül hQç a�Q�Q ���� esQri oldu�na � çü �*kirdür nedem *cet degül hQç

� S’de 76a. M’de 67b kenar�nda. � (7ab) S’de yok.

189

108 ��fiyetü�l-�� der-tev��d-i b�r� te��l� ba�r-� �af�f � • • / • • / • • �*li� ü b*rQ i anQ sübb< derd-i ����u% içürdi c*na �ab< �adQr-i ber-kem*l u �all*�� �*lem ü *dem ü mel*yik ü r< �erre-i fa�l u lufunu% e�eri �afvet-i *dem ü neciyyet-i n< ra metü% seb�at� netQcesidür ��d��la eyledügi tevbe na�<

5 y*-rab el*f-� bQ-ten*hQ%i �anda ta�rQr ider müt<n u �ür< �ull�u%� �ab<l iden ma�b<l bes tevell* iden olur mar<

d<d-� sevd*% olur �a�la çir* derd-i ����u% gö%üle c*na fut<h derd-i ����u%�la durur ma�z<b c*n �ur<��nda bu dem-i mesf< dil am-� ����u%�la ar�a-� �un �a�l *�üfte old� c*n mecr<

10 old� l*kin ay*t-� b*�Q bu

� S’de 76a. M’de 67b.

190

yolda �*���lara ���a�-� cür< yine gülz*r-� n*r-� �ev�u%dan mur-� dil mi�l-i �andelib yanu derd-i dQn �u�le virdügi �albe *��l olur hem*n bu s�rra vüz< �amu varl�u%� a�Q�Q bu yolda i�*r idüp fid* ��l r< 109 der-sükr � • / • / • / • old� �alvet-�*ne-i dil y*r t* kim �a�l u r< ger gele ay*r ��maz anda dirler r< r< her kimi mest eyledi bir dem sev*�Q-� ��f*t içürüp n<r-� tecellQden a%a ayret �ab< ��maz elf*� u �ib*r*t va�f-� *lin bes nice eyleye ta�rQr anu% metn ü ya evr*�-� �ür< lenger-i �a�l� yitürse ��nd�rup zevr*� ne a% � ar� ola bu *te�in ba r içre �ad <f*n-� n<

5 derd-i ����u%dur b�raan c*nlara *te� ��lan dil-ber* d*-� amu%dur hem cigerlerde cür< irmeyince c*n�na �ev�-� fen* bul�p *yat �

� S’de 76b. M’de 73a. � (4a) ��ndurup; ��nd�rup S. � (6ab) M’de 7. beyit.

191

görmedi n<r-� hid*yeti itmedi tevbe na�< yanmad�n uçdan uca �em�� bil bu me��ale � virmedi bu seyr içinde degme �albe hem vu�< derd-i ����u%dur bize temhQd-i tevfQ� u �al* s<z-� ����u%dur bize iy dost mift* -� füt< ta%r�nu% �*���lar�nu% iy a�Q�Q yüzinü% *rz<mendi sem*v*t ehli vü mü�t*�-� r< 110 �a��de der-ne��y�� � • • / • • / • • �albe bu derd-i dQn olur m��b* ayba n<r-� ya�Qn durur mift* ��ld� ayb� �ah*det itdi �a* bu füt< *t� kime ki fett*

old� �<tu�l-�ul<b d*-� am� hem dil ü c*na s<z-� ����� mer* va�f�n� �����nu% bey*n telvQ s�rr�n� itmedi �ay*n Q�*

5 bulmad� minledün cev*hirini cevheri bes ne bildürür ya �� * ���� s�rr�nda �a�l ser-gerd*n ���� r*z�nda bQ-�aber �ürr*

� (7ab) M’de 6. beyit. � S’de77a. M’de 68a.

192

r<�en olur m� hQç r<y-� cih*n �eb-i arQ� olmad�n ya �ab* irmedin r<�in* neden �a�la b*�na fey�-i f*li�u�l-��b* �ehev*ta bu ���� u le��*ta � sürinenler �o olmad� ifl*

10 ��l i*�at ev*mir-i �er�a olsun i�ü% hemQ�e zühd ü �al* dü-cih*nda ki bulma isterse% sermedQ sen sa�*detile fel* derd-i dQn içre ol çü bu derd* z*d-� �u�bQ �azan çü bu da d* *�at� �*li� it li-vechi�ll*h olma afletde her �ab* u rev* �ömrü%i �*yi� itmesün d*yim ki mel*hQde levh ü lav u miz*

15 a� �a* ��ldu� kif*yet ider r�z�içün itme zQnh*r kif* a� sa�al�la yüz ��zardup ked eyleme zQnh*r idüp ilh* nice mecr< ide gö%ülleri ya ne�ter-i a�n u hemzü% iy cerr* bize yitmez mi i mel*met ger savet-i ���� oldu� fa��* �

� (9a) �ehev*ta: �ehv*ta M. � (18b) ����: ����� M.

193

�ll� �o�l a *ret-i b*�n eyle mü�min ki el-vü�<�u sil* �

20 sen mu�addes denesden it �albi vire �u�le sem*ya t* ba�ur* ne �adar ki sefQne mu kemise giremez kimse ba re bQ-mell* pey-rev-i reh-rev ol ki gerdine irmedi bunca sür�atile riy* ��lma *r*m seyr-i b*�nda bQ-ser ü p* çü b*d ol seyy* perr ü b*l ol hav*da düket ki old� cibrQle perde ferr-i cen*

25 gel i ç*bük-süv*r-� meyd*n gör encümeng*h-� le�ker-i erv* sem�-i bQ-yub��r�la i�it bir bezm-i c*nda cih*n olus� ��y* sükrile ol cü�* te�ayyünden anda ki �ayn-� r* olur a�d* �unm���sa sev*�Q-� esm* ki eger c*na c*m-� pür-efr* olmaz ibr*m-� ten bu meclisde kisve r< *nQ onanur e�b*

30 l*-yez*lQ olur bu mestQ-i ���� r< a rev -i vi�*l olur çün r*

� (19b) el-vü�<�u sil* “Abdest silaht�r.”

194

�anda gevher-�in*s-� dQn olma� iy a�Q�Q senü% gibi fell* pendü%i utup iy delü evvel hele sen kendü nefsü% it ��l* 111 der-rum�z � • • / • • / • • c*nda �ev�u% olal�dan m��b* eylemi�dür mes*-y� nefsi �ab* žulmet-i ten mi �or ne c*na ki irer �u�le-i �ub -� f*li�u�l-��b* bu �ib*retdür isti�*ret hem var ni anda ne �ub var ne rev* bu ne elv* dur ru�<m�nda g*h telvQ o��nd� geh Q�*

5 kimse görmi� midür dira�t� ki a%a

geh en*r old� mQve geh tuff*

g*h encQr bitdi geh zencQr geh kedü gah c*m-� pür-efra

b*de-i ����dur mücerred a%a iricek �ayn-� r* olur a�d* dem-i �QsQ midür bu ya am-� ���� rev -i c*n m� ne nef�-i r< bu r*

� S’de 78b. M’de 69a.

195

zevra�-� �ev�� sürse bu ba re lenger-i �a�l� yitürür mell*

10 bunda ma v u fen* durur birlik bunda ar� olma� old� c*na fel* ����-� b*�Qye milk-i va detde � mevtQ Qr*d� old� çün mift* oldur a k*m-� �er� seyfile nefs ki ihl*kidür anu% ��l* ciddile dü�se% elden aya�dan sa%a cibril-i ce�be ola cen* olsun Q�*r �ad hez*r*n b*r yoluna hem �ul<b u hem erv*

15 gizleyeydi a�Q�Q ���� odun� d<d-� dil olmayayd� ger fa��*

112 naž�re rum�z � • • / • • / • • yine env*r-� f*li�u�l-��b* r<�en eyledi b*�n� çü �ab* yine all*hu n<r e�i��alar�� ��ld� mi�k*t-� cismi çün m��b*

� (11a) milk: mülk M. � S’de 79a. M’de 70a. � (2a) all*hu n<r (K.K. 24/35) “Allah��n nuru ile.”.

196

r<�en olmaya m� fetQle-i s�r çünki luf-� �afQden ol fett* yine sübü *t-� vech ber��la� ya�d� ne zeyt-i r< kod� ne r*

5 r<an-� c*n yirine b*de-i ���� old� �andil-i �albe çün a�d* çekdi zencQri ayretile yine çün �ar*b*ta bize ne ��l* yine mest*n na�ras�ndan u� s* at-� �ane�*h old� ��y* n<� iden dürdini �ar*b*tu% vard� elden a%a ne zühd ü �al* ur ki abl-� ��y*met uruld� �*h-� ���� irdi açd� �adl-i cen*

10 �aff u �af urd� �aff*t-� sem* � olp u olp irdi le�ker-i erv*

�ehsüv*r*n-� �*lem-i melek<t girdi meyd*na seyr ider çü riy* �ald�lar ber�v*r çün �im�Qr� old� �*lem �u�*�-� n<r-� fel* di% ki c*n�n seven bu ma�rekeye girmesün zQnh*r idü% il * aradan ç��sun u�lular a�ra

� (4a) Vezin bozuk. � (10a) urd�: durd� M. � (12a) ber�v*r: ber�uv*r M.

197

ki cün<ndur bu ma file mift*

15 olal�dan a�Q�Q ����a esQr �an�n itmi�dürür bu yolda müb* 113 der-na���at recez-i a�reb-i mü�emmen �

• • / • • / • • / • • �*lem içinde her kimü% kim i�i olmad� �al* bes �aceb ola ol �aceb ger bula ta%r�dan fel* �anda me�*m-� r< �na r*yiha-� vi�*l-� y*r irer a%a ki içürür afletile ur<r r* imdi hüm*-y� himmeti terkile ��l gü�*de-p* ce�be-i a� ki t* ola mur-� dile yine cen* �ab��la �an yudup eren eylediler ciger-keb*b *��l olunca bas�la �adre bu yolda in�ir*

5 mencileyin günehli �ul künhine �anda iri�ür i�bu �aceb i�ü% ke%e terk-i cih*ndur iftit* virdile v*rid*t� kesbidegör imdi her mes* derdile t* �af*-y� dil *s�lu% ola her �ab* t* bu ta�arrubatdan ire nesQm-i �urb-� a� � *��l ola ki rev �la r< a vü �albe irtiy* *�at� bu til*veti eyle va�Qfe özü%e �

� S’de 79b. M’de 70b. der-na���at recez-i a�reb-i mü�emmen: der-na���at S. � (7ab) M’de 8. Beyit.

198

�ulu%� �ükr �ikr ��l cümle �ab* u her rev* innQ ena�ll*h i�ide çünki bu ce�beden �*rQ � m<sQ-i dil bu ce�vede ar� ola n<ra çün sur* �

10 vir ufu�-� mübQnden �*leme �u�le sen çü m*h nide ne na�� irgüre hay bu kem*le her nüb* gül�en-i r*z bülbüli ul ul�n ehl-i dil uyar gire mi z* sem��na �*leme ��mayan ��y* dost hav*s�nda uçan c*na ne �ayd perr ü b*l gerdine iremez anu% sür�at iderse yüz riy* her ki �al* a i�ini �er�a uyup getürmedi nide a�Q�Q a��� ne vire a%a bu ���l*

114 der-na���at � • • / • • / • • / • • ger �oralar arQ�a ne ki�iye bulmaa fel* i�bu cev*b viresin sen ki �al* dur �al* müdrec ola �ad efla *yeti bu rum<zda� göstere ne bu ma�nQ yüz *��l olupdur irtiy* žulmet-i reyb mi ��ar anda ki ayb ayb ola kim dinile �ib*reti bu l*-mes* ve l*-�ab*�

� (8ab) M’de 7. Beyit. � (9a) innQ ena�ll*h (K.K. 20/14) “Ku�kusuz ben Allah�m”. � (9b) cezvede: cezveden M. � S’de 80a. M’de 71a. � (2a) �ad efla (K.K. 87/14) “Do�rusu kurtulmu�tur”.

199

bunda nolur i�*reti yine vil*yet ehline sor ki lis*n-� *lile söylenür i�bu ���l*

5 ba r-� a�Q�*te alan buld� bu gizlü cevheri yo�sa bunu% bey*n�n� eylemi�dürür �� * a%lamad� bu man��� hQç �u�<l-� felsefQ c*n �an� mütta�Q na�Q kim ola �ilm-i dQn cen* na�ra-� mest-i meclis-i ���� bu sem�-i c*n uyar yo�sa ��m*�a m� ��ar �aleme ��gmayan ��y* her ten ola m� ma remi ol aremü% ki r< a r< dir dil a%a ne c*m-� cem �ev�-� vi�*l olur çü r* ger ide ma v eger fen* ol yola virmi�üz r��* ����a a�Q�Q �an�n� zQr* idübdürür müb*

115 der-na���at ve na�t-� �ule�� � • • / • • / • • / • • eger yol ehlisin idin refQ�-� ehl-i �al* ki göstere sa%a or� arQ�� ehl-i �al* bular durur sa%a i�v*n-� dQn m<nis ü y*r sa�*det a%a ki old� �adQ�� ehl-i �al* çü or� y*r olas�n her bel* vü �iddete sa%a ki ma�rec ide her ma�Q�� ehl-i �al* �u�<l� dünye am�nda çü ar�a virmediler

� S’de 80b. M’de 71b.

200

�ub<r idüp ki bu ba r-� �amQ�� ehl-i �al*

5 �d*-y� r< aluban v*rid*t-� aybQden� öz ehline �od�lar �alQ�� ehl-i �al* ��l�p durur �amus� *�at u �ib*detde bu c*n� n<r-� hid*yet arQ�� ehl-i �al* çü sükr-i afletile �a�l� �Qre ��lmad�lar lik*-y� a�dan içerler ra Q�� ehl-i �al* zül*l-i ikmeti �öyle si%üreler �a�la ki k*sid eyleye u�m-� sevQ�� ehl-i �al* bu �a�l� �*yibe-i vehmden mücell* ��l ki sa%a a%lada t* her da�Q�� ehl-i �al* �

10 çü �ilm-i dQnile gevher-�in*s olupdur bes � nider �azQne-i la�l u �a�Q�� ehl-i �al*

�o hay u zer�� ne av*dur engere�l-a�v*t� ki hQç i�itmediler ol �ehQ�� ehl-i �al* çü �ehvet od�na perv*ne gibi dü�mediler bes old� �em�-� me abbet arQ�� ehl-i �al* bular durur ki ider *�at u �ib*detde dü-t* çü dal bu �add-i re�Q�� ehl-i �al* yanup çü �em�� am-� dQnde alayup r<�en idüpdürür �amu �alb-i ra�i�� ehl-i �al*

15 fen* yol�na a�Q�Q �adem ba��p olm�� ki �amu ber�-� tecellQ ma Q�� ehl-i �al*

� (5a) aluban: al�ban S. � (9b) t*:- S. � (10a) �ilm-i: �ilm-ü M. � (11a) engere�l-a�v*t (K.K. 31/19) “Seslerin en çirkini”.

201

116 der-na���at hezec-i a�reb-i müseddes � • / • • /• bunca kelim*t� etti n*�� � girmedi �ulau%a na�*y� terk idemeyen fes*d� �imdi sQne girecek mi ola �*li iy �ehvet esQri g<l bunca her yirde nedür sa%a fa�*y� sen fitne uyar um<r-� dQnde yol ehli bitürdi çok me�*li

5 eyle iy gö%ül teveccüh-i t*m ol �*ha ki �indehü mef*ti � luf� ire v*rid*t-� aybQ �albe ola la �a la �a l*y� ire nefe *t-� �urb ola t* r< me�*m� pür-rev*y� tevfQ�� a�u% kimü% refQ�� old�y�sa yol old� v*�� bu luf� a�Q�Q �al�-� �*lem

� S’de 81a. M’de 72a. der-na���at hezec-i a�reb-i müseddes:der-na���at S. � (1a) etti:itti M. � (5b) indehü mef*ti (K.K. 6/59) “Anahtarlar O�nun yan�ndad�r”.

202

va�f idemeye olursa �*rQ 117 der-na���at � • / • • / • • / • ir *fit*b-� devlete uyan �ale��-�ab* �o� �ev�dur i�it dem-i ayye �ale�l-fel* �ömr-i �azQzi eyleme �*yi� ur<r�la afletde it �ib*deti her �ub u her rev* düny* me abbetinden idüp b*r-� �albi p*k olsun hemQ�e pQ�e sa%a zühdile �al* at ardu%a cih*n� di veccehtü vechiye� lill*hi andan eyle ki tekbQre iftit*

5 i� �amu ola n<ru �al* n<r fa�l-� a� irüp olursa *��l eger �adre in�ir* r*h-� fen*da kendüliginden geçenlerü% ar*�-� dünyevQçün i�i degül kif* mest*n*l�� bezm-i ezeldendürür ebed �ol c*n ki c*m-� ra��e �aleyhimden içdi r* mü�t*�� özü%ü% ve cenne�l-cenneteyni d*n � �Q�Q ne r* atu%a bu *r*m-� müster* ol dem ki c*n a�Q�Q nefQr-i �afQr ire

� S’de 81b. M’de 72b. (4ab) veccehtü vechiye lill*hi (K.K. 6/79) “Benli�imi yönelttim”. �(8a) ve cenne�l-cenneteyni d*n (K.K. 55/54) “�ki cennetinin de meyvesinin dev�irilmesi yak�nd�r”.

203

perv*z ide bu d*m-� bedenden açup cen* 118 der-va�f-� ��f�t-� ������n-� cem�l-i e�adiyyet der-sükr � • / • / • min-ledün �amr�ndan içen bir �ade ne mel*met bilür ol �eh ne fera merhemi �aste yüregi za�m�dur in�ir* -� �adr olur a%a �era ��ld� müstanQ an� ol bQ-niy*z olmad� düny* am� a%a tera

���� eridür �*��� ol sul*n-� dQn al �aber menden sorarsan ger e�a

5 p*ye-i �adrine irmege �u�<l nerdüb*n olmaz anu% �avs-� �uza ��ble idindügü% ol meh-r<laru% � �i�vesi gelmez olara müstera ol se�*y�la a�Q�Q sen �abQ fa�rdan sen ger �aber uydu%sa �a

� S’de 82a. M’de 73b. der-va�f-� ��f�t-� ������n-� cem�l-i e�adiyyet der-sükr:der-va�f-� ��f�t-� ������n-� cem�l-i e�adiyyet S. � (6a) idindügü%: idündügü% S.

204

119 der-��fat-� ���ib-dil�n � • / • / • c*n ki ol ����u%dan içmi�dür �ade dil ki ol ����u% am�ndandur fera yol bulup endQ�e-i düny* anu% va�tine irgürmedi her-giz tera istemez ar�-� tecellQ bir da�� ki gele ol sükrden �a ve e�a ehl-i dilden �or bu derdü% �er �n� ki nice ��lur cigerlerde �era

5 kim lis*n-� *lile dinür bu z*r � ni bu elf*��la ki old� mu�ala �

ol sem*da dQ% ne olur *fit*b ol hav*da bil nedür �avs-� �uza hay bu temsQli bey*n itmez �� a bil bu te�vQli a�Q�Q bildi �a

� S’de 82a. M’de 70b. � (5a) z*r: r*z M. � (5b) Vezin bozuk.

205

120 ��fiyetü�l-�� terci� der-med�-i sul��ni�l-me��yi� �aret-i �ey� ��midi�d-d�n �adde�a�ll�hü s�rrahu � • / • • / • • / • iy taht-� vil*yet �ehi sul*n-� me�*yi� iy çar�-� sa�*det mehi iy c*n-� me�*yi� ferm*ndih-i i�lQm-i ker*met ü vil*yet sulan-� sel*Qn �eh-i devr*n-� me�*yi� sen devletile ireli bu �*leme old� örtilmi�iken ž*hir u� erk*n-� me�*yi� rif�at senü% ir�*du%�la buld� bu �*lem içinde ser*-perde-i eyv*n-� me�*y��

5 sen ta�t�ni�Qn t*cdihi le�ker-i aybu% içinde ura anda ki dQv*n-� me�*yi� i�lQmigü�*-serverisin ehl-i kem*lü% engü�t-nüm*-y� dem-i �irf*n-� me�*yi� urdu% hele sen ikmetile op-� sa�*det �a�ru%da senü%idi çü meyd*n-� me�*yi� senden nažar irendedürür hem yine ir�*d benven diyici ço velQ �an� me�*yi� y*-rabbi me�*yi� yüzi �uy� a�� virgil bQ-ç*re a�Q�Qye sen Qm*n-� me�*yi�

10 urula ba�a devletile t�c-� sa��det

� S’de 82b. M’de 73b. ��fiyetü�l-�� terci� der-med�-i sul��ni�l-me��yi� �aret-i �ey� ��midi�d-d�n �adde�a�ll�hü s�rrahu: terci� der-med�-i sul��ni�l-me��yi� �aret-i �ey� ��midi�d-d�n �adde�a�ll�hü s�rrahu S.

206

�a�dan sa�a hem fet� ola i�l�m-i vil�yet beklersen eger ��d��la *yQn-i me�*yi� �ol resme ki old� sa%a tel�Qn-i me�*yi� �alf olma çü �ey�u% �alefisin �an� gayret t* dQdev*r olas�n u r*h-bQn-ü me�*yi� hQç emre �ilaf i�ile olmaya �il*fet bil rast çü isl*m durur dQn-i me�*yi� bir dirligile vard� eren p*k yol� ki bu �al�-� cih*n eyledi ta sQn-i me�*yi�

15 dervQ�e yara�maz �o bu bQ-�ermi vü tezvQr ta�v* vü ay*dur �amu tezyQn-i me�*yi� terbiyyet ü ir�*d� sa%a �öyle mi ��ld� in�*f ide sul*n-� sel*tQn-i me�*yi� pür-�evk u �af* c*n u gö%ül �<ri�-i mestQ a� �����la yor�ld� meger Qn-i me�*yi� dil l*l oluban �a�l yavu vardu� yirdür kim ide a�Q�Q çü bu tebyQn-i me�*yi� sen yüz �uy� virgil ki �ab<l ide il*hQ no��*n�y�la t* ki bu miskQn-i me�*y��

20 üstüne dü�e �u�le-i �ur��d-i vil�yet y�ri bulas�n y�ri ��la ba�t u sa��det �ol resmile ki �ond� bu �an<n-� me�*yi� a��* ki an� ��lmad� m*-d<n-� me�*yi� i�l*��la ger bekleyesin sen bu arQ�� ke�f ola sa%a �*lem-i bQ-ç<n-� me�*yi� tevfQ�-i refQku% ola te�yQd-i il*hQ

207

yar�c� çü �iblQ vü çü zenn<n-� me�*y�� iy �*���-� dil-�aste ola pertev-i a�dan gö%lü% evi �ev��la çü memn<n -� me�*yi� �

25 ger ����-� arQ��la idersin yine verzi� c*n�la olup �*���-� mecn<n-� me�ayi� bir gözile ba� cümlesine a�ver ü a vel olma �alup ink*r�la mab<n-� me�*yi� y*-rabbi u�<r�nda ay�rup bularu% hem � sen kimseleri eyleme ma z<n-� me�*yi� ol mür�id-i a�*b dile *midi a�u% di med ini çün lü�lü�-i mekn<n-� me�*yi� ger va�f� a�Q�Q bularu% �er ü bey*na ��maz �oma budur hele �an<n-� me�*yi�

30 alça�l��� elden �oma ki c�n bula rif�at �izzetdür i�iginde bularu� bize illet �ol dem ki ola dilde bu tekr*r-� me�*yi� ol �ev��la �albe ola env*r-� me�*yi� çün ba r-� ak*yi�dan irer ut �ulau%da her-b*r bu elf*ž-� dürer b*r-� me�*yi� bu v*rid-i aybQ giderür žulmet-i reybi kim �u�le virür c*na bu güft*r-� me�*yi� ma c<bl�u% b*ri �o bildürme bu �al�a sen dilü%ile gösterüp ink*r-� me�*yi�

35 kim �u�le iren c*na olur n<r-� ya�Qndan

� � (24b) memn<n:semn<n M. � � (27a) ay�rup: ay�r�p M.

208

ta �Q� kem* yenbe� i�r*r-� me�*yi� � ma�d<r-� be�er olmad� bilmek çü buyurd� l*-ya�rifühüm ayrQ bu mikd*r-� me�*yi�� giderme me abbetlerini c*n u gö%ülden iy �*���-� ��ddQ�-i dil-efk*r-� me�*yi� budur mütevve�a� bize fa�lu%dan il*hQ kim c*numuz� ar� ide esr*r-� me�*yi� vur g<� a�Q�Q sözine gör ki ne yanar n*l*n yine ol bülbül-i gülz*r-� me�*yi�

40 iy �em�-� �af� �u�le-i tevf�k-u hid�yet � ��lemlere ir��du��la �old� tam�met � �*d��lara senden uy�lup r*z-� me�*yi� iy mür�Qd-i a�*b u ser-efr*z-� me�*yi� sen ��dve-i efr*ds�n i ��ble-i evt*d e�k*l-i arQ�atda iy mümt*z-� me�*yi� kim ecni a-� himmetü%ile uçar irdi �ol evce ki iri�medi perv*z-� me�*yi�

görmemi� ola sencileyin ehl-i kem*li gözler ��lal� bu i�e **z-� me�*yi�

45 bir kez yüzü%i görmekile old� mu ibbü% �*lemde nedür bilmeyen i�z*z-� me�*yi� bu �Qt u �ad*y� �aceb i�itmedügü% sen �o� olm��iken �*leme *v*z-� me�*yi�

� (35b) i�r*r: ink*r M. � (37b) l*-ya�rifühüm (K.K. 23/69) “(Peygamberlerini) tan�mad�lar.”. � (40a) tevfQk-u: tevfQk-i M. � (40b) old�: irdi M.

209

�aczile sük<t itmegi evl*y�d� old� bu seb�-� lis*nQ velQ amm*z-� me�*yi�� birlikden urup dem hele bir geç ikilikden t* ki olas�n hem-dem ü dem-s*z-� me�*yi� � miskin-i zelQli bu me�*yi� �apus�nu% � kimdür ki a�Q�Q ola hem-r*z-� me�*yi� a�r it bularu%la an� der-r<z-� ��y*met sul*n-� rus<lden idüp erz*n-� �ef*�at � 121 der-��n�-y� �alb ve na���at � • • / • • / • • *let-i ����dan degül mi bu çar� urdu� bir cev*b�n eydü%e çar�

bQ- am-� ����� ma%a �Q�-i cih*n hQç virmez �al*vet old� ya tel� ��ld� b*�*r� �ev�-� y*r kes*d bu meta�-� a�Qre �omad� nar� �o mes*vQyi bil müs*vQdür bu fa�Qre pel*s u alas u sel�

� (47b) seb�-�: �*b S’de sat�r alt�nda. � (48b) s*z-�: s*z-u S. � (49a) miskin-i: miskin-ü M. � (50b) idüp: idip M � S’de 84b. M’de 75b. der-��n�-y� �alb ve na���at:der-��n�-y� dil ve na���at M.

210

5 irmeye ne sa�*det-i fa�re ��lmaya s<d �ad �ar*be-i bel� eyle perv*z-� �*lem-i melek<t niçe *r*m-� mezbele çün far� vir a�Q�Qye birlügü% a��� n<r-� �irfan u �ilm u mür�Qd-i ker� 122 der-na���at ve rum�z kerh�-i ma�r�f � • / • / • / • �o bu �<ret varl��n ma�nQ cih*n�dur fir*� � ��l teseyyür anda ki olur cev*hir sengül*� ��l heves ol b*a ki mQve �üh<d-� �*tdur � hem �ük<fedür kü�<f anda va�*yi� berg ü �*� gördügü% kendü yüzü% yüz bi% çiçekden ger göz aç aç�lur ol ma vda s�rr-� ma�*m-� insil*� cezve-i n*ru *nestü iktib*s�n ��l dil* � na�ra-� innQ ena�ll*hdan tola t* kim sim*� �

5 �*hQ-i �*lem a�Q�Q ���� esQri bendeye neng olur �izzet midür diz-d*r-� ��n-� kem*�

� S’de 84b. M’de76a. der-na���at ve rum�z kerh�-i ma�r�f: der-na���at ve rum�z S. � (1a) varl��n: arl��n M. � (2a) �*tdur: �*t�dur M. � (4a) n*ru *nestü (K.K. 20/10) “Bir ate� gördüm”. � (4b) innQ ena�ll*h (K.K. 20/14) “Ku�kusuz ben Allah�m”.

211

123 ��fiyetü�d-dal der-tev��d � • / • / • / • va�f –� p*kü%dür �ü�*y* �ulhuva�ll*hü e ad � hem münezzehdür asedden �*tu% all*hü��-�amed � old� v*lidden veledden hem mu�addes varl�u% cümle �al� itdü% �ulu%dur v*lid ü hem m*-veled t* fe-a bebtü meyinden cur�a-� enu�rafeh ��l�atumuz �al��na amm��dur oldu� mest ebed ol �ade deki anu% ba r old� re� i �aynad� � *sum*n old� bu�*r andan zemQn old� zebed

5 p*di�ehsin ki yiri yil üzre dö�er �udretü% çetr-i efl*ki utar rif�atda emrü% bQ-�amed ditrer emrü%de gehQ �avf u me abbetden cem*d � �uy� geh �an eyledü% geh �uya cisr olur cemed ikmetü% ba rinde her-giz �a�l gözin açamaz çün a%a her-giz ok�nur mevc-i ayretden leked � anca kim va�fu%da fikret ra���y�la yildiler � �acze varup bulmad�lar *�ir ol �a r*ya ad

� S’de 85a. M’de 76a. � (1a) �ulhuva�ll*hü e ad (K.K. 112/1) “De ki O Allah tektir”. � (1b) all*hü��-�amed (K.K. 112/2) “Allah sameddir”. � (4a) �ade deki: �ade den ki M. � (6a) u:- S. � (7b) her-giz: her-dem M. � (8a) ra���y�la: ra��ay�la S.

212

ra metü% dery*s�na yo� hem ker*ne iy kerQm luf u i s*nu%a olmaz p*di�*h* hem �aded

10 bir avuç topra� gibiyüz �*ciz ü �apu%da �od �izzetü% a���yiçün sen ��l bize y*-rab meded � t*�at�na zühdine ger tekye ��lur�sa �al� yo� durur fa�lu%dan özge bize mevl*y* sened i�ügü%e yüz uran nevmQ� gönilmi� degül ��lma�l üft*deyüz ya rab �apu%dan bizi red c*numuz yüzin cem*lü% pertevinden r<�en it gö%lümüz gözinde �oma i tic*bu%dan remed ��l arQm-i ka�be-i va�latda c*n� ar�-� n<r <r-� sQnQn a��� y*-rab �izzet-i he�e�l –beled

15 iy gö%ül �* ib-��rans�n ger ud<d-� �er�s�n ��lasun ye�c<c-u me�c<c�-� hev*-y� nefse sed var ni amm*l-� ve�<d-� *ve�-i �rm*n olup� boynu%a old� �ek*vet ull� ablün min mesed �

*fit*b-� kibriy*nu% mala��dur dil degül ol ki va�f� old� vehiye ke�l- ic*ra eve�ed � �a�yetu�ll*hdan gö%ül eylenmeye �*lQ gelmesün žulmet-i �asvet seni mar<r idüp <l-� emed � na�� olur ehl-i kem*le imdi *�* kim ��la kimsenü% m*l�na ya c*h u cel*line ased

� (10b) a���yiçün: a��yiçün S. � (16) S’de kenarda. �(16b) ablün min mesed (K.K. 111/5) “Hurma lifinden bükülmü� bir ip oldu�u halde.” � (17b) vehiye ke�l- ic*ra eve�ed (K.K. 2/74) “Ta� gibi hatta daha da kat�”. � (18b ) idüp: idip S.

213

20 ulular dimi�dürür kem-�or olan kem-�or ola kim am*� r<b*h ider ger �a��� olursa esed el �unup kimseye virme �izzetü% yile sa��n nefsü%e kendü elü%le sen i *net ��lma ked �r� od�na dü�üben gel virme yüz �uy�n yile � bisleme nefs itin *�ir topra ol�sar cesed bu fen* milkinde di kim �ald� kim apu% �ala göçisersin sen da�� çün göçdiler *b* vü ced memleket issi görü% ol �ehlerü% ta�t�n bugün ta�ta-� t*b<t�dur eyv*nlar� ���t-� la ed

25 çürimi� topra�da gör �ažm-i �iž*m olm�� remQm �an� hüsn-i ber-kem*l ü �an� zülf ü �*l u �ad çün bilürsin �*��f*t-� mevt iri�ür �*��bet � gül gibi topraa seni �al�sar iy serv-�ad a�tara çetr-i vüc<du% �ömrü% an*b�n kesüp � m*ni� olmaz itdigü% bu m*l u eml*kü% veted

ne cih*nb*n �ala bunda ne cih*n f*nQ ola �*f-t*-�*f ins ü cinn ü va � u ayr u dQv ü ded sa%a eyt*mu% �u boyn�n egdügi yitmez mi pend bes boy�n virse% ne sen a� emrine iy mu�temed

30 *�atu% irdükçe fur�at variken ��l *�at� bilü%e ��d�u% ni*��n eyle i�l*��la �ed uffeti�l-cenne buyurd� bil mek*rih ol abQb �abr ��l *�atda ins*n �al� olupdur fQ-beled

� (22a) dü�üben: dü�iben S. � (26a) iri�ür: iri�üp M. � (27a) çetr-i: çetr-ü S.

214

secde-i �ükr-i fen*dan zer��la �aldurma�l sen riy*set ba��n anu% l*y���dur çünki hed ma vda ma v ol fen*da hem fen* t* ki sa%a iri�e �izz-i be�* vü virile n<r-� ra�ed � çün arQ�-� ����a girdü% her belay* vir boy�n yo�sa dervQ� eylemez bil kimseyi lübs-i nemed

35 old� �acletde a�Q�Q künc-i amda münzevQ cürm ü ta��Qr*t-� bQ- ad old� �afv it ��lma �ad çün didü% l* ta�net< min ra metu�ll*h i ra Qm� kesmezüz ümQ�ümüz her *letile nQk ü bed ra m kimden umalum çün luf senden �ullara ire ursun ra metü%den bize iy ferd ü e ad 124 �a��de der-tev��d � • / • • / • sensin melik* il*he v* id sen v*cid ü sen mecQd ü m*cid sen mu yQ vü sen mümQt iy ay k*fir ola �udretü%e c* id birligü%e yir gök del*yil

� (33b) �izz-i: �izz-ü M. �(36a) l* ta�net< min ra metu�ll*h (K.K. 39/53) “Allah��n rahmetinden ümit kesmeyiniz”. � S’de 86b. M’de 77b.

215

varl�u%a küllü �ey� �*hid sen düzdügü%i �amu bozayd� ger �ocam olay�d� sa%a ��d

5 birligü%e varl�u%a yo� �ek bQ-�übhe iy bQ-�ebQh ü bQ-nid milkü%e iy bQ-zev*l sul*n irürmedi na�� keyd-i *sid emrü% �amu �*lem üzre c*rQ ükmü% �amu yirde gökde n*fid emrü%le durur sipehr-i r*�i� �ev�u%�la m*h u mihr s*cid �ikrü%ile pür-�af* mec*lis �ükrü%le �erQf her mes*cid

10 tesbQ i hav*da sen uy<ru% her dilde senü% �amu ma *mid her �arr u bel*ya def� senden her nef� �apu%dan old� �*bid

tevfQ�u%�la durur il*hQ vüs��nca ki sa�y her müc*hid senden meded irmedin ne imk*n *��l kime ol�sar ma�*��d gördügi �a*laru% mük*�if irdügi �af*laru% mü�*hid

15 her kime hid*yetü% ki irdi yoldan �ramad� dQv-i m*rid bir kula ki senden irdi tevfQ�

216

k*r eylemedi a%a mek*yid iy �u�le-für<z-� c*n-� �*��� iy ��ble-i �alb-i �*f-� z*hid dü�mi�lerüz elümüz ut iy a� �ev�u%� sen eyle bize �*yid t* �apmayavuz bu or� yoldan �a�urmaya bizi her mer*��d

20 emrü%e i*�at itmeyenü% olmad� sa�*deti müs*�id a� emrine cism ü c *n� mün�*d ��l olmaya nefs t* mu�*nid dervQ�e çü �<t-� yevmi besdür *cet ne zev*deden zev*yid� germ olma tenevvüle am*�dan eyler am*�� ki �a�s-� b*rid

her bir nefes ola *�at üzre� �*���lara bil ki �ömr-i z*yid

25 c*na gö%üle virür �af*lar bu ��� yol�nda her �ed*yid *�atda ol i ki�i degülse% ger sen bu cih*n içinde c*mid gird*r �azan �o güft ü g<y� niçe azel ü niçe �a�*yid dir n*s� men*�ir üzre �almaz

� (22b) zev*deden: zev*den S. � (24a) nefes: nefs S.

217

ill* ki bu elsün ü as*yid p*k eyle �a�Qde%i sen ek�er� kim f*sid olup durur �a�*yid

30 ��l def�-i �av*�r-� rediyye� t* olmaya �albe fikr-i f*sid

dil lev �na t* ki ola mes<r ol �ilm-i ledünniden fev*yid r<�en ��la v*rid*t-� ayb� �albe ola la �a la �a v*rid� ��l seyr-i sül<k eyle r<�en �albi keder ola m*�-� r*kid �<n-� keremü%den eyle r<zQ her dem bize iy �ü�a nev*yid

35 irgür bize aybdan füt< *t � ��l gö%üli �*bil-i mev*rid �*li �oma bizi *�atu%dan �*yim olavuz gerekse �*�id ol demde ki dindi m*-�abed n*k ma v ol�na �ad hez*r �*bid b*z*r-� te�evvu� içre �ald� topra�da bu �a�l u r< �*sid tertQbi bozar bu ���� iricek �*det mi �or ol y*-�od �av*�id

� (29a) �a�Qde%i:�a�Qdeyi ki S. � (30ab) S’de kenarda. � (32b) �albe: �albi M. � (35ab) M’de kenarda.

218

40 eksüklü �ulu% a�Q�Q y*-rab

dir y<suf ibn-i �ey� *mid

*h anda ki �ar� ol�na a�m*l �*�* ki ba�Qr ola n*��d� �avf eyleyesin meger ki cürmüm� var ni nidem iy kerQm ü v* id

125 �a��de-i �arra der-ta����-i fen� ve net�ce der-�izz-i be�� ba�r-� müctes � • • / • • / • • / • •

bu yolda ma v gerek ma v içinde cümle vüc<d ki a�ret-i e adiyyetden ire fet �la c<d �adem degül midür evl* vüc<d-� �aynQden a%a ki �*n�%a dindi li-rabbihQ leken<d � �adem ki �����na geldi anu% cih*na vüc<d �adem ki r* at-� r< � bulur �amu mevc<d �adem anda �od� t*c-� ta�t� ibr*hQm �adem ki anda bulup ol sev*d-� fa�r-*s<d

5 �adem ki ayreti içre didi kelQm erinQ� � (41b) S’de kenarda. � (42a) S’de kenarda. � S’de 88a. M’de 79b. �a��de-i �arra der-ta����-i fen� ve net�ce der-�izz-i be�� ba�r-� müctes�: �a��de-i �arra der-ta����-i fen� ve net�ce der-�izz-i be�� S. � (2b) �*n�%a: �*%� S. li-rabbihQ leken<d (K.K. 100/6) “Elbette çok nankördür”. � (5a) erinQ (K.K. 7/143) “Bana göster ”.

219

�adem ki saveti k<hi çü g*h hem bür ü b<d �adem ki heybetine dir çü ba�d� tübtü ileyk� ki p*re p*re bu <r� görür ki eyledi z<d �adem ki sekreti ald� �üzeyri hem �ad s*l �adem ki *yreti a� *b-� kehfe old� ru�<d �adem ki c*nlara ber�-� cel*l-i seyfidürür �at�nda �erre degüldür bu �em�-� çar�-� keb<d çün irdük ol deme ya�ni �azQne-i �ademe virildi fet �la a�dan �a*-y� n*-ma�d<d

10 gehQ tel*um-� mevci bu sükr-ü �a v içre � ki ar� ide seni luf-� bu ba r-� n<r-� �üh<d gehQ tela�lü�-i n<r� bu al�at-� ma��<� gehQ ta ayyür-i �izzi cel*let-i ma�b<d gehQ lev*mi��la dil çü neyyir-i a�žam gehQ av*li��la hem bu *li�u% mes�<d gehQ teseyyür-i s�rr� bu �*lem-i melek<t gehQ teferrüc-i hürri bu d*r-� �uld-� �ul<d geh i�til*f-� ten*kürde ser-fir*z-� cih*n � geh Qtil*f-� te�*rüfde ser-fir*z-� cün<d

15 �il*fet egnü%e �il�at ba�u%a devlet-i t*c� virildi ta�t-� vil*yet ki a� �eh-i ba��<d ne s<-y� �*��bete var ne �od �u�<bete bQm ki �almad� �a�ab*tu% ö%ü%de hQç ke�<d

� (6a) tübtü ileyk (K.K. 7/143) “Sana tövbe ettim”. � (10a) sükr-ü: sükr-i S. � (14a) geh: ger S. � (15a) devlet-i t*c: devlet t*c M.

220

hemQ�e a�rete yolu% açu� u�<r�la hem hemQ�e endQ�e b*b� bu gö%lü%e mesd<d hemQ�e sürine c*nlar yolu%da �*���lar zihQ ki yügri�e �oya ö%ü%de yire �ud<d zihQ žuh<r-� �iy*-y� bu tame innü �ul<b� zihQ sür<r-� dem-i ta��e��rru minhü cül<d �

20 zihQ ul<�-� �u�*�-� �en*-y� l*-u �Q �aleyke ente kem* e�neyteden bu dür<d zihQ sür<r-� bu ref�-i ni�*b-� medde�ž-ž�l � zihQ u�<r ki ž�ll-� ileh ola memd<d zihQ cem*l-i kem*l-i bu �er�-� a medi gör zihQ nev*l-i cel*l-i bu sQret-i ma m<d niçe bu s*z-� dil-*vQz elde vü dilde niçe bu s<z-� dil-efr<z-� name-i d*v<d anu% ki elsün-i erv* a�r a�r�nda nice bulur a%a seyri bu ra��-� va�f-� ud<d

25 gel imdi sen yine ol r*za ki gö%ül �*h� virür bu �u�deye ta �Q� n<r�y�la kü�<d ki ams-� �*t�la özü% gehi ola ma�d<m vüc<d� mu Qbe a��*nQ birle geh mevc<d zu <r bulmaya burc-� a�Q�at evcinde özini arb-� fen*da kim itmese mef�<d cel*l-i seyfile ma�t<l olan �ehQdü%dür

� (19a) tame innü �ul<b (K.K. 13/28) “Kapler tatmin olur” � (19b) ta��e��rru minhü cül<d (K.K. 39/23) “Derileri ürperir”. � (21a) medde�ž-ž�l (K.K. 25/45) “Gölgeyi uzatt�”.

221

diyet e�i��a-� dQ�*r-� �*hid ü me�h<d� nesQm-i �urb�la her-giz mu�aar ola m� r< be-külli micmer-i �ev�a ya��lmad�n çün �<d

30 gider meveddet-i ayr� bu c*n u dilden kim sa��n gö%ülde olur ved ki ayr-� ubb-� ved<d ol imdi büt-�iken iy c*n �alQl gibi ki nefs b�ra�maya seni �ehvet od�na çün nemr<d eger degülise% *te�-perest �ehveti �o hemQ�e ni�e �opar �r� od�la senden d<d döküp ned*metile göz ya��n söyündür odu% niçe yanup ya��lurs�n çü hQme-i mev�<d asedden olmasun *te�-gede �anum gö%lü% ki teng ü t*r olur her hemQ�e c*n-� as<d

35 a%a olur gül ü rey *n ber-*te�-i nemr<d ki <r-� �albile nQr*n-� nefsi ��ld� �um<d

a�Q�ata diyeler er a%a ki ol da�� ba� götürmeye ��la �*hu% ö%inde çünki süc<d un�d bu c*n u cih*n� a�Q�Q ���� erine gerekdür olmaya a%a ki ayr-� a� ma��<d 126 der-�affet-i ��d �

� (28b) dQ�*r-�: dQ�*r M. � S’de 89b. M’de 80b. der-�affet-i ��d: der-na�t-i ��d M.

222

• • / • • / • • / • • ur�ld� abl yürür olp olp le�ker-i �Qd ne salanat sürer iy c*n gör *�i sencer-i �Qd ni�*b-� leylQ idüp ref� gör ki ser-t*-ser � cih*n� tutd� �u�*�-� ru�-� münevver-i �Qd nesQm çün zülef-i zülfini ki depretdi me�*m-� r< � mu�aar ider bu �anber-i �Qd çü dikdi �ulle-i kühs*ra sanca�-� zerrQn olur i*�at idüp �*h-� zeng �anber-i �Qd

5 çü ber�v*r bugün �ald� �adli �em�Qrin � kesildi žulm-� žulem olmad� ber-*-ber-i �Qd cih*na old� uçdan uca old� �urremi vü �o�Q dikildi am yüregine bu dem ki �ançer-i �Qd müzeyyen old� cih*n �*d �fl u pQr ü cüv*n gel imdi eyle tem*�* cem*l-ü zQver-i �Qd � anu% ki ���� e�eri var gö%ül ü c*n�nda� ne mest ider göre an� yine bu s*ar-� �Qd �unar piy*le-i tekbQr ü c*m-� tehlQli � ne ��la c*n yine çün �andelQb-i menber-i �Qd�

10 içüp �ür* Q-i tev Qd ü nu�l tekbQr it � �al*vetinde bulur r< u�m-� �ekker-i �Qd

� (2ab) S’de yok. � (5a) ber�v*r: ber��v*r M. � (7b) zQver-i: zQver-ü S. � (8ab) M’de kenarda. � (9ab) M’de kenarda. � (9b) c*n yine çün: c*n� yine M. �(10ab) M’de kenarda. �ür* Q-i tev Qd ü nu�l tekbQr it:piy*le-i tev Qdi vü nu�l-u tekbQr*t S.

223

a�Q�Q oldu� dQv*ne �a�l u c*n u gö%ül� �aceb mi o��n�ca� bezm-i c*nda defter-i �Qd 127 �a��de der-na���at � • • / • • / • • / • • �al*let ehline *�* ki ma rem ol sa�Qd demi ki hem-demi ���vetdürür olur�sa �Qd hev* südinden emen �flQ ola m� pQr-i r* ki b*yezQd ise eyler an� o �Qr yezQd mürQdi olma sa��n her �abQ� ü vesv*su% ki kendü gibi seni hem ol eylemeye merQd

elü%de var�n� yiye ki diye terk gerek ne saç �oya ne sa�alu% eyide ol tecrQd

5 tam*m �er�dan a%la sen itmedin i�r*� �ab<le geçmeyesin ki ��la özine mürQd özü% hev*s�na uymaz olur�sa% ma c<b fa�Qletile ger olsa% bu �a�r içinde ferQd arQ�at ad �odu�dur ib* at u bid�at revQ�leri �amu ta �Q� a%la ki ta�lQd a�Q�at ad virür ol bed-fi�*l il *da ne mühmel*t� ki söylerse dir i�it tev Qd

� (11ab) M’de kenarda. � S’de 90a. M’de 81b.

224

ne de%lü zQrek olursa% çü ��la Qlekeri tesellüs eyleye ki deng ide seni çü �adQd

10 yüzine ger nažar ider olur�sa% ya%�lup tQz eyle tevbe%i ol dem hem*n yine tecdQd te�arrab< dir ila�ll*hi bi�t-teb*�üdi minhü �arQb-i ehl-i ma�*�Q ki a�dan old� ba�Qd ne a�re �*yil olur ne ��y*mete inanur ne ki dilerise i�ler ne va�d eger ne va�Qd �il*f-� emr hele sen i�leme melekeyn� �ani�l-yemQni ki *��r �ani��-�im*li �a�Qd un�tma mevti ki bir gün sa%a da�� gele hem diyeler anda budur ol ki künte minhü te Qd�

15 ya nefs �anda �açup �urtara ba� ol dem ki buyurd� a� me�ah* çünki s*yi�un ve �ehQd � neçün a�Q�at-� ins*nQ dQve ola zeb<n rev* m� *kim ola r< -� p*ke nefs-i pelQd niçe laQfe-i rabb*nQ bu hey<l*nu% olur ay*hib-i hefv*t-� esfelinde �abQd ol *fit*b degül mi ya ayf žulmetde ki n*-bedQd ide olup bu aym-� ay-� bedQd ic*b olur �amediyyet cem*li �u�lesine bu gözde l<t �ay*li bu i�tih*-y� mimQd

20 �d* �açan ide �<n� bu na nü nerzu�� � (13ab) melekeyn �ani�l-yemQn �ani��-�im*li �a�Qd (K.K. 50/17) “Onun sa��nda ve solunda oturan iki melek onun yapt�klar�n� kaydetmektedir. � (14b) künte minhü te Qd (K.K. 50/19) “Senin öteden beri ondan kaçt���n �ey”. � (15b) me�ah* s*yi�un ve �ehQd (K.K. 50/21) “Beraberinde bir sürücü ve bir �ahid”. � (20a) na nü nerzu� (K.K. 6/151) “Biz r�z�kland�r�r�z”.

225

�u c*na nefsinü% ola ki *rz<s� �edQd �d*-y� r< ola süb a eger ola tesbQ dev*m-� �ikrile i�ü% bu yolda hem ta mQd iy niçe r�z� am�n yir apu% i�itdük ola dinür ki �örfde yevmun cedQd r�z� cedQd � ne i�tim*d�la �r�u% senü% ya ez-�edd*d � �im*retine bu f*nQ ser*yu% old� �edQd yire girecegü% a%maz m�s�n ne a��� ide sa%a bu ma�sef-i �*run içinde �a�r-� me�Qd

25 gözetme �adr-� �an*dQd gibi kibrile t* ser*yu% olmaya bevles �ar*bu% anda �adQd tecerru�-� aser*t�la �a� ola em�* eger velQ vü amQmü% ola �ad<-y� �anQd

ne �at� yüzlüsin iy nefs ideydi nu� e�er olayd� sende gö%ül sen acer misin ya adQd meger ki �u�lesi ����u% iri�medi gö%üle ki fikr-i f*sidile �r� ider an� tesvQd ecel iri�medin idegör imdi ke�f-i �iž* ne a��� sa%a ba�ar ol dem oldu�nda adQd

30 �en* vü �ükr a%a ��l ki ider bu �ullar�na �am��da r�z�� �eker hem aaçda al�-� na�Qd � �amulara a%a uy pQ�üv* mu ammeddür dilersen *�ir-i ma m<d ide bu luf� amQd

� (22b) cedQd: cedQdün M. � (23a) ya:- S. � (30b) al�-�: al� S.

226

nefes nefes yeti�e fey�-i fa�l-� rabb*nQ sa�*det ola müs*�id çün ire ol te�yQd i�itme reh-zen-i dindür �uru ma�*l*t�n ger ide da�vQ-i �ey�Q sözini ��l terdQd anu% ki �errece ola bu �avl ü fi�linde �il*f-� �er� bil ehl-i �al*ldür ne re�Qd

35 �il*f-i �er� bir i�de bulunma�l zQnh*r niçe niçe ola sözde ya sa%a bu te�kQd ne buyurur �amel anu%la it kit*b-� kerQm ne eydürise sen an� i�it kel*m-� mecQd � �amel �a�Qde-i p*kile �*li it lill*hQ ü�enme kimesneden di a�Q�Q �avl-i sedQd

128 der-na���at � • • / • • / • • �*��� ol �����la olup pür-derd pü�t-ü p* ur cih*na vü ol ferd olma *l<�e nefsü%i öldür seyf-i a k*m-� �er��la ol merd �oca a�d* �adüvvüke nefsük didi merd*ne ��l anu%la neberd �albü% *yQne gibi ��l �*fQ

� (36b) i�it: i�id M. � S’de 90b. M’de 81a.

227

�oma gö%lü%de olmasun hele gerd

5 b*�nu%da ar*reti ����u% olmadu�yiçün sin *�Q serd *��l ol derdi it ki gül gibi sür�-� r< ide seni ne ru�-zerd ba�ye �r�u% gözine ur yo�sa dikdügü% ��r�aya ne a��� neverd idegör a�rete teveccüh-i t*m varmad�n yile �ömr b*� çü verd� ��l a�Q�Q du�* ta�arru��la keremi ço�dur anu% itmeye ard

129 der-na���at � • / • / • çünki a�dan geldi ba�a ���� u derd ya��lalum �em� gibi z*r u zerd bu �al*y��dan �av*y��dan �amu çün ferQd olmak gerekdür cümle ferd cümle bu yolda �ad<dur ayr-� dost �o� durur ��lma� �ad<y�la neberd olmal� nefsinden alular ulu nefsin öldürene dir merd*n ki merd

� (8b) yile: bile S. � S’de 91b. M’de 86b.

228

5 �öyle vard�lar bu yol� evliy*

görmedi kimesne yollar�nda gerd jengi dök cengi �o var ni kimseyi ��lmad� dervQ� reng-i l*civerd olmaya *��l ar*ret �albü%e olmad�n zeyn-i cih*n gö%lü%e serd arra olma üsnü%ü% gülz*r�na� görmedü% mi nice yile vard� verd dür bu nat�� vü a�t bu lu�b� dir sa%a �ad renc old� bu �atranc-� nerd

10 hay seni ar� itdi düny* �ul� �o cQfedür bu sa%a kim didi deberd her ki�i bir i� uc�n utm�� gider utma sen ill* a�Q�Q ���� u derd�

130 �a��de der-tev��d ve na���at ba�r-� �af�f � • • / • • / • • ol ki yo�dan yaratd� bunca �ib*d ��ble-i c*n-� cümle-i �ubb*d �*li��dur bu �amu ma�l<�u%

� (8a) olma: olmaya M. � (11b) ���� u: ����-� S. � S’de 92a. M’de 83a. �a��de der-tev��d ve na���at ba�r-� �af�f: �a��de der-tev��d ve na���at S.

229

r*z��� ol anu% durur Qc*d ra meti bi-ker*ne vü bQ- ad luf�n i �* nice ider ta�d*d leyse kemi�lihi a nu% ��fat�� l*-�erQke lehü vel* end*d

5 evvel ol * ir ol �adQm oldur hem mu�Qm ol durur kerQm-i cev*d yir ü gök �ar� u fer� ü lev ü �alem m*h u �ur�Qd emrine mün�*d kim olur ükmü%e anu% m*ni� ya �a�*s�na kim ol�sar r*d ins ü cinn melek vu <� u uy<r bendesi bende vü eger *z*d

an� bilmekdürür bize ma��<d � an� bulma� durur �amuya mur*d

10 ma�rifet *��l itmeyenleri sen ut hem*n bir behQmedür ya cem*d kim yaratd� bu cümle ma�l<�� kim urupdur bu �*leme büny*d aç gözü% �ibret al cihandan gel söyle �avl-i sedQd ü �oyla sed*d� žulmet ansuz cih*n gözüme gö%ül am-� ����y�la olur dil-�*d

� (4a) leyse kemi�lihi (K.K. 42 /11) “O�nun gibi hiçbir �ey yoktur”. � (9ab) S’de kenarda. � (12b) sedQd ü: sedQd-i M.

230

�ömrümü% *��l� am� gö%lüm derdiyile olup durur mu�t*d

15 her nefes her zam*n u her s*�at dillere �ikridür anu% evr*d ����-� dil-�astesi anu% �u��*� � �ev�-� p*-bestesi anu% zühh*d c*n-fi�*n ����� yol�na man�<r ar�-� �<n derdiyile hem �add*d �����nu% mübtel*s�dur �iblQ �ayd-� d*m-� bel*s�dur müm�*d �üsni *�üftesi anu% mecn<n ����� dQv*nesi anu% ferh*d

20 derd-i �����nda ar�-� �<n oluban� l*leve� ya�d�lar �arara füv*d derd-i �����la ki�ver-i b*�n oludur *h u asret ü fery*d derd-i �����la c*nlara *te� dü�eli old� hem keb*b ekb*d ayret-i ���� içinde ser-ge�te �ald� �ad sa�dQ vü hez*r �im*d ��l ber-efl*k seyri çün meh-pQr mesken ef*ledür hemQ�e mih*d

25 ��l i*�at �ocaya bende gey degüldür ki ide böyle �in*d

� (16a) dil-�astesi: dil-�aste S. � (20a) oluban: ol�ban S.

231

uyma �ey*na gel ne l*y��dur� ki ola dQve bende *dem-i z*d gelmeyiser midür �al* iyyet senden *�ir i niçe niçe fes*d virmedügi �ula hid*yeti a� nide mür�id fem* lehü minh*d � bil an� ne �ib*ret-i minh*c döndürür ne i�*ret-i mir�*d

30 bid�at� terk it ehl-i sünnetise%� müctemi� �anda ol�sar a�d*d z*d-� ta�v* idin sen ol av� çün ki buyurd� fe�inne �ayra��-�*d �

�*��bet �od cih*n fen* ol�sar ne ser* �al�sar durur ne bil*d ne �eb*t� ola �anum bir evü% ki es*s� ola anu% ber-b*d *��n alup gidemedi kisr* kime �od� ser*y�n� �edd*d

35 sen cih*ndan �aceb ne iledesin ut ki oldu% �alQfe-i bad*d ta�fiye olmay�nca b*�na hQç kimseye *��l olmaz isti�d*d hem gerek nefse tezkiye evvel

� (26b) *dem-i: *d�m-� S. � (28b) fem* lehü minh*d (K.K. ? /33) “Onun için bir yol gösteren yoktur”. � (30a) it: id M. � (31b) fe�inne �ayra��-�*d (K.K. 2/1197) “En hay�rl� az�k”.

232

olas�n t* ki �*bil-i ir�*d s*like bu tarQ�-� ���� içre ayr-� ehlile vedd olur bu vid*d y* ilahQ a�Q�Q miskQni �ub ha��� bQ-hürmet-i efr*d

40 �rma�l cadde-i me�*yi�dan büdel* ürmeti vü hem evt*d 131 �a��de der-in��f ve i�tir�f-� be-no���n-� ��� � • • / • • / • • *h elü%den gö%ül senü% fery*d ki i�ü%dür hemQ�e bQ-büny*d u�lu gibiyiken yine göresin ba�arurs�n delü arada fes*d gösterüriken in��y*d a�a bilmezem ki nedür sa%a bu �in*d vay nolayd� �il*f-� �er� i�ü%i �oyay�du% olup a�a münk*d

5 ki i*�atda yara�ur d*yim sen da�� hem bilürsin a�i �ib*d hele �o yatlu *li u� bilesin i� neye vardu�n� i üst*d

� S’de 93b. M’de 84b.

233

perde gide mu�arrabQn göresin anda ki mücrimQn-i fi�l-esv*d *�ata �arf idenleri �ömri gör ne �ev��la sürdiler evr*d ����-� a� c*nda old� müstevlQ ar�-� �<n old� derdile ekb*d

10 b*�i� olayd� *�at u �ikre olsa canu%da �ev� u y*-�o vid*d na��� dQv*r� m�s�n iy miskQn yo� m� c*nu% degülise% ki cem*d *�atu% irdügince sen da�� nefsile dQn yol�nda eyle cih*d �*��� ol �*��� ol gö%ül �*��� i�bu düny* am�ndan ol *z*d ���� yol�nda �ocegi ��maz bunda ne �izzet ü ne �an ne ad

15 �o bu �<ret �im*retin �*k ol ki�ver-i b*�nu%� ��l *b*d bunda bi% t*c-� tuç bir p<la ne im*ret ne key-�ub*d u �ub*d ar�a bu ba r içinde virmi�dür varl��n ayretile bi% zühh*d bir s�nu� p<la almayayd� seni kimsene hQç itselerdi mez*d ���� b*z*r� içre zQra olur cism ü c*n u gö%ül ü �a�l u kes*d

234

20 dQv olup her sefQhe uyma ki bu *demQl�� degül iy *dem-i z*d utma her ���tan-perestQ sen merd-i a� diyi zQnh*r end*d birdür all*h yok �erQki hQç anu% i�d*m anu% durur Qc*d dQn-i Qsl*ma zende�a ��maz olmaya merd-i a�da hQç il *d evliy* �o betine ir ki sa%a anda *��l olur cemQ�-i mur*d

25 �ey�ü lill*h� himmetinden idüp her nefes eyle andan istimd*d cehd ��l *��l idesin ola ki sen da�� hem sul<ke isti�d*d degmeye lQki mür�Qde irmek degül *s*n ki nefsedür cell*d yo� durur hem mün*sebet belki var durur a��ldan arada tez*d � a� virür ger re�*d� lQki sebeb� evliy*dur li-külli �avmin h*d�

30 evliy*dan a�Q�Q miskQni hem ay�rma�l iy kerQm-i cev*d bu �a�Qf ü �elQle yiti�sün �izzetü% a��� her nefes emd*d

� (28b) Vezin bozuk. � (29ab) M’de kenarda. � (29b) li-külli �avmin h*d (K.K.13/7) “Her kavim için bir yol gösterici vard�r.”.

235

132 �a��de der-na���at �

• / • / • / • derd-i ���� idene *��l bil miyesser her mur*d kim am-� ����a dü�er r< -� rev*n� old� �*d d*-� �����la egerçi ki olur mecr< r< dQde giry*n mühce biry*n hem keb*b olur füv*d r* at-� r< olur u �<t-� ay*t-� sermedQ �*���a l*kin bu ����u% od� hem z*d-� me�*d

nefs-i �Qrinden hev*nu% kesmeyen ger pQrise old� n*-b*li degüldür �v*n-� derdü% a%a z*d

5 gö%lümi dell*le virdüm �ev�� b*z*r�nda hQç

bir p<la dilenmedi ol anca itdiler mez*d dQn ü düny* �ayd� hQç anda �at�lmaz sa��a ten met*��na ba�an kim �od �alur yolda kes*d olsa yüz y�l ki bu yolda *�at-� ma�b<l a%a tekyelenme yo� durur cüz fa�l-� a��a i�tim*d �*lem-i aybu% ki va det �emsi �ar��ndan oar *yib olur anda encüm gibi bu �evn-i fes*d olur istin* yili çünki eser küllQ heb* yüz �al* u zühd ü bi% bi% �ömre vü acc u cih*d

� S’de 95a. M’de 85b. �a��de der-na���at:- S.

236

10 bQ-r��*-y� a� �al*t u bil riy*�*t�la �avm irmedi çünki �in*yet reh-beri hep old� b*d lQki çün l*-ta�net< min ra meti�ll*h� diyüp � c*nlara virdi be�*ret �*yil-i �ul y* �ib*d �ömri oldu�ça gerekdür vüs�-� *�atça ki�i ki ��la bu dQn yol�nda ��d��la bes ictih*d z<r-� b*z<ya inanma arra olma �uvvete sa%a yitmez mi na�Q at �ol hel*k-i �avm-i �*d cürm-i uy*n�la olm�� çün �ur<n-� m*�iye �avmine külli hel*ket çün irem-i �*t��l-�im*d�

15 c<d u i s*n�ladur hem fey� ü ra met �amuya sünnetu�ll*h eyle c*rQ old� t* yevme�t-ten*d ger a�Q�at �*lemine irmek isterse% yola mun��f ol ehl-i arQ�a çünki yara�maz �in*d nefsini her kim ��ld� a��a teslQm a%a �al� yol içinde old� ma k<m eylediler in��y*d beklesün an� �aardan a� a%a yavuz nažar irmesün ol pehlev*n-� dQne o�un in yek*d �*t-� p*kü% a���yiçün y* delQle�l- *yirQn �amular�la a�Q�Q �ulu%a sen vir re�*d

20 ��l cem*lü% �u�lesini me��ale c*n�ndaki ola ����u%la olu bu �albe �ev��la vid*d

� (11a) l*-ta�ne< min-ra meti�ll*hü (K.K. 39/53) “Allah��n rahmetinden ümit kesmeyiniz”. � � (14b) irem-i: irem M.

237

133 der-�ar-� niy�z � • / • / • ����a dü�elden gö%ül almad� pend olmad� zencQr tedbQr a%a bend bir uca ç��mad� yanup ya��lup �ald� bQ-perv* nide bu derdümend �em� eger yanarsa cem�iyyet bulur �<d eger göyner olur �*ha sipend ger ��lam ef*n iderler �arbede var olam giry*n ��lurlar rQ�-�and

5 her ki�i ma��<d�na yidmek diler � boynuma da��ldu�n bilmez kemend

ba�um� op eyleyüp oynamaa ���� �*h� sürdi meyd*na semend

ayret-i ����u% gehQ deng eyledi ki yürürem u� arada send bend

vard� yol ma��<da irdi �*file sa%a ne d*m old� bu vQr*ne-gend

iy a�Q�Q kendü%i div�ürmedü% men sa%a ��ldum na�Q at çend çend

� S’de 95b. M’de 87a. � (5a) yidmek: yitmek M.

238

134 der-sükr-i ���� �

• / • • / • • / •

dil boy�na b�ra�d� çü ����u% kemendi bend dQv*ne old� a%a e�er �anda ide pend z*hid �o nu� � �o ki senü% ���� mestleri ay��l�u%a ��lmayalar da�� rQ�-�and sevda bu�*r�y�la yine bu delü gö%ül ��lm�� durur bu c*num� ���� od�na sipend c*n �anda �urtara bu gö%ül ce�be-i ill*h utm��dur elde ayb� kemQninde çün kemend

5 bir le��et ald� ����� am�ndan gö%ül anu% kim m*t olur �al*veti ö%inde �ehd ü �and

k<teh-nažarl� itme gö%ül r*z�n it aleb *l*t-� ����-� zQre ki gey k*r durur bülend �em� odlara yanar nefsinden a�Q�Qnü% s<z-� der<n�la çü ��lur *h u derdümend

135 der-ta�r� be-�ar��-� �ar-� niy�z � • • / • • / • • yanalum ya��lalum olup �<d

� S’de 96a. M’de 87a. � S’de 96b. M’de 87b.

239

derd-i �����la çar�a irsün d<d eydelüm dost dost *h idelüm göyne özi neyü% i%ileye �<d �a�l� �eyd* idenü% olm��dur ����-� ser-ge�tesi bu çar�-� keb<d ebr giry*n u çarh u ser-gerdan va�d u n*l*n u �afa� yüregine od

5 ayret-i ���� �ald� bu ba re men ü bQ-dil ne ��la yo� çü ud<d hay ne c*n alm��am temenn*-y� va�l�n idem ne zehre �an� vüc<d cünbü�-i ba r-� bQ-ker*n getürür � *te�Qn mevcile cev*hir-i c<d *fit*b-� cem*l-i �av��nda ma v �eb-nem gibi olur menz<d pertev-i �����la gö%ül zQnh*r sen bu nQr*n-� nefsi eyle �um<d

10 ç*r tekbQr it imdi gel nefse inmedin gün ki ola vak-i ru�<d ma v-� �*t�la ��l a�Q�Q süc<d t* te�ehhüdde ire �ehd-i �üh<d

� (7a) getürür: geterür S.

240

136 der-tev��d ve na���at ve mün�c�t � • / • • / • • / • iy ayy ü �ü�l-cel*l i �ayy<m u iy e ad sul*n-� bQ-zev*l u d*yim ezel ebed �*f ile n<ndan iy yaradan külli �*lemi emrü% dutan bu sa�f-� sem*v*t-� bQ-�amed c<du% vüc<d-� *demü% ü külli �*lemü% lüfu% �Qkeste �ullara y*-rabbi bQ-�aded el*f u ba r-� ra�metü%ü% yo� nih*yeti esn*f-� ni�metü%i ya kim idebile �ad

5 efl*k <y-� �udretü%ü% bir tütünidür hem ar� u ikmetü% de%izindendürür zebed dü�mi�lerüz �elQl ü für<-m*nde �aczile y*-rabbi ut elümüzi y*-rab meded meded

dil n*le-i e�<�ü birabbi�l-fela� diyüp� min �erri *sidin diyi ditrer i�* ased� �ammelete�l- aab gibi �ol ten ar*m�la� bisleyenü% temerrüdidür abl min mesed � bu seyl-i *te�ine çü �*�*k varl�u% vir ki yolu%a old� bu varl�� ic*b-� sed

� S’de 97a. M’de 88a. � (7a) e�<�ü birabbi�l-fela� (K.K. 111/1) “Sabah�n Rabbine s���n�r�m”. diyüp:idüp S. � (7b) min �erri *sidin i�* ased (K.K. 111/5) “Hased etti�i zaman hasedinin �errinden”. � (8a) �ammelete�l- aab (K.K. 111/4) “Odun ta��y�c�s� olarak”. � (8b) abl min mesed (K.K. 111/5) “Hurma lifinden bükülmü� ip”.

241

10 hay urmasun yolu% sa��n il *d u zende�a adden tec*vüz itme �erQ�at durur ki ad aç *demiyyetü% �apus�n �ehr-i ����a gel olma dede dü�üp ��l bQ-y*b*na dQv ü ded e�r*-� s*�at� ne �orar eylesün nažar �ol g<l nefse eydü%e ma �addemet liad y*-rab a�Q�Q �ulu%a sen ��l �in*yeti üft*de vü �elQldürür �at� derdümend 137 der-tev��d ve mün�c�t � • / • / • / • sensin e ad sensin �amed y*-rab meded y*-rab meded sensin ezel sensin ebed y*-rab meded y*-rab meded

sul*numuz bQ-inti�al sensin a�Q sensin bQ-zev*l y* �e�l-cel*li ve�l-cem*l y*-rab meded y*-rab meded dery*-y� �afvu% bQ-ker*n senden umar pQr ü cüv*n luf u kerem ya müste�*n y*-rab meded y*-rab meded bu bar� �an olm��lara am ba rine alm��lara topra�da biz �alm��lara y*-rab meded y*-rab meded

5 iy bQ-zam*n iy bQ- mek*n ayretde �aldu� n*-tüv*n dir c*n u dil na�ra-zen*n y*-rab meded y*-rab meded �an� cem*lü% görmege göz el ya sa%a irmege ya �a�l ögin dirmege y*-rab meded y*-rab meded�

� S’de 97b. M’de 88b

242

ser- addi yo� �a r*lara bu *te�Qn dery*lara yol irdi bi-perv*lara y*-rab meded y*-rab meded per �an� perv*z itmege y* dil ser-*g*z itmege ya *b-u r< n*z itmege y*-rab meded y*-rab meded boynuma çün da�du% kemend *cet ne ayru� da�� bend eydür a�Q�Q derdümend y*-rab meded y*-rab meded

138 ��fiyetü�-�l der-na���at ba�r-� münseri� � • • / • • / • • / • • r*z�na ����u% �açan iri�e güft-ü �inQ�� �er u bey*n� olur �a�lu% a%a çün kilQ�

�u�le-i �ev��la er ola m� �* ib-nažar va�f-� ��f*t-� be�er olmaya t* n*-bedQ� ba �i nider na vda mahv olan ol ma vda sükürde vü �a vde buld� çü �Q�-� le�Q� old� çü �* ib-dil*n mest-i �ü�* c*vid*n l*f urur c*hil*n ola çü mest-i nebQ�

5 ger �amu �<ret-perest old� ur<r�la mest *���-� mest-i elest s*ar-� merd-i ke�Q� pertev-i n<r-� �ü�* z*d-� dil ü c*n dil* nefs �d*s� hev* hem *yev*nu% �avQ�

� (6b) ögin: ögini M. � S’de 98a. M’de 89a. ��fiyetü�-�l der-na���at ba�r-� münseri�: ��fiyetü�-�l der-na���at S. � (1a) güft ü: güft-i S.

243

z*hide zühdQ gerek *file dünyQ gerek c*hile da�vQ gerek �*rife zQnh*r hQ� ard�ma dQn süstine ten alebi cüstine ol ki bu c*n üstine ditreye çün berk-i bQ� ��lma a�Q�Q telef �ömri nice bir �alef� utan iy pQr-i aref oldu% a�Q m<yQ�

139 ��fiyetü�r-r�� �a��de der-na���at ve rum�z ve tev��d � • • / • • / • • �omad� ���� �<r� c*nda kar*r �omad� dost �ev�� tende va�*r �a�l sevd*ya dü�di ol hevese ki ��la varl��n� a%a ni�*r dil ü dQn yol�na anu% yama c*n u ten olsun i�iginde ub*r iden ins*n� �al� min �al�*l � yaradan c*nn� ol durur min n*r �

5 ol durur �ar� u fer� ü lev ü �alem yaradan hem sem* u ar� u bi *r

� (9ab) S’de kenarda. � S’de 98a. M’de 89b. ��fiyetü�r-r�� �a��de der-na���at ve rum�z ve tev��d: ��fiyetü�r-r�� �a��de der-tev��d ve taarru� M. � (4a) min �al�*l (K.K.55 /15) “Ate�ten”. � (4b) c*nn (K.K.55 /15) “Cinler”. min n*r (K.K.55 /15) “Ate�ten”.

244

ibtid* yo� hem evveliyyetine yo� durur *�iriyyetine �üm*r varl��na getürmi�üz Qm*n birligine hem eyledük i�r*r i�igine ta�arru� idüp yüz uralum bi�l-�a�iyyi ve�l-ibk*r � luf� bes kimden umaruz �ocam� leyse fi�d-d*r� ayriküm deyy*r

10 ra metü%dür ümQ�-i mafiretü% �alb-i müstafirQne bi�l-es *r žikri dillerde virdi �*m u se er � �ükri c*nlara �ev� leyl ü neh*r *rz<-y� �ay*lidür cenn*t gözlere e�k-i ta te�l-enh*r � �urb u va�l�dur evvel ü *�ir �albe s�rr-� fe-ni�me �u�be�d-d*r � anda ki fQ-ca Qm ola fücc*r� hem mu�alled lefQ na�Qm ebr*r�

15 ola ma��<d� vü mur*d� hem*n �*���-� dil-�ikestenü% dQd*r�

� (8b) bi�l-�a�iyyi ve�l-ibk*r (K.K. 3/41) “Sabah ak�am”. � (9a) umaruz: umavuz M. � �(11a) �*m u: �*m-� S. � (12b) ta te�l-enh*r (K.K. 2/25) “Alt�nda �rmaklara vard�r”. � (13b) fe-ni�me �u�be�d-d*r (K.K. 55/24) “Dünya yurdunun sonu ne güzel”. � (14a) fQ-ca Qm (K.K.55 /14) “Cehennemde”. � (14b) lefQ na�Qm (K.K. 55/13) “Nimet içindedirler”. � (15b) dQd*r:dQ�*r M.

245

�albden ol cem*l-i lemyezelQ emeli gitmeyiser *�ir-i k*r �ömr �od kimseye vef* ��lmaz ki döner i�de gerdQ�-i add*r *yet-i küllün men �aleyh* f*n� sem�u%a irmedi mi �übhe ne var iy dirQ* ki sükr-i afletden gözlerü% açup olmadu% hü�y*r

20 sa%a dQn �ayus�n un�tdurd� heves ü m*l u mülk hem dQn*r �*file irdi menzile heyh*t �aldu% i�bu �ar*bda bQm*r accil< didi �oca �able�l-mevt ni�e tesvQf iy nefs-Q bed-gird*r �

gözlerü%üz yum�lmad�n açu%uz güç yiteriken eyle% istif*r ra met-i bQ-ker*ne vü bQ- ad �*b-� afletden eyleye bQ�*r

25 *firi��-�enbi �*bili�t-tevb ol � ol �edQdü�l-���*b ol aff*r �*limü�s-s�rr� ve�l-� afiyy*t ol ol kerQm ü ra Qm ü ol sett*r ek�ir< �ikra h*dimi�l-le��*t

� (18a) külli men �aleyh* f*n (K.K. 55 /26) “Yer yüzündeki her �ey fanidir.”� � (22b) bed-gird*r: be�-gird*r M. � (25ab) *firi��-�enbi �*bili�t-tevb �edQdü�l-���*b (K:K. 40/3) “Günah� ba���layan, tevbeyi kabul eden, azab� çetin olan”.

246

ü�kür< yevme z*ati�l-eb�*r accil< bi��-�alav*ti�l-eb�*r buyurur *�i a med-i mu�t*r lQ-me�a�ll*h bezmi �*kifi hem �*niye��neyni i� hüm* fi�l-*r

30 itme% ihm*l l*-�aQrate dir �*h-� düny* vü dQn me�*l ��r*r ay�-� ümmü�l-�ab*yise zQnh*r f*ž�l ümmü�l-�ab*yi�e zQnh*r ictin*b it ki ola senden d<r sekte vü sar� u ra��e vü devv*r bir �ar*b�la c*n� esrit ki anda olmaya bu �ud*� u �um*r ayret-i �����la varan elden meste ne cübbe ne serüdest*r

35 fitne-i n*�ime götürdi ba�

adden a�urd� �erri �imdi �ir*r yevme tüble�s-ser*�ir u� biline� ��r�a alt�nda gizlenen zünn*r yo� durur i�tim*d inanma hQç düzdü% oldu�na nam*z-güz*r ger ola r<za dar kQse-i key sa�la na�du% iletmesün arr*r yur elin yüzini ider tesbQ

� � (36a) yevme tüble�s-ser*�ir (K.K. 86/9) “Gizlilerin (ortaya dökülüp) yoklanaca�� gün”. ser*�ir: ser*yir S.

247

her �açan m<� iderse kürbe �ik*r

40 *hir ola m� bevlile demile ne �adar ço� yunur�sa murd*r ubb-� düny*y�la vü �issetile ola m� nefse tezkiye i y*r �albe ya bid�at u �al*letile ta�fiye olup ire mi env*r gerek olmaya mab*�-� �ey*n manžar-� a� �azQne-i esr*r niçeler b*yezQd sana gören aylas*n�ndan eylemi� ber-d*r

45 cehl an� d*r-� �um�da rüsv* ne hay* bilür ü ne neng ü ne �*r nefs esQr-i mu�anne� ü �ehvet mest-i *l<�e �anda ya a r*r

�oma�l bQ-fis*r an� zQnh*r var ni �anda bilür im*y� �m*r žulmdur žulmet ü �al*letdür bid�at� eyle terk ol dQnd*r var ni �aldun �elQl ü žulmetde leyse li�ž-ž* limQne min en�*r �

50 �uvvet-i b*�n eyle *��l ola derd-i �����la ten �a�Qf ü niz*r dür-fi�*n mevcile yine �*yed

� � (49b) leyse li�ž-ž*limQne min en�*r (K.K. 5/72) “Zalimlerin hiçbir yard�mc�s� yoktur”.

248

ide cünbi� bu �ulzüm-� ze��*r t* te�*�*-y� va�l-� y*r�la �ev� �ad ��y*met �opara hem tekr*r aça *l-i tecelli anda lis*n t* ki bQ- arf u �avt u bQ-güft*r limeni�l-mülk �ubesine cev*b� eyde li�ll*hi�l-v* idü�l-�ahh*r�

55 ma v ola �af a-� maž*hirden ol fen*da me�* if-i ay*r vir cel*lü% a�� a�Q�Qye ol �en*y� ki gizlemi� �a*r ten ca Qminde �oma�l ma c<b ve ��n* rabben* �a�*be�n-n*r�

140 �a��de der-tev��d ve rum�z ba�r-� bas�� � • / • / • / • endQ�e-i cih*ndan ��lma gö%ül mükedder c*n çehresine eyle d*-� am�n� zQver t* b*ri�*t-� ����a dil ya�may�nca irmen enb*r-� �u�leden pür ��lmaz olup münevver

� (54a) limeni�l-mülk (K.K.40 /16) “Bugün mülk kimindir”. � (54b) li�ll*hi�l-v*hidü�l-�ahh*r (K.K. 40/16) “O tek ve kahhar olan Allah” � (57b) ve ��n* rabben* �a�*be�n-n*r (K.K. 2/201) “Rabbimiz bizi ate� azab�ndan koru”. � S’de 100b. M’de 91b. �a��de der-tev��d ve rum�z ba�r-� bas��: �a��de der-tev��d ve rum�z S.

249

�*���l�u% �üb<t� �anlu ya��la �*bit olmaya ��lmay�nca çehre%de t* mu arrer �*k olmay�nca �*li� ��lmaya �ll u ��dan iksQr-i �����y�la �albü%i hQç zerger

5 hQç almad�n süleym*n *tem ya dQv elinden emrine dQv ü peri old� m� gör musa��ar nice yider seni bu �ar bQ-fis*r ideydü% ger zQr-i r*n olayd� �*lem ö%ü%de ç*ker nefse zeb<n ol�ca� sen �öyle nide sa%a yüz ta�t u t*c-� �*hQ ut ki ola mücevher gö%lüne yüz süleym*n ta�t� yile varursa bir �erre gelmeyeydi bi% t*c-� tuç-� �ayser gö%linde ���� erinü% bir �erre dost derdi oldu� yüz cih*ndan yigrekdür iy bir*der�

10 gird*b-� ma v içinde ar�-� mu Qt-i ����a

irmedi �a�l u d*ni� kim �alay�d� lenger c*n gözi r<�in*y� yüz urma�la alur i�igü%e ne *cet bes �r-� fQl-i a�ar �em�-� cem*l-i �*ha perv*neve� yanayd� irmege a%a güne� perv* bulayd� ya per m*tem on�n geyüpdür bu çar�-� pü�t-i �am çün� görmege y*r� a%a ��lmad� y*r-� a�ter� görenler ol cem*l� anu%la gördi var ni

� (9b) bir*der:bir*�er M. � (13a) çar�-� pü�t-i �am: çar�-� pü�t �am M. � (13b) y*r�:y*r M.

250

yo�dur gö%ülde gözde görmeklige an� fer

15 �able�l-mem*t y*-rab ba�de�l-mem*t hem sen luf i�leyüp li�*%� eyle bize miyesser �oma bu d*m-� tende ma b<s u �öyle ma c<b mur-� dilde cih*ndan perv*z�n eyle ber-ter emm*re nefse me�m<r olanlaru% mu abbat

a v*li y��d� b*�n i�lQmin ol ser-*-ser � *yQne �*bil olmaz bQ-�ay�al in�ik*sa çün n*-bedQd olupdur jengile anda cevher ��l tevbe �ikrile it �albü% mu�ay�al iy c*n r*y�na var ni olur vardu�ça da�� bed-ter

20 i%ende çekme renci düny*yiçün ki *��l olmaz ki�iye ill* �ol ki ola mu�adder

bir s*�at olma f*ri sen el çeküp alebden c*nu%da dost derdin eyle gö%ül mu�arrer� gel emre in��y*d it *�atda ictih*d it nefsü% mur*d�n elden �o ��l cih*d-� ekber ol savetinde ����u% dil-�aste vü �ikeste

nefsü% hev*s�n� �o idinme olma büt-ger

�al berk_uv*r �er�u% seyf-i ev*mirin t* bu z_ulm-i z_ulmetinden nefsü% aç�la ki�ver

25 dil ta�t�na liv*s�n na�run mine�ll*hu% dik t* ��n�up �in*d� nefsü% a�da le�ker virmedi *�in*l�k_ b<y�n ciger olup �<d

� (17b) y��d�: ya�d� S. � (21b) derdin:derdi S.

251

yak_�lup olmay�nca �evk_ od� a%a micmer hem yile virmeyince varl�� c*n dim*� va�lat ko�usuy�la hQç olmad� mu�aar çün l*le bu hevesden yakup ciger karara k`�l çehre hem bu amdan nerges gibi muzafer görmez misin �ak`*y�k kim kanlu gö%lek ile topraa dü�di s<sen urm�� yürege �ancer

30 �ayr*n u dil perQ�*n reyh*n u onca dil-teng gül ç*k ider yak`as�n l*le b�rakd� efser ser-dih mi dü�di l*le ki c*m-� la�l elinden� yirde yatur a�tm�� kendüyi vard� a mer gül üsn-i nüs�as�ndan bir�aç varak açarken yilden ne a�n i�itdi kim yire çald� defter

k`umrQ ki old� mukrQ gel d*sit*n-� ����� bülbülden istim*� it afletde kalma ebter

b*-� bihi�te be%zer her mur�z*r old� �*lem me�*m� bu dem b<y-� �abQr ü �anber

35 z*hid bu demde �*lem ger mest ü bQ-�aberdür bilmez ne meyden old� ma�m<r çi�m-i �abher ç*k eyledi yakas�n c*n bülbüli nüv*s�n g<� eyledi meger ki �u��*� olur mu ayyer y*-rab bu la n-� d*v<d k�ld� cigerleri �<d itmi�dürür meger ki ���ku% zeb<r�n ez-ber jeng-i ud<sdan k�l *yQne%i mu�ayk`al t* k*bil eyleyesin olmaa y*ra manžar

� � (31a) elinden:elinde M.

252

bir ba re ki akQkQ emv*cdur ��f*t� olur �uh<d-� �*t� ol ba r içinde güher

40 ar� eyle �ak`l u c*n� terk it bu �*num*n� un�d bu ad u �an� ol ma v içinde yik-ser

141 rum�z der-mer�tib-i sük�k ve na���at�

• / • • / • • / • d*m-� bel*da k`od� seni d*ne-i ur<r aldanma k�l bu d*r-� fen*dan gö%ül �ub<r sQne girince egleyiser mi seni sinQn y* �ömre niçe arra k�la urra-� �üh<d iy nefs-i �<m sen da�� dönmez misin aka niçe niçe bu Qle vü mekr ü bu �err ü �<r iy veh ki geçdi zulmetile ma���yetde gün omad� �ikr ü *�at�la b*�nu%da n<r

5 iy veh ki oldu�nca sa%a ölümü% yak`Qn dirligü% eyledi seni akdan bu resme d<r merd*n �uk<f-� s�rr�la meyd*n-� kurbda luf-� �afQ �u�*��y�la buld�lar zuh<r g*hQ lev*m���la cih*ngQr çün �üm<s g*hQ �av*m�� içre cih*nt*b çün büd<r çekdiler anda çün olu mey c*m-� m<siyi

� � S’de 102a. M’de 93a.

253

�evk�la �erre �erre olup rak`sa geldi <r �<fQ b�rakd� �ürb-i evedn*da ��rkas�n� mest ü �ar*b k`ald� �ar*b*t içinde �<r

10 ifl*s f<as�na girüp <a eyledi dü�di te*r-� ���ka ki c*ndan elini yur topraa dü�di *yet-i sükrile ma v olup s*kQya ba�dezQn çü mufavva� durur um<r dirlerse �ala �avm��aya na�r u fet �la diler bu �a�k`ada koya t* s*�at-� nü�<r iy veh bu h*y u h<y u bu mest*ne na�ra hQç girmedi sem�-� c*nu%a vü k`ald� kerr ü k<r� iy veh ki vardu�nca sen ��l* a gelmedü% virdü% fes*da vaktü%i i�ü% k`amu füc<r

15 bir dem teveccüh eyleyüben a�rete tem*m bulmad� *�at içre gö%ül s*�at-� u�<r �ömr irdi *�ire da�� �i�ret �ovar apu% gözün var�sa �oca ecel yolu% ald� gör meylü% hem*n buurça firQbe midür senü% mü�t*k�%a cem*lü%e cenn*t içinde �<r yüz göz belürsüz eyleyüben bir uy� hele *�atlaru% m� k`ald� u� y*ra nef�-i �<r� b�rak bu c*h u man��b� elden ki �*k�bet yik-s*n idiser seni topraa ç*h-� g<r

� (9a) evedn*da:evedn* S. � �(13b) c*nu%a vü kald�:c*nu%a kald� vü S. � (18b) uyara:y*ra S.

254

20 bir günde ki serQre dü�e vQr*n ola ser*� gide serQr kim k�la bes ser vere sür<r

neyledi t*c-� t<c süleym*n kime k`od� milki kan� ya kayser ü fa�f<r nold� gör gör �izz ü n*z�la bezenen tenleri bugün toprakda old� u�me-i me�v*-y� m*r u m<r gel sen in*bet eyle akQk`Q vüc<du%u% �enbQne n<r-� c<d�y�la �afv ide af<r y*-rabbi biz �elQle vü biz �*kis*ra sen Qm*n� yolda� it dem-i *�irde y* �ek<r

142 �a��de der-ta����-� tecell�-i evvel� der-ezel ve tecell�-i �ahr� ve cel�l��

• / • / • / • c*n gözin r<�en iden �ems-i ezel i�r*k`�dur dil evin gül�en iden ol al�atu% e�v*��dur ger e�i��at-� tecellQden fen* olursa c*n am degül çün ol cem*l-i l*-yez*lQ b*k�dur varsa c*n peym*nesi elden �aceb mi sükrile çün sek*hum rabbehüm �ürbinü% istir*k�dur

dü�di m*z*a�l-basar kü liyile gözden cih*n neyler an� vech-i l*-�aynün ra�et mü�t*k�dur

yuyd� ayriyyet ruk<m�n savet-i n<r-� cel*l

� (20a) günde:gün S. � S’de 102a. M’de 93a.

255

5 gayr ��maz anda ki sübüh*t-� vech i r*��dur� külli �ey�in h*likün ill* vechehü s�rr�n �ay*n� gösteren va�lat güni ol �*lemü% �all*k�dur �*h-� vehüve�l-k*hire it i�ü%i tefvQ� anu%� fey�i irer ol kadar kim �ah�u% isti�*��dur gö%lü%i �fz it ki bQ-yub��r gözinden �*lemü% s�rr�n� setr idemez ger rind ü ger zerr*k`�dur gel akQk`Qden *k`*y�k �v*n�na ark eyle c*n� bu fut< *t� a%a k�smet k`�lan rezz*k�dur

143 der-bey�n-� y�ften-i �ilm-i �a��y���

• / • / • / • merd*n ak`*y�k gencini �em�-� hüd*dan buld�lar ne mekr ü istidr*c�la zerk` u de*dan buld�lar �akl an� hergiz görmedi fikr k�y*s*t irmedi el*f-� rabb*nQdür ol ki an� �ü�*dan buld�lar� ol �<r�la mest old�lar ark`a varup pest old�lar t* ���k meyd*n�na yol ba r-� �af*dan buld�lar varl�k on�n ç*k itdiler dil lev �n� p*k itdiler � (5b) Vezin bozuk. � (6a) külli �ey�in h*likün ill* vechehü (K.K. 28/88) “ Her �ey helak olucudur.” Vezin bozuk. � (7a) Vezin bozuk. � (9a) �v*n�na: �<n�na M. � S’de 103b. M’de 94b. � (2b) Vezin bozuk.

256

her �ey� ki idr*k itdiler n<r-� lik*dan buld�lar

5 her yirde peyd* vü nih*n gördükleri sensin hem*n iy lufu%� a�y*n �ay*n her m*cer*dan buld�lar

aldanma c*num �öhrete k`alma bu f*nQ le��ete

kim yol bulanlar a�rete terk-i hev*dan buld�lar ma v ol bu ma �<�*tdan ol f*ni bu hey�etden n<r-� tecellQ �*tdan kim bu fen*dan buld�lar ���ku%da c*n zQr ü zeber dil varl��ndan bQ-�aber çünki cem*lü%den e�er her r<�in*dan buld�lar çün ark-� dery*-y� �adem old� akQkQden rakam isteme varl�kdan ne dem ol �*k-i p*kden buld�lar

144 der-va�f-� �al-i me��y�� der-y�ften-i �ilm-i �ak��y�k� ve a�v�l-i me��y��� • / • / • / •

merd*n-� nu�<�-� ayrdan kim lev -� c*n� yud�lar p*k itdiler dilden am-� c*n u cih*n� yud�lar

olmaa ol *yinede dil-ber cem*li mün�akis jeng-i ud<�� yud�lar neng-i cen*n� yud�lar

merd*ne ba� oynad�lar dery* gibi kaynad�lar n<r-� yakQn kesb itmege dilden güm*n� yud�lar � � S’de 103b. M’de 95a. der-va�f-� �al-i me��y�� der-y�ften-i �ilm-i �ak��y�k� ve a�v�l-i me��y��: der-va�f-� �al-i me��y�� S.

257

her demde k`anlu ya��la dil uslun� itmek gerek p*k*n-� a�ret-zQre ol kan�la kan� yud�lar

5 olmaiçün l*y�k gö%ül a%a teveccüh k�lmaa yüz tevbe-i mak`b<l�la her günde an� yud�lar saçup bah*suz dürleri gözde �ay*l-i çehresin� k`urmaiçün gözi dökip e�k-i rev*n� yud�lar�

gör bir dev*m-� �ikre hQç old� m� l*y�k` degmesi bi% bi% kez istif*r�la gerçi lis*n� yud�lar i�igine bencileyin yüz sürdügiçün her ged* seyl-*b ak�dup her zam*n gör ol mek*n� yud�lar �ilme�l-yakQn a%lad�lar ki olur �ay*n u �ayn-� ayn a�k`a�l-yakQn bulmaiçün �ayn u �ay*n� yud�lar

10 serm*ye-i �ömri yile sevd*-y� ���kiçün virüp bir dem amiçün elden u� s<d u ziy*n� yud�lar evl*s� ���k a v*linü% va�f�nda itmekdür sük<t l*l ol a�QkQ *liçün va�f u bey*n� yud�lar 145

k�a��de der-pend-d�den-i �a�l bedil-i ��ride ve mest ve cev�b-� o bi-�a�l ve fa�let-i �a�l ve �er�� • / • / • / •

vardukça günden güne bu gö%lüm delü old� gider virdükçe pendi �ak`la dir ab söyle av*y� gider

� (6ab) S’de kenarda, M’de yok. � (6b) dökip:dikip M. � S’de 104a. M’de 95b.

258

seni �od esritmi� ur<r k`andan sa%a n<r-� u�<r ���k *te�inden old� �<r her c*na kim dü�di �erar ol �em�a ki perv*neyem ay�lmasuz dQv*neyem men �*��k-� mest*neyem birdür katumda nef� u �arr var sen hele av*y� ko endQ�e-i düny*y� ko bu bitmez ölmez r*y� ko al delüden u�lu �aber

5 ���k` od� virdükde �iy* çün d<d �ak`l olur heb* �ems oldu� yirde süh* virür mi n<r iy bQ-ba�ar gel imdi �akla y*r�sa% ma�niyi gey a%lar�sa% kula urup di%lerise% bir söz diyeyim mu�ta�ar dinildi el-�aklu �azQz ayv*ndur olan bQ-temQz her kimse r<z-� ruste�Qz �akl�nca olur mu�teber mikd*r� yo�dur c*hilü% ger kadri �*lQ �*kilü%� ���ku% �u�*�� k*milü% kalbinde var �*m u se er n*-ehle virmez �ak`l� n<r bQ-�erm ü mu�tal u fa�<r ki k`ald� t* yevm-i nü�<r çün ���kdan uymaz e�er

10 bilgil akQk`at iy fet* bQ-n<r-� �er�-� mu�af* yo�dur bu �akla r<�in* �er� olur a%a r*h-ber anda çü n<r-� �er� olur ten zulmetinde �em� olur an� ki ayv*n-*b� olur nefsi yular urur yider nefse yidilen a ma� içün emr-i �er�a ol �akQ uymad� olmaz müttekQ i�i fes*d u �<r u �er dir �ey� ebü�l-mecd*nda y*r segdür çü bunda seg-süv*r olmad� kim nefse uyar bil an� ayv*ndan biter

� (8a) �*k�lü%:*filü% M.

259

bu merta�-� süflQde sen ap bisle ayv*n gibi ten t* ire fa�l-� �ü�l-minen pQ�ek ola c<� u seher

15 yir gibi bir yirde kar*r eyleme k`�l seyy*rev*r fevk`-� felekde seyriv*r çün *fit*b u çün kamer seyrangeh it fevk`-� himem anda ki ne ser ne kadem vard� ne varl�k ne �adem var sükrile bQ-p* vü ser �<ret �l�sm*t�n bozup sen lenger-i �ak`l� üzüp al ba r-� va detde yüzüp bul genc-i ma�nQ pür- güher çün fa�lu% itdi yarl�� bu abs-i tenden arl�� k`oduk düketdük varl�� yokl�a itdükde sefer bunda ne minnet iy siper terk itdü%ise sQm ü zer bunda ne c*n u ten ne ser perv* nolur ya b*l u per

20 yol var degül bu yol gör af k`�lma bu sözde i�til*f bir p<la degmez k`ur� l*f çün olmadu% �* ib-nazar terk it akQkQ k`Ql u k*l ayr*n u mest ol �öyle kal t* ol cem*l-i �ü�l- cel*l el*f� vire n<r u fer

146 med�-i ras�l �alla�llahu �aleyhi ve sellem� • / • / • / •

iy *sit*n-� dergehü% eyv*n� ve�n-�akk`a�l-kamer v’iy p*sub*n- � *gehü% �ühbi me�*bQ ü�z-zeher

� S’de 105a. M’de 96a. med�-i ras�l �alla�llahu �aleyhi ve sellem: med�-i ras�l S.

260

efl*k-i levl*kü% mehi iy cünd-i efl*kü% �ehi s�rr-� il*hQ *gehi iy fa�r-i �Qs ü bü�l-be�er na�ru mina�ll*h r*yetü% inn* fete n* nu�ratu%� t*c-� le�amrük devletü% erk*n� iy �*lQ güher �*dim ögü%de cebr*�il s*yil kapu%da selsebQl �er�u%� idünür delQl �* ib-dil*n-� dQdever

5 �alku% i�* berika�l-ba�*r �asf oldu� dem hem �amer� ümQ�i anda ki eydeler eyne�l-mefer eyne�l-mefer� iy bülbül-i b*-� bek* cevl*ngehü% evc-i den* iy t<tQ-i �ehd-i li�* iy verd-i b*-� he�t-der iy c*n� c*n-� *demQ yolda hez*r*n �alemi kodu% ki mi�r*c� da�� k�ldu% kelem �n bi�l-ba�ar� k`�ldu% a�Q�-i �*ki ay add-i res<m� arf-i pay evc-i evedn*da be ay açdukda iy �eh-b*l u per ne zQr ü bel* kim �eh* ser- add-i abr* vü sem* ��maz ne sidre-münteh* anda ki sen k`�ldu% sefer

10 iy k`�ble-i c*n al�atu% iy *ris-i dQn sünnetü% iy dQni ehl-i milletü% sensüz degül i� mu�teber old� akQkQ ayret-i ���ku%da mecn<n sQreti var ni ya kimdür mid at-� fa�lu% diye ol bQ-�aber

iy �eh �ef*�atlar rec* ider �elQl ü bQ-nev* yüz yire urup ol ged* yalvardu� �*m u se er

� (3a) inn* fete n* (K.K.48/1) “Do�rusu biz sana fetih verdik.”. � (5a) Vezin bozuk. � (5b) Vezin bozuk. � (7b) kelem �n bi�l-ba�ar (K.K. 16/77) “Bir göz aç�p kapayana kadar.”.

261

147 terceme f�h� ��yetü bel��at�

• / • / • / • iy �ü�*-vend*n-� ale�l- i�tib*re�l- i�tib*r iy ��red-mend*n-� k*le�l- i�ti�*re�l- i�ti�*r andan ö% ki �almaya bu c*n-� �ö�r-*verde nuk andan ö% ki olmaya bu çi�m-i �ibret-bQne k*r niçe bu d*rü�l-ur<r� eylemek d*rü�s-sür<r niçe bu d*rü�l-fir*r� eylemek d*rü�l-kar*r old� iy pQr-i �a�Qf u� akl��la m< çü �Qr old� iy mQr-i žarQf u� karal�kdan r< çü k`ar