Seçim Sistemleri ve Siyasal Sonuçları: İstikrar ve Temsiliyet

Seçim Sistemleri ve Seçim Sistemleri ve Siyasal Sonuçları: Siyasal Sonuçları:

İstikrar ve Temsiliyetİstikrar ve TemsiliyetDr. Emre ErdoğanDr. Emre Erdoğan

Seçim Sistemlerinin Tanımı:Seçim Sistemlerinin Tanımı:►““““vatandaşların oylarının temsilcilerin vatandaşların oylarının temsilcilerin

sandalyelerine çevrilme mekanizması” sandalyelerine çevrilme mekanizması” (Lijphart, 1994)(Lijphart, 1994)

Seçim Sistemlerinin Asli Seçim Sistemlerinin Asli BoyutlarıBoyutları

►Formül:Formül: “vatandaşların kullandıkları “vatandaşların kullandıkları oyların partilere göre dağılımlarını göz oyların partilere göre dağılımlarını göz önünde tutarak sandalyeleri dağıtmakta önünde tutarak sandalyeleri dağıtmakta kullanılan formül”;kullanılan formül”;

►Çevre Büyüklüğü:Çevre Büyüklüğü: “bir seçim “bir seçim çevresinde seçilecek milletvekili sayısı”;çevresinde seçilecek milletvekili sayısı”;

►Seçim Barajı:Seçim Barajı: “bir partinin “bir partinin milletvekillikleri kazanabilmesi için milletvekillikleri kazanabilmesi için çıkarması gereken en az milletvekili çıkarması gereken en az milletvekili sayısı”sayısı”

Seçim Sistemlerinin İkincil Seçim Sistemlerinin İkincil BoyutlarıBoyutları

►Parlamentonun büyüklüğü, Parlamentonun büyüklüğü, ►Sandalyeleri illere dağıtma metotları Sandalyeleri illere dağıtma metotları

(Çarkoğlu ve Erdoğan 1998)(Çarkoğlu ve Erdoğan 1998)

Seçim Formülleri: Seçim Formülleri: Oransal Olmayan FormüllerOransal Olmayan Formüller

1.1. Basit ÇoğunlukBasit Çoğunluk (first past the post): (first past the post):► Genelde tek üye,Genelde tek üye,► Oyların çoğunu alan kazanır,Oyların çoğunu alan kazanır,► Birden fazla üyenin seçildiği durumlar (Türkiye, 1950-60)Birden fazla üyenin seçildiği durumlar (Türkiye, 1950-60)

2.2. Salt ÇoğunlukSalt Çoğunluk::► Belirli bir kota (yüzde 50) belirlenir,Belirli bir kota (yüzde 50) belirlenir,► Kotayı geçen aday çıkmazsa, ikinci tur yapılabilir,Kotayı geçen aday çıkmazsa, ikinci tur yapılabilir,► Fransa’da uygulanan sistemFransa’da uygulanan sistem

3.3. Alternatif Oy Formülü:Alternatif Oy Formülü: 1870’ler, Ware tarafından geliştirildi,1870’ler, Ware tarafından geliştirildi, Adayların tercih sıralamasına göre sıralanması,Adayların tercih sıralamasına göre sıralanması, Adayların hiçbiri yüzde 50’yi geçememişse, en az oy Adayların hiçbiri yüzde 50’yi geçememişse, en az oy

verilen adaya verilen oylar ikinci tercihlere dağıtılır.verilen adaya verilen oylar ikinci tercihlere dağıtılır. Avusturalya’da kullanılmaktadırAvusturalya’da kullanılmaktadır

Seçim Formülleri: Seçim Formülleri: Oransal FormüllerOransal Formüller

1.1. En Yüksek OrtalamalarEn Yüksek Ortalamalar (D’Hondt) (D’Hondt) Partilerin aldıkları oylar sırasıyla 1,2,3 gibi Partilerin aldıkları oylar sırasıyla 1,2,3 gibi

tamsayılara bölünerek “ortalama”lar bulunur.tamsayılara bölünerek “ortalama”lar bulunur. Her aşamadan sonra en yüksek “ortalama”ya Her aşamadan sonra en yüksek “ortalama”ya

sahip olan parti bir sandalye kazanır.sahip olan parti bir sandalye kazanır. İskandinav ülkeleri, Lüksemburg, Hollanda, İskandinav ülkeleri, Lüksemburg, Hollanda,

İspanya, Portekiz, İsrail ve Türkiyeİspanya, Portekiz, İsrail ve Türkiye2.2. En Yüksek KalanlarEn Yüksek Kalanlar

Önceden bir kota hesaplanırÖnceden bir kota hesaplanır Kotaya göre sandalyeler dağıtılırKotaya göre sandalyeler dağıtılır Artan oylar sıralanır ve sandalyeler dağıtılırArtan oylar sıralanır ve sandalyeler dağıtılır Ülke ölçeği: Milli Bakiye (1961 ve 1965)Ülke ölçeği: Milli Bakiye (1961 ve 1965)

Oransal Formüller: Oransal Formüller: Taşınabilir Tek OyTaşınabilir Tek Oy

► Seçmenler adayları partilere bakmaksızın Seçmenler adayları partilere bakmaksızın tercih sırasına sokar.tercih sırasına sokar.

► İlk aşamada adayların aldığı birinci tercih İlk aşamada adayların aldığı birinci tercih oyları daha önce hesaplanmış bir kotaya göre oyları daha önce hesaplanmış bir kotaya göre dağıtılır.dağıtılır.

► İkinci aşamada kotayı aşmış adayların İkinci aşamada kotayı aşmış adayların oylarının kotadan fazlaları bu adaya oy oylarının kotadan fazlaları bu adaya oy verenlerin ikinci tercihlerin oransal dağılımına verenlerin ikinci tercihlerin oransal dağılımına göre diğer adaylara dağıtılır.göre diğer adaylara dağıtılır.

► Bu işlem bütün sandalyeler dağıtılıncaya Bu işlem bütün sandalyeler dağıtılıncaya kadar devam eder.kadar devam eder.

Seçim Bölgesi BüyüklüğüSeçim Bölgesi Büyüklüğü►Klasik dar bölgeden (1), bütün ülkenin Klasik dar bölgeden (1), bütün ülkenin

tek bir bölge olduğu sisteme (İsrail) tek bir bölge olduğu sisteme (İsrail) kadar değişirkadar değişir

Seçim BarajlarıSeçim Barajları►Seçim yasalarında belirlenen bir partinin Seçim yasalarında belirlenen bir partinin

milletvekili çıkarabilmesi için alması milletvekili çıkarabilmesi için alması gereken en az oy miktarı;gereken en az oy miktarı;

►Herhangi partinin bu barajın altında Herhangi partinin bu barajın altında kalması durumunda o partinin kazanmış kalması durumunda o partinin kazanmış olduğu milletvekillikleri diğer partilere olduğu milletvekillikleri diğer partilere dağıtılır. dağıtılır.

►Ülke ya da çevre bazında belirlenebilir;Ülke ya da çevre bazında belirlenebilir;►““Etkin baraj”= f(çevre büyüklüğü)Etkin baraj”= f(çevre büyüklüğü)

Seçim Sistemlerinin Statik Seçim Sistemlerinin Statik SonuçlarıSonuçları

►Seçim sistemleri parti sayısını Seçim sistemleri parti sayısını doğrudan belirler,doğrudan belirler,

►Hangi partinin kaç milletvekiliyle Hangi partinin kaç milletvekiliyle temsil edileceğini belirler,temsil edileceğini belirler,

Seçim Sistemlerinin Dinamik Seçim Sistemlerinin Dinamik Sonuçları:Sonuçları:

► Seçmen davranışını oyunun kuralını gözönünde Seçmen davranışını oyunun kuralını gözönünde tutarak değiştirebilir: Psikolojik Faktör tutarak değiştirebilir: Psikolojik Faktör (Duverger):(Duverger):““çoğunluk sisteminin küçük partilere verilen oyları çoğunluk sisteminin küçük partilere verilen oyları

heba etmesi nedeniyle, enerjilerini ve oylarını ziyan heba etmesi nedeniyle, enerjilerini ve oylarını ziyan etmek istemeyen seçmenler oylarını büyük partilere etmek istemeyen seçmenler oylarını büyük partilere kaydırırlar”. kaydırırlar”.

► Partiler davranışlarını değiştirebilirler: seçim Partiler davranışlarını değiştirebilirler: seçim koalisyonu oluşturabilirlerkoalisyonu oluşturabilirler

► Partiler oyunun kurallarını değiştirebilirler: Partiler oyunun kurallarını değiştirebilirler: GerrymanderingGerrymandering

► Seçim sistemi sürekli olarak bir toplumsal grubu Seçim sistemi sürekli olarak bir toplumsal grubu parlamentodan dışlamaktaysa: Meşruiyet kriziparlamentodan dışlamaktaysa: Meşruiyet krizi

Seçim Sistemlerini Seçim Sistemlerini Değerlendirme Kriterleri:Değerlendirme Kriterleri:

►Temsiliyet:Temsiliyet: “ “toplumsal yapının bir mikrokosmos toplumsal yapının bir mikrokosmos

olarak yasama organında varolabilmesi”olarak yasama organında varolabilmesi”► İstikrar:İstikrar:

““seçimler, ülkeyi yönetecek istikrarlı seçimler, ülkeyi yönetecek istikrarlı hükümetler doğurur”hükümetler doğurur”

Kuramsal Beklentiler:Çoğunluk Kuramsal Beklentiler:Çoğunluk FormülleriFormülleri

Çoğunluk Formülleri:Çoğunluk Formülleri:► Statik Sonuçlar:Statik Sonuçlar:

Büyük partiler daha çok, küçük partiler daha az temsil edilirler;Büyük partiler daha çok, küçük partiler daha az temsil edilirler; Belli bölgelerde güçlü olmayan küçük partiler dışlanacak ve Belli bölgelerde güçlü olmayan küçük partiler dışlanacak ve

parlamentodaki parti sayısı azalacaktır;parlamentodaki parti sayısı azalacaktır; Büyük partilerin Meclis çoğunluğunu alması daha kolay olacaktır;Büyük partilerin Meclis çoğunluğunu alması daha kolay olacaktır; Küçük partilerin koalisyon sürecinde pazarlık gücü daha az olacaktır;Küçük partilerin koalisyon sürecinde pazarlık gücü daha az olacaktır;

► Dinamik Sonuçlar:Dinamik Sonuçlar: Seçmen büyük partilere (ikinci tercihe) oy kaydıracaktır;Seçmen büyük partilere (ikinci tercihe) oy kaydıracaktır; Küçük partiler seçim koalisyonları kurarlar;Küçük partiler seçim koalisyonları kurarlar; Yeni partilerin siyasete atılması kolay olmayacaktır;Yeni partilerin siyasete atılması kolay olmayacaktır; Her seçimde toplumun bir kısmı parlamentodan dışlanacaktır: geleneksel Her seçimde toplumun bir kısmı parlamentodan dışlanacaktır: geleneksel

olmayan katılımın artması;olmayan katılımın artması; Kısıtlı seçeneklerden memnun olmayan seçmen sistem dışına kaçarak Kısıtlı seçeneklerden memnun olmayan seçmen sistem dışına kaçarak

sisteme yabancılaşabilir;sisteme yabancılaşabilir; Alternatif oluşturmanın zorluğu seçmeni sistem dışına iter;Alternatif oluşturmanın zorluğu seçmeni sistem dışına iter;

► Kısa vadede istikrar, orta vadede temsiliyet kriziKısa vadede istikrar, orta vadede temsiliyet krizi

Kuramsal Beklentiler:Salt Kuramsal Beklentiler:Salt Çoğunluk/İkiÇoğunluk/İki Turlu Çoğunluk Turlu Çoğunluk

FormülleriFormülleri► Çoğunluk formülüyle benzer sorunları taşır.Çoğunluk formülüyle benzer sorunları taşır.► Statik SonuçlarStatik Sonuçlar

İki turlu seçim olması ikinci turdaki seçim ittifaklarını ön plana çıkarır.İki turlu seçim olması ikinci turdaki seçim ittifaklarını ön plana çıkarır. Aday stratejisi: İlk turda kendi tabanından yeterli miktarda oy almak, ikinci Aday stratejisi: İlk turda kendi tabanından yeterli miktarda oy almak, ikinci

turda ise diğer seçmenlerden oy çekebilmek: Yumuşak rekabet;turda ise diğer seçmenlerden oy çekebilmek: Yumuşak rekabet; Büyük partileri kayırmaktadır, ancak seçim ittifakları temsiliyet sorununu Büyük partileri kayırmaktadır, ancak seçim ittifakları temsiliyet sorununu

doğrudan etkiler;doğrudan etkiler; Seçime katılan parti sayısı değil parlamentodaki parti sayısı azalır;Seçime katılan parti sayısı değil parlamentodaki parti sayısı azalır; Küçük partilerin pazarlık gücü daha fazladır;Küçük partilerin pazarlık gücü daha fazladır;

► Dinamik Sonuçları:Dinamik Sonuçları: Seçmen stratejik oy verebilir, dolayısıyla birleştirici etkisi daha azdır;Seçmen stratejik oy verebilir, dolayısıyla birleştirici etkisi daha azdır; Seçim ittifakları yerel düzeyde olabilir, dolayısıyla kurumsallaşması Seçim ittifakları yerel düzeyde olabilir, dolayısıyla kurumsallaşması

beklenmemelidir.beklenmemelidir. Yeni partiler sisteme daha kolay dahil olurlar;Yeni partiler sisteme daha kolay dahil olurlar; Seçmenlerin tercihleri kısıtlanmamış, meşruiyet krizi olasılığı daha az;Seçmenlerin tercihleri kısıtlanmamış, meşruiyet krizi olasılığı daha az; Toplumun bir kesimi sürekli olarak sistemden dışlanmaz;Toplumun bir kesimi sürekli olarak sistemden dışlanmaz;

► Kısa vadede daha az istikrar, orta vadede temsiliyet Kısa vadede daha az istikrar, orta vadede temsiliyet krizi olasılığı daha azkrizi olasılığı daha az

Kuramsal Beklentiler: Alternatif Oy Kuramsal Beklentiler: Alternatif Oy FormülleriFormülleri

► Statik Sonuçlar:Statik Sonuçlar: Seçmenin birden fazla tercihini gözönünde tutar; toplumun Seçmenin birden fazla tercihini gözönünde tutar; toplumun

istemediği tercih söz konusu olamaz;istemediği tercih söz konusu olamaz; Büyük partiler lehine çalışacaktır;Büyük partiler lehine çalışacaktır; Küçük partilerin mecliste olması hükümeti bu parti seçmenlerinin Küçük partilerin mecliste olması hükümeti bu parti seçmenlerinin

talebine duyarlı hale getirecektir;talebine duyarlı hale getirecektir;► Dinamik Sonuçlar:Dinamik Sonuçlar:

Küçük partilerin seçime girmesi daha kolaydır;Küçük partilerin seçime girmesi daha kolaydır; Seçmen stratejik tercihini ilk turda yapar;Seçmen stratejik tercihini ilk turda yapar; Yeni partilerin yaşama şansı daha fazladır;Yeni partilerin yaşama şansı daha fazladır; Reaksiyoner seçmenlerin gidebilecekleri alternatifler vardır;Reaksiyoner seçmenlerin gidebilecekleri alternatifler vardır; Değişen seçmen talepleri daha kolay sisteme yansır;Değişen seçmen talepleri daha kolay sisteme yansır; İstenmeyen tercihlerin seçilememesi istikrara katkıda bulunurİstenmeyen tercihlerin seçilememesi istikrara katkıda bulunur

► Kısa vadede daha fazla istikrar, orta vadede Kısa vadede daha fazla istikrar, orta vadede temsiliyet krizi olasılığı daha aztemsiliyet krizi olasılığı daha az

Kuramsal Beklentiler: Oransal Oy Kuramsal Beklentiler: Oransal Oy FormülleriFormülleri

► Statik Sonuçlar:Statik Sonuçlar: Sistemdeki parti sayısını azaltması beklenmez;Sistemdeki parti sayısını azaltması beklenmez; Küçük partiler hükümet kurma sürecinde söz Küçük partiler hükümet kurma sürecinde söz

sahibi olacaklardır;sahibi olacaklardır;►Dinamik Sonuçlar:Dinamik Sonuçlar:

Bütün seçmenler temsil edildiğinden sistemden Bütün seçmenler temsil edildiğinden sistemden dışlanma olmaz;dışlanma olmaz;

Küçük partiler yaşamlarını sürdürürler;Küçük partiler yaşamlarını sürdürürler; Yeni partilerin kurulması kolaydır;Yeni partilerin kurulması kolaydır;

►Kısa vadede daha az istikrar, orta Kısa vadede daha az istikrar, orta vadede temsiliyet krizi yokvadede temsiliyet krizi yok

Kuramsal Beklentiler: Seçim Kuramsal Beklentiler: Seçim Çevresi BüyüklüğüÇevresi Büyüklüğü

► Seçim çevresi ne kadar büyürse, seçim Seçim çevresi ne kadar büyürse, seçim sonuçlarında o kadar oranlılığa yaklaşılır. sonuçlarında o kadar oranlılığa yaklaşılır. Seçim çevresi büyüklüğünün temsiliyete pozitif Seçim çevresi büyüklüğünün temsiliyete pozitif

etkisi vardır;etkisi vardır;► Seçim çevresi büyüdükçe küçük partiler Seçim çevresi büyüdükçe küçük partiler

daha fazla temsil edilir;daha fazla temsil edilir;► Etkin Baraj: T(%)=%50/M Etkin Baraj: T(%)=%50/M ► Seçim çevresi büyüklüğü oransal seçim Seçim çevresi büyüklüğü oransal seçim

formüllerinin yol açtığı istikrarsızlık riskini formüllerinin yol açtığı istikrarsızlık riskini yönetmekte kullanılabilir;yönetmekte kullanılabilir;

Kuramsal Beklentiler: Yasal Kuramsal Beklentiler: Yasal BarajlarBarajlar

►Yasal baraj yükseldikçe mecliste temsil Yasal baraj yükseldikçe mecliste temsil edilen parti sayısı azalır;edilen parti sayısı azalır;

►Ülke ve bölge barajları yükseldikçe Ülke ve bölge barajları yükseldikçe temsiliyetten uzaklaşılır;temsiliyetten uzaklaşılır;

►Parti oyları ülkeye homojen Parti oyları ülkeye homojen dağılmadıkça bölgesel partiler dağılmadıkça bölgesel partiler barajdan yararlanabilirler;barajdan yararlanabilirler;

Görgül Bulgular: TemsiliyetGörgül Bulgular: Temsiliyet►Rae’nin I:Rae’nin I:

1i iI v s

n

FORMÜL İngilizcesi Türkçe LRH Largest Remainders-Hare En Büyük Kalanlar-Hare SL Sainte-lague Sainte-lague DH D’Hondt D’Hondt STV Single Transferrable Vote Taşınabilir Tek oy SNTV Single Non Transferrable Vote Taşınamaz Tek Oy AV Alternative Vote Alternatif Oy PLU Plularility Çoğunluk MP Majority Plurality Salt Çoğunluk

Seçim Formülleri ve Seçim Formülleri ve TemsiliyetTemsiliyet

0,00

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

6,00

Seçim Formülleri ve Temsiliyet İndeksleri

I

I 0,92 1,22 2,10 3,01 2,68 4,73 5,53 5,05

LRH SL DH STV SNTV AV PLU MP

Seçim Çevresi Büyüklüğü ve Seçim Çevresi Büyüklüğü ve TemsiliyetTemsiliyet

SEÇİM ÇEVRESİ BÜYÜKLÜĞÜ ve I

y = 4,8677x-0,3644

R2 = 0,6653

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 10 100 1000

Seçim Çevresi Büyüklüğü (Logaritmik Ölçek)

I

Çevre Büyüklüğü Power (Çevre Büyüklüğü)

Etkin Barajlar ve TemsiliyetEtkin Barajlar ve TemsiliyetEtkin Barajlar ve I İndeksi

y = 0,1364x + 0,8138R2 = 0,6855

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Etkin Baraj Oranı (%)

D

Görgül Bulgular: İstikrarGörgül Bulgular: İstikrar► Etkin Parti Sayısı: Etkin Parti Sayısı:

► ““parlamento çoğunluğu”: bir seçim sisteminin parlamento çoğunluğu”: bir seçim sisteminin belli bir seçimler dizisinde ürettiği parlamento belli bir seçimler dizisinde ürettiği parlamento çoğunluğunun toplam seçim sayısına oranı.çoğunluğunun toplam seçim sayısına oranı.

► ““üretilmiş çoğunluk”: oyların yarısından azını alan üretilmiş çoğunluk”: oyların yarısından azını alan bir partinin seçim sistemi sayesinde mecliste bir partinin seçim sistemi sayesinde mecliste çoğunluğu ele geçirmesidir. “Üretilmiş çoğunluk” çoğunluğu ele geçirmesidir. “Üretilmiş çoğunluk” oranları da bir seçim sisteminin belli bir seçimler oranları da bir seçim sisteminin belli bir seçimler dizisinde ürettiği üretilmiş çoğunluğunun toplam dizisinde ürettiği üretilmiş çoğunluğunun toplam seçim sayısına oranıdırseçim sayısına oranıdır

2

1s

i

Ns

Seçim Sistemleri ve İstikrarSeçim Sistemleri ve İstikrar

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

Parlamentodaki Etkin Parti Sayısı

PEP

PEP 2,4 2,0 2,8 2,9 3,5 3,5 3,6 3,3

AV PLU STV SNTV LRH SL DH MP

Seçim Sistemleri ve İstikrarSeçim Sistemleri ve İstikrar

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

Seçimde Etkin Parti Sayısı

SEP 2,8 3,1 3,2 3,5 3,7 3,9 4,3 4,7

AV PLU STV SNTV LRH SL DH MP

Parlamentoda ve Seçimde Etkin Parlamentoda ve Seçimde Etkin Parti SayısıParti Sayısı

AV

PLU

STVSNTV

LRHSLDH

MP

1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5Seçimde Etkin Parti Sayısı

Parl

amen

toda

Etk

in P

arti

Sayı

sı

Çevre Büyüklüğü ve SEPÇevre Büyüklüğü ve SEPSEÇİM ÇEVRESİ BÜYÜKLÜĞÜ ve SEÇİMDE ETKİN PARTİ SAYISI

y = 3,4114x0,0376

R2 = 0,0591

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

1 10 100 1000Seçim Çevresi Büyüklüğü (Logaritmik Ölçek)

SEP

Çevre Büyüklüğü Power (Çevre Büyüklüğü)

Çevre Büyüklüğü ve PEPÇevre Büyüklüğü ve PEPSEÇİM ÇEVRESİ BÜYÜKLÜĞÜ ve PARLAMENTODA

ETKİN PARTİ SAYISI

y = 2,5632x0,0793

R2 = 0,222

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1 10 100 1000Seçim Çevresi Büyüklüğü (Logaritmik Ölçek)

SEP

Çevre Büyüklüğü Power (Çevre Büyüklüğü)

Etkin Baraj Büyüklüğü ve SEPEtkin Baraj Büyüklüğü ve SEPEtkin Baraj Büyüklüğü ve Seçimde Etkin Parti Sayısı

y = -0,0331x + 4,3465R2 = 0,1021

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Etkin Baraj Bü yü k lüğü

Etkin Baraj Büyüklüğü ve PEPEtkin Baraj Büyüklüğü ve PEPEtkin Baraj Büyüklüğü ve Parlamentoda Etkin Parti Sayısı

y = -0,0501x + 3,9581R2 = 0,2781

0

1

2

3

4

5

6

7

8

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Etkin Baraj Büyüklüğü

İstikrar ve Seçim Formülleriİstikrar ve Seçim Formülleri

0,000,100,200,300,400,500,600,700,800,901,00

Çoğunluk Hükümetleri ve Seçim Formülleri

Parlamento Çoğunluğu 0,10 0,15 0,18 0,19 0,46 0,65 0,78 0,93Üretilmiş Çoğunluk 0,06 0,15 0,07 0,15 0,24 0,47 0,78 0,71

SL MP LRH DH STV SNTV AV PLU

Çevre Büyüklüğü ve Parlamento Çevre Büyüklüğü ve Parlamento ÇoğunluğuÇoğunluğu

Çevre Büyüklüğü ve Parlamento Çoğunluğı

y = -0,1202Ln(x) + 0,6365R2 = 0,3425

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1 10 100 1000

Seçim Çevresi Büyüklüğü

Çevre Büyüklüğü ve Üretilmiş Çevre Büyüklüğü ve Üretilmiş ÇoğunlukÇoğunluk

Çevre Büyüklüğü ve Üretilmiş Çoğunluk

y = -0,0957Ln(x) + 0,4861R2 = 0,2916

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1 10 100 1000

Seçim Çevresi Büyüklüğü

Etkin Baraj Büyüklüğü ve Etkin Baraj Büyüklüğü ve Parlamento ÇoğunluğuParlamento Çoğunluğu

Etkin Baraj Büyüklüğü ve Parlamento Çoğunluğu

y = 0,1993Ln(x) - 0,0856R2 = 0,331

-0,4

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Etk in Baraj Bü yü k lüğü

Etkin Baraj Büyüklüğü ve Etkin Baraj Büyüklüğü ve Üretilmiş ÇoğunlukÜretilmiş Çoğunluk

Etkin Baraj Büyüklüğü ve Üretilmiş Çoğunluk

y = 0,1674Ln(x) - 0,1057R2 = 0,3134

-0,4

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Etkin Baraj Büyüklüğü

Seçim SistemleriSeçim SistemleriTürkiye ÖrneğiTürkiye Örneği

Seçim Sistemi Uygulamaları: Seçim Sistemi Uygulamaları: 1950-19691950-1969

1950, 1954, 19571950, 1954, 1957 Basit ÇoğunlukBasit ÇoğunlukGeniş BölgeGeniş Bölge

19611961 D’HondtD’HondtGeniş BölgeGeniş BölgeBölge BarajıBölge Barajı

19651965 Geniş BölgeGeniş BölgeBölge BarajıBölge BarajıMilli BakiyeMilli Bakiye

19691969 D’HondtD’HondtBarajsız (Anayasa Mahkemesi Barajsız (Anayasa Mahkemesi İptal Etti)İptal Etti)Geniş BölgeGeniş Bölge

Seçim Sistemi Uygulamaları: Seçim Sistemi Uygulamaları: 1983-1983-

19831983 D’HondtD’HondtDar BölgeDar BölgeBölgesel ve Ulusal BarajBölgesel ve Ulusal Baraj

19871987 D’HondtD’HondtDar BölgeDar BölgeBölgesel ve Ulusal BarajBölgesel ve Ulusal BarajKontenjan MilletvekilliğiKontenjan Milletvekilliği450 Milletvekili450 Milletvekili

19911991 D’HondtD’HondtGörece Düşük Bölgesel BarajGörece Düşük Bölgesel BarajUlusal BarajUlusal BarajKontenjan MilletvekilliğiKontenjan MilletvekilliğiTercih OyuTercih OyuDar BölgeDar Bölge

19951995 D’HondtD’HondtGeniş BölgeGeniş BölgeÜlke BarajıÜlke Barajı550 Milletvekili (Anayasa Mahkemesi Kararı)550 Milletvekili (Anayasa Mahkemesi Kararı)

Türkiye’de Seçimler ve Türkiye’de Seçimler ve TemsiliyetTemsiliyet

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

I

1950 1954 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1983 1987 1991 1995 1999 2002Seçimler

Türkiye'de Seçimler ve Orantısızlık

Türkiye’de Seçimler ve Türkiye’de Seçimler ve TemsiliyetTemsiliyet

0

1

2

3

4

5

6

7

1950 1954 1957 1961 1965 1969 1973 1977 1983 1987 1991 1995 1999 2002Seçimler

Türkiye'de Seçimler ve Orantısızlık

Seçimde Etkin Parti Sayısı Parlamentoda Etkin Parti Sayısı

Türkiye’de Seçimler ve Türkiye’de Seçimler ve İstikrarİstikrar

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1950

1954

1957

1961

1965

1969

1973

1977

1983

1987

1991

1995

1999

2002

ORTALA MA HÜKÜMET SÜRELERİ (gün)

Kaynaklar:Kaynaklar:► AleskerovAleskerov, Fuad ve Ali Çarkoğlu, 1998, “Seçim Sistemleri ve İstikrar”, , Fuad ve Ali Çarkoğlu, 1998, “Seçim Sistemleri ve İstikrar”,

Boğaziçi Üniversitesi AraştırmasıBoğaziçi Üniversitesi Araştırması► AleskerovAleskerov, Fuad, Hasan Ersel ve Yavuz Sabuncu; 1999, , Fuad, Hasan Ersel ve Yavuz Sabuncu; 1999, Seçimden Seçimden

Koalisyona: Siyasal Karar AlmaKoalisyona: Siyasal Karar Alma, (Yapı Kredi Yayınları), (Yapı Kredi Yayınları)► Çarkoğlu AliÇarkoğlu Ali, Emre Erdoğan, 1998; “, Emre Erdoğan, 1998; “Fairness in the Apportionment of Seats Fairness in the Apportionment of Seats

in Turkish Legislature: Is There Room for Improvement", in Turkish Legislature: Is There Room for Improvement", New Perspectives New Perspectives on Turkeyon Turkey

► ErdoğanErdoğan, E, Emremre., 1999, ., 1999, Seçim Sistemleri ve Siyasal Sonuçları: İstikrar Seçim Sistemleri ve Siyasal Sonuçları: İstikrar ve Temsiliyetve Temsiliyet, Manuscript, Manuscript; ; www.urbanhobbit.netwww.urbanhobbit.net

► GürselGürsel, Seyfettin; 1996, “Seçim Sistemleri ve Siyasete Etkileri”, , Seyfettin; 1996, “Seçim Sistemleri ve Siyasete Etkileri”, 5. Ulusal 5. Ulusal Kalite Kongresi: Özgeçmişler ve TebliğlerKalite Kongresi: Özgeçmişler ve Tebliğler, cilt:1, (TÜSİAD), cilt:1, (TÜSİAD)

► GürselGürsel, Seyfettin; 1996, , Seyfettin; 1996, Seçim Sistemi Tartışması ve İki Turlu SistemSeçim Sistemi Tartışması ve İki Turlu Sistem, , (TÜSİAD)(TÜSİAD)

► GürselGürsel, Seyfettin; 1998, , Seyfettin; 1998, Siyasal İstikrar ve İki Turlu Dar Bölge Seçim Siyasal İstikrar ve İki Turlu Dar Bölge Seçim Sistemi Simülasyon ModeliSistemi Simülasyon Modeli, (TÜSİAD), (TÜSİAD)

► KalaycıoğluKalaycıoğlu, Ersin ve Murat Sertel; 1995, , Ersin ve Murat Sertel; 1995, Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Yöntemi Tasarımına DoğruYöntemi Tasarımına Doğru, (TÜSİAD), (TÜSİAD)

► Taagepera Taagepera Rein ve M. S. Shugart, 1989, Rein ve M. S. Shugart, 1989, Seats and Votes: The Effects and Seats and Votes: The Effects and Determinants of Electoral SystemsDeterminants of Electoral Systems, (Yale University Press), (Yale University Press)