Ang rehiyong ito ay binubuo ng1. Agusan del Norte2. Agusan del Sur3.Surigao del Norte4.Surigao del Sur Ito ay may kabuuang sukat na humigit kumulang sa18,847.0 kilometrong parisukat at may populasyong humigit kumulang sa 1,942,687
Ang Agusan ay matatagpuan sa Hilagang-Silangang bahagi ng Mindanao.
Ang salitang Agusan ay nagmula sa salitang” agus”na ang ibig sabihin ay daloy ng tubig.
Ang Agusan ay naging bahaging matandang lalawigan ng Surigao na tinatawag naButuan. Noong 1914, angButuan ay inihiwalay saSurigao at pinangalan itong Agusan at noong 1970 ay hinati sa dalawa: ang Agusan del Norte at Agusan del Sur.
Mga Produkto
Saging
Abaka
Goma
Niyog
Mga gulay Mga Produkto
90% ay kristiyano
6% ay muslim
Protestante naman ang iba
May kaunlaran na rin ang Agusan sapagkat hindiproblema ang transportasyon: sasakyang panlupa,pandagat at panghimpapawid.
May teleponong nagagamit sa komunikasyon, may istasyon ng radyo na may telegrapo.
May suplay din ng kuryente sa pamamagitan ng mgaanyong tubig. (National Power Corporation)
• Pumapagitan sa Agusan del Norte at Agusan del Sur at nagsisilbing proteksyon ng lalawigan sa bagyo.
AGUSAN DEL NORTE
Ito ay kapatagan na napaliligiran ng mga bundok. Ang pinakamataas na bundok ay ang Mt. Milung-milongna may taas na 2,012.Ito ay may sampung bayan at isang lungsod, ang Butuan City. Ang lupaing sakahan ng Agusan del Norte ay may kabuuang lawak na humigit kumulang na 87,137.99 ektarya na kumakatawan sa 35.6% ng lupain ng lalawigan.
Matatagpuan sa Jabonga, 63 kms. ang layo sasyudad. Maganda ang lugar para saBathing. pamamangka at pangingisda.
Lake MainitShorelineArea
MT.HINAY-HINAY
Matatagpuan sa Remedios T. Romualdes. May taas na2,012m. above sea level at kinikilalang pinakamataas nabundok sa Agusan del Norte. Malaking pagsubok para sa mga mountain climbers na nadiskubre ang mga hindi pa napupuntahang lugar sa kagubatan, talon at lawa. Mayaman ito sa Flora at Fauna.
MT.MINAOSOG
• Matatagpuan sa La Fraternidad, Tubay na 39 kms. anglayo sa syudad. Katatagpuan ng mga magagandang talonat hot springs.
Matatagpuan sa Mapaso Santiago, 40 kms. Ang layo sa syudad. Isang uri ng geothermal spring.
Matatagpuan sa Santiago, 40 kms. ang layo sa syudad. Ang ganda ng lumalagaslas na tubig ang matatanaw mula sa ibabaw ng tulay ng Aciga
Matatagpuan sa Caloc-an, Magallanes, 27 kms. anglayo sa syudad. Tinatayang 150 taon nang nabubuhay.Pinamumugaran ng mga alitaptap at nagsisilbing kanlungan ng mga magsasaka tuwing gabi
Ang pinakamahabang ilog sa Butuan City atnagpapakilala sa syudad bilang“The Timber City of the South”
Ang Agusan del Sur ay nasa hilagang bahagi ng Mindanao sa baybaying dagat.
Ito ay may sukat nahumigit kumulang sa8.996 kilometrong parisukat at populasyong di kukulangin sa 200,000.
Ang Agusan del Sur ay binubuo ng labing-apat namunisipalidad na may 311baranggay. Ang mga bayang nasa tabi ng Agusan River na tinatawag na“river towns”tulad ng Sta. Josefa, Veruela,La Paz, Talacogon at Esperanza.
Ang bayan naman ng Sigabat, Bayugan,Prosperidad, San Luis at ibapa ay tinatawag na“highwaysTowns.”
Ang kabisera ng Agusan delSur ay Prosperidad.
Ang pangunahing produktong lugar na ito ay mais atpalay.Bus at dyip ang paraan ngtransportasyon samantalangtelepono at telegrapo naman ang paraan ng komunikasyon.Paghahayupan a tpagtatanim ng karaniwangi kinabubuhay ng mga tao
Iba’t-ibang wikain ng Agusan del Sur
Sa Bayugan- Bicolano, Cebuano, Ilocano, Cuguco,Maranao, Tagalog, Subanon at Hiligaynon;
Sa Banawan- Cebuano, Ilocano, Manobo, Tagalog,Lineyte-Samaranon at Hiligaynon;
Sa Rosario- Cebuano, Hiligaynon, Manobo, Tagalog,Pangasinense at bikolano;
Sa Loreto- Chavacano, Davaoeno, Ibanag, Manobo,Masbate at Bikolano
Ang Surigao del Norte ay binubuo ng isang lungsod atdalawampu’tAnim na munisipalidad at may 410 baranggay.May kabuuang sukat nahumigit kumulang sa 2,739kilometrong parisukat nakatumbas ng 9.7% nakabuuan ng Rehiyon X atmay populasyong 471,263
Walang tag-init sa lugar na ito.Tag-ulan sa buong taon.Malapit ito sa sentro ng bagyokaya kadalasang binabagyo itosa mga huling buwan ng taon.Dahil malapit din ito sa Philippine Deep, ang lalawiganay nakakaranas ng apat nalindol taun-taon.
Pangingisda at pagtatanimang pangunahingikinabubuhay rito.
Batay sa ulat ito ay may pinakamalaking pyodyus ngnikel sa bansa.
Ang mga uri ng yamang-mineral dito ay ginto, pilak,cobalt, chromite, semento,silica, buhangin, uling,limestone at graba
IBA’T IBANG WIKAIN
Alegria- Bicolano, Cebuano, Lineyte-Samaranon
Basilisa- Bicolano, Cebuano, Hiligaynon, Masbateño,Romblon at Tagalog.
Dapa- Bicolano, Cebuano, Tinggian o Itneg
Cagdiano- Bicolano, Cebuano, Hiligaynon
Del Carmen- Tagbanua, Tagalog
Sison- Cebuano, Hiligaynon
Tagana-An- Cebuano, Ivatan, Lineyte-Samaranon
Pilar- Cebuano, Lineyte-Samaranon, Kastila
San Isidro- Cebuano , Molbog, Lineyte-Samaranon
Surigao City- Cebuano, Agutayano, Batae, Banuanon,Chinese, Ilocano, Ingles, Maranao, Tagalog
Balita sa Surigao del Norte sa pagdiriwang na tinatawag nilang Bonok-bonok Festival. Sa pagdiriwang na ito ay ipinaparada nila ang Mahal na Sto. Niño
Mga Manobo/ Manubu rin ang mga taongnaninirahan o katutubo ng Surigao. Sila ay may sariling kultura at panitikan.
MGA BUGTONG
Emun edtibasan, nune vasag,Ne edlamabas ne lenew.
-Sikan is luvi
If you cut into it, it’s a bowl; If you pierce it, it’s a pool.
Answer: coconut
• Bundtud man guntaan heyan neemun Ed ahaannu neeg kiramkiram da ne enumeg kewaan ne ne egkekawe ne.
• -sikan es izung
• A mountain which can only bedimly seen, yet you can reachit with your hand.
• Answer: nose
SALAWIKAIN/KASABIHAN
MANOBO:Ke etew ne kena edlilingey de impuun din kena ebpekuuna diya te edtamanan din.FILIPINO:Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay di makakarating sa paroonan.
Anoy man tu karabaw na upat tu kubong di paka hidjas.
Kung ang kalabaw ay may apat na paa’y nagkakamali pa,paano na ang tao.
Nagbuhat sa pangkat ng mga lalaking may asawa na. Sumamasilang magsayaw ng Inamo upang ipagdiwang ang kanilanggawain hanggang sa huli ng kanilang buhay
Kilala bilang isang katutubong sayaw. Nang lumaon, ito ay nabago at naging artistic at naging bahagi ng Bayanihan DanceTroupe
MGA KILALANG AWITINGinagamit bilang ritwal ang awitin ng mga Manobo.Ilan sa mga kilalang awitin ay mga sumusunod:1.Owaging/ Uwahingen- isang mahalagang awiting pang–epiko .2.Mandata- awit ng pag-ibig3.Delinday- awit ng hanapbuhay, pakikidigma,pagpapatulog, pagtatanim at pag-aani.4.Nalit- isang uri ng awiting nakauugnay sa buhay 5.Dingsing- awit sa patay