Top Banner
128

Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Aug 22, 2021

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 2: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 3: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 4: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 5: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

f#'T"

4NV

C G'\ V.f)

( (■ ", M4>

Page 6: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 7: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Regimen fmmmMcrni -—— ■ ■ ———-—— 11 r • ^-j^aaa—

Page 8: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 9: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Ciftegimen famtatig falemitanu: necnon z tnv/ gtlfrt amotdi be noua villa feliciter mctptt.

Hgloju regi fcripftt fcbola tota falcrm j§afe: Sivis incolumem fivts te reddere fanfi

Mt$&kjCwa» tolle goe^traTti crede ^ppbanu;, T^arce meroxenato parmiyio fit tibi vanum Surgerepolt epulaa: fornnu fuge meridianum, ■fion mictum retinemec computne fortiter anu. Ifeec bene fi ferues:tu longo tempote viues.

eft libellus editus a Doctoribus falernienfibus:in quo ifcrtbunf multa z Diuerfapro pferuatone fantians bumane.z editus eft ille Uber ad vfum regie angite j£t in teptu lecto auto: ponit octo Documenta ge neralia 40 pferuatione fanitaue.Dequibue poftcafpectaliter p ordinem Determinabitur ITl^Jimu ergo oocumentu eft q bomo fanue volens viuere oebet ab eo remoucTe graues curas-lRa5 cure ejcftccant corpora qequo triftificat fpiritus vitalestmodo fpiritus trtftes ejtficcant ofla.»£t fub iilo oocumeto etia pprcbendi Debent trifticie: que funditer corpora ejcficca it infrigidanrrmactem z eptenuatoem inducunt/co: pftringunt/ z fpiritum obtcnebranr/mgemfi ebetantttrationetmpediut/iudiduob icurant:z memoriam obrondunt.€leruramen aliqui pingues z carno* fifunrfpirimsadeo mobiles z calidos babenres q eis interdu bonuj eft mftari vi fpiritus calo: ebetef z corpus aliqualiter maceretur. {TSe cundu oocumentu eft;non irafd.lfbrimo quia ira fimiltter corpora ejcffc cat cum tpfafummedtngula menta fupcalefadatmimia aut calefacto (icdtate3mdudt.tefte Butcenna prima primt.oocmna tenia.cap.pmo Secundo quia tra ,ppter feruorem cordis omnes actus rationis pfun* dit.Hduertendu tn eft q quidam frigidi funt z maleficiati: quibus in du irafd prodeft in regimine fanitatievtin eis calo: ejccitetur.CCertiu eft parce vtfpotu vinURtmia enim repletio vini fomnolentia/pigritia/ Debilitate membrop/Debtlitate ftomacbis: multa alia bisfimilta indu* ciroequib^pofterius magis patebit-C^uartu eftpapcenarequia nl mia nocturna repletio oolorenuin ventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum eft furgere poft dbfi fumptu quod fadt ad oige ftioem-,ppterea q dbu fumptfi fadt Defccndere ad fundu ftomaebi: in quovigetfttus Digeftiua.Sejctu eft no oormirepoft pzandiu.cui^nocu meta poftea tan^utur in tejttutibi.f ebrie pigrities. (ISeptimu eft no Diu retinere vrina./Ee nimia em vrineretentione aliquando fequif Dttfl cultas migeditaut oino^pbtbitio amictmvt teftatur Huicenna oecima

Page 10: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

nona tertij.tvactatu fc6o.cap.oe Difficultate vrine-SiViter ejc nimia rete tione fecali plura puemunt nocum&a. 5»duranf et fecestn mreftinia ,ppter pnitua fuctione venaru meferaica? cu inreftinis cottnuata? oni nem bumidttate a fedb*’ fugcnrtu z fic remanent ficce otlficilie eja^ ite (tina opilateerad qua opilattone ,ppter verofuatu cductoie<pbibude5 z alia? fecum accruationc fequutur nocumeta tn tejetu pote'’ poftta. ibi.Spafmus bydrope zc.C^ctauu eft no fortiter cepamcrc anu. eje boc ei fequitur tenafmo:fiue coitus logaonis. tSJlterlue fubdit autot $ omnia ifta Debite pferuans longo tempore fanue viucTe poterit. Si tibi fteficiant medid:medici tibi fiant Ifeee tria:mens leta:requies moderata:Oicta CSutc: in boc paflu tangit tria remedta generalia $ pferuattone fani tatis nature bumane:? peipue ipo?ncbil;u.C*fifcnmu eft gpanim^ bo minis oebet ciTe letue z gaudens.cu leticia flue gaudiu etaie florida fa dt:boic5 i iuuentute coferuat:virmte pforiat: vita,pl6gat:igenm acutu zz<\fingulos actus boie5 abiliore reddit-iEt 05 iftud gaudiu tn regimie fanitatis couenies efle tempatfttz no ejccefliuu:q: cjtafituu fynccptmz mone inducit i£t matrime gaudiu copetit bis qui multu curat: z follici

' tudmtbus oeftruutur.iEt pot in lpis oe nouo acquiri pvfum ctbt z vini oelectabtlm z Oimiflione c 09 q mfticia inducunt ibabitare cftfibi Oile ctts-zfimtlibustqutb1’ vir^pfortaf.tefte Buicena vndccima tertij. c&? p(.oecafu virtutis fubtto ficDicente.fi£tfdas q? virtus augmcmafcibo z vino fubtlU couenicrtb^ z odoribus bonis, z tranquillitate z gaudio z Oimiflione eo? que ptriftat z rijcari faciunt:* renouatoe re? amabiliu z habitatione cum Dilectis. tT^ecudu eft traqutllitas animi iHcbilce el pp nimis magnas z oiuerfas curas qs babet plus ledunf ceteris pa ribus q3 qui medicaes funt.^nquietatio vero m&ts fomnu3 niajcie & pedittqut nobilibus fummevrtits cft/q pmuntter nature ficce funt ateg colerice/quibus permajtime fomnue eft vtilis. erriu eft moderata oieta.id eft moderata fumptio cibi z potus, tflocumcta vero fupflui cU bi z potus poftea Dicemus. 2Lumina mane manus furges gelida lauct aqua Ifeacillac modicu pergatanodtciifua membra Cjctendatrcrines pcctatioeiitcs fricetafta Confortant cerebriuconfortanr cetera membra K.ore:cale:fta:pafce vel infrigelce minute. CT^n boc rejetu auto: ponit feje oocumcta: quibus cercbru ccfortatur. z fiiniliter ftngula corporis membra. tl*^>.imu3 tft q>poft<$ bomo oe manefurrcjccrit:Oebci lauare oculos in aqua frtgida.dfeuudari en i ce= bent vt ab eis rernoucantur tmmundtdcs pa’pebrts adbcreme s z cit* ca oculos cjctftentcoaie ab.ipfts ccult corrodatur. Bi iftud fatis iuuuit

Page 11: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

.Suicenna.tcrtia tertfj.tractatu primo.cap.Derememotaticne ccferuati onis fanitatts oculto rem rmotatbne eop que nocent ipft.vbi ofctr* Cjc cis aut que abftergut oculum z acuunt tpfum eft fubmergi in aqua da m:z aperire oculu in en.(Et idc vult tractatu qrto cap.De cura Debilitas tie vifus oicee.Ct ingredi aqua claraviridez fubmergi t ea z apire em bos oculos tea: fm quantitate qua pofiibile cft:eft ejc eis que feruat fa nitatem oculis cofottant ipfum.-z ptoprie t muentuteXaufa aute qua re oculi magts oebet lauari in aqua frigida q$ calida eft:q: vnuquodcp conferuaf fuo fimili.vt Dicit Suicenna quarta primi.capprimoCt (de vult galienus tertia tigni.canoneillo. Calidiota calidiotlbus ind.gent adiutozi js: frigidiota frigidionbus.fed fic eft q oculi fut frigide nature ergo potius Debent lauari aqua frigida qj calida.CSecundu eft q bo mo Debet lauare manustquia funt inftrumenta quibus mundantur ot* gana per que exeunt fuperfiuitates cerebri vr funt aureetocultmareett: ergo ob boc manus Debent effe munde. plus tn Debent lauari in aqua frigida q$ in aqua calida.quia lotio manuu in aqua calida generat ver* mes m ventre z boc fpedaliter oumodo manus in aqua calida lauenf poft fumptionem ctbuvt innuit Suicenna oedmafeitra tertij. tractatu qutnto.cap.primo.vbi agit oe vermibus in ventre genitis. (Et ratio eft: quia per lotionem manuu in aqua calida poft fumptionem cibi: trabtf caloz naturalis quo completur oigeftto in ftomaebo ad e^tra:quare (m perfecta fit oigeftio que potiffima caufa eft vermiu5. CDteriium eft q poftq$ bomo furrejcertta fomno Debet paulatim incedere ftue fc moue re.Cuius caufa eft vt fuperfiuitates prime z fecunde oigeftionum:que funt feces z vrina Defcendat z pzeparenf faciltori euacuationt.$T£}uar tum eft q poftqj bomo furrejcerir a fomno Debet egredere manus z pe des z alta mernbta. Cuius caufa eft vt trabanf vitales fpiritus ad mc^ bza ejeterioza.-t: p boc fubtiliantur fpiritus cerebri.C^uintum cft.q? oe bet crines pectere Cuius caufa eft vt apertatur poti p boc capitts: z eje eant vapotes cerebri Derelicti poft fomnum z fubttlientur cius fpiritus Igln vPpectinis multum confert vifuiz majrime fembus pzedeft.Sndc Dicit Buiccna tertia tertij.tractatu quarto.capitulo oe cura Debilitatis vifus.Hdminiftratfo pectinis fuper caput iuuatiua eft z pfert .pptie fe nibus.quare opotret q adminiftretur omni Die multotienstqucnia at* trabit vapotes ad fuperiota? mouet eos a parte oculi.CSejrtum eft q bomo Debet mundare -t fricare Dentes. Cuius caufa cftqtimmudicies Dentium eft caufa fetoris anbelitus. Similiter a Dentibus tmundis fpi ritus immundi eleuautnr adeerebtum ipfum perturbantes, ^teterea comittio limofitatis Dentium cum ipfo cibo ad ftomacbu mifib:eft cau fa corruptionis cibi in ftomaebo. ^feodum autem conferuandi fanfra* rem Dentium z bonitatem odoris eotu tangit Suiccuna fetpima terni, cap.oe conferuatione Dentiu n fub bis verbts.Ct qc eis que coferuant famtatemDemiuj eft vt colluatur os inmenfebiscuvinoinquo oeco 1

Page 12: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

cta eft radtjc titimallt.eft em puenfens ad vltimu in fadendo bonu odo rem z non aduenit faciemi illud ooloroentlu.iSiUeriue aurorin vlrimo verfu fubdlt aliqua pcepta generalia. T^rfmu eft q bo lotue ftupba vX baineo Debet fe renere caltdu.q? tunc pori funr apttoflc De facili frigus poflj fubitrare z magna nocumeta corpt inferre. Sltud eft q poftqfbo fumpferlt ctbu 05modicu ftare vt cibus pfecte oefcendat ad fundu ftos maebi In A pplef oigeftio.octnde lente abulet z no fonifyne^ppf motus fortej calo? irabaf ad ptes ejrfiorcs:?p boc ipedlatur cibi mgeftio.Biitf eft^bo frigidus oeber cauere ne fubiro fe calefaciat (3 paulatlmutatl ones em fubttc naturam ledut.Smla em ejetra natura moicfta funr: vt Dicit galienus tn cdmemo illius canonis. 0055 muUfi z repeme. Bxt b:ciua aut nullua ttbi fomnus meridianus, ■febtis pigricies capitis bolo: atqj catarrus. . Sbec tibi p:oueniunt eje fomno meridiano. C^n^oc tejetu tagtt auto? quatuo? nocumeta queproueniunt eje fom* no facto poftprandwm.iSuo? primum cftq?ejc fomno meridiano folj fequl febris:quod aliqui putat verlftcart De feb;c .pueniete eje opilatioe cam iftit? febris reddetesrq? tpe Did calo? z fpus mouentur ad ejcflora. z fic virtus Digeftiuain Die eft oebilis.Digeftio em pfecta eft qn calo? z fpus ad interiora mouenfpp quo? motum calo? naturalis incendit. z fic tempus noctis eft tps perfectioris Digeftiois. 5»digeftto emz crudi tas bumo? eft caufa opilatdistque opilatio eft caufa feb?ts fcdm Buls cennam p?ima quarri.in pluribus paffibus. <f[Secundft nocumetu eft plgriries:q eje cade caufa videf orlri.^jc materia eri* Indigefta z grofla grofli deuaiur fpus qui moti ad membra corporis grauedinem corpi ftt ducuttqucadmodu fpus febriles z leues leuitatem animis corpfs indu cunt.CXemft eft Dolo? capitis qui etiam eje eade caufa ^uenire videf. iEjcdboem ludlgefto Inftomacbo eleuamur arofll fpiriius cerebrum perturbantestqul fpus lut caufa olfcoloratlouic etiam faciei quado ad cutem mouetur: quia vbi eft materia grofla neceffe eft qulcquld eje tali materia Diffolultur effe grofluj.vt Innuit galienus In comento Illius as pbo?lfml.j£t qui crefcunt.fic lnqules.quicqutd erit De qualibet re Diflol ultur el vndeDifToluitur necefle eft vt afltmiletur. C&uartft nocumen tum eft catarrus qui ftmlliter eje eade caufa videtur orirt.fcj eje reumate Ifteuma enim Dicitur omnis flujeus materie De membro ad membrum In quacuncp parte corporis fucrir:fcd fcdm q ad otuerfas partes corpo rls fuit Diuerfa fortltur nomlna.quando ent mouetur ad peaus fiue ad membra fpirituaUaividellcet ad pulmonem Dicitur catarrus.Sed quas do fluit ad fauces ftue ad collatorsum palati Dirif brancus. 6Et quando fluit ad nares Dicitur cori^a.vt babetur In iftts ftfibus. SI fluat ad pec* tus oleatur reuma catarrus. Bd fauces brancus ad nares Dico cori5am. •jpreter tamen pdlcto? nocumentorum caufas narratas alie poflimt af

Page 13: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

(ignari magis efficaces. Caufa nlqt primi nocumenti fc$ febris que alte quando eft etfimerataliquando putrida eft. f ebns ddem effimere rete tto fuliginu In fomno oiurnorqua? refolutlonem vigilia facere confue* uerat:qutbus aceruatis z fpinttbus admitrie in de accenditur calo: ex traneus caufane febre eflfimcra.f ebrie vero putride putrefactio butm ditatu multiplicata? eje fomno Diurno ad coz etfumanriu.Secundti ve ro nocumenta fc5 pigritia coungit.ppter bumfdltates g fomnum Dlur nu retentae circa mufeuloe cordae z luncturae qbue torpefcfit z tarde redduntur ad folltoe motue*£ertiu vero nocumetti cx ftmill caufa o:tf fcj eje bumldltatlbue ‘ivaporib0 g fomnti meridianti retetle d moti ver fue caput z cerebrti ei Dolore ingerunt. Quartti vero nocumentti videl5 catarrue d vnluerfaliter omne reuma fignificafccoringit 4?pterea qr va poree z fumi q vndicp per cute bora vigilia? refolui folent In fomno Di umo ad caput tedut vbl infpiflati reddut Inferiue reumatifantee Sui- cena aut tertia pmi.ooctrtna fcba.capitulo nono.alia fugaddlt nocume ta fomni Diumi.^uo? primu eft generare egritudiee bumidae: vt gut lae zparalifee eje retemoib0 bumiditam q oe Die magterefolut folent* Secfidu eft corruptio colone faciei gg bumiditatee aquofaevrine fimi lee in fanguine multiplicatae et fomno Diurno refolui folitae tpe vigfc lia?/que ad fadei cute cu fanguine ejcpulfe reddtit eam tumida z Decii nant^ ad cimmtate4l9Certiti eft generatio fplenietideftfplenence paf filome in otfpofuie ad ea. Cuiue caufa eft retentio butnone groiTi mela colici In fpienc ex fomno Dlurno.ftcut em (uuant vtgllle moiu z llberu5 tranfltu bui° grolTI bumorie per canalee ftrictoe cu calore Dleivlae ape riente:fic fomnue Impedit maxime Dlumuotcum tunc inflet bora fecutt dum plurima tranfuuemelancolle per canalcefuoe/t majdeg illu cas nalem qui a fpleue tranftt ad orificium ftomaebi gratiapuocationle ap petltue g quefpleme fugfluitae emudari fofrnon em couenft vt De no cte ^puocet fed De oie potiue appetitum cibi. H&uartum eft relaxatio neruo? feu remollitlo eoru. Cuiue caufa eft ^bibttio refolutioie bumi ditatum quam facere folent vigilie Diunte que Interlue retente neruoe imbibunt-tl^umtum eft Debilitatio appetitue. /Cuiue caufa eft «pbfc bitio refolutionie/que eft prima caufa famie-Slta caufa eft repletio fto maebi ex fumie vaponbue t bumiditatibue remollientibue z faturan* tibueorifidum ftomacbi-CSejetum eft generatio apoftematum.Cuj: iuSca eft qrTugfiuitatee per fomnti oiumu multiplicate colliguntur fe pe in aliquo membrorum:^ ipfum intumefccre faciunt. ££t vltcriue Ofc dt Buicerma q? oue oe potioribue caufte ^ptcr quite nocet fomnue Di urnue funt.l£>rtma quidem qrdto interrumpitur ^pterea q* calor Diei trabft verfue ejeteriora calorem corporie z ecotra/ fomnue ad interiora vnde motae .pueniragitatiuue.? ideo cofulitur tunc Dormire volenti bue q in vmbra Dormiant z in tencbrofoloco. Secuda fto ,ppterea q reddit natura ftupidti;? quafi gterritam retrahente fe abeo tnquo erat

S4

Page 14: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fc5 a ofgeftione dbf.Sttcndedu tn eft q I5 fomnus oiumus generaliter vttupetur z nocturnus pmendetur ex otuino tn ille minue vttupaf: qui a mane eft vfcp ad tcrtla:fc5 ab onu folis vfq3 ad renta poft ipm.Jujcta illud ypocratis ^pnolbco^fcda oicetis. Somnus vt mons eft puemes z naturalis vt nocte no effugiat:? oie no impediat eft laudabilis-pirari us vero eft imptobanduc.minus tn fi a mane vfcp ad tertiam tenuerit. Suac[3 tn fomnus oturnus? meridianus infamii a prnts medicine tn* uentortbue oereftetur.moderno tn tempote no ois fomnus oiurnus eft vitupandus z ,ppe fi in eo 4nq> ccndirbes obferuettf: vtvult bartrucius *jpnma eft vt fit cofuetus.Secuda vt non fit illico fupta cibumXertta vt non fit capite oep*eflb. Quarta vt non fit longus. Quinta vt no fiat ab eo fubito ftupida z repentina expergefactio fed mo:ofa. v giimuoz eje vento veniunt m ventre retento

; -.... Spafmue:ydrop0:colica:vertt£o:quawoj ilfo. brs.’ ’ 4T$n boc textu auto:ponit quatuotnocumera ,puenienua qc retentio

^yne vetofitatis i cozpe noftro.:®uop pzimus eft fpafmus. Cuius caufa L' /V* eft quia vemoftras retenta fepe capit raptU5 ad tucturss-rneruostpos : [V f repletes:ejc repletione fequif ipfo# ptractio que vocat fpafmus. Ct k ^ ab Suiccna fecuda tenij.cap.t5 fpafmo. Spafmusftc otffiuif £pafnv>

eft egrtiudo tieruofa qua mouenf lacerti ad pneipia fua iobedtetes fut in oilarattbe eop.flgt ifte fpafmus eft oupleje. IRa quida eft ex replende in 4 mebrn abbteuiafa ingroflatur^pterre implente ftcut conii aut co: rigia cu eft res implens z abbteuiaf z tgroffatur:? tfte fpafmus fit fubi* to.aitus eft ex inanitione!quo pbitur longitudo z latitudo.-iminotaf mcmb£ f m logii z latu.ficut in pgameno ca apponif igni fit ebrraetto f m logii z latu z ifte fpafmus fit paulatiue. CSecundu nocumetft eft ydroptfisique eft motbus materialis caufams ex re frigida plurima in* gredteme? inflante mebta aut loca pttu/in quibus regime.i.oigeftto ct bop fit?bumog:vr ofeit bartrucius. vdropifis ei 110 generat vt oteit ga lienus fexta particula ampborifmo^ i cdmento tlli^Cmotroides fana ti atiquas./Bieft triplexydropifis.fc5ypofarca/afclides? tympanites (£,t oe tympanite imelligif iftud fctS^ nocumetu-Cympanites em vt ol cit bartruciueifita mala pplexiene frigida ftomaebi z epatis ^pbtbenre dbu trafmutari t cbtlu t bumote benignu aut fanguineutquare cduerrf tur fn re vetofatq oii no expelltf p eructuatione aut aliiide opilatde via ru ,pbtbete vel virtute expulfiua vel fequeftrartua fupfiuitatum Oebtlf exiftente colligif irer cypbac? miracb vetris:? caufat ydropifim4l5£er tiu nocumetft eft colica q eft egritudo multu oolotofa facta in inteftino oicto colon: quod eftvnu oe iteftmis groffts queadmcduyliaca eft egrl rudo oolotofa facta in inteftino gracili oicto ylion Ctfiut oicte egritudi ttes fepe exvetofi tate klufa in oictis inteftmts. C iSuartu nccumtu eft vertigo.? eft egritudo cu qua videfbommi q oia voluantur m gyrum*

Page 15: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Cuius egrfrudinfs caufa eft.vemofitas ad cerebru motatqucpptcr in cerebro motione verrtginc facit.Ct ifta quatuo: nocumenta cum qui bufdam ali;© pulcbre comcmozat Suicetma oerimafcjcta terti/, tracta* tu quarto.capitulo 8 rebus que nocet coltcts DicceCt fcias q? retentio ventofitatis multoties facit accidere colicaimpropterea q fubleuat eaj et ejcpumtt ipfatn ita vi aggregetur res vna z q facit aeddere Debilita* tem in tntefiinte.Ct quando q$ pducit illud ad ydroptfim. Ct qnqj ge* nerat renebrefirare vifus:? vertiginem z epilenuam.Ct qnt$ retinetur in iuncturie.et fadt aeddere fpafmum* £jc magna cena(tomaebo fit majeuna pena Bt fis nocte letus-.fit tibi cena bieuis. C5n ^oc tejtto auto: ponit vnu Documetum x> coferuaroe fanitatis Di cens q bo in cena D5 efle febrius z fe no multum cibo replere/q: nimia repletio nocturna inducit tpedimem fomni torfione vetrisinqetudine5 co:pis:puftulas in fade:guitare capitis in manz\z malicta otis. £>ubiu ia Icidit vt£ mato: quatiras cibi fit fumeda inpradto q? i cena.^ro cu* ius Decifioe aduertedu e q fctf5 Diuerfitate corpop maior aut mio: qua tuas dbt fumeda eft t prandio q cena.q: corpora aut funt tu mozbu De ddentiataut fub latitudine fanitatis.Si tn morbu oedderint aut cu bu motis victo/aut ftne bumoris vicio.Si fine bumoris vicio fic eft magis cenadu. Cuius ratio eft quia natura in talibus folu5 eft cfbop Digefttoi intenta: no aut fupfluitatu maturationitearent em eis.&d fi cu bumo/ ris vicio patiantur couenientius eft prandiumaiorare. Igln prima tertii tractatu qutnto.cap.be cura epilentie. ^fllc cuius pfuetudo non tolerat vt femel refidatur.Diuidat dbu fuum qui eft mino: refectione fua in tri bus panibus:? fumat Duas tertias in prandio:? tertia in cena poft ejrer dtiu fubnle.lRatione fic pfuadetur qm tllotempore quo natura Debilis iuuatur in Digeftsoe calore folari vtulfico:? refoluutur amplius fupflui* rates amplior fumedus eft ctbus.boc autem magis fit iit prandio <35 ce na ergo ?c- Ifbreterea in Die calorvitals adeft folaris.? lucis Digeftiuus cu fit vite pnncipiu quare ad Digeftioem tuncDuplejcopabfturcalidum noctevero no.Ct etta nocte natura magis eftefrea fupfluop Digeftione in talibus intenta, no eft ergo impedienda multa ciborum cjcbtbftionc. £hiaufs em calor in plertfcp foxiftcef in nocte fpirituft retractice z fom ni reducrione.no tamen poteft buiufmodi calor Duovt alimetum z fug fluitate© Digerere. Cduentt ira $ in bis cenam breuiare.St verobuiuf* modi corpora fub latitudine fuerint fanitatis.aut funt fufficienter fana robufta fupfluitatibus fenfibilibus carentia cum c mnes expellant fua via vt atblete z bos ejepedit cenam maiorare.Cum quia natura eorum nocte folu5 eftDigeftioni cibo£ intenta z no fugfiuojz maturationi 0:5 illis fere careant. Cum qrfolu robur corporis intendunt: quod z nocte acquiritur magis cu amplior fiat fangmficatio/oiftnbutto / ct fpirituu5

Page 16: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

<n bie gcneratio.Sf autem corpora fuerint a Dicto temperamento t ro* borcoiftantia ficut funt plurima vfcp in egritudmem nunc oeuenientia talta aut exercitantur exerdtio forti cotiouo z vebementitaur non.fi fic: vt funt vici^mambusquemee melius eft eis prandlu fuper cena ma forare. Cuius caufa cft q: alimentum no folu5 expetitur ^ppter nutrire: fed pp bumectare mebra ac irrotare ne arefiant ex forri motu z reftftaf refolutioni calo:ie,pprer qd oportet plus ctbi exbiberi in pradio.Tfiecp ,ppter exercittu talia corpora cedam ab eo? oigeftioe cum ita fint ?fue ti.vfus em es res pter naturamCft z calo: vehemens ,ppter exerettiu potens fuper Digeftione (n eis.ptopter quod videmus eos ter in Die cu appetitu comedere z bene Digerere.Si autem non vtantur forti z labo riofo exercitio continue ficut predicti Dupliciter illud euenit.quia aut fo lum quadoqj vtuntur exercitio forti laboriofo z non continue: aut folii vtuntur exercitio Debtlttciis quo fiat multiplicatio fuperfltntatum. Si vtantur exercitio plurimo forti er laboriofopropter occupationes ne* ceffarias invita:? ad falutem ficut duilee viri cpplures drea bona fortu ne negociantes:? ad falute tterdu exercitio forti z laboriofo mouenf vt Diu equitantes vel itinerantes aut aliud quodda fortius a cofuero age* tes exereitio.Ct bisvtiliue eft cen§ fuper prandium aplius augere. Cu ius ratio eft quia fi tales prandiu augerent cu no ftnt cofueti adeo forti z laboriofo exerdtio a gitari vt poreo ipforum iam corrumperetur oige ftio malo? bumo? generatiua.^tcm pp motum fuperfluum calor bo* ru Dtfleminanoe eift Debtlitatus.cui^ quide^ vnitio que magis noae fit q$ Die potifltma eft fortitudinis z Digeftionis caufa quare in cena inita* te nocte alimetum amplius poteft admtntftrari.^tem tfti pus 116 labo* riofovtebaiuur exercitio:? ftc corpus eo? bumiditatibus plenum eft q bus z paruo cibo fuffidenter poteft refifti refolutioni ?exficcari6t factis permotum in Dieoccurrentem.Sivero pauds Debilibus exercuijs? p uis occupationibus in vita vtantunpdpiendum eft ipfis melius pran* dere cenare.Ct Declaratur iftud ficut imeorporibus nunc cgrotatib^ apparuit.Cum enim bt funt oebilis Digeftiomsvt plurimum tuuantur per calorem folis z lucem valde viuificcs.confortatuneifi inde fpiritus <ppter fuum fmule.^pfe em eft lux aut effigiem babet luds fm 3utc£ nam/Juuantur etiam quia fupfluitates tunc melius expelluntur poris apertis De Die q> De nocte.*^reterea nocte non oportet cosm ulto cibo fed pauco repleri cum natura tunc intenta eft magis drea Digeftionem bumo? crudo:u5 quos fomnus babet maxime Digerere:ac ad benlgnu reducere.licet enim nocte Dfgeftiua fortificetur virtuemon tamen adeo q> valeat dbum z fuperfiuitates Digerere.Eduertendum eft mfuper q? (n exhibitione cibi maioris aut minoris in prandio qj ccna maxime fer* uandus eft vfus quia confuetudo eft res maxima in cenfcruaticne fanf tatis z egritudtne curanda fecundo regiminis acutorum quodoftendi* tur cx co q eius mutatio t maxime fubita vebememer eft lefiua. Sinde

Page 17: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Damafcenue.-afcutare pfuetudfoenoduutti eft * moleftam:* ptedpue fentbue.J£t tdeo pwuc pfuetudmee abolende funr. f3 no moje eo q na* tura no fuftmet repentinae mutatidee.£t fle pt5 q vniuerfaliue maio* randfi eft p:adiu tup cena cu plurime egrltudiee funtmatenalee:* pft* tna cc«pa lapfa-St tn folu femel in Oie comedaf melt^ eft dbu t cena qc biberemifi oculi aut cerebm patlanf tunc eih mellue eft In pjandio ejcbl bere cu cena no pap egrotantibq nocet oculle * cerebio.CSUterlue clr ca tejctit eft noradum q no folu repletio nocturna fiue In cena nocet fto macbo:imo cie repletio cibi» generat efn opilatoee/febtee/putredmee apoftemata z lep:a:qt eft ca indigeftioie. &d aut oie repletio noclua e ftomacbo.occlarat Suicenaoeclmaiertla tertij tractatu pmo.cap.Dere bus quapvfu leduni ftomaebue z iteftlna:Olcee.£t ejereb^ magis ini* mlc! ftomaebo eft repletto.* pp tlld no augef cotpue gulofl qm cib^iei9 no oigerlf:qu3re no crefclt eje eo cojp^Ue aut q cibo abfttnet Du tn re* manet alidd/appetltue tf augef.qift ftomaebue elue bn olgent ctbu5» t£\ ftc valde cauedu eft ne ftomaebue to:queafrmuUu5 grauef eje cibo Ita vt anbelitue anguftietur:* pulfus velodtef .lEt ftmftV repletio nau* featia z fafttdlu Inducce mftft eft euitada:*fpaiiier q: malle nutrietib^ Iflam fi faftldlum fit q: groftie nutrlenttbue .pueniunt tuncturap oolo ree z renu z podagra z grofiiclee fplenie z epat(e:*rcgulariter egrltus dineefleumatice* melancollce.Stfifaftidm fu e* nutrientibus fubtilt^ bue ,puentut febtee acute z maligne* apoftemata multum acuta: Iglf emtanda eft repletio naufeatiua.non Igitur tantu eft comcdendu cjn An ftomaebo maoeataltqe locue vacuueinec qc toto 05 Deflderiu foplrl f5 retineri Debet allq reltqule appetltue.*boc fpabter obferuadu eft In ba bentibue appetitu fot&funt em aliqui quop appetitue naturaliter mX tum fopitue eft.* ifti fone Debent plue comedere q$ appetunt»

Cu nunq? comedas ftomacbu mft noueris ante TP>urgatum:vacuum ctbo quem fumpferis ante. £jt befiderto poteris cognofcere certo. I&ec tua funt figna fubtilis in ore piet a. C^n boc tejetu ponunf aliqua pcepta que bo fane cupies viuere necef fario 03 obferuare ante fumptbe5 cibi.!0uou pztmfi eft q bo non 03 fu mere cibum mft nouerit ftomaebum futim cife purgatu a mallebumo* ribue quod fit per vomuum/cjcpcllendo butnotee putrldoe * maloe In eo ejciftemeetqula fi fumeretur ctbue ptedictue malle bumotib0 tn fto* maebo remanentibue eje commijctlone talium bumo# cum dbotdbue fumptue comimperetur. CSccundu pteceptu eft q bcmo non Debet fumere clbu5 De nouo nifi ptefenferit dbu pteffiptfi in ftomaebo fuo fo re oigeftu:* ab eo euacuatu5.q: ntcbileft oeteriue in bumano co?pe: qj intromittere dbu fup alium qui no eft Dlgeftue:fed Digeri incepit. TBa5 fupaifumptue cib ’ potis Digeftionem ineboatam impeditat Digeftio

Page 18: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

pdotis ante pplebitur 4 tranfiens ad epar p venae m iferafcas oucet fe cum cibum fupaflumptu indtgeftu.vnde crudi bumozes t cotpote mul ttplicabdtur.^lteriue in tectu ponutur Duo figna euacuationis (torna cbi a cibo 6aflumpto.*||btimu e(t Defidcrium certum .id elt vera fames* fEt 4) intellectu illius fciendum elt q Duplejc e fames/fc5 vera z medo^ faveram galienus oefcribittfecunda ampboztfmo? in comento illius canontsvbi oicit^ndigentia nooponet labozare Dtccns:certa fames e cum bomo cibo indiget vnde immenfus fequitur appetitus.Sed men dofa fames elt ctbi appetitus:cotpo:e no indigete, (Ei ficut vera fames fit e]c conltrictione z cozrugationevena? oaficij itomaebi pzocedentib^ a fuctione membzozum inanito? cibo indigentiu.ftc medofa fames fo* let ab bis fieri que itringuiu vt rugant orificium Itomaebi membtis cte bo non egemibustvt ab actu frigidis itiptids aut acetofis. (Et illius ffc gni z fecundi ptecepti precedentis comemotat Hutcennatrertia prtmi. Doctrina fecunda.cap.oe eo quod comeditur fic inquiene. 0ponet p:e terea ne aliquis comedat nifi polt Defidcrium:nec^ in boc tardetur cum Oefiderium ebullierit.td elt foae fuerit nifi mendofum fuerit vt ebziom Defideriu z babentiu fa(tidiU5 quonia tolerare fame Itomacbu putridis replet bu moabus.^r poltea eofj cap.Didt.i2t neqj tpfe nec$ oes q fa^ nitate babere volunt aliquid comedat nifi Defideriu fuerit certum z Ito maebus fupioza iteltina a pino nutriete euacuata fuerint. qD ei i cozpe ejciltit Deterius:elt nutriens fup nutries qd no elt Digeltu mittere fiESe cundit fignum quod ftgmficat fuper certo oeftderio:fiue certa fame elt fubtilis Dieta pzecedes id elt parua adminiltratfo cibi qn em illa fequif fames fignifteatur efle certat vera Sciendu elt infuper q in vna z ea* dem refectione peiTimu elt fimul multos z ofuerfos piungere cibos.vt carnes z pifcestvel pullos z pozcumi-t poltea elongare tempus in co^ medendo.qtpmus dbusiamDigeriindpltcu5 aduenit vlttmus.-rfic partes cibi Difftmiles fiunt in dlgerendo/ftc q palfumpte prius Digefte funt q poltremo fumpte fue Digdtionis mediu attigerinttvmfit q que da cojrumput alias. (Ex illud innuit Buicenna tertia primi.Doctrina fe cunda.cap.De eo quod comeditur Dicens. (Et nlcbil qutde Deterius elt q Diuerfa nutrimenta fimul adiungere. z poltboc in comedendo rem* pus pzolongare.cum enim poltremum nutriens aduenit: primum tam incipit Digeri nutrientis.ergo ptes in Digerendo no fimilantur. Sden^ du elt tamen q elongatio m comedendo moderate facta fere vna bo* ra gratia bone mafticatiois et trafgluttois e(t laudabilis z plurimu ?fe res ad pferuatoe? fanftatie.qi perfecta cibi malttcatio cum motofa traf glutione fiue ingluuietclt veluti medta Digeltlo.fed mala malticatio vX Digeltioncm cibi impedit vel vebementer retardat.Sed ptolongatio in comedendo cum interlocutionibus et paufis Duabus vel tribus boris elt plurimu ttodua:? fequutur eje ea Documera ptenarrata.

■ 'MS T^fica:poma:ptra:lac:cafeu8 % caro falfa

Page 19: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

£t caro cermna:lepoa'natcapjina:bouina. Ifeec mclancoltca iunt infirmis inimica. 3Jn boc teptu tangunf occem abi fiue alimenta melancoltam generata tta:aut infirmis tntmica.^uo# pamu cft comeftio pfico#:oe qutb^ ga lienus fefio alimentoiu5.capitulo occtmonono olcu q z bozum fuccus velut caro facile corruptibilis cft. z omnino quide prauuo: quare no 05 ftcur queda poft aliud alimentum offerre corrumpuntur enim fu perna tanna.<3&emmtfie autem oportet bufus quod eft comune m omnibus queeunqj cacoebima bumida z lubnea z facile fubire potentia-pzopter boc opozter tpfa comedere priora altfs.ftc cnfm ipfa celeriter fubeunt:? illis viam faciunt .vlttmo afit fumpta fimul corrupunt z alia./Et ita pa tet q lftud Metum Debet intelligf De perfido comeftts poft cibum altu5: quia ipfa fumpta ante cibuj bona funr ftomaebo venirem lentctla atep apperiifi^uocanna.^lujcra illud Suicenefctfocanois.eap.oepfictsoi ceuris 4batura furit bona ftomaebo:? tn eis eft virtus fadendi apperi tum dbf./Et fubdit autccnna./Er oponet quidem vt non comedamur poft alium cibum qm cozrupunf poft eum:fcd pzecedantsme abu. Qi militer ferapto in aggregatoze cap.ce de auctoritate ^yafcotidts ait. datura q: perfido fut boa ftomaebo z mclliutvetre/pmmaturavcro ftrigunt. z qnocfastftringut fortius.? occoctio ficco# qn fc5 btbtf^ bibet ftu]cu bumiditatfi ad ftomacbu? ventre? qn trita fup Iccu pulue rtfamur vnde fluit fanguts abfctdut efi./Et I5 pnarrata babeat (nuente* ta qr tn bumote generat putrefacnbf e noctua funt ifirmfs ? maicie qn indebite fumunf./Et funt pfica frigida in pmo gradu. ?bumida i ictfo. f[ Secudu eft piratfiue comeftio pfro#. fl£t ca bui° eft qr pira ? genera literois fruct^eces no correctus replet fangufne aquofitate ebulliere t corpe ? ftc pparat fanguine ad putrefacte^.? p pns nocet egris/j^tra ftfitervt att Sufcena fcDo candts.ca.oe eio a .ppztetateiducut colicam 5pfa militer cefoe fruct" multu implguat.^prerea pord ejctpts piris i pinguanf plufcp ab aliqb^ alijs fructib^. /Et qz pira venrofitate} gene* rant:? fic tducfu collcaivfus b3 q pira ? alii ffuctusventofitate fadetia cu carmiatfufs.fd eft ventofitate ejcpellemlb* comedunf.vel pofliimus obuiare nocumcto fpo# fupbibendo vinu vetus odorife#. 8z\ meliora pira funt q magis odorifera fut? magis Dulcedie ptidpatta.tEt etia me lioza fut flcocta q cruda.?pm oecoq cu anifo feniculo? 3uccaro.|TCer tiu eft comeftio pomo# ce qbue cicit Suice.fcflo canoie.ca. ,ppzio q afilduatio comeftiols eo# facit eucnire Dolore neruo#, /Et poma etiam ntalam bnr .ppzietate in generando vetofitatein fctfaDigeftione quare nocent cgris.£t etia pp f mile caufam illi q Dicta eft dc pfrie./Et ifta Di cta De pirts ? pomis majtfme intelligenda funr De ipfis erudio et no De ipfis coctfo./Et nedu5 ifti fructuo ab (nflrmfo funt vitandi fmmo emes fructus implentes fangume aquofitate cbiilUeicrvi fructus recentes*

Page 20: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

quo? fuccus I bflano co:po:e cbullittficut muftuttfuccue fructufi ebul Ituc ejrterius I vafe.-r boc gg calone folle oerelictu5 inids cu maturabaf

em fructus gg ebullitione fucd eo? pparant fanguinejad putrefa cuoneiUcj^p bo:a qua fumunf tuuamemu pftent bumectatois.Ct bac Decaufa iiuicennafebricuanttbue ,pbibuic fructue majcie recetee/pri ma quarti .tractatu fctfo.cap.vij.oices.£t ces fructue nocet febricitati tf cu ebullitone fuat cotrupudem ftomacbotT^uartu efl comeftio la ctte.fcCui^ caufa eft:q: lac De len* cotrupif-nfumu aut acetofitatc puer ttfin ftomacbo itnudo fici»' .plKmu eft flomacbue febricitande feb:e pumda.-z ergo febricitantibus feb:e putrida non pceditur. fl£t fimiliter malum eft babentibue oolozem capitis z firiculofis z plurtbue aliis, tf dbue loquitur ypocras quira gticula ampborifmo?.ampborifmo illo, Eacoare caput oolemib^malu ?c.£le? eft tn q in aliqbus pafiiomb9 puenit ficut m ptift z erbica z aliqb°aliis:,put Dicit erta ypocras apbo^ rifmo ta allegator etia inferius aliqd Dicetur ibi. Eac etbicis fanu zc H£tlic3lac in pdictispaftiombusvituperetuninfanistnlaudabileeft. z boc ft in ftomacbot epate bene Digeratur.tunc em inteftina lauat fua equofitate^mudificat butyrofitate fua.bumojib^venenofis repugnat meb:a bumectat.cafeitate fua vulnera pectoris fuuat.t pulmonis gut^ turis renu queqs z inteftino? z vefice moifura acuto? bumo? tn mte^ fttnis mitigat.quia vtfcerib9 inuifcaturtz bumo?,pbibet nioriu5.*i£>:es terea couenit lac coloribus temperatis quo? ftomaebue mundus eft a colerids* fleumaticiebumoztbue.^n bis em lac bene Digeftu mulru Dat nutrimentu/laudabilem fanguinem generat/carneaugmentatrto* tu cotpus laudabiliter bumectat/ejeterioza pulcb^ facir/vt refert yfaac in Dietis vniuerfalibus.£t ibi etia auctoritate ruffi Dicit q lac btbentes ieiunos die oponet.t bibatur calldu cum ejceatvbera/neq? aliquid co medaf quoufcg oigerafa labo: z nimius motus caueatur.TRo eft tn qs efcedu oino a oeabularione:fed Deambuladum eft fuautter quoufq? in ftomaebi fundum Defcendifle fenttatur.^n oiftemperatis tio cozporib9 lac non coucntt.^Jn calidis em coloribus cito mutatur in fumofitate5 z colera.Jn frigidis vero in acetofitatc z putredinem/$n ftomaebo eti am imudo lac no couen(t.q:in eo conumpttur. (ECirca electionem au tetn lactis fdendum eft q magtseligendum eft lac mediocre tn vta nu* trimenti z non fubtiltfTimum ficut lac camelbaut etiam afminum. ncc^ ptnguifltmum z groffiffimutmficutlacvaccaru z pecudu.CUgendu eft Igitur lac cap:e:no em bnt rantfi aquofuatis ficut lac cameli qtf non eft aptu ad nutriendu rone nimie bumiditatis fed vetris fubducriuu5.nec b$ tantu pinguedinis z groffidei feu cafdtatis z vnctuofitatis ftcutvac caru z pccudu:quod pg groflide 'tvnctuofitate eft venau opilatfuft/ve tofitatu generatiuu.? Difficilioris Digeftionls q$ fit neceflartu in regiml ne fanitatto Cligatur igitur lac capte no nimis «ppinque partui: nec nl mts Diftantis a partumo pinguantismutrite in bonis pafcuistdn tem*

Page 21: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

pore quo repatur meliora pafcua.CT&ulnm eft comeftio ca fei. tEX po teft mielligi oe omni cafeo majrimc in De veteri. Culus raro eft quia ca feue recee e frigidus t bumldus ? grolTe fubftantie z Difficilis Dlgeftio nls z opiis tluus z lapidis generariuus.? no multft cdpetit via abi tn re glmine fanltatle.? cafeue vetus eft calidus z ficcus pp fal facit cibu Dl geri z Difficulter oigertf.pa? nutrit z male ftomaebo nocet:? nimis ce* fiem-z minus cdpetit q$ reccs.Ct fi aliquis cafeus eft medius tnter no uum t vere re vifeofum z frangibile ou? z molle z pa? Declinas ad ali* quale oulcedineaion nimis falfus/non lacrimofus cum inddtrur:fapo* ris Delectabilis z boni odoris/cuius in ftomaebo mota no eft Diuturna ejt bono lacte cduenlenter factus fuffidenter vnctuofus.talts vtic£ cafc us bonus eft:? Inter alios magis eft Diligendus.? poft cibum fumptus no multa quatftate:multa fco quantitate fumpt^tn via cibi vuiuerlalif e malus.ftomacbu grauas z Inobedies Dlgeftidi z opilattuus? lapidis In renib0 z bumo? groffo? In corpore:? vetofitatu gener atluus. Solu

; Igtfille cafe^ e bon^que Dat auara manus.CSe]ctu5 eft caro falfa. Ca ro et falfa flue falfe fme fumo etficcata cuiufcfic^genertsaur ataf fuerit generat fangulnej groffum z melancolicft.? p cofequee nocet Infirmis nec e puenies fams.Cr Iftud mnult Suicena feda primi. Doctrina fct5a cap.jcv. in fine Dices. (Et ejcemplu fplfli pauct nutrimen mali cbimi ’d eft mali bumorts e caro falita. CiSepnmm eft caro cerulna quefmilif fangutnemelancolicum gencrat.tefte tRafi tertio almaforie.ca «Dean! rnalib*’ filueftribus z Domeftlcis CT ^ctauu eft carolepotlnatquc fimi* liter fangulnls melancolid eft generatia.&tcir etnlRafie oe ea loco pal legato.^pfa ei \>[q aliis melacolle gcneratiaeft.Ctoe Ifta et otdtyfaac In Dictis vmuerfaltbus q non couenit in via dbl fed folum in via medi cine.Ct eft fciendu q ifta caro leporina z fimtllter ceruina cum puene* rfnt ad antiquitate fimplldter funt euttandeffi tn aliquo modo puemat meliores funt Ifte carnes cu partui fuut^plnquervt ftccitas ea? obtem pereturab ctate.? etiam funt eultandc nlfi flnt pingues, na eje ea? pln guedtnc obtempatur ftcdtae.ClRcnu eft caro caprina.C£>ecmiu3 eft caro bouina:qu(a ifte carnes etiam funt carnesmelancolice-nam yfaac in Dtcffevnluerfalibus De eis Dicit. Caro caprina z boulna funtpcfftma Dura z In olgeftione tarda:? Digefta groffum generant fangulnem? ttie lancoltcum.lEt aulcenna fecundo canonis oe came caprina ofefr. Cap* ita fto non eft bona multum:? eius bumor fonaffe eft malus;valde.lEt fub Iftls etiam Intelllglte carnem blrdnam ? vacdnanrquepefores fut predictls carnibus fciUcet caprinis ? bouinls-TRamoe eis Dldt Sufccn na fecundo canonis.cap.Decame.Carovacdna?ceruorum? bircorfi filueftrlum ? magna? auium fadt euenlre febres quartanas. f£x oe car ne vaedna adbuc Dldt q caro vaedna plurimi nutrlmetl eft circffa me lancollca generans egrltudmes melancollcas.Ct vlterlus Dicit q caro vaccina generat lepra.Ct De came blrdna Dldt q i mala abfolute.

Page 22: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

im tcjctus locut^ «11 De carnibus vitandis z majdmeanimalitf quadro pedutvidcdu cftvlterius De carnibus eligendis animalm quadrupedu fi£r quia etrea electione carntu animaliu quadrupedu cotrouerfta videf interautotea medicine.Cuidam tnim Dicunt carnes poteinas eiTe me* liotes ftcut galien0 z qda alij.Slij fto Dicfft carnes bedinaeefte melior res ftcut iRafis/ Buicena/ Buerroys.licct Buerroyo quito colliget im* ponat Buicene q Digerit carnes poteias ee meliotcstqd tn no Dicte auc tomte^ppa f$ auctotitate cbtiftiaoE.BU} vero vitulinas laudat $ alijs carmb^iESecudu c q electio z meliotitas carniu ataliu qdrupedu po teft multipliciter attendi.ljbtimo mo e,t parte maiotis nutrimenti z irre folubiliotis z carnibus bumanis fimiliotia.-r ifto modo caro potdna cc teris eft mdiot.ptinio,ppter marima fimilitudine cum carnibus buma tus.tcftc galieno tertio alimfto^tvbi otc(t.*p>otcme aut camis fimilitu dtn£adbotes addifccrceft eje eo # quidam comederuntbumanas car* nes vt potdnae nullam fufpirionem babentes fccundu guftu ipfap et odote-Ct auicena fecudo canonfscap.De fanguinc ait.Sanguis bcmi nis z fanguis potri futu fimiles in omni retita vt quidam fuerunt 4 ve debant cam£ bominis ac fi efiet caro potei z occultatu fuerat illud vfcp quoinuemi fuerant in ea Digitibomis.iEt Illud idem feniit fatis auer* rcys quinto colliget.ca.De carne.Secundo qtcaro poteina valde nutri* tiua eft.na Dicit galienus tertio ahmetop. eduliop caro potcctu e majeime nutritiua.r bui^ ejepientia euidentiflima bntatblete. /Et poli ea eode libro ait.^otco^ carne nulluj aliud amplietis nutrimenti ba* bebis fumerc.Certio qt generat alimentum Habile fortiter refiftcnsrc* folutioni.-r ifta fuit mens galieni in pa flibuevbi no pap pfert poteinas carnes ceteris camibus.fcj Ioetauo De ingenio.vbi Dicit. Ceteris camf bus poteina eft laudabiliot fi potcus montana incoluerit: poft potcum cdus./Et fimiliter in quito terapentice.vbi Didt.Quadrupedu caro lau dabiliot eft poteina in calote z bumiditate tcpatateiufcp abus plurtm^ z fanguis ab ea generatus omni meliot eft fanguine. /Et iftud veritate b5 De carne potcotu no antiquotU5.qt eoy caro indigcftibilis cftmcc iu* uenft fmelactenttu.qt caro eopbumidiflima eft:fed etate mediccrfttpu tavnfus annivel Duop tam Domefticop q fiiueftriu .ISlerifimiltus tame efttmadu eft q porci ftlueftrcs funt Domefticis meliotes*qt carnes pot cop Domefticop funt pius oebitovifcofiotes-Ct De carnibus potei filue liris flue apti Dicit Sutcena fct3o canonis.capitulooe came. Cbtiftfanl veroDicertz qut eos imitant q melfotcaro ftlueftris eft caro potei filue ftris.na cuboc q eft leuiot carnibus Domeftici potei e fottis nutrfmeti z plurimi:? eft velocis Digeftioms.t eft meliot qj efle poteft in byemc. JEt eje ifto vltcrius fequitur q pdicte carnes poteine mulru laudabiles funt cotpotibus iuuenibus fanis foti ibus labotatibus no Difpofitis ad opilatioes.? bis qui impinguari querut.qt talia cotpota indigent pluri mo nutrimeto z oifficuli refolubili. Ct ergo Dicit rafts tertio almafotis

Page 23: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

capitulo oeft tute carniu. Caro fto grofla multu laborantibus puenies elt.fubrilie vero bis qui predicrfe funt ptrarij couenir./Et tde vult Sui cenna tertia primUapitulo oe regitiite eius quod comedit otcee./Ejcer^ citati pterca z muli! laboris magte fur tolerates nutrietia grofla ♦ Stto modo poteft attendi melioritae-z: electio carmuejcpteieperate cople* jciois ea? facifoigdliots z fanguie ejc fpfis generati teperantia.vt fc5 il la caro Dicatur melior q temperate eil coplejcionis facilis oigeftiois fan gumem generans teperatu in caliditate z frigiditate fubtilitate z grofii cic.Ct illo modo caro bedulina efl melior z budabiteceterie. vt vult lRafis:auicena:z auerroys.lfla Dicit rafis tertio almaforls.cap. Oeam* malibus filueilnbus z oomdlicis.Cdulina caro eil temperata nulla m fe babens malicie admijettoem que lic5 temperatum generet fangume5 laborantibus tamen no pgruit cui nulla alia caropferenda e.lfio ell em adeo Debilis vt ejc ea virtus minuaturmees eius nutrimentu adeo mul* tum eil z grofilimrvt ejc eo^pueniat repletio et groltus generef fanguis Sanguis quocp qui q: ea generatur inter fubttle z grofium ac inter ca* liduj-z: frigidum ejciilii.Ctiilacaronoconuenitmultum laborantibus fed iuuembus temperatis ejcercuio mediocri vtentib^.quia illa caro ge nerat fanguine forti cjcercitfo vel labore faciliter refolubilem: lic5 no ejc* erdtio medtocrn/Et ficut quo ad illa intentione caro edtna inter carnes Domeilicas:ita c3ro capolt iter carnes filueilres eil melior.JEt poil tila5 came edina pttmi medico? ficutrafis z auerroye ponut came arietina Et oicmauerroys qnro colliget.cap.oe carne.q? bec ell- opinio maioris partis medico? preter galienurqui abbominatur carnes artetu^Et viis def fibi q caro vitulo? ell melioris nutrimen qj arietina. Et forfan ga* lienus bic attendit melioritate nutrimenti ejc eo q» eil plurimu nutrire z nutrimetum oare magis irrefolubile quod magis videtur puenire car* nibus vitulinis qj arietinistcu anetine magis bumidefint.Cenio mo= do pofeft attendi melioritas z electio carniu ejc parte minoris vifeofira tis z melioris odoris eap.t ftc carnes vituline funt meliores ceteris car nib^.Et illud innuit auerroys quinto colliget.ca.oe carne Dices.£t car nes vitulo? funt bone carnes ideo qr no babent vllam vtfcofitate5 frigi ditatem z ficcitate qua babet carnes bouine veteresi-zearnes eo:u5 fut magis odorifere alijs camibust-tqjtu ell in boc meliores funt carnibus edulinistquiain carnibus edulinismanifeilatur quedam mtifdllago* id eil vifeofitas anteqj coquantur.fed carnee eduline funt meliores vf* tuUnis quia meliores generat bumores. Et ejciilo patet quomodo no dl tanta comroucrfiainterautores medidnefuperelectione carnium: quanta prima fade apparet.fElRotandu ell infuper q carnes anfmatiu ficce pplejcionis meliores funt drea partum qj oiflautes mulru a partu t ideo bedi dactates vituli meliores funt birefs z bobus qr fua fiedtas pme eratis bumidit3te corriglf.S5 carnes afaliu pplejcionis btrde fut meliores oiftantes a ptu z circa partum Defiores: quia fua nimia bumi

'E

1

Page 24: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

I

ditas procdfuetarisejdkcantis Micet fuuentutte corrigitur auttob luur? ab buiditate pmeetatis crefdr.? ideo iuuenee caftrati arietes fcj vnius anni funt meliores ? minus vtfccfi lactantibus agnis:?: porci vnl us anni vel Duc» meliores lacrantib^ porcellts./Er ergo beneoidt Sui cenna tertia primi.capitulo oe regimte eius quod comedtf.Sportet au tem vt cibus fupple fanitatis pfcruatiuus fit talis quales funt carnes: z pprie carnes bedo» z vitulo» lacrantiu paruo» z agnoru antmaliuj j£)c trtie otbus pcludttur q carnes birco» capraru z anctum bou z po: co» antiquo» z fpecialiter no caftrato» z porcello» lactannu z agno» lactatiu no funtmultupuentetest regimte fanitatistis carnes vitulo» tuuctiu z arietu annaliu z porco» duo» anno» vel vntus ena caflrato* rum fufftdemes puenientes funt cfui in regimie fanitatis.£t eftoilige ter notandu q carnes Declinantes ad ftedtate Debent elijcari:? Declmau tes ad bumiditate5 oebent afiari.vt ea» bumiditas temperetur.-? ideo cantes cuniculo»/lepo»/ccruo»/vitulo» z captiolo» Dnr elijeari: z car* nes porcello»*? caftraro» arietu aiTarUUjtatto em obtemperat ficcita:£ <Et ejeboe patet q in temporibus z coplqdonibue bumidis magis co* petunt carnes Declinantes ad ficcitatem z alTcntur.^n temporibus fic* cis*? ppletioe? ctatc ficris magi ppetut cantes dclinatcs ad butditatf * 0m recentiatvtna rubcnnarpiiiguta tura: Cum funula pura nature funt valitura. CUn boc tejetu ponutur tria alimenta q tn modica quantitate multiij nutriut. s^uo» prfmu eft oua rccemiatquia funt De bis q i modica qua tirate multum nutriunt-vt innuit autcena fecudo canonts.cap.De ouis. f£t ide vult quarta primt.cap.primo.vbiDicttdButnes veroparue qud. litatis z multi nutrimen funt oua *? gallo» telbculi.iE t illud ide in mul tis altis lods repetit-CCirca electionem ouo» fciendum eftq- oua gal lina» *? perdicum z fafeano» fuuenu *? pinguiuj funt bona in fanitatis regimine:? aliis ouis fimpUdter meliora, vnde oua paruula longa funt bona.vnde.-f ilia preibyteriiubet p lege teneri, s^uod boa funt oua ca dida longa noua.Bmphus oua trcmula.i.per Decoctdem aliquslitenin fpiflat3 vt in manu tenentis in cortice fuovideamur m mere funt melio ra Duris z forbilib^ z funt tnulti nutnmett z facilis z bone Digeflicnis. z generant fanguinem majeime cordipporticnabilcm. vnde pualefcen tibus fenibus? Debilib^majdme coueniunt z ma]rie vitdla.lglnde Sui cenna in tractatu De viribus cordis vult q vitella ouo» animalium bo ne carnis ficut gallina» perdicum t fafeano» licet nen fint mediae cor di:multum tamen cor conforrant.iEt pcftca fubdit q cito in fengume5 couertuntur? poli couerfioncm paucam babent fupfluitatc z generat fanguinem fubrilem z clarum.? ergo majetme cdforrant cor generando fanguinem ? pportionalcm./Et vlterius Dicit q mulium valent in Dif* folutione fubftantie fpiritus ? Dtminutione fanguinis cordis. Sorbilia

Page 25: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

vero oua facilis funt Digeftidis z lenium pulmone t pectus z mre Im bricant z minue nuniut ^ tretnula.^ura vero oua p oecoctoem facta ad Digerendu funt Difficilia z nutrimentum etbibent greffum z tarde a ftomaebo oefcendensz tarde penetratiuu4DRotandu eft tnfupcr q cp Oiuerfirate pparatois 01109 etia acquiritur eie bonitas vY maltcia.But em fut aflaia:aut elijca aut ffipa aut i iure funt cocta, affata elijcis grofc flora fuiuz ad 01'gerendu Duriora:qr focue fubftantia!e5 e 09 bumidita te oeficcat.fit fiut ouob^modis. But em cucortidbusinter calidosci neres ponutur:aut in teilis frangunf. 5« tcftis fracta peiora funt alijs.

aut que cu cortidbus inter calidos cineree ponunf Duobq fiut mo dis.aut inter cineres ponunf totataut fuper carbones partis oifeoopta: que in cinerib^ponuntur tota funt pdorarqr cu calor fod dreuiat fumo fuates retinet.Oifeooptafup carboes pofira fumoftrare emittut z mu da ffunt.£li]ta fn aqu3 meliores funt qj affata:q: aque bumtdiras calo ri fod in bumiditate oeficcanda repugnaret fiunt Duobus modis.aut efh cu corricib^elijcamur: aut ttra aqua frdgunf.Cutn corticibus peio* ra funt alijs:qr corticcs,pbibent oiffolutione fumofiratuz grcffidet.^n aqua fracta calor aque tepate penetrat z groffteie fua fubtiliat z aufert fibi grauitate fuiodoris. (Sin bmoi laudabilior funt ceteris omnibus, -f rijca ceteris pdora funttqr peffimos generant bumores z funt ftomas cbo motantia fumofuate z corruptione inducentia z faftiditt facientia. 5n iure cocta inter affata z in aqua fracta funt mediocria. £t ifla collis gunf eje yfaac in Dtetfs vniuerfalib^.ScfendQ eft etia q ouu btuerftftca turfm a? ptes coponctes.1Ra5 vftellu t caliditate tempaiu ejriiltt.Bl^ bume vero frigidu eft z vifcofujtoure Digeritur.z fanguis etia e* eo ge iteratus no efl bonus.vt babef cp TRafi frio almoforis.cap.oe virtuttb*’ ouo^r^t ficut oua pdicta fes gallina^ pdteu z fafeano? funt puettien* tia in regimme faniratistita oua snatu anfe^ ftrutienu z fimiltu volati Itu minus pueniemia funtrin regimine fatiiratis:velftmplidter euitada. GTSecundu eft vinu rubeutpro quo fdendu q vina oiuerfificam in co lore.Tfla queda5futtt albatqueda rubea clara:queda dtrina: z queda ni gra.©ina em alba Debiliora funt cefis minus calida z minus nutritiua vep funt minus ledentia caput: z magia vrine .puocattua z aperitiua. ^i5 fuit Debilior ceteris patfctiqz fm galtenft fup primo canoe tertie p* ticule regimis acunxp Rebile vinu efl qi5 min^calefadiz minus replet caput. £u*g vina alba mtn^ calefacifit-z minus replet caput cctenstvt patebit Debiliora erum ceteris. aftt vina alba funt ceteris minus ca iidatpatetp galienu in pineto illius canonis tertie panicule regiminis acut09.Devino etem albo ofcete.lRo c pcffibtle alicui epvinis albis vt calefadat calefactdevebemtl.Ct poli ea fubditdSlinu at albfi e mtoris calefactionis omntbusvinfs.iEt ifludeft ve9 ppando vina eiufde terri torii adinuice t no alitenqm vina rubea z ruffa galltcana no fut ita for tis nec ita calidafficut funt multa vina alba que repiutur in aliis territo

Page 26: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

riis.&ebet igitur fieri coparatio inter vina efafde manerfei z territorii* aute fuu ceteris minus nutritiua pt5 p ^alienum cdmento illi4* a?

pborifml fecudc particule ampbonfmop -facile eft repleri potu qj cibo oicetue.Slinu em aquofum fubtile atq albu vfualiter aque eft vicinar z illius ftturee vfcianf ad nutriedu vnde vrina ,puocatur:ncc corp^inde nutr(tur.£t fimiliterin corneto illfampborifmi eiufdem pttcule.£o;r d nutriunt Dicit ^5altenus.0mu aquofu5 minus oat corpori nutrimen tu cui*’ liquo? eft fient aqua fubtiiiffima z colo: albus. autdmmus ledut caput pt5 p Suicena tertia pmi Doctrina fecuda.cap.oe regimine aque z vini Dicente.lSlinu vero albu z fubtile calefactis cft melius.nen em capitis efficit ooloremtfed fonalTe bumectabu/? capitis Dolore alie/ uiabtt.£r fde etiam vult ^alienus in cdmento illius canonis tertie par ticule regimis acutoru. I^otus autem oulcis. iRatlo aut quare minus ledut caput eft:q: minus fumofa z minue vaporofa funt ceteris. 0uod aut magis funt vrine puocatiua z aperitiua pt5 p ypocrate fn canone i! Io tertie particule regiminis acuto^.oe vino etetti albo Dicet e. Sed tra* ftrus eius fc5 vitii albi in veftca cft faciliorqj cuiuftibet alterius pot^.cu quo etia vim apitiua babere Dfoofcttur.£t eje ifto fcquttur q tfta vina al ba fubtilia plue pueniut q? alia vina calefactis fiue a natura ficut cole* rids z fangumeis naturalibus: fiue ab accidete ficut calefactis ejetra vf mora in fo!e.j£t fimilttcr magis puenifu ftudettbus qui Debet vti vino nd turbante cercb^.^tftmtliter cducnium babenttbus cerebrn Debile: fiue naturaliter fiue accidemalt rerqufa hebetes cerebm Debile eje feni vino faciliter inebriantur.vr habet Suieena.tcrttn primf.Icco pallega* to f£x ergo fi vri velint vfnis fcrtib^ neceftecft ea fortiter limpbare. Uzt ftmtliter cotiueniunt habentibus epar calidu z ftomaebum calidum. z habitantibus in regione calida-quia calida vina in iftts facerent eftuato ne5.iglma vero rubea clara ficut beluenfia calidiora funt ceteris vt vult £5altenue in cdmento illius canonis fupraallegati.&e v'no etem albo* vbi Dicit: veruntamen cuius calefactio ejevinis eft vehentes: eius color eft rube4* clarue.£t tfta vina etta nutribiliora funt ceteris, vt babet t6a lienus in cdmento illius ampborifmi pallegan.f acile cft repleri, vbi o< ctt./SrofiTum vero z rubeum vinum nutribilius eft ceteris, implens cor pora cito obuojria inanitioni. C£t circa tftud eft tmelligcndi^q vina rubea oicutur nutribiliora eo q plus eorum in fubftamtem membrorft cducrtitur.^lina tamen nigra poflnnt Dici nutribiliora reteris, quia cd* ftantius oantnutrimctum -r tardius a membris refofubtlc. £t ifto tuo Dicit ^alienus in commento illius ampborifmi preallegati £0:113 qui nutriuntur q vina grofta z rubea nutribiliora fum q? aquofa:minus ta men q nfgra.£t ifto tuedo etiam tmelligitur Pictum yraac in ciens p* ticularibus vbi vult qrvinu nfgrft plus nutrit q> rubcu$.£t ifta vtna ru bea magis ledunt caput q alba:z minue vrine funt^piiccatius.HEt bfc cft q ifta vina q: fortia fum habentibus Oebile cerebm ud pueniutvt oi

Page 27: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ctum ell.fed bn puenlfit babenribus forte cerebri!: cu forte cerebri! va« potes eleuat ad ipm no fufciptt.vr otdt Suiccna tertia pttml.cap.ptea 1 legato.dEt circa illud eft fdendu q Ingenium bomlnie fottle cerebri ma gts clarificat z acuitur fi bibat vlnu bonu cp fi no biberer.vtvult Bute e tia tertia priml.cap.pallegato./£t ro cfl quia eje bono vino plufq? eje & curiqjalio potu generanf et multlpllcanf fpiritus fubtllee clari z puri. Et Inde elt q tbeologl pteplarl foliti circa altllflma bona vina Diligunt tEt fefim Sulcena IW.lffta vina valent bomlnlbus frigide coplejdonlo z fleumatlcte. italla naqs vina cotrlgut lapfu3 frigiditatis coplejttolstz eperiut opllatioes euenlre folitas frigidis fleumaticls z olgerut freuma ta cooperantla ad couerftone eo# In fangulnet-tolgerunf faciliter z dto penetrant z pbent alimetu mudu z fplritus plurimos. CEllna fco dtri na mlnotls calefactolsfunt q$ rubea clara vt vult 16alienus in corneto illius canols pallegari.&evlno etemalbo.maiotls tn calefactols fut q? alba .z ergo etta magis funt caput leddria q$ alba.vt vult gallefrMn cd^ mento illtus canonis pteallegati.^otus aute oulds. (Et ifla vina erta minusnutririua funt cp rubeatmagts tamen q alba. lEtapud quofda illa vina etiam vocantur alba. (Et blnc ell q aliqui oleum q vina alba dto calefadunt multum. €ltna vero nigra funt mioris calefactionis cp citrina.* ergo etia$ mln* ledunt caput cp dtrina.Sed quia tardioris oe* fcenfus funt In ventrem z minus vrine .puocatiua cp alba.magts ledut caput ep alba vtbabet/5allenus in contento Illius canonis pallegari. TJbotus aute5 oulds. fEt funt lilavlna etia plus nutririua cp alba z dtri naimln^ tamen qj rubea vt ptedlctum ell. IDCerrium ell fotbilla facta c]c turibus camiu5<rma)rime eje btodlo pullonjm.5talla em btodla natu re bumane funt amicatejc quo fadllme In fanguinem funt mutabilia: z bonum fanguinem generant.fl£t majrime ouj fiunt er fimula.l.er fubtl llflima parte farinerqula limula z tnajrime tritid multus nutririua ell et bonum nutrimentum affert: vtbaberi potdl cr iRafl tertio almaforis. tEt illa tria ptedlcta ponit Sulcenna fecunda priml.ooctrina fcfia.fum* ma prima.cap.jcv.in fine.vbl oldt.£)cemplum fubtills multi nutrimen ti boni cblmi.l.bumoris ell ouop vitelli z vlntteaqua carnis. ter illo pcludif^ illa tria funt oe genere natura bumana marime cofottatluj. flutrit z impinguat trittcum:lac:cafeus:infans. te(ftculi:pojcinacaro:cerebeHa:meduUe. dulcia vina:cibu9 guflu iocundio«oua. Sojbiliaunature ficus: vueq? recentes. ITlfoboc tertu tanguntur ouodedm res:co:pusbumanu nutrietes ac (mpinguantes.^uaru5 pma ell triticum.!.panis er tritlco.oe quo oldt aulcena fecundo canonls.cap.oe patie.q? impinguat velodter z rrarie oe frumento nouodRafls vero tertio almaforis oe tritico oldr.^ritlcuj temperamento vidnum ell:llcet caliditari parum atrineat.&uod aures

»5

Page 28: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ponderofiue t folidi^ ilnuenltur maioris ert nutrimetl.^fnibus quoq$ bomlmb^alljs gran Is ,pfirien0 magis ,pp:lu inuenlrur.Sanguie etlas ejt eo generatus omnt fangulne d eje alijs generatur granis temperatio; cft.*Et feqntl cap.oldt .^anlo qui eje tritico fit plurimu boibue coue^ trientlo: eu^TClrca electione aut tritld fdendu5 eft q electio ci9 poteft fumi vno modo eje pte fubftatle lpfius.aI(o modo ejt parte pparatlonis eius. Electione aut eius eje parte fubftantle lpfius ponit Sutcena fecu^ do canonis cap.oe frumento olcens.-dkellus eft illud quod eft medlu Inter ourlde z caritate magnu pingue recens.l.non mmis antlquu: pia num qi3 eft Inter rubedinem z albedtne.f rumetuvero nig? mali eft nu trlmetMRafisvero fupaddlt ponderofltate eius fup electloe elus.Clr? ca electoem vero eius eje parte pparatlonis duo fciendu eft q» omnia q futu eje farina tritld frljca tarde a ftomaebo oefcendum:generat grolTos bumotes/opllantvlas epatle/augmenrat fplenem.* generant catculu/ multu nutrlfit fi ofgeratur.Crltlcu vero eltjcuj eft cibus grauls z idige ftlbillsrfed fi olgeraf fomter nutrit z robo:atvlrtutc.£ed trltlcu fub fo; ma panis bn fermetatl z affati In clibano moderato Igne eft electibus IBt da Ifta colllgutur eje & alieno pmo allmet09.tr Secuda reeeft lac. zpot Iftud InteUlgl De lacte cbutfratotquod apud medicos adoc.oldtur z apud comunes balbuca-Balbuca em reces fi comedatur cu pane re* centl fiue calido d Impofito maxime tmp(nguat.*lfboteft etiam iwelilgt t>e lacte caprino quod etiam multum nutrlr.pe quo prius latius olctuj eft ibi.perfica poma pira CXertla res eft cafeus infans fiue reces. oe quo Mclt Sulcena fecundo canonis cap.oe cafeo.q> eft nutritluusz Im plnguatluus.fEt llcetrecens nutriat-: implnguet:inregimine tamen fa nltatls non couenlt. q: fequuntur eje eo nocumcta prius oleta Ibl.^er^ fica poma pfra.fT^uarta res eft teftlculi.UEt tftud majrime Imelllgcdus eft oe teftlculis gallows Impinguato?, oe qbus Hutcena fedo canonis capitulo oe tefticfo.oldt q fut valde boni nutrlmetl z plurimi. t£t quar ta priml.cap.prio oe eis oldt q* in modica quatltate multu nutrlut. J£t poteft iftud etiam intelllgl oe tefttcults po:co? multum pinguium non dum coeuntlum.ficut eni po:co:um caroea alloutm animalius quadru pedum mello: ejclftft.t boc quoad boc quod eft nutrfmetum £bere ma lus Irrefolubllius z co2pori bumano fimllius.fic etiam z po:co? tefiteu 11 refpectu teftlculo? allotum animatium quadrupedus GD£t eftblcol llgenter notandum q tefticull animaliu ,puecro? In quibus eft lam fer mentatum femen z generatum no funt boni nutrlmett: fed teftlcull ani maliu tuuenu adbuc no colropotcntlfi quibus adbuc 116 eft fperma fer mentatumtfum fatis laudabilis nutrimeti fi bene oigeranf. £t Oe iftls etiam Intelllgltur oletum priuo.C&ulma eft caro po:dna:oe culus ele ctlone z effectu fatis ample oletum eft p:(ustb(. ipcrftca -rc.CSejcta eft comeftlo cereb:o?.*|^>:o quo fdendU5 eft q cereb? eft ftomaebo ma lum naufeatluft/oelectluus appetitus/ * grolfi bumotls generatluutiK

Page 29: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ISie? tn eft q ft bn Digeratur alimetu Dat cotpori notabilc:fed nullo ttto do comedi oebet poft alios ctbos.©onum autem eft q cum otgano vf calamento vel cu$ alfquibus obtemperantibus eius vifcofuate5 z frigi ditatej in quib4’ fit virtus inctftua z calefactiua pare!. lEt cauedum eft q ft comedatur q primitus afletur fuper carbones./Et eft aduertedum q no pfert illis quibus frigide folent aduenire egritudines:fed bene b£ bennb0 coplnrione calidam, vt vult iKafis tertio almaforis.cap.oe vir? tutibus membtomm animalium.iEt bzeufter pa? puenit in regimte fa nitatis-fed aliquando bene puenit via medicine licur cereb? capriolo? puentens eft corravenena z ptra morium venenofo?.? cerebamt lepo? ris ptra tremotem.-z fcdm quofdam cereb? pullo? z caponu ad memo riam z fubtiliationem ingenti conferunt.ftCirca electione tamen cere? btomm fdendft eft q melior eo? funt cerebta volatilium ,pprie mota? no?:z e? cerebris quadrupedu? cerebnim arieiis:Deinde vituli, vtvult auicena fecundo canonis ca£.oe cerebto.fTSeptima eft medulleque multi funt nutrimenti fi bn Oigeranfr^ut Dicit auicena fecundo cano? nis cap.De medullant etiam faale in fanguine;puertunf.lfeoc tn ma lum facium q oeiciunt appetitu5 atq? naufeam inducunt, z ergo auice na oocet eas comedere cu piperibus. /£t etiam aliqui eas pteparat CU5 citoniis z paftiUisvt faciunt leccardi.lEt $ electione earum Dicit auice na q coueniemio: eft medulla vitulo? z cerui Deinde tauri: z poftea ca pwrurtr.oetnde ouium.^t fm aliquos medulle tauro? iuuenum z pin guiutn multum puenientes funt.CSctaua eft Dulcia vina:oequib°po fterius Dicetur ibi.Sunt nuiritiua.ClBona eft cibus guftu iocudio:. qt talis rnajdme nutrit.^ujcta illud ypocratis fccftda particula ampborif? mo? Dicetis.*i0arum Detcrio: cib^ z potus Ddectabllio: quide meliori bus magis Delectabilis eft appetendus.iEt galf enus in comento illius ait-Sis em cib0 fapidus in § quifqs Delectatur cu accipitur a ftomaebo coplejcus retineto CU5 magna Delcctatioe Digerif: plufq? alius qui fi fit abbominabilis fugit vnde vomitus fafttdtfi inflatio rugit^ generantur lEtbinc eft q aliqui melius valent cu malo cibo q? eft bonorquia maio rem Delectationem babetin malo.ft&edma eft oua foibtlia que in ma dica quantitate etiam mulru5 nutriunt.oe dbus etia DiCtft eft fupta ibi. Sua rcceria.lTSludecima eft ficus mature que pp fua Dulcedine mul? tu nutriunt z impinguant.Circa iftud tamen fdendu eft q I5 nutrimen tft fidno ejciftat t roboze nutrimeti carnis z grano?:eft tnvebemetforie roboris q nutrimentu otmfructuum.vt vult Suiccna fecudo canonis capitulo oe ficubus. U6t ibidem etiam Dicit q ficus eft nutribilioueteff frucribus.J£t ide5 vult Suiccnna tertia primi.cap. De regimine eius qt5 comeditur Dicenctq mterifructus/ fructuamagis nutrituri z ftmiliotes z ptopinquiotes carnibus in nutriendo funt ficus et vue valde mature et oacttU.Orca electionem vero earum fciendum eft q fecudu Huicen «33 fecundo canonis cap.De ficubus.^^elio: eft alba q: leuiot. Deinde

Page 30: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

rubea flue dtrina.t Deinde nigrant que vebemeter matura eft melior eft ? .pjcima ad boc vt non noceat.^tem bumide z recetes ficus magis z veloriuo nutriri ue funt q$ ficce:? citius tranfeut oe ftomacbo ad epar z magis bumectant epar:? magis lenificat cp ficce.tgieru iiccc funt mte nus tnflatiue z magis ftomacbo conuenientes <$ bumide. /Et oe ficds Dicit Suicenna loco preallegato.Sicca quidem m fuis operationtb^eft laudabilis:verum fanguis ejc ea generatus no eft bonus. z propter boc facit pediculos:verum fi fit cu5 nuce: tunc eius cbimus id eftbumor fit bonustpoft nuce cu amigdala./Et poftea Dicit q adminiftratio ficce cu ieiunium adeft eft mirabilis iuuameti in aperiendo vias cibi.? ,pprie cu nuce z amigdala:cu tn eius nutrimetft 015 nuce ftt plus qj cu amigdala /Et coueniunt vtrccp ficus in boc q in ipfis eft inflatio z lentficatto z cjc pulfio fupfluitatfl ad cutem:? prouocatio fudoris z remotio aiperitatis gutturis:? mundiftestio? lenitio pectoris:pulm6is ? canne eius? aper tio optlationum epatis renum et fplenis.C&uodedma res vua recens id eftvua Dulcis ? benematura.ijpro quo fdendfi q vua eft triplqc.lRa quedam eft immatura:? acerba:? fit cjc ea agrefta.? ifta ftringit ventre5 z coieram rubeam reprimit atq* fanguinem. /Et multum valet in flujcu ventris colerico.aiia eft matura viridis ? recens: ejc qua fit vinum. /Et ifta fpedaliter quando eft alba ? fine nucleis et cortice/ventrem lajcat:? ceteris fructibus plurimi ? melioris nutrimenti ejciftit ficut ?' ficus mte noris tamen nutrimenti eft qj ficus vt babet Sutcenna fecundo cano* nis.capitu.De vua.lglerum eft tamen q ventofitatem generat? inflatio nes ? ventris oolorem./Et fi remanfertt per duos Dies vel tres poft coi lectionem fufpenfa Donec cortejc oetumefcat:melius nutrit ? minus la* jcat nec tatum inflat./Erbabetes ftomacbO plaiu dbo ?tmmudu5 ma* lis bumonbus nullo mo comedant vuas ? fpedaliterrecetes ? ftrie aril lis. velociter em in ftomacbo imudo corrupuntur: ? in ftomacbo pleno dbis quia nimis dto Digeruntur:? non poterunt qrire De ftomacbo poft earum Digeftionem propter cibum ncndu50igeftum. quare tunc in fto maebo corrupunt? aliu dbum corrumpunt. /Et fimiliter etia fntdligS du5eft oe aliis fructibus lajtatiuis./Et fi aliquis velitfumere vua viride z recente bonu eft q primitus infundatur in aqua feruaiti per bora5. ? Ddnde ponatur in aqua5 frigidam ? poft fumatur.lRafisvero terrio ai maforis De vua recenii ? fpedalf ter Dulci Dicit q dto corpus impinguat et augmentat erectionem virge./Et vlterius Didt q illa vua que eft fub tflioris coru.id eft cortids dtius oefcedit a ftomacbo.^lla vero que eft groffioris tardius.Slia eft vua ficca que pafliila vocatur.? ifta licet po natur? numerefinter equalia.parfi tn calidttati atrinet:?bn nutrit fecfif dum iRafim loco pallegato:? cofortat ftomacbu:?epar feflm auicenna loco pallegato:? opila tioes remouet./Et flr q epar impinguatur ejc ds z majeime fi mundenf ab arillis. /Et fic tejetus predictus poteft imelligi De vua matura recenti:? De vua ficca que paffule oidtur.

Page 31: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

t3ina pjobanttsr odo:e:fa poje:nitoje:coloje: Si bonavtna cupie:bec tuc pzobantur in illts. ■fojt»a:fojmofa:fragrantia:frtgtda:fnfca. Cjnboctejctu pcnutur quatuo: gcneraliarqutbuevitia p:obatur*|£:i mu e cdo:^inu ei boni odone ftue redoleo mfttplicattuu eft fpirituu5 fubnliu./£tfcdm ccftatitinu.qnto ibeonce.btnenurru z bonu fangui* nem generar.Otnu vero fetidii ebbcminale eft nature bumane fpim^ grcflce z melacoltcoe generae. i£t fcdm pftantfnu cftito tbeorice mas lum fanguinem z caputs oolo:e qc malo fumo caput afcedete generar. /Salienue vero terna regimie acuto^.comento pnmo loquce De oiuer fttatevinoni5 e;c cdo:e Dicit q> ejc vino eft boni odone eft melto:ie cbitri id eft bumorie.ifcd? tllud eft multitudo qtplet ejc eo caput qd eft:quta eft fubtiiiue z caltdiue.quod aut ejc eie eft mali odone fecundu maltcia cbimi generati ab eo erit paufitae leftbie eius in capite qb eft: q: eft fri gidtue z grofttue.^Hud aute cui penitue no eft odo: non facit oino ali quid accidere in capiretquia eft vebemter grofTum. Sccundu eft fapo:: ficut enim cibue fapidioimcliue nutriti tncliue a ftcmacbo amplectif vt Dictum eft infententta pcedenti.trai vmu.Circa iftud tamen eft fcie dum q? vina in fapo?e oiuerftfiantur.quedaj em funt oukta alije nutri bilio:a grcflum fanguinem facientia:? vetrcrn bumectantia ad Digeres dum oura.i fitirn generantia . Blia funt pdtica ftue ftipttca ftomacbu5 confonantia/vetrem conftipantfa: pectoni fue perttnentie fab pulmo ni z cane eiue noctuannteftinie pgrua ad Digeredu oura.aita funt acer ba que fun t Diuretica id eft vrine ,puocatiua:groffce bumo:ee no gene rantia fed oiflbluentta.Slia amara minue calida.vt baber conftanttn^ quinto tbeoncc.^ertium eft nito: ftue refplcndentta que indicat fuper fubtilitate vini.? fic ejc ccnfcqnti fuper fubtiUtate fpirituu ejc ipfo gene ratoium.Quartum eft colonCjc parte em colone vina Diuerftftcantur innutrttioe.lSJinaemrubicudiota ceterteparibue magie nutribilia fut albie.iideo plue coucntunt m3crie q$ alba.Slba tamen plue coueniut • plnguibue.Ct t>e tfta otuerfuate vini ejc colc:c Dictu eft p:me ibi.:0ua recentia.&einde in tejctu ponunf quinqj fpccialia qutbue ptobatur bos nirae vini.primum tangitur cum Dicitur fouia.f onitudo em vini co* gnofcitur ejc effectu. Eliru^ em foneeft quod calefacit co:pt:e vebemc terrepleo caput fecundu ^alienum comento p:imo tertie parttcule re^ gimitiie acutomm.^ftud enim vinu5 majctme fpiriruum eft multiplica tiuum z multu5 nutritiuum. Caueant tamen ab illo mft fit Utnpbatutn qui funt Debilis cereb:i:quia magna effumatio ab ipfo ad ccrebn m fouim peruentret:iipm iederer.Secundu tangitur cum Dicitur fo:mo fa-dinu eni fo:mofum ftue pulcbwm: quia cu maio:i appetitu fumif meliue Digeritur i meliuenutrit.Certium tangitur euofeirurfragran* tia.dinum enim fragrae ftue bene redolcne matime confottattuft eft:

Page 32: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

et fpirituu$ fubttliu generatum vt Dictu eft. J0uartfi tangif cCI oldf frigi da.lfla vinu oebet effefrigidu quo ad actumo autem quo ad effectum ©mu aut calefactu? CU3 firrarius z fubtiltus citius inebriat/ neruos oe bilitat:t caput ledittnift in modica qjtitate fumptu fuerit.fututu tagf tur cum Dicitur frifca.©mu emm bonum Debet effe frifcu5 ftue leue q$ fpumando fcnfi facite babetfpuma tenue De facili labilem z in medio ejriff entem.fiue quando in eo mouetur atbomi.Binu enim no iftius Di fpofitionis pendulum Dici Debet z majrime fi no fonat vel corpora atbo malia no babeat.vel oebet oici Debile vel Kmpbatum fi fpumam babe at cu magnisampulistvel ad latus cypbi fpuma Diu maneat. Sunt nutriam plus auleta candida vma.

boc tejctu ponitur vnu DocumetU50e vims.Ct eff q vina cadida z Dulcia ceteris panbue plus nutriunt reliqsvinis.-r tffud voluit Com ftantinus locojpallegato.-! idem vult Huicena tertia primt.ca. De regis mine aque z vini.vbi 0!'cir.©(nu quo<£ groffu5 qd eff Dulce eff melius illi quivult effe pinguis.Ct ro eff q: vina Dulcia vebemeter a tuebas at trabuntur ppter eo?z Dulcedini cui natura cdgaudet.IRa Dicit auicena fcdo canonis tractamprimo.capitulo tertio.0perati6es aut Dulcis fur Dtgeftio z lenificatio z multiplicatio nutrimeti z natura Diligit ipfum:et virtus attratiua attrabit tpfumCt licet tffe tcjctusvcrificeturoe omni vino Dulciteligibile tamen eff vinu moderare Dulcedinis:-! non Dulcein > fummo ficutvinum quod vulgo mufcadellum fiue mufeadetu Dicitur: quia tale corrumpit fanguitte5. Cuius ratio effiqr natura rapit auide ta le vinum a ftomaebo ad epar plufqs Digeratur quod in eo eff vrile cbtli ficationi:-! anteq? maruref eius fupfluiraspprer Delectatoem eius ma jrimam in conaturalitate Dulcium.-! fic replet fanguinem aquofttate b digefta cjc qua redditur aptus ebullitioni z putrefactioni.Ct iff ud etia Intelligcdu eff oe aliis ctbfs oulrib^ in fummo. *£>ro maiori ttoticia fete dum eff q ejcsvfu vini Dulcis et aliop uutrictiu oulctu tria timetur nocu menta:-! majrime bis qui ad ea pni funt.tprimu cft fafhdiuppreTca q Dulcia fuis caliditate z bumiditate leniut:t applanat orifidu ftomaebi Inducentia illic Otfpofitoe5 cdtrsria inanitioni z corrugationi illius que funt caufa famis.Secundu eff velocitas infl3mmatois cop z couerfio nis in coleram.nam res oulces pucnterifftme funt in generatione cole' re.Ct pprer boc mei plus oibus rebus generat coleraiqm ipfuj eff Dul ce oibus rebus z poff ipfum vinu ouketvr b$ ^alienus in comcnto iis lius canois tertie panicule regiminis acutop.mente leuius pcutit-Ct bine eff q inducit fitimmec couenit febriritaribus.ncc etia colericis. vt Ibide Dicit /6alienus.1Ccrtitt eff opiterio epatis z fplenistqz Dulcia tras bunf ab eis cfi fecc fua ppter magnam Delectatione qua labent in eis z majrime epar anteq$ ofgeranf .quare illic leuiter induefit opilatoes co opante ad boc fubffantta groffa in qua fundatur fapor Dulcis $ m Sui cennam fecundo canonis.tractatu ptimo.capitulotertio.(£tbinc eff q

Page 33: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

vinu Dulce minus eft vrlne puocatluu cp aUa vtna.Ct cotra Illa tria no cumeota fumme valent acerofatquia appeiltit fua acetofitate .puocat: % fua frigidirate inflammatione ^bibent:? fubtiltrate fne fubftatie opi lationes aperiunr.lRotandu infuper q licet vina Dulcia z alta numme ta Dulda opilent eparz: fplenenr.oeoptlant tn ipm pulmonem-Cr ratio quare »6 opilant pulmonem ftcut epar % fplenem eft: quia a Dulcibus I tranfuu fuo per mery nil mft fubtile ad tpfum rcfudat.? fanguis geniti cx rebus Dulcibus ad pulmone venit ia purificatus in epate prius z tn cozde fubtiliatus.fl£t tllud vult ^alienus in comcnto iUtus canonis ter tle panicule regiminis acutop-^ulcis potus^temvina Dulcia minus inebriant fcdmypocrate.tertiapticula regimis acutop.car.de lUo.^fce tcm leuius pcutu q? reliqua fo«iozavtna.£jc pdictts pcludi poteft q fi bibatur vinu ratione nutrittoniseozporis reftaurationis z impinguatio ms:ficur ptingit in bis qui macri funt fiue naturaliter fiue accidetaltten tunc copetunt vina Dulcia z grcfla fuflkierer colczata-talia em vina fut furfidcnter nutritiua z Deperditi reftauratiua.z cozpop impinguatiua: vnde couememioza funt ad tmpinguandu cozpoza macra.£t per oppo fitum fi intendamus ndnutritionenecDepditomm reftaurationemnec impinguationetvt ptingit in bis 4 funt multum camofi z pingues, tuc vma fubtilia non Dulcia fed fapoze amicabilia odorifera ad albedme De

.clinantia futfidentcr foztia eligenda funt. Si vero Detur vinum ad fttis ejetinctdemttunc vinu album fubtile Debile eft eligibilius. tale em vinii magis bumectat z infrigidate per pfequens melius ejttinguit fitim. ei quanto fms eft itiaio: tanto maie vinu eft puenientius.£i verovinum Detur ad fpirituu cdfoaatione z reparatione z virtutis coronationem: tunc ocbct Dari vinu fubtile odouferutfaporis/Delectabflis/mcdtocrfs/ coloris fufftciemis/fomtudimse tale vinu oebet fumi cu pauco cibo z Debet e(Te Deputatu ab vtracg fupfluttatee D5 fumi in pauca quatitate Sffoo aut «edam0 pectoris z pulmois mudificatione z verris Iastios nertuc vina medtocris fubftatte fapoze Dulcia funt magts eligibilia. Si Tinum rubeum nimium quandoqj bibatur Benter ftipatunTO)e limpida turbificatur. C5n boc paffu ponuntur ouo nocumenta nimiepotationis vini rubei, primum eftq> nimia bibltlo vinirubd conftlpat ventrem Id eft Duros facit feceflus feu Ditficulrer babere egeftidem. Cuius caufa fecundum aliquos eft quta tale vinum rubeum plus cereris paribus eft calefacti* uum:z magis nutritiuu. 'pnq$tu5 etn plus eft calidu5 magis ejdkcat z initum magis nutritiuu auidius a natura retinetur, poteft tn tejttus Intelligi De nimia potatione vini rubei ftiptid aut potid: eje qua ftiptlca tur z cdftspaf verer .pprer fttptidtatd aut potidtatem vini.ft Circa ifttf tufciedueo?fie^bibeafvinftadftomaebizvifcepptetiue fozrificatio* ne5 eligem9 vina groifa potica vel ftiptica rubea vel nigratftcut ptingit

Page 34: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

<n habentibus flujcum ventri ,ppter Debilitatem cotentiue ftomacbl z illud vultypocras tertia particula regimis acuto^ canoneillo.^al^ meuequidc z niger:* ftmiliter galienus in cdmento illi4’.Sed fi imeda mus cofoztatione indlgeftiue copetunt vina fubnliavel mediocria t fub liantia z colote boni odone z couenietis fapozis z efficientis vigoris z ahq.is ilip;icitatie.Secudu5 ell ejcafperatio gutturis flue raucedo qua inducunt aliqua vina inteferubedinis ,ppter eo? ficcitatem z terreflrei tatemnt illud nocumentum etiam cotmgit eje vinis rubeis patrie bza bacie^pter eo? iliptidtate z freftreirate./Et majeie qn muita fut vina p dicta illud nocumentu fecundu cdtingit.IRo tamen pzimu: q: mullum magne rubedinis folet inducere vetris flujcu,ppter feces fuas terreilres cu eo tnijetas q fut mordicatione mordicant tnteilina* e]c qua mordicat! one flujcus vetris caufatur.et tale vinu no oebetbtbi muilu id eil cpdiu fuerit turbidum bulliene.quia eje quo tpm ell mordicas .ppter fuas fe^ ces terre(lres:ab eo etia eleuaf fumus mordicas qui ad cercbzu venies fut motdicadtate mordicat oculos atep rubificat Bt illud etia intellige du5 ell oe illis mullis patrie brabande flue rubeis flue albis ,ppter eo* rum terrellreitate.£aufa aut quare ille fumus ell mozdtcattuusidl q: vinu a quo OiiToluitur ell mozdtcatiuu.^Jam vt Dicit /6alien0 prima & ticula ampbonfmo?tn comcnto illius apborifmt* qui crefcunt quic^d a qualibet re DtiToluif ei vn oiiToluitur necefie eil vt afiitniletur* aUea;nur:ruta;pi'ra:rapbanu9:ettyrtacat Ifeec funt antidotum contra inojtalc venenum: C$fn boc tejetu ponunt feje medicine valentes cotra venenum, intima eil alleum qt5 matfme valet cotra nocumenta ,puenire folentia e? mala aqua.* ma?ime valet cotra potum male aque.oe quo oidt ferapion in aggregatotio capitulo De eo.q? quado fumif alleu et poli bibitur aqua corrupta non nocet aqua illa potantint ide innuit auicenna fcdo cano m's capitulo De eo.* tertia primi capi.oe coferuatoe iter agetes a nocu* mento Diuerfarum aquarum.CEtiilud ide$ etiam operatur cepe.vt vult auicenna fecundo canonis.cap.oe eo.et fic pot comprehendi fub alleo. Bt De eo etiam Dicit auicenna tertia prlmi.loco pallegato.q> cepe efl vt tyrtaca malaru aquarum et majrime cu acetoiquia cepe ell fubttliatiuu incifiuum / abilerfiuu cum IKptldtateier aperit foztiter.vt vult Sulcen na fecundo canois.cap.oe eo.£t eil calfdu in tertio quarecalefacit ma las aquas ^bibens ne fua frigiditate llomacbo noceat: z fubtiltat grof fae:fadens eas dto penetrarent acetfibuic permijetum vlgozat virtus tem eius in fubtiliatioe z penetratione aquarum z ebibet a ftti quam Inducere folet cepe comeflujnt eade? ro verlftcatur De alleo. Bt ergo etiam oldtaulcenna tertia pmilocopallegatoiq’ allea comedenda funt fuper aquas greflae z turbidastquia fubnliant eas dto oefcenderefa* dut z pzoblbent ne llomacbo noceant z intellinis z ne venas opilent.

Page 35: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Sllefi prcterea comeftu ante item pcfl boc c% mcWorib* rebus e t c6ue nietiorib*’ illis qui veniur ab aere frigido/ vel qui vadfit ad eu vt innuit auic&ia tertia primi ca.oe regendo iter agente in frigore z cogelatu.Ct eje iflo fertur q alleum multu valet iter agetibuer: per Diuerfas terras euntibus:? oiuerfis potibus vtennbus.5u]tta illud metricum. ®Ne3 4 mane ieiuno fumpferit ore.l&unc ignoratfi no ledit potus aqua?. I&ec t>iuerfont5 mutatio facta loco?. Iglaler pterea alleu ad punctura vermi umvenenofo? z morfom ferpentU5 qn bibitur cu vino qt3 Butcenna fe cudo canois cap.tf eo fe Dicit fuiiTe ej*ptum.UEtc6fert etia morfui canis rabiofi:? qn fit emplaftro eje allece folijs ficus z cimino fup moriu mu gali cofert.vt ibide Dicit Buicena.Cepe vero fecudum autcena fecfido canois. cap.oe eo cofert etia morfui canis rabiofi cu linimr fup ipm aq cius aut amplaftratur c% eo cu fale z ruta. Ct cepe qd comedimr etpel lit nocumetu ventofitatis venenoforfi.Ct Oiterum qufda q ipm gene? rer in ftomaebobumore bumidu plurimu frangrame nocumetu5 vene nofo?. iBotandueft circa iftud q alleum z cepe:? fimiliter etia porrum via cibi no copetunt temperatis corporibus nec calidis z fpecialiter cru da.paru em nutriut:? male nutriunt z generant fangutne acutfi z pun? ginuu.grdfos bumores ttt fubtiliat:? vifeofos incidunt:-: poftqj oeco? cta funt perdunt pfigitiuitate z adbuc remanet virtus icifiua z fubtilia tiuatvnde magis cocta copetfit qj cruda.^om em funt calidi z ficd.z Dant corpori alimetu illaudabile z oculis nocet:-: generant fanguinem nigrum melaucolicu.fomnia terribilia*-: neruos ledut.rdne pfigitiufta? tis eo? nocet Dentibus z gingiufs:? nullus colericus ? melancolic^eis vtatur:? fpedaliter crudis. Cepe calide funt-: bfit ealiditate fupflua rer reitrem cu bumiditate aquofa fubttli indigefia. Skomedanf cruda ge nerat in ilomaebo bumores malos ? putrefactibiles z corruptibiles z inducut fomnia nrala ? terribilia ? Dolorem capitis. Ct nimis vfus ea? rum Difponitboiem ad memoria Deperdenda:? perturbat intellectum: z pducit ad Dementia.Sed fi comedant cocte cu aqua laudabilm carni? um laudabiliter iuuat oigeftione;:? minuunt ea? nocumeta ? teperant cibaria frigida cu5 qbus oecoquuturtfed melius eft eis no vtf.Bllea ca lidafunt? Declinat ad aliqualem bumiditatetfj minus q cepe:valet co tra vetofitate? valent in tulfi:-: bene fereare fadunt: fed nocent vifui et Dolorem capitis inducut:-: funt tyriaca rufttco?. Ct fic predteta folfi co ueniunt bis q fleumariefi aut grofiumvifcofujbumore babuerit. Cole rici vero a pdtetis abftineant.$ISecuda eft nujc:oe qua Didt Bufcenna fecudo canonis.cap.De ca.q> ipa cu ficubus?ruta eft medidna oib^e nenis:? ejt ea cum cepe-: fale fit emplaftrfi fuper morfum canis rabiofi. Ct iftud majrimeintelligitur oe nuce ftcca ante dbu fumpta modo pdl cto.Ct circa iftud vltertus fciendu eft q nuces ficce peiores funt reccn? ttbus ? bumfdfe.q: ftcce magis vnctuofe funt rone cuius in colera con uertunfc? inducunt capitis Dolore:? oculos turbat z vertigine generat:

C

Page 36: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

t fpedaliter fumptc poli dbfi.t Ungue paralyfim inducent vomltfi,p* uocaiu t veficaeIn ore faciur./Et babentee ftomacbfi colericu majrtme oebet euitare nucee ficcae t qjro antlqoree tanro peiores funMReccn* ree aut minue male fumrqr no funt tare vnctuofuat!. t Ideo no generat oolorcm capltle aut vertigine t fcmtlta ficut ficcert rone butdttatle lus brlficatie lajcat vemrc.t fi aliq>tulu$ torreantur t comedanf poft ctbuj pprlmut ctbufumptu.^tficpt5qp nucee recctee funt magle coueoieti tee co^tbue fanis qj ficce.CCcrria cfi ruratoe qua oidt Sulcdna fcdo canole cap.oe ea:q? refifilt vcnenie.lEr poftea fubifigtt . Bt btbat d fibi timet ne in potu fumat vcnetiu t pugi avenenofie 0 femie ePpddue.j. 4-cu follle fiue cfi vlno.t «pprie ft bibtf cfi nuce t bolo omntb^ptrltle t ccmtjctie.jet oidt Bnftorelee In oe alaUbue q cfi muftella vult pugna re cfi ferpeme fiue cu butfonc fpa comedit ruta vt Interficiat efi :q: odo: rute efi Inlmlcue venero.vft ccmefilo rute cfi ficub01 amigdalie otilds bue i mane pferuatavencnoflDBctadu circa tftud q Ouplejc eft ruta.q da oomeftica t alia ftlueftns&omcftlca melior ftlueftn cft:q:ftlueftrl& t ro3]de ficca calida t ficca eft t quarto gradu: quare plurfmu fumerc fi ea efi pnidofum.&omcftlca fto bumlda calida t ficca efi tn fecudo gra du ficcavero In tertlo.Ct efitclftua refoluttua carmlnatlua ventofitatu t tfiud ma)rime puenit ficce.1Ba5 oidt feraplon.cap.oe ea.# cftoe reb^ magle pferemlbue Infiatlonib^.tvctofitatib^fed in bumlda cfi tfiatfo*

tem ruta vehementer acuit vifu31 pptle fuccue elue cu fucco fenlcu li t meile colllrio facto qc ea aut comefta vt oidt Suic&ta fctSo caudis* cap.fl ca.^uia tn in fucco rute queda eft bauTadree noccc oculo, io ru ta pdt applkeri oculo ventilando ita q folfi vapor fiue famalte euapo ratio elue z no fubftantfa rute ad fubftantid oculi pttngat. <[£uarta e plra.oe qbue oidt Bulc&ja fcdo canole.cap.oe ete-cy funt cura ffigop mortlficantlum-t qfi coqufitur Ifti fungi cum piri© minoratur noatme* tum lpfo?z.lElci potlfte tejetue verlficari oc pirle aromaticis: q fui aro* matldtatefpfiepfonarent.t ficnocumdum veneni repellerem C€lui ta eft rapbanue:oe quo oidt aufeenna ledo cenonle.cap. oe co.Q’ pfert morful vlpere.t cfi vino morful cornute ctlam.t femen etue ccfert rene nletvermlbue vencnofisCt fi ponatur frufium d° fup fcorplctie? tiro rltrn aqua eiue efi ejtperta inboc z cfi forttor.Ct fi momorderit allque fcorplo 4 rapbanum comederit no nocebit cl. Bt pfert etla pfocatlonc que fit a fungis mortiferle. Slcbpot old q rapbanue valctcdtra venc* num:qula ^uocatiuue efi vomftue:* fle per vomitum ftomatbue pur fatur a maltebumoribue ft qui tn eofint4DEtdrca lflud fdendfi efi i3 rapbano oe radice que funt «pplnqua In compledonc q nocent corp& rlbne colerlde.generant em fanguiticm acutum z pungltlu^t rapba nue efi malue ftomaclx) fadene cructuarctt genaat bumorem grclffi Bxfi oigefilua fit oebllie/generat bumorem crudfi.babet tamen virtus tcmfubtlHatiuam z indftuatn.&uJdam afit comcdfit radicem z rapba

Page 37: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

num poft alios cibcsiad cofonandu oigeftionem. oe quo admtraf ^5a lienus.lgln veru eft qd etpicntia Docet./Et Dicunt fapieres medici/q> fi comedant poft alium ciburiuuant ad*Digeftionem z oefcenfum ei^vl* tre la]cat:fed fi comcdanf amaliQ cibu ipellut cibu ad fupio:a:t vomftfi inducunt. J3onu eft autem q comedantur cu aceto z fale poft alios cfc bos:*? in pauca quantitate.^e^ eft tame q oculis nocent z capiti.lRa fis vero tertio alma foris otcir q rapbanus longam faciendo motam in ftomacbo incidit fleumatcuius folta dbft Digerat:?: appetitiuam adiu^ uant quado pau fumitur oe eis fESejtta eft tyriaca que a toto genere valet contra venenum-?: ideo valet tam rationabilibus qj btutis: cotra venenum tam frigidum q? calidum.£t fub tyriaca poteft comptebem- di metridatum: quod fimile operatur. ©e tyriaca enim oicft auicenna fejcta quarti traaatu tertio.capitu.primo. Scias q canon matimus in curatione veneni eft cbfoaario calotis innatis z excitatio ipftus ad pellendum ftcut facit tyriaca.&e tyriaca vero metridato fimuloicit auf cenna:fejcra quarti.tractatu primo.ca£.oe medicinis commumb^adve* nena. Sut medicine que corrarfe funt veneno quare no pmittunt ipra peruenire ad coi.z funt ftcut tyriaca? metridatum. Zler fit mundus habitabilis ac lummofus. tflec ftt Infectus nec olens fetote cloace. C^n boc teyro notatur quatuo: circa electione aerfs babitabilfs.<0uo ru primfi efttybo 05 eligere aerem mudu4.n6 (nfectfi vapotib0: q: aer immudus alterat cot fm c6plejrfon£ illius qd fibf cdmifcef.ficut innuit Kdaly. tertia tegni.in pmeto illius catiois.^mta bec em t c.aE3ccu<Ht eft q bo oebet eligere aerem luminofus-Ser em turbidus inducit t cots pote triftidas z pigride q: aer turbatus cdmifcer buotes:? turbidus ad coi puenit:qre eje ipo z bumotib*’ groiTt z turbidi geueranf fptntus aiaj mitificares z pigricie induceees.Ttticbil eft ergo q magis tocundu facit bomine5 atqj mmus grauem q$ ir, claro aereambulare vel mane furge re.<DCertift eft q bomo Debet vitare aerem infectu cuiufmodt eft aer t quo fiunt ftrages. Coiter em in locis in dbus pceffit majdma boim tnf fecrfo fequitur peftis z in locis vicinis Ser em infectus quando infpira tur inficit fpirftus in noflro cotpote.^uartum eft q bomo Debet vitare fetotem cloace.et per boc innuuntur infectiones particulares aeris: cu iufmodi eft infectio aeris latrinarum vel fouearum coquine vel locotus in quibus piidumur cadauera mottua z offa mottuouim z aerievicim aque in qua putrefeit linum vel canapis.Scr em taliter infectus inficit fpirftus noftri cotpotis z majrfme cerebto nocet.Ct-bitic eft q DidtSui cenna. fecunda primi Doctrina fecuda.cap fecundo. /Et aer quide Dum eft tpatus z clar*’ necp fubftatfa ejetranea pplqrioi fpfts ptraria ei admi fcetur:eft fanitate effidens z i£m pferuans.? cu mutatur prius fue ope ratioris operatur./Etpto maiori Declaratione ptedicto^ fdendum eft

Page 38: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

q aer neceffarius ert in regimine fanftatfe oupltcfter. *p>rimo quide,ps prer refrigeratione cordis.Secudo pp ejcpulfione fumofap fupfluitatu trtbulantlu fpiritu z calore innatu.ficut em ejrfioribus nos videmus q fgnie fine euentatione aerie fuffocatur z ejctinguifjfic etia imaginari oe bemue q fpus z calo* innatus indiget aere ipm nutriente coferuante z obrempante.Sbrcmperatio igif caloris innatfifit p aeris attractone.et eiusoepuratio fit p aeris ejcpulficne.lfbrimu qdem fit p motu attracto tiis z fcDm p motu ejcpulfiois.St igitur aer ottracP* fit fetidus zitnpu? rus corrupitur calo: z fpus innatus.Bcr igif Debet efie bone fubftantie cui no adtnifcef alidd ejc vaporibus nec fumofitate ejctranca.lRo cm 05 efie aer turbidus nec nebulofusmec malis vaporib** admistus, bic em aer bumorcs coturbat z anima cotriftat vt Dictu eft.£t 05 cfTe Difcoop tus celo z no inter parietes z tecta coftrictustt vt fit ad vnu Dicere rna* jcime euttadus eft aer tclufus z no euetatus. ISlep efi tn q tpe epidimie in quo accidit aeris putrefactio cois eligendus efi aer inclutus ♦ ©n potibus illis bonu efi manere in Domib^et tenere fenefiras claufas ne aer putreface i ngrediatunfedafs a er Dtfcoopcrtus melio: ejriftit./Eut? tandus eft pterca t regimie fanitatis aer cui mifcentur vapores lacuum z ,pfunditatu aquam putridam ptinetiu z olerum taUfhqualia funt cau les z eruca z fimilia-t arbojr vifcofaru malap qles funt ficus z nuces* Smplius eligendus efi aer in quo fuffiant venti ejc terra alta vel equali £t multu etia follieitarl oebem° q aer no excedat in aliqua qualitatu5 prima?.fc5 caliditate/frigiditate/bumiditate/<r: ficcttate * quod fi forfan ptigerit obtemperetur p arte? quantu poflibilc efi.Et ifia colligunf ab auicena fcDa primi.Doctrina fecunda.ca^-Oeomcrfts* St pibi ferotina noceat potatio: vina Ifeoja matutina rebtbas:? erit medicina-

boc tqctu ponitur vnu oocumctum. z efi fi quis male valuerit ejc fumptione vini De nocte fiue tpe ferotinonalis in craftmo 05 iterato fu^ mcrevtnu.iSlnde potatio vini nocturna poreft inducere ebrietate fiue (I tim matutina.vel poteft inducere fupcalefaatone corporis. St vero in ducat fupcalefactionc corpisttunc majrimp error eft De mane ttep fume re vtnu-quia eft addere ignem igni, ©rfto botno incurrat ebrietate CU5 aliquali naufcattuc De mane benu efi fumere vinutquia qc.fumpttde vi ni De facili tunc,puocaf vomitus ejc quo fequitur mundificatio ftoma^ cbitqua mundificaroe facta De facili cefiat nocumeru ebrietatis z nau* fea.JEt «ppterea cofulit ypocras fcmel in mcnfeinebriarfivt 0c ebrietas te ^puocetur vomit9 qui cftmatiuepferuatiuus ab egritudmtbus cro niris.id efi longis z malis. Si etia ejc potatione vini nocturna ledaf ali quistt boc 4?pter incofuerudme potandi vtnu tunc De mane poteft co* cedi vinu vt afTuefcat>z fic minus ledif a fumptione vini.S cofueto ent minor fit lefio.vt vult ypocras fecunda ampborifmop tbt.z£jc multo te

Page 39: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

pote cofueta zt&i vero ep potat loe vini nocturna fequatur fitls matu tfoarilla eft mendofa q curaf potationevuifltnagis tn fedatur potatione aque.^t quia iam Dictu eft De leflone eje fumptloe vlnl.Sdendu eft <$ bomo Debilis cerebal z etia culufcuqj alterius codltlonls fummope ca? uereoebeta freqmi cbrietate.f reqnsem ebrietas feflm Sulcenam ter tla primi capitulo t5 reglmte aque z vint/ Inducit feje Incomoda In corpe bumano.^uo^ pmu eft corruptio pplejciols epatlstqula vlnu fupflue btbiru ad eparvcnlene vel fupflue refoluit calorem iptue. vnde amittit virtute fanguiffca5;* loco fangulnis generat a£jfitatee etficletes ydropl fim vel Incendit epar z humores eius.vnde generatur lepra vel mania Secudu eft corruptio coplettonis cerebri,ppteT afftduam eleuatlonem fumop vini ad ipfum Difponentium calidum cerebrit manle z freneft z frlgidu5 epilctle/lltargle/appoplcrie/^ fubetb. %extiu eft Debilitas ner uop.videm '' em bibulos Inebriari folttos tremere caput z mebra no fo lum In fenio fed etiam tn fenectute? iuuentutequandocp. 0uartu5 eft caritudines neruorum:flcut fpafmus et paralyfis/ quia vinum fupflue acceptum fepe in ftomaebo acetum efficitur quod valde nocet neruls. Sepe quocp couerritur ejc Defectu Dlgeftlols In aquofitates Indlgeftas que neruosremolliuMEt fepe oudtbumores groffos ad neruos qutb* Olftenduntur x>X cotrabuntur.G&ulntft eft appoplcjrfa/ ,ppter bumldl rates cerebri multiplicatas a vino/lta vt totaliter opllent vias fplrltuu5 animalium a cerebro in membra. flTSejctu eft mors fubitanea/Dum fc5 ftertendo z Dormiendo vle anhelitus multitudine vlnuvel bumidttatft ep eo generata# clauduntur z ebrius fuffocatur. fl£t licet vlnu tmodera te fumptu prediaa inducat nocumenta:mcderate tamen fumptu5 mul tafndudtiuuamenta.£angitdm Sulcenna cap.preallegatoquiq3 ela luuamenta.l&rlmum eft <$ eft bonus cibi penetrator In toto corpore.ld eft fadlem efficit penetratione dbl cui tmlfcetur ad omla membra: fuls calore fubtllitate z couenlentia In ^prletate occulta. Sedtdus eft cp In ddlt fleumatt boc fuls calore et fubtllitate fubftantle et refoluit Ipfum: Ipfum coaptando eppulflonfcvlas aperiendo z naturam cofortando ad Cjrpulflone5.5Certlum eft ep edudt coieram rubeam In vrlna z altis eua cuatfontbus:vt fudore egeftione z refolutlone infenfibill. t£t iftud Intel llgendu eft De vino fubtlli fub rubeo vel albo quod vel Debile fit eje na^ tura fui vel fortiter Umpbamm.allodjn multiplicaret coieram p couuer ftonem Iplus In eam:t fupcalefactioej epatis ab eo.Quartum eft q? fa* dt melacolla que groffa eft z tardi motus faciliter labi p canales ,pprfc os ab epate ad fplenem.t a fplene ad os ftcmacbi.-r tandem a corpore cufedb^ edre.t flectit feu repmlt nocumetu melancolle^ppter cotrarle tatem In cotnplerfone z modofubftsntie z In effectibus.IRam melanco lia triftldam pufillanlmltate z auarlttam parlt. €llnum vero gaudium: audadam:magnanimitatem et liberalitatcm. Sulntum eft cp refoluit omes modos feu fpedes laffitudlnls:nlfi multa calldltas ejetranea fue

C 3

n

Page 40: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

rit e(s fodatatqtvlnu refolutoa fplrirus abunde reparat/virtutem con* fo:tar / bumlditares relictas In mufculie neruls cotdls z luncturis tollit aut mlnulMEt fi fuerit opus bumectatlone in lafiitudlne arefactlua vU nuj velociter bumectat:oummodoltmpbetur.*p*eter aut ifialuuamc ta plui Ima alia fnduclt«^mnlu em velociter z fublto nuirlmentu eftvl*. num/calotem z fplrltum naturalem confottat/^totum cojpus calefacit Ingenium clarificat/Iram copefcit/trifilclamremouet/ libldlnem Incitat* £i fup ocs potus femlcrudoe bumotes olgertu£t vt fit ad vnum oice re vlnn reddit bomlnemvlrtlcmt-r fctfm animam et fcdm cotpus.vnde ceteris parib0 no bibentes vlnfi funt cffcmlnatfirefpectuvlnfi btbetluj* ©ignit % bumotes melius vinum meliotes Si fuerit nigrum cozpus reddit tibi pigrum. ®inum fit clarumcp vetus fubtile maturum,

bene limpbatum falies moderamte fump tuj. Cl&lc ptimo ponlf vnu Documetum oe vino. t£t efi q vlnuj melt^me* llotes generat bfio:es.fl£t ca cfi:qt quato mafia mop e mellot/tato bu motes et: ea geniti mellotes effe Oeber.&eide fubdtf q vlnfi nlgp Indu clt plgrlda In cotpe./Et ca efi c\z vinfi nlgp groffius z terreftnus efireli ds.ergo fpfis ab eo geniti grofii lut.^ujcta illa auctofitate ballent $us allegata. &uk$d oe ali q re oiflbluif ei vnde Mfloluif necefle efi vt afifc mlletur.Spfie afit grofii fadiit cotpp graue fiuc plgp. &cide ponfitur feptem oocumeta circa electione vinl.^imu efi q Debet ellglvlnfi cla rfi.tale em qt fubtile efi fpfis fubtlles z claros generat. tISccudfi e q 05 efi*e vctusfi.no noufi.Tflouu em vlnu fiue mufiu ceteris paribus fa< dllus lnebtlat:flujcumvetns4?uocat:atcp colica inducite cetera accidi tla pofietf* Dicenda ibl.^mpedft vfina.lRec efi ttelllg&Jfi q vlnu 05 ce oino vet°.tale ei fm 3utce.tertla pml.capb reglmte aque z vlnl.efi qfi medicina z no ficut pot^fi.magfs tnefi ei vfi’ alfatlua coipis ad calldlta te z fiedtate cpvlrtus alterablfitatis a coipe per op° nutritdfe.-z efi pau d nutrimemliqula efi fpollatum a fece z viriditate qua £babuit:t pene ignefi factu.,pptcr quod In aggregatote fcriblf.cap. De vite auctotltate gallenl/# efi calldu z ficcu t tenio gradu-CTCertin i q vlml D3 efle fub tlle. Subtile em vlnfi multos fplrltus^pcreat atq? fubtlles/grofium au tem grofibs.lT^uartum efi q? vlnu Debet efle maturum z 116 filptlcus ISIlnum enim ftlpricum abfddlt oes fpedes euacuat(on(s.vt vult galle nus In comento Illius canonis tertie partlcule regiminis acuto^.Sd^ dum etiam zo z ergo nocet cotpotlbus Indigentibus euacuatlone per vrinarn z omnibus membtfs fupetlotibus. vt tbldem etiam oldt ItenusfiSterum efi tamen covinum ftlptlcum cduenienscft Infirmitati bus acddemib^lnfntertitfis.vt ibidem Dldt galienus z etiam fupcrlus Dictum eft.TRemouetur tamen ftlptldtas a vino p multa coml^tlonem aque.vt Ibidem etta vult galtenue.C&ulntum efi q vitium Debet efle

Page 41: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Hmpbatumtqula per boc remittitur vinum a fua fumofitate:? fic mfn^ fnebriat.JEt Iftud vep eft Oe vino fubtili.Eiinum tamen greflum fi lime pbetur citlue inebriauquia per boc fubtlliatur ? magia fumofum efflet tur.£toeifto vinointellejritaulcenna quando olctt tenla pmi.cap. oe regimine aque z vini/vinum limpbatum citlue inebnat cp vinum pu rum.ll0ejtium eft q vinum oebet efle fallena cum ptoplnaf. z eft vna Oe condltlonibuabonl vlnl phua olctta CSeptimum eft fumptum eje codirione bibentia z non vini.? eft q vinum 05 temperate fumttqula te perate fumptu acuit ingenium z Induat luuam&a puo narrata. pte dlctla omnibue pcludi poteft $ vinum eligtbillue z mellue in fanltatls regimte eft vinfi medlu feu equale Inter vetuftatem z noultate.? eft cla¬ rum ad rubedine trabee/bonu bne odote:?equalte fapozie qt5 nec acre nec acutfi nec ouke ftttqb non fumofum nec groffum necvalde fubnle: fed ad fubtilltatem oeclmane:qt3 etiam inter fouitudinem z oebtUtate5 obtinet medlocritatem.quod etla5 non creult in fajcofia* lapldofla moe tibua nec t terra fimplidter plana t arabflfifed In terra motuofa verfue meridiem oifeooperta.? in regione non nimie calldamec nimie frigida. f£t Ifta partim colUgutur e* aulccna tertia f> ml-loco pteallegato.tf Clr ca regimen vini quo ad etatee notande funt tree regule quae ponit aule cenna tertia primi loco pteallegato. ClP>rima eft q oare vinum puerie In potu eft ficut igne addere igni in lignie oebilib0. eo q pueri vebeme ter rari funt z oe facili inflamabllee ,ppter abundatia fui calorie innati: z funtoebiliu neruop z oebllia cerebri.quare ledlt eoa mfiiplicirervinft z Inflatione facilia perculTione cerebri z neruop fua penetratione facie lima:? eflfumatlone copiofa.Cum Igitur puerie vlnu5 in potu oatur: ca tot el* inflamabilie calori pueri inflamabili additur in cotpe pueri quod eft pauce reftftentle: ficut oebile llgnuj vel arundo ficca vel ftlpula arie da ante facte tgnie.ft25ecunda regula eft q feni poteft oari vinu in po tu quantCi tolerare poteft fine noaimento fcj qntu appetit appetitu na turall t regulato.SIcut emveteree ocree aride? rugate renouatur:oleo lenlunf t applananf.fic cotpa fenu potu vini electi ficut vini beluenfte. 0enea em frigidi funt et a vino calefiunt:? babent fpiritu trifte z abun dant In melancoliie.fed vinum ejcbilarat eoe:? melacoltae reprimit: co muniter male ootmiut vinum vero ,puocat In ele fommim.Hd opilatl onea ptonl funtiquae vinum aperit z eae ptobtbet. £t fic ficut vinum eft puerie contrartffimurita fenlbua vtiltlfimumCDCertia eft q vinum temperate oandum eft luuenibua.temperate quidem febm menfuram quantltatluam z occentem limpbationem.Ericet em iuuenee funt calle dl ficut pueri:tame babent mcbta folfdlota neruoe z cerc bp fottee: db* potenter refiftunt nocumentla potu vlnf.Confequutuur etiam eppotu vini fobrie fumptl luuameta pflmavidelicet educrione colere/? cojpale robur? Ingenlj acumen/abundantiam fplrituu fubtilm z paruoy. Bon fit acetofa ceruifta fed bene clara

£4

Page 42: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

©e valute cocta granis fatis ac veterata. CT$n (fto tejetu ponutur qnq; circa electoej ceruifte j0uo? p?lmfl efl q D5 eltgl cerutfia no acetofotqracctofa noce; ftomaebo. Bcetu em nocet nerute fni autcc.m plunb0 paflib0. ^am ftemacb0 cft tnebnim valde neruofum.-r boc quo ad ei0 ojmtiu. CSecudu eft q cermfta Dtbet efle claraiq: turbida opilatatc^ cakulofie noceummiu iplnguat ac iflatloe5 Inducit atq^ bteultate anbelit0.-rcft multo? fieumatu generatia-CCer tlu eflq 05 eligi cerulfia 6 bdls granis no corruptls.fc50e optio o:deo: tritico flue aueua.q:quato grana funt melto:a:mello: eje eisgeneraf bu mot-CT^rtu efl: q cerulfia 05 efle bn co«a:q: meli0oigerlt -tamlcabili0 a natura rectplf. z nocumeta q ^puemut eje bsbltoe elue meli0toleratur Cerulfia em no bn cocta vetofuatee i vetre Inductt/totfioni, inflationi atqj colica. C^uttu efl q cerutfia 05 efle antiquae a fectb0mudata:n nimlfl reces.lRecee em cerulfia Inducit cade nocumeta q cerulfia no be ne cocta.-r cu boc oe fe factllmc Inducit flrangurlam. ©e qua potetur Itomacbus non inde grauetur. Cl&lc ponlf vnu oocumetu clrcavfuj ceruifie.Ct efl qvtes cerulfia 03 ea vtl tpate/fic q no grauef ftomacb0 vftnducaf ebrietas. (Ebrietas et q eje ceruifla,puenlt Defio: efl ea q eje vino ci-tmag^ ourastcu cerutfia fumi z vapores eleuati ad caput fut groifi quare mtn0 refolubiles funt q$ qui ejevino eleuanf.Ct efl b fdendu q in pneipio pradij vel cene cete ris parib^ vtill0 efl incipe fuu potu a ceruifia qj a vino. Cui0 ca efl q: in pneipio tnefe co:p0 efl fameltcu z ftc ftomacb0 an ^ncipiu fuptldis cibi famelfc0 erat z fic trajeit fupfluitates a mebrfs.01 g vlnu in pneipio mi fe ©aref eje $ natura majrie trabltvlnu:q:oe fe majete nutritiuuj: ille fug flulrates fc$a ftomaebo tracte fimulcu vino ad ptes corpie traberenf. f5 natura no Ita auide trablt ceruifia. Sifr ceruifia lauat bumores adbe retes oflftclo ftomacbf.? pp illa cam medici pfulut q? i majeia fame De? beat pus,puocarivomit0 q cib0 fumaf / vt ille fupfiuttatcs a ftomaebo famelico tracte euacuentur ne pmlfceant cfi cbilo.Stlif times fui eje ni mia potattoe vini D5 bibere cerutfta.Jpa cni? fitim medofam reprimit. Cempoubus veris modicum p?andere iubens Sed calo? citatis oapibus nocet tmoderatis. autunt fructus caueas ne fint tibi luctus. S>e menfa fume quantum vis tempo?e bjinne. dfn boc pafiuoetermiatur oe qniitate cibi fumidi f m Diuerfitati te? po? quattuor annl/que funt ver/eftas/amunus/'rbYems.Ct Dtclt teje? tus pmo q tpeveris oebein0 modicu ptandere.l.paucu fumere cibum Ct Ide vult aufce.fcfla pmi.Doctrina fcfla.ca.vj.-r tertia ptnl Docti ia 4n* ta.Deregimie tpm curectlficatlone acrts.Ct ro bui0 e vt ibide etiavult sulci.q: tpebvemlspp gulofuate/ejcercltljpuitatit refolutois ebibiti

Page 43: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

one mftiplfcanfbuores erudf.smajde fieumatid 4 pp pportionalitatd tpie tuc majctogeneranf.? tfti i ttertortb0 corpis coadunanr pp frigear* cuftas.$3er aut fupueniee iftos buores crudos i initoztb0 quoaduatos eliquat:? facit cos currere p totu corpus.qre natura tuc multu cccupaf circa oigeftlone eos.£ig tpe veris oaretur magna quatitascibi natu* ra a Digefttone taltfr bumo^ fieumattco£ impediret? oiuertcretur.q: p iftosbumores? magna qntuatectbo^nimiu grauaref./Et fic rates bu motes in co:pe maneret mdtgefti.? curretes ad aliquod mebp illic egri tudine5 inducerentur gfummope cauere oebem0 a magna quatitate cibo? m vere:qt oimlnuiio cibo? tali tpe eft vnu oe majdme pferuattb0 ab egritudmtbus veris vt vult auice.fctSa pmi loco pallegato./Et iftud qd otcmeft maicie ventate b>oc medio ? line veris.? nd oe initio eius qt initiu riusbyemi aflirttilaf.qre tuc bo pdt nutriri ficut (n byeme. /Et filud ctia mtelligedu eft qn verinuenit corpusrepletfi buonb^fleuma^ tlcis crudts.Si em ver inucniat corpus tpatu in buoztt>0:cib0 in eo oan dus eft £5 mefura calotis innati.? refoluttoe5que fit a cozpe qt tuc abla taeft ca qre oiminueref db0./£t iftudvoluit ypo.pma apboufmo^ou Dijtir.lglctres byemc t vere calidiffimi fut natura z fomnt IdgtfTimt.^n bisigiftpibus oblatoes plures Dande futit.etem innat0 calor eft muU tusmutrimetoiglf indigent ampliotf.CSccftdoDicit q nimia fumpto cibi nocet in eftate.Cui0 ca eft qt tuc tpisoigeftiua fttue eft Debilis/ cu fpus z calor inatus 4 funt inftrumetuvirtutu multu funt cebilcs iparfi z refoluti ,pprer calore ejctrinfecu vebemte trabente eos ad ejcterioza.? g mult° abus nd pofi5 Digeri. /Et drea iftud fetendu eft ^pp vehente* tia refoluttdis buiditatu ta fubftatialiu qj nutrimetaltu corpis in eftiuo tpe grolfio: z maior cibus ejcblbcdus eflet fi virtus fuffteeret ad Digere du tale z tm T5 qz nd fufftcft vna vice multu Digerere dbthpap z fepe $ eo Didu e.^fujna illud galieni pma apbozifmo# ptnero illi0 caudis. /Et 4bus femel aut bis oicetio.5» cftate ctbus multotiens erit oadus z pa rum.multotiens q: idiget pp feptfiftma oiflblutdem.pap pp fttutie dfe crione.^tltC5 in eftatc pap oe ctbo fit oandiT.multfi tn De potu pdt oa* ri.cu tunc refoluiio mada fiat z oeficcatio corpis:? eleuatio caloris fup butdu z plus fttiatbo q alio tpe.igle^ eft tn q potus vini z peipue vi* noft puri minuedus eft:qz tale vtnu eft facilif inflamabile z caloreta acu tu eftu violento ejccadefcere facft. z g fi bibaf vinum mifcenda eft mub ta aqua.? Dimittatur vinu verus z fozre-IDEertio ©tot # foautuno De bemus cauere a fructibus falre3 illi0 tempozis:vt vuis/perfids/ ficub0/ z fimtltb0.vel faltem nd multum De eiscomedere:quia tales fructus ge nerat fanguineoifpofttu ad purrefactoe5 ,ppter ebullitionequa5 in cor pore z bumoribus faciunt.? maxime fi fuerint t ftomaebo imnuldo vel in cacocbimico corpore recepti: quale corp0 in autuno fepius occurrite /Et ftc male tunc aeddut egritudines fcilfcet variole/mozbfli z pdlilen* tes.G*|£>ro maiori tamen notida regiminis cibi z potus tempore autft

Page 44: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ni fciendu5 eft; £ tempote autfinfDebet euirari fames z fltfs z repletio multi cibi in vna bo:a:vt vult 1ftafts quarto almafo:is.ca. oe regimine co:gie f m tpa.Sinu pterea qd bibitur tpe autfini vehementer eit lim* pbandu/ vj co:pus bumccter z calo:e reprtmattfj no fupflue 05 limpba riintantu qstd in eftate:neq$ fupflue D5 tue bibi:q:tunc natura oebiKta ta no fufficeret ipfum regere z Digerere z mmis limpbatum calo:e5 ob tunderet z multiplicaret vetofitates db4* colica generari pofl^tT^uar* to Dicit qp tpe byemali Debemus fumere dbu tm q$m voIunVM.plus qj ceteris tempo:ibus./£t idem vult auicena tertia p:tmf. loco ^allegato. (£t galienus in commento illius ampbotifmt p:ime particule ampbo^ rifmoiMEt quibus femei aut bis vbi Dtdt.^n byeme multfl cib4* tpau* lattjeftDandus.irratio buius eil:qulacalo:nofirico:po:is m byeme eflfomlTimusttum quia vnitus: tum quia fortificatusp amiperiftafij. id eft iu]ctapofitioncm fui c6trari):videUcet frigiditas aeris noftra co^ pota circundamis.fiSt iftud vezz eil tn co:po:;bus robuflis z carnofis: z non in rafts? oebilib4’ quia in talibus co:po:ibus frigus imefuj byemis non confortat calotem fed magis Debilitat. lEt iftud innuit ypocras ma ampbo:ffmo:um Dicens.^entres byeme z vere calidiifimi funt na tura z fomni logiffimi.$n bis ergo tpibus ablatones pluree Dande fut etm innatus calo: eft multus, nutrimento igitur ampiion indigent.fl£t cjcifto eti§ fequitur qp nutrimlta groiTio:aiDurio:(s Digeftidfs pueniut byeme q$ ali jsttpibustq: calo: eft fo:tio:.$lmu aut quo vtendu eil boc tpe 03 efle rofefi no albu cil aqua pauca.tDHotadu bic qp Ucj pfiderari one babita ad fortitudini calo:is z Digdtiue virtutis in byeme groflio* res-t Dcfio:es cibi puenianq: tn co:pa tfic oifpofita funt ad opilatioes-r repletiones eje fleumate plurimo.nec ab eis refolutio multa fit a cotine te tutius eft vti tunc mediocribus cibis inter folidu z rap:groflu5 z fub tile ficut carnibus bedi vituli mutonistlucijs pde-r cancr(s.fl£t vtctib* groifiortb^ cibis vtboue/porto/ceruo/cocbis/oftreis/carpis.?: fimiltb4’ eppedltvt vnica comellioe i Die pterenf: vf vranf fepe reb° Diu reticis z opitiuis vt petrofilino/oafturtio/apio z fiftbus.t fo:ti vtanf ejccrdtio. Saluta cum ruta faciunt tibi pocula tuta adde rofe flotem minuit potenter amotem. CUn boc pafluponunf Duo remedia co:rigentia potumalu.^uo:um prtmu eft faluia.cui^foliafpofita potui cortigutmalicia potus fuappe tate.-t etia in fe bnt virtute pfortadi neruos z ecrebm qb4’ pfo:tat(s me lius refiftunt malis fumis rectpiedis 4 pueniut eje malo potu. Sctfm l ruta cuius etiam folia integra abfqj eos alia cotritioe Debet potui tpo* nitquia fua caliditate z ^prtetate co:rigunt malida5 potusi. t£t De ruta quomodo valet contravenenu p:(us Dictu eft ibi.Hllea nu]c ruta.i^oft ca fubdit tejetus qp litis ouobus p:edictis potefl addi flos rofe. /Et boc matfme Debet ituclligi oe rofa rubea que fua aromatidtate ejdftente in

Page 45: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

cius fuperficie:? fimtllter fua ft iprirate cotrigir malidam potus. iflaufea tion poterit quemqj vejcare marina 2lurea cum rtno nuptam fi fumpferit illam 115n boc tejctu ponitur vnu remedium contra naufcam fiue vomitum ^uentetcs tranffretamib** nd confuetis Dices q ille qui Debet trranffre tari anteqj naue intrer:Debet aliquibus o(eb° mtfcere aqua marina fuo vino.iEt tftud eft remediu pto oiuitibus.qt fi pauper fuerit Debet pota? re aqua marina vt fadlius naufea euitet. fl5t caula bui**eft q: aqua ma rlsfalfedine babettt fic fua falfedinc? ftiptitateque cdfequirur falfedl ne oUficiu claudite per boc vomit** impedi tur.'fl£t circa illud eft notan du5 q ficut vult auicena tertia pmi cap.De regimine iter agetis in mari/ viatot in mari no 03 multu5 conari retinere vel copefcere a pndpio nau feam vel vomitu:!’; Dimittatur vomitus ipfi us continuariiDonec per fp fu5 fuerit bn purgat^.boc et pjeferuat a multis egritudinib**:? nedu p- feruat/immo etia curat vel alleuiat grauest magnas egritudines.vt le p:a/ydropifim/appople)cia/frigiditate ftomaebi:? eius inflatione. ,put vult auicena tertia pmi Doctrina fct$a capi.fct5o.Si tn vomit** via totis! mari fupflujcerit fic q vebemeter Debilitet tpm reflringendus efl come ftioc fructuu ftiptico? 1 acetofopificut fut ritonia 1 maciana acetofavf poma De carpeduto z mala gnata acerofa db** orificiu flomaebi pfotta tu Depellit buotes iferifl.t ftotnacb** etia pfonat1* ab bis bfiotee repete lit eflluetes ad efl eje agitatoe abvndis.^lcl pot femel apii totrefactu bl bi cu vino vFabfintlfi pot comedi aut bibi t filr panis aflat** z tfufus in vlnobn redolete comcft^vabad ide.^t vfrvak nutritio viatori i mari eje cibis acetofis pfottatib** os ftomacbfo.pbibctib^vapotes:*: fumos afccdere ad caput.flcut funt letes cocte in aceto vel in fucco vue acerbe Saluta:faUvi!ium:piper:aUea:petrofilmiim eje bis fit falfamifi fit commtpttofalfa. CT5n boc tertu ponitur modus faciendi falfamentu commune fi i me* fa Deficiat falfameta fpalia.£t,p illo ponuntur dncp ey quibus pot fie* ri falfameru.*jg>rimfi eft faluia qua fit pdimetu (n affatone auce fiue De coctione.ISlnfuerfaliterenimauceaiTatefiuepojcelli faluia implentur vtbumiditates fuperflue fiuevifcofitates ejctrabantur.t odotfaluieau da aut potcellis imaneat.*|£oft alTationem tame faluia dd Debet z no comedi.Similiter cy faluia fit cddimcntu5 cemeftibtle a ruflids vel co munibus in comeftione auce. terunt em ofleum cum faluia ad auferens dum aliquid fapotfs allei.Serim eft fal cu vino.? eft falfametu oiuitu; fiue nobilium.^pfi enim Deficiente ftnapio vel veriuto ponfit in falfa* rlo vinum cui modicum falis admifcem.jCertiu eft piper.? efl falfame* tu ruftico?. Comifcet ei piper cu fabis ? ptfis. SiViter etia er pane aflo cfi ceruifia vd vino z cu pipere fit falfamentu nigrft ad modum pultis

Page 46: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

qtf piper b:.? boc fupeflfundut camlb^aut plfctbus.£2uartu eft alleum er quo etiam fit falfamemu rufttco#.mlfcent.em cum molli cafeo ? lac^ te terendo alleuy?fle comedut cu ctbo.ftue aflb flue eltjco fiue falfo flue Duld ? cu oulsDuns.&ulntu efl petroflltnu er culus folljs coniufie cu vertuto vel albo vino fit viridis falfa cu affis comeftlbtlls.iEt drea lfU5 cft notadum q falfametfl fiue falfe oluetftficantur primo fefim tepora* jCemporibus em caltdisoeclinent falfe ad frigus vel pauca3 calidi tat e tplbus vero frigidis ecouerfo.^ifeaterla tgtturfalfa# ln eflate ftt verlu* tum vel agrefta dc fummltatlbus vitis vel acetum/fuccus llmonu5 vel drragulo# vel granato# cum 5uccara ? aqua rofarum.tEt interdum Iit falfls q fiunt (n eflate potdl addi aliquantulum ferpilll ? petrofillnl ad obtemperairdu frigiditatem pdicto#.dfc>atena vero falfa# competenti um tplbus frigidis funt clnaplum/eruca/3ln3lber/plper/ dnamomum/ garlofill/allea/falula/mem3/ferpillu5/'Z petrofiltnu.vtnu/squa/camlu acetum nofouef^plnquu nature vlnbfitln temporib0 mediocribus fitit mediocris calldltatls z frigiditatis. Scfio otuerflficanf rdne cibario rum x> quibus fiunt.IRa alia z alia dbarla indiget alljs z aliis falfls. fl* cutfduntDno# cod. dfeutonu em z ftmillter vitulo#? capreoloru5 fal* fa conuenlens efl falfa vlrfdis/Jn eflate quidem eje aceto z agrefta cum pauds fpedebustet fine allels cum petrofilino 3in5ibere albo? agrefta/ et pani alfo infufo In aceto vel agrefta. byeme fit eadem falfa cum plurlb^ fperiebus ? pauco alleo ? optimo vino ? pauca agreftatvel po teli fufficere flnaplum et eruca.Salfa autem pro carnibus boulnls ete jcls ell piper bullitu quod fit er pipere et pane aflb ? aqua camifi ? pau ca agrella.? Illa eadem falfa ell fatis puemens carnlb^ porcinis ln bye^ me.*jp>oflunt etla carnes porcine comedi ln eflate;cu aceto? petroftllnq ln pndplo refectols.Sl aut pdlrte carnes pafhUenf ? fpallter boulne ? porcfne.tbyeme bdeapponaf cepe albu cu puluere fpede# Duldi par^ ua quatltate.^n eflate fto fine cepis ? 015 verluto.vel pnt apponi cepe parue ? i pauca quatltate.Sl aut pafltllatura fit er carmb0 fubtillorlb^ no apponaf cepe:f3<n eflate lac amlgdala#cuverluto/? pauco putae* re fpede# Dulciu.? i fine pot apponi ouu pquafla tu cu agrefta. f31 bye meloco agrefte ponlf vtnu ? plus De fpedeb<?. Sflature aut cuniculo# z pullo# iuuenu puemens ell falfa ln qua efl cynamomu:? mica panis cu agrefta qde ln eflate.? cu vino in byeme. 2flature aut porci falfa co* uenles efl liquor oefcendespqualfat0 cum optimo vino ? cepis In bye* me ? ln eflate viridis falfa fuptus notata- Sflature aut fafeauo# ? colu ba#? turtu# nulla alia falfa Indigent nlfl fale. Caponu aute5 ? gallina* rum ellratoru5 puenles falfa efl aqua Decoctlols eo# cu allquatulo pul uerls fpede# ouldu.? pdfe fi ln pdlcta ficoctoe addatur falula/ yfopus petrofillnu/? boc t byeme.? i eflate fuffldt fola aqua cu allquatulo fuc d fummltatu vltts-Sed $ falfa caponu ? galllnaru5 pinguium pallii* lando# nlbll penlt^ efl apponedumift alfqjtuta3 puluerls fpede#:? ln

Page 47: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fine agrefta fupradicta i e ftate z optimu vinu ibyeme.lfMfces fco qfto funt groffioris carnis z Difficilioris Digeftionis 'z maioris fupfluitatis-z bumidtorie nat«re:tanto indiget falfis calidiori^ z acutiotibus. Thot ftfjN. criam verum eft in carnibus. | ( Si fotfe vis fanus ablue fepe manus. \A aotio poli menfam tibi confert munera btiw.vA ifibundificat palmas: t lumina reddit acuta. C$n boc te,rtu ponunfoue comodf taiespu enietee ex lotione manuu poft cibu fumptu: i^rima e q: p boc palme man^ mudanf.Scffa eft q: reddit lumu acuta.t.,pdeft oculis.z boc majrie p acctdes: q: manus fut inftrumenta tnudandi oculos quare multu cofcrt eas effc mundas. iBt De iftis comoditatibue Dictu eft etia pus tbiXumina mane manus. “Ifbams no calidusmec fit nimis inueteratus Sed fermentatus:oculatus fit bene coctus, lodice falitus:frugtbus validis fit electus. iBo comedas crulta colera quia gignit adulta. Tyanis falfatus:fermentatus bene coctus. Tpmrus fit fanusiqui non ita fit tibi vanus. $I3Jn boc tejriuponururouo vitanda circa elecroem panis.tl1^rimu5 eft caliditas.no em 05 panis comedi calidus, t^anie em calidus eft bu mane nature nociuus.^ujcta illff Huice.fecudo canois cap.oe pane Dfc * cemis.lBo comedatur calidus ficut eft.libanis em calidus no eft apud natura receptibilis.^ acceptio et^ qui eft De fumo? reliquo# fibi fimiliu eft mala.£t ro eft q1 talio panis multu opilat.Ct poftea ite# DfctrEui cena, inanis calidus fitim facit fua calfduate z natat ,ppter fua bumi? duate vapozofamm eft velocis Digeftioie z tarde oefcenfiois. £x qjuis ffte panis calidus 110 coueniat in regimine fanitatis d ad efum: odo: tn panis calidi multum pfert. refufeitat em fmcopifante: z poffibtle eft aU quos bomines yiuere eje odo:e panis calldi-CTSecundu eft q no Debe mus comedere pane Diu piftum fiue mufddu.q: talis panis no eft pue niens,p uutrimto na? ure bumane.ejcficcat em co:pus/ac bumotes me lacolicos generar.£t eje ifto relinquif q panis no Debet ee calidus nec vetuftate induratus:fcd priori Die coctus.ITpoftea in te]«u ponunmr dnc$ pditdnes panis electi. 0oa# pttta eft q panis Debet efie fermeta^ tus bene.tEt iftud vult galiemts primo alimeto# cap. fecundo oicens. ^ Optimi aut panu p Digeftide funt qut matfe fermentarim d affatione babuerunt a cdmenfuratoigneindib3no.£tite# eode cop.Dicit.Jaui vero infermeratus eft/nullivtrtis eft.£t fc$m Huicenam fecundo cano nis cap.De pane. Inanis babenspa# fermenti plurimi eft nutrimenti: fed eius nutrimem opilat nift illos dfunt plurimi ejccrdiffCScda e q

Page 48: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

patife Debet efle oculat*Md eft porofus.-r g boc oenotaf qvifcofitas ei9 eft ablata.Sle^ efl tri q iftc panis fct5m Buicena loco £>allegato. velo? cio eft penetratio® z mtoris nutrimenti z Deterioris fifcut eft panis opi? rus q eft plurimi furfuris.C^Certia e q pauisoebet ce bene coct^quia panis male coctus male Digeftiofe elto ftomacbo grauedine aftert. t£t auicdta fecfido canois loco pallegato otcfo£t ille qui non bene occoq tur eft plurimi nutrimeti:fed eius nutritnetft opilat ntft illos qui fut plu rimi qccrcitfo^t panis fi patella eft bui^ genetteius odcp ps interio: raro Decoquif bene. C^uarta eft q panis 05 efle temperate faltPMBi? mift d oulds opflao-rnimiu falfos ejcftccat ^koderate tfi falfus opttm nutrimetu pbet:own tn cetere pditones aftnu. C^uinta eft q fit fact* eje optimis granisv? cjc optimo tritico z fana mefle collecto.&ddc fub? dit tectus q nos oebcmp cauere ab efu crufte panis: q: illa generat co? Ieram adufta fiue bumo:e melancolicft.er quo etft ipfa adufta z ticca 2: bumo: ab ea gcnit^aduftus erit z ficcos. z ,ppterea nobiles qui natura colertcf funt:Oeponere faciut fugiorem cruftam panis ac inferiorem/As Imitantur p:elati:ac oeliciofi.tEligatur igitur mica panis/que eft melto rts maioris z velotioris nutrimert/« crufta.©eru5 eft tamen q aliqua do puenit fanis babentibus ftomacbo bumidu^z volentibus oemace? rari-e in fine comeftionis plus competit^uuat em cibi Defcenfu5: z co fottat orificium ftomaebi. ‘j^oftea in Duobus vltimisvevfibus innuitur q panis bonus Debet babere iftas quinqj coditdnes fcilicet q fu falit* fermetatusbene coctus.purue.fDe mundis granis z fanis.i.oe granis fana mefte collectis. £t iftas pditones parrim innuit Suicenna loco £? allegato Oicens.0po:ret vt fit panfe mudus falitus maflsm babes co fectam fermencatus coctus z vna nocte permanens. ££t circa iftud eft fciendu q fi queratur nutritio maior-z priot mudificetur panis a furfu? rcz fi velim*’ fubductione3 aliquale Dimittamus aliqua gtem furfuris -furfur em pap nutrit z vcntremifubducit:* farina ecouerfo. efl caro porcina fme vino peior ouina Si tribuis vina tunc eft cibus z medicina. C5n boc tejctn ppat acto: cam£ porcina carni ouie oiefs q caro po:d na fine vino minus fana eft ouina. tn fi caro porcina fumaf cu vino ipa eft opti3 nutrimetu z medicina pbes q: multft bumectat z boc «cllige du eft matie D porcellis afiis fiue fi apris optte pparatis. g=t circa iftud eft fciedu q carnes porcine qb*’ ruftici z edes vnmf/qn vtdd5 funt falfe vel fole vffumo ecficcatc nullo mo faniores fut camib* outnie cefcs pa rib*’ fiue cO vino:fiuc fine vino fumanf. 03 iftud Dictu ditate b5 De car? itib^porcellop alfatop vel De Carnibus aprinfs modo predicto. giia porcorum bona fimtmiala funt reliquoru5

boc tejetu comparantur omafa porcop omafis reliquop b:uto:u5 % bicittectus q omafa porcorfi fittteftma preualent quo ad efum fote*

Page 49: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ftfoie altoruj bnuo2U5. Cuius ratio poretl eflc ifta:quia pauca fmeftfna comedimusnlfl illa que repletur fangulne. vel que funt animalm mul tum pinguifucutufmodi funt pord.^tem folus fanguts pord,ppter fua complejctonem* fimflitudfnem complejtionts cum natura bumana efl fanguts quo cmafa ftue mteftina Implemur. J£t ftmtltter pord fadltuo Impinguantur cp aliquod aliorum brutoruj.ldeo magia fumlmua Inte ftltia pord q$ altorum brutcrum* gmpedit vtinain mulhnmfoluitcito ventrem Epatts enffa jcim:fplems:gencrat lapidemqj Cl^ic ponunf 4nc$ nocumenta pmeniemia c% potatione nout vlnl vel muilt.i&rmuj etl q muftu mipedtt vrina.* boc pbt intelligi onplidter H£>rtmo q: muftu grcfiu3,ppter fua groffitudinem ejr fece odmijcta opi lot ipfurn epar ftue f pfcs renee fic q vrina oe facili no potbaberefuum curfum.fcbo impedit vrina quo ad oebitfi clue mcdu ftcut facit muftfi reitcfe aliquod * queda alia vina fubtllia fimillter: quia eft aliquod mu Itu renenfe:culue feces funt mordicantes: * ou i$m venit in veftca/ ille panes terreftres ituro fe mordicant vefica:* cogunt vrinare fine ordine Debito z modo confueto.Sctfm efl q folult ventrem. f£\ ratio eliquia abftergitvtfccra nitrofltate fiue falfedie fue fecis:* (limulat ea ad ejcpul ftonem.^rtmo propter mordicationem fecis. Secundo propter fimili tudtnem vctofltatis qua tnduclt tale vinum flue muftum.JCertfo lubrf cando cito Inferius perviam indigefttbilitatis z grauaminls ftomacbf* quare llomacbus fe relajeat:* portas narlQ opprefTas aperit.JCertift efl q muflft nocet bone copleponi epatistqula opllat ipfuspptcr tmt]ttios nem plurima fue fecis:* pdudt ad oifTinreria epatica: ,ppter inflationi eius qua Debilitat epar.flEt ifludvult auiccnna tertia pnmi.cap.oe regi mine aque *vini.£t fic etiS inducit catbedam fiue malam oifpofttionl coloris:* malas Inducit egritudtes cpatisiidltcetDiuerfas fpecies ydro ptfis.&uanu efl q muflum nocet fpleni * Difpofitioni eius ,ppter ean dem caufam que Dicta efl De epate:quia opllat fpienem.* fic indudt Du rfdam eius. Quintum efl q muftu generat lapidem * matfmeillum q fn renibus efl qui rubeus efl dc facili frangibiUs caufa optlattonls qua fadt * groffitudine fue fubftantie.£t tftud verfl eil De mullo vinop mX tfi Duldu non babente feces ndrofas * mordicantcs.^feuflum em ba* bes feces nurofas * mordicares magis impedit lapidem:quia multum fadt vrlnarc:ficut muftfi aliquod renefe fadt apparere arenulas in vri* tia/fiue grauellamrquia facit multum vrinare. -dfculra em vrina fua Io tioneabftergit a renulasadberentes/quecu ea ejtpdluntur* Tfeorus aque fumptus fit edenti valde ncciuus gufrigidat ftomacbum cibu nititur fote cnidu? Clfeic ponuntur duo nocumenta proucnietiaejepotuaq*bcc quoad

Page 50: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

edcmc.*|g>rtmu eftq? potus aquenocet ftomacbo edentis. Cuius rato eft quia tp5 infrigidat z relaxat:? majcime oeidt appetitu clbl. £5ct5m c q potus aque cu/umiturctbus impedit Digeftioem cG cibum fumptU5 tncrudet^tiftudvult auicena.tcrtiapttmi.ca.oeregimieeiusqtf co' meditur Dicea.lfleq? po(l ipfum fc5 cibum multa bibenda eft aqua que inter Ipfu5 fcillcet cibu z coipus ftomacbi feparartone faciat» z ipfu5 na tare fadat.Ct cafi.oe regimie aque z vini oldt-Ct cu natura In Digere* do nutriesftudeat fatietate aque ia piecedente fufifidenrer.i.fi pceflerit fatietas aque fuffides ad bona cibi pmidionetmaquavebcmenf eft im pediens fuppleotgeftioncm fncboata.Ct ide vult auicen.fctfa cantice, tractatu pmo cap.quarto Dicene.Cft etia vitadus potus aque in mefa nlfi ratione adberentiet tarditatis oefcenfus buccelle.lRo eft etia fume da aqua cu dbo.Ct auerrove In cdmento alt.Caufa qulde buiq eft qm cum fumitur aqua fup cibu piiufqj ftomacb0 calefecerit ipm infrigidat ipfum incrudat.Ct etia caufa quare fupnatet cibus fumpius in ftoma* cbo z quare etia no adbereau vniaf eidej q coterat ipm ficur ejrtguur. actio naq? ftomacbi fup fumptil cibu fit coteredo coquendo ftmul.vn* de ficut infundtf fimul z in magna quatitate aqua m olla pp qb tardaf cibi Decoctio in eadeificetiaptigitldejipfi ftomacbo.iEt iftud majrime

. verlficatur De potu multe aque, dbodica em quatitas aque frigide fu* % v ^gendofumpta potpcedlanoefccnfu5 cibi vtp ea cdpleaf dbi Defcefue

* ad Infcrtota z boc fi fitis infeflauerlt z bibere coegerlt.na modica quan titas aque frigide pdicto mo fumpta ftomacbu alleufat z colligtt.Slle uiat dde5 a fui* alleuiat etia coopando ad Defcenfu3 dbi. Colligit aute5 fua frigiditate coadunasptes ftomacbt.Ct iftud colligitur ab auice, lo cis pallegatfs.lRotandfl q qjuls imfitis ejctinctione aqua fitpuenietto: potus qj vinfittn oibus conflderatls vinft eft potus puenienttot in regi mine fanitatls q aqua.lRa Dato q In fitis repfiide q eft appetitus frigi di z bumidi aqua vnluerfaliter meliot fit q: frigida z bumida naturalif: tn in cibi pmiictioe z eiufde belatoe ad ptes coipis ejetremas vinu pua* let aqua.lRa vinu rone fue fubtilitatis in fubftantia z actioe fubttlt^d* bis pmtfcetur z fpaltter qinatura magis in eooelecratur.ideo citius at trabitipm z aliis cibis pmifcet.t fped3lirer qibecmijetio fii pvia cuiuf dam ebullitionis qua vinu magis inuat ratione vtrtualis calidttatis z aqua impedit rone frigidttatis.Ct ftcpatet qvinu pualet aqua in cibo rum pmijctione.Ct ftmiliter pieualet in eoiudej Ddatione.lRa vinu eft optimus penetrato: qfl ei Debetur ratione fubttlitatis (ue fubftatie z ra tionecaliditatis vinuatis.fubrilia em z calida multum funt penetratia: z per confequens vinu eft magis oelatiuu q$ aqua tti*qua tiicbil eft vir* tualiter calidum nec fubftamic aercitatis nec igneitatis, vfi aque mota tranfeundo impedit omne5 curfu3« amplius aqua eje alio no eft potus ita coucnice ficut vlnu:qt aqua impedit altmctu nutrire eo q no nutrit quare illud vttcfc minus nutrit.vnde qjtocibus eft magis aquaticus:ta

Page 51: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

to eft minue nutritiuus.J3onfi eft igitur #v(nu3 pmifceatur cum dbo/ quod folum non impedit nutritionem imo multum iuuat.q: vinum eft majcime nutrttiuum * majcime reftauratiuft z velodiTime nutrit vt pri< us oictu eft.lBotadutn tnfuper q no folu3 nociuuo eft potus aque edi li fiue fumemi dbfi:imo m plurib1’ alijs cafibue noriu0 eft.quos narrat euicc.terttaprimi.capoe regimine aque z vini.Tg>rimo em incouemes eft in bomine ieiuno.tunc entj penetrat aqua bibita nullo retinaculo \* pediente vfcp ad intima mcmb:o? principalium monlficans fuum ca* lotem mnarum.jEt tftud ve? eft oe bomte vere ieiuno.iEbrio em qncp ,pficu: neq$ leditur ipfe fi ieiunue bibat aquam: q* ieiunus ebrius non eft omnino ieiunus nec eft in ftomaebo vacuueried adbuc b3 reliquias aliquasbefterne crapule:qua? mtrofitas aqua mitigatur:* ftomaebus ab bis per aquam abluitur:* repteflio vaporibus * fumis pparatur fto maebus ad receptionem noui nutrimenti.Secundo incouenieus in bo mine exercitaro fom ejeer dtio:* fimiliter ftatim poft coitum.TBam tunc pori co:poris funt multum aperti quareipenetrat aqua in^funda mem btouim momficans calotem innatutqui poft coitu etiam Debilitatus e Sterno mcouenieos eft poft balneattonemtmajrfme 013 fit bcc balnea* tio vetre vacuo.tuc em vie funt vebemeter apterquare ledens penetrat aqua vt Dictu eft.&e ifto potu aque Dicit auicc.fejcta quarti, fuma feda cap.vltimo.^x potu illius in ieiuno * poft balneft * poft coitum ttrnef cotruptio pplejcionis * ydropifis. Quarto icouenies eft bibere aqua frf gida ca obediendi fici nocturne mendofe 4 accidit in crapulatis * ebriis nam per potu aque frigide ^bibentur refolutio * oigeftio bumorie fal fi vel fanis vini vel alterius acuti facientis fitim. * fic cito poft potu5 re uerritur fitis ita foriis vt ante. Sed fi vebemens affuerit fitis nimiii ve jcans* imitans nec fufficiat aeris tfpirati frigiditasmec ablutio oris cu aqua frigida bibat fitibundus aquam frigida eft vafe ftricti orificii ftue gracilis roftri quatenus aqua^plijeiue Detur fup orificium ftomacbf.fa: tius fitim mitiget:* De ca minus fumatur.ne oigerendotft Digeftionem penitus impediat.Quinto generaliter malum eft fanis bibere multam equam frigidarmq: ejetinguit calotcm innatu:* pectus offendit* ftoma cbi appetitum Dcicit:* mebris oibus neruofts obeft. ©e? eft tamen q equa tempate frigida altqn p accidens appetitu5 excitat/* ftomaebum fo:tem efficit coadunando ipfum *;ftringendo villos eius. Suntnutritiue multum carnes vituline. ClJn boc paffu auto: laudat carnes vitulinestoiccs q carnes vituline multft fu.i: nutritiue.Ct Iftud Innuit auicena tertia primi.capitulo De re gimine eius quod comedttur.vbi vult q cibus fanitatis conferuatiuue Debet ee talis quales fut carnes.quia funt fimilis nature pus apte fieri fanguis:* majcime carnes bedo? * vitulo? paruoni5lactantifi * agno rum annaUu3.£t iftas carnes vitulinas fumme laudat galienus tertio alimento?. vbi vult q carnes vituli lactantis fex cbdomada? vel octo

' &

Page 52: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

effete feniores funt mutonis.fadlis crfi oigeftiois z multam natritlut funt-Ct oe iftis carnibus vitulinis etiam prius Oletum eft. Sunt bona galltna:capo:turcunftnma:columba. £Hufcula:vclincriila:pbania!uie:ecbigoneta. -^erdijc:frigellu8:ojej::lTemulus:arnarellu0. C5n boc paflu ponunf carnes eligibiliores,p nutrimeto nature buane ataliu volattliu.Crcnumeranf qtuordeclj auee: qua? carnes bone Ifii X> nutrimento bois, t^tlma auls eft gallma:cut‘7 efus fiue comeftio na ture buane coueniens eft.l&ali em/ auc^oart/euerrofe z mefue/vt 01* dt cofiliator pre ceteris laudat pullo? carnee* tr.ajcie galline que nedu peperlt z galli qui nodum calcault.Sut em fadlls pucrfiois in fangul nem z fupflultatfi pauca? ^ptletatej mirabilem babetes in temperan doscoplejrione z bumores.culus brediuj optima leprofie efl medicina. t£t oe came gallina? Oldt aulcen.fcdo canonis.cap.oe gallinis* gallo q> caro gallina? q funt pulle in intellectu augmetu? efflciuclarlficat vo cem *augmcntatfpcrma.£t melior gallina fmeu5 ibi eque nodu pa rit oua.tESecunda auis c capo fiue gallus caftrat^culus carnes ponit cofiliator Oifferetiafejcagefimaoctauaitet laudablliorcecames-Ctcar nes lilas z fimillf priores olgerlt ilomacb^a ^pJietatc.CCcrtia auis i turtur que etiam efl boni nutrimenti z bonfi generans bumore. Culus carne auicenna fecundo csnonls.ca.oe came fumme laudat oiccs. l9o lucris quide caro melior non eft q$ alduragl.id eft turturis z gallina? z fubtillor earum:-: no fur cfi nutrimento carnium alcubegf .l.perdlcu zc* C^uarta auis fcdrn aliquos eft fturnus.* tfla auis oebet comedi In lu uentute.er efl auis nota rcutbomce eenfprctbc. Becundil alics efl ftar na:qua iRafis tertio almaforis p ceterisvolatilibus laudat oiccs.Star na caro ot carne auiu leuiotinucnif. atep bis q fubrili volut cuftodirt re gimie coucnientioMEt poteft p Hama Uuelligl auis magna velut anfer grifea dnerea.cuius caro laudabilis eft majrime cu iuuenis fuerit z ifto modo (ntelligit almafor preferens ifta cameall je. ISlel poteft per ftarna Intelligi maneriee perdids paraetquas rncyfcc vide! intelligere iudeis Inqulens ftmtltrer ftamenovfdenf,p ono noftrorqt ventrem pftringunt Ctilfta .pprietatem ali| attrlbuut perdicibus.Cames em ipfe? ventri coftrlngunr.refte iRafi tertio almaforis C^utta auis ccolumba que e auis notatcul^ caro eft colerlca Et oe colubls oldt iRafis loco pallega* to.£olube vebetneris funt calidftatis $ fangulnctnflamatfi generat: z dto febricitare fadut.Ct ergo aptius columbe comedi oebet t pafttllis cu vuisacerbis q$ aflarf.^er vuas em acerbas aufertur caliditas quas fanguini Inducunt. Et electiores colubc pro efu funt columbe iuuenes volare potentes:quia tales funt lenioris oigeftiois z melioris bumoris Ifbulll em no volare potentes calfditate z bumidltatem babent fuper* fluas.quare groflbs generant bumoree.vt vult auice.fccundo canonis

Page 53: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

capitulo oc columbis. Hntfquevcro columbe z ca? caro pp calidftarc5 nimia? ficdtate et olgeftiois Difficultate funt eulrande.iEt fimiUter etia turtures antique.fiSepta aula eft qulfcula que ab allqulb^ nomlatur coturnijc: quia qulfcula eft notnen onomaropeYon fc5 fictU5 a fuo fono. ffz\ Ifta caro fm allquoscftifubillis fubftatle bonfi generas bumore: et multu copetit fanis pualefcennb^.Scfyyfaac tft coturnices ceteris vo lattlibus funt pelores.nec nutrlmero nec oigeftionl laudablleeiqr ej: co* mcflionc camis earum rimef fpafmus ttbetanus. put etlavulr auice* fcdo canols cap.b eis:fubifigea ronem.f.qr In fubftantla camifi eap eft virtus faciendi bmot accidentia narratae fle no ^puenlunt illa accidens tia eje eo folumtq: commlces comedunt elleborumiEi bine eft q galli* d comedut coturnices cu molli pingui cafco.? ifi fadunt paftilla. *j£>6t tn p coturnicem tmelUgl alia auis a predicta perdice malo? elufde} fere colona cum rubeis pedibus z roftro faporls Delectabilis Dicta cotumljc yralica lingua.iEt Ifto modo rafis tertio almaforla aedpit coturnice qft preferr carnes eius poft carnes ftarnealiopvolatiliu carnibus.fiSepti tna aula eft merula que eft elufde quailtails eft fturno: fed eft ad nigre* dinem tendens z bna rolty fubrubeum. z fimllltcr oebet comedi luue* nls fiSctaua auls eft pbafian0.!.gallus ftlueftrlsique ab ctntbue me* dicis enumeratur inter aues laudabilis camis Caro em talis auis natu re buane eft puenlentilfima z eft cibus pndpum z magnatum. fiCofilla tor em loco ^allegato Didt. Silueftrifi vero laudabiliores funt pbafla* nlad fanltatem z ad robur.£t fortafite etla vnlucrfaliter oomefticl CU3 fint gallinis^ppmquifftml z dufde fere fpcdef.fmtqj illi ficdoris aeris z alimetl ac ejcerdtii apllorls. filHona auis e etbigoneta $ e auis pua ad roodft pdlds fed longum roftrum bns culus caro eft optima. CDecia eft perdljc culus caro fm aulcen.fcbo canonls.cap.Decublgl eft De fubttf llorlbus carntb* Impinguans q: multft nutrit cor abftergens ydroplfl z ftomaebo pferfe z augmentft In coitu fadens.Sjle? eft tn q ftrlnglt v£ tre.£t ifta came galtenus tertio alimetop.ca.jcvtj.t vliioe igenlo.ca.lf* ^fcrtoibusaUisvolatilift camibus.Ct Didfroe ifta came q fi alTidue co medatur majrime cofert memorle,IDSlndcdnia eft frlgdlns. z eft auis comedens racemos velodtervolans fimilts fturno.fed eft melioris nu* trlmctl qj ftumus.? multe tales inuenluntur vbi funt vinee z (nebrlanf oc efu racemo? z melior e caro earum circa feftft oim ferop. fi&uode* dma e orejciz eft fm aliquos gallina filueftrle flue gallina pbaftant.Tgllf fm alios i gallia aqrica.l.natas t aqua.t flue ftt femia pbaflani fiue gal lina aquatica:dp caro eft boni nurrimetl. fi&cdmatmla eft tremulus t e auis coit er ftas ppe mare minor q$ gallina.f3 eft auis fufea alte (Ia mie z velodfltmevolat.? qn ambulat fup terra cauda ei° femp tremit z 16 Didf tremulus tbabet fuper caput eius longas plumas. Szt 116 eft parua auis longam babens caudam que a medids vocatur cauda tre* mula.filSlltima auis eft amareUus.tetlam eft auis fimllltcr e jtlftcns In

D i

Page 54: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

aqe ftmilis anete fed ea m(nor. Ct generaliter loquendo interanee cos meftibiles plus laudamur ille que volatu velociores funt.Ct ficut car* nes pdictap auiu funt laudabilis nutrimenti z facilis cigefttonistta eii am repiuntur carnes aliqua# auul Illaudabilis nutrimeutuolffictlte Di geftionis z luequalls coplejcionls ficut funt cames anfe# z pauonus et malardo# z vniuerfaltter audi babentlu collu longum z rcft# longum t>egentlu3 in aquis:? cames palle# que funt caltdifltme z a teperamcn to longtflime z tnultu excitares coituCCirca electione m carnis vola ttlfu fdendfteft# fcdm Diuerfas laudabilioris nutrimeti^pprietates ac eius quod nutritur fanitatis vel reboas intentionem cames laudantur varie.lglnde galienus refpicicns facilem alteratione? fubnlltatetn car nibp perdteu pfert eafdem.lftafts fto cu yfaac refpiciene fubtilitaie (lar ne ac leuirare ipfam cereris pretuiit.yfaac etia f m Diuerfas intentiones cames volatiliu laudauir Diuerfas. Buicenafto laudauit cames turfu# P ceterisivfqr refpextt ad fetare qua roborat z pfortatiteliedu. qr t teitis eius eft ipfa# tata bonitas q no eft t alifs rerris-Sciedu infu* per q camesvolatiliu plp puentut cp carnes quadrupedi^ bis q relicto ejcerdtio corporali vacant pfillis (ludiis z ptemplatfoibus: qr Digerunf facilius alijs.IJujsa illud galieni tertio altmtc#. &igcftibtiior eft tame bec caro volatiliu aialiu z matime perdicum geuerant fanguinem cla^ rum mimdu fpirituofum mentis exercitiis z eleuatfeni iureUcct9 apttu Si pilees molles funt magno cojpoie tolle Si pifces t>uri parui funt plus valituri. Ct&ic ponuntur Duo acddenriatcx quo# noticia attenditur electio pfc fdu.glnde pifces aut funt Duri aut molles. Si molles funt.tunc fenio* res funt eligibtUoree. Cuius caufa eft ifta:qr mollicies puenit ex bumi ditate quein iuuene pifce tndigefta eft:? tn fene plus otgefta.? fic itrius uctute tales pifces funt generaiiui fieumatu^fed fenes min^.JEt fic pt3 q anguilla fenior fanior eft iuuene f m quofdau Si fto tales pifces funt Duri tunc iunenes funt famores.i.Digefttbtliores/cuiufmodi funt ludi? parce.&urides em incitum buiufmodireftfttt Digeftioni.Ct iftam fen* tentia5 ponit Buicenna fecundo canonts.ca^.oe pifdbus Dfces.Ct di* gitur quidem expifeibus Dura carnem babemib0 illequt eft minor. tEt ex babentib^ mollem came ille qui eft maior ad terminum aliquem. lucius t parca fajtaults t albica teuca ©ornus piagtcta cum carpa galbto truca. Cl^ic tanguntur Decem pifces cligibtles 4? nutrimento nature buma ne.0uorum primus eft luctus/qui eft pifeis notus.? Dicitur eflfe tyran* nus pifcturqr no folu Deuorat pifces alterius fpectebfed etiam eiufdem fpedei cu eo.Slnfcfus.&udue eft ptfcts rex * tyranue aquaruj. 2 quo no Diifert ludus ifte parum.Cft enim ptfeis Dure camis ? natatu velox

Page 55: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

CSeeudos eft parca/a parco pards parcere Dicta p ptrarfu: q: nulli pi fci pardtimo trara vulnerat alios pilees fuls fquamistqs b> fupta Do: fumnec eaaudet tuadere luciue.tmo vt narrat Hlbertue d naturis ata liu.eft naturalis amtdda parce ? ludj.&uduaem lefus ab alio Dltficul ter fanafcfed lefus qrit parcam:q vides eu5 lefum tangit z lenit vulnus ludj:?ftc ludus fanaUEt eftiparca fimiliter pifds Dure camis not^tbeu tonlcc eynbaers.CCertl^plfds eft fajcaulis vel fajcaulus pifeis marin^ apud gallicos Dict^ fola.SU j Dlcut <$ eft ptfds tbeutonice DicPVeynto* gbe/? e pifds multu fanus inter pifces marinos.cr^uartus eft albica teutbonice/vvitinc/? efl pifeis marinus. diluimus eft teuca q eft Dul cis aque notus.pellem bns lubdea atep vifcofamtad nigredine*tendes: fed eius caro eft oura.l£lniab'iftfe trib*’ pifctb^d funt ludus:parca:?teu ca:poft eo? coctoe5 auferf pcllis.Jet Didf ifte pifeis teutbcnfce/y tinhe* 4E Septus eft gomus z e pifeis minim^ marin0 albus ad quatitate tnc* die partis medii Digiti quo ad logitudinc? qui comeditur cum capite z fpinis z Dtcitunbeutbonice/eyngaemaert.CSeptimus eft plagicia.t eft pifds marinus notus (atus.babene invna parte fue pellis maculas rubeas:? pellis eft tota alba:curuu5 os babee tbeusbonice/ cyn pladyf icol.4D0ctauus eft parca q eft pifds Dulcis aque notus.multu tn De fe eft vifcofus:fcd a magnatibus Decoquit invmo.? ftc ab co tollitur eius vifcofitas.lEIBonus eft galbioiz eft pifds marinus notus a c\bufda Di crus rogetus tbeutonice roetbaert-t eft pifds Dure camis z fanus.SUj teptus bnt goutoiz e pifeis pamus Dulcts aque ad longitudine^ vnius bigiti longis eft rotundus z fuauifTimus gallice/gouton. CSllterius e truca/q eft i camefimilis falmont.nec tn eft falmo.? eft logus z no grof fus.i£t capif tn magnis fiuuijs z pmitiit fe fricari i aqua? fic capif.? ep co fifit paftilla cum fpedebus.t eft pifdstvalde pdofus galtee truy tes. CCirca electione vero pifetu fdedu eft pmo q pifces refpectu carnium ceteris paribus mtorie funt nutrimenti z facilis Dfgefttois. z nutrimen* tu eo? edpluriu fupfluitatu z fleumaticu z frigidu ?bumidu z minus naufiuu5.fl=t funt ad oigerendu miri:? longa faciut mota in ftomaebo. 1 lEtqnn eo? Digeftioe labotat ftomaebus:? interdii cotrupururiftoma cbo:? qualitate quanda fufcfpiut putredfualerfttfm generant * f£t vt ftc audea5 Dicere carttu laudabtiiu nutrimetu melius eft nutrlmeto pifetu CSedo fdendum eft cy pifces marini funt meliotes in regfmine fanfta tis ceteris paribus pifdbus aque Dulds.Co? enim nutrimenta eft mi nue fupfluicum ? nature carnium magis «ppinquu.Sed q: ceteris pari bus pifces marini funt ouriods farnis pifcib^ aque oulds.fdeo funt Dif ftdliotis oigcfttonis ? refolutionis ? pluris nutrimett ? puriotis.lgleru? eft tamen q> in egris magis conferunt pifces aque Dulds ptopter Debili tatem Digeftiue eotum. CSCcrtio fdendum eft q> (n pifdbus tam mari* nis qj aque Dulds eligendi funt quotum caro eft alba nonvifeofa f5 fra* gtbilis: non multumgroiTa fed fubtilis.non grauis odotisfed fuauis

D 5

Page 56: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

nec dte putrefactlofs f5 fufftdentfs ouratonls. no malf coloris fed boni z quotum habitatio no eft In lacubus ftagnls nec <n locis fotdldlsmec t aquis baberlbus malas berbae-lEt eligendi funt no valde luuenes nec valde magui:?4 fut velocis mot^ z pauce v1fcofitaris.lEt fi flnt pifces marlmellgedl funt d capti fuerut In flumlmb9 multu Diftantib^ a mari z boc ceteris cddltdlbus bonis fuppofitl6.5te5 fuppofitls ptedlctls co dltotb^quato plfces funt fquamoftotes tanto funt mel1o:es./Et ftttter itelltglf oe fpinls: quia fpine multe z fquame fignlficat purtrate fubfta tte plfds/^tcm luter plfces marinos mellotee z punotes funt cj capti z nutriti funt In mari ,pfund1ori z magis agitato ad quod eft curfus plus; rium fluu(o?.£t ergo capti In tnart feptcntrionall qt5 magis eft agita* tum z magis tempcftuofu3 z velocioris flutis z reflujcus meliotes fut captis (n mati mottuo vel mcrldtonall.SEt fimillterintelllgcdum eft oe plfclb^ oulcts aque-IBa ceteris parlb^quato aqua eft .pfundio: z mo* bfllot/tanto pifcts In ea nutritus eft mel1o:.fl£t ejc bis futTicteter eligi po teft qut plfces funt vituperabiles/et qui laudabiles, ipifces em beftta* les ficutpoxus marlnuscatns marinus oelpbln z motua/ non multuj competunt In fanltatls reglmine.Sunt enim otffidlteolgeftldts z grof fi bumoris z multe fupf lultatlsmec In carnibus pzedlcto? plfdurn ap* parent conditiones fuperlus numerate puta albedo fubrilttas zcBx fi bos plfces z pfitnlles comedi contingat non ftatlm funt coquendi z co medendi poftqs capti funt:fed obferuandl funt per aliquos Oles quouf cp concarnes mollefcat z tenerefcant fine fubftatte comtptonc.iEt etla fwedlcri plfces meliotes funt femlfalfi qj recctesraut perfecte falfi. Jnf alios autem plfces mannos confidemus cddltionlbus fuptadictls lau d tbilfotes vldentur/rogetus z goznatus flue gomue. "iBam eo? caro z fubftatia e puriflmta* poft boc plaglda z fola: fed bo? eft magfsvlfco fa z minus franglbllls z minus alba? magis grofifa z mm^fubtlllsmec boiz fapot aut odo: eft ita Delectabilis z fo:te pifds meriengus eft lau* dabilio: poft rogetu.lRon eft em tante grolfidel z vtfcofitatis ficut pia* g*da z fola z dus fubftantta eft fatis frangibllistfcd cofideratls fapo:e z odo:e eft colote z fubftaml e puritate z mobilitate oefidt in bdltate a f ogeto z gomato.? fimillter intelligantr oe alcce.SEt mozua luuents fa* tts apptoplnquat ptedtetisin bonitate pftderatlepdictiscddltionlbus elbtamen groffio: ?vffcofio: pxdtctls ptfdbue.Salmdes aut z turbotl z maquerdli multum oeffdunt In bonttate:funt em multum grofiio:es z vlfcofiotes ad olgercndu olffidliotes z magis fupflultate pleni.vnde non competunt n<fie)cerdtanr1busfo?ttbu6 iuuemb0 cum qutbufdam falfis eotum vifeofitati grofitddz frigiditatirepugnantlbus.^nrer pl* fces autem oulcls aque pftderatis ptedterie coditloibuf parca z ludus mediocris primum gradum bonitatis obtincufuppofito q ftnt ptgues oefnde vendofia z oefnde lopla.flEt q?uis carpa fit fquamofio: p:ed1ctj tamen non babet carnem adeo albam z franglbilem z fubttlem ficut lu

Page 57: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

dus z parca:? fepiue reperitur in ftagnis. iSt vniuerfaliter ceteris part bus melioiee funt pifces oulcis aque qui capiutur in aqua pcrrofa cur rete verfus feptetrione ,pfunda multe agitatiots ad qua no pflufit for? dities ciuttatu:in qua ena no funt berbe male. Cancri autc5 fluulalee z marini multi funt nutrimetl z no facile in ftomacbo corropuntur veru5 funt ottficilis oigefttotsCiociendu eft infuper q pifces recentes corp* bumcctant z lac z fperma multiplicant z multu copetunt colerids.Ct nd funt comedendi pifces poft forte ererdtiuvel fozte laboreyquia tuc De facili in iiomacbo corrupuntuMEt caueat abvfu pifciu babentes flo macbum d. bilem vel malis bumonbus plenu.BmplIus fciendu q>pte fces grofli femifalft meliores funt q> recentes pifces. /£t faliti multi te? potis no funt boni. ^tcm no funt comedendi pifces z camesfimul nec pifces? lacticiniamec funt comededi pifces poft alios cibos^te pifces laudabiles pap faliti z in pauca qntirate fumpti:reuocant ap*petitum z ipfum corroboranr.fi quis babuerit appetitum ad eos* Slocibus angutlle puuc funt fi comedantur. Gm pbificam non ignorant bcc tefttftcantur. Cafeus anguilla nimis obfunt fi comedatur, mi tu fepe bibas x rebibendo bibas. Clfeic autot fubdit q anguilla eft pifds infanus majcimc noces vodb* z boc ,pbat fermdemedico? z naturalem pbilofopbia ftudentiu Ct ra tio eft:qz anguilla eftptfds Iimofus vlfcofus? maxime optlartu^mul tum Deficit a coditiootbq boni pifcis^us narratisin partepcedenti.Ct quod Dictu eft oe anguilla etia intelligendfl eft oe lamprcda: licet lapre de parue laudabiliotes funt anguillis z minus piculofe. cum no ftnt ta te vifcofitatis z groifidei ficut angutlle. vt patet ad fenfum.^nde falua reueretia vtentiu ifti ptfces funt valde periculofl c$uia ortfinr fapozofi. Ifeop empifcium in aquafimilis eft generatio generationi fcrpentu in terra.lglnde multum Dubitandu eft q no ftnt venenofnvnde eop capi? ta z cauda in quibus vcnenu cdfueuit cffe: z fimiliter interiorfpina nui lo modo funt edenda. JBonu eft etia ,ppter ea# vifcofitatem q fubmer gantur invino optimo viue z Dimittantur ibidem quoufcp mortue ftnt: z oeinde pparenf cum galentina optimae fpede#/fd5m q cod magno rum Domino# facere pfueuerut.2&onu eft tamen q prebulliantur pmo Duabus ebullitionibus in vino z aqua.? illa abiecta Decoquantur ad ^ fectlonc:? fiat galentina vel paftillatura vclaflatura cu faifamento ap propilato videlicet cu falfa viridi cu fontb^ fpcciebus ? vino in byeme z cum Debilibus fpedeb^agrefta? aceto in cftate Comodiofius tame eft maneriem butufmodi pifdum Dimittere.&einde fubdit tertus q ca feus ? anguilla multu nocent fi comedantur.? fftud intelligendU5 eft fi In magna quantitate fumantur.quo# caufe Diae funt i5 cafeo ibi.^er? fica poma ?c.£t oe anguilla nunc Dicta eft caufa. T^oftea Dicit tertus

Page 58: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

q fi Ifta fumamur cum frequenti potatione vini malfda eontm eo tur z tftud non Debet imelligt oe vmo fubttli z penetratiuo.nec oe vtno quod Datur via potus coductiui.quia tale no oebet oari fuper dbu5 gc nerariuum mali bumozis quando comeditur nec ante ipfu5 nec poftqj fueiit oigeftus.vnde vult Buicenna tertia pumi. capitulo oe regimine aque? vint.qula tale vinum magnum nocumctum induceret penetra* re em facerei bumore malum et boc cibo genituvfcg ad ejetrema cozpo ristqui fouc no fuffteerer penetrare fuievint aujnlio z cdductu.Sed xtel ligendu eft tftud oe vino foafino multu penetratio fepe z in parua qua titateoato gratia pmittioie cibo£«5£ale ei cozrigit malicia abo p/pfoz* tat Digeftione z Dirigit fleumaticoe bumozee z frigidos.quarc iuuat ad Digefttonem cafei z anguillc/que male oigefttome fum* Jnter piandendum fit fepe parucp bibedum. Si fumas ouum molle fit atep nouum. CEl&ic autoz tangit Duo nocumcta.^uop pmu eft q comedes fti pwn dio vel cena 05 vicilfi5 comedere z bibere mVttpUcado vices btbitofs (3 ^pqualtbetvicc pap potus fumere.iEt facere no oebet queadmodu bm ta q totu cibtkapluntttpoftea btbfit.quia fic potus melius cibo permi fcetunt cibus ejemde reddif remollitus z oigeftioms capadozCTiEt dr ca iftud dt fdendu qptrtplejceft potus.fc5 permfctiuusjOdatiuus/z fifi fedatiuus.^ftud autem quodoictum eft intelligcnou eft oe potu pmiie tiuo cibo£/$fte em potus oebetvktflim recipi cu5 cibo.t£t faluo melio ri iudido no 05 ifte potus Differri vfcp ad finem comefttois nec Debet eje pectari firts.£t ifte potus majrime ppetit quado fumunf cibaria actua liter ficca vel vtrmaliterfftcut patet in labozantibus comedentiba pane ficcu-Sed potus fitis fedatiuus regulariter z bomtnibus bene Difpofiv tis Debet offferrt vfqj ad finem comcft(onis.tunc em eft vera firis.pprer eftuarione3 ctbi calidi z ficd.IRo etfi multu ronabile eft q fimul vigeat firis? famesiqz funt appetitus ptrariu.jE t Debet ifte potus oari f m pl* z minustfcdm q? mato: vel mino: eft ftris.*|£>otus vero Oelatiu0 majde copetit completa pma Digeftione regulariter z parum antebozam fufei piendi alium cibum fequentem.lEt talis potus fpectallrer copetit qn d barta primis fumpta fuerint groffa tn fubftaria: nec Debet ejepeaari fi* tis ad talem potum fufcipiendu.lRa ralis potus pzeparat ftomacbft ad fufdpiedum cibfi fequente z tuuat trafnu cibi ad epar a ftematbo: nec Debet talis poms effe magne quantitatis vt dtopcffu oigeri.Snre em dus Digeftione no tranfit ad epar.iEt iftud ve^ eft nift talis potus Dela tiuus fuerit aqua (n qua non opozret ejcpeaare Digeftione ante penetra tionc eius ad epar.Tftegularttcr autem potus coucniens oelatiuus aut ctia permijetiuus nen Debet effe aqua fed vinu vel aliquid ,ppo2rt6abf le vino puta cerutfia vf cerafartu vel pome# vel mellicratu vel aliquod fsmileiquibus omnibus vinfi eft meliuSt Cadendum fecundo q <#to

Page 59: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

dbus eft groffio: ? ficdo: ? frfgldio:/tato pot0 pmijtttous z oclatlu** 05 cite maio:.? ecouerfo q?to ctb^eft calidlo: fubtillo: z bumldfo:/tato po tue Delatiu^ z gmijctiu^ 03 efle mmo:*£t quato cibus eft grolfio: z fri? gidio: z otgeftioi inobcdieuo:/tanto vinft gmljctiuuvel oelatiuft 05 cfTc fubtilf’ z fouius. (Et q?to cibus eft fubtilio: calidior z oigefttbtlio: pot* Debet etTc oebilio: vel vinu oebiiius.vn fottius vinum bibendu eft cum carnibus bouinis qj pullinis.? fonius bibendum eft cft pifcibuc qj 015 carnibus regulariter.Secundft Documentft eft q fumens ouum Debet ipfum fumere qneft molle z nouft.cuius caufa Dicta eft fup:a. q^ifain laudare oecreuimus acrepjobare ‘j&elltbus ablatis cft bona pifa fatis. Eft tnflatiua cuin pellibus at<£ nociua. Clfetc ponftur vnutn notabile De pilis:? eft q ptfa aliquo modo lauda tur z aliquo modo vituperant laudantur em qn comeduntur ablatis comctbue.vituperantur vero quando comeduntur cft couicibus z pel? llbusrquia tue funtinftatta.flSt ergo no eft artificiale ea comedere fimul cum conice:quia medullam z conicum nature Difcotdant. Site# enim labotat vt foluat z ejcat.Slterft obuiat vt pftrtngat vt Dicit yfaacin oie? tisvniuerfalibus.quare in cotpote fit motus agitatiuus inducens tonu ram? inflatione fl£t iftud nedumveritatem babet De pifis:vefftetia3 De otbus leguminib^ ficut fabis faceolis lentibus z fimilibus. (Et fpaliter De babentib^ multft cottice ficut fabe z deera nigra.£o:te]c etia in orni bus eft peiotfs nutnmett q$ medulla. £r drea iftud eft fciendum q eft vita manerfee ptfom alborn rotundomm babentium co:ticem ejcterlo? rem valdepaucum z fubrlle5 z ffta pifa fecurius poliunt comedi cft cor tice exalta q$uie melius fit q oepurentura conice. (Et q: Dictu pcedes veritate babet oe omnibus legummib*. Sciendu eft q legumina rece tia minus babent oe conice:? in ds mino: Diuerfitas eft inter conice et medulla:? fadliue Digeruntur.? ideo Dicuntaliquiq^magis copetunt cotponb^fauis.fed no eft ira:quia legumina recentia funt plurima# fu? perftuitatu ? conuptibilions fubftatie qre min^couenlftt co:po:tbus fa me.(Et ideo p:o veritate tenendu eft q legumina ficca tfpilata a conice octeriotf funt fanfo:a q recetia no oeptlata.fed viridia fut fanio:a fleds no Depllatis-Sdcdu vlterius q q: olm leguminft fubftantfa eft inflati? ua ? Diffidlis oigeftionts:? eo# nutrimentum malum non competit in regimine fanitatis.fedb:odlum fiue oecoctfo ipfotum conueniens e q: eo:um Decoctio ventris eft fubductiua id eft lajcatiua v:ine ptouoeatta ? venarum Deopilatiua. ISInde fatis eonttenit temporibus in quib^bo? mines vtuntur cibis groffis ? opilatiufs puta tempoze tefuniorum. 5« ifto eni5 b:odio fiue in ifta Oecoctionccouententer facta non funt nodi? menta que funt in fubfrantia.vnde in ea non eft inflatio nec Difficultas mutitionis? oigefttonismec malida nutrimenti, fit aute ifta oecoctia

Page 60: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ifta Decoctio p iftu modu.in fero enl ponunTcicera vel pifa in aq feraeu ti.t in eadc logo rpe manib^ pfrieanf.odnde £dicta aqua tota nocte te perefct in eadem fcqueri nocte bulliat Duabus vel tnb^ bullttionlb^. t poftea colef:? colatura referuef:? apptopiquate bota refectionis ppa* rctur cfi dnamomo z croco % aliquantulum vini! addaf ? Ddude vnico feruote bulliat:? fumatur in pnctpio rcfmoto./Et btodifi feu pureta d* cerum z ptfoaim rotundo# albotum eft melius z conuenientlus? natu re amicabilius./Et fimiliter eotum fubftantia. JLac etbide fanutn:capnnuin poli camelinum Sc mitritunit» plue omnibus eft afuunum q&lus nutritiuum vaccinum fit et ouinum Si febtiat caput et boleat non eft bene fanum. Cl^icponunf qucda Documenta circa electione lactis. 'p:imu5 eft <$ lac captinft eft fanu* ctbfde.i .cofumptts z maceratis vel bntibue feb:i etbica.£t iftud vult auice.fct5ocanonie capi.De lacte DiceoXacca^nft z lac afintnu funt boa etbice.et fdevult pria qrti tractatu tertio caf>.t5 re memotatone medtdna# bumcctatiu etbicos./Et ro ctia eft qt lac capri nfi eft temperatu fcdm auiceu.fecundo canoni capitu. De lacte.? etiaj muln nutrimenti.vt vult bic tejttus./Et poft iftud lac valet camelinum* 3ftud eni$fubtile eft multe aquofitatis z bumiditatio: quare poteftbu mectare eoe. ve# eft tn q> iftud lac ,ppter fua nimiam bumidttate parfi nutrit quare mitius cis couenitq} caprfnft.^lftud tn lac camelaru z ma jrime nouiter feia# cofert ydroptfi valde z patientibus Doloiem in cpa* te z rcnouat epar fcflm auicen.fcdo canonis capi.De lacte. Sctim oocu mentil eft q> lac afininfi plus ceteris lactib* etbids cduenir. /Et iftudve rum eft coparando lac afminu5 ad lac alio# brutos q:lac afine Declinat ad frigiditati z bumiditatem z eft fubtilius z dtius penetrans z tardi* us coagulabile cplac alio# btuto# fecfidum galienft fcptto oe ingenio capi.fcpttmo ♦/Et iftud idem vult auicen.prima quanilcco pteallega* to oicene./Et non eft lac poft lac mulieris ficut lac afinc./Et prius Didt. fEt 4?prie lac afine eradicat etbicam ft-fuerit ei eradicato:. Comparan* do tamen lac afine ad lac mulieris minus couenit.ZLacem mulieris fu* gendo fumptu cbuenienti^eft omnibus.vt vult Suicenna pna qrti lo* co p:eallcgato./Et ratio eft quia lac bumanum fiuc muliebre fabrili* l frigidius z bumidius z nature buane magis fimilc velodus penetrds citius Digeftu z magis nutriens./Et Debet iftud lacoandu etbids qjtfi pofiibile eft mulgeri magis ^ppclectft infirmi x ei p:orin*fine mota ad* tniftrari ne ab aere cotrfipatur /Et drca iftud fcicndu eft <# no fp puenit etbids lac mulieris aut afine Imo in aliqb* caftb* lac acetofu5 flue ebu* tyratu Svtilius etbids qj lac mulieris aut afine.&uo# pmus eft qn eft etbica e folutto ventris. Sctfue eft qn eft fufpitio De coagulattoe lartis to ftomaebo vel De ardo/e-vebemeri febris, vel q: ftomacb9 oe fe eft co

Page 61: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

lertcue vtlac (n colere puertat.OCcrtlus eft qfi cff ctbfcappllcaf putri da pdpue qn tti Infioitb0 no fuerint multe opllatoes.na lac acctofu5 re firinglt ventre z no faciliter coICrtfafrq: priuatu cll butyrofitate:p qua} factltter lac mfiamatur-ncc tn putrida febie dto putrefdt pp eande caj. C Quartus eft fi ftomacbue fuerit foididueuOc et lac fadle In eo coirft pitur. ©ulntus fl etbfcus abbotef lac oulce z Integ? z no acetofu3 flue eburiratCMICertiu oocumeiu eft q lacvacdnfi? oulnu funt magis nu tritluatqi pinguioia z grofltoia funt alljs vt oidt aulcc.fcdo canonis.ca pltu.be lacte at ibide oe lactevacdno oldt.&ac ois aialls cuius pgna do ,plijrto: eft pgnatoe mulieris eft malurqpiopf ppoitlonablle eft Ult5 qd eft ,p)rtmu ficut vacdnu.lRafis foo tertio almafo1l0.ca.be lacte bldt ^laccinu em lac omni lacte culufilbet aialls alterius grofltus iudicamr q6 etia otbus fui coipis pinguedinem adlplfd volentibus puenientlus cyittit-G^uami bocumentu eft q lac nocet babentl febie z boloie3 ca pltls. Cuius caufa oleta eft fupia ibl.JJberfica poma pira zc. TLenit et bumectatifoluit une febze butyrum. ftlfeic auto? ponit tres pioprietarcs butyri quas Ipfum inducit in cot? poiebuauo-lpnma eft a» butyru lenit ventre fiue mellificat atq} lubri'. ffcat:b£c .ppetate fadt fua vnctuoflrate CSct5a,pprieta6 eft q butyp eft bumeaatnm qt eje melioitb°piib‘’ lactis ppofitu eft.? Ita fibl puenlt bumectare ficut z ipft lacti a A ejetrabif.OCertia eft q folult vetrc.i. eft ^puocatluft feceflus.tboc fadt qi lubridtate idudt in iteftinfslEt iftas ,pprieratcs eius etia ponit auice.fcdo canois.ca.6 butyro./£t idudt bti tyru5 iftas tres ^ppnetatee In coipoie no febiidrate.lRoduu tn eft coipi febdentitq: butyp fola vnctuoflrate be facili Infllmaf.? In febriente ca* loie augmentat.£irca tftud fdendu eft q I3 butyu Inducat pdfctas prietatesironetn nimie fue butditatls z vnctuomatl no ppetit via dbl fpeclaliter In quatltate notabili-'primo em ft qs eo vtafi quaritate no tabili abbomiariene tndudt:? facit ctbu fupnatare In orificio ftomacbl z ventrc3plus oebito larat z vomitu indudt-lRullo g mo buty:; eft co medendu via dbi in qmitare notabili.tfpaliter no comedaf poft alios cibos:fed ad condimentum cibario^ fatis conuenit. *

Stodditatqj lauat:penetrat: mundat quo$ fera? ODfelc ponuntur quatuo: 4?pri etates feril.aque lactis. 0ua£ prima eft q fe£ eft indfiufi fiue fubttllatluu-Secunda eft q eft lauatiuu.ld eft abfterfiuft.Certla e q? eft penetratfufi z ifta fedtur eje pma. Quarta eft q fep eft mudificatluul-folutluu fiue purgatluu.Ct tres Iftarum ,ppe tatum narratuuicen.fecundo canonis.cap.belacte bicens q aqua eius fdllcet lactis e fubtiliatiua/lauatlua/? folutiua.? <n Ipfa no eft moidica tioiRafte vero tertio almaforis bidt q fep coieram rubeam cjrpellir.fca biel quocg atcB puftulie necnon eis puftulis que tn facie nafcuntur ycte ride etiam ateg el cut fonls vini potus nocuit aurium piebet.

Page 62: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Cafeus cft fngtdustlttpans grofltis quocp ourus Cafeus et panis bonus elt cibus bic bene fanis Si non funt fani tunc bunc non tungito pani tOn b°c te>:tu auto: ouo facit. T^rtnio ponit quattuorppriciates ca* fei.^uap prima elt q cafeus e frigidus.i.frigide nature. i£t tftud itelli gendu eft oe cafeo receti d eft frigidus z buidus^ no ©e vereri d eft cas Itdusz ficcus.vt vult auice.fecudo canonis.ca.oe cafeo.Oel pot imelW gi oe cafeo d fit ejc fola coagulande lactis abfqj alicuius alterius rei co m(]cti6e.lReperif em cafeus calide nature calefacies ftomaebum: ac lin gua mordicas ejcpmijctide re^fibiadmijcraruificut e alids cafeus virf dis/ d fi i magna qntttate fumaf multu calefacit corpusScda ^petas cfl q cafeus e ftipas.i.pftipatiuus:fiue oup vetre etfides.^t tftud ina? jcimebj veritareoe veteri z multucoagulu bnte.$£ertia eft q cafeuse groflus.i.groflt buoris generattu^q© ventate b3 oe oi cafeorq: ois ca* feus eje groifioa z terreftriori gte lacti fit. Quarta e q cafeus e ourus.fr ©urice verris efFtdes.-z illa pot ee eade cu fct5d. deinde Oictt tejctp q ca feus q$uis folus fumpt^ fit infanusteje d male ©igelltote efttvt pdicius eft.tn fi in modica qutitate mifceatur paniteum ipo pane oigeftibilis fit wXq no.£t illud veritatem babet in corpore fano.in egro autno./£t d cafeo prius oictum dlibi.IRutritz impinguat. 3gnari medici me Dicunt elTe noduum Sed tamen ignotant cur nocumenta feram Jianguentt ftomaebo cafeus addit opem St poli fumatur terminat ille Dapes i0ui pbificam non ignorant bec telf ificantur C3Jn boc palTu acto: fingit gfonamloquentem in fpecie cafei cetra ©fr centes vfum cafet ede infanum.flEt Dicit loquens in gfona cafei.JJgna* ri medid id eft medicina ignorantes/ ©icunt me cafeu5 efTe noc(uu5 fup plevniuerfaliter .ignorant caufam cur bumane nature nocere ©icoMEt poli boc tagit actor ©uas vnlitates fumptionis cafei.41 *jprimavtllitas cft q cafeus pfert egrotanti ilonracbo.tEt drea iilud eft nctandu q no omnis cafeus cofert opem omni ftomaebo languenti f5 in Certis cafib* ots cafeus nocet fcj ftomaebo rare tecture:? omni ftomaebo Debilitato eje longa cgritudinc.©ed cafeus recens z nouus no multe vifeofitatis opem cofert ftomaebo caltdo.quia tefte iRafi terrio almaforis aduftio nem z caliditate$ eius reprimit.£t ftomaebo etia ficco cofert .pprer ei* bumtditatem fEt talibus ftomacbts multum nocet cafeus antiquus ft ue multum acutus:vel multum coagulum babens.Sed ftomaeboba* beti multa fleumata ei* pellicul’ adberemiatmuhft pfert cafeus atiqu*/ vel multu coaguli babes.quia talis fui acuitate fleuma incidit z abfter*

Page 63: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

git.Sed tali ftomaebo majtte nocet cafcus reccns-z molliant fle pt5 q In aliquo cafu cafeue femper nocet:? in aliquo no.?q’ alfqn cafcus re* ceno ,pdeft:et aliquando vetusC 0cba vtiliras efl q cafeus fumptua poft cibum terminat ipfum:quia fadt dbum befcendere ad illum locu5 In quo viget bigeftio fcj ad fundum ftomacbidEt iftud totu fciunt d ve ram fcientiam medicine babent.fit be cafeo acuto oicit iRafie tertio al maforis.lgleruramen 015 poft comeftion£ parua eje eo guftatur qjtitae os ftomaebi corroborat.fatietatem quocg nimiam atep faftidift que eje oulcibus z vnctuofte nutrientibus in ore ftomaebi puenifit aufert* Snter prandendum fit Tepe paruq-s bibendum *3t minus egrotesmon inter fercula potes Clfeic ponit ouo oocumeta. 0uo£ primft eft q pjadedo.i.comededo elido bebet vidftim poft dbu fumptd pa? z fepe bibere ita q no bebet prfo totu dbu fumerc z poftea potu. /Et iftu verfu5 pmu alid no babet qr reuera Ide verfue in forma prf ejtpofitus i Scb5bocumetu e q iter tuias comeftioes/ficut prandiu z cena bebem** p pofle potu euitare.et boc fi db4* fumpt4* i ftomaebo nodu fuerit bigeftus nifi magna neceflu tas adiit q: talis poi° fumptue impedit z iterrupit bigeftioe5 cibi pmo liimpti cibu fadt idigeftu be ftomaebo befcedere: atep appetitu beicit drea cibu i cena fumedu:? corp^guat z ad bifpofitionc in qua bo nec$ fenus eger e/inclinat fiuc ad bifpofitionepreuententem febrem. ©t vites penam t>e potibus incipe cenam. Cifeic actor innuit q cena bebet indpi a potu. /Et aliqui erponut me* tru5 iftud.Si tu vfevitare pena id eft infirmitate prius potes i pndpio cene ameqj comedas fed ifta eieepofitio no valettqr fcb5 medicos regu lariuo eft a cibo cena incipere q a potu./Et spuis ifte liber birect** fit att glids.ipfi tn bac fentetiaj no obferuat qr regulariter quacucp bora bfei potu fumftt pponunt morfum panie.^deo aliter pot ejeponiverfus ifte accipiendo potup dbo liquido z facile bigeftibtli ficut.accepit ypocras potu feba pticula spborifmop ibi.f adle eft repleri potu q dbo. ita q fenfus iftius verfus fit q melius eft cenam indpere a potu id eft cibo u quido et fadlc bigcftibilf q a groffo z buro t bifflctlc oigefttbtli. Cuius ratio eft qr fi dbus liquidus z facile bigefttbilis poft fumaf CU5 in nocte

- fupuenteme fortificef calor bigeftiuus cibus liquidus z facile bfgeftibf lis longo tpc erit bigeftus ante groflum z Difficulter bigeftibtle. /Et cu5 non poteritbabere ejrttum pyter dbu groflum nodu$ bigeftum nimia aduref vel fi ejeeat groflum fecu5 rapiet cibu nondu bfgeflu plcne.^fbe lius eft ergo vt ifte dbus liquidus z facile bigcftibilis prius fumatur vt tempore quo bigeftus fit ejritum babeat nullo repugnante. Singula poft ona pocula fume noua •g&oft pifces nu]c fit.poft carnes cafens afiit.

<s

Page 64: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

©mea nuje piodcft.tiocct altera.tertia mo:s cft. C'lteicacto: ponit aliqua bocumeta.’(£>:lm0 dl q poft fumptlonej cih lufltbet oui recetfs fupple et molUe bebem9 fumere potU3. £t majrtme bauftft vlnl. Culus ca poteft elfe.q: ouuj recens z molle efl optimi nus mmetl z facilis blgeftlonls et cft oc bis que In modica qstltate multum nutrlut z pdpue elusvlrellusvt blctu cft prius lbl.J0ua recentia.Sic g vlnu qtf cft amlcu nature facit q ouu auldl9 ad mcbta trablf z ad ei9pe ttetratlone luuat. £t caufa alia etla poteft dfe quia ouft tarde per mery bdcedlrtpotus ergo vel vlnu luuat elue befcenfum.Sctfm Documctu5 eft q poft ccmefttonc plfclu5 bebemus fumere nuceo loco cafefq: nuje fua ftccltateimpedit generationem fleumatls quod generari fckt eje pl fcibuejgt blnc eft q In quadragefima vltlmo banf nuccs.Xernu bocu mentu eft qp poft comeftlonem camlu bebemus fumere cafefi z no mt? fcesiqula nucee nlrnlft ejtflccarent z cafeus notfed fadt dbu befcendere ad fundu ftomacbl In quo viget blgeftlo.Ct Iftud eve^ be cafeo medio

_ crl Inter veterem z nouu. Scinde fubdlt tejttus In vltlmo verfu q vnlca q nuje fciiiBi mufeata .pdeft nature bumane z ,pftcua cft q: bonfi cdo:e

"otis effidt:vffum cofotrat z limlUtcr epar fplettem z ftomacbft z majtie os eius fm 3ufcc.fct5o canonlsica.be nuce mufeata. £>3 altera nuje fcj auellana vel colsnocet.auellana qulde qm Inflattua i z generattuave rofltatu <n ventre Inferio:!.? fadt 3oda z tarde eft bigefttots z ejedtatvo mlul.vt b5 Sulcena fcdo canonle.ca.be ea.lRuje vero cole q: etla fadt 3oda z blfftdlts eft blgeftldls z mala ftomaebo z boc calido ,ppf el9 ca? lldltate S3 tertia fc5 nue baltftceft mo:s.l.mo:telnfercs:q:p ballftam botee Infffdutur.iglel poteft Iftud itelllgl be nuce metbel:^ fc^5 Hufc€ nam fcdo canonls/eft venenfi ftupefacnuumiquare mottlfera eft. adde potum piro nuje eft medicina veneno fert pira noftra pirus fine vino funtpira virus* Si pira funt virus fit maledicta pirus Si coquas antidotu pira funt.f5 cruda venenum cruda guat ftomacbmreteuatpira cocta guatu5 lP>oft pira t>apotum:poft pomum vade fecatu5*

£>mo verfu auto: bat vnu bocumentfi blcens: q nos Oebemp poft efum piro# fumere potum fc5 vlnu. Culus ca fufftdenter blcta eft ptl9: quia pira funt generatlua ventofttatls:? be ^pptletate colica Inducentia et fangulnem aquofitate replentia, z ergo cum ds bebet potari vfnum z madme fo:te calldum:quod eft ventofttatum carmlttatluum z aquas fltatfi ?fumptluu:qs Inducut pira. CESdSobldt tejet9# nuje cft medici na veneno.l.remedium ?tra venenu vt pus blct 0 eft Ibi Bllea nuje ruta. &e!nde (n fcdo z tertio ftftbus Ittnuft q pira fumpta ftnevlno funtvenc ua.l.nature nocentia pp cam blctam In primoverfu.€Ui‘U3 eft tn q pira

Page 65: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

no funt viimf.venenft fimplidfcq: fi fic comeftio eo? morte induceret ♦ z pirus ea ponas efTet maledicta-Ddnde in quarto ftfu auto: inuit q pi ra cruda funt venenu.i.nocumetum inferentia:q: fadftt ebullitione bu* mo? colica fieumata z fcabiem.ft tn i£a coquant funt antidotft.i. medi dna rao quo Dictu eft fc5 eft vino z maxime ctia poft aliosdbos fump^ ia:qi fic iuuat ad ejepulfione fecft. Deinde in dnto verfu Didt q pira cru da grauant ftomacbfiqr ipm impediftt a otgcftionez faflatiua funt.fed pira cocta releuat rtomacbu grauatft: z Difponunt ipfum adfuam natu ralitat £.£t in vltimo verfu fubdit Duo.primft eft q nos oebem* poft piro furaere potu gp cam oictdbus.Secfldft eft q poft efu5 pomi Debe mus ire fecatu.iad fecefTum.-r rm Buice.fecudo candis.ca. De pomis* T^omaoulda z acetofa qn in ftomacbo inu enifit bumore groifu5 qfiqj Deponunt ipfum in cgeftionc.lRatio tame tcitnis effe pot:q: poma mul tum inflatiua iumventofitatem generantia q insfeceflu emittitur. Cerafa ft comedas tibi confert grandia bona expurgans ftoiiucbujMuicleus lapide tibi tollit £t oe carne Cua fanguis eritcp bonus. Ci&ic ponunf tria comoda^uenientia ejt vfu cerafo;z.‘ff&rimfi eft q ce rafa ejcpurgat ftomacbft.iEt iftud fm quofdam vep eft qn fimu! eft eis nuclei lerunfcqr fic ftmul babent quanda vim abfterfiua ac mudificati* «am.Secundft eft q nucleus cerafop.f. arillus b5 virtute frangedi lapi d£ renftivel veficetft fuccus fumaf vel eje eo fiat lac.Certift eft q caro ce rafop eft generatiua optimi fanguinis z pfortas ac impiguIs.Ct iftud ejcpimero pprobafcqr videmp pafferes d funtaues multu comederes ce rafaiq tpe cerafo? bftt epata multu maiora q alio t£e.fignu5 ergo eft q magnificat epar z c6fouant.C"£irca iftud tfi eft notandft q Duplicia funt cerafa.fcj groifas: parua.rSrofta afit adbuc Duplida/fc5 Dulda^po tica.^ia Dulda z parua funt infana De fadli corruptibttiatac in corpori bus facientia vermes.^rolfa ponrfca Dicunf cimiz illa funt adbuc Du plidatquedaj funt rubea z mollis camis.t talia Debft recentia comedi: x in prindpio mefe.-r babent vim abfterfiua ftomaebi atep appetitft in* dtandi.aiia funt dna nigra z groifa fatis Dure carnistt inter cetera ma pme ponrica:z ifta Debent comediin fine prandii fiue cene. Cuius cau^ fa eft q: ift3 fua pomidrate qn in fine mcnfe fumuntur: claudunt ozifid um ftomacbi:quo claufo Digeftio melior acvelodor fit. 3nfngtdant:la)C3nt:multti5 ptofunt ttbi-puma. filDic ponuntur Duevtilitateo prouenientes ejt efu prunorum.*tp>:ima eft q pruna infrigidant cozpus.et ideo portugalenfes in calida regione ejciftentes in Decoctione fuaru5 carnium femper comifcent pruna z ma *tme oamafcena.Secunda eft q pruna lajeant ventre:? boc capter eo^ ru bumiditatl z vifcofttat^.fm galienum fecftdo alimetop. £t iftud eft verum De prunis maturie/Jn audis em que non funt matura eft ftipti

Page 66: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

citas:? eo^nutrlmentfi eft paucft.vtDldt Sulce.fcdo canonf0.cap.Pc eloriEt ffta fctfa vttUras I5 eria multo puenfat p:unle Damafcenls ficut ? pma.majctme tn puenltptunis armenls.i.oepottatle ejc terra armenta qi meliota funt omnlb9 ? vebemeriue fcluetla f m SuUoco pallegato* ClEt pto mato:! Declaratloe ffta^ vtllltarfi fdendft eft q ptuna matura

' funt tn vfu z no Imatura. T£>nma aute5 magis nature couenlentla fnut illa que funt figure oblonge babentta came pauca z oura ad alfqualem ftccttatem Decimantia.? conice e/cteriote tenue, z Debet efie i fapote no vere Dulcedinis fed 05 efle eo£ Dulcedo attinens altcut acredini: z bmol funt ptuna oamafcena.talla em ptuna Infrigidant vt Dlctfi eft.Sum au tem multe alte manerles pwnoptquop vfus no eft apptobandus. 0ftt ctfam quedam ptunella ftlueftrla parua que crefcunt tn ftluls z no funt lajcatiuatfed ventris reftrictlua.? ejcblsfitaqq vetrtsreftrtctlonc facit* £>eber afit ptuna q fumunf^pter vetrie lajcatlone pao poni tn aqua frt glda tunc em pfealus Infrigidat z bumectat. z colera qua tnuemut lu bricando foluflt:? ftc ftomacbus meltus Dffponlf ad clbuj recipiendus* f£t eft Diligenter notandu q ptuna bumida recentia funt magts altera tfua cpufs ftnt peioris nutrlmetl z plurtft fupfluttatft: (5 ptuna ficca ma gis cofouant z melius nutTtmentum Dant colori. /Et ficut Dictu eft De ptunlsiflc fuo modo intelligaf De cerafls.lglep eft tn q cerafo? bumtdt tas eft fubtillot z minus vlfcofatvnde minus nutriunt ($ ptuna ♦ perfica cum mufto vobis oatur oidine tufto Sumere: ftc eft mos nucibus fodando racemos pallula non fpleni tufft valet eft bona reni. ff$n tfto pafiit tria ponunt Docuraema/ffDrimft eft q muftft eft blben* du5 eft pficfs.vel pfica comedenda funt cfi mufto. £a prime ptls eft qt muftft eft multft calefactluft:? ebullitione faciens In co:pe neftrobaiic autem ebullitione z calefactionem ebibent plica fua frigiditate. £a fe eunde ptfs eft:qula pfica funt multum frigida z cotpue multum infrlgt dantia ergo fup tpfa D3 btbt illud vtnft quod plus calefadt.^llud aft t £ muftft qtf fdf ejepfentta. £t De otdlne comededl pfica z multis aliis ofc aft eft prius tbt.*ff&erflca poma plra.0ccundft Documetft eft q racemf Debent comedi qn comedunt nuces.? majrimc antique ? ficce.lRecetes em nuces fane funt per fe.fed antlq ficce nimium ejcficcant.? pp eap vn auofitatem De fadKlnflamatlonem In co:pe inducftt qre cuj eis corne* d< Debent racemi d reflftunt Inflimatlonl ? e]cftccatoni:cft bumectctlEt De nuribus ampl e olctft eftlbl.SHea nujrruta.Certift Documetft eft qf paffula.l.vua pafia nocet fplenlrqt Inducit opllatfoe3 ef. 05 vua palTa vttlis e renib°:q: eje d ipfa eft vrine ^uocatluaripa e lauatlua renus.£jc multa em aquofltate ad renes Ducta Ipfi renes mftdtficanf. £t Devuls pafiTis fiue paflulls etiam Dictum eft fupta tbtdButrlt? tmpfnguat. Scrofa:tumoi:glades:ficus cataplafmate cedite

Page 67: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

funge papauer ei confracta foris tenet ofla. ponunf oue vtflitates puenietes e* emplaftratione ficufi. *#bti*

ma cft q? ficus Decocte in aliquo liquote videl5 in aq.* tunc fuperpofitc cum bumiditate curant illas creo egritudmee.fcs fcrofulas/glandee/ ec tumo:es.*lfber fcrofulae intelliguntur inflationes fub memo circa colli* <5t oicif fcrofula a fcrofa.quod <dc3 eft quod fus fiue potca. Elei q: ifta egrftudo multum accidit potcie ptopter gulofitatem eotum.vcl qt eius figura f m plurimu affimilatur potds.vt vult Suicena tertia quarti.tra ctatu fecudo ca.oe fcrofulis.^er glandesvero intelliguntur aptanta 3 coiter folent accidere fub afcclUe * inguinibus St per tumotem poflut intelligi inflationes (n»qualtbet parte cotpis. Elnde pto iflis aptatibus curandis z majcime maturadis oebet oecoqui ficus in aqua:* ipfi aque oebet comifceri modicum acetitvt acetum iuuet penetrationes virtutis ficus:* Decoctione factaificus oebet teri in monario * oeinde mifceri cft modica aqua cum qua bullite funt.vnde cataplafma $pde efl medicis facta eje aliqua re * fucco c(us.3fujcra illud metru- SCutic cataplafma fa cis cum fuccum ponis * berbam-CSecunda vtilitas efl qp ficus cfi pa pauerecataplafmate retinent ofla fracta.* Oebent-Oecoqui inftmul CU5 aqua abfcp appofitioe aceti* oebetit fimulteri * addi eis aqua Decocti onis ea? * tuc fupponi.St caufa iftius potefl efletqt papauer efl ftupc factiuu.* per illud tollitur Dolo: qui accidere folet in fractione ofitfi:*,p uocar fomnu.f icus fimiliter fadt mouert bumiditates ad ejtteno:a:cfc busbumiditatib^adofla motis ofla poflunt retinere adnafcentia.nuqj tamenverc ptinuari.Hliqui tamen tcjctus babet loco tenet trabit: * tuc fcnfus efl meliot.Elnde papauer eft triplejc.fcj album/nigrum/* rubeu IRubeum autem eft ftlueftre* venenofum:* crefcit in bladis:* iuuencs folent terere flotes * facere incauflum ex ipfts flodbus. T&ediculoa venereqj facitried cuilibet obdat. Cjfeic ponutur oue opationes ficuu.*p>dma eft q? ex comeftione ficufl fcquitur multitudo pediculo? in cotpotib^bumanis.St iflud majtime veritatebabet oe ficubus ficds vt oidt Suicenna fecfldo canonis.caf). De ficubus.St caufa fm eum ibi eft .ppter maltdam * comiptione bu* motis generati ex eis.St alia ca etia pot efle:q:ficus puocat multft fu dotctec quo fertur generatio pediculo?» Secfida opatio eft <$ ficus in* dtant appetitu coeundfiqt generat ventofitatem q iuuat ad erectiones virge:* ftmiUter funt multa? fupfluitatu * fperma augmentantcs. Multiplicat mictu: ventrem oant efcula flrictu. ficfcula bona twra:fed molliafunt meltota. Ci^ic ponuntur oue vtflitates efculo:u.*l£dma eft q? multiplicant mf ctus fiue vrina.Cuius caufa potefl effe qt indurat feces. * fic aquofitas fecft cft caufa multitudinisvrine. Elei pot fumi ca fimilis illi que fumi* tur ex illo ampbodfmo/vrina nocturna multum facta medica fece(fu5

Page 68: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fignlffcatfnolet ecouerfo qui multas babuerft cameras nocturnae oe mane I?3 pauca vrlna. Culus ca elt qi fi multa fiat Oigellio/ multu dbu mfdltate q rranftre Deberet advcfica fimulcu ea ejdt.Ct fi vrtiia fiat mV taanultum oebumldltatib^que tranfire Deberent cu egdllone:* ea ma gmficare cu vrlna euacuam.£[Secuda vttiuas elt q et cula pltipar ve* tre.-z illud accidit pp eo? potldtate z ftlptlcltatc. Cjc q infert tejetqq e* fcula Dura ftmt bona.* boc q:pltringur vetre z ergo ,pfuut veni nuntii lajcato.Sed mollia cfcula funt meliora Duris qwneli*’ numut* mln^vc trem pftipat.Ct circa Illud elt fcicdU3 q cfcula nutr’ ppetut nummeto q poma/pira/pfica/ficue/* fimillaqd fatis ofidit aufteruas fapods eo tu * Durlcies fubftatie eo? pollqj inarbore maturata fum.* g eje bis pa tu 05 comedi:* magis recipi Debet via medicine dbfCi qr frtus eo? dl ftiptica valde/fatis ppetunt in flujcuveiris.Cr q: efcula In arbore no mollefcut molllcie fuffidenrcad efum.ideo anteqs comcdanf remoliti tur.* tunc funt magis Delectabilia guftui z minus flipttca. T£>jouocat vanam mufhiimdco loluit? inflat. fililaic ponutur .pprleratcs tres mult‘..0ua? pma dl q mullum ,puo* catvrinam. Culus caufa dtiqula In mufto funt partes rerrdtres nitro* fe mordicantes veficam cum ad eam veniunt.* pp ca? mordicationem vefica driue nltlf eas expellere * Ipfum mullu.Ct lita ^pprietas Imellfc genda elt De multis bntibus feces mozdicantcsificut multa plurima r« nenfiaqt multa bntia feces grolfas no tr.ozdlcamesifed magis opilan* testfmpedlut vrlna ftcut pus Dictu elt ibi. Jmpedlt vrtna.Secunda elt q multu dtofclult vel lajcat ventrem propter eandem caufam Dictam Ih prima .pprletate-Certfa elt q elt Indatluu propter ebullitionem qua facit In coipoteiejcqua.puenluntventofltates.Ct caufeiltarumDuaru .pprletatum olere funt p:lus lbt.^mpedtt vrlnam. ©roflos bumoies nutrit cerutfi aivires fellat et augmetat cameimgenerarig cruote. 'fetouocat vrtnatventre quocp mollit z inflat. §nfrigidat modtcmfed plus Oeficcat acetum infrigidat macerat melanc. t>at fperma inioiat. Siccos infeftat neruos/r pinguia ftccat. C$n boc tejetu amor duo fadt.l£>zlmo ponit octo .ppaerates cerulfie. £5ua? prima elt q cerulfia fadt i coipo te nollro grofles buores.t illud tnajrimebabet veritatem refpectu vlnl.Ct Dluerftftcatur cerulfia m ge* nerando grcfibsbumozes exparte fuo? componenti^. TRam cerulfia eje grofiiori fubffiatia grofilozee bumozec generat et eje mln0 grolfa mU nus grolfoo.Secunda elt q cerulfla augmetat vires. Ct Illud cft tnteb llgendum oc cerulfla c% optimis granis compofita et que plurime Des coctionis dticumfmodl dl cerulfia oftreufis.illa cm multu nutrltlua elt

Page 69: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

« *rgovires augmentat.CXcrrta eft q augmentat cantf.^t iftud,pue nit propter multam eius nutrttionem.&uarta eft q multiplicat fangut nem eadem oe caufa.j£r ille tres vltime ,pprietate0 babent veritate oe ceruifia antiqua mulm oecocra: z oe optimis granis ppofita. fE^uin* fa eft q puocat vtina.Sejcta eil q laxat ventre* f&x ille oue «pprietates maxime babent veritate oe ceruifia clara multu lupulenra.tm qua plu rimu liipult imponifccumfmodi eft ceruifia amburgenfis q puocat vri* tum ^laxat^pterlupulum/ppfa tamen non valet Debilia cerebra ba* bentibusrquia talis oe facili inebriat propter multitudine lupuli.Septi ma eft# inflat vemrem.St iiludbabet veritate5 Dcxeruifia tncdica oc coctione cocra.cuiufmodi eil coyta bollandie que majcte inflat z opilat etpropterea plurimum impinguat. CSctaua cfl q ceruifia modicum tnfrtgidaticuiufmodi eft ceruifia bollandie/brabade/banonie: z fladric et illa qua communis bomb vtitur.fi£t ifta proprietas matrime veritati babet refpectu vmi.|D£t crrca iilud eil fciendum q ceruifia poteil fieri ejc auena z otdco z ex fr umeto. et fccudu q fit e?r alio z alio grano eil al tertus z alterius complexionte.;0ue enim fit ex ordeo plus.attinet frigi ditati/quia ordeum eft frigidum. &ue autem fit ex otdeo t auena min* opilat z minus generat ventofuatcs z minus nutrit. (£t que fit ex fro* meto plus attinet caUdttati z magis nutrit et magis opilat.Ct q^to cer uifia eil grofltor/tanto eil oeteriot.t quanto fubtilior tanto mcltor.Ctvl ferius eil fciendum q pefltma ceruifia eft que fit eje rebus inebrianti^: puta qc grano quod nominatur lolium/quia tfta maxime Dolorem capt=? tis generat et netuoe ledit. de ponit tactus quin# proprietates aceti.igiuap prima eft q acetum ejdiccat.©fdt em Buic.oe eo fecundo canonis:# eil fonte exficcat ionte.JEt ^ppterea medici precfpiut tempe • pellisvti acetocum cibo tfimiliteraim potu.&icir em Huic.tertia pri mi in capitulo vnico ooctrtne quinte. Sceto preterea in cibo z potu vti in pefttlentia eft nocumenti ipfius fecuratio*Secunda eft q acetum in^ frigidat proprietate que in eo eft.^erria eft q maccrat.i.facit bominem macru.fiEt ratio eft quia exficcat. z iftud maxime verum eft oe aceto (n ieiuno ftomaebo fumpto/vtvult auicenna tertia primi.ooctrina quana capitulo quimo.oe extenuatione crafiUSlero eft tame q afTiduus vfus aceti maxime in ieiunotmulta indudt incommoda/vifum Debilitat/ pe crus otfendit/tuifim commouet/ftomacbu -repar ledit/neruoe-r (unctu ras vebemenrer opprimit/bas artetids Doloribus tremoribus z parali fibus vexans.Suarta eft q acetum generat inelancoKanueo q bumo* res infrigidat z exficcat. Quinta eft q acetU5 minorat fperma: ,pptcrca quia exficcat ifrigidat macerat.Ct iftas^prietates aceti ponit rafts ter. tio almaforis oicens.Hcetu frigida & * ficcu3: quod z maciem efficit z vires Deftruit/fperma quoq? minuit/? coieram corroborat ntgram.ru beam vero coieram z fanguine oebtiitat/dbofcpqutM admifeetur fub tfltaMSBdnde in vltimo verfu autor fubdit tria.l^rimft eft q acetum

16 4

Page 70: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

nocet macris.Ct ratio eft quia acetum e^ficeat ? fic addit in maere ma< credinem.fimtle enim additum fuo fimil» facit ipfum furerent enaom nte pplejcio lapfa per ptrariuj medicatura p fimilc oeteriotatur. Secus dum eft q acerum nocet neruisvtoidt Suicena fecundo canonis cap* t>c eo.jtmium eft q acetum macerat vtDictum eft. iftapa tuuat ftomacbuaiouit producere ventum T^jouocat vrinatn faciet quocp oente ruinam Si male cocta oatur bine tortio tunc generatur C5n b°c paflu ponutur pmo tres vtilitates rape tempate cocte ? vnu ct*5 nocumetu- *j£ria vtilttas efi q rapa iuuat ftomacbfi q: bene Digeri! a ftomaebotnec ipfe ea arauaf.Scba efi q rapa c ,puocatiuaveti qd pj ejcpimeto.Xmia eft q rapa eft ^uocattua vrfne.*jg>teter tn ifias ,ppac tates vult Suerrovs q magna ,pptfetateb5in pfottando vifu3.1Rocus tnentu fro rapa? eft q afliduatio rapa? nocet oemib^n vltimo aute3 vertu fubdif q rapa male cocta totftones facit t co:pe:q: multiplicat ve tofitatee.^Iujcta illti.lglentfi fepe rapis fi tu vis viuere rapis* /Et eft fete du q caude rapa? foafter ventre laxant4pfl&K> maioti noticia fdendu eft q rape inter radices magis puemtit ad co:pfs nutritlon^.quod fatis oftendif e% amicabtlitate fui fapoUs.lfeec em coplejcio eft omtbueedus liisq? amara z pungitiua minus alimentum Dant cozpoti: z Dulcia mas gis.quia ergo rape radicibus aliis fum ouldo:es z minuo pugitiue ma gie ppetunt via cibi.fed generat fanguine groflum melancolicu: fi Dige fttua fit oebilis.lEt bonu eft q Depurenf a pma aqua.? nullo modo Des bent comedi crude.U£t incitant ad coitu.? vias mudificant vrinaleo. egeritur tarde corPigeritur quoqj pure. Similiter ftom acbus melior ut iu ejetremitates iRcddit lingua bonu nutrimentum medicine ©tgeritur facile pulmo.rito labitur ipfe. eft meliua cercbru gallinarum reliquoru. C?n tfto paffu notatur dnqM£>anw eft q? co: animaliu comeftil tart5 oigertf? tarde etia3egerirur./£tro eft qtcarocotdle eft caro melancoU ca q Difficulf Digertf ? tarde Defcendit4£r»n6 eft caro bona fm Huicc.fe cudo canonis ca.De carne.? no multu nutrit vt Dicit iftafis tertio alma fo:!0.C[0ecudu eft q ftomaebus fimtlitereft maleOfgeftfois? tarde De fccfionis.£ni^ ro cft.qjftomacb4’ eft mebm neruofu3 cartilaglnofu qre DifficileDigerif.? ergo eria no generat benu fanguinc.^etde fubdit reje tus q ftomaebus in cius extremitatibus fc5 quo ad duo fundum ? otis fidum melius Digeritur. Cuius ro eft q: in illis partibus magis camos fus eft ?magis pinguis-CDCertiu eft q lingua eft bonfnmrtmeti.? boc quo addusradfce.vt vult Buke.fcSo canonis.cap.oc came. /Et ro eft

Page 71: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

q: eft fadii© olgeftlonlsfrcamofa./Et fnter reliqua© Unguasdfogua po* ceUti} ablata«elus pelle equlparatur cami aprf.vt fdfit fdndete© an pns ripe©.3Lingua tn bouls no cft muliu5 fana pp eiue nimia bumldlrate3 Peccatore© tn Ungui© vtl voleme© an ea? aflatlonS imponunt garloft los quibp bumldlta© lingua? minuitur «fic aptiore© funt eful.<10uar tu eft q pulmo fadle «geritur z fadle egeritur. (Et Illud ell^pter cluo raritate? molltcle.Sle? ell tn q eluo nutrimetfi no ell pucntcns nature bfianc q: pa? ell z fleumatlcfi vt oldt Bulc.fecudo eanon10.cap.oeeo. /£t drea illud ell fdendu q pulmo arietis eput© no fit bonu© dbu©: ell tnbona medicina q: fanat ejcco^latione calcanei q: cakiameto fi ponaf fup Ipfam calidus vt oldt aulcena loco pallegato. {DSufntu ell q cere bru galllne Inter ota cerebra ell melms.oequo oldt Sulc.fcdo canonis. q ,pbibet flujcu5 fangulnle nartfi &ebet tn cfi fale aut cfi fpebus come di qroefevomltfi,puocat.|Et drea Illud fdedfi eflq^oe cerebropullo? olcfit medid q augmdat memoria Cerebra *o porco? nature no funt puenletla fcd cerebm ouf© lepori© vel cuniculi cum fale vel fpedeb^co* medi pot.flEt oe cerebro amplluo oletum ell Ibl.lRutrlt z Impinguat. Semen feniculi fugat et fpiracula culi. fElfelcponftur vnfi occumetfi.? ell q femen feniculi qtf Drmaratp/ eje pellit vetofitates aut ea© olflblult.flEt ro ell qr ell calldfi? ftccfi z carml natluudEt drea illud ellfclendu q a colbu© quattuor rangunf vtlllta tee.puenlcte© tp efu maratrl llue femini© feniculi.Ifbrlma ell q pfert fe brtb^.Bcda e q pellltvenenu.Certla ell q mudlficat llomacbu.0uar ta cq acuit vlfu5.HEt t5 illo folct oarl IIH verfu© coes.Ble ouo oat ma* ratrfi febre© fugat atc$ venenfi ./Et purgat llomacbfi: lume quoqj red* dlr acutfi.DEt Illa© qtuorvtlllrates tangit etla Bulc.fcdo canol© loques Oe fetriculo./Et circa quarta vtllftatenota q Bulc.loco pallegato oe fe mlnc feniculi oldt.feemocrft* qulde ejdUlmault q venenofiverme© pa fcunt feniculi recctls femen/vt eo? vlfu© cofortef et vlpere z ferpemea fricat oculo© fuoe cu egrediuntur Oe caueml© fui© poli byemc fup Ipj vt lllumlnenf oculi. Bdcdfi vlteriuaq? fenlculus tarde ofgerltur / male nutrit z para/et ergo no ppetlt via dblfed magi© via medldne. IBo (g< turvtendu ell eo In reglmfne fanltatls nlfi ad correctloe5 mallclc quorlj da alio? clbo?:lnterdfi CU5 lactuca comedimus petrofillnfi ad refiftens dum frigiditati z bfifdltatl lactuce.ftc etla cfi cucurbltls>potelloccoqul fenlculus.? fimlllter cum rapis ad corrigendum malldam earum. Cmendat rifum:ftomacbum confortat anifum. Copia tmlcoas antri fit melioas. (Tlfelc ponunturoue vtllltate© anifi. Sua? prima ell q anlfum pfor? tat \lfu5. Seda dlq^anlfum pfortat llomacbfi. Cuius c5 ell: qranlfuj mfidat llomacbfi a fleumatlb^ z fpfu5 calefadt./Et ,ppfea etla pfertvl? fui qr nicbil e qdvlful magi© nocet qj imfidlda flomacbl qr a (lomaebo

Page 72: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

mudo eieuanffumi imudi q ccuiis nocet grurbado fpus vifiuoe.t tfta ouoiuuamera factt enifu5 oulce.^t pter iftasvtfUtatce Buic.fctfccano nis.ca.oe anlfo/plures alias vtilirates anlft ponit, vult et ibi q anifus e agitiuumoolop fedatiuu/tvetofitamrefolutlufi/fcdanuu fttie caufa* te ejc butdifaub^falfie/agitiuu opilatonu epans-rfplenls generatiuu ejc bumiditanb^r fitrrenu vefice z tnamcispuocanuu vtlnet mefiruoj? % mudat matricem a fiu]tu bumiditatu albayiz eftmottuu5 coitus. Si cruot emanat fpodium fumptum cito fanat. ITlfelc ponitur vnfi fuuametu fpodij.£t eft q fpodiu fumptft fanatflu jcum fanguis. Curica pot efletqr fpodiu b5 virtute .ppria pfortadi epar * fic fortificato epate/qd eft fons? origo fangute/fanguie melms ab eo retinerur.lEt oirft Bulc.fecuudo canonle.ca.oc fpodfo.q? fpodlfi eft ra^ dices cannap adufte.&tcif em q tpfe adurunf ,ppf fricatione fuap vp tremiratutcum ventus eas perflat.Symon tn lanuenfts oicit q fpodiu eft res cuius origo nos latettres tn adufla videtur z oiuiftoncs canant aduftap.iEt nedu fpodiu pfert in nimio fluicu fanguinisnmo etia in nU mlo flu]cu veiris z vomitu.vt olcit iRafts tertio almaforis.jEt pfert etia in febribus acutis cofortat t tremori eius z fyncopi facte eje effufioe co^ Iere ad ftomacbu autiliaf/vtvult 3uice.locopallegato.iEt efl fdedu$ circa predicta q ficut fpodium b3 afpectum ad epar z pprtetate pfortib di ipfum:ita funt alique medicine quebnt fimilem afpectum z fimflem ^pprietatej pfortandi aliqua alia m embra fpecialiatficut macis cor/ mu fcus cerebp/ liquiricia pulmonem/caperes fplenem/et galanga ftema? cbum/ vt pat5 in bis verfibus./Saudet epar fpodio mace cor cerebrum quoq? mufco:1^ulmo liquirfda/fplen/cap/flomacbufcp galanga. S3as condimenti pteponi bebet edenti. Sal virus refugam non fapiducp fapotat TBam faptt efca male que batur abfcp falc. Elrunt perfalfa vifutmfpermaeg minorant Ct generant fcabiem pruritum fiite vigote C5n boctejctu tria fiunt, tbrimo ponitur vnum Documentum genera le quod obferuaturapud omnest-r eft q vas condtmeri fcilicet falis qd cornuni nomine faliuum Dicituroebet pponi in menfa Ipfi edenti. ta illud ede metp. Sal pmo poni sebet pmoq3 reponi.€>mis mefa ma^ le ponitur abfcp fale.CSccundo tangunf ouo iuuameta falis.*j^rtmu eft q fal reftftitveneno.Cuius ouple* pdt eifeca-vna eft qr fal cjcficcati uum eft z fic fua fiedtate cjcficcat buiditates eje db^ pot fequi corruptfo Blia ca eft qr fal cftficcat z pprimft buiditates a corpe ejetrabendo. z fic claudit pores z g pfequens pbibet penetratione veneni que fieri oebe rcr g poros.Secundn iutiametum falis eft q> fal (ndudt faporemtn cb barijs. r,a cdlter videmus ad fcnfu? q nulla cibaria fapiut fine ccmfcti

Page 73: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

one falte/vt Didt rcrtlue ftfus.1Cert(o ponunf quattuor nocumenta Ite flue ctbariou valde falfo;r.(£>rlmum eft q cibaria valde falfa vrunt vtfum.l.oepdunt vilum vel nocent vlful. Cuius ca pot ee ouplejc.^ria eft qrres nlmiu falfe Inducunt nimia ftccltate que eft ptrarla oculis qui funt Inftrumenta vsfus cum oculi fint oe natura aque/vt Dicif In De feri? fu z fenfato. Seda ca efttqr cibaria multum falfa funt prurittua z mordl catiuamodo vt fupius Dictu eft a cibariis mordicatluio t ftomaebo ejds ftentib^ eleuanf fumi mordicattui 4 fui mordicatione oculis nocent ac Ipfos mulium rubifteant Ct ergoividemus q bullientes fal: rubeos co muniter babent oculcs.Sccudu nocumfrG eft q cibaria multum falfa minorat fperma.Ctro eft qrctbarla multu falfa tnuliu cjdtccatces bu mlditares corporis qre etla fperma ejcftccaf et fle minoraf-Certlum no cumemu5 eft q generant fcabiem.Culus ratio eft q: fal generat bumo rem acutum mordicailuum aduftu qui eft ca fcabiel.^uartu5 nocume tum eft q augent pruritum.Ct ro eft qr generant bumorem mordlcatf? uum z pruritiufM£t ifta quatuor nocumenta comemorat rafis.tertlo al maforl3 De fale oicens.Corum preterea fangulnem qui multu e? eo fu pferlnt quantitatem adurit, vlfum quocp Debilitat atep tninult fperma: et generat pruritum et fcabiem.Ct preter Ifta nocumera- perfalfa id eft multum falfa/mducuntferpf genes, impetigenes/morpbea/lepra In Dl fpofitfs:ct vias vrine ejccorlanttcu Diu cotlnuanf.dfeoderate tfi falfafa ftidlum auferunt z appetitum ejccttant atqj acuunt* Ifei feruozc vigent treafalfusiamaruetacutusj Zllget acetofus fic Itipana ponticus ateg ©netus r mfipidus Outcis oant temperamentum tr^n boc tejetu ponunf qualitates culufltbet faporls.Ct primo olatur q Iftl tres fapores fc5 falfus/amarus/et acutus:c3lefadur corp^ fumen its-pos.Scdo olcif Q?tftl tres fapores fc5 acerofus/ftlprlcus/^poticus Infngidat.Certio Dictfq» Iftt tres fapores ft^vncrucfus/infipfd^/t oub etstfunt temperatl.nec Inducunt in corpe calidltateaut frlgiditate5. Ct pro intellectu ampliori fdendum eft q fecudu Sulcen.fcdo canols.tra ctatu primo capi.tertlo.€>cto funt veri faporesd fequfmir Infipldft.Ct funtDulcedo/amarltudo/acultas/falfedo/acetontas/potldtas/ ftiptid tas lz vnctuofitas.Cnumerando tn Infipldlrate pro fapore:flcut tejetus fadt blctunc funt nouem faporee.Ct tuc capitur fapor pro omni eo qd guftu ludlcaf-St iter (ftos fapores tres funt calldl.vr Dicit blc tejet^ fc$ falfus/amarus/et acutus.Ct fecundum*aulcen.Ioco preallegatoaeutft eft calidlus.Ddnde amarum.et Deinde falfum.quonta acutu eft fortius ad refoluedu incidendum z abftergendu q amaru: z oetnek falfum eft ficut amam confractum cum bumiditate frlgtda.Cf tres De iftis fapori bus funt frigidi ^ acetqfustftipans id eft ftiptlcus z ponticus. 'jjbontf cus tame ceteris frigtdloriDelnde ftiptic^et poftea acetofus. Ct .ppter

Page 74: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

tftud (n ofbue fructibus d oulcefcunt p:fus;eft pontidras.vebemctis (n frtgidanoms.oeinde poftq* p caloze folle oigcftiuft aliquo modo oige* IU funtfructus apparet in de ftiptidtas.? oetnde Declinat ad acetofita* te ficutagrefta ? poftea Dulcefcut.fiSt licet acetofum fit min^ frigidu q? ftipticuttn ,ppter fui fubtilitate ?tpenetratione in plurib0 eft maiozis b frigidationis.iEt fecundum 3uicen.loco pzeallegato pernicum ? ftipti cum funt in fapoze pzopinqua:fed ftipticu non ptrabit linguas: nifi quo ad fuperfitiem apparcntenv.fed ponticum contrabit et ejcafperat quod apparet in lingua fctttcet fupfide z occultu fdlicet interioza cP. £t tres De iftis faponb*’ funt temperati id eft noqccedentis caliditatie rei frigi dftatis.ficut Dulcis vuctuofus z infipidus. Eicet enim Dulce fit cslidu; rame in eo non apparet foztitudo caliditatie.ficut Dicit IRafis tertio ab mafozis ♦ JEt eft fdendum vlterius q> vnicuiq? fapozi pzopzie Debentur operationes vt volut Bu i.? IRafis lode pallegatis. Operationes cnij Dulcie f m Bufcen.funt Digeftio ?lenificatio z multiplicatio nutrimenti z natura Diligit ipfum z virtus attractiua attrabit ips-iEt fctfs rafis Dul ce eft*generatiuu multe colere rubee z opilationu i epate z fplencz fleg monte ptedpue fi pdicta mebza adboc fuerint apparata.iEtvetris flu* jcus er ipo fedtur et mollificat ftomacbu z pfert pcctoti z pulmoni, co: pus impinguat.? augmetum (pennatis tribuit-Operatioes vero ama rt fcdrn auice.funt abfterfto z ejcafperatlo.JEt fcbm iRafim Bmap cale fadt z oeficcat foztiter cito fanguinem ad aduftionem et malidam per* ducit: colera quoc^.rubea infanguine augmetat.Opatfovcro potid fs autc.eft pctio fi potidtas fit Debilis aut ejcpzdfio fi fit fonie.tEt fctfs ra fim poticu cozpus infrigidat z Deficcat-camis z fanguinis minozationS facit fi multotiens aliquis co vtatur.ftomacbum $5 pfoztat z frequeter ventre pftringit z fanguitie generat melancolicu-Opatioes vero ftipti ci fcds auic.funt petio infpiflatio induratio? retetio.UEt fctfm rafim opa tiones eius funt ficut pontici licet oebiliozes:qzipfe videtur ppzebende re ftipticu fub-pontico qz De ftiptico nicbil Dicit crpzefle. Opationes ve ro vnctuofitatis febm auice.funt lentficatio lubzincatio z coctfod. oige (lio pua.£Et fcdm rafim vncmofum ftomacbuimollificat eveniris fadt flurum? fatietate ante^bomo cibi ititate fibineceflaria afliimat: ad dudt z calefadt majrime tamen febzidtantes z bntes epar et ftomacbu calidum.Cozpus etiam bumectat z lenit fleumavero auget z cogita tio tie bntes reddit z auget fomnft.Opationcs vero acuti funt refolutio in cifio z putrefactio fct3m auice.et fm rafim. Hcutu5 calo:£ auget z cozp* cito inflammat et fanguinem adurit z ipm pzius in coieram rubea mu? tat et poftea in nigra.Opationes falfi feflm auic. funt abfterfio ablutio qcficcatfo et pzobtbitio putrefactionis.£t fd5m rafim Deces funt in tq& tu immediate pzecedenti.Operationes vero acetoftfunt fecundfi auic. infrigidatio et inctfto.fiEt fcdm rafim acetofum colera rubeam? fangui uc repzimit? ventrem ftringit fi ftomaebus et inteftina munda fuerint.

Page 75: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

St afit fleumatis tn eis fuerit multitudo ventris fadt fluxa t cotpue h firigidat.virtute quoc£ oigeftiuam Debilitat? ,pprie tn epate.lftcruiefto z neruofis mebris nocumetu affert z cotptis ceficcat. virtute aut appe* tltiua exdtat.&e ogatotbuefro infipidiofdt rafis q aliquod eft ifiptdtl qd magis nutrit fc$ quod equalitati magisvicinueft.aiiud eft quod te perate calefarit z aliud qt5 temperate infrigidatetficu ipfo fuerit mul ta bumiditae bumectabit ft vero ficcum fuerit oeficcabir* Bis ouovtpa facitanundat bentesmat acutum ®ifu5.quod minus e tmpletmrimutqd abundat. CTlfeic ponunt quattuot iuuamera vtpe.ffbrimu eft q?vipa mundat o2 tes. Cuius ca eft q: ,ppter pane oiutius inberente Oentib^ q? vinu folii fine pane limofitas illa oeubp adberes a qua Dentes luridi oicunfta vU no melius pfumif z abftergtf.Secfidu eft q acuit vffumtqt ebibet ma los fumos ad cerebp afcendere q obfufcarent fpus vifiuos g eop imije tione.Ct illud facit q: eo q: Digerit materias malas in ftomacbo ejriite tes.Certiu eft q min0 Digeftu facit Digeri:qt facit claufione orificii fto* macbi z pfotrat Digeftione.^uartft eft q fugflue Digeftu ad mediu re* ducit. Ct totQ iftud majrimc veritate babet De vipa panis cu vino Dum modo panis primo aifusfit aut fupta pronas ejritccatue. Amnibus afluetam iubeo feruare Metam, apptobo ftc eiTe m fit mutare necelTe. £11 ypocras teflis qnonia fequitur mala pellis, ■f ottio: eft metba medicine certa Meta. «auamfi non curas fatue regis t male curas. Cl&ic ponunf aliqua oocumera.quo# primfi eft q omnibus bonu eil feruare oieta pfuetam.Ct p oieta itellf gitur adminiftratio cibi z potus i£t ro buius oocumeti efttqz trafgreffio a cofuetudine nocet nocumeto magnotcofuctudo em eft alia natura.ficut igif natura cuftodire 05 fic z pfuetudine^:? fpaliter ft pfuetudo fuerit laudabilis.Ct fieut 05 feruare pfuetaadmiftrationc cibi z potus:(ta etia 05fuare pfuetudtn? in aliis rebus no naturalib^ pp eadesrone.lSlndefi alids fuerit pfuetus multil labotare z velit banc pfuetudtne omittere z in ocio viuere.vel mtto mi nus labotare vel alia fpede laboris alfumere z aliud tepus vel alift mo dupculdubio multu ejcboc dbilitatur. Ct ftmtlirer intelligiturfn cibis z potibus fornno z vigiliis z euacuationibus z ateacddentrtA ^n om nibus em mtiltO obferuada eft pfuetudo fi fit laudabilis vel pap lauda bilisvel indifferens in bonitate z malida refpectu buius ad quod oebj fieri pmutatfo.Ct circa iftud fdendum eft q alTueti exercitare vel labo rare quibufdam laboribus confuetisoato extales fint Debilesvel fenes minus ledutur z fonius labotat q* fi effent iuuenes incdfueti. Ct iftud vult ypocras fecunda ampborifmorom Dicens aflueti affuetos ferre la

Page 76: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

boresietfi fuerint imbecilles aut fenea inconfuetis fortibus z iuuenib* factlkisferunt»£tratio eft qr (ilibabet maiore inclinationez pfuetudi nej ad iftos labores:iam cofuetudo pus babita leuior eftvr Dicitur in co mento pdicti ampborifmi. t£x ifta eft ca qre videm^ botes Debiles vel fenes d e* pfuetudine aliquod exercet opus mecbanicu facere aliq q fa cere no poflent eis fertiores aut iuniores z minus ab eis ledunf ficutvis demus multore5 Debilem facilius faccfi eleuare q$ eo fortiorem z fabru antiquum minus ledi malleattone q$ iuuenem fortem non confuetum» Secundum Documentum eft q malapcftio.i. magnum nocumentft fe quitur eje permutatione Dlete confuetc vt vult ypocras nifi fuerit necete fe eam pmutare.flgft autem neceflariu ea pmutare primo quando eft il laudabilis fic <yetea pueniretur ad peflimas cgrltudines ficut cofuern do comededi malos cibos in fine ejcneceffitate perducentes ad malas egritudines.JEalem em cofuetudine5 et fimiles necefle eft corrigere zq mutare vel totaliter vel faltem infra terminos latitudmisearu fed boc Debet fieri paulatim z fefim quendaj ordinem.lHa5 ois fubita mutatio vebementer nocet z fpecialiter a cofueto ad wconfuetum.Scdo necefe fe eft eam pmutare vt aliquis minus ledatur e* inconfueta fi poftea ad cam fe tranftuIerit.Si em quis ad oem Dicta fe afluefeat minusab oml ledetur cu fe ad eam tranftulerit.iEt iftud ctia (ntelligedu5 eft in alfis re bq no naturalibus.iEt iftud eft qo Dicit ypocras apborifmop. £jc multo tepore cofueta z fi fuerint Deteriora infuetis minus moleftare co fueuerunt oportet igif ad no pfueta tranfmittere.jEt circa iftud eft fden dum q quifc^ Debet fibi cauere ne vni^rei quamuefiq^ bona fit fibi co fuetudine faciat qua5 ipro feruare fit necefTariu.verbigratia.fi quisvno cibo cdfucto femper vtatur vel aliquo potu vel totaliter ab eis abftine* at vel Dormire vel coire totaliter afluefeat z ad boc grauiter aftringatur. majrfmu5 em incurret nocumentum fi interdum ab eifdem oporteat ab flinere. fic igitur quodlibet corpus fe Difponere Debet vt calori frigus patipoffit:* ad motiones etqucltbetnutrientia aptusreddaf:etvt fom ni z vigiliarum boras manfiones et Domos lectos et indumenta fine le fione pmutare poffit quod quidej poterit fieri fi ;confuetudo non obfer uetur ad vnguem:fedinterdum ad incofueta tranfeamus.Sportet igi¬ tur ad incofueta aliquando pmutare.fl£t iftud vult iRafis quarto alma foris.csp.De pferuatione pfuetudinum.lCertium Documenta eft q for tfor-r potior metba in medicado egp eft adminiftrare oieta certa3: qua fi medicus no curauerittt aliam indebitam adminiftrauerit fatue regit egrum z male eum curat.£t circa iftud eft fciendum q triple* eft Dieta fcj grofla/Cj eft quafi Dieta fanop.ttenuifTima/d eft nicbil oaretvel qua fi:et media/que abfolute tenuis Dicitur. fi£t ifta Diuiditur in Dieta tenu5 Declinantem ad latus grofle:ficut aqua carnis.oua forbilia: z pulli pui z Declinati ad tenuiflimarficut aqua ordei mellicratfi z vinum granato ruj. z media q certa noiafcvt ptifana no colatae extremitates pullorft.

Page 77: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Et Illa oleta certa in pluribus puenit egrltudlnlb^no tn In oifub^.THo em couenit In egrltudlnlb^ logis q: (n talib0 oportet virtutem longo tl pote ee anq? puenlat ad victoria z virtus cu oteta certa tato tpe no pof fet pdurare fine magna oebllitate.opt5 ergo i tali egrltudie clbfi Ingrof fare.Sffinon pucnlt In acutiflimls egrftudlnlb^ In Illis q terminanf (n quarto ole vel ante.quia In talibus cduenlt oleta tenullftma wt vult ypocras prima ampborlfmorum Ibi ad vltlmas egritudines vlilir.e cu^ rationes ad perfectionem funt potentes» «Quale quid et quando quatu quotiens vbi oado gfta notare cibo Oebet medicus Oletando C3n Illo textu ponfitur fex a medico pfiderada In admlntflratoe olete» *j£>rtmu eft quale.l.cui^ qlltatfs oebet elfe clb°:qula In egrltudie calida bebem0 eg$r oletare frigido dbo.-r In frigida calido. 5« bumida ftcco/i flcca bllldo.Elep efl tn q naturalis pplejtlo oleta flbl fitt pferuarl o$.vt vult gallen0 ftla tegnl.lbl.Calldlora calldlortb0 Indiget adlutorljs.f ri* gldlora frigidloiib0tc.Sd5m e IT quld/ld elT cul° fubftatic 05 elfe cibus qr atblete z ruftld fortib0 exercitiis fuppofitl oebet oletari dbo grolfo. qr in eis via olgelTlua efl fortls.t fle no oebet vti cibis fubtllibus vt pul lis capcnib^carnib0 vitulinis feu bed(nls:qr ille carnes t eis adurerenf: aut nimis cito olgererenftquare necefTe elTet eis fepe comedere.TRobfc les fto z In ocio vluetes oebet vtl oleta fubtills fubftatie: qr In eis virt* OlgelTlua elT oebllls no potens In grolfos clbos/culufmodl funt carnes porcine falfe z boulnc/t plfces fole exficcatl»Slmtllter in egris egrotan tes egrltudinib^acutlsontvtl fubtlllorl oleta q egrotates egrltudlnib* crontcls.Mongls licut quartanis.5Cenlu5 eiT qny id elT quo tpe oleta oe bet oarlrquia in fanis maxime 05 attendi pfuetudo. Snde in effate bo'- mines mane furgentes z pfuetl bis folum tn ole comedere oebet come dere bora oeclma vel modicum ante»z no expeaai e medium olei ,ppf nimiu otel calore. Similiter oebent cenare bora fqcta vel modlcu3 poli 5n byeme vero oebent prandere bora vndedmavel Ouodedma^pter longitudinem fomni.-z oelnde cenare bora feptlma vel modicum polT. et majrime feruanda eft confuetudo. ^n egris vero etiam conftderan* dum elT tempus/ quia In febribus In paroxlfmo vel llatlm ante paroxlf mum: vel ftatlm poli non elT oanda oleta: quia fi ITatlm ante parojdfe mum vel In parojdfmo oeturmatura oluertltur a OlgefHone materie fe* brls per boc q oebet olgelTlonl cibi elfe Intenta» Et no oebetoarl lTatl3 polT parojdfmum qr virtus adbuc multu oebilltata eft ex paroxlfmo b mediate pcedenti.^ebet igitur oarl oleta ante paroxlfmfi tanto tepore q polflt olgeri ante aduentu3 paroxifmi/vel oebet oarl aliquo tpe poli paro]rifmu.<£t Illud eft ve^ ntft timeatur magna ocbflitas vl«utls.tQc enim oandus eft cibus quocftqj tempore.Sccldettb0 em virtute olffol uentibus dbus lUico oandus eft.vt vult /^alienus in commento illius

Page 78: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

•mpborifmi prime particule pt^plarf afit oportet. £uartfi eft quatfi id eft ^tiras cibi fumendfcq: vt otctfi £0 prius qititas dbi effate comede* di ,p qlibet vice 05 rifepauca:q: calor naturalis tfic Debilis eft,ppternf mias rcfoluttoeo/^n byeme fto dbq vna vice fumedus 05 efie multus: qr virt^ oigeftiua tfic fortis eft cfi calor naturalis fit vnit^pf frigus cir cfifians.vt oictuj eft prius ibi.lEemporib* veris.Quintum eft quoties ♦i.quoties in oie fit ctb^ oadusrquia in eftare Oebet fepius Oari q$ i bye me/autunno/velvere.lfcet modicfi pro qualibetvice.vt etia prius Oictfi cft.Similiter virtute oigeftiua ejciftente oebilt fepe modicfi et oe cibo e bandutn. virtute vero edftente forti poteft multum oari: z pauds vici¬ bus. Sejctum eft vbi id eft in quo loco quia ctbpnon eft fumendus In lo co frigido multfitnec multum calido.fed magis in loco temperato. Sus caulis folumamis fubftantia ftrutgtt. latracp quando oatur venter lajcare paratur C5n boc tejetu actor oicit trta.*fPrimu eft q ius caulis.i.aqua z majcie prime ebullitiois cauliu:fi bulliant foluitvetre. Cullea dl qr foliis z p* tibus ejeterfonb^ caulium eft virtusqdam nitrofa abfterfuia Debiliter t beres* fadle feparabilie p modica Decoctione flue ebullitione que fpar fa p aquam ipam lajcatiuam reddit.Ct bine etia eft q prima aqua oeco ctionis caultu3 magis lajcat qj fecundatquia ifta virtus nitrofa abfterfi* ua p primam Decoctionem plurimu5 feparatur.©ct5m quod oidt eft q fubftantia caulifi tboc poft Decoctione eorum ftringit ventre.net caufa eft qr omnis virtus que lajtaret p oecocrione3 ab ea ablata eft et manet fubftantia terrea ficca que ventre5 ftringit.JCeniu quod Oidt eft cyvtra* q fimul fumpta fc3 aqua oecoctiois caulium z fubftantia eorum lajcat ventre: net ratio eft quia virtus abfterftua et nitrofa in aqua manet gra* tia cuius totum lajcat ♦ *|Pro maiori noticia fdendu5 eft primo q caules generant bumorem melaticolicfitet fomnia mala.mali funt ftemaebo/ parfi nutriunt/vifum obtenebrant/fomnifi inducunt menftrua z vrina5 «puocant.vt partim ab auicen.fecundo canonis et partim a IRaft tertio almaforis colligif.Sctfo fdendfi eft q comeftio caulis flue oecoctiois flue feminis dus probibet z retardat ebrietate.vt videf innuere artfto* telcs-tertia particula ^bleumntum querens propter quid caulis foluft crapulam.et idem volunt iRafis et Sulcena locis preallegatis. Cuius caufa poteft efle ifta fm altquos:q: propter comeftionem caulis deuan turfumi valde grofluingroflantes fumofitates vini:que ingroffate im* pediunturpenetraread cerebrum ,ppter etn? groiTitudinem. Tjpbilofo* pbus vero probleumate pdicto aliam oat caufam ifta m fc5: quia omne quod trabitbumidfi vinofum ad fe ac a corpe ejcpellit/t corpus iufrigi dat/curat crapula:fed caulis eft bitioi/ergo curat crapulam. aute$ caulis fit buiufmodi,pbat:q: per fuccu3 caulis qui eft Diureticus trabi! tur bumiditates vinofe (ndigefte a toto corporea in vcfica oeferfitur. t

Page 79: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fubftamia eiue frfgidam ftipticam? terream in ftomaebo rclictam/non potente penetrare infrigidat totu5 co:pue.£t per confequce curat cras pulam boc modotqm fupfiuttatce fubttlee que non poteram oeczfum tendere pzopter caliditatemvmt mouentem eae ad fuperio?a:vt ad cere b?um feruntur repzefle Deozfum z virtute fucd trahuntur adveftca.jEft enim Diureticus z menftruozunvpuocatiuue/vt Dictum eft. ©ijcerunt maluam veteres quia molliat aluum. .d&alue radices rafe ©edere feces Eluluc moueruut et flurum fepe ©ederunt, Cl&ic ponutur tree ,pp:ietatee uue effectue malue.^uo£ pnm^ eft q malua mollificat ventretq? eft vnfi oe remollitiuie. Sunt em quattud? remollttiua.fc^malua/bifmalua/btanca/vtfina/^ mercurialte / eje qbue cotter fit cltftere lenitiuu z mollifieatiufi.qfi valet ad fecu tduratap edu ct\one-t£t eft Duplejc malua/quedam em eft bne fanguineoe fiozee. £t alta eft bne alboe flo:ee.? in ifta eft malo? ,pp?ierae molltficadi cp i p:is ma.Sctfe effeci eft q radlcee malue ab?afe educut feces, z boc e qua do eje ipie fiftt fuppofito?ia ftcut folein fieri De radice mercmialte.jLers ti^effect^eft q malua facit fiujcu meftrui i muliertb^.t boc eft pp nimia eP bumectat6e5‘?lubziftcatione q vene matricie facili a fangute acuto fundunt *Et oiclt ifclateaitf’ q ceno qcplmeto menftrua ^uocat. dentitur menta fi fit ©epellere lenta Pentris lumbiicos ftomaebi vermefqj nociuos IT l^ic ponit autoz vnu oocumentu De menta oicene q no Debet Denos minari boc note menta fi no babeat vim ftatlm auferendi vermee vens trie z ftomaebi. 4kenta em magne z foztie eft aromaticitatie z magne amaritudinie.s ideo queadmodu5 abftmblu vermee interficittfic z me ta.iEt Debet Dari Decoctio clue flcut z abflntblj z no fubftantia.Hduers tedu tamen q? multu calida eft z ftcca fangutne adurene non ppettt via cibi in regimine fanitatie.lBcne tn couenitivia medicine q? ftomaebum pfoztat z (pfum calefacit z fedat fingultuz Digerit -r^bibet vomitii fleu matteu z fanguineu:-? ad coitu (nettat^ppf inflatione § eft in i£a z bumf ditatem oztulana z pbibct fputum fanguinie.£t confertadmo?fu5 ca nie rabfoff:? eft ,pp?ia ad illud. HEt fi fruftatpfiue tn lacte Dimittuntur no cafcatunvt colligitur eje 2uic fecundo canonie cap.De menta, Cur mo:iatur bomo cui faltiia crefcit in otto. Contra vim moitis non efl medicamen in oitis Saluia confoitatneruostmanuucg tremotej Collinet eius ope febiis acuta fugit. Saluia:cafto;eu:lauendula:p;emula veris •fiaftur.atbanafia fanant paralitica membta

f

Page 80: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Salina faluatrir nature confiWatnjc. C boc tejcru sutor pncfpallter tria fadt.^rlmo innuit magnam vri litate falule querens g rnodu? Dubii- £ur bomojnoriatur tn culus orto crefcu falula. Hdbecrefpcndef in fecundoverfu ticq nulla eft medtcta crefcens tn ortis que probibcat moiie$ qjute In ortis bene crefcat medi dna ,pbibens putrefactionem corporis z bumfditatem naturale3 Defen dens ne dto Difibluatur.iEt illud innuit Sulccna tertia primi. capitulo fingulart Dfcens.£t ars quidem fanliatem cullodiendt non cfl ara que -J a morte fecuros nos faciat nccp corpus ab ejculnfeds nocumentis mu nlat:neq$ vnuquodcp corpus ad vltlmam vite longitudinem perducat que ell fecundum bominem abfolute:fed oe Duabus rebus fecuritate5 prebet putrefactionis penit^ prohibitione z oefcnfionc bumtditatis ne dto oilToluatur.CSecundo ponit tres effectus faluie-Suo#primus e q falula confortat neniostquta ejdiccatbimudtrates quibus impcdlun tur z relabamur nerul. Secundus ell q» remouet tremorem manutl.Cu lus caufa eft quia confortat neruosvt Dictum eft.^fam omne confortas neruos tremorem remouettcum tremor caufetur eje Debilitate neruoru5 <£t propterea fenes aliqui et vetule fpeclaliter Imponunt potui flue cU bo eorum folia falule.^mlus ell q remouet febrem scutam. Id ell im* pedit catn ne comlngatXulus caufa potell efTe quia ejcflccando buir.o res Impedit eorum putrefactionem ad quam poffet fequi febris acuta. ©£t prozmalorl noticia fdendu ell q falula ell calida z fifcca: z Ideo no multum competit per fe via ctbf.&ufa tamen Ipfa falula multum con* fortat neruos / bomlnes In fanltate multum vtuntur falula Dupliciter. T^rlmo quidem componendo.ejc ea vinum falu larium quo vino boml nes (n latitudine fanltatls vtuntur fpeclaliter In pnriplo menfez compe tlt bulufmodi vinum paralyticis z cpilentlds moderate fumpru3: z p? cedente purgatione antecedentis medicine. Secundo vtuntur falula i falfis.nam cjtdtat appetltu5 z fpeclaliter cum ftomaebus fuerit replet* malisbumoribus audis z Indfgeftis.^t ell oupleje falula/fdllc5 Dome (liembabet lata folia z magna. Sila ell que vulgariter nobilis Dfdtur z babet mtora z llrlctlora folla.O api5 medicos Dlcif ltllfagus4Ij£cM tlo enumerat autor feje res medicinales valentes In curatione paralyfis. (Et Didfq^faluia/cailoreum/laucndula/premula vcris/nailurdu^/ z a* tbanafia/curant z fanant mebra paralytlca.fd eft paralyfi raaa fui e oe* bflltata&e falula aute ca patet eje Dlctle:qulavt<olci um eft falma cofor tat neruos qui In paralyfi d cbllttatl funt. (Et etla5 quia falula calida eft et flcca confumtt materiam flcumaticam Inbabltatsm neruls e jc.qua fit paralyfis C&ecaftoreopatetquiacailorcum eftmajrfme coforratluu calcfaciluum z ejeficcatluum neruorutti.&ldr enim Eulcen. fccundoea nonis capitulo De eo q eft fubtilius tfortius omni qued calefacit z ep ficcat. £5tpoftea Didt cy.confert ncruis z calcfacif-r pfert tremori z fpaf mo bumido z lluporl a paralyfi. £t poftea adbuc fubdit q non eft alte

Page 81: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

quid magis iuuatiuu5 ventoittati in aure qj ipfu$ cfi eje caftorco acdpfr cur quamum eft lene vim Difloluitur in oleo nardino er oiftftlatur i ea TPlureo alios effectus babet caftoreum quos Suicenna narrat loco p? sllegato.^t eft caftoreum fctliculus cutufda5 animalis marini que d oi citur caftor.i£t oleum oe caftoreo etiam multum valet in paranti; ficut caftoreum poft euacuationem materieiquia tunc illam materia? que re fidua eft confumtt z neruos confortat. Cf&elauendula etia patet quia fua arcmaticuaie confortat.nerucstet fua calefactione confumit mate? nam paralyfis.fE&c premula veris etiam patet quia fua aromatiettate et calefactione confortat neruos.fgt Dicitur premula veris: qr eft oe pri mis aromaticis in vere crefcemibus.ft&e nafturdo patet quia naftur? cium eft calidum et ftccum fubtiliatiuum z incifiuum z refolutiuft: qua re aufert materia paralytis iEt Dicit Buiceuna fecundo canonis captnj lo oe eo.q> confert omni molllftcationi neruorum: quia calefacit z cdu? cit fieumarat-r mundtficat neruesa fleumate. £t (deo confulunt medi? ci vt nafturciu m quadragefima edatur proprerea quia cibi quadragefl males funt fieumatici.flEt tft nafiurcium berba communis crefcens in locts frigidilfimio fdlicet in locis petrofis et aquofisvbi funt multi fon tee.([&e atbanafia vero que alto nomine oicitur tanacetum temboni? ce/tetu vel reyn vaen/patet quia tfta fcaba babet virtutej purgadifleu mata z fua caliditate ejitccat neruos.JEt etiam babet virtutem purgan di vermes z materia eje q generanf ♦ (£t ideo galltci cottcr i Dteb^ pafca lib^vtunf atbanafia frljea cu ouis adpurgadfi fleumata eje plfctb9 in q? dragefima generataiejc quibfl facile generanf vermes in Difpofitis.JEt * fine re]ctuo autor fubdit q faluia Dicitur quaft faluatr(]unature. mobilis eft ruta quia lumina reddit acuta. 2Iu)et Uo rute vir quippe videbis a cute iRura viris coitu minuit mulieribus auget ifuita facit caftuioat lumen % ingerit aftum Cocta facit ruta oe pulicibus loca tuta. €0feic autor ponit quattuor effectus rute.ferimus eft q acuit vifum z proprie fuccus eius/vt Dicit Sutc.fccundo canonis capitulo oe ea. z prf us Dictum eft ibf.HUeanuicruta.Secundus eft q rura minuit oefideri? um coeudi (n viris:fed i mulierib^auget. Cuius ca pdt eife ifta quia ru? tu fua caliditate z cjtficcaticne fperma in vtris minorat quod fubtile eft etaereft. f3 tn mulierib0 fubnliat z calefacit qr (n ets fperma eft aquofu5 z frigidu.t ergo eas magisad coitu incitat pp fubitltatonem z calidita tC3 fpermatis eje rura.^ertius effectus cius eft q ruta facit aftutia.f. fa ctlem apprebenfionem z inuctionc alicuius medii in ca fubrili. quia pp calefactionem z qeftccationem fubtiliat fpirttus.? fic ingenium clsrifi? cat. Quartus effectus eft q Decoctio rute effugat pulices.? bocfi eje ea

Page 82: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

irroteturbemtis qtinffidt eas f m q coi ter Dicunt medtcf.flHt fm Bufc« fejcta quarti tractatu tertio.ca.oe eflfugatone pulicu.&uado afpergitur Domus cu fafuftone coloquintide falmt pulices z fugiunt z fimlliter cjc Decoctione rubi.fiSt poftea fubdit Bute. (£t oijcerum qdam qn ponitur fanguisbird in fouea in Domotaggregatur pulices apud eu Deinde tuo riuntur.fiEt fimlliter aggregantur fuperltgnu linitu eje adipe cvici\z effu giftt eje odote caulis z folio# oleandri.^t fecundum aliquos nfcbil ina gis ociectiuum efl pulicum qj resfottis odotis z ergo ruta valet menta mentaftrum lupulus.? fuper omnia feces vel vrina equi.^tem Domus Irrotata eje Decoctione feminis rape occidit pulices./£t ft fumiget oorn^ eje cotnu taurino fugient pulteee. *flbzo captione tamen caru5 nicbil me Uus eft q$ impofttio paud bobads in lecto quia in illo aggregamur.? ©e cepis medici non confentire videntur, Colericis non efle bonas bicit galienus. fleumaticisvero multum bocet efle falubies if$>:efertim ftom acbo pulcrumcp creare colotem Contritis cepis loca benndata capillis Sepe fricans poteris capitis reparare becotem. Ci&ic loquitur autoz De cepis fl£t Dicit dncp.^timu eft q medtd oiffe tfunt De natura cepa#:quia aliquib^ videtur q cepe bone funt fleumati cis. Sliqui vero q eis no valent ftcut fozfan "iRafis vult qt Didt eas ter* tio almafozis generare bfiozes fupfluos in ftomaebo-? fleumaticos.jSe cundu eft q galienus Didt cepas multu obefle colericis. £uiq ca eft q: vt Didt Buic.fctfo canonis.cap.oe cepeXepc eft calidu in tertio.-? ergo nocet calfdisvt fut colerid.^ertiu e q cepe multuvalec fleumaticis q: fut calidelcifme fubtiliatie abfterfiue-r apitiuetqre fleumaticos bfiozes z vifeofosi fleumatid mftiplicatosDigcrut fddut fubtiliat z abftergut ^uartu e q cepe valet ftomaebo qz mudiftcat tp5 afleumatid-tipfuj calefaciunt.'? ergo Didt Buic.loco pzeallegato q illud quod eje cepe co medif 4?pter fua calfditate confoztat ftomacbu Debilem. (£t ppter Illt5 etiam Decolant colotem fadei/qz non eft polfibtle colotem fadei efievis uidu ftomaebo ejriftente multum fleumatico aut repleto malis bumotl bus audis z fleumaticis.Quintum eft q loca Depilata.i.loca pilis pzfc uata pilos fiueainesrecuperant fi pteranf cepe cocte z eje cis fricentur loca Depilata.tEt iftud ve# eft qn Depilatio accidit ,ppter opi latione tpo ro# et cotruptionem materie fub cute.qt cepe aperifit pozos-?refoluum materia malam q fub cute eft et bona ad locu? attrabunt.iEt ago frica tio cum cepis valet in alopida multum/vt vult Buic. fecundo canonis cap.allegato.-? feptima quartka.oe cura alopicie. (Et pp iftnd Ifat teje tus q capitfs oecot potait repararip ifta frfcatocm cu cepis: qt capitis Decot pili fut. CCI^w tnaioti notida effectui! cepa# fciedu5 c q cepe eje

Page 83: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

citant coitu/appetttu puccmjuciem hu>m^Hc/ol.m«ie ver rutae e* radicanr/fitim faciunt/intellectui necent .qzbumoze malu5 groifum ge nerant/faliua multiplicant/? fuccus ea? pferr aquc oefcendcnti iti ocu Iu ? abftergir vlfum/ficut colligitur ejc auic.fctSo caiionia.cap.allegaro. Sciendum vlterius q cepe trfte cu3 meile z aceto pferunt mozfui canis rabidi.iEt ergo dda fugaddunt tejctut pcedenti idos duos verfue« Sps pofitas pbibent mozfus curare caninos. Si trite cum meile pus fuerit ? aceto./£t oe ifto etia ptlus Dictum efl ibi.Sllea nujcruta. Cftmodicu granum liccumcalidumqj fynapts. ©at lacb?ymas:purgatcp caput:tollitcpvenenu5 Ci&ic autoz duo facit* pzfmo ponit complejrione ipfius grani finapls Dices q granu finapis eft modicu granfi caltdu z ficcu5.qtf ve? eil: qz c calidu z ficcu vfqj ad quartu gradu fm Buicena fcdo canois.ca. De fi* napt.ScDo ponit tres.ppzietates fiuc cffcct^grani finapis.pzittf’ effe* ctus eft q comouet lacbzymas.Cuius caufa eft:quia fua callditatc nU mia fubtiliatet Difloluit bumidiiates cereb?i:e]c quibus tunc pzoprer ea rum furtum^puentunt.lacbzyme.Secundusietfectusfeminis fynapis eft q expurgat caputXcereb? mundifica ndo z abftergendo bumidlta tes fleumaticas a capite.Cjcpurgat etia caput nanbue lmpofitu3rpuo? cando fternutatlonp fua mozdicatione.? Ideo imponitur naribusappo pletico?. per ftcrnutatione? aut expelluntnocum&a ccrebzi. Ct fimi liter feme n fynapfs fua caliditate fubtiliat fleumata:?0iflbluit Illa q opi lar meat^cerebzi.c* A? opilatlone fequif appopIejrfa./Et fic relinqui! q femen fy napis eft valde ictfiuufteumatis? pfumptiuu z mudificatiuft JCerti^ effectus eft q tollit venenu.Ct Illud cocozdat cum Dicto Sulce ne loco pzeallcgato.fc? q fugifit qefumo eluevermes venenofi. Crapula oifcutitur capitis oolor atep grauedo. purpuream Dicunt violam curare caducos. Ililaic ponurur tres^ppzietates ftue effectus violc.pzlm0 effeci eft q viola baber,pprietatem fedandl ebzietatem.Cui^capot dTe quia viola odorem babertemperatu atep fuaue.t talis majcfme eft cofoztatiu^ ce rebzi.fozte em cereb? 116 patitur cito ebrietate? fed Debile.Ct etia viola eft frlgida/quare cerebzu infrigidat.? fic tneptificat tpm adireripiendu? fumu ? calidu. ITSecundus effectus eius eft qrviola eft fedatiua Dolo* ris capitis atq? graucdinis. Ct iftud ve? eft De Dolozc capitis eje calida caufa/vt vult Suiccna fctfo canois.ca.oe viola.Ct fimiliteriRafis ter^ tio almafozis-? rifcefue.Ct ratio e quia viola eft frigida ? fic repugnat caufe caiide.$ICertius eft q viola Dicitur curare caducos.i. epileticos f£t Dicif notamer in rejeturofeunt/quia comuncs autozee no attrtbuut Iftutn effectujiviole.flEt ergo fi tfte etfectus puenit viole:caufa eius po^ teft elTe quia ,ppter aromatictrate viole cerebzu pfoztatur/quo epiftenc te fozti aanodtcis nocumentis non Icditur.? per confequens etiam nou

Page 84: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

incurrit cplllentfa^ que Dicitur parua appoplejtfa ey opflatlone fiemo? fenfltluowm contingens. C&e varica»

feitm, azgrxe t>at fomnutvomrtu quo<£ tollit ad vfum Compefcit tuflim veterem:colicifq3 medetur, pellit pulmonis frigus:ventrif<p tumotem. «Omnibus et moibis fubuemet articulomm ftl&lc ponunf fepte5 effectus vrrice. 0uo# £mti eft q vtrica oat egria fomnu./qt eft fubtiliatlua ? inclfiua? abfterfiua fieumatts ? groffo# bu mo# natura grauaiiu z fomnu Impedlentlu.CSctis effectus ef eft q tollit vomitu z vfum vomitat ratio eft qt vomitus z naufea multu5 accldut eje bumote vlfcofo cuf> vrtfca eft tciflua.$D£cm° eft cpvrttca fc dat tuflim antiqua.? majrie mei In 4 temperata fuerit femta vrilcetqt vt tlca Depecrote fleuma expellit vlfcofu5.f m iRcfim tertio almafotis.l£l fimlliter et^femen cu majrie ftt Inclfiua abfterfiua? fubttllattua t£i otclt, 2ulc.fci5o canols.ca.oe vrtfca.# cu blbfl cum aqua o:det mudtficat pe ctus.? qrt Oecoquunf folia ei^ In aqua o:del:eductt bumojes groffes <jj funt In pecto:e:fed el^femen eft forilus.C^uarffeft q puenlr collclsX colica patletlb^: q: vrtlca eft Inclfiua fubtiliatlua refolutlua z abfterfiua bumlditatts fleumatlce autvetofttatls grolfe eje db^uentt colica plu* rlmu-Ct eft colica egritudo Oolotofaln tntcftino oleto colon/ficui ylla* ca egritudo oolotofa In Imeftlno oleto ylion.C^utmus eft q vrtlca ejcpelllt frigus pulmonis, z boc eft pjopter fuf calidltatem. CScjctus eft qvrtlca eft fedatlua tumoris vetrts:qt refolutlua eft vetofuatts:e)C q vt plunmu5 fit tumo: vetristT Septliff’ eft q vtttca fubuenit oolorib^ srriculo#.l.luctura# flcut artetlce fclatlce z podagre. SB t boc ve£ eft qtt .puenlut a materia frigida fleumatlca groffa-Cui^ca eft qt vrtlca eft ca lefactlua Inclfiua fubtlllatia materie fleumatlce groffeCt pter tftos cf fecff fm Sulc.fcfio canols.ca.oe vrttca/ejccitat cotttl.ppe femc ci* cum vino.? apperlt orificium matricis.? foluendo cdudt fleuma z bumote* crudum fua abfterfione.? no cum virtute foluttua que fit In Ipfa.TRe tn altqs in gutture ejcvrtlca aut e^ femineledatur bonu eft q poft ei^fum prionem bibatur aliquid oe oleo rofaceo.Ct eftvrtica caltda tn priclplo tertii gradus? ficca In fecundo fm Bulc.locoptcalkgato. ffopus eft berba purgas a pectoie fleuma. 2ld pulmonis opus cum meile coquatur yfopus Cultibus ejcimiu fertur reparare coloiem. Cl&lc ponuntur effectus yfopl. 0uo# primus eft q yfop° purgat fleu ma a pcctote. Culus caufa eft q: y fopus eft berba calida? ficca In tertio multum sbfterfiua otfTolutlua? cofumptluabumlditatls fleumatlce.? babet refpectum fingularem fuper partes pectoris. ? ppterea yfopus «pprijfltme olcltur purgare fleuma a pectote. CSecundue effectus efl

Page 85: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

q etiam valet ad purgandum pmmonem a rieumare eaaem oe cama. (£t ^pue fi coquatur cum melle:quia mei etiam ell abfterfiuuy? abfter ftone mellis augmemarur abfterfto yfopi.Ct iflud Idem vult Huicena fecundo canoms.capltulo Deyfcpo oiccne: q yfopue confert pecrori z pulmoni patienttbus a bifnfa et tuffi antiquis z eius Decoctio cum ficu buez meile fimiliterXertius effectus ell q facit bonum colorem faciei * illud vult etiam Bulcenna loco preallegaro Dicens q eius potus effi* clt colore? bonum.Ct preter Illos effectus foluedo educit fleuma z ver mee.vt vult 3utc.tbidem.iEt fecundum platearlum vinum becoctlots eius matricem mundlffcat a fuperfluls bumoribus z abllerglt. appofitfi cancris tritu cum meile medetur Cum vino potum poterit fedare oolotem Sepe folet vomitum ventremqj tenere folutum H Ifetc ponunf tres effect^cerlfoll j. j{&rim0 ell q cerifoltu tritu? cu mei* lez fuppofltu cacro curat ipm.^t Klud Idem otclt platearP.ca.be ceri* folio./Et ell cacer apoilema melacollcu corrodens partes corpie ta car* nofas q? neruofas.iEt Dr cacer qr ^cederevidefvt cancri.Sctfs effect9 ell q cerifolium bibitum cum vino abfdndlt Dolorem ventris. £uP ca ell q: ventris inflationem De groflavemofuate qc qua^puenlt 00I02 m< tlgat: cu tlomacbl vetofitate z oim vtfcep foluutz opllatione aperit.et ad boc etla coadiuuat vlnu.Certlus effeci ell q cerifollu fedat vomi* tuitu fluicu vetris.Culus ca eftqrcu cerlfoliu caltdu ell in tertio gradu z ftccu i fctfo materia Illa Dtgerlt z ejcficcat q: q ,pucnit vomiP./Et tlltf majcievepellqnvomipautfolutio ventris ,puentutaimaterla frigi* da fieumatica.Ct preter Illos effeci ,puocat vrlnam z menllrua et fol ult Dolorem lateris renu z veftce z predpue Datu5 cum melltcrato. Cnula campana reddit ptecotdia fana Cum fucco rute fi fuccus fuimtur butus affirmant ruptis nil dTe falubtius illis. Clfelc ponuntur ouo effectus enule campane. 0uop prinP ell q enu la campana pfortat precordia.l.orifidu tlomacbl. ,pprie precordium Di* cltur fme mebra fplrltualla.ld ell mebra anbelltus quevteina funt cordi z fpedallter radljc eius.06 aut pfortet orifidu tlomacbl patet quia 015 radijc enule fit odorifera pfortat mebra neruofa.0rifidu? autem floma cbl memb? neruofum eft. 0uod aute conforret membra fpiritualia pa tet quia vinum factum eje enula quod vocatur vinum euulatum mudtfi cat pectus z pulmonem/vt vult Hulc.fecundo canoiscaoe enula. Ct enula etiam fecundum Ipfum Ibidem oeglutlta cu meile adiuuat ad cjc puendu5 et ell ex eis 3 letlffcant z confortant cor. Secundus effectus e q fuccus enule cum fucco rure maxime valet ruptls.f. patientibus ru* pturam fiue oefcenfum imeillno? ad burfam telltculoru? boc maxime

Page 86: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

UULlIlUUI Ulliuu qub fllam UHoluunt Jaccuera 1 te z enule.JEt preter iftos effectus enula bona eft ftomacbo malis bfio ribus repleto z aperit opilationes epaiis z fplenis/vt vult iflafre tertio elmaforis-tEt pfert oib^ lefionib9 z Doloribus frigidis z comoiiombus veutofitanim z Inflationis fc£m Sute loco preallegato. Cum vino coieram nigram potata repellit. Sic oicunt veterem fumptum curare podagram. C Ifetc ponunt ouo effectus pulegii* Quotum primus efl q pulegium z prindpaliter aqua cius fumpta cumvino purgat coieram ft!gram.£?e eundus eft gp pulegium b3,pprietatem curandi podagram veterem eje quo babet ^prietatem liquefaciendi z oiffoluendi fieuma«ejc quo poda gra fepius generari folet./Et drea iflud efl notandu q vt oidt plateari* Tpulegtum efl calidum z ficcum in tertio gradu/ fubtilem babet fubfla tiam/vtrtutem babet cofortatiuam eje aromat(dtate/aperitiua5 eje fub- ftantiat qualitatibus/attractiua er ignea fubftatiavelnatura/pfumptf uam eje calore z ficdrate.<£t folu vinum oecoctioie dus valet cotra do^ lorem ftomaebi z inteflino^ er frigiditate vel ventofitate. Silius fucco crines retinere fluentes a litus afleritur oentifeg curare ooloiem Ct fquamas fuccus fanat cum meile perunctus Cifeic ponfitur tres effectus nafturdj. pmus efl q naflurdu ba bet ,pprietaii retinedi crines Defluentes.^ boc fi caput vngaf cu$ fucco dus/velftaquavel fuccus ei^ bibaf.iEtbunc effectu tangit Suic.fctfo canonis.ca.be naflurdo Diccs.lRetinet capillos cadetes bibitu z linitu Secudus dus effectus efl q curat Dolorem Dentium boc marime cp ca frigidatqr naflurdu efl indfmum refolutiuum z calefacttuu?/ vt patuit pus ibi.Cur moriaf bomo.Cerrius effectus dus efl q fuccusbj^pprie tatem curandi fquamas pelli adbereres qfi fumitur cum meile z eje eo linitur locus.iEt caufa efl quia tales fquame generant er fleumate falfo IRaffurcfu autem vt pdictu efl onte fleuma purgat- z ergo p imus fum ptum probtbet caufam fquama?.? ab ejcteriuo linitu fua abftertioe eas abflergtt.c marime cum mclletqrboc etiam abflerftuum efl: z fle iuuat abflerftonem naflurdj.tEt pter iflos effectus naflurdum crficcat putre dtnem vacuitatis vcmrisimundiiicatpulmone/t pfertafmatmn tues didttis afmaiis ponitur ,ppter illud qi3 efl in ipfo De indfione z fubttlta liene calefacit flomaebu z epar z cofert grcfficid fplenis z ,pprie qn er eo fit emplaflrum cnm meliciz facit euomere coieram z educit eam fos lutione/augmentum effidt in coitu.t foluendo educit vermes ?,puocat »nenflrua/vt vult Suicen.fecundo canonis loco preallegato. Cecatis pullis bac lumina mater yrudo Tulimus vt feribit qniis fint eruta reddit.

Page 87: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

C lteic pontfvnu notabile oe celidonia./Et eftq>qn pulli yrudinis crce cati fuerintuuc mater affert celidonia z cu ea fricat cculcs pulli ejcceca itz fle vifus reftitutf.iSi g boc oat innuere autor q celidonia majtie co? fottat vifum.iEt iftud etiam manifefte P5 qr t medidnis valentibus co* tra Debilitate vifus cclter ponifj/Er eft celidonla berba nota glaucu ba bens fuccu.Caufa aut quare Ipfi yrudml cata eft Mus cognofcendl ce? Ildoma plufcp alije auib* pot effe ifta q: pulli yrudinis fepiuo cedtatej patlunf qj pulli alia? auiutqt feces byrudinu bnt v(3 ejccecatiua oculo ru5* fepi^patiutur a tecib°mat?.£t eft fdcdu q fm iplareariu celido nla eft caltda z ftcca in tertio gradu-Et eje qlitatibus fuie z fubftatia I?5 fcmtcoiffoluedi pfumedi z attrabendi.net radices et*’ trite z in vino oe cocte valent ad purgandi! caput z vulua ab bumore fracto z bumido fl patiens fumu per os redpiat z poftea vinum gargarifet. auribus infufus vermes fuccus necat eius Coztqc verrucas m aceto cocta refoluit 1fbomo£ fuccus flos partus fceft ruit ems* <T Mc autot tria Dicit De faltee. l^iimfj eft q fuccus falids auri infufus interficit vermes aurts.£t iftud pot puenire pp ftiptidtatem z qcficca tionem dus .fit eftbic fdendum q fm auic.fctfo canonis, ca.oe falice. 1H6 eft aliquid magis vttle q$ fuccus folio? eius in cura fanid q currit ct aure.So$5 e tfcottejcfaltcis.i.qctrema pars efin aceto «coctarefol uit verrucas.auic.fto loco ^allegato Didt q dnis eradicat verrucas linit? dt aceto z iftud eft ,ppter vebemente ejcficcationem cineris dus. Igso Ddetionetn verruca? no eft aliquid magis abfdndens verrucas q5 fricatio po:tulace fuper verrucas. i£t fadt boc portulaca fui ^ptieta tez non qualitate fctfm auic.fc«o canonis cap.oe portuIaca.Cmfu eft q flos falids z fuccus pomorum.i. fructuum eius nocent gtui quia p?o pter ftiptidtatem z erficcationem eo? reddunt partum Difficilem. £onfo:tare crocus Dicatur letifteando ilfcembtacp Defecta confottat epar reparando. Cl&icponunf aliq iuuameta croci.quo? pmu eftq> crocus pfortar cor

bumanu leti ficado.lEt drea iftud e fdedu q crocus tata poetate b5 letiffcadi q Dat^t maiori qstitate q$ «beat interfidt letlffcado fiueriden do.fgln Dicit auic.fcdo can6is.ca.oe croco r tres aurei De ipfo interfici? unt letifiddo./Et eft aurefi podus oragme vniqz femis.Sc«3 eft q cro cus cofortat mebra Defecta z pndpaliter co:. Cofortat etia ftomaebum pp fui ftipticitatf z caliditate.net 4?pter eande eam etia reparat epar z majrtme pp ftipticitatf q no pmittit oiffolni epar.Bimius tn vfus eius inducit naufel z Deijcit appetitu.net iftudiunuit auic.loco pallegato DI ces.^pe fadt naufea z Oeifcit appetitu vpfea q oppofit^ e acetofitati 6 eft in ftomaebo qc q eft appetii. (£t pter iftos effeci. eft fadee fomnft

V/

Page 88: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

et obtenebrans fenfus ? cu bibif in vino iebriat abftergit vifu5?,pb!bet flu,tu ad iprtufacit anbditu factlc ? pfortat mftrumema anbelirus cjtct tat coitum ?ijuocat vrfnam vt vult auicen.loco preallegato. iRcddit fecunditas per manfum fepe puellas 3(to Rtllantem poteris retuiere cruoiem. Clfeicponuiif ouoiuuamcta porri.*$rimu eft q porru per manfum.f» P comeftionc ei^ reddit puellae fepe fecundae. £i\f ratio pdt effe.quia fcdm auic.fctfo canonte capitu.oe porro confert coartaticm matricie et Ouriciei q eft in ipfa que pnt eife impedimenta pcepticnis.Scl) m eil q* potrum abfcindtt flujcum fangutnie ttariu.Jdem vult auic.lcco prealle gato ? pluree alij effectus eiue Dlctifum pnue ibi.BUea nuje ruta» i&iiod piper eft nigrum no eft tnfloluere pigrum ■f leumata purgabit t>tgeftUiam$ iuuabtt Zlencoptper ftomaebo piodeft tuflifq; Ooloa ©Itile pieueuiet motum fcbafqj rigoiem. Glfeic ponuntur multa iuuameta piperis. jEt primo tria piperie nigri/ ^uop primu eft q piper nigrum no eft pigrum in Diflclucndo. id eft re loluendo propter fortem eiue caltditatem z ftcdratem.eft em cattdu5 et ficcum mquarto4ISecundu eft q purgat fleumata quia attrabit e* in teriori corpore fleuma z ipfum cofBmit.ftmiliter fleuma in pectore z fio maebo inuifeatum remouet ipfu3 calefaciendo fubtlliando z oifloluen do.frSer tiu5 eftqe (uuatiuu5 Digcfriue./Et iftud patet per Suicenna fecundo canonie.ca.oe pipere Dicentem/ q piper eft Digeftiuu3 faciene appetitum.iEt iftud majrtmeintdligendum eft De pipere longo.quod e magie coueniene Digeftioni crudop bumerum qj album vel nigru5 vt teftatur galienue qrto De regimine fanitatie capitulo, vt). C Secundo ponit quinq? iuuameta lenccpiperis.i.piperie albi Suop prlmu3 eft q piper albu pfortat ftomacbu.St iftud patet per /25alienu loco pallcga* to Dieenteiq eft pfortas ftomacbu fup alia Duo pipera.fiEt idevult Sui cena fctfo csndie.cap.Dc pipere Dices. (£t album tnagis puenies eft fto maeboret vehementiuspfortatCSctfm eft q piper cdfert tulfumajtfe me eje materi3 frigida fieumarica/qufa illam calefacftDiflbluit z incidit fl£t iftud vult auic.loco preallegato Dfccns q quando adminiftratur-pf per in elcctuariis eft conuentene tufTi ejt Doloribus pectoris» tertium e q piper albu couenit oolorU£t pdr iftud intelligi De Dolore pectoris: ft cut eje Suicaliegatu eft.lgld De Dolorevcntofo Sali enim puetiit ome pipertqr ce piper fui caliditate carminatiuu eft venrofitatu enfic educit vetofitateo Suic.fto loco pallegato Dicit *ifbtpcr albu z fsmtlltcrlongu conuenire in Dolore ventris pungitiuo fi bibatur cum meile:? foltfs lati rirecentibus.Suartum eft q vtilitcr pdt pueniremotu febrfc.f.sccefit onem ftue parojdfmum febris? boc febris fr(gide:quia in tali pipere ali

Page 89: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

quo modo materiam calefacit et Digerit.&mtum eft q piperalbfi vals in rigote-febriu. Cui^caufa eft q: piper fua caliditare cbfonat neruos z materia fparfas fupev eoo pfumit.Et auic.otcir q fricado fit (nucno e* tpfo cum vnguento z confert rigori./Et ifta iuuameta qn<# etia prtr cos uaitalijs gmbus plperus.vt ejc auic.locop3llegatopt5.iet pteriftos effectae piper calefacit ncruoe et lacertoo adeo q in boc no eft aliud ei pantnudtficat pulmone/ptouocatvrmatn paucum oe ipotfedmulm De ipfo foluit ventre z colligitur ejc auic.loco pallegatoBt circa iilud fcie dum eft q triplejc eft piper.f.piper albu qt3 Dirif Icncopiper, piper logii qt5 Dicif macropiper.t piper nigrum quod Dicitur melacopfper. *$>iper album Dicitur quod eft vtride multum bumidum. (Et quando Illud eft oeftccatum aUqstulum/ita q apparet quedam Difcontinuatio inter ei* parteetnon tamen fu perfecte maturatum Dlritur piper longu.Sed qn eft perfecte maturatum tunc Dlritur piper nigrum. Szt rnojc poft elcam t>o«mre ninitfq^ inoueri gita grauare folent auditus ebtietafc^ Cl^ic tlgunf tria grauedmc audit^iduceria.ljbrimu eft imediat^fom nuo poft cibufumptik boc vfq$ ad repletione cuFcd pdt efle ifta qt fos nuo tmcdiate poft cibu fumptS facit tdtgeftione ribo?.cibi aut indiges fti groftoo ac Idigeftoo fumoo ,pcrear:q fua grofiirie meat^audit^ opis la t:z etia fpus auditloo igrofiant? pturbat.Scdm e mmi^motus poft cibu5 fumptutq: talio etia impedit cigeftlone z clauftone Debiti orificii ftomaebi.2lliqui in tectus loco nimie babem minuo/ z tunc fenfue eft q nulluo motus poft cibum fumptum etiam grauat auditus. Cuius ra tio eft quia tuc orificium ftomaebinon ita facile clauditunftcut per pau ca Deambulatiotteiq cibi oefcendunt ad fundit ftomaebi/p ftomaebo no ejcnce claufo/fumi multi afcedum ad caput grauiteo auditu.Xertift eft ebrietas quia eje ebrietate ptocreanf fumi mtilti/et vapotes qui afees dunt ad caput:t ad otganii audituefpiritum eiuo pturbanteo:^ auditu grauames.lEi non folum ebrietas inducit nocumemfi auditui fed etia vifuto omnibus fenfibus ,ppter eande caufam.vt etia prius Dictus eft. auicena vero quarta tertij.cap.fecundo.oe conferuattone fanitatis au r(s:ertam Dat tria nocentia auribus z DiriME* eio quidem que nocet au ri et reliquis fenfibus funt faftidtum z repletio et ptoprie fomnue fuper repletionem.(D£t eft fciendum q aliqui tejetus sdbuc babent vnu ver futn cotinentem adbuc alia inducentia grauedinem auditus./Et eft ifte Balnea fol vomitus affert repletio damot.qtria ifta inducunt etia gras uedinem audtrus.majrime tamen tinnitum, quia Dicit Huiccn. quarta rertif cap.De cura tinnitus. €>po:tet vt oes ifta viiau folem z balneum laboriofum z vomitum z clamc:em z repletionem. ^betus:tongafames:vomi£us:percii(tio:afus ebaetasifrigusmnmtum caufat tn aure

Page 90: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Cl&ic tanguntur fepte inducentia tinnitu fn aurc.f.fonu quem bovfde tur audire exterius, Quo? pm u eft metus[z fm alios motus. Ca eftd metu quia in metu fpiritus z bumotes mouetur ad interi02a:fc5 verius coi fubito eje A motu facile generatur ventofitas q penetrando ad otga nu auditus tinnitu caufat.&e motu etia pt3qt q: motu cotpotali etiam commouentur bumozes z fpus.ejc qcomotione etiam generatur veto* fitas facile: que venies ad aures tinnitu caufat.quia tinnii?cauf3tur,p* pter aliqua comorione vapotis aut vetofitatis circa o:ganfi audit* co^ tnouentiu aerem conaturale (n ozgano auditus ejtift entem. ffjScdm l longa fames.Et rdnem fubiugit Suic.quarta tertij.ca.nono Dices. /Et illud eft ,ppter agitatione cadente in bumoab* fparfts in co:po:e quies fcentibus in ipfo.Et cu non inuenit natura cibu alique couertif ad eos z refoluitipfos z mouet eos.CT2Ccrtfum eft vomitus, q: in vomitu qui eft motus labodofus mouentur majeime bumojes ad caput. Tfn fignu cuius ocules z faciem videmus fieri rubeos z vifus fieri nocumenruj. Et fic etia facile mouenf invomim vapo:es z ventofitates ad o:ganu5 auditus.!!Quartum eft pcuftio fpere in capite z majtime in aure. /Eu¬ ius cd eft:q: eje tali etia accidit vebemens comotio aeris conaturalis ia o:gano auditus ejdftentistquia natura ali A meb:o lefo imediate mittit ad ipfum fpiritum z fanguine qui funt inftrumenta natureteje quib*tOc accidit in aure comotio. CQuintu eft cafus z maxime fupza caput x>' pter eande caufam q Dicta eft De pculTione. Et etia eje cafu quccfiqvve bemens fit comotiobumop in cotpoze.ftSejctum eft ebrietas. Cuius ca eft q: in ebrietate caput repief fumfstvaporibus eje dbus ad otganfi audit* venietibus facile pmouef aer conaturalis i o:gano audit^ejciftes CSeptimu eft frigus/ejefoni cmfrtgoteDebilitatur o:ganu5 : quare eje leui ca facile patif vel ?tingit tinnii eje foni frigoze.q: fo:te frigus caus fat vetofitates. Et no folum ejnftis caufis ptingit rinit*auriuimo eje plurtb0 aliis ficut eje ventofitatet capite generata z in ipfo motataut eje fonitu faniei q generatur foJtafte in ipa z eje feruoze puris in ptibus ei* aut eje motu vetofitatis accidcntfs multoties in meatibus eius ficut fit in febdb*.aut eje repletione fupflua in cojpote/2 ,pprie in capite: aut eje materia vifeofa refoluta in pauca ventofttate.aut eje medicinis/ quaruj pteprietas eft vt retineat bumo:ee z vetofitates in partibus cerebsi. vt colligitur ab auic.loco p:eallegato. Balnea:vma:veiui3:ventu9:piper:allea:fuinu9 'flbotri cum cepis:lcns:fletus:faba:fyit3pie Sol:coitU8:tgnts:labojuctu9:aaumiia:pului9. 'Sifta nocent oculisifed vigilare magis Ci&ic ponunfrjcvi .res nodue oculis.fprima eft balneu: fiuebumidu5 ftue ftccG q fi ftupba Dicif.pmo qt calefacit cos calefactione multa, t ftc ledit eo? complcjcionem cu naturaliter fint frigidi oenatura aque.Se*

Page 91: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

cudo qr etficcat ? refoluitbuiditaree fubtiles oculo? quibq fpfievifral q fum ignei bnt refocillari z tepari.? pp Iftud plures reperiutur ceci fu? pra rena in qb° vtutif ftupbis z balneis qjadmodu cita plures repiunf leproft in bollandia q$ altq alia regioe,pp? indebitu regime.Scba res e vtnuzboc imoderate fumpm.tale em Debilitat oculos? vsfu3; q: caput replet fumis ?vaportb°.? g etia ebetat oes fenfus.tCertsa res eltvinue 4.nimt0vfus coit^quiab otbus medicis ferf Debilitare multuvifu5.j£t artfto.qrra ^bleumatu pticula ,pbleumatc tertio sfitgnat cam ifta fcil5 qr per coitu auferf qb oporrunti eft oculis.:0pcrtct em bumidu aqueft fubtfle eis inefle tntq vili biles fpus fulcianf. iBa oculus naturaliter e ta Us fc3 buidus. ©nde 8 fenfu z fenfato z qnto oe generatoeaialiu otcif oculu efTc oe natura aq.S5 euulftsbuidts z euacuatis couenit fupiora Deficcari.^pter qb oculi a fui recedut natura q bumiditatevigebat-^t merito ocult viget bumiditate qr p fpCts igneos 4 fuma multo motu e? uanefcerctmifi bumido fuflctarcnf.t£]c iilo manifeftu eft Qr cci^ ejcfic* cat ptes fupiores fubftrabendo bumidu ad qb fequif lefio acuitatis vi fus. Quarta res eft vetus z majete meridionalis. De 4 t>fcit ypocros ter? tia ampborifmoru.apborifmo illo. Buftrini flatus q eft celiginofus id eft caligine,? obfcurttate in oculis induces.qb puenit q: talis vent^ ca? put replet bumiditatib^ ebetantib^ fenfus z fpus offufcanttb9. ^ufta res e piper qb puenit .ppter fui acuitate q generat fumes oculos mor? ditkames.iTSerta eft alica/4 ena nocet vifui^ppf eo? acuitate z vspo rofitate.vr etia prius Dictu eft ibi.Bllea nuje ruta.HSeptima e fum'7 4 etia nocet ocults,ppf mordicatione z erficcatione.C^ctaua £ porri/q: cjc efu ipo? generanf fumi grcfltsmelacolid qutb^ vifus cbumbraf / vt etia prius Dictu eft Ibi.Bllea nuje ruta.CIRona eft cepc/qua? comeftio nocet oculis^ppter ea? acuitate. CT&ectma eft lens/be 4 sicit Suicena febo canois cap.De leme.gr illP 4 plurimft eikcmeftioe vtif vifus obtc nebraf ^>pter vebementia ejrfkcatois eius CSlndecima res eft flet°ni? mius/qui Debftitat oculos eje eo q inducit Debtlttate5 retemtue oculo?. CT&uodedma eft faba/cui^vfus generat fumu groflu5 melancolicfi ob tenebrate fpus viftuos ficut po:ru.£t ago etia comeftio faba? inducit fomnia terribilia.C&«latcrt(a eft fmapis/cui^vfus inducit Debilitate? vtfus,ppf cf acuitate.([E>ecimaquarta e afpicerc folc? boc capter eiq vebemete nitore z fplendore qutb° Dcftruif vifusvt p5 ad e]cpiem(a5. z boc ideo qr vebemes fenfibile no .pportionatfi fenfui ficut radij folares corrfiput fcnfu5.tr^ccimaqufnnra e coit0:? majete poft nimia repletio ne/vel magis poft nimia vacuitate % tanftoe3.? De ifta re Dictu eft CT&e rimafepa eft ignfs/cut0 infpect0 caufat ficcitate vcbcmemf in oculis:? fic ledit vifu3 ? etia ledtr^ppf claritateei^.Ct ergo coit er videm°fabrcs ? illos 4 ptinue cora fgne opanbrubece aut Debiles bre oculos. C&e? cimafeptima e nirm0 laboriqrtalis eti§ vebemeter ejcfkcatC&eciaoc? taua eft pcuiTio p oculos que ledit oculos z vifum: qr facit fanguine ad

(5

Page 92: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

oculos fluere:fpm vifiufi j>turbant&* alfqn apoftetm gcneram&IEfee cimanona eft niml* vfus rep acuta^vldel!c$ vti oiuerfis falfamctis acu 1(0.* boc 4?ptcr acuitatc fumo? cje (pio generato?. CBicefima eft pul uisfiue abulare (n Iodo pulueruletis: t dbuo De facili puluie a 4 oculos pueniri* vlfu5 offufcat.|E€l(cefimapma* iter ceterae magis ledes ocu loorvifuj eft nimiu vigilarc:qr vigllie n(m(e nimia ficdtate i oculis idu cur.JEt in generali oie repletio nocet oculis.fimil(ter oe qt3 ejcficcat na* tura * oe quod turbat fanguine ejc rebus falfte acutie * alite:* ots ebrie tas.lglomtt^ fro cofert ei inqjtu purgat ftomacbu * nocet ei inqmt mo uet materias cerebri evellendo eae ad tpm.jEt ergo fi fuerit vomit^ne ctflart* 05 fieri poft cibu cu fadlitatc.tEt fittf fomnq fupfluue nocet vi? fui:* fomnue ftatipoft repletione.* multitudo fleubotbomie * eft vetoiie ?tinuis.JEt iftud colligif eje Suic.tertia tertii tractatu quarto ca. quarto oe rememoratione rerum vifui noccntiu3 vbi etiam auic-pluree ejt caufiein te]ctu narratis ejeprimir. ?emculus:verberia:rofa:cek'donta:ruta. £t tftis fit aqua que-luimna reddit acuta Cfeic tagunf qncp res medidnalee/qua?aq pfert vifui. l(brima 2 feni culus cui0 fuccus in oculo pofit^acuit vifuj fefy rafim tertio almaforis Scfia eft verbena cui1’ aqua a cotbp medicis ponif i receptisvaletibus contra Debilitatem vifus.^Certia eft rofa cuius aqua confortando fpiri tum animalem poteft confortare vifum.&uarta eft celidonia.* eft ber? ba babetts fuccum dtrinum.Ct Oidtur celidonia quafl celica Dona do? nas.&uinta eft ruta* eft berba comunfe* aque illarum Duarumberba rum fimiliter valent vt ep comunibus autoribus medicine patet. (Et oc plurib0 ifta? berbarum prius in Diuerfis pafiibus Dictum eft amplius* Sic Gentes ferua potrotuin collige grana TBe careas iure cuin tufqui amo fimul vte Sicq? per embotum fumum cape Gente remotu* CDfeicponunf alique medidne valentes ad Dolore3 Dentium. O Dicit tejetus q femina porrorum * iufquiamus fimul vfta valent in Dolore Oe tium.iEt oebent fic adminiftrari fuccus iufquiami cu feminib^ porrorft Debent fimul coburi.* fumus iftorum per embotum redpi in illa pte iti qua eft Dolor Dentio iufquiamo em eft virtus ftupefadendi* fice* ftupore Dolor non perdpftur.iEt in fumo feminis porri eft virtus interfi dendi * eljdendi vermes qui aliquando in concauitattbus Dentium epi ftentes intolerabilem faciunt Dolorem. &t iftud Dicit auicen. fecundo canonis capitulo oe porro./Et eft porrum berba nota.Ct iufquiam^ eft berba ftupefactiua babens longa folia pinguia et fetida- TRujcoleuimfngus capiristanguillacp potus Sc pomum crudum faciunt bommem fote raucu

Page 93: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

c Mc ponunf fev caufe rauced!evcc(e.qua#;pma e nup fd eft comcftfo nucu q: nucee niultu cjcficcat ? ergo voce ejtafperat ? factut ea fimilem vccib9 gruu.£?tf3a cft oleti cui^vfus pdt iduccreraucedme q: ptee ei4* alique vifcofe adberem tpi cane pulmonis facirtes raucedine5.fecundo poteft inducere raucedinem In cojponbuseolertris q: oleum tn ralibue cito Inflammat et fic inducit e% tali calefactione epfperationej z rauce* dine-T^-dma tamen caufa videtur melio:.£ertia cft frigus capitio. £ u ius caufa eft q: e? frigo:e capitio fit pp:etTio cerebd ejc cuius copjcftioe fluunt bumozcs oeo:fu3 verius guttur z cana pulmonis induceres rau cedtnem ptopter nimiam bumectatione3 canne.^uarta efl anguilla fi* ue comeftio nnguilletq: ejc efu eius fleumata vifcofa multiplicatur que venientia ad cannam pulmonis illic adberent inducentes raucedinem. Quinta efl potus nimius.? majctme qn itur ootmitu. £ut° caufa efl q: cjctaU canna pulmonis etiam multfi bumectaturjamvcbcmeebumc ctatio canne pulmonis poriffima efl caufa raucedinis vocis fm omnes medicos. Septa efl pomu crudu/q: inq$ru5 crudu3 multiplicat fleuma ta.jEtififlt cu boc imaturu flipticum fme ponticum guttur epafperat. 3eiuiia:vigtla:calea8 oape:valde laboia. ■Jnfpira calidumanodicu bibe: compnme flatum Ifecc bene tu ferua fi vis Depellere reuma Si fluat ad pectus Dicatur reuma catarrus ad fauces btancus:ad nares eflo cottfa. CT3ic tangutur fepte quib^ curaf reuma.*p>:imu efl abflinctia flue ie* iumfi/q: per boc materia reumatis oiminutftq: abflinctia cjcficcat? ma teria melius maturat z pfumifrq: natura no bne materia cibale5 in qua agatragit in materia reumatis z confumit eam ? caput nimis repletur. £t ergo Dicit Buicen.quinta tertijtractatu primo capitulopilj.lEt p:o*

. pter quide ue paties catarrum z corifam replet ventre cibis/quare reple aturcaput etus.Secundfi cft vigtlia/quia-illa etiam efl cjtficcatiua cerc bri z .pbtbittua afcenfus multo# vapo# ad caput.$I£ernu efl cibi ca* lidi/qui etia'iuuat:(n reumare cu efl et: materia frigida q: p illos etia tuc Digeritur materia frigidaC^uartu efl multu labo:are/q? per boc etia ?fum it materia reumatie:q: Iabo:muIt° ctftccat fupliuitateo cojporis. £t loco \W Dictionis valde/quida te%iq bnt vefte/? tuc fenfus efl q? in cura reumatis etia valet calo: in veflibus z boc etia ve# efttmajcime tn quado materia reumatis efl frigida-C^uintu cft ifpiratio aeriscalidi: z boc majricin catarro eje materia frigida: q: p aerctnfptratficaltdfi tuc calefit materia z maturaf .CTSejctu5 efl mcdicu bibere? pati fit(m:q:p boc etia materia reumatis pfumif cu3 fttis flue modica btbitio ejcficcar. t£t etia p modica bibitionem caput no repletur ftcutper multum potfi CSeptimu efl ppilmere flatum.i.retinere anbelitum. JNud em valde

Page 94: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

bonu eft I catarro majcie a ca friglda.q: g Ifta retentione anbellt* calefio unt pectotalla.-z ftc meli*’ oigerif mafla frigida fleumatlca facies catarp t£t prima ifto? z alia taglt Bulc.loco pallegato oices.^pottet vt afffc duet calefactoe5 capitis z elogatlone cf a frl gote ^minuat lpfu3 a fep* tentrlone z ,ppe poli auftp.3ufter em repleti rariftcat z feptetrlo pllri git z ejepmlt z miotet potu aq pgelaterneqj Ootmlat I ole z fitlat z fame patlaf et vigilet q^tu pot qm iunt Inlrlu cure.lRafls fco nono almafotls vult q paties reuma 05 cauere ne laceat fuplnus.^t ro eft ne g tllu oe* cubltfl mafla fluat ad gte pofterio:e.i cu ps poft ertot no bj manifeftos meat^g $s maria fluat/tlmef ne fluat ad neruosi fadat fpafmu vfpara lyfim.lEt flriter 03 abftlnere otno a vlno/q: vlnu eft vapotofu5.fl£t cum multu fit calldu olffolult materia z auget reuma. £t flmllif no 03 ftare ad fole aut ad lgne:qt fol z Ignis oiftoluedo materia etla augent reuma C&rinde tcjcff* In ouob^ vltlmls verfib* ponit Differentia Inter Ifta tria noia.fc5 catarrus/btacus/s: cotlfa.JEt ftat olfferetla! boc q e fluere ma^ reria ad allaialla parte.lSln reuma e nomecoe adoem flujtil materie oe vno mebto ad allud.lEt q fr reuma qfl rues materia.^n coi tn vfu capi tur folu $ note coi ad oem flujcu materie a caplte.tet ptlnet fub fe Iftas tresfpedes.fc5 catarrum/b:ancu/ico:lfa5.^lnde fl Illa materia fluat ad pectus vel membta vicina oldtur catarrus. fl vero ad fauces btancus. fed fl fluat ad nares oldtur cotlfa. auripigmentum fulpbur mtfcere memento. I&is occet apponi calcem comifce raponi «auatuot bec mifce comijttis quattuot iftis ■f iftula curatur quater ejc bis It repleatur CE3lnboctc)ctu ponit autotmedldna curatluam fiftule/olces q empla ftrll factu ejc aurlplgmeto fulpbure calce z fapone fimul mljctts curat fi ftula. Cul^ ca eft q: In Iftls eft vtus qtficcatta z mudtflcatlua q Intentio nes neceffarlo requlrunf In curatoe fiftule.&e aurlplgmeto Oldt platea atf> q eft calldfi z flccu In qrto gradutoiffolult attrabit pfumlt z mudlfi cat.£t fulpbur ifapo f m eft etla calida funt iflcca-fulpbur tn vebemc tlus q: eft calldu z flccu In qrro.fapo vero no.&e calce DtdpSufcftia q calpabluta e ejcflccatlua fine motdlcatloe z cofolidat.cnflotandu drca Illud q fiftula eft vulnus z eflidue periodice flues Id eft fctfm oiuerfa te pota vel f moluerfae lunatlones.Buriplgmemfl vero eft Illud quo vtu tur fculptotes quo fadunt adberere es flue metallum lapidibus. Sapo vero Id eft fmlgrna eft tlla pinguedo alba flue nigra qua mulieris lauat et mundant veftes.Blla vocabula nota funt. i0flibus ejeoenis bis centenis <£ nouenis Conflat bomo Oenis bis oenttbus %ouodenis. £)c tricentenis oecies fejc quinc^ qj venis.

Page 95: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

tT$n boc tqctii autot ponit nuqz ofTtu3 Dentiu ? vena? bumani cotgfe i£t oidt pmo q bo pftat eje Ducetis z nouededm offtbus. Bct5m m fo* lenes medicie ooctotes vt ypocrate/galtenu/rafij/auerroYm/? auicena offa bois funt ouceta z qdraginta octo.15 m gticulari enumeratioe offi* um oifcouemat.fiSt iftud vult ille cois,verfus. J0ffaoucerena funt atq? quater Duodena. 0ct3o Dicit q bo D5 bre trigita Duo oentes.JEt iftud i* telUgendu eft coiter z vt plurtmu in boibus gfectis.aiiqn em cotingit ali^s boies nababere Dentes qttuot extremos: q fun t poft molares.? i talib^ Demes funt vigintiocto tm. /Et alie} caret bissettbus vltimis iu puericia tm.Slij (n puerida z iuu2tute:ita q no eis nafcunf Donec fint ienes.Hlij tota vita.CCirca iftud fdedu eft q feflm Suic.pma pttftDO ctTina qma.fumma pftma.ca.oe anatbomia oentium. 3fnter iftos ceti tes duo vocanf ouales/? funt duo oetes anteriotes.?ouo qdrupli iun* cti ouab^a oejetris? finiftrie.? ta Duales qj quadrupli funt Duo in fugio ri madibula:? duo in tferiotl.? funt oes otdtnati ad incidendum? ideo a

quibufd 3 in dfotes vocanf? fpedaliter ouales.(Et poft iftos Dentes funt Duo oetes qui vocanf canini fugtus z Duo inferius tmediate piuctl qua druplis.? offfctu$ eo? eft frangere oura-IEt poft illos funt qttuot oetes molares a oejetris z a fmiftns qttuot ta i fugioti qj in iferioti madibula t£t poft iftos in aliqbus eft Dens vn° fenfu&tam a oejetris qj a fintftris z tam in inferioti q$ a fuperioti mandibula:in aliqutb0 vero no. tEt funt ifti Dentes molares z Dentes fenfus omnes otdinati ad molandum. £tzt fumma totius numeri oentiu eft triginta Duo/vel vigintiocto in non ba bentib11 oetes fenfus fc5 quattuot ouales:quattuo: quadrupli:? qttuot canini:? fejcdedm molares:? qttuot oetes fenfus. 5£ertio*Otcu q bo>ba bet triceras ? fejcaginta4nc£ venas vt poffet patere enumeranti eas. £wattuoz bumozes m bumano cojpoje condant Sanguis cum colera fleuma melancolia iCerra.mela.aqua.fleg.t aer fanguif.colenf ignis 3fn boc tejetu enumerat ptto actotbumotes q funt neccffarij ad coftitu tione buani cotgis ? oidt q qttuot funt bumotee i buano cotgc fcj fan guis/fleuma/colera/? melacolia.ScDo oftedit natura ? pplejcioncm cu? iufqj bumotis g boc q pparat vnuqueqj vni elemeto? t£t vult q me^ lacolia eft frigida ? ftcca ? fic coparaf terre:q fimilis nature eft. fleuma eft frigidu ? bumtdu.? fic coparaf aq.Sanguis eft calidus ? bumidus z fic pgatur aeri.£?5 colera eft calida? ficca:? fic pgatur igni. (£t ifte fen fus etia pater in bisverfib^.lfeumidus eft fanguis calereft visiaerts illi Slget bumet fleuma fic illi vis fit aquofa.*3icca calet colera:fic igni fit fimilata.dkelacoliafrigeuficcat qfi terra4DEt x> maiotfftellectu fcien du eft q fm Sutc.pna fmi ooctria qrta.ca.^mo.^uatuot funt buotes in cotgebots fc5 fanguis fleuma colera ?;melacolia:vt cictU5 eft.^fnter qs fanguis emeliot/pmo qt eft materia fpirituu in.qb9 vita pfiftit: z om

Page 96: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

nis operatio» vegeta tia vitalis z aialfs. Sedo <\2 pfo:mis eft cu fncfpifs vite.e em calidi bwcF tempareXeriio q: pius nutrit z reftaurat Dep; ditft ceteris bumattb*. £t vt audea lic Dicere eft tbefaurus nature e]c cu tus pditoe fequif mota ftatt. &eide fcqul! fleuma t bonitate/^mo qt ap tu eft vt tepote neceflitatis fiat fanguis.? ideo no b3 $p:iu recepracu* lu fed incedit cu fangute. Sedo q: vicini4’ eft radicali bumido qd eft ve lut bafievite. £>eide fequtf colera/qt participat eu naturali calote qjdiu tnenfura feruat.&rinde eft mclancoliavelut feje z fotdicics elogata a pn cipijs vite/inimica leticie z liberalitati/? cognata feniot motti-CSecu do fdendft eft,p oiuifide z Diffinitioe bumop q fanguis oue funt fpeci* es fc3 naturalis z inaturalis.lRaturalts eft cuius colo? eft rube^vena lis rubeus obfcurus z arterialis rubeus clarus: malo carens odote:? eft valde Dulcis.? boc p refpectu ad aliosbumotes. ^Innaturalis e ouplejc nam quida5 eft Inaturalis qlitate/fc5 qui eft mutat4’ pplejdde bona in fe fine alterius bumotis cdmfjctione. alius eft inaturalis ,pprer bumo:e5 malum ei admijetu peccante qualitate fubftantiavel qualitate vel in,ps pontone alteri* ad alrqMEt ifte eft Dupleje.IRa quida eft non naturalis eje pmijetione mali bumoris qui ab ejttra fibi fupuentt.aiius eft non na turalis eje pmijctioe mali bumotis generati I ipfomet fanguine: licut qn pars fanguinis putrefacta eft:? eius fubtile cduerfum eft in coieram: et groflum in melancolia.vel illa colera vel illa melancolia vel vtracp ma fit illo fangute» O ifte faguis no naturalis eje admijtttde mali bumotis multipliciter Diuerfificatur a naturali.l^nmo in fubftantia/ q: groflio: z turbidiot eft cum fibi mifcetur melancolia.vffubtiliot cum fibi mifce^ tur colera citrinavel aquofitas. Secudo in colo:e/q: eft Declinans ad al bedine3 eje parte fieumatis:vel ad nigredine eje parte melacoiteXertto in odoterq: fetidtot eft eje admijetide putridop bumop:vel omino odote caret eje admfjciide crudop.^uarto in fapote/qt vergit ad amaritudine ex admijetide colere.vel ad;acetofitarc ex parte melancolie:vel ad infipi ditatem eje parte fleumatisif leumatisvero etta duc funtfpec(es/fc3 na turale z Inaturale.TRaturale eft qd eft aptft vt in aliquo tpe fiat fanguis qm eft fanguis nd bene coct^./Et eft quida modus oulds fleumatie qd non valde ejeiftit frigiduutno cotpotts cdparatioe eft frigiditatis pauce fanguinis vero pparatione z colere rubee eft frigidu. IEt eft naturaliter elbum./Et Dicitur iftud fleuma Dulce/ejcte nfo boc noie Dulce ad omnes fapotes Delectantes guftu:quia alio modo iftud fieuma naturale nd eft Dulcc:cum fit infipidu aquofum:? fapoti aque multum ,ppinquu5. iEt nd fedt natura ifti fleumati ,ppmim receptaculum:ficut colere z mclan colie fedt.fed fecit ipfum tranftre cum fanguine vt tempote ncceftitatis vertaftn fanguine:q: b5 ftmilitudine .pplnqua fanguini. g-tiftius fleu matis Due funt neceflitatce/? vna vtilitas.i^tima necelTitas c vt fit iu* jcra mebta ad boc vt operentur fn eo eop virtutes/ z coquat z Digerant z nutriant eje eo cu membta amiferint nutrimentu quod cdiucuitvemrc

Page 97: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

adipfaqd eft fangufsbonus,ppterretemionem materie fanguinis que quide retentio a ftomaebo? epate fi t .ppter aliquas caufasacctdctales Seda neccifaas eft vt mifceaf cum fangutne:? reddat ipfutr. aptum ad nutrtendu membta fleumaticajz copk)ctonu:ftcut cercbtum z nuebam/ in quo fanguine eauutrituro notabilefleumatis parte efte opottet.iSltl litas vero eius eft vt bumectet iucturas z mebta que multil mouentur ne odtccentur,ppter calote qu(,puenit eje motu z ?fficattone.*f leuma verotnaturale poteftoiuidt primo eje parte fubftantie. (Et ffc quodda? eft mufctllagiuofu?:? eft fleuma f m fenfus 0iuerfu5 (n iubtiUtate z grof fide in fuis pttbus. (Et Dicitur mufciUagtnofu5 .ppter fimilttudine qua b5 eu mufcillagimbus extractis a feminibus.Bliud eft fleuma groiTu? quod apparet equale in fubftatia. id eft in fubtilitate z groifide fm iu* didu fenfus.fed fcdmveritate oiuerfum eft in fuis partibus:? Otcftfleu ma cruduit iftud multiplicat in ftomaebo z iteftinfs. (Et ,ppter iptus ejrpulftone a ftomaebo ptecepf r ypocras fieri vomitu in menfe bis ♦ lEt ad eius ejcpulfione ab irtteftinis ftaruit natura colera Defluere a dfti ftel lis ad inteftinu ieiuniu.? confequeter ad alia fnferiota quatenus abfter geret illud fleuma ab orificiis intcftinop:? faceret ipfum Defcendere cu fecib^dfeultiplicaf etia interdu in venistfpedaliter in fenib^ .ppter Di minutione Digeftionis:?fllic mota trabes paulatim augetur z ingrofla tur z cum ab eo tandem grauetur natura z non poftit ipfum p venas eje pulfios otdinarias ejcpellere fades De poftibilibus quod melius c elon gat ipfum a cotde:? altis mebris intrinfede/? mittit ad ejetrema. z fpe* daliterad tibias.quta fua grauedme naturaliter tendit ad fnferiota. (Et ffta eft caufa quare tibie fenum inflant inflatione relinqucte fouea poft fmpteflionem Digiti/fpedaliter circa noctem z in pinguib^ et folttis nu trirf bumidts.Bllud eft fleuma valde fubtile. ?eft fleuma aquofu5(tmi le aque aliqualiter infpiftate z fepe inuenitur (n faltuis z fputis male Di geremiu z nimie bibentium/? a cerebto ad nares Diftillare folct in ptiti dpio corifap:? cu per Decoctione ingroftaf couertitur in fleuma groftu5 aut mufcilaginofu5»Sliud eft fleuma valde greftum albumtvocatugi^ pfeu z eft fleuma cuius fubtile fuit refolutu .ppter nimia mota5 dus in iuncturis z groffu? remanfit quaft lapidificatum./Et iftud fleuma fadt podagram nodofam fere infanabilem.Bliud eft fleuma vitreum / z eft fleuma fptflum groflum ftmile vitro liquefacto t colote vifcofttate z po dere.Scdo Diuidirur fleuma tnaturale et parte fapotis/IBa quodda eft fleuma Dulce quod fit e? admidfoe fanguinis cu fleumate.^t fub ifto etiam pttnetur fleuma vnctuofum quod fit eje admijetioe vnctuofitatis fanguinis cum fleumate.Slfud eft fleuma fnfipidu factum e* crudita* te/ficut quodda fleumavitreu.Sliud eft fleuma falfum/factu et: admije tione colere.tEt fftd eft magis motdaje ficdus z lenius fpedeb4’ fleuma tfs pp coieram qua? fufeipit in fe que ficca ejdftit lenis z acuta. (Et boc fleuma fepe reperitur in fleumaticop ftomaebis potamiu fepe vina fot

Page 98: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

tfa ? vtentiu falfis z acutte:? adberes itomaebo caufat tntcrdu fitl d a? mo:ofam:? Diu curres p inteftina qttcp ejccotiat ca:?idudt otfltntertay.z tn ano frequeter inducit fo:te tenafmone. aliud eft fleuma acetofuj qd fit qnq$ ,pptcr melacolia acetofa5 fibt admirta.Ct qncp fit ,ppter ebul litione q accidit fieumati ficut accidit fuccis oulcib%uctuu q pno cbul Itut z poftea acefcut.Ct illud fleuma fepf apparet i itomaebo male oi gerentiu q? in alijs ptib^.lBa ad os ftotnaebi naturaliter ,pflutt melaco lia ad bfideriu fufdtadu q oeo:fu3 cades qficp fieumati nupta reddit ip fum acctofum.? boc cognofdtur per ructus aeddos: z interdu fleuma tale generat in Itomaebo p via ebullitiots a oebilt calo:e ep cbilo. aittJ cil fleuma ponticum quod quandoqj caufaf .ppter admotionem mela colle pontice.Ct iftud raro reperti ^pter raritatem melancolte pontice quandoqj vero caufatur ,ppter vebementem infrigidatione3 eius: qua bumiditas eius pgelatun? aliqualiter ad terreftreuai e alteratur:? no fu puenit ei calo: Debilis qui fadendo ipm ebullire:conuerrat ipm in ace? tofitatem neq$ calo: fo:tis qui Digerat ipm z conuertat ipm in fangui? nem.CColere vero fpedes fimiliter Due funt/fcj naturalis z innatura? lis. Coi era naturalis eltfpuma fanguinis:cuius colo: eft rubeus: clar7. (d eft dtrinus in vltimo gradu dtritiitatis/ficut capilli fafrani.Ct eft le? uis acuta.? qjto magis fuerit calida:eritmaio:is rubedinis. Cttftaco lera poft q generata eft in epate Dluidatur in Duas partes, £5uaru vna tranfit cum fanguine ad venas:? alia pars tranfmittitur ad burfam fel? lis.^ars autem illa colere q tranfit cum fanguine penetrat cum eo cau fa neceflttatis ? caufa vtilitatis.lBeceiTitas eftvf mifceatur cum fangui ne ad nutriendum memb:a colerica.Ct vtilitas eftvt fubtiliet fanguine ? faciat ipfumpenetrare in venis.ipars aute3 illa que tranfit ad burfaj felite tranfit illic ctia^pter necelfitatem ? vtiliratcm.lBeceffitae eft ou? plep/quedameft necdTitas co:pods totius:fcilicet inudare ipfum afup fluitatibue colerids.Sliaieft refpectuiburfe fellis:? e nutrire ipfa5.lglttll tas etiam oupleje eft.lglna eft abluere inteftina a fedbus ? fleumate vi? fcofo adberente eis.aitera eft pungere inteftlna ? mufculos ani: vt fen tiant quod eft eis nociuum ? emittat oigeftione. Ctbuius rei fignu eft q colica fepe aeddit^ppter opilatione facta in fo^mte/qfl .pcedit a bur fabellis vfc$ ad inteftina.Colera vero tnnaturalis ouplep eft.lBa vna e inaturalis pp cam eptrinfeca/q ei admifcetur.Hlia eft innaturalis ,ppf caufam in fe:q: fubftantta ei* non eft naturalis. Colera innaturalis^pf caufam ejcti infecam/alia eft fdta ?famofa.? eft illa cui fleuma admtfce tur.Ct Dicitur famofa fiue etiam nota:quia fepiflime generari folet.?ep bac colere fpede.fit tertiana nota. Blia c q eft mio:is fame.? eft illa cui melancolia eft admipta. Colera vero famofa vel eft dtrina ? generatur ep admijetione fleumatis fubtilis cum colera naturalivel eft vitellina fi? milis vitellis ouo# ? genera? er admiptone fleumatis grofTi CU5 colera naturali.Colera vero mino:is fameftt Duobus modis/vnus e quando

Page 99: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

(olera in fe adurif z fit dnfe a quo no feparaf pare fubtilis co!cre:f5 CU3 eo mifcef.s bec colera eil peto:. Sii9 efl vt melancolia colere oe fotis ad uentce cii ea mifceaf.t bec colera efl melto: alia.? eft ei9 colo: rube9: fj no clarus nec flotidus.imo efl magis fimilis fangmni venali. Colere ve ro innaturalie fn ,ppa fubllantfa fine alteri9 buotie pmfjctfoe alfa efl q fepius generaf fn epate p boc q fubtile qti efl fn fanguie adurifatranfir in coIerazgrofTu5 fn melancolfa.Slia efl q in itomacbo magis generaf ejc cibfs malis no oigeflis f3 cojruptfs.^lel generat rnvenfs ejc bilozib9 alffs.Ct iflfus colere oue funt fpecfes. IBa queda efl ptaifina fimilfs co loti ptaflu nigri que generatet vitellina qn adurif.na aduflfo facit in co lera vitellina nigredinem:q pmijcta cu cftrinftate generat colot viridis. Slia efl emgfnofa fimilisfn colere erugfni crie.z generat ejc pealfina qn ptaffina tm adurif oonec ficcef ei9 bumidttas z tcfpfat redire ad albedi ne x>?i fu5 ficcftate.Ct ille ouevltime colere male funt z venenofe.eru ginofa tn peiot efl.dfbelancolfe vero fpecfes fimilif oue funt fc5 natura lis z tnaturalis.lRaturalis efl fet boni fangufnfs z turbulctfa z fupflui tastcui9 fapo: efl medi9 inter Dulcedine z ponticftate.Ct illa melacolia cu generata efl i epate ptff in Duas ptee.&uap vna penetrat cu fangui ne z nanat cum eo advenas.Blia trafmittif ad fplene. ifbtima ps pene? irat cu fanguie ,ppf neceflitate z vtilitate.Tfleceifitas efl vt mifceaf cuj fanguine ad nutrfedum mebta melacolica frigida z ficca ficut ofla. Siti litas efl vtflujcibflitatefangumis nimia coerceat z vigotet cotpulentia ei9 z pdepfet oonec fiat pars folida meb:o^ ouro? q oeb3 nutrire.Hlfa pars q fanguis no indfget vadit ad fplene ,ppf neceffitate z vtilitatem. IReceifitas efl ouple^c.vna efl fm totu cotp9 fc5 fpm a fupfluftate mela colfca mudare.Slfa efl fm fplene fc5 fpm nutrfre.Sltflitas vero ^pcedit et ea ,ppter q fpa ^pfluft ad otifidu ftomacbf erpmedobuidftates qs illic iuentt ficut mulier mulgedo etpmit ofgftfs lac abvberib9 vacce.Ct bec vtilftas efl ouobus modfs.^lno mo qt fpa multa pflringit z infpif fat z cofottat otifidu flomacbf. Bcdo q: facit i ote flomacbi pmotfone 4?pter acredine eius -rejcritat famem z fadt oefideriu.dlbelacolfa vero inaturalts efl ficut res adufla:vel cinis refpectu aliop bumo^ .Ct eius qjttuot funt fpedcs famofe/l3 plures fint no famofe. *|£>tima efl q ell d? nfs colere.? efl illud qfi adurit oe colera/? bec fpedes efl amara. Scfia efl q ednis fleumatl/ z illfi qtf fuit aduflu et fleumate:? fi fleuma qfia? duflu efl fuerftvalde fubtile z aAfunr.tfic melacolia et eo genfta erit fal fa in fapote.Sf aut fuerit fleuma groflum qi5 adurif tunc dnfs ei9 aut melancolfa et eo generata tendit ad acetofitate aut potidtate. Certia e q efl dnfs fanguintst? illud qt5 aduflu efl et fanguine. z bec melacolia efl falfa pap trabens ad Dulcedine.0uarta efl q efl cinis melacolie na? turalis.iEt fi melacolia naturalis et q fit fuerit fubtilis: tfic erit multu5 acetofa:? cu effundiffnp terra ebullit.? ei9 odot efl acris:? ab eo fugiut mufce z aialia.S» fto talis melacolia naturalis ejc q.fu fuerit grofla erit

Page 100: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

tmo:(s acetofitatis cum pauca ponttdtate. ft&c fanguineis» matura pingues illi fuut atcp iocantes. Semper rumoies cupiunt audire frequentes, feos venus z bacbus ©electant fercula nfus. Et facit bos bylares:x oulria verba loquentes. Amnibus bi ftudiis abiles funt z magis apti. Qualibet ejc caufa nec bos leuiter mouet ira. 3targus:amans:bylari8:ndes:rubeiqjcoloti6. Cantanstcarnofusifatis audait atcp benignus lEI&ic ponit auto: figna p q cognofcere poffum*’ boie5 fanaulncc ?ple jttoie. !0uop pmu eft q>.fanguincus e naturaliter pinguts.JEt no Debe* mus intelligcre q faitguineus fit pinguia piguedlnc ,ppde accepta: q: talis fignificat fupfrlgidirarc pplejdonls/vr vulr Sutcen. fcda pmi doc trina tertia.ca.iij.Scd eft pinguis pinguedie ejttefa ad multa camofita ie:qt efi multu camofus.Sult em Butce.loco pallegato/ q multitudo camis rubee cu oeccri firmitate z no lajcltate el9fcar coplejcicnc calida z bumida: qlis eft fanguinea./Et ro eft q: mftitudo camis rubee attefta tur fup fortitudine virtuti afiimilatiue-.t multitudine fangute q vigeni z inualefefit calido z bumido/tefte galieno fcdo ppletfcnu oicete.dbf titudo aut camis a multitudine fanguis generat Calidu vero pfecte Di gerens z afiimilss carnis foliditatc opatur.&idt etia auic.loco palle ga to iq oe cojp°caniofu3 fine mttitudine piguedistadlpis eft fanguineu t£t idc vult galien9 fecunda tegnUanone illo.lbuida vero z calida cra fis. Sc<5m eft q eft iocofus.f.^pfcrens verba altos ad rifuj .puocantta: velletus z boc eft pp benignitatem bumotie fanguinei .puccamls bo minem ad leticia z tocund(tatc5<ppter fpus claros z pfcctcs qc fangui ne generatos.Certiu eft qilbcntcT audit fabulatoes iocofas cadem.oe ca.^uartfi eft q inclinatus eft ad lujturia pp caliditate z bumiditatem ,puocamia adcoitfi.0uimfi eft q» talis Itbetcr bonuvinfi potat.Sejctft eft q libenter comedit bona cibaria/quop cl pot efletq: talis appetit fll milio» pple^ioni ei9 q funt bona vina z bona cibaria.Septimu5 eft q talis De facili ridet. Cui9 ca efttqt fanguis ,puocat ad rifuj. €>ctauu eft q talis eft bylarls-l.bylarc fadem amabilej z iocundam bns ,ppter vi* uadtatecolotlst fotmofitatem coplcjrfonis ejccopletfone fanguis.lRo nueq> talis 4?fert Dukiaftba,ppicramicabilttate nature fangulnls.&e dmu eft q talis eft aptus omnibus arttb9. id eft De facili pot addifeere quamlibet artem ppviuacitatem z pfplcaritatem ingenij cius.Slndeci mum eft Q’ ralis no fadle irafeit z iftud .pucnit pp bumtditarc bebeta te feruoje colere puocaris ad irain.&cidc tejetue m Duob9vltimis ver* fibus repetit aliq figna Dicta/ aliqua addit. T^Jimfi eft q fangulneus

Page 101: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

eft largus no auarus f? liberalis.Sctf? eflq? talis eft am5s iuie amow? fus.Certiu eft q talis eftbylarisi.babens vultu? iccudu.0uartu? cft q talis qfi fcmp videf ridere/quop oim ca eft benignitas fanguinis ad ifta 4?uocatis.^uimft eft q talis eft rubei colorie.lglult em Suic. loco pallegato q colo: cutis rubeus fcat multitudine fanguts-Ct 05 illud t telligi De colote rubeo cu fyJam fplendo:e/*no De rubeo fufeo qualis re periri folet in vultibus bop qui libenter z abunde bibunt fonia vina:et vtunf falfis z fpeciebus acuttsiquia talis fignfficat lep:a futura^e)«u cft q talis libenter cantat vel audit cantare ptopter letum eius animuj Beptimft eft q talis eft camofus pipter caufam p:ius Dicra.0crauum eft q talis eft fatis audaje pp caliditate3 fanguinis q eft caufa audacie* IRonfi eft q talis eft benignus ,ppter fanguinei bumoris bonitatem.» Cft et bumo: colere qui competit impetuofiS ffeocgenusebommu cupiens ptecellere cuctos ffet leuiter t>tfcunt.multu comedunt-ctto crefcut. Snde magnanimi funt largi ftnuma petentes l^irfutusifallaiturafcensjpzodigusiaudaic aftutusigracilisificcusicroceicpcoloiis C1 fote auto: ponit queda figna p que cognofcere poifumus boiem ,co lerfce pplejtiois. l£>rimu eft q colericus e impetuofus.i. facias cft Impe tu. Cuius ca eft q: fupfluuscalotd eft i colericomouet ad impetit. Ct ergo etia vult Sufce.fctfa £mi ooctrina tertiaca.iii.q^opatioes ejcceiTi ui motus ftgnificant cabdstate. Sctfm eft q talis eft cupidus bonoris* appetit efie in pmis fedibue* pcellere cftcros alios. Cuius ca eft q: fup fltius calo:,pmficat aim ad arrogantiae temeritate?. SCertiu eft q ifti cito oifcftt z boc pp fubrilitate l:umoris colerfci z ei° fubtilirate. Ct g Dicit Suic.loco pallegato q intellect^mptitudo z vfuadtas ad fntelli gentia fcat C3liditate pplejctofs. ^uartfi eft q ifti multu comedut q: fn ipfis foriio: eft calo: Digerens: tmaio: refolutio q in aliis cotpib^.*hui tum eft q ifti dto crefcut/id eft pueniur ad augmentft.eboc .ppter fo:^ titudine caloris naturalis in eis qui caufa eft augmenti. Sestum eft q ifti funt magnanimi.id eft non poteres tolerare iniurias.e bocpipter ca liditatem in eis. £t ergo oidr Suiccnna loco p:eal!egato/ q parum pa t( ab vnaquaq? re.id eft ipatienrem fe reddere fignfficat caliditate?. Se primftecpiftifuntlargi/ebocrefpectuillopaquib^ bono:es accipere poffunt.&ctauu eft q ifti appetut fumma.id eft fummas Dignitates z officia pp caufam fecundi figni. IRonft eft q colericus eft btrfutus/id e ptlofus z bns multos crines.pptcr caltdiratf aperiente potos:* mou& tem materia pilo:u3 ad cute.Ct Dicit birfutus quaft bircos feqns: quia inter ola animalia biuta bircus babet logiotes crines. £>edmu eft q ip fe eft fallajc.id eft occeptorius.Slndedmu eft q ipfe eft irafces.id cft oc

Page 102: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fadll trafdl^ppf calidltate.4Et § oldt Sulc.loco pallento q ira frcqim z a leul ea ftgnlhcat calldltate.-r boc eft ,ppf facilitate pmottols colere tebullltoie fanguis drea conE>uodecimu eft q ipe eft ,pdlgue/q: Iarg^ eft i cjcponedo,ppterbono:eebabendo0.&edmutertm5 eft q talis eft audajc/q:audaclaetla,pucnlr,ppter nimia calldltatez madmcco:dis. £>edmfiquartu eft q Ipfe eft aftutus-ld eft cautus, &eclmudntu eft q taUs eft gradlls.ld eft non grodonim memb:op:neq? multe carnis p:o pter fuperfluam calldltatem vebementcrrefoluentem.&ccimufejctum eft q talis eft flccus/ld eft macerarer flccltatem cdplqdonls.^cdmu feptlmum eft q talis eft crocei cokme ld-cft cltrml./Et ergo Dicit 3ulc. loco pteallegato.q? colo: fub:ufius figntticat colere oomlnlum. fleuma vires monicas tribuit latofcg bteuefcp fleuma facit pingues fanguis reddit mediocres «Ocia non Itudio tradunt fed cotpota fomno Senfu8:ebcs:tardU8:motii6:ptgrici3:fonmus Ifetc fomnolentus:piger:in fputamine multus £ft buicfenfusebe8:pingui8:fadtcoloj albus ’ J <TOlc potilt acto: allq flgna pple^ols fleumarice.*jp>:lmu fignli e pau* citas vlrlu. fleumatid ei paucas viresbnt ,ppter paucitate calo:lo na turalls a d ots vis b5 e)to:dlU5.CESd5m eft q fleuinattdfunr lari z b:es ues q: tn eis eft paucus calo: naturalis no fuffides ejetedere co:p° in 16

gu.e)ctedlt Igtf co:pus fcd5 latuCDCertiu eft qrflcuniatlcl funt pigues 4?pter eo£ frigiditate z bumldltate. Ct£t ergo Dicit Sulc.loco pallega to q piguedo vel adeps fupflua ftgnlftcat ejcccftu? frigiditatis z buml ditatis z pplerionc co:pfs frigida z bulda q: fanguis vnctuofitas que eft vtrlufq? materlaivt Dicit i£alfenus cu refudat avenis z obulat mem brisfrigfdls velremlde calidis coagulafeo^ rigiditate vFremtfla calte ditate z fit piguedo vtvult/5altenpfd5o ?pk)rionfi.|£t poftea fubdlt b tejet? q fangulnel funt mediocres fupple In logltudie z b:eultate.0uar tu cft^fleumatidmagtsadodalncllnanfq^adftudlapp frigiditate? mouete ad ocia z plgride.^uitu eft q multu oonntut z boce tfpimfc ia bumldltate eo# z etla ,pucnlt multus fomnus.pptcr frigtdltate.vt v nuit auic.Ioco pallcgaro.Settu eft q fleumatid funt ouri fngenlj quia flcut vluadtas Intellect^ z pfplcuttasilngenlj ,puenlGt,ppter naturale? caltdltatc Ita ebetudo Intellecti ourldes igenlj^pter prift.f.frtgfdltate Septimii eft q fleumatid funt tardi mot*.? boc etla eft pp frialditate? d facit motfi tardu flcut calldltas veloce.Scrauu eft q fut plgitlRonft q fornn0 i eis eft log^ quo# ca eade eft cu pdicra. poftea ponunf ouo aliiMus rccolllgetee ftgua pdteta di dbufda allie.^jdmi eft q fieuma tlc^eft fonoIentMlncllnaP’ ad multu fomnu. Sed5 e q? Ipfe eft plger.l. tardus ad ocm operattoem.?Cerriu eft q? eft multi fputl pp bumldltate In eoablidare5mulriplicatlua fpurl. £5uartu? eft q talis dt obtufue in

Page 103: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

fenfib^ et nedu ln fenftb0 imo etia ln fnteirectu.&ufntuin eft q talis cfl pinguis. Beatum eft q talis dbalbus tn facte. Blbedo em cuitsz mad me faciei ftgnu eft pauatlonte fanguints aut paucitatis cius cum frigi- ditate, vt oidt Sutcenna loco pteaSlegato. iReftatct adbucmftis colere lubftantia nigre fiuereddit p:auos permites pauca loqueutes m vigilant (ludus nec inenS e(t Dedita fomno* deruant pzopofitum libi ml reputant fote tutum

* Snuidus et mftis:cupidus:bejctreqj tenacis iRon expers fraudis:timtdus:luteic^ colous Clfelc acto: ponit aliqua flgna pplejdonlsmelacolle. ^tlmu eft pjaul tas.melacolta em reddit boies ptaucs zmalop motu queadmodu fftt qui felpfcs inffidut.Scdm eft multa mlUcja melancollcl em rnultli iri ftes funt vt pfsmu ,pptcr fplrltus melacoflws turbidos z tenebtofos ft cutbotes leti funr.ppterfpirimu claritate. iLertlu eft iadturnltas mela colld em taciti funt z paucop verbop pp frigiditati flcut nimia garruli tas ,pucnlr ,ppf calldttate5. &uartu eft q melancollci funt apti ftudto quia femper cupiunt effe folt. C^ulntu eft q tales funt In femno lenti nec bene oomtlunt ptopter nimiam fiedtate cerebri z .ppter fumos me lancolicop comouetes i eis f omnla valde bomb ila qbp ejcdtanf a fom no.CSqctu eft q tales funt tcna«0,ppofitl.!.perttnacee:vt cu allqd m mete bnt olu retinet z Difficulter placabiles funt.« boqpuenlt ,ppf ficcl tate eop d no ffitrppofttu ciro mutar(4rSepttmu i q melacoltd ntbll reputant eis eetuturimofemp timet.? boce^pterfpirituu tenebtoflta ti-CT iPoftea ln ouob° vltlmis Mb° ponunf aliqua qc flgnis ptedfctls «aliqua adduntur, primum eft q melancolicus eftlnuidus.Sccundu eft q? eft trtftls.Certift e q e auarus. 0uartu eft q? eft tena]c.l.mcbtl vo* lens exponere z male foluene. Suintum eft q eft fraudulofus fimplejc «Iptopterea bommes melancolld funt oeuotl multU5 legentes leiunati tes z alias multas abftmentias fadcntes.Sejcmm eft q eft multum tl midus. Septimum eft q?eft lutei coloris Id eftterreftns flue fufet co? lorie.Colot em fufeus z madme fl viriditati appzodmat fignlficat oo* minium melancoliefm iRafim fctfo altnaforis ln pndpio. Ifei funt bumo:es qui p:eftant cuiq5 colotes «0mnibus tn rebus eje fleumate fit colo: albus Sanguine fit rubeus colera rubea quoqj ruffiis Si peccet fanguis facies rubet ejetat ocellus. Snflantur gene cotpus nitmuqj grauatur.

pulfufeg freques plen9mollis bolo: ingens

Page 104: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

■akajrime fit frontis % confhpatio ventris. Siccaqj lingua fitis z foinnta plena ruboze Bulcoi adeft fputi funt acria tmlaa queqj.

boc tejctu pdo ponit colo;es pfeqnter ppierices. fct oidt q ficu martc9 eft albi colotis /fj colericus e ruffl colone/? fanguine*’ rubei.? melacolico Dicit i fine pcederiu ftfuu.£t oe iftis oib^oictu e pue-Sctfo ponit tredeci figna fupabudatis fanguis. )0uo? pinu elt q fades e m bea ,ppter afcefu5 fanguis ad caput z fade.Scd? dt q oculi plus vide tur epire folito pp ejeteftone qua fadt fanguis muUiplicat^SLemu e q geneinflanf pp fimilescam.i&uartu eft q cotp4* totfi grauaf q? natura fuppeditaf no fuffiries regere buotes z fuftetare oebite cozp^. ^uitu3 lq pulfns fit freqnspp caliditate qua idudt fanguis mRipUcat^.Seje tu eftqppulfueeflplen^pf multitudine vapo? calido? z bumidom. Sspttmu eft q pulfus eft mollis^ppf bumiditate nimia mellificate ar* teria.Sctaufl efl q Dolo: fit i fronte/? boc ,ppfer fanguitic multiplicae tu in rbeti mirabili.lAonu efl q venter pflipatur.id efl ourue fit/nec be ne aflellas.ppter caliditate nimia ejcficcate5 feces. ©edmfi efl q ligua fit ficca 4?pter fimile cam.lgjndecimu cft q fitis efl magna ,ppter ejefie catlonc oafidj ftomaebi et nimia caliditate.^uodedmu efl q fiut fom nia oeclinatia ad rubedme.££t ifludvult Suicena fc6a pmi ooctrina ter tia capitulo feptimo oiccs.£t fomnia q illud fignificam fc3 abundatia fanguinis funt/ficut cu bomo i fomnijs res videt rubeas/aut fangutne tnultu eje fuo cotpote ejdre/aut fe in fanguine natare z fimilia.^edmfi^ tertiu efl q fputu efl oulce ,ppter fanguinis DuIcedincCIRoradu drea iflud efl q ficut bic ponurur figna fuperabundantis fanguinis/ ita qui* dam etiam ponunt figna fupabundatie alio? bumoaim fub qmbufda verfibus.Signa quidem fupabundantis colere fub iflis verfibuo. cufat coieram o^tre oolo? afpera lingua.^Cinnltus vomitufe^ ff eques vigilantia multa.d&ulra fitis/pinguis egeftio/ tortio ventris. Tflaufea fit/mortus cotdis/laguefdt O2ejcis.*|gmlfu0 adeft gradlis/ourue/vdo)c q$ calefcens.Brenamarcfrirrtncendia fomnta fingit. Signa vero fuper abundantis fleumatis fub ifiis verfibuc.f leuma fupergredtens ^ppzi^ as in cotpotc leges.Se fadt infipidum/faftidia cerebta/faliuas. fCofta ru ftomaebi fimul ocdpirifqj oolotes.pulfus adeft rafus?tardus mol Us inanis. Recedit fallajc fantafmata fomn^ a^fa.Sigua fto fupabun datis melacolfe fub bis verfibM&umo? pleno t>u feje in co?pe regnat. IHigra/cutts/burus/pulfus/tenuis z vtina-Solltcitudo timo: z triflida fomnia/tempus. Bccrefcet rugit^/fapot z fputaminis tde. TLtmq pie dpue tinnit z fibilat autts. Benus feptenus vijc fleubotbomu petit annus. Spiritus vberioz erit per fleubotboimain.

Page 105: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Spiritus ejc potu vini mojc multiplicatur, feumommqj cibo oanmu lente reparatur, lumina clarificat fincerat fleubotboinia. dentes % cerebaiimcalidas facit elTe medullas, jgtfccra purgabipftomacbu ventremcg coercet. Ituros oat ienfus:oat fomnuimtedia tollit. Auditus vocem vires ptoduat % auget.

boc tejciu acto: loqtur oe flcubotbotma.? pmo oftendit etatl recj fita ad fleubotbomia oicee q anime oectmulTcpnmue vijc petit fleubo tbomta.Ct p:o illo oicu £altenue.jci.oe ingemo q puert no Debet fleu botbomari nifi babeat qtuo:dect annoe ad min^.Ct ca e q: co:ga pue* ro£ fut fadltf refolubiUa a calo:e ejctraneo.? tfio oebtlitanf mVtu ejc eua cuatione foui facta g fleubotbomia.^ q: indiget nntrimento Duplici oecaufa fc5,ppter nurrimetu ? augmetuddeo minutio fanguinie no co pertt eie/jjtem quta facile Difloluunf a calo:e ejctraneo fufficu q ab eie Dtftoluif quare no indigent fleubotbemia.Ct circa iftud fciedu q ficut fleubotbomia no puemt puerie pdsctie fed cauenda eft.ua etiam eft ca uenda m magna eiate fcfl3 ienij.vt vult Caltenue nono megategni 4a fcdm ^alienum z Ijaly tertia tegm in coualefcenb0 et fenib^ eft pauc9 fanguie benue z multue maiue.f leubotbomia igif rapiet bonu3 z ote mittet malu vt innuit auic.quarta pmi.ca. vice fimo De fleubotbomia^ ideo in talib* no ppettt fleubotbonua. Sci3o pomtnccumetu fleubo* tbemie.? eft q fpuevberio:ee ejeeunt per fleubcibcmia.Cuiue ro pot cfle q: cu muba euacuatione fanguinie que fit per fleubotbomia: necef fe eft ctta multitudine fptruuu euacuarc.Ceniotagit remedia per que fpus emtflt refocillanfiet iterato mfttplicanf.Ct Dicit q ejc potu vini fa bito regenerant fpuitue. q: oim fubito nutriemiu majctmO eftvinu5. vt pflue Dictum eft.Ct fpiritue etiam regenerantur z refodiantur ejc cibo fed boc fit lente:? no fubito ficut ejc vmo.Ct cibus qui D5 Dari erit Dige ftlbtlis:et multi fanguinie generatiuue.ftcut oua fo:btlia. Ct ftmilia. , f£t circa iftud fdendu eft q licet cibue regeneret fpirit^ poft fleubotbo mia tamen Debent caucre patiemee a multo cibo in p:ima z fecuda Die Iglnde Dicit yfaacfn Dietie. Cibue eft eie minuendus:? potus augedue fdltcet refpectu abi non m refpeau fue confuetudmie immo minue De bent bibere qj ante fieubctbomiaquia virt^ Digeftiua Debilio: e- £luar to ponit acto: vndedm iuuamenta fleubotbcmie Debito facte.*j£:tnm eft q temperata confouat vifum.quia mtnuendobumo:ee etia minuit effumationem ad caput:? repletfonem riuscffufcanteevifum. Secun du eft q clarificat ? fincerat mete3 ? ccreb:u 4>pter talem cam. Certi um eft q calefacit medullaquia minuit fugf luitatee q ad eavenientee ipam iiifrigidant C^uartum eft q purgat vifcera id eft interio:aquia

Page 106: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

cjeonerata natura a fanguie bumo:es crudos in iterio:ibus ptctos mc lius bigerit-C^uitu cfl q fleubotbomia reflrigit vomitu z flujcu ven* tris.q: oiuertit buo:es ab iteriozib^ ad ejcterto:a./£t illud etia vult 3u cena moicto loco pallcgato oices.ampliusfleubotbomia ,ppterea qi ad otuerfu5trabit natura fmplurimu retinet. ££t illud majclevc^ e qn fleubotbomia fit be venis bzacbij.lfla fleubotbomia facta be venis pe du no ftc retinet, ^ot tn p accidespringere q ad fleubotbomia fequaf maio: flujcus vetris.-z boc buplidter.iguimo q: e? fleubotbomia facta tolltf onus nature tuc em virt^ cofonata aliqn puocat alias euacuatio nes.Sebo fi flujcusvetrte fiat eje multa bebtlitate virtutis ptetiue.tunc em q: eje fleubotbomia oebilitafvirt^ mag$ augebtf fluxus verris.Sejc tft efl q fleubotbomia facit puros fenfus da minuit euapotatone ad ca put vn turbaf fenfus. Seprimu efl q ipa luuat fomnu ipediru P ips lam euacuanf bumo:ee plurimi a qbus eleuanf vapotes acuti z oiuer* fi ipedietes fomitu.Sccauu efl q ipa tollit tedia et grauiraree nimias, q: i? ipfam virt^ ejconeraf a fuo grauamie.Ct etia educto p ipa5 fangul ne educif fimul melacolia feje fanguie q tducit tedia-z guitates.lRonu l q ipa pfert auditura p (pas biminuunf vapotes z buozes afcedentes ad caput tpedietesaudiro.&ectmu e q ipa pfert voct.q: p ipam otmte nuunf fupfluitates z bfliditates q pollent puenire ad pectus vel canna pulmoietz ipedire voce.Sliidectmft efl q ipa augetvires.q: p ipa3 coi* pus a fuo grauamle ejconeraf.qre virtus augmematur. Cres mfuntiftis -flfbayus September apulisi £t funt lunares funt vdut ydra otes qgmina otes primi poltremacg poftertoruin TBec fanguis minui nec carnibus anferis vti 3n fene vel tuuene fi vene fanguine plene «Omni menfebene confert inctfio vene l&i funt tres menfesnnayusifeptembenapalis 3« quibus emmuasvt longo tempore viuas $T$n boc tectu acto: tria facit. ^:imo bicit q tfli rres mefes fc3 dfcay us September-z Spnlisfunt menfes lunares.et in eis funt bies ,pbibl tf ad fleubotbomia videlicet pna otes mmz vltima feprebtis et apalis f£t fftudcomimesbfcutdSierum eflbictu fletu nec alfcut^valodaumo fjdicri oies poflunt eeira boni z electi/ficut z alii fm q biuerfa coftella tio in eis pot efle.25t fubdit acto: q m taliba oieb° nulli vefet oebet car nibus anferis qb etia falfu5 efl-z erroneu z magis fo:tilegio atiribuedu f£t fone acto: tftudbabuit a iudeis/qut ifturitu obferuant. Sebo bicit q fenee 3 fenectute -z no a fetifo/ciuuenie venas plenas babentes fan guierminui poflunt omni mefe.quia tfli no faciliter refolubiles fut/ nec

Page 107: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

in eis folu paucus eftianguis bon° Imo muU^.SCertic Didt q idfio ve ne $ regum cfanuatis curtodtedo:05 rterun triu mefium qui funt/mayue/feptebrts/* aprUis.&ifferemer tn quia inapali z mayo 05 incidi vena epatts .ppter muUIpltcattone fanguims eo tempore cum fit tempus vernale.? m lepiembn vena fplenis ,ppter mdacolia5:que tuc babet muUiplicari/cumfit tempus autunale. frigida natura:fngeiis reguxbolo: ingens. %)Oit Uujcbaim coitii mino? etas atqj fenilis; ^feojbus pjolinisirepletio potus z efce. St fragtlts vel iubttlis fenlus ftomacbi fit. Et faftiditi tibi non funt fleubotbomandt. Gl&ic auro: ponit ouodeam q tmpediut fleuboibomla. iprimfi eft frt glditae coplqtiois. Cum em f m rSalienu in megategnt fleuboibomla infngidat/tuc augmetarci frigiduate.Caufa aure qre fieubotbomia in frigidat eft:qr f m yfaac t vanis, fanguis e fundam&u calone nafalisd. illud i quo calo: naturalis feruaf.et quia fleiibotbotma (anguineeuacu atttdeo? calore naturalem.? tunc per pfequens infrigidat C&ecudu5 eft regio frigida vebememer/fub qua Debet comprehendi tempus mul tum frigidutmquod ena probibet fleubotbomlaiquia tn regione z tem pore multu fngtdisdanguts m profunditate corgis includitur:? ille qui drea eiciremitaies e]ditft a frigiditate condcnfatur:? ineptus fit ad boc q fiuat.Cemu eft imerifusoolor/fub quo etia poteft pprebendf nimia corporis mflamatto.quia fi in iftis accidentibus fieret fleubotbomiatfe qu retur motus agitaturos qui efl coirartus nature cum fit Difformis z maior infiamatio q etiam eft naturam magis oebtUtae. Ct caufa mo tus agitatlui in ooloretntenfo eft/qr fit tractus ad Dtuerfae partes. *jj&er fleubotbomia ent fit tractio ad loeu fleubo?bomatu?ejc Dolore forti fie ret traaio ad loeu Doloris. Caufa vero maioris inflamattois eft quia qe fleubotbomia comouentur bumorestquare magte tnfiamatur qtmoro Ct iftud vep eft qn fleubotbomia fit parua z artifidaUs.Si tn fiat vfqj ad fyncopim prodeft tn predictie caftbus:qu(a ifta cumvmdt attractio nem Doloris no facit motu agltariufi.Ct fimtliter tollit tnflamatiomm cum non fmt bumores Ibi qui comoueanf ? calefaciant z maiore infla* marione mducunt.Ct iftud voluit ^alienus in cemento illius ampbo rtfmi pmctparncule Spborifmop que egerutur cu Di*it:q> no eft melior medicina m aptantevebemenns mfiamattonte.? fimtliter tn febribus? Dolore forti q fleubotbonua.fTJgSuarrom eft balneum/-? majdme refo* lutiuum.Cale empblbet fieubotbomiarq: rale etia eft euacuatiuu iam natura no facile tolerat euacuatton£ fup euacuariene. C^uitil eft coi tuo imediate pccdens/poft talem em non ftatlm D5 fieri indfio vene: qr e)c boc maxima Debilitatio nature fequeretur/cu p coitum prius natura

Page 108: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Debilitata fiMTSejttu eil eras maiorvFmitio: q$ requirif ad fleubotbo mia/ficut etas ifamle z etas femj.,put Declaratu c p if.iEt if!a ipedtme ta tagit auic.loco ^allegato oiccs.lDbi quccp eaucre D« bea a mmuifo* ne In pplejdoe vehemensfrtgidita: is:* tn regionibus fortis frigiditatis z in bora fortis Doloris:? poli: balneu refoluttufi:? poil coitu: z tn etate d cfl mto: ouodcdm anis.? t etate fenu/qjtomagte poteris mfi tn figit ra pfifus fueris:?! foliditate mufculo? z vena? amplirudie z ea? reple Itone z coloris rubedine. &t vlterius iubdit/bos nacp eje adolefcetibus cfenibus fleubotbomare audebis, Bdolefceres tn fm ordine ad fleubo ibomadupaulatim^uebere Debes cu pauca minmioe.STsSeptimfi e motbus^Iijcus/q: tfic eje tali fleubotbomia natura oupltctter Debilitaf puta a mo:bo,pUjco z a minutide./Et iftud eil ve? f m Butce.loco palle gato/nift fanguie affuerit ebrruprio/q: fi fic fleubotbomia pot puenire. C0ctaufi eft ntmia repletio potusfDBcnu eil nimia repletio cfbi/fub qua etia pprebendrt tdigellio cibi./Et ca bo? eihqr f m auic.in pmo at* irabentia funt tria.fcj vacufi/calidfi/? tota fpedee. <Bt ergo vene p ficu botbomta a fanguineeuacuarenf cibu indigedfi vFfupfiufi fiue potum fupfiuu a flomacbo vel epate attraheret: q indigeflusvenies ad rnebra no corrf gerefcquia tertia oigeftio no cotrigit peccatu fecude.ficut nec fe cuda pmefi peccatu fit magnfi .ppter qt$ tn mebra no puerteref: fed ibi remanes poffet effe ca egritudinis.C[ScdmO eil fragilitas/id eil Dcbi* litas virtutts.f leubotbomia em eil fortis euacuatiof m £>alten6.fct3a ampborifmo? in pmeto tlli^Bn quo morbo.0edvirtus Dbilis no pot pati motu forte fpglndedmfie fubttlis fenfatto orificii (lomacbfqtf cordtfl oicif/q: ejc fleubotbomia I tali facile fequlf fmcopfs.iEt fub ;fto etiam comprehenditur Debilitas ilomaebi:? factlts flujrue colere ad ori fidum eius inducens ad vomitum fadlem colere.iglnde in habentibus predicta aeddentia no puettit fleubotbomia.^er fleuborbomiam em humores pmoti ad os ilomaebi inducerenf tanqj ad Iodi confueruj: et quia tnebru5 efk Debile? tporens (Ili flujcui refiftcre.io illis multamala p fleubotbomia* acddfiWEt bec eil vna caufa quare quandocg aliqui itt fleubotbomia fincopifant.fc* quia colera ad ftomacbu fluittque mordl candoflomacbum eje compafTione cordis z ilomaebi fmcoptn indudt. C&uodedmu efl faitidiu/fi em in faflidio fieretfleubotbomfa cumve ne euacuarenf/trabercnt ad fe materia malam fadentem faftidfu*.. /Et plurima fllou feje vltimou aeddetiu tangit Sufcenna loco preallegato C7£t drea iilud cfl fdendum cp preterpdicta aeddetia funt adbuc aliqj alia etia impedietia fieubotbotniam.^uo? pmfi eil alia euacuatio / vt quando eil flujcusmenilruo? aut emorrofda?/tunc em non Debet fieri fleubotbomia:?: boc ad euacuationerlicet ad oiuertendu ftojcu* feu ma* terfam pollet fieri*jSecundfi eil corporis fiue compofttionis raritas/ da a corporibus raris multu oiffoluftur.? ifio ftiffidt ifia etfolutio: nec eua cuatioeindigent/vtvult /Salfenusnonomegategni.JCertiO cilbums

Page 109: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

ra3 cruditas ct vffcofiras/tunc em efl caucnda flcubotbomfa/qufa aug mcntatur cruditasbumo?.? ,ppterbcc in morbis longis no efl facfen da fleubotbomia:quia cruditas bumotum augmentarefz virtus Oebb litaretur.z morbus elongaretur.z ideo tfmedum eflet oe cafu virtutis* tEi propter bocvult Huicenna cpiti morbis cronicie facfeda dl farina? da ante fleubotbomiam.z non efl fleubotbomia ante fadenda:l3 vtra? q3 indigeant patfetes. Sed cruditas bumo? potefl accidere Duabus t5 caufis.SlnacaufaeftePtcr abundantiam bumo? calorem naturalem fufFocamium qui Debilitatus z fuffocatus humores crudos generat:et tunc bene competit fleubotbomia.lSlnde fm Slejratidrum.fecundo tt- b:o.capituloDeYdropifi.f leubotbomiafnprindpio ypofarce compe? tittcum euenit qc multitudine (anguinis meuflrualis cum ebibeantur fluere menftrua propter caufam aliquayaut ejc multitudine fanguinis emorroidalis/q: ficut ignis paruus fub mlta ligno? pgerie fufFocaf.fi? militer efl oe calore innato futFocato bumo? multftudine.Secunda ca cruditatis bumo? efl caloris innati Debilitas: vt in illis qui funt Debilis complqrfonis.z qui habuerunt longam egritudine5.z in fenibus/z tuc non competit Dicta fleubotbomia.quia per boc augeref cruditas: quia fanguis in quo calo: pferuatur.ejttraberef. z ita corpus infrigfdarerurz humores magis incrudaremur.&ebet ergo fangufs Dimitti vt butre? cruditatem Dtgerat.SuartQ efl aerfs fndebita Dffpofftfo/aut nimia calf dftasrautnmuafrigfditas.quiapcr calidftatf multam fo:t(s fit refolu? tfo.z per frigiditatem multa ineptificatio bumo? ad flujrum. 0md oebes facere qnando ris fleubotbomari ISlel quando tntnuts fueris vel quando minutus Unctio fiue potus lauacbmmvel fafda motus ©ebent non fragili tibi fmgula mente teneri. ITUn boc paifu auto: ponit <$nq? que oebet fieri drea fieuboibomiam aliqua quide ante fleubotbomia/alfqua! fleubotbomia:z aliqua poil fleubotbomla.^rfmu efl vnctfo/que aliqn fit i fteubotbomfa:ftcut vtt ctfo fleubotbomi vt oolorleniaf.Bliquado vero poil fleubotbomia vt pfolidatio vulneris retardetur adboc vtpofl fleubotbomia3 bumores relicti in venis aliqua pofTmt babere refpfratfone z fumf alid mali ejea? lent.4rSedjdfi eil potus et madme vini/qui valet in fleubotbomia fi fincopis qfddatz etta valet poil fleubotbomfa $ regeneratone nouo rum fpirituu z nouf fangufnis.z illo modo ia fadut coes. CSertiu efl Iauacb:u3.f .balneu quod valet p Duos vel tres Dies an. z per Duos vel tres poil flcubotbomia:z no eode Die.Snte quide fi <\q timeat q babe at in fe bumores grofTostq: balneu humores Dffloluft z pmouet ecs.z pp baccam etfa ppetit afi acceptio firupl acetcfuvt mot^z bfiores Dif? foluanfz fubtilienf.flSt g qn 05 fieri fleubotbomia 05 fricari bracbtu:vt buores elidentes i venis ^pinquis btaebio fubtflienf z pparenf ad ejc?

Page 110: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

eundu fadlfae.*j£oft fleubotbomia vero valet/vt rcliquie bumo^cva po? Derelicte refoluant^n ole vero fleubotbomie no puenit: quia per balneu cutis lenisfit/q lenlficata pcufltone facta i fleubotbomia fugit* % boc eft periculu.4E0uartu ell fafcia 4.ligatura cu pania Unete q valj poli fleubotbomia Immediatetad retlnendu f(u|cum:z ante f leuboibo* mia ad trabendum bumores ad locfl vbl queritur fleubotbomia: vt ef co etla vene ingroflenf z mettus videanf.$T^uintu ell motus flue am bulatto moderata/q pot fterianvt buo:ee oifTbluanfa fubnlienfapoll adrefoluendu reliquiae bumo? fleubotbomia Derelictae. Circa pre dtcta fctedu q coeefe factut fleubotbomare ietunl. fed qbufda oocton bue meli* vtdef z puentcntlus q ante fleubotbomia pmo vnu ouu fo? beat molle cu vno baullu vlnl drca nona vel Decima bo:a ante prandifi z flati pollea fe fleuboibc mari faciat.Ct bm9ca efl q: flomacbovacuo natura foza9fanguine retinet ne oefidat in nutnmeto* fed cu cibue quf oe fe multu3numtluue efl fit fn flomacbo.culufmodl funt oua fotbilia * et vlnumuunc natura mellue fanguinem excire permittit* lErbilarat trtftes iratos placat amantes. TRe fmt amentes fleubotbomia facit. C 3n boc pafiu auto: ponit tree effectus fleubotbomfe.f^tfmue e(l q fleubotbomia ejcbtlarat.Uettficattnflem bomine^Secudue efl q fleu botbomta placat iratoe*Ctcavtrfufc^ efl qtin fanaute quando multa cdmtfcef melancolia fit tnllicia: et quado-multa colcTa fit fra cu melaco lia fu caufa triflicle/t colera ire.iavterqs illo? Duo? bumo? educit cdu* cnotie fanguinietqufa ei comifcetur.Certfue efl q ptoblbet ametee ne fnfanfanr/qufa facit bftores fluere ad partee ejetenojee z a capite otuer tlt*4T maiori Declaratione fetendu ell q qufncp funt caufe propter quae Debet fieri fleubotbomia* 0uaru5 prima efl Directa/ z alte quatu* 02 idirecte* Tgma q efl Directa ell:vt abudatfa fanguis cuacuebfiucabu det fangufs fn qualitate ffuc quantitate ftue vtrocp modo.lRa f m Hui cennam loco p2eallegato:Duo genera bomlnu^funt fleubotbomanda* J0uo? vnum ell ille modus bominu qui lam parati funt Incidere i egrf tudlnes vt qui babent abundantia fangulnls in quauttiate Ct reliquu genus eil genus illo? bominu qui lam egrltudlnem inciderunt ,ppter bumo2um ftue fangumie mallclam* Sed Differt fleubotbomia Ilia z ib larquta 4?pter fanguinisabundantiam Debet fieri multa fleubotbomia fed fi fn qlttate peccet frae fit maUcfofus tunc ppetft fleuboibomfa pau ca.Sinde fm j6aUemim nono megategnf.fi fanguis fit malus fn co:pe Debet euacuarf paulatfue.Ct fdeo"peccant mulffi fUf quf quandovtdetir fanguinem malu fleubotbomat fequoufcp videant fanguinem bonu5 ejttretcum forte prius totus fanguis coiret q bonus ejdret.fed Debet fie rl pauca euaeuatio.t tuefm /5alienu in cafu i(lo:puf^ fiatfleubotbo^ mia D3 oleta bonu5 fangulnenvgenerans cjcbiberl vt loco mali fangufc

Page 111: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

nfe:bonusfangufegenerefapofteaD5 fieri poft modlcutepue flcubo tbomia pauca z ficoetceps.ljfta fleubotbomia eft Dlrecta:q:fit p fe ad euacuationeilli^qflp fe05p~fleubotbomla euacuari/fi^ad euacuatlo? ne plenitudinis bumop fme fangutnfs.pndpaliter tn fm q cu eo funr alii buoteo-ilbrima ca indirecta e magnitudo motbte magnitudo appa reitsvebemcris Inflamatols/q: fm £5allenu In corneto flli* apborifmi q egerunftc-IRo eft mello: medlcfa In aptate vebemctis Inflamatlols z In febabus z oolo:e fo:tl q$ fleubotbomta/vt eria Dictu eft ibi. frigi? da natura. Secuda ca Indirecta e/vt attrabaf materia ad pte illa p qui Debet euacuarl materia vnde In retetlone meftruos z emotroidap oeb? aperiri fopbena fctim /5allenu z Bulcenna/ vttrabaf materia fanguis adinfert^Xertlaca Indirecta eftvtbumotes trabaturadlocu ptrariu illi loco ad que fluut buotes.s boc ad Dluertedu materia a loco ad que fluunt bumotes.vnde in nimio flujcu menftruop D5 fieri fleubotbomia De bafillca vt trabaf materia ad ptrariu locu ad que Declinat z oluerraf a fuo flujcu. i£t ,ppterboc (n pleurefl fmlflreptls 05fieri fleubotbomia ln pte Dejctravt Diuertaf materia-ranrabaf ad locum cotrarlu loco ad que ordinat. £t fimllltcr ft fit In pte oejctra 05 fieri fleubotbomia in pte fmiftra.^uarta caidlrecta efttvt p fleubotbomlam vna po:do materie cuacuctur z natura potentlo: fit fup:a rcfiduum. z fic competit fleubo? tbomia qfi repletio eft lu colote ne fiat apoftema:q: natura eft Debilis refpectu regimte UI09 bumoy.Ideo vna ponlo Ullus materie eft euacu andane ptopterlmpotentlam nature In regendo illam materiam/ Ula materia fluat ad aliquem locum Debilem in quo aggregetur et apolte? ma generet. tfac plagam largam mediocriter vt cito fumus Creat vberius liberiufcp eruor

boc pafiu auto: ponltvnu oocumetu oe quiritate fdlfure In fleu botbomfa. U£t Didt q fcifiura 05 efle larga mediocriter/vt fum* z grof? fus fanguis liberius ejceanttqula qn fdflitra eft ftrlcta: tuc folfi fubtllls fanguis ejclt z groflus retnanet-CCirca illud eft fdedu q allqn In fleu botbomla Debet fieri vulnus magnu-z allquado paruu.fbebet aure fie rl vulnus magnum tribus Decaufls.fTl^lmo q:buo:es funt grofluet groflus fanguis eft euacuandusvtp illud vulnus magnum fanguisfa cillus poftit ejcire.et ergo in melacollds fadendu eft magnu vuln^. Se eundo pprer teporis frigiditate quod bumoies Ingroftatt-z ergo lu bye me Debet fieri vulnus magnu.Cert(orppter abundantia bumop/qufa tunc m itus fit euacuatlo p vulnus magnum q? paruu.S5vulnus par uum fit cu eft virtus Debilis vt De fpiriitb* z calo:e minus euacuef/ z lu tempote calido eadem oe caufa z quado eft fanguis fubtllls. Sanguine fubtracto fer boris eltvigilandum IBe foinni fumus ledat fenfibtle corpus

'i

Page 112: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

TBe nerfium ledas no fit tibi plaga piofimda Sanguine purgatus non carpas piotmus deas. C5» bocpafln tangit triapftderanda circa fleubotbomia. ^rlmu eft

fleubotbomatus no Debet oomiire tmediate poft fleubotbcmia:nifi ad minue tranliuerint fejc bore.f£t bulue lubdit autcr caulam ne fumi qui fc5 i fomno caufaiuur moti ad caput ledat ccrebru. Blie in poflunt aflfignari caufe.quara pma e ne in fomnovertat fe paties fupra b:atbiu fleubotbomatfi ? p boc ledat Seba cft ne buores t fomno f luat ad me bru lefu5 in 4 cft Dolor ,ppter ictu fleubotbomi z fiat apoftema. ©u ga lienusfeba apborifmop fup illoampbonfmo * 5n quo morbo vult q t fomno fi fiat apoftema ftra corpus aut mebru ite lefu5 ad ipm flufit bu mores Butc.fro alia affignat cam fc5 # p tale fomno pollet accidere co fractio mcbrop.JEt iftiue ca pdt efte qr ficut fm galienu fup illo apbo* rifmo.^n quo morbo z c.fomnue $nctpto parojcifmi no ppettt qr calot naturalis ad iuteriora regreditur z ejetertoza infrigtdantur et fumi rema nent no pfumpti propter quod rigor augmetaf z parojcimus ena $16* gatur.lic etiaj fumi ,ppter comotione bumo^ in fleubotbomia ad ners uos et ad lacertos eleuantur qui non pfumpti remanentes m fomno in frigidanf in ejtterionbus z tngrofianfo: ideo faciunt neruop z lacertoru confractionem fi fiat fuperdormitio tmediate poft fleuboibomia.Blia ca pot cfle qzmateria ingroflans eft facies confractioni fteue m quarta na in cuius typo fit cofractio propter frigiditatem z grcfitciem materie fed nerul z lacerti funt frigidi ideo ad ipos venies ifte ftimus m fomno in 6 fit retractio caloris ad interiora infrigidatur z ingrcfiaiur. z ifte fas mus infrigidatus z ingroflatus frigiditatem et ingrolTationem inducit in membro flue confractionem qr ad mebru cofimile^perat cgritudtes cofimiles.^t tftudvey eft De fomno fleubotbomievicmo zno be remo to poftcp fumi illi fuerint pfutr pti.Scbm qb Dicit cft q? fleubotbomas Debet cauere ne faciat nimis profunda apertura m minunone-ua q cuj fleubotbomo ledat nernu vel arteria vene fuppofitos.IRa ejcleftde ner Ui fequif fpafmus eje quo alterius acabtflima more fequif vel ad mm4 pdltio mcbrl puta braebij vel Digiti zc&t ejclefione arterie fequif flus jros fanguts arterialis Difficilime curabilis. ICcrilu eft q f leuboiboma tus no Debet ilico id eft tmediate poft fleubotbomia cibu fumere fed 0$ ejcpectarequoufcfc t eo bumoresifuerit quieti ne cib* ante ei* Digeftto* ne ad fubueniedu membro lefo cum fangume fimul attrahatur. £>mma pe lacte vitabis rite minute. S£t vitet potum fleubotbomatus bomo frigida vitabis quia funtimmica minutis interdictus erit minutis nubilus aer. Spiritus ejeultat minutis luce per auras. ;

Page 113: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

amnibus apta quies eft motus valde nociuus. Cl&lcauto: ponit qulncp vitanda ab Ipfofleubotbomato. j0uoppri* mu eft q fleubotbomatue oebet vitare lac z lactldnlaXulue caufa eft qi ejc comotloe bumop per f leubotbomla fepe fluunt bumo:ee aliqui ad ftomacbu.St ergo lac fumeref e]c cdmljctlone lllo^ bumoy lac i fto macboconuperef ejcquo oe fe majdme cotruptlbile eft.|£t etlalac $p t Dulcedinem elue pollet trabi Indlgeftu ad venae.fl£t,prer comotlone5 bumop facile conupi.Scdm eft q fleubrobomat9 03 cauere 3 potu nf mlo:qula ,ppter euacuatlonem vcnap talle potue traberef facile ad ve nae mdlgcftae ,put priue olctu eft.j£ertm eft q fleubotbomatue oeb5 vitare omta frigida 135 Intue fumpta q? eicterlue adbibita puta dbarla multu frlglda/aerem frlgldum/baltteu frlgldu/tenultate veftlu5/ felflo nem fup:a petram/frigtdltatem capltle vel pedum/ q: cum calo: natu* ralle per fleubotbomla oebilltatue eft co:pue fadle fupf lue Infrigidare tur.^Suartu eft q fleubotbomatue no oebet ambulare In aere tenebto fo nebulofo turbato/qula talle ptriftat atm z plgrldem In co:po:lbue i Idudt/vt p:lue olctu tbl-Ser fit mundue.^am trlftlda caufa eft fangul nle melacolId-Sed oebet abulare i aere claro z luddo:q: i tali aere fpl* rliue vltalee naturalee z anlmalee recreanf z ad qetra mouentur pgau dentee fimill. J&ulntii eft q fleubotbomatue oebet querere quieti tem perata ftmlllter motu qccefliuu5 vuare.qula mot^ ejccefliuue tuc majei* me oebllltat z buotee ?mouet:qulee vero temperata motfi fedar. qfbtincipio minuas in acutis perperacutis. Ctatis inedie multum t»c fanguine tolle. Sed puer atqj fenejc tollet vterqj paru5. taertollet oupluimreliquutempustibi fimpluj. Clfefc auto: oldt quattuot-l^rlmu eft g? fleubotbomla facfenda eft In pndplo egrltudlnu pperacutar .l.majrie acutap/q fc5 termianfi ole qr* ro quia talee funt b:euee nec oant Induciae.? Ideo a pndplo medfcade funt.£5c$5 eft q In etate media fc5 d eft a trlcefimo anno vfq$ qdragell mfiquitu vel qnquagefimft annft plue Oe fangule ejetrabendu eft q$ln allq allap etatutq: In tali etate majrie multlpllcaf fangule z c\q fubtra? ctlo nd Impedit augmetu nec olminultur vlrt^cotpie: q: co?pue In tali etate ito auaef necp Olmfnulf fenftbillter fed ftsre vldef.JCernu eftcpfe nec? pueri pa? fieuboibomadl funt:qufa In puerle fangule multue re qnlrlf pp nutrltlone z augmeratlone In ete.j£t In fatibus vlrtue Incfplt Debilitari.£2uartu eft q In vere oupla qjtltae fanguie abftrabeda eft 0 f leubotbomld refpectu allop tfpop.fCuf’ ro eft q: ver eft tepue majete multlpltcatluum f3ngu te feflm omnee auto :ee mcdldne. C Circa prf* mu olctftp malo:( oeclaratdne ponende funt alique regule circa fleubo tbomlam.^uaru3 p:(ma eft q In pndplo mo?bl non ell facienda fleu*

Page 114: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

botbomla.medtcus em etl mfniiler nature f m /Saltenu5teri(a tegnf ca lione illo 0im natura operaMpmedicus fco mmitler.f3 fm tSalicnum quarta apborifmo?: i comento tlliue:egrttudimbue quibufcucp tnctpie ttbus nulla euacuatio in pncipiomczbt cft naturalts.ficut ergo natura t prindplo mo:bl no euacuat: tta nec mcdtcus.^ftud tn tn tribue calib* b5 tnftantia.pno tn materie furiofitate. ©n autccna loco fepe allegato vult q (n pnctpto motbt fleubotbomta no 05 fieruqz fleubotbomia bu* motes pmouerett fubtiltaret:* currere p cotpus faceret mfs materia fit fimofa.Sccudo b5 tnllantla tn matcrte multuudtne.Slu galienue fug tllfi ampbonftnu ipncboantib^ motbts.vult q> oponet ften fleuboibos mia aut farmada vt natura alleuletur:q fcj onerata ell g materie multi tudtne.Certto bj tnftamta tn motbt magnitudine z acuitare.vt quado, etl apotlema magnfrz oolo:ofu5.l5 non fit multa materia fcj antecedes In cotgc.lgln Dicit Galienue oeclmotertto megategnt. SI apotlema fit magnu fleubotbemef m pnctpto Itcet no fit materie mftttudo ne erepe tur aut apertatur apotlema ante fu t maturatione, tergo vt mala fintbo mata vitentur mfitutto etl factcda. £ct5a regula etl cp no fiat fieubotbo mia tn Dte morus egritudtnte:ftcut tn crift no etl facteda fleubotbomta nec aliqua euacuatio ne materia a loco ad que natura mittit ijpa3 Dtuer taf.Stmtliter necp tn parojctfmo.vn fm Salienti ptta apbortfmop. 'J3rt (latu necp fleubotbomta necp farmacta fieri Debenq: i eo fit coctto me* bt q melius fit tn quiete cp motu.Scd ficut fe b3 (latue cd mojbujto?. falemrita parojdfm^ refpectuote^ tnterpolardms. Sicut ergo tn fiam sio ell euacuanduttia nec tn parojcilmoXertta regula etl q fleubotbos mia 116 etl facieda tn pnctpto motbt eu crtfts eftremota. q: f m yfaac tn vtinie fanguts etl fundametfi calone naturalis tp5 fc3 futlmes: licet co: fit fundametum generas:* fpus fundametu Dcpottans.fed fangutecft fundametu caloris naturalis:qtejcco materialiter generaf calo* natus ralis.* tdeo aliquis fanguine euacuando euacuat calote qui materiam motbt babet otgerere.* p pfequens motbus elongatur z virtus oebte Ktatur/,ppter qt5 rimedfi ell ne ,ppter logltudlnc tnotbi z Debilitate vir tutis natura fuccubat. Suarra regula e q tn cotge bnte fece in iteftmts non Debet fierifleuboibomta. Cuius cieft q: tria fum attrabetta fc5 ca Itdu/vacui*/*: rota fpedestquta ergo p fleubotbomta vene euacuenrur q a membris fibi ^ptnquisattrabut.* tta mtferatee a fiomacboiveiiter plus pfitpatur:* materia cotenta tn vents plus Inficitur * imferatce ars trabunt bumtditate fecfiiz fecec pluo oeficcanf Debet ergoventer pmo leniri vt p fuppofitoria aut clitlerta ntfi p fe lajcef * ^utnia reeula etl q non oebet fieri fleubotbomta multatquta eje boc rnalu aeddtt tn -fento/ fc5 multt motbt mali ficut epflomta appoplejrfa z paraltfis q t ,ppter res motione fangutnts z caloris generanf multe fupfluttates fleumattce q fimt caufe bap egrttudtnu«Se]Cta regula etl cp no Debet fieri fieubotbo mia tn multere meftruata aut iptegnata.Ju tmpregnata no Debet fieri:

Page 115: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

quia p boc calo: Digerens cibu Dlmlnuerefa nutrimenti* fetus auferre tur.-z majetme qn fetus cft magn^ cu tue tdiget amplio:! nutrimeto.fct illud otctt Ypoaas dnta apbodfmo9*5n meftruatavero naturaliter fc5 fm reuolutione menfis non D5 fieri fleuboibcmia.q: m fiujcu nimio me flruop effetfacteda ad oluertedfi materia, fedqfi euenlut naturaliter z f m oebitu curi U5 natureuuc no oebj fieri fleubotbomla cfi materia eua cuetur fufftdenter a naturae natura no 05 oluerti ab opatlone. 0eptt^ ma regula ell q poli colerlca pafiione non Debet fien fleubotbomia. eu em fieubotbomta comoueat bumo:es p boc poffet bumo: ccleric^ ad ftomacbu fluere z tpm Inflamare nec 03 fiert poti vomttu5 ne fimtliter bumo:es fluat ad llomacbu necp poli flujcum vetrlsmeqj poli vigilias magnasmecp poti motO fo:tem.m b:euiter nec poli vllu calefacies mul tu aut multu Difibluenstq: fleubotbomia buotes plus pmouerer z vir* tute magis OebUitarerflT&etnde vldendu ell in dbus bomlmb^ ppetit fleubotbomla./Et p:o itio ponede funt alique regule, ^uap pma ell q fleubotbomia ppem bommib^oelicatls octofis z qefcenttbuo multum carnofls:m cibis multu farigulne generanttb^vtemib^ctfa regula ell q fleubotbomia puenlr illis In quibus ell abudanua fangulnls qfl co* gnofctturpvrine fpifiltudlne.abudantla em fanguitiis factt ea fpiflam fed colera fubttlem.SCertla regula ell q fleubotbomia03 fieri tn Illis In quibus melacolia abundat.vn cu ell multa melacolla naturalis curres cu fanguieper totu co:pus:q:fanguis In epate ab ea no mundificatur: tunc cdpetlt fleubotbomia ftue minutio potlca farmada. ©n Duple* e melacolia/nafalis et tnaturalls.lBaturalls ell fcjt fanguts q qn abudat I pa ell curras cu fangulne quare cu fangute p fleubotbomia euacuatur 3fdeo facienda ell fleubotbomia ad eius euacuatfone cu fangume. Bb eode em calo:e fc5 a calote tepato fiunt fangulfim melacolla:^ etbei^ feje z pollea fadeda ell farmada.^uarra regula ell q t Illis in <\bq timetur bumop ebullitio z prurbatio z calefactio ppetlt fieubotbomfa.m Ifti Ha tlm qn fentiut fe calefieri Debet fleubotbomarl cu fit tlnio: ebullidls co turbationis z calefactols pp bumop abundantfa.Bllqn tn aliqui fldpl unf per illa regula qa ftattm qn fentiut calefactione z timet De bumo£ ebullltone llatim lleubotbomant fe.lEt qn Kludefl e* colere calefacroe z lndftone p fleubotbomia no cefiat calefactio nec ebullitio, imo p boc augmetaf q: fleubotbomia bumo2es pmouettm p coipus currere fadr. z ergo no ppetn fleubotbomlamlfiboc fiat cy sbudatla bumop qfl co gnolcif p fudotis multitudinem mape In mane. Bllqul em funt d no fu datnifiqn euacuatlone Indiget.0utta regula ell q (Uls 05 fieri fleubo tbomla quibnt fo:te virtute z qui funt fanguieepplcjridls no frigide z ficce.lgln ‘iRafis.vlj.almofofis. £o:po:a apra ad fleubotbomla3 m q ea plus polfum patl/fut Illa q bnt venas aplas z manlfdlastm co:pa pilo ia z brnna z ey colote rubeo z fufeo mljctts funt colozata: z luuenes z a? dolefeetes z fenes no oecrepltfcfed pueri z Infirmi no funt mtnuedl nifl

5

Page 116: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

magna vigete neceffirate. Bt plurime fila# regula^ colligunt eje Sui? cenna quarta pmi cap.oe fleuborbomia.

eft40 ver oejcrras:autunu6 byemfcg fmiftra©. mimmbec ineb:a:cepbe:coi:pe9 ep vacuanda ®ter:coz:epar:ell30:ojdo fequeim reliquae. ftl&ic ponit autoi aliqua pcerneima membia euacuada fleubotbomfa (£t Dicit p:io q in vere z effate Dnt euacuari vene De.ctrevt Dejctre mati0 vel oestre biacbtj vel pedis.S?i bycme z auwno Debet fleubotboma? ri vene fmlllre/fc5 fmiftre manus vel ftniftrt biacbi j vel pedis.Ct ilti°ica pot eife/q: ver e multlplicatiuu fangts:t etlas colere.ergo t vere z ella? te Dnt euacuari ille vene in qb° magis abudat fanguis z colera- fed ille ffitvenc Dettre.q: i pte oejetra coipisfuuatfi e mebiu generatiuu faguts fc5 cpar:<rreceptaculu colere fc5 cillis fellis.S5 autunus e generatiuus mclacolie q ctia coaceruaf z no refoluif p bycme.g t autuno? byeme t5 bent flcubotbomari ille vene in cjb° magis Domtnaf meIancolia:q funt vene fmiilretcu i finiilra pre coipis cotnmt fplen d eft receptaculi! me* laticolie.Scdo Dicit q illa qtuoi mebia fc5 cepbe/id elt caput/coi/pess epar/f m quatuoi partes anni funt euacuada. coi quidem in vere/ epar in cflate/caput tn byeme/t pedes in autfino.

©at faluatella tibi plurima bona minuta. Ifburgat epanfplenem:pectu0:ptecotdia:vocein jiinaturalem tollit t>e cotde bolojein. CD&i c tangit fejc iuuametapuenientia ejc fieuboibomta vene q Dicitur falnatella/teilvena in Doifo rnan^in loco qui eft inter auriculare oigi? gitu z medicu. 'Jgmmu ell q ipa purgat epar.Scdm e qIpa mudificat fplene/£ertiu ell q mudificat pectus .^uartu efl q pferuar piecoidia id ell orificii! (lomacbi a nocumeto.&uuu ell q aufert nocumenta vo cis. Sejctfi eilcp aufert Doloieinaturalcm coidisCt ratio omnium iu? uamentoium eft/da pdicta vena ab olb°i(lts locis fanguine euacuatvt poilea et patebit.^IPio maioii dclaratioe fciedu ell q i fleubotbomia aliquando aperiutur vene z aliquando arterie.^n apertione aure arte? rie ell timoi-Ct buius ca potifiima ell nimius ftujtus fanguis d Duplici cabj fieri ifieubotbomia arterie lglna ca e calidirasvebcmens fangutV nls arterialis- Calidi! em ell facile mobile z arteria Dilatas z aperiens: z ideo iuuat mulm ad euacuarione fanguinls in fleabotbomia arteric, Sci5a ca efl arrerie mobilitas/'!: ideo tardius i eavulnus curoturqi vul nera no fanantttifi qutefcant.ijbiodeiltn ifta fleubotbomia mpliciter. f^iimocu ellincoipe fanguinisfubtilis abundatia. Secudo quando vapoiofi.Certio qn calidiftimi.fanguts em fubttlis er quo caloi natu? ralio 'rfpus fiunt babitat in arteria. fcd fanguis grolfus e? quo mebia ttuirwtur in venis.Similiter fanguis vapoiofus in arteria cotinetunet

Page 117: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

£

fanguis fanguincus fn venis.Sanguis etia calidifrimue 4 a cotde effi citur z oigerif quodeft calidifTimu mcbrij cna ptincf in arteria.al»*am e fanguis m venis.fiScdo fciendu eft q> vena£ aptio eft In mullis me? brie.Bltqn tn btacbio fiue nanu magnaaiiquadoiparna.Sliqn in pe? de.SUqn tn nafo. Hltqusdo in frome.Sliquando m labiie.Sltquado fub lingua fiuc i palaro. BUqu tn angulis cculo£ verfue frome. Jn ma nu maiori q eft ab afcellis vfc$ ad cubitos funt qutncp'vene apcricde fe cudu 'iRaftm.vij.almaforis z auiccna loco pallegato.lSlnavocaf cepba licatq eft vena capufs.BcSa baftlica q eft vena epatica. 2Certia media? na fiue cotduna fiuc nigra fm q? vocat ab auic.fiue matrijc/ficut vocaf a iRafi. 0uarta aflellarbiEt dnta funts btacbtj. Jn manu trnori e fcef? lee fiue falnatella.? tta tn btaebio fm <$ ptfnet maic:em manu z mtno rem funt aperiende fejt vene. Cepbalica a partibus q funt fupta colluj euacuat.? ideo palfionib^capitis valet vt tn etntgrania maniae tn alijs calidis pafTionib0 fiue enc materia calida.lSlnde? tfta incipit fiue oritur ab b umero:? tendit veTfus pte ftlueftre bwcbtj. JSaftlica euacuat ime? dtate a partibus fub collo vt a pectote z eparedglnde in paffiomb^ pec toris epatis z ftmtltfi valet, vnde valet in pleureft.Ctidpit iftaab afcel lari z tendit ad pte oomeftica btacbij ad curuaturaj btacbtj. .dfbedtana vero eft media mter ouas pdictes in (itu z tn ppofirionetda ejc eis com ponif.Citem ramus vtriufcp.Ct eft eria media tn euacuattone:q:vndt q} euacuat.? ab tnferiorib* partibus fub collo ? a collo ? fup:a collum. tDSlnde eft vniuerfalts tori cotpt in euacuando. IRcn vniuerfalis ficut Dicunt quidatquia a cotde orif.fed q: ramus eft cepbalice ? baftltce.Ct ergo cum volumus f leubotbomare oe cepbalica ? no apparet Oebem^ accipere magis mediana qj bafillica.Ct fimfltter eft volunt f leubotbo mare baftlica ? no apparettmagfe Debemus fleubotbomare mediana} qj cepbalica-quia magis couentt cu vtraq? q} vna cu alia.cutn fit ram^ lfta9*.?ifta ertrema fetles fiue falnatella eftvena q eft inter auriculare}? medicu tendens plusverfus medteu otgttu.? oritur a baftlica.? tfta ape rtturinDejctra manu in opilarione eparis.Ct tnftntftra manu tn opilarf one fplenie.Ct quare boc fit nefdtur ratione/ficut Dicit Bufcenna/ fed ejcperiemta.banc em inuenit /6alienus per fomnifi vt (pe Dtdt:qu(a ba bebat quendam in cura babentem optl3rionem epatis ? (plenis. ? fom niabat fe fleubotbomare parientem oe illa vena ? fic fedt ? curatus eft &e ifta fit fleubotbomia ponendo manu in aqua calida:quta fubrilfs e: tdeo vt ingrotfetur ? Dilateiur.et ne vulnus claudatur driue Debito. et vt fanguie groftus fubriUetur.Bflellane eft illa que potita eft fub baft? lica.et illa apparet tn ligatura btacbij? De ifta idem eft tudtdum cu baft Itca.f unis btacbij eft illa que eft fupza cepbalfcam fiue os vlrimum.fi* ue altius btacbft/verfus partem ftlueftrc^.Ct eft ide iudidfi oeifta ? oe cepbalica.Eicet ergo f m Sute? /Saltenu3tn aptione vene fit euacua? tiovniuerfalis a toto cotpotetnon tarne ab omnibus venis equaliter vt

it

Page 118: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

vffum eft. TLicet etia vene a toto co:pe euacoctu/non tn eft fa eis timoz eqitalio imo cepbalica fm lRari5.vii.alm3fo2i0.cft fecurfoz.tEtbafilica eft magis nmeda/z cardiaca etia multu cft timenda/lic5 minue bafi* lica.Cephalica eft fccurlo:: da neq> iujcta eam cft ncruuue necg arteria necp fupza eam.Sed fub cardiaca eft neruus z altius fupza eam eft ner itus fubtilis ideo timedu eft ne incidaf.JSafilica epiculofa valde/qz eft fub ea arteria z iujcta ea cft neruus z mufculue z io eft timenda valde. Seilee ftue falnarella no eft piculofa fed tn fubtilis eft.z ido vt apiatur meli^ eft gp ponaf in aqua catida.^n pede funt tres vene.fcs fciatica/ fo pbena z vena poplicis-Ct be aperiunt cu volumus trabere fangumes ad ptes inferiozes/ vt in puocarione menftniop.ztlla q eft i poplice fm Suic.magis valet q$ fopbena aut fciaticatqz .ppinquioz eft matrici z io melius pot ab ea trabere.Sopbena vero a virga tefticulisz a matrice f3ngutne attrabit«S5 fciatica ab anebis renib0 z membzis q funt fima* ta verfus parte filueftre melius trabit.Sopbena vero a matrice z a me bzis pofitis verfus parte oomeftica:lic5 lint rami vntusvene.^ln medio frontis eft vena vna q aperienda eft in antiquatis pafllonib^ facid.vt in mozpbea z in petigine/fcabie/z in pafltonib* oculoy.pus tn oebet fieri minutio oe cepbalica.Ct fimiliter eft vna vena in nafo.z tn vtriufc^ ap tione oebet collu ligari.z poftea apiri vna ante alia p ligatione em colli mel^mamfeftanf» Jjn labijs etia funt vene q apiunt pp apoftemata ejei ftentia tn oze aut gmgiuisXepbaUca tn £ue mtnuta.^n palato funt qt mozvene/que fi aptunf valent flujcuireumatis ad Dentes i eis facietis oolozeXt ifte vene funt manifefte z oebet apiri materia oigefta. ^tem queda funt vene in angulis oculo? verfus fronte;z aperiunt in pafltoi* bus oculor cepbalica puo miiiuta/^re quedaj funt vene fub lingua q aptutur infqufnantia cepbalica pus mlnura.^ftevene que funt f timpo ribus incidunf ppter emigreneatzppter oolozejmagnu capitistz egri tudine capitis oiuturna.z ifte funt qs vocat ypocras z auiceiuuemles. qna? incifio;reddit bomine impetente generare, ^tem i collo etia funt vene q vocanf guidestque minuede funt i pneipio lepze.z majete tn an* belft* anguftiaf.vnde z infquinatialpediete anbelitu minuutur. Si ooloj cft capitis eje potu limpba bibatur

potu nimio nam febtis acuta creatur Si vertep capitis vel frons eltu tribulentur ©mpota fronfcpfiinul moderate fepefricentur Rotella cocta uecnon calidaqp lauentur CT$n boc paflu autoz ouo notat.^zimu e q> fi ooloz capitis accfdat eje potu nimio majrie vini vel alicui^ alius potus quo ptigit boies inebzia ri tuc fupblbi oebet aqua frigidatq fui frigiditate atq? ingreffatone im* pedit ne fumi cjc tali potu eleuati cereb? ledaut vel ad ipfum eleuamur

Page 119: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

Secundu eft q fi fummitae capitis vel frons nimio calo:evejcef:tuc De bent timpom frons moderate fricari.^ poftea Debent c% aqua Decocti onismotelle calid3 lanari q: motella que communibus medicinis fola* trum Dfdtur/babet Ifrigidare.quta frigida eft. %empoiie eftiut iriuma cojpoja ficcmt Quolibet m ineufecdfert vomitus quoq? purgat Ifeumotes nocuos ftomacbi lauat abitus omnis ®lenautunus:byeins edas oommatur m anno Eempote vernali calidus fit aer bumtdufqi Szt nullum tempus melius fit fleubotbomie lEJfus tnnc bomini veneris confert moderatus Cotpotis z motus:ventrifcp folutiojfudo:: 3Baliiea:purgentur tunc cotpota medicinis tZftae mote cale ficcat nafcatur in illa ICuncquocp ptecipue coieram rubeam oomtiiari ifeumida frigida fercula oentur fit venus eptra Balnea non ptofutit.fiiit rare fleubotbomie Jgltilis eft requiesifit cum moderamine potus. CJnboc paftu autot plura notat, primum eft q» ieiunaremultu e]d?c cat cotpa in eftate.qt eje quo eftas De natura fua eft calida z licca ipfa re foluit buiditates cotgisique etia refoluif p fudotes in cftare multiplica too.z ftc fupuenienteieiunio cotpa plus ejcficcarur.qt abfente bftido cfc baltcalot uri cotpisagitinbumiditates^ptiasipasejcficcando.^t § btt Dijcit ypocras feptima pticula apbodfmo# cotpibus buidas carnes bntib^fama adbibere puenit.fames emcotpa e)cficcar.0ct5m eft qvo mitus pfert ^libet mefe.q? per vomitu euacuaturbumotes uociui ?ten ti in toto abitu ftomacbi.^t iftud etia voluit auic.quarta prmi.ca.oeci niotertio t5 iuuametus que pfert vomitns cu Dicit q ypocras pcepltvo miru fieri bis t vno menfe.fc$ Duob^ oieb*’ ptinuis vt fctfo Die ejcpel latur illud qr5 pmo Die no potuit ejcpellf.a-t p boc f m ypoara te pferuaf fanitastcu talis vomit*’ mundificatftomacbft euacuando fleuma z co* leram.Stomacbus em no babet aliquid quod mudet ipmtficut intefti na babent colera rubea ipa mudi ficame.^t poftea Buicena loco pteal legato ponit plura alia iuuamenta vomitus bene facti.^uo^ pmu eft q pfert grauitati capitis et boc vep eft quonia5 illa grauitas accidit eje materia bumotali vapotofa ,pucniente a ftomacbo-rmcbrte mfrriojib*’ adicaput. 6t em grauitas capitis fieret a nocumento^ptio fpff* cerebri tunc vomitus magis noceret cp ?ferret.0cdm eft q clarificat vifum z

*7

Page 120: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

boc quando obfcuratfo vifus ,puenit ejomateria vaporali ,pueniemc a ftomacbo ad ipos oculos altas aut no-^tertiu eft q aufert faftidm id e naufeam? abominatione remouendo ? euacuado bimiore a ftomacbo qut eft caufa faftidij.Suartu eft q pfert et ad cui9 ftomacbft oefcendlt colera corrumpens etus dbu.&utntu eft q rcmouet abomiationc que fit^ppter vnctuofitatem.Sejctu eft q rcmouet caufam Defiderij ? tllud quod facit oefiderare acutfi poiutcu aut acerofuyqevcnutue remouet caufam omntu iftap otfpofttionQ-iam remota caufa rcmouef eff ectus* Septtmu eff q confert lactati td eft cacbede q preccdu ydropifim-eua cuando materiam taUs lactatis et mudando ftomacbu- Sctauu eft q confert vlcertbus <n renib9 t vcftca oiuertendo materiae curreres ad tl la loca ad parte oppofita-Tflonum eft q etiam confert lepre majdmeqn fit cu vomuruo forti ficut elleboro:quta talis vomitus euacuat materi as que funt in locis remotis et Difficilis eradicationis eje qbus fit lepra* Stiaj vomitus corrigit Dtgeftlonc prima eje qua alie oigeftioee melius fiuntivnde lepra peccat in corruptione oigefttue.^ecimum eft q cofert malicie coloris icute eje aliquo bumorc oiuertendo ipfuj a cute * S3r.de cimu eft q cofert epllentie ftomattee euacuando bumore cotemu in fto macboiejc cuius effumatione caufatur epilentia-^ucdecimu eft q con fert ycteride majdme illi q eft ejcopilatienc.na ,ppter motum fortem tn vomitu materia opilans pmouetur ? remouef a loco in A faciebat cpb lationem-Similiter euacuat materia fieumatica g vomitum q comuul ter eft caufa ifttus optlattots.&edmfuertium eft q? pfert afmati euacu ando materia antecedentem eje ftomacbo q fouebat materia afmatis* (Et etia pfortado mebra fpiritalia er pulmoneie* quoy calefactione fes quiturpfumptio fupfluitatu facientium afma- 4T&edmuquartum eft q confert tremori? paralyfi euacuando materia iftap paffionum-fi&e cimuquintum eft q confert babentib9 vlcera nigra magna fup partes extremas oiuertendo bumores a pr.bus ejctremis-iEt licet vomttus oe biteadmtftratus ifta pferat iuuametarfupflue tn fact° multa tducit no cumcra:q? Debilitat ftomacbfi et refoluit ipfum:? fadt eum aptuvt ma terie fluant ad tpfum:? obeft pectori z vifui z Dentibus z antiquis capi fis Doloribus?c/(£rout Didt Huiccna quarta prlmi.cap.jciiij-SDtcniu quod notat btc tejrtus eft #quatuo: fum tpa anttl/fc3Sler/i£ftas/ Hu tunus/tbyeme-prout matiifeftu eft./Et inter tfta tpa S3cr eft calidu5 z bunndu? bocrcfpectu alioj: tepor Ucetmfe fit tepue temperamento attines/vt vult galienus in De pplejcotbus. (Et e? ifto fequif q iftud tc pus magis aptu eft f(eubotbomic:q?.mag! e multiplicatiuu bumo? qj alia tpa-St ergo etf5 ifto tpe pot puettire moderatus vfus coit9: z mo tus temperatus ?vemris folutio ftue flujcus z fudor temperatus:? ftml liter balnea teperata ad Diminuendum repletionem-/£t ergo etia iftud tempus aptum eftadpurgatione corporis cum medidnis CE^uanum eft q eftao calefadt? cjcficcat/? ergo in ipfa etiam mulffplicaf colera ru

Page 121: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

bea 'A calida eft z ficea.lEf ,pprer boc etiam (n eftate fercula bebent effe frigidat bumida ad remouendum oifgamiam calidiratis z ficcttatis e?: pplcjrioe eftatis inductas-iEt 05 fieri abftinentia coitus cu talte enas e]c ficcet. lEt abilinetia a rnttte balneis fimili oe ca* j£t rara fleubotbomia eadem oe caufa nift necdfitas bominem ?pellat*<Et oebet fieri quies z paucus motustquia quies bumectat z muitus motus nimius ejcficcat* l£t oebet bomo predicto tempote vti potu cum moderamine: z majrie frig(do:quia eje fupflua fumpnone potus frigidi ,pptcr aperitiones pot rop aliquando fequitur fubita infrigidatio corpis vel paralyfts fiue la* jritas mebrop vfmots fubita* 3 qua nos oefendat qui eternaliter viuir et regnat*3men.

C^Kplicimginien fanirafis compofitum feu ordinatum a mas giftro Brnoldo oe villa nouatcatbalano omnium medico?: viuentius gemma.lJmpjeiTum partfii per magtftrum 2ndrea bocard.jcv.kaf.^e cebns.Snno Domini 4fcUlefimo quadringetefimo nonagefimotertio*

Ifeoc opus optatur/quod flos medicine vocatur.

Page 122: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum

f

Page 123: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 124: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 125: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 126: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 127: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum
Page 128: Regimen sanitatis Salernimia nocturna repletio oolorenuinventre (ndudttac inquietudine infom neitate z anguftla5 put mantfefta patet ejtpienria z inferius magis Des clarabuur.trQuintum