This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
dr Marek MasztalerzUniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
Nośnik kosztów zasobów to łącznik między zasobami i działaniami, zwany równieŜ kluczem rozliczeniowym I stopnia; jest to miara ilości zasobów wykorzystywanych przez dane działanie.
ZASÓBNośnik Nośnik kosztu kosztu zasobuzasobu
Działanie 1
Działanie 2
Działanie ...
Powierzchnia związana z wykonywaniem poszczególnych działańPomieszczenia
Liczba maszynogodzin, czyli czas wykorzystany na działaniaMaszyny
Liczba roboczogodzin, czyli czas pracy przypadający na działaniaPracownicy
Dział SprzedaŜy wykonuje następujące 4 działania: ofertowanie klientów, wizytowanie klientów, przetwarzanie zamówień i fakturowanie klientów. Rozliczenie kosztów zasobu „PRACOWNICY” (w kwocie 50 000 zł) zostało dokonane w oparciu o nośnik kosztów zasobu „CZAS PRACY”.
100 %
8 %
22 %
54 %
16 %
% czasu pracy % czasu pracy przypadający na przypadający na
wykonywanie wykonywanie działaniadziałania
50 000 złRAZEM
11 000 złPrzetwarzanie zamówień
4 000 złFakturowanie klientów
27 000 złWizytowanie klientów
8 000 złOfertowanie klientów
Koszty Koszty przypadające przypadające na działaniana działania
DZIAŁANIADZIAŁANIA
Zamiast rozliczenia procentowego moŜna równieŜ obliczyć przeciętną wartość jednostki nośnika (1 godziny pracy) i rozliczyć pomiędzy działania wg liczby godzin poświęconych na działania. Wyniki będą identyczne.
Nośnik kosztów działań to łącznik między działaniami i obiektem kosztów, zwany równieŜ kluczem rozliczeniowym II stopnia; jest to miara częstotliwości i wielkości zapotrzebowania obiektów kosztów na poszczególne działania.
DZIAŁANIENośnik Nośnik kosztu kosztu
działaniadziałania
Obiekt kosztowy X
Liczba kompletacjiKompletowanie zamówień
Liczba wizytWizyty u klientów
Liczba dostawTransport materiałów
Liczba uruchomień linii produkcyjnejPrzygotowanie produkcji
Po rozliczeniu kosztów wszystkich zasobów przypadających na działanie „WIZYTOWANIE KLIENTÓW” okazało się, Ŝe koszty tego działania wynoszą 120 000 zł i dotyczą 800 wizyt u róŜnych klientów. Koszty wizytowania rozliczono między klientów wg nośnika kosztu działania „LICZBA WIZYT”.
800
.....
80
136
24
Liczba wizyt Liczba wizyt u klientau klienta
12 000 zł10 %Sieć MIKRO
...............
100 %
17 %
3 %
% wizyt% wizyt
120 000 złRAZEM
20 400 złFirma RYBKA
3 600 złSklep U BASI
Koszty Koszty przypadające przypadające
na klientana klientaKLIENCIKLIENCI
Zamiast rozliczenia procentowego moŜna równieŜ obliczyć przeciętną wartość (stawkę) jednostki nośnika (1 wizyta = 120 000 zł / 800 wizyt = 150 zł/wizyta) i rozliczyć pomiędzy klientów wg liczby wizyt. Wyniki będą identyczne.
Zdefiniowanie zasobów i dostosowanie planu kont do zasobowego rachunku kosztów. Określenie nośników kosztów zasobów.11
22
33
Utworzenie słownika działań, mapowanie procesów. Określenie nośników kosztów działań.
WdroŜenie i parametryzacja odpowiednich narzędzi informatycznych.
Koszt wdroŜenia ABC nie powinien przekraczać 0,1% sprzedaŜy w fiKoszt wdroŜenia ABC nie powinien przekraczać 0,1% sprzedaŜy w firmach rmach zatrudniających ponad 500 zł oraz 0,3% w firmach zatrudniającychzatrudniających ponad 500 zł oraz 0,3% w firmach zatrudniających poniŜej 50 osób.poniŜej 50 osób.
Model ABC obejmuje najwaŜniejsze zasoby, które generują 80% koszModel ABC obejmuje najwaŜniejsze zasoby, które generują 80% kosztów.tów.
Model ABC obejmuje najwaŜniejsze działania, które generują 80% kModel ABC obejmuje najwaŜniejsze działania, które generują 80% kosztów. osztów. Liczba działań zazwyczaj waha się w przedziale 30Liczba działań zazwyczaj waha się w przedziale 30--200.200.
„Lepiej mniej więcej mieć rację, „Lepiej mniej więcej mieć rację, niŜ bardzo dokładnie się pomylić.”niŜ bardzo dokładnie się pomylić.”
wysokie koszty opracowania początkowego modelu ABC oraz koszty aktualizowania modelu
subiektywna i kosztowna w oszacowaniu alokacja czasu zasobów zaangaŜowanych w procesy (ankiety i wywiady z pracownikami)
przeciąŜenie systemów informatycznych (miliardy danych), brak moŜliwości pełnej weryfikacji otrzymanych wyników ze względu na zbyt duŜą liczbę danych wejściowych oraz liczbę powiązańpomiędzy elementami modelu (zasobami, działaniami, obiektami)
trudności w utrzymaniu i aktualizowaniu modelu ABC w przypadku zmian przebiegu procesów lub zaangaŜowanych zasobów, pojawienia się nowych działań, zwiększenia zmienności i kompleksowości indywidualnych zamówień klientów
1 Ustalanie kosztu jednostki zaangaŜowanych zasobów:
Ustalanie wielkości konsumpcji zasobów (czasu wykorzystania potencjału) przez działania niezbędne do wytworzenia produktów, realizacji usług czy obsługi klienta:
• ustalenie kosztów zasobów zaangaŜowanych w procesy (X),
• ustalenie kosztu jednostki wykorzystywanego potencjału (X/Y)
• ustalenie normatywnego (standardowego) czasu wymaganego dla realizacji kaŜdego działania zamiast kaŜdorazowego zbierania informacji od pracowników na temat poświęconego przez nich procentu czasu pracy na realizację kaŜdego działania.
2
Najczęściej polega to na obliczeniu kosztu zasobów na 1 minutę pNajczęściej polega to na obliczeniu kosztu zasobów na 1 minutę pracy.racy.
Normy czasowe dla działań ustala się na podstawie bezpośredniegoNormy czasowe dla działań ustala się na podstawie bezpośredniego pomiaru.pomiaru.
Uwzględnienie zróŜnicowania procesów i działań w modelu ABC:
• ustalenie czasu trwania wymaganego dla działań wpływających na zróŜnicowanie przebiegu procesów wytwarzania specjalnych produktów, obsługi specjalnych zamówień, przygotowania do wysyłki produktów w nietypowych opakowaniach lub nietypowym kanałem dystrybucji itd.,
• wbudowanie w model równań czasowych przebiegu nietypowych procesów i działań.
czas czas przetwarzania przetwarzania zamówieniazamówienia =
1010+ 5 {jeśli klient jest nowy}+ 5 {jeśli klient jest nowy}+ 2 x liczba pozycji na zamówieniu+ 2 x liczba pozycji na zamówieniu+ 4 x liczba cen+ 4 x liczba cen+ 2 {jeśli potrzebny jest formularz celny}+ 2 {jeśli potrzebny jest formularz celny}+ 5 {jeśli zamówienie jest pilne}+ 5 {jeśli zamówienie jest pilne}+ 2 {jeśli materiały są niebezpieczne}+ 2 {jeśli materiały są niebezpieczne}+ etc...+ etc...
Firma AFROVITA zajmuje się dystrybucją afrykańskich tabletek zdrowia Goupi-Koupi. Koszt nabycia 1 sztuki opakowania tabletek wynosi 13 zł a cena sprzedaŜy 25 zł.
W ciągu miesiąca firma sprzedała 10 000 opakowań tabletek ponad stu klientom, przy czym:
• apteka „Pod Łosiem” kupiła 180 opakowań,
• apteka „Biała Armia” kupiła 220 opakowań.
Koszty sprzedaŜy, ponoszone w Dziale Obsługi Klienta (DOK), wyniosły 24 000 zł. Tradycyjnie koszty te były rozliczane na klientów proporcjonalnie do przychodów ze sprzedaŜy.
Po wdroŜeniu systemu ABC koszty sprzedaŜy są alokowane na działania wg jednego nośnika kosztów zasobów – czasu pracy poświęcanego na poszczególne działania (wg ankiet wśród pracowników), a następnie są rozliczane na klientów wg nośników kosztów działań.
6180Liczba reklamacji30 %
Obsługa reklamacji
78400Liczba zamówień20 %
Przetwarzanie zamówień
94250Liczba wizyt50 %
Wizytowanie klientów
Apteka Apteka „Biała Armia”„Biała Armia”
Apteka Apteka „Pod Łosiem”„Pod Łosiem”
OgółemOgółem
Liczba działań Liczba działań (wg nośników kosztów działań)(wg nośników kosztów działań)
Firma rozwaŜa równieŜ moŜliwość wdroŜenia Time-DrivenABC. Metodą prób pomiarowych oszacowano przeciętny czas trwania poszczególnych działań.
75 minutObsługa reklamacji
55 minutPrzetwarzanie zamówień
140 minutWizytowanie klientów
Standardowy czas trwania Standardowy czas trwania 1 działania1 działania
DziałanieDziałanie
Dział Obsługi Klienta zatrudnia 8 osób, z których kaŜda pracuje na pełen etat, tj. 8 godzin dziennie. Ustalono, Ŝe na wykonywanie działań objętych modelem ABC pracownicy mogą poświęcić w praktyce 85% czasu pracy. W miesiącu wypada przeciętnie 21 dni roboczych.
co oznacza, co oznacza, ŜŜe 8,1 % zasobe 8,1 % zasobóów jest (?) niewykorzystane !w jest (?) niewykorzystane !
Jakie wnioski moŜna wyciągnąć oraz jakie decyzje moŜna podjąć Jakie wnioski moŜna wyciągnąć oraz jakie decyzje moŜna podjąć na podstawie informacji o stopniu niewykorzystanych zasobów w TDna podstawie informacji o stopniu niewykorzystanych zasobów w TDABC?ABC?
ZARZZARZĄĄDZANIE KOSZTAMI I EFEKTYWNODZANIE KOSZTAMI I EFEKTYWNOŚŚCICIĄĄ
KsiKsiąŜąŜka twka twóórcrcóów koncepcji ABC. Lektura obowiw koncepcji ABC. Lektura obowiąązkowa dla oszkowa dla osóób zainteresowanych b zainteresowanych tematem rachunku koszttematem rachunku kosztóów dziaw działłaańń. Liczne odniesienia do praktyki. Pr. Liczne odniesienia do praktyki. Próócz kwestii cz kwestii kalkulacji poruszane skalkulacji poruszane sąą rróówniewnieŜŜ sprawy zarzsprawy zarząądzania kosztami dziadzania kosztami działłaańń (ABM).(ABM).
RACHUNEK KOSZTRACHUNEK KOSZTÓÓW DZIAW DZIAŁŁAAŃŃ STEROWANY CZASEMSTEROWANY CZASEM
KsiKsiąŜąŜka twka twóórcrcóów koncepcji TD ABC. Mow koncepcji TD ABC. MoŜŜna czytana czytaćć bez uprzedniej znajomobez uprzedniej znajomośści ci klasycznego modelu ABC. Druga poklasycznego modelu ABC. Druga połłowa ksiowa ksiąŜąŜki to dogki to dogłęłębne studia konkretnych bne studia konkretnych przypadkprzypadkóów wdrow wdroŜŜenia TD ABC w amerykaenia TD ABC w amerykańńskich przedsiskich przedsięębiorstwach.biorstwach.
T.M. T.M. ZieliZielińńskiski
ODKRYWANIE PRAWDY O ZYSKACHODKRYWANIE PRAWDY O ZYSKACH
Autor ksiAutor ksiąŜąŜki jest zaki jest załłooŜŜycielem poznaycielem poznańńskiej firmy ABC Akademia, zajmujskiej firmy ABC Akademia, zajmująącej sicej sięęprojektowaniem i wdraprojektowaniem i wdraŜŜaniem ABC. Ksianiem ABC. KsiąŜąŜka napisana z perspektywy praktyka. ka napisana z perspektywy praktyka. Czyta siCzyta sięę jak powiejak powieśćść. Wada: brak z. Wada: brak złłooŜŜonych przykonych przykłładadóów liczbowych.w liczbowych.
Próg rentowności oznacza taką ilość wyrobów (PRi) lub taką wartość przychodów (PRw), przy których zostają pokryte wszystkie koszty zmienne i stałe (zysk wynosi 0).
Im wyŜszy jest udział kosztów stałych w kosztach całkowitych, tym silniej zysk reaguje na zmiany przychodu ze sprzedaŜy. Stopień dźwigni operacyjnej określa siłę tej reakcji. Jeśli wszystkie koszty są zmienne, wskaźnik dźwigni wynosi 1. Dla struktury kosztów w progu rentowności stopień dźwigni dąŜy do nieskończoności.
Wskaźnik dźwigni operacyjnej =MarŜa pokrycia
Wynik finansowy
udział kosztów stałychstrefa zysków
strefa strat
1
wskaźnik dźwigni
0
struktura kosztów struktura kosztów w progu rentownościw progu rentowności
W przypadku produkcji wieloasortymentowej występuje wiele progów rentowności, tj. kombinacji produkcji i sprzedaŜy poszczególnychwyrobów, zapewniających pokrycie wszystkich kosztów.
( ) KSqkzp i
n
iii =−∑
=1
Jeśli struktura asortymentowa jest stała lub jeśli wszystkie wyroby mają taki sam wskaźnik marŜy pokrycia, to moŜna obliczyć próg rentowności wartościowy zgodnie z formułą:
∑∑−
=
i
i
S
KZ
KSPRw
1
W podanych przypadkach próg rentowności wartościowy jest taki sam
Kryteria podejmowania decyzji krótkookresowych mogą być w praktyKryteria podejmowania decyzji krótkookresowych mogą być w praktyce róŜne. ce róŜne. Tradycyjnie, podstawowym kryterium podejmowania takich decyzji jTradycyjnie, podstawowym kryterium podejmowania takich decyzji jest zyskest zysk
lub marŜa brutto obliczane w systemie rachunku kosztów zmiennychlub marŜa brutto obliczane w systemie rachunku kosztów zmiennych. . Nie oznacza to jednak, Ŝe przy przeprowadzaniu rachunków decyzyjNie oznacza to jednak, Ŝe przy przeprowadzaniu rachunków decyzyjnych nych nie stosuje się innych kryteriów czy innych systemów rachunku konie stosuje się innych kryteriów czy innych systemów rachunku kosztów!sztów!
Ograniczenia mogą mieć charakter Ograniczenia mogą mieć charakter wewnętrzny (zasoby) lub zewnętrzny (popyt)wewnętrzny (zasoby) lub zewnętrzny (popyt)
warunki ograniczające
izokwantazysku
optymalne rozwiązanie
dopuszczalne rozwiązania
Optymalna wielkość i struktura Optymalna wielkość i struktura produkcji daje maksymalny zysk produkcji daje maksymalny zysk przy istniejących ograniczeniach.przy istniejących ograniczeniach.
QA*
QB*
QB
QA
( ) ( ) .max→−+− BBBAAA qkzpqkzpFunkcja celu:
Optymalną wielkość i strukturę produkcji moŜna wyznaczyć algebraicznie, stosując metody programowania liniowego (np. Simplex).
Cena to wyraŜona w pieniądzu wartość towaru lub usługi.
cena oparta jest na kosztach produkcji cena oparta jest na kosztach produkcji (A. (A. SmithSmith, K. Marks, D. , K. Marks, D. RicardoRicardo))
cena jest pochodncena jest pochodnąą wartowartośści dla nabywcy lub uci dla nabywcy lub uŜŜytecznoytecznośści ci (W.S. (W.S. JevonsJevons, L. , L. WalrasWalras))
cena powstaje w wyniku gry popytu i podacena powstaje w wyniku gry popytu i podaŜŜyy(A. (A. MarshallMarshall))
W ekonomii neoinstytucjonalnej popularność zyskała teoria wartości C. Ayresa, której podstawą jest twierdzenie, Ŝe faktyczna wartość towarów i usług wynika z ich roli w Ŝyciu konsumenta, a zatem cena nie stanowi miernika rzeczywistej wartości, lecz jest jednie odzwierciedleniem poglądów nabywcy o wartości.
Narzut zysku i marŜa w wielkościach bezwzględnych oznaczają to samo. W ujęciu względnym (procentowym) narzut zysku podaje się w stosunku do kosztów (produkty i usługi) lub ceny zakupu/nabycia (towary),natomiast marŜę – w stosunku do ceny sprzedaŜy.