This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
dr Marek MasztalerzUniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011
koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do spadku kapitału własnegolub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niŜ wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli (UoR)
KOSZTY ≠≠≠≠ WYDATKI
Nie kaŜdy wydatek jest kosztem, ale kaŜdy koszt pociąga za sobą wydatek.
koszty związane z podstawową działalnością firmy (produkcja, handel, usługi), np. zuŜycie energii, zuŜycie materiałów, koszty wynagrodzeń, koszty usług obcych, koszty najmu i dzierŜawy, wartość sprzedanych materiałów i towarów;
inne koszty związane z działalnością firmy, np. darowizny, zapłacone kary i grzywny, niedobory majątku, odpisy z tytułu utraty wartości aktywów niefinansowych (trwałych i obrotowych), wartość sprzedanych niefinansowych aktywów trwałych
koszty związane z działalnością inwestycyjną i finansową, np. zapłacone odsetki, prowizje bankowe, odpisy z tytułu utraty wartości aktywów finansowych, ujemne róŜnice kursowe, wartość sprzedanych aktywów finansowych
Niezawinione niedobory, straty i ubytki naturalne materiałów, skompensowane z nadwyŜkami, mieszczące się w granicach norm zuŜycia, składowania lub transportu
Materiały na cele biurowe i ogólne: kawa, woda , artykuły spoŜywcze, wydawnictwa, materiały eksploatacyjne, środki czystości
ZuŜycie odpadów uŜytkowych powstałych w toku produkcji
ZuŜycie materiałów i części zamiennych na cele konserwacji, napraw i remontów
Opakowania jednostkowe i zbiorcze
Narzędzia, przyrządy i inne przedmioty niskocenne zaliczane do materiałów
Materiały pośrednie: paliwa, energia, gazy
Materiały bezpośrednie produkcji: surowce, paliwa, półfabrykaty, komponenty itp.
TAK
Odpisy aktualizujące wartość materiałów oraz wynikające z wyceny materiałów po cenie sprzedaŜy netto niŜszej od ceny nabycia
Środki ochrony i higieny pracowników
Straty materiałów wynikające za zdarzeń losowych lub materiały wykorzystane w celu usuwania skutków zdarzeń losowych
Niezawinione niedobory i straty materiałów przekraczające normy ubytków
Zawinione niedobory i straty materiałów
Materiały w ramach działalności socjalnej
Materiały na cele reprezentacji i reklamy
Materiały związane z wytworzeniem środków trwałych lub wartości niematerialnych
KOSZTY KOSZTY DZIAŁALNOŚCI DZIAŁALNOŚCI PODSTAWOWEJPODSTAWOWEJ
KOSZTY KOSZTY ZARZĄDUZARZĄDU
KOSZTY KOSZTY SPRZEDAśYSPRZEDAśY
KOSZTY KOSZTY DZIAŁALNOŚCI DZIAŁALNOŚCI POMOCNICZEJPOMOCNICZEJ
koszty związane z podstawową działalnością jednostki (produkcyjną, handlową lub usługową) – w firmach produkcyjnych są to koszty wytworzenia wyrobów (bezpośrednie i pośrednie koszty produkcji)
koszty ogólnozakładowe, związane z funkcjonowaniem działów administracyjnych (pozaprodukcyjnych)
koszty związane ze sprzedaŜą produktów i towarów, np. koszty reklamy, koszty transportu do odbiorcy, prowizje dla handlowców itp.
koszty bezpośrednio związane z pomocniczą działalnością jednostki (produkcyjną, handlową lub usługową), np. koszty funkcjonowania własnej elektrowni, kotłowni, warsztatu remontowego itp.
KOSZTY KOSZTY ZAKUPUZAKUPU
koszty związane z zakupem materiałów i towarów, np. koszty transportu od dostawcy, koszty opakowań itp.
Jeśli firma stosuje system budŜetowania, to zamiast typowego podziału na MPK wprowadza się system ewidencji kosztów i wyników wg ośrodków odpowiedzialności.
Koszty pośrednie produkcji rozliczone na wydziały produkcyjne za pomocą kluczy
Koszty pośrednie produkcji ponoszone w wydziale produkcyjnym (bezpośrednie koszty wydziałowe), np. amortyzacja maszyn i urządzeń produkcyjnych w wydziale, zuŜycie materiałów pośrednich, wynagrodzenia kierownictwa wydziału oraz nadzoru produkcyjnego itp.
TAK
Koszty ogólnoprodukcyjne, nierozliczane na wydziały produkcyjne.
Koszty bezpośrednie produkcji ponoszone w wydziałach produkcyjnych
NIE
Na koniec okresu koszty wydziałowe są przenoszone na dwa konta:
uzasadniona część kosztów pośrednich na konto 501 „Produkcja podstawowa” – celem ustalenia kosztu wytworzenia, a koszty niewykorzystanych zdolności
produkcyjnych (koszty nieuzasadnione) na konto „Pozostałe koszty operacyjne”.
Koszty pośrednie produkcji, które w danej jednostce ze względu na małe znaczenie albo brak moŜliwości dokonania pomiaru i wyceny rozchodu świadczeń nie są ujmowane jako koszty działalności pomocniczej (np. magazyny surowców, kontrola jakości, nadzór techniczny)
Koszty pośrednie produkcji ponoszone ponad wydziałami produkcji podstawowej albo wspólnie przez wydziały produkcyjne – nierozliczone na koszty wydziałowe
TAK
Koszty wydziałowe (bezpośrednio przypisane do wydziałów produkcyjnych lub rozliczone za pomocą kluczy na wydziały)
Koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych
Koszty bezpośrednie produkcji ponoszone w wydziałach produkcyjnych
NIE
Na koniec okresu saldo konta 508 jest przenoszone na konto 501 celem
Koszty transportu, załadunku i wyładunku poniesione w ramach jednostki
Prowizje pośredników (dostawców)
Ubezpieczenie transportu
Usługi obce transportu, załadunku, rozładunku, spedycji, wysyłki
TAK
Koszty zakupu przypadające na materiały i towary w magazynach w przypadku ewidencji po cenie zakupu (są rozliczane w czasie proporcjonalnie do rozchodu za pomocą kont 64...)
Koszty zakupu w przypadku ewidencji materiałów i towarów w cenach nabycia
NIE
Na kontach 51... ujmuje się koszty zakupu surowców i materiałów nabytych na potrzeby działalności jednostki oraz koszty zakupu towarów nabytych w celu odsprzedaŜy.
Koszty wydziałów pomocniczych są rozliczane na koszty produkcji, koszty zarządu lub koszty sprzedaŜy na podstawie przyjętych kluczy / zasad rozliczania świadczeń pomocniczych.
Koszty rodzajowe w zespole „4” rozlicza się na koszty w zespole „5” na podstawie kluczy. Klucze te mogą być ustalane arbitralnie (klucze procentowe ustalone w drodze negocjacji) lub oparte na stosownych nośnikach kosztów, czyli takich wielkościach, które w sposób moŜliwie wierny odzwierciedlają faktyczne rozłoŜenie kosztów pomiędzy produkty/usługi (w układzie kalkulacyjnym) lub miejsca powstawania kosztów (w układzie MPK).
Wynagrodzenia przypadające na konkretne produkty / usługiLiczba roboczogodzin
Koszty ogrzewania (MPK, UFK)Kubatura
Energia i amortyzacja w wydziałach produkcyjnych (UK)Liczba maszynogodzin
Czynsze za najem powierzchni (MPK, UFK)Powierzchnia
ROZLICZANE KOSZTY (przykładowe)KLUCZKLUCZ
Część kosztów rodzajowych moŜna rozliczyć bez stosowania kluczy na podstawie szczegółowej ewidencji, np. amortyzację środków trwałych i wynagrodzenia.
za mie siąc ....... rok ......... Za rząd KsięgowośćDział
Proje ktowyDział
ProdukcjiDział
Se rw isuMagazyn
Obsługa klie nta
Promocja i re klama
ZA FK DP DR SU MG KL PR IN
41 Amortyzacja411 Amortyzacja s przę tu412 Amortyzacja nieruchomości413 Amortyzacja wartoś ci niematerialnych42 Mate ria ły i e ne rgia421 Mat. biurowe, kawa, woda, ś rodki czys tości422 Paliwo i częś ci s amochodowe423 Prąd, gaz, ś cieki, woda424 Pozos tałe materia ły (np. s przę t niskocenny)43 Usługi obce431 Najem i dzierŜawa432 Telefony433 Remonty, przeglądy, kons erwacje434 Doradztwo, obs ługa prawna435 Pozos tałe us ługi obce44 Poda tki i opłaty45 Wynagrodze nia46 Świadcze nia na rze cz pracowników461 Składki ZUS i inne koszty pracy462 Szkolenia pracowników463 Ubezpieczenia pracowników464 Pozos tałe świadczenia47 Pozostałe koszty471 PodróŜe s łuŜbowe472 Reprezentacja i reklama473 Ubezpieczenia mają tkowe474 Pozos tałe kos zty
Koszty wydziałów pomocniczych są gromadzone na kontach 53... i na koniec okresu muszą zostać rozliczone na koszty działalności podstawowej, koszty sprzedaŜy i koszty zarządu.
Działalność pomocnicza to wyodrębniona organizacyjnie działalność, której celem jest świadczenie usług na potrzeby innych jednostekwewnątrz przedsiębiorstwa, np.:
Koszty wydziałów pomocniczych są rozliczane bezpośrednio na koszty działalności podstawowej, zarządu i sprzedaŜy. Świadczenia wzajemne między wydziałami pomocniczymi są pomijane.
Do rozliczenia kosztów wydziałów pomocniczych (w tym równieŜ świadczeń wzajemnych) wykorzystuje się układ n równań z n niewiadomymi, gdzie n jest liczbą wydziałów pomocniczych, dla których kalkulowane są koszty.
Koszty wydziałów pomocniczych są rozliczane naprzemiennie na podstawie procentowej struktury rozchodu wszystkich świadczeń. Rozliczanie powtarzane jest do momentu, gdy pozostała do rozliczenia kwota kosztów jest nieistotna.
Wyniki są identyczne jak w metodzie układu równań.
METODA ZAMYKANIA ZAMÓWIENIA (STOPNIOWA, SEKWENCYJNA)
Rozliczanie kosztów rozpoczyna się od wydziału, który nie odbierał Ŝadnych świadczeń od innych wydziałów, a jeśli wszystkie wydziały pomocnicze korzystały ze świadczeń innych wydziałów – od wydziału, który przyjął najmniej świadczeń od innych wydziałów.
Najpierw wszystkie rozliczenia są dokonywane po stawkach planowanych a następnie rozliczane są odchylenia między kosztami rzeczywistymi i planowanymi, proporcjonalnie do planowanej wartości świadczeń wychodzących poza produkcję pomocniczą.
koszty planowane
odchylenia
METODA STAWEK CZĘŚCIOWO PLANOWANYCHI CZĘŚCIOWO RZECZYWISTYCH
Część świadczeń wzajemnych między wydziałami pomocniczymi jest rozliczana według stawek planowanych, natomiast reszta rozliczeńdokonywana jest po kosztach częściowo planowanych, a częściowo rzeczywistych. Rozliczanie rozpoczyna się z reguły od wydziału, który nie przyjmował (bądź przyjął najmniej) świadczeń od innych wydziałów.
Według polskiego prawa bilansowego do kosztu wytworzenia produktu nie wlicza się wszystkich kosztów pośrednich produkcji (wydziałowych) a jedynie ich „uzasadnioną część”, obejmującą:
• zmienne pośrednie koszty produkcji
• część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Zastosowanie normalnego poziomu wykorzystania potencjału do rozliczenia stałych kosztów wydziałowych pozwala uniknąć znacznego zróŜnicowania wyceny tych samych produktów w róŜnych okresach.
Jednostki, których sprawozdanie finansowe nie podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta, mogą zrezygnować z ustalania stopnia wykorzystania zdolności wytwórczych.
Student dorabia sobie do stypendium wypiekami ciastek, które następnie sprzedaje sąsiadom. Koszty ponoszone przy produkcji ciastek skalkulował następująco:
?12 zł/wypiekKoszty pośrednie(prąd i amortyzacja piekarnika)
Do ustalenia uzasadnionej części stałych kosztów produkcyjnych przypadających na wyprodukowane wyroby moŜna zastosowaćzasadę zawartą w MSR 2 „Zapasy”. Według tej zasady:
• jeśli wielkość produkcji w danym okresie jest wyŜsza od normalnego poziomu, do za podstawę rozliczenia naleŜy przyjąć stawkę rzeczywistą, wynikającą z podzielenia stałych kosztów wydziałowych przez faktyczną wielkośćprodukcji,
• jeśli produkcja w danym okresie jest niŜsza od normalnego poziomu wykorzystania zdolności wytwórczych, stosuje się stawkę stabilizowaną, liczoną jako stosunek planowanych stałych kosztów wydziałowych do normalnego potencjału produkcyjnego.
„Nie prowadzimy ewidencji wyrobów gotowych, bo nie dokonujemy kalkulacji kosztu wytworzenia. Produkcja odbywa się na zamówienie, więc od razu przenosimy koszty bezpośrednie z „5” na „7” a koszty wydziałowe doksięgowujemy na „7” biorąc pod uwagę średnią marŜę. Jeśli na dzień bilansowy są wyroby gotowe w magazynie, to w bilansie są wykazywane jako produkcja w toku wyceniona po koszcie bezpośrednim.”
Firma produkcyjna, spółka z o.o.:
„W ciągu roku nie prowadzimy bieŜącej ewidencji RMK/RMP, bo to jest zbyt pracochłonne. Od razu przy księgowaniu wszystkie koszty przenosimy z „4” na „5” a przychody księgujemy na „7”. Jeśli na koniec roku występuje taka konieczność, to obliczamy RMK i RMP, przeksięgowujemy na „6”, Ŝeby zrobić bilans a potem z powrotem księgujemy tak, jak było.”
Firma MIŚ zajmuje się produkcją misiów pluszowych. Są one sprzedawane po 70 zł/szt. W badanym okresie firma wytworzyła 800 szt. wyrobów a sprzedała 700 szt. Zapas początkowy nie występował. Dane dotyczące wielkości poniesionych kosztów zostały ujęte w tabeli. PoniŜej obliczono jednostkowy koszt wytworzenia (na potrzeby rachunkukosztów pełnych) oraz jednostkowy koszt zmienny (na potrzeby rachunku kosztów zmiennych).
A. Przychody netto ze sprzedaŜy i zrównane z nimi:
I. Przychody netto ze sprzedaŜy produktów
II. Zmiana stanu produktów
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaŜy towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej:I. Amortyzacja
II. ZuŜycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe koszty rodzajowe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
W ciągu okresu firma poniosła koszty 23.000 zł. Koszty zostały zaewidencjonowane w dwóch układach. W ciągu okresu firma wytworzyła i przyjęła do magazynu 1.000 sztuk wyrobów. W okresie nie sprzedano ani jednego produktu. Jaki jest wynik finansowy ze sprzedaŜy?
46
ZMIANA STANU PRODUKTÓW- ustalanie metodą bilansową
Zmiana stanu produktów w wariancie porównawczym rachunku Zmiana stanu produktów w wariancie porównawczym rachunku zysków i strat koryguje wielkość przychodów ze sprzedaŜy. zysków i strat koryguje wielkość przychodów ze sprzedaŜy.
Dodatnia zmiana stanu produktów zwiększa a ujemna Dodatnia zmiana stanu produktów zwiększa a ujemna ––zmniejsza wysokość przychodów ze sprzedaŜy.zmniejsza wysokość przychodów ze sprzedaŜy.
ZMIANA STANU PRODUKTÓW – ustalanie metoda księgową
W wariancie porównawczym przychody ze sprzedaŜy są korygowane o „Koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki”. Pozycja ta odzwierciedla wartość poniesionych kosztów operacyjnych, które na skutek określonych zdarzeń nie obciąŜają zysku ze sprzedaŜy. Są to zdarzenia, które zakłóciły krąg kosztów, powodując, Ŝe poniesione koszty rodzajowe nie przekształcą się w koszt własny sprzedaŜy, ale w pozostałe koszty operacyjne, straty nadzwyczajne lub składnikiaktywów, np. :
• przekazanie wyrobów gotowych w formie darowizny,
• niedobór produktów gotowych lub produktów w toku ponad normę,
• koszty zaniechanej produkcji,
• przekazanie produktów do własnej placówki handlu detalicznego lub własnej hurtowni,
• świadczenie usług na rzecz usuwania skutków zdarzeń losowych,
• likwidacja wyrobów gotowych zniszczonych na skutek zdarzeń losowych.
NadwyŜka wartości utraconych w wyniku zdarzeń losowych składników majątku nad wartością ubezpieczenia tych składników – jeśli były ubezpieczone
Wartość netto sprzedanej zorganizowanej części jednostki
Koszty usuwania skutków zdarzeń losowych (zapasy, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społ. i inne świadczenia) w części nieobjętej ubezpieczeniem
Wartość utraconych składników majątku w wyniku zdarzeń losowych (powódź, poŜar, huragan, trzęsienie ziemi, wybuch wulkanu) – jeśli nie były ubezpieczone
TAK
Wartość utraconych w wyniku zdarzeń losowych składników majątku w części objętej ubezpieczeniem
Niedobory niezawinione powstałe w skutek zdarzeń niemających charakteru losowego
Niedobory zawinione
Składniki majątku utracone na skutek kradzieŜy lub w wyniku innych zdarzeń niemających charakteru losowego