nana RonRaZe, naTela maRlakeliZe qarTuli ena da literatura maswavleblis wigni gamomcemloba `meridiani~ Tbilisi 2012 grifi mieniWa 2012 wels saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros ssip _ ganaTlebis xarisxis ganviTarebis erovnuli centris mier
34
Embed
qarTuli ena da literatura 9eprints.iliauni.edu.ge/1972/1/QARTULI ME-9 MASWAVLEBLIS...qarTuli ena da literatura maswavleblis wigni 9 gamomcemloba `meridiani~ Tbilisi 2012 grifi mieniWa
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
nana RonRaZe, naTela maRlakeliZe
qarTuli ena daliteratura
maswavleblis wigni
9gamomcemloba `meridiani~
Tbilisi 2012
grifi mieniWa 2012 wels saqarTvelos ganaTlebisa da
mravlismTqmelia, rom kerpebis msxvreva 6 (19) agvistos, feriscvaleba dRes moxda. am dRidan daedo dasabami sruliad saqarTvelos gaqristianebas, mis feriscvalebas, mis sulier gardasaxvas. es dRe iqca momaswaveblad imisa, rom codvis nisliT dabnelebul `Crdilois queyanaSi~ WeSmariti RmerTi exilaT, misi dideba SeecnoT da eRiarebinaT.
10
`ninos cxovrebaSi~ TvalnaTliv aris warmoCenili, rogor TandaTan, nelinel ikafavs gzas qristes rwmena qarTlis mkvidrTa cnobierebaSi. axali sarwmunoebis sulisCamdg-melad maT evlinebaT `qadagi WeSmaritebisa¡ nino, dedufali Cueni, viTarca bnelsa Sina mTiebi rai aRmohxdis da cis kari aRiRis da misa Semdgomad aRmovaln didi igi mflobeli dRisa¡~.
`sityvisa RvTisa msaxurTa Tanamosagrem~ dedofals `mouTxrna Cuenda mosrulisa RmrTisa da macxovrisa qristeis gankaceba¡, da juar-cuma¡, da aRdgoma¡, da zecad amaR-leba¡. da daumtkicebda, viTarmed WeSmaritad igi ars RmerTi, Semoqmedi caTa da queya-nisa¡, da zRuaTa da yovelTa, rai ars maT Sina~.
nana dedofalTan erTad wm. ninos sefeqalebic daemowafnen. `da iqmoda wmida¡ nino uricxuTa kurnebaTa da qadagebda RmerTsa WeSmaritsa~. misi qadagebis Zala irwmuna de-doflis biZam, `mravalTa welTa vnebulma~ da mis mier gankurnebulma.
`ninos cxovrebaSi~ mkafiodaa aRbeWdili is undobloba da eWvi, romliTac mirian mefis arsebaa moculi. Zveli rwmenis erTguleba aRmoacenebs masSi mtrul damokidebule-bas axali sarwmunoebis mimarT, rasac gamoxatavs wm. ninosa da nana dedoflisadmi mimar-Tuli muqariT: `Se-mo-rai viqce, Suri viZio maTgan SeuracxebisaTvis RmerTTa CemTaisa~.
mas, rom vazisagan gamokveTili jvris ZaliT igi yovelgvari dabrkolebis gadalaxvas SeZlebda. `wmidaman mariam xeli mihyo zeda kerZo cxedarisa misisasa myofsa mas rtosa vazisasa, da mohkueTa misgan, da Seqmna juari da misca xelTa qalwulsa mas, da hrqua: `ese iyos mcveli Seni, da amiT sZlo yovelTa winaaRmdgomTa SenTa, da waremarTos qadageba¡ Seni, da me viyo Sen Tana, da ara dagiteo Sen~.
is faqti, rom RvTismSobelma rto `zeda kerZo cxedarisa misisasa~ myofi vazisagan mokveTa, aSkarad metyvelebs imaze, rom vazis jvari zeciuri vazis nasxlavisganaa Seqmni-li. aq `zeda~ sulier ierarqias gamoxatavs da simbolurad Tavad ieso qristes Seesatyvi-seba, radgan RvTismSobelze maRla aravin SeiZleba igulisxmebodes, garda qristesi.
am azrs ganamtkicebs axali aRTqma, romlis Tanaxmadac vazi, venaxi qristes simbo-loa. `me var venaxi WeSmariti da mama¡ Cemi moqmedi ars... me var venaxi da Tquen _ rtoni, romeli daadgres Cem Tana da me _ mis Tana, aman moiRos nayofi mravali~, _ ambobs macxo-vari (ioane, 15, 1; 5).
am sityvebSi is azria gatarebuli, rom morwmune (rto) Tavisi yoveli qmedebiT qri-stes moZRvrebas (venaxs) unda daeyrdnos, rameTu `Tvinier qristesi ara-rai Zal-gic yo-fad arca erTi~ (iqve).
amdenad, vazis jvari RvTaebrivi warmoSobisaa. igi Seqmnilia Tavad RvTismSoblis mier da amave dros, uSualod macxovrisgan momdinareobs. am jvris saxiT wm. ninos ufali hyavs mfarvelad da Tanamdgomad. am jvriT naTlavs igi qarTvelebs, e. i. am jvriT Seaqvs xalxSi naTeli.
`ninos cxovrebaSi~ warmarTuli kerpebis msxvreva asea aRwerili: `dga kaci erTi spilenZisa¡ da emosa tansa missa jaWvi oqroisa¡, da Tavsa missa aqunda qva¡ bivriti da iakinTo¡, xolo xelsa aqunda xrmali, romeli, viTarca elva¡, sazarelad iqceoda xelsa missa. xolo marjueniT misa dga kaci oqroisa¡, da saxeli misi gac, da kualad marcxeniT misa dga kaci vecxlisa¡, da saxeli mis gai.
ixila ra ese yoveli netarman nino, aRipyrna xelni zecad da cremliT evedreboda da ityoda: _ ufalo iesu qriste, RmerTo Cveno, aCuene Zliereba¡ Seni da yav saswauli, ra¡Ta ixilon erTa amaT macxovareba¡ Seni da Sen mxoloi gicnan RmrTad WeSmaritad da Senda mxoloisa Sewiron dideba¡ da Tayuanis-cema¡.
da viTarca srul-yo locvai, meyseulad gamoCnda dasavaliT Rrubeli bneli, da qari Zlieri, da iqmnes quxilni sastikni, da xmani sazarelni, da mexis-texani SesaZrwunebelni. mefe da mTavarni da eri igi, ltolvilni saSinelebisa misgan, urTierTas dasTrgunvides da TiToeuli saxid Tvisa mirbiodes. xolo kerpTa maT zeda moiweoda setyua¡ Txrobad gansakvirvebeli, romeli, viTarca rkinisa¡ anu Tu rvalisa¡, ekueTeboda, vidremdis sru-liad damusrna da daawulilna, viTarca mtuerni~.
sagulisxmoa, rom kerpebis msxvreva swored feriscvaleba dRes, 6 (19) agvistos moxda, amdenad, es iyo gangebismieri, providenciuli movlena da ara SemTxveviTi faqti: aqedan daedo dasabami sruliad qarTlis gaqristianebas, mis feriscvalebas, mis xelaxla dabadebas, codvis nislisagan gaTavisuflebasa da axali, sulieri naTlis ziarebas.
riyvanna iesu petre da iakob da iovane, Zma¡ misi, da aRiyvanna igini mTasa maRalsa Tvisa-gan.
da icvala maT winaSe sxuad ferad da ganbrwyinda piri misi, viTarca mze. xolo samo-seli misi iqmna spetak, viTarca naTeli.
da aha eCuennes maT mose da elia mis Tana da Tanazraxvides~ (17, 1-3).am imaginaciuri (warmosaxviTi) suraTis asaxviT avtori simbolurad naTelyofs, rom
feriscvalebis dRes armazze cru RmerTebis gacxadeba xdeba, ris gamoc maT WeSmariti RmerTis sastiki risxva atydebaT da isini umowyalod nadgurdebian.
mTa
`ninos cxovrebis~ mixedviT mirian mefe `kerpTa saZagelTa~ Tayvanismcemlad warmogvidgeba. igi `ebniTa da qnariTa da xmiTa nestvisaiTa da mravliTa saxiobi-Ta ganadidebs armazis salocavs, `RmerTTa RmerTad~, umaRles RvTaebad aRiarebs mas.
winaparTa salocavebisadmi rwmena mefes arc mas Semdeg Seryevia, rac es kerpebi gangebis mier movlenilma stiqiam `damusrna da daawulilna~. amitomaa, rom wm. ninos `uricxuTa kurnebaTa~ Zalas igi armazsa da zadens miawers da ara WeSmarit Semoqmeds: `hgonebda mefe, viTarmed ninos kurnebisa Zalsa mianiWebdes kerpni: armaz da zaden.~
imis Setyobam, rom nana dedofalma da misma biZam qristes rwmena aRiares, sastikad ganarisxa mefe. igi `borgda friad ninoisTvis da nana dedoflisa~ da mkacri SurisgebiT daemuqra maT.
swored am dros mouvlina ufalma mefes saswauli, romelmac gadamwyveti roli Se-asrula qarTlis gaqristianebis istoriaSi. movigonoT es epizodi: `dResa erTsa... aRxda mefe da ganvida nadirobad muxnariT kerZo da movlo sanaxebi muxnarisa da ganvida mTaTa zeda TxoTisaTa maRnarTa, ra¡Tamca mixadna cixeTa maT didTa aspad da kaspad da ufli-scixed, da ganvida Txemsa mis mTisasa. da Sua samxar oden dabnelda mis zeda mze da iqmna Rame ukuni, bneli friad. dafara bnelman areni da adgilni igini~.
armazisa da zadenis amao moxmobiT sasowarkveTilma mefem `xma-yo da Tqua: `Rmer-To ninoiso, ganminaTle sibnele ese da gamomibrwyinve me naTeli, ra¡Ta aRviaro saxeli Seni wmida¡ da gadidebde Sen~. ese rai Tqua, yovlad saxierman man da mowyaleman RmerT-man gamoabrwyinva naTeli mis Soris da mswrafl sibnelisa misgan ganTavisuflda mirian. meyseulad aRdga da aRipyrna xelni aRmosavliT, RaRad-yo da Tqua: `WeSmaritad Sen xar RmerTi WeSmariti, Sen xar RmerTi RmerTTa¡ da Tayuanis-vscem patiosansa juarsa Sensa!~ amisa Semdgomad warmoemarTa sameufod Tvisad qalaqad~ da wminda ninos winaSe sajarod, xmamaRla aRiara: `mociqulo WeSmaritisa RmrTisao, romelsa Sen hqadageb, mas vesav!~
am epizodidan aSkarad Cans, rom mirian mefis mier WeSmariti RmerTis Secnoba da aRiareba, anu misi sulieri Soba mTas ukavSirdeba. aq mTa sakraluri SinaarsiT datvir-Tuli simboluri saxea. aseTi gageba bibliidan momdinareobs.
Zveli aRTqmis Tanaxmad, mTa is adgilia, sadac RvTis rCeulT uflis xilvis Se-saZlebloba eZlevaT. mamazecieri moses sinas mTaze gamoecxada `suetiT RrublisaiTa~. aq gadasca mas sjulis ficrebze amokveTili aTi mcneba, romlis wyalobiTac rCeuli eri aRTqmul qveynaSi Sesvlis Rirsi unda gamxdariyo. `xolo mTa sina mkmolvare iyo yovlad gardamosvlisTvis RmrTisa mis cecxliTa da aRvidoda kuamli saxmilisa~, _vkiTxulobT Zveli aRTqmis wignSi. `gamosvlaTa¡~.
gabaonis mTaze SesTxova isu naves Zem RmerTs mzis SeCereba da ufalma Seusrula mas es Txovna: `da dadga mze saSuval casa, ara vidoda daslvad sruliad dRis erTis... viTarmca ismina RmerTman kacisa¡~, _ gviambobs wigni `isu navesi~.
`werili igi~ bibliur daviT mefes ekuTvnis. didi winaswarmetyveli 21-e fsalmunSi wers: ̀ gare momadges me ZaRlebr mraval da krebulman ukeTurTaman garemomicva me. ganxu-ritnes xelni Cemni da ferxni Cemni. da aRricxes yoveli Zualebi Cemi. maT mixiles me da ganmicades me. ganiyves samoseli Cemi maT Soris da kuarTsa Cemsa zeda ganigdes wili (21, 16-18).
daviT fsalmunT mgaloblis winaswarmetyveleba Zveli aRTqmisaTvis niSandoblivi winasaxeobrivi azrovnebis naTeli gamoxatulebaa. am naTelmxilveluri sityvebis acxade-ba. wilisyraSi mcxeTel ebraelTa monawileoba da macxovris kvarTis saqarTveloSi Camo-tana am faqtis providenciul xasiaTze metyvelebs. macxovris kvarTisa da elias xalenis dafvlis adgilebis siaxlovec gangebis nebis gamocxadebad aRiqmeba. rogorc elia wi-naswarmetyveli modis uflis winamorbedad, raTa mas gza ganumzados (mal., 5,4), aseve misi xaleni win uZRvis uflis kvarTs. es ori siwminde aris winapiroba mirian mefis moqcevisa, rac, Tavis mxriv, sruliad saqarTvelos naTelRebis momaswavebeli xdeba.
wm. nino mirian mefesTan saubarSi sruliad araorazrovnad acxadebs: ̀ ars qalaqsa amas Sina samoseli uflisa Cuenisa iesu qristesi da miT iqmnebian saswaulni ese da kurnebani~. qalwuli-saTvis eWvmiutaneli WeSmaritebaa isic, rom ̀ kviparozi sakvirveli~ kvarTis samarxzea amozr-dili da uflis cxovelmyofeli Zala mcxeTelTaTvis swored am kviparosis meoxebiT gaxdeba xiluli. maSasadame, am xisagan gamokveTili svetis cxovelmyofeloba, `brwyinvaleba da sul-neleba~, mis mier moxdenili saswaulebi da kurnebani, rac qarTlis gaqristianebis gadamwyvet
ne), rac imas niSnavs, rom igi erTiani, mTliani da daunawevrebeli iyo. RvTis nebiT, aseTi saxiT mkvidrdeba igi saqarTveloSi niSnad imisa, rom `sazepuro eri~, msgavsad mis wiaRSi daculi siwmindisa, samaradJamod, mesiis meored mosvlamde, sarwmunoebrivad mTliani, gauTiSavi da daunawevrebeli iqneba.
samoTxe
mcxeTaSi Camosuli wm. nino samoTxeSi mkvidrdeba. `mesamesa dResa Camoved qalaqad mcxeTad da mivmarTe samoTxesa mas mefisasa~, _ gviambobs igi.
aq gamoecxada mas `kaci naTlisa feri~, romlis swavlebiTac Tavisi pirveli saswau-li moaxdina: `CuenebiT vxedevd, movida kaci naTlisa feri da mrqua me: `samoTxesa Seved, naZuTa queSe babiloTa adgili ars mcirei sayuarelad Semzadebuli. miwa¡ aRiRe adgilisa misgan da SeaWame kacTa magaT da esuas Svili~. xolo me vyav egreiT da esxnes Zeeb da asu-leb mravlad~, _ mogviTxrobs igi.
aqve ixila wm. ninom Cveneba, romelic winaswar moaswavebda samefo baRis qarTvelTa embazad gardasaxvas da am baRSi amozrdili saswaulTmoqmedi xis gansakuTrebul mniSvne-lobas eris sulier cxovrebaSi.
`da maTve dReTa Sina orgzis da samgzis vixile Cuenebasa Sina mciredsa mas miruleba-sa Cemsa muxlTa zeda: movidian mfrinvelni cisani, STavidian mdinaresa, daibannian da mo-vidian samoTxesa mas da babilosa mas moisTuldebian da yuavilsa mas Zovdian, da mowled Cemdamo RaRadebed, reca Cemi ars samoTxei igi, gare momadgian JRaviliT da xmobed Cemda momarT. da mravalgzis iyo ese~.
am CvenebaSi winaswarmetyveluradaa warmosaxuli eris istoriis umniSvnelovanesi momenti _ qarTvelTa naTlisReba (`mfrinvelni cisani STavidian mdinaresa da daibannian~) da wminda ziareba (`babilosa mas moisTuldebian~...), rac swored `samoTxesTan~ aris da-kavSirebuli.
Tavad macxovari am igavs ase ganmartavs: `romeli ege [Tesli] ekalTa Soris daeTesa, ese ars: romelman sityua¡ igi isminos da zrunvaman amis soflisaman da sacTurman simdi-drisaman SeaSTvis sityua¡ igi, da unayofo iqmnis~ (maTe, 13, 22).
aq Tesli qristes mcnebebia, xolo ekali _ wuTisoflis sazrunavi da simdidris moxveWis sacduri, romelic uflis sityvas axSobs.
qristianobasTan WidilSi Zveli sarwmunoeba araraobad iqca. `axali RmerTis~ Zala risxvad moevlina Zvel rwmenas da dalewa, daaqcia misi materialuri gansaxovneba _ war-marTuli kerp-salocavebi. ar gawira mxolod bivrit-bivrili _ erTaderTi Tvali patio-sani, romelic wm. ninom, viTarca RvTiuri saboZvari, mayvlovans Seafara.
bivriti bibliuri iakobis umcrosi Svilis _ iosebis Tvalia. igi moaswavebs `yudro-ebasa da simSvidesa da siwmidesa iosebissa. Zmebis mier gayidul-gametebuli iosebi, rome-lic faraonis karze gandidda da Tavis gamyidvel Zmebs mxsnelad moevlina, aris winasaxe qristesi, romelmac, miuxedavad imisa, rom moZmeebma jvarcmisa da wamebisaTvis gaimetes, maTi codvebi ido kisrad da ixsna kacTa modgma.
ninos mier napovnma Tvalma mis locvas RvTaebrivi Zala unda SesZinos, raTa qarTvel-Ta mxsnelisa da mfarvelis roli ikisros da warwymedisagan gadaarCinos isini.
Zveli aRTqma aris RvTis mier Tavisi rCeuli erisaTvis micemuli dapireba, dadebuli aRTqma, romlis Tanaxmad, israeli Tu RvTis nebas aRasrulebda, mas RmerTi daifaravda, Seeweoda. winaswarmetyvelebi ebrael ers amzadebdnen axali aRTqmisTvis, moZRvravdnen, rom samyaros Semoqmedi axal kavSirs daamyarebda, axal aRTqmas daudebda amjerad ara mxolod rCeul ers, aramed mTel kacobriobas, xsnis gzas dausaxavda yovel calkeul pi-rovnebas RvTis sityvis (RvTis mxolodSobili Zis, qristes) gansxeulebiT, jvarcmiTa da mkvdreTiT aRdgomiT. axali aRTqma aris ara RvTisa da rCeuli eris kavSiri, aramed esaa axali kavSiri RvTisa da yoveli adamianisa. esaa kavSiri adamianis pirovnebis ganmaaxle-beli.
21
damatebiTi informacia maswavlebisaTvis:
nikoloz baraTaSvili `werili maiko orbelianisadmi~
m a i k o _ qaixosro orbelianis asuli, da mixeil orbelianisa, levan meliqiSvilis daniSnuli, n. baraTaSvilis uaxloesi megobari da naTesavi. gardaicvala 1846 wels.
r a x a e l _ raxael ciciSvili, baraTaSvilebis axlo nacnobi (cnoba poet giorgi leoniZisa).
i a s e _ iase andronikaSvili, samxedro piri, msaxurobda War-belaqanSi.g o l o v i n i _ al. golovini, infanteriis generali, kavkasiis mTavarmarTebeli
1838-1842 wlebSi. golovins colad hyavda fonvizinis asulim a n a n a – ivane (mirmanoz) erisTavis asuli, daviT orbelianis meuRle (1808 _1870),
t a s o _ mananas asuli anastasia orbeliani, romelic Semdeg misTxovda q. quTaisis gubernators gagarins.
e l e n e – elene orbeliani-erisTavisa, polk. z. erisTavis meuRle.n i n u c a – nino baraTaSvili, nikolozis da (daib. 1829 w. 18 ivniss).a n n a i v a n o v n a – ana ivanes asuli bagration-muxranskisa (ix. kavk. kalendar,
1846, gv.264).i l i a _ ilia orbeliani. n. baraTaSvilis biZa, Zma gr. orbelianisa. daib. 1814
1842 wlis 20 marts yaziyumuxSi ilia orbeliani da masTan erTad ori oficeri: polk. snaksarevi da praporSCiki ananovi, xelSi CauvardaT Samilis razmelebs. tyveebi waasxes Samilis rezidenciaSi, darRoSi. ilia orbelianma wvimian RamiT scada gaqceva, magram gza-ze daRestnis sof. mexeltas axlos daiWires da ukanve mohgvares imams. ilias gamosyidvis Sesaxeb SamilTan molaparakebas awarmoebdnen generlebi kluki-fon-klugenau da m. ar-RuTinski-dolgorukovi. bolos, 1842 w. noembers ilia gamoixsnes: Samilma is gadacvala rusebis mier datyvevebul naib Sahmandar-hajze. imams daubrunes sxva mTieli tyveebic.
1853w. ibrZoda TurqTa winaaRmdeg, baSkadiklarTan, sadac sasikvdilod daWres (no-emberSi). dakrZalulia qvaSveTis eklesiaSi (dawvr. ix. gr. o r b e l i a n i, werilebi, t. I, gv. 222).
g l u x a r i C i – giorgi erisTavi, cnobili qarTveli komediografi (1811-1864). g. erisTavi didi pativismcemeli iyo n. baraTaSvilisa, romlis dakargva gamoitira
leqsSi `T. nikoloz baraTaSvilis gardacvalebaze~.
maswavleblisaTvis: gTavazobT damatebiT informacias sulxan-saba orbelianis cxovrebisa da moRvaweobis Sesaxeb
sulxan-saba orbeliani, friad ganswavluli da mravalmxrivi moRvawe (prozaikosi, poeti, leqsikografi, mqadagebeli, mwignobari, saxelmwifo da saeklesio piri) daibada sofel tanZiaSi. misi mamida, rodami, didi yaflanis asuli, colad hyavda mefe vaxtang
ase Caiara uqmad evropul samyarosTan kavSiris aRdgenis sabaseulma mcdelobam da `friadma Sromam~, ris gamoc mravali SeWirvebisa da Seuracxyofis atana da daTmena mouxda did meigaves. `qarTveli episkoposni da samRvdeloni roms wasvlisaTvis gamimterdnen da ase Sekres yoveli – Cemi naTesavi da moyvare da mefe-darbaiselni, veravin Semomewia... mere samRvdeloT SfoTi aRZres Cemzed, kreba da borotis qna moindomes, magram mefe ver aiyolies... merme mefe baqar dasjda mefed, visTvisac esodeni Wiri menaxa da visac mefo-bas vscdilobdi, aTxuTmetis wlisa iyo. moatyues, mcxeTas, Cemi siyvaruli da samsaxuri sul daaviwyes, kreba miyves da wmidis papis gineba momidves. me marTlmadidebloba ver uarvyav da mravali avi moindomes, magram RmerTman yovlisagan dagvixsna. mefemac pativi mogvapyra da maTi veragobac gacudda. vaxtang mefes smenoda, didad swyenoda da yovelni
sazafxulo rezidencia romis SuagulSi, maRal adgilze, dgas. imJamad iq imyofeboda papi. sasaxlis qeba bevrgan weria da Tqvenc dameTanxmebiT, rom sxvebis sasaxleebze ua-resi ar iqneba. mTel sasaxleSi wiTeli abreSumis fardagebi efina, oqromkedis arSiebiT morTuli. Sesasvlelidanve jer rig-rigad kariskacebi da darbaislebi dganan, maT win _ mRvdlebi da episkoposebi. me rom mivedi, kardinali iq ar iyo da papi sazeimod gamowyo-bili ar dagvxvedria, Cveulebrivi samosiT migviRo.
Semiyvanes, patara oTaxSi ijda. jer Sesasvlel karTan mogvayrevines muxli, mere Sua oTaxSi da Semdeg fexze vemTxvieT paps; Tavze momexvia. me wesisamebr daCoqili viyavi, ma-gram umal fexze wamomayena. gverdiT axlos damiyena. momikiTxa da momialersa.
mibrZana:vaxtangisa da Seni qveynis sasargeblod sicocxlesac ar daviSurebo.madloba gadavuxade da movaxsene:vatyob, rom vaxtangis saqarTveloSi aryofniT bevri rame daakldeba qristianobas
da Tu samSobloSi dabrundeba, marTlmadideblobas bevri moemateba. es saqme mqonda (es mindoda meTqva), axla gTxov gamiSvaT-meTqi.
gamicina da mibrZana: SenTvis viloceb (Sens Tavs RmerTs Sevavedreb), rom didxans icocxlo. bevr saqmeSi mWirdeba Seni daxmarebao.
erT kardinals erTi didi da [patiosani] biblioTeka aeSenebina, kedlis Ziridn We-ramde, oTxive mxares, uamravi wigni ewyo. es imaTTvis, visac wignis yidva ar SeeZlo. iq mividoda da romel wignsac ki moikiTxavda, miarTmevdnen. gareT gatana ar SeiZleboda, iq unda waekiTxa, ramden xansac undoda. samadlod ase gaerigebinaT (daedginaT).
... ivliss kardinalis sanaxavad wavediT. Zalian tkbilad da mowled mogvepyro. mTe-li oTaxebi damatara. pirvelad Tavisi biblioTeka maCvena. bevri wigni vnaxe sasuliero, saero Tu filosofiuri. sawigneSi (wignsacavSi) Semiyvana.
platonis, aristotelesi da maTi amxanagebis portretebi maCvena da maTi dawerili wignebi. aseTi oTxi-xuTi oTaxi iyo wignebiT savse. iqidan papis biblioTekaSi Segviyvanes, imas sxva ara Seedreba ra. didi da grZeli oTaxebi iyo. yvela rjulsa da yvela enaze dawerili wignebi vnaxe. bevri veZebe qarTuli wignebi, magram ver vipove, ar Canda.
Tis despanma sagZali xarji gagviriga (gzisTvis saWiro xarji mogvigvara). erTi WaneTis aTineli gemis kapitani naxes, oTxasi marCili misca, rom Cven qobuleTSi miveyvaneT da gurielisTvis mivebarebineT. gurielsgan werili unda mietana, imis dasturad, rom Cven mSvidobiT Cagviyvana. pirobac CamoarTva, rom Cvens xomaldSi oci mezRvauris meti aravin Caesva.
wamogviyvana. konstantinopolis srute rom gamoviareT, Savi zRvis Semosavalze, moiyvana TaTrebi, Turqi jariskacebi, maTi ufrosi da Cveni xomaldi sul TaTrebiT aavso. me zeviT adgili ar mqonda arc kamarad(...). dabla xomaldis fskerSi Cems fuTaze vijeqi da viweqi kidec. Tumca tkbili sityviT gvatyuebda, maSinve mivxvdi simuxTles. ra meqna, ukan dabrunebac aRar SeiZleboda.
zurgis qarebi dagvidga. meaTe dRes aTinaSi kapitnis saxlebTan movediT. SemiTanxmda, rom oriode dRes saxlSi daisvenebda. es TaTrebi TavianT gzaze wavlen da Sen mSvidobiT Cagiyvano qobuleTSi. meti ra Zala mqonda, rom ar damejerebina. is TaTrebi ki amosxa xomaldidan da gauSva, magram ukan trapizonis faSas Seatyobina, win goniis gamgebels (administraciul-teritoriuli erTeuli TurqeTSi), didi kaci modis, mravali saqoneli moaqvs, frangebi mohyavs, elCebi arian, daiWireTo.
oTxi dRe iq dagvayena da mere gviTxra: me guriaSi xomaldiT veRar migiyvanTo; afxa-zeTi areulia, meSiniao da Tu gindaT, patara naviT wadiT, ginda guriaSi, ginda axalci-xeSio.
raRa unda meqna. erT navSi burseli vaWari xoja aivazis jalabi, misi Svili da amxa-nagebi Casxdnen, abreSumis sayidlad midiodnen ganjaSi. erTSi Cven da patrebi. zRvis na-piras movdiodiT. cota xanSi zRva aRelda da navebi erTmaneTs daaSora. imaTi navi xofas gaagdo da Cveni navi – imas qveviT.
zRvaSi tyveebiT movaWre TaTrebs gadaveyareT, imereTidan tyveebi mohyavdaT kon-stantinopolSi gasayidad. isini rom ar mogvSvelebodnen, sul daviRupebodiT. zRvis napiras gavediT; oTxi dRe iq gavCerdiT Zlieri Relvis gamo.
me macxelebda. agvatares erTi ucxo piraRmarTi. ise SeuZlod viyavi, megona, vkvde-bodi. samoci fluri ubeSi medo, isic wamarTves.
SuaRamisas erTi kacis saxlSi SevediT, daRlilebs wagveZina. ori datvirTuli cxeni gamoegzavnaT. dagvaRviZes, Segvsxes, wamogviyvanes. erTi Turqi jariskaci mogvewia, ube-lo cxenze ijda. wvimaSi sawvimari wamarTva da qveS daifina. me sicivem da wvimam uaresi miyo. viareT. nigalis xevSi xan iq gadagvidgebodnen win da xan iq. gvsjidnen.
movediT artanujSi. isay faSas colma kargad migviRo. kargad mogvasvena. gvavaxSma. Tan Tavisi batonic gamogvayola. artanSi movediT, maSin axalcixeSi aslan faSa ijda, isay faSas biZaSvili. axla is gadagvidga win, eqvsasi marCili iman wagvarTva. sxvac bevri rame wamarTva! ZaRlebic ar gamogvatanes.
movaRwieT Cvens qveyanas... ivlisis Tve iyo. qarTveli episkoposebi da samRvdelo pirebi romSi wasvlis gamo gadamemternen da ise gadaibires yvela (Sekres yoveli): Cemi naTesavi da mefe-darbaiselni, veravin damexmara.
mere samRvdelo pirebi ... SfoTi ... krebis mowveva da boroteba undodaT, magram mefe ver aiyolies. sami Tvis Semdeg baqari dajda mefed, visTvisac amdeni tanjva gada-metana da vis mefobasac vcdilobdi. TxuTmeti wlis iyo da moatyues. Cemi samsaxuri da siyvaruli sul daaviwyes. mcxeTaSi kreba moiwvies da wminda papis gineba momidves(?). me marTlmadidebloba ver uarvyavi. mravali avi moindomes, magram RmerTma gviSvela. mefem pativi mogvago da maTma veragobamac fuWad Caiara. es ambavi vaxtang mefes gaego, Zalian swyenoda da yvela daetuqsa.
* Seayvaros kiTxva; gamoumuSaos literturis, rogorc sityvis xelovnebisa da kulturis faqtis, aRqmisa da gacnobierebis unari;
* gaacnobierebinos erovnuli da zogadsakacobrio kultura, rogorc cvlilebisa da ganviTarebis mudmivmoqmedi procesi.
32
wlis bolos misaRwevi Sedegebi
mimarTuleba:
zepirmetyveleba kiTxva wera
1. moswavle ismens da IX. 6. moswavle kiTxulobs IX. 9. moswavle warmoadgens auditoriis teqstebs (mxatvruls da ara- werilobiT gad-winaSe sxvadasxva Tval- mxatvruls), romlebic Sei- moscems sakuTar sazriss sadavo an prob- caven sxvadasxva Tvalsaz- Tvalsazriss sa-lemur sakiTxze. riss problemur an sadavo davo an proble- sakiTxebze da gamoxatavs mur sakiTxebze; sakuTar damokidebulebas ajamebs gansxva- wakiTxulis mimarT. vebul Sexedule- bebs mocemul sakiTxze.
IX. 2. ismens da afasebs IX. 7. moswavle iyenebs IX. 10. moswavle diskusiis monawileTa azrs, enobrivi maxasiaTeblebis werilobiT gad-mimarTavs weris strategiebs naweris moscems detalurstrategiebs, metyvelebas sakomunikacio codnas, teqstebisamocanisa da auditoriis struqturis asaxsnelad. informacias, gan-gaTvaliswinebiT. gansxvavebul Tval- sazriss.
IX. 3. moswavle msjelobs IX. 8. moswavle iyenebs IX. 11. moswavle ir-gansxvavebuli teqstebis kiTxvis miznis Sesabamis Cevs werilobiTienobriv Taviseburebebze. strategiebs. teqstis formasa da stils miznisa da auditoriis ga- TvaliswinebiT.
IX. 4. moswavle amoicnobs IX. 12. moswavle da iyenebs diskusiisa icavs werilobiTida kamaTis ZiriTad enobriv teqstis struqturasmaxasiaTeblebs. da enobriv normebs.
IX. 5. moswavle iyenebs IX. 13. moswavle diskusiisa da kamaTis efeqturi organize-
bisaTvis.
33
silabusis nimuSi, romlis mixedviTac maswavlebels SeuZliamTeli wlis programa gaanawilos saaTebis mixedviT saswavlo wlis(33 kvira + 4 dRe = 167sT) ganmavlobaSi.