This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
tksflIaF df kfPlf lMmf hoieaf; nvIN sPbMdI dy sMkyq
df nfm sB qoN Aupr hY. ieh afgU ieQoNqwk afK cuwky hn ik jykr iswDU hF kryqF Auh nMgy pYrIN Aus kol phuMc krnleI iqafrI hn. ienHF afgUaF vwloN iswDUƒ muwK mMqrI AumIdvfr vjoN AuBfrnf vI
iehI ieÈfrf krdf hY ik tksflI morcyƒ isafsI rfhy pfAux leI isrjoV koiÈÈhor qyË hoxgIaF. Xfd rhy ik lok sBcoxF ivc vI qIjy morcy leI lfmbMdI hoeIsI pr cODr dI lVfeI ny sfrI Kyz ivgfVidwqI pr hux akflI dl bfdl ivcihljul qy kYptn srkfr dI inrfÈf vflIkfrguËfrI kfrn ienHF afgUaF dy hOslybulMd hn.
One ofOne ofOne ofOne ofOne of the F the F the F the F the Fastest Grastest Grastest Grastest Grastest Grooooowing City in wing City in wing City in wing City in wing City in America and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best School System...hool System...hool System...hool System...hool System...
WWWWWe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type of Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commercial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan. Same da Same da Same da Same da Same day loan ay loan ay loan ay loan ay loan apprpprpprpprpprooooovvvvval...al...al...al...al...
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (3)
Gurdip Singh SandhuHomeopathic Practitioner/Consultant Since 1973
DHMS-Gold Medalist, BAMS, MDEh.- IndiaWell Experienced as:Director, Principal, Professor and Chief Medical Officer inMedical Colleges and Hospitals of Punjab (India)Practice Under State of California Act SB 577EX Member: The California Homeopathic SocietyNational Center For Homeopathy- USA
iksy vI Aumr ivc iksy vI ibmfrI df ielfjkrvfAuNdy jy Qwk gey ho qF kfl kro
7021 Village Park Way, Dublin, CA 94568
Live on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVSaturday 9:30AM and Sunday 4PM (Pacific Time)
*afpxI styt qoN lrinMg primt lY ky afE qy Ausy stytdf zrfeIivMg lfieMsYNs lE
*3-4 hPiqaF ivc pRoPYsLnl trwk zrfievr bxo
Michigan Truck Driving School6405 Middlebelt Road, Romulus, MI 48174
jwt iswK amrIkn istIjLn, RN,aMimRqDfrI, imsLIgn rihMdI lVkIAumr 28 sfl, kwd 5’4" leIamrIkf jF kYnyzf qoN brfbr dI Xogqfvfly aMimRqDfrI guriswK lVky dI loVhY. mflvy nUM pihl qy jLmIn-jfiedfdhoxI jrUrI. sMprk kro: Pon 519-732-9090 jF 661-800-8400
50+4
lVky dI loV hY lVkI dI loV hY
Wanted suitable girl for Gursikh, Arora, vegetarian muscular boy,29 yrs., 5'-9", MBA. marketing executive for a software company inMumbai. Owns commercial, residential property in India. Elder brothersettled in US. Caste no bar. Boy plans hospitality business in US. Plemail: [email protected] or call 1-618-402-4269 or +91-90220-84954 (India) 3-6
Well educated reputed Jatt-Sikh family seeks professionallyqualified U.S. (PR or citizen) girlfor their handsome only son, 27yrs, 5’-10.5", M.S in ElectricalEngineering, working as aSoftware Engineer. Rural/urbanproperty in Ludhiana and Mohali.Contact, Ph: 248-854-0003 6-9
inAU Xfrk (ibAUro): bfbf mqI jI, ijnHF ny iek bRfhmx mfqf dI pukfr ‘qyik mugl sfzIaF gAUaF lY jf rhy hn qy ngr invfsIaF ‘qy aiqafcfr kr rhy hn,afpxIaF ivafh dIafF rsmF aDUrIaF Cwz ky gAUaF nUM qF jflmF qoN Czvf ilaf,pr afp isr DV qoN vK hox ‘qy vI jflmf nfl jUJdy ÈhId ho gey. AunHF dI pqnI bIbIspUrnI vI sqI ho gey.
hr sfl ielfky dI sMgq bfbf jI df ÈhIdI idhfVf sMgqF dy sihXog nfl bhuqhI ÈrDf Bfvnf nfl mnfAuNdI hY. ies sfl vI gurduafrf iswK sYNtr, kueInjL ivlyjivKy mnfieaf igaf. aKMz pfT sfihb dy Bog AuprMq kQf, kIrqn qy lMgr atutvriqaf. suirMdr isMG imnhfs ny vIzIE qy PotogrfPI dy nfl nfl golgwipaF qyaflU itwkIaF dI syvf kIqI. mlkIq isMG imnhfs, jogf isMG jsvfl, lKvIr isMGimnhfs aqy suirMdr isMG imnhfs ny gurduafrf sfihb dI kmytI qy sMgqF dfDMnvfd kIqf.
muhflI: pRiswD pMjfbI lyiKkf zf[dlIp kOr itvfxf (85) df dyhFq ho igaf.Auh ipCly keI idnF qoN ieQoN dy PyË-6siQq mYks supr spYÈiltI hspqfl ivcdfKl sn, ijQy ielfj dOrfn AunHF nyafKrI sfh ilaf. AunHF dy PyPVy kfPIKrfb ho cuwky sn aqy sfh lYx ivc kfPIidwkq af rhI sI. zf[ itvfxf ny ‘eyhuhmfrf jIvxf`, ‘vft hmfrI`, lMG geydiraf qy ‘kQf kho AurvÈI` smyq smfjƒ syD dyx vflIaF axigxq ikqfbFpMjfbI mF bolI aqy pMjfbI sfihq dI JolIpfeIaF hn.
luiDafxf iËlHy dy ipMz AuWcI rwboN ‘cjMmI zf[ itvfxf ƒ Coty huMidaF hI AunHFƒ pitaflf rihMdy BUaf-PuwPV qfrf isMGiswDU ny god lY ilaf, aijhy ‘c AunHF dfpflx poÈx ÈfhI Èihr hI hoieaf qy ieQyhI pVHfeI afrMB ky sfihq jgq dIaFtIsIaF ƒ CUhx mfx hfsl kIqf. AunHFny iËafdfqr mËlUm aOrqF dI mfniskqfaqy AunHF dy smfj ivc nIvyN drjy dIhflq bfry iliKaf hY.
afpxy nfvl ‘eyhu hmfrf jIvxf`leI AunHF 1971 ivc sfihq akfdmIienfm hfsl kIqf. zf[ itvfxf ny pihlfnfvl ‘agnI pRIiKaf` iliKaf, ijsmgroN AunHF ny nfvlF dI iek lVI qihq‘vft hmfrI`, ‘qIlI df inÈfn`, ‘sUrjqy smuMdr` ‘dUsrI sIqf`, ‘srkMzy dfdyÈ`, ‘Duwp CF qy ruwK`, ‘lMmI AuzfrI` qyqqkflIn nfvl ‘pIly pwiqaF dI dfsqfn`ilKy. nfvlF qoN ielfvf, svY jIvnI ‘nMgypYrF df sPr` dy isrlyK hyT ilKI hY.zf[ itvfxf ny Cy khfxI sMgRih sfDnf,‘Xfqrf`, ‘iks dI DI`, ‘iek kuVI`, ‘qyrfmyrf kmrf` aqy ‘mflx` vI Cpvfey hn.AunHF dy khfxI sMgRih aMgryËI, ihMdI qyAurdU ivc anuvfdq ho cuwky hn qy rcnfvFkeI pwiqRkfvF ivc pRkfiÈq kIqIaF jfcuwkIaF hn. lfhOr ivc AunHF dIaF kuJikqfbF PfrsI BfÈf ivc vI CpvfeIaFgeIaF. zf[ itvfxf ny 42 nfvl, 5 khfxIsMgRih, 4 svY-jIvnI rUpI pusqkF, ryKficwqrF dy sMgRih smyq hor pMjfbI pusqkFsfihq jgq dI JolI pfeIaF.
mnkIrq aOlK aqy 5 hor axpCfiqaFiKlfP mfnsf puils ny hiQafrF qy ihMsfƒ AuqÈfihq krn vfly gIq gfAux ƒ lYky vwK-vwK DfrfvF qihq kys drj kIqfhY. ieh mfmlf cMzIgVH dy aYzvokytaYc[sI[ aroVf dI iÈkfieq Auqy Qfxf sdrmfnsf dI puils ny drj kIqf hY.
ieh gIq iswDU mUsyvflf qy mnkIrq
aOlK ny soÈl mIzIaf Auqy post kIqfsI jdoN ik adflq vwloN gfiekF ‘qyhiQafrF vfly gIq gfAux ‘qy rok lfeIhoeI hY. ies sbMDI aYzvokyt aroVf nyzI[jI[pI[ pMjfb ƒ iÈkfieq kIqI sI ijsƒ zI[jI[pI[ ny puils kpqfn mfnsf ƒByijaf ijs qoN bfad Dfrf 294, 504,149 afeI[pI[sI qihq kys drj kr ilafigaf hY.
guVIaf jbr jnfh: dovyNdoÈIaF ƒ 20-20 sfl kYd
nvIN idwlI: guVIaf smUihk jbrjnfh aqy agvf mfmly ‘c dovyN doÈIaFƒ adflq ny 20-20 sfl kYd dI sËfsuxfeI hY. adflq ny pIVq bwcI ƒ 11lwK rupey muafvËf dyx df vI afdyÈ idwqfhY. adflq ny doÈI mnoj Èfh aqy pRdIpkumfr ƒ 20-20 sfl kYd dI sËf suxfeIhY. hflFik pIVq iDr adflq dy PYsly qoNsMquÈt nhIN hY aqy AunHF ikhf ik Auh PYslyƒ hfeIkort ‘c cuxOqI dyxgy. doÈIaF ƒbhuq Gwt sËf idwqI geI hY. pUrbI idwlIdy gFDI ngr ielfky ‘c 15 aprYl, 2013ƒ 5 sfl dI mfsUm bwcI nfl smUihk jbrjnfh hoieaf sI.
blfqkfr qy kql dy 3doÈIaF ƒ mOq dI sËf
hYdrfbfd: Pfst trYk adflq ny45 idn ivc iek dilq aOrq nfl ipClysfl nvMbr c blfqkfr qy kql dy kysdI suxvfeI ipCoN 3 doÈIaF ƒ mOq dI sËfsuxfeI hY. 30 sflf aOrq jo bulbuly aqyhor roËmrf df sfmfn vyc ky guËfrf krdIsI, df komfrm BIm aisPfbfd iËlHy ivc3 jixaF ny blfqkfr ipCoN kql kIqf sI.
pfiksqfn ‘c Cwq izwgxkfrn swq bwicaF dI mOq
pyÈfvr: Auqr-pwCmI pfiksqfndy kbfielI ijly ivc iek Gr dI Cwqizwgx kfrn swq bwicaF dI mOq ho geI.
ieh Gtnf KYbr pKqUnKvf sUby dykbfielI ijlf bfjOr dI qihsIl mmONdivc vfprI. Gtnf ‘c swq bwicaF dI mOkyAuqy mOq ho geI jdoN ik iek mihlf sxypMj hor gMBIr jKmI ho gey.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (4)
idwlI: bfdlF dI Bfjpf ƒ hmfieq vflI pltI ‘qy AuTy svflihwqF leI akflIaF ny nYiqkqf iCwky tMgI: kYptn
cMzIgVH: idwlI ivDfn sBf coxF ivc Bfjpf ƒ smrQn dyx dy muwdy Auqy XU-trn lYx leI akflIaF Auqy vrHidaF pMjfb dy muwK mMqrI kYptn amirMdr isMGny afiKaf ik afpxy isafsI muPfdF Kfqr akflI dl ny sMivDfnk nYiqkqf iCwkytMg idwqI hY. ÈRomxI akflI dl dy pRDfn suKbIr isMG bfdl vwloN hfl hI ivc idwqyibafn ik idwlI coxF ivc pfrtI Bfjpf dy hwk ivc Ëor lfeygI, bfry muwK mMqrI nyikhf ik akflIaF dy vfr-vfr stYNz bdlx nfl gYr sMivDfnk qy PuwtpfAUnfgirkqf soD aYkt (sI[ey[ey[) ‘qy ienHF dy JUTF df prdfPfÈ hoieaf hY.
Bfjpf ny sI[ey[ey[ stYNz bfry ZINzsf df svflcMzIgVH: sfbkf ivwq mMqrI primMdr isMG ZINzsf ny ÈRomxI akflI dl dy
pRDfn suKbIr isMG bfdl ƒ inÈfny Auqy ilaf. Bfjpf ƒ idwqI hmfieq bfry sRIZINzsf ny ikhf, ‘ijhVy kwlH qwk kihMdy sn ik sfzy qoN Bfjpf sI[ey[ey[ Auqy vwKrfstYNz rwKdI hY qF hux svfl AuWTdf hY ik kI Bfjpf ny sI[ey[ey[ Auqy afpxf stYNzbdl ilaf hY.` AunHF ikhf ik iek JUT leI keI JUT bolxy pYNdy hn aqy iehhmfieq isrP kyNdr ivc mMqrI df ahudf bcfAux leI hY.
nvIN idwlI: ÈRomxI akflI dl(bfdl) vwloN idwlI coxF ivc Bfjpf ƒsmrQn bfry mfrI pltI Auqy vwzy svflAuT rhy hn. akflI dl ny dfavf kIqfsI ik Bfjpf AunHF ƒ nfgirk soD ibwldI hmfieq leI mjbUr kr rhI sI ijskfrn idwlI ivc Aus ƒ (akfl dl)afpxy BfeIvflF qoN vwK hox df aYlfnkrnf ipaf pr hPqy bfad hI Bfjpf dIibnf Èrq hmfieq krn df aYlfn iehIieÈfrf krdf hY ik BfeIvflF dy dfby awgyJukx qoN ibnf hor koeI cfrf nhIN.
akflI dl dI ies pltI ƒ afpxIieko iek kyNdrI mMqrI hrismrq kOrbfdl dI kursI bcfAux nfl vI joiVafjf irhf hY. ieh vI crcf hY ik akflIaFƒ pMjfb ivc gwTjoV bcfeI rwKx leIidwlI ivc Bfjpf ƒ smrQn dyx df awkcwbxf ipaf. akflI dl dy pRDfn suKbIrbfdl dI srkfrI koTI ‘c idwlI kmytI dymuwK ahudydfrF smyq 30 dy krIb mYNbrFdI hfËrI ivc Bfjpf dy kOmI pRDfn nyieh afK ky gwl inbyV idwqI ik ÈRomxIakflI dl aqy Bfjpf df mËbUq qy purfxfgwTjoV hY qy akflI hmyÈf vzyry ihwqFleI awgy afey hn ijs kr ky ieh gwTjoVkfiem rhygf.
dws deIey ik ipClIaF coxF ivc vI
akflIaF ny kuJ sItF hI Bfjpf dI mddnfl lVIaF sn pr AunHF ivc vI nqIjybhuqy cMgy nhIN sn rhy, pr ies vfr BfjpfvloN itktF dyx lwigaF akflI dl ƒiblkul axgOilaf kr dyx nfl ijQy iesdI hflq hor vI pqlI hoeI idKfeI idMdIsI, AuQy pihlF hI dovF pfrtIaF dy sbMDFivc peIaF qryVF vI drfV df rUp Dfrnkr geIaF sn. pihlF qF akflI dl nykuJ sItF afpxy qOr Auqy lVn df aYlfnkIqf. iPr hkIkq ƒ BFpidaF Aus nyafpxI ieh gwl vfps lY leI. Bfjpf nyafpxIaF do hor BfeIvfl pfrtIaF ƒiek-iek, do-do sItF dy ky invfijaf hY.
AunHF ivc inqIÈ dI agvfeI vflI jnqfdl (XU) aqy rfm ivlfs pfsvfn dIagvfeI vflI lok jnÈkqI afid pfrtIaFÈfml hn. ijQoN qwk nfgirkqf soD kfƒndf sbMD hY, cfhy akflI lIzriÈp ny AussmyN muslmfnF ƒ vI sUcI ivc Èfml krndI gwl khI sI pr dovF hI sdnF ivcAus ny ibwl dy hwk ivc hI votF pfeIaFsn. asl ivc ipCly kfPI smyN qoN Bfjpfiek qYaÈudf nIqI anusfr afpxy BfeIvflakflI dl pRqI pYdf hoey nvyN hflfq ivcbyruKI ivKfAux dy rONa ivc hY. hirafxfivDfn sBf dIaF coxF qoN pihlF nf isrPBfjpf ny akflI dl dy ieklOqy ivDfiek
ƒ hI afpxI pfrtI ivc Èfml krvf ilafsI, sgoN akflIaF leI koeI sIt vI nhINsI CwzI. pMjfb ivc nvyN Bfjpf pRDfnaÈvnI Èrmf dy jlMDr ivc ahudfsMBflx smyN hoey smfroh ivc bhuq sfryafgUaF ny spwÈt rUp ivc akflIaF qoNqoV-ivCoVf krn df aYlfn kIqf sI aqyKuwlHy rUp ivc AunHF ƒ KrIaF-KrIaFsuxfeIaF sn.
idwlI coxF ivc vI Bfjpf ny iehI
axgOilaf krn vflf rvweIaf DfrnkIqf sI ikAuNik Aus ƒ ies gwl dfaihsfs sI ik ies smyN akflIaF kolkoeI hor bdl nhIN hY. ies leI idwlIivc jy[pI[ nwZf dI hfËrI ivc suKbIrisMG vloN Bfjpf leI pRcfr krn dfaYlfn, nfgirkqf soD kfƒn dI hmfieqaqy dovF dI pwkI BfeIvflI Auqy mohrlfAux dI kvfied isafsI ilwpf-pocI hIkhI jf skdI hY.
kFgrsI afgU kYptn srkfr dI mfVI kfrguËfrI qoN iPkrmMdcMzIgV H: p Mjfb kFgrs d y
iËafdfqr sInIar afgU srkfr dIkfrguËfrI qoN KuÈ nhIN hn. pMjfb pRdyÈkFgrs dy mOjUdf sUbf pRDfn smyq dosfbkf pRDfnF aqy rfj sBf mYNbrF nymuwK mMqrI kYptn amirMdr isMG ƒ vwzysvfl kIqy hn. ienHF afgUaF ny srkfrdI iZwl Auqy svfl cuwkdy hoey Ëor dy kyikhf hY ik ipClI akflI srkfr vwloNinwjI qfp ibjlI kMpnIaF nfl kIqy glqsmJOiqaF dI nËrsfnI krky rwd kIqfjfvy. sUby ivc srkfr bdlx qoN bfadryq mfPIaf, trFsport mfPIaf smyqhor srgrm mfPIaf ƒ nwQ pfeI jfvy.
rfj sBf mYNbr pRqfp isMG bfjvfny ikhf ik sfzI srkfr ƒ iqMn sfl dfsmF ho cuwkf hY pr ajy qwk sUby ivckuJ nhIN bdilaf. ipClI srkfr vFghI ryq, trFsport qy hor mfPIafsrgrm hY. srkfr lokF dy supinaF ƒsfkfr nhIN kr skI. ies leI muwK
mMqrI ƒ cfhIdf hY ik lokF nfl kIqyvfaidaF ƒ pUrf krn leI POrI kdmcuwkx. ipClI srkfr ny ibjlI kMpnIaFnfl glq smJOqy krky sUby dy KpqkfrFAuqy bhuq iËafdf ivwqI boJ pf idwqf hY.sUby ivc ibjlI bhuq mihMgI ho geI hYqy ies leI smJOqy rwd kIqy jfx. AunHFikhf ik muwK mMqrI ny ienHF mfmilaFpRqI huMgfrf Biraf hY qy jy iPr gwl nfbxI qF mIzIaf kol hfËr ho jfvFgf.rfj sBf mYNbr aqy sfbkf sUbf pRDfnÈmÈyr isMG dUlo ny mihMgI ibjlI dfmfmlf AuTfAuNidaF smJOqy rwd krn dImMg kIqI. AunHF ikhf ik vwK vwK mfPIeysUby ivc srgrm hn qy guMzf tYks vIvsUilaf jf irhf hY. ies nfl srkfraqy pfrtI dovF dI bdnfmI ho rhI hY qymuwK mMqrI ƒ ienHF msilaF ƒ hwl krnleI jldI kdm cuwkxy cfhIdy hn.
AunHF ikhf ik aYs[sI[aYs[tI[ pRIaqy post mYitRk vjIPy nf imlx krky
sUby dy pRfeIvyt kfljF ny swq qoN awTlwK ividafrQIaF ƒ dfKly nhIN idwqyijs krky Auh pVHfeI krn qoN vFJy rihgey. ies mfmly ivc pMj sO kroV rupey
df skY Nzl hoieaf hY q y ies dIsI[bI[afeI[koloN jFc krvfeI jfvy. AunHFny rfj sBf ivc ies skYNzl df mfmlfAuTfieaf sI qy sbMDq dsqfvyË muwK
mMqrI ƒ sONp idwqy hn qy jFc krvfAuxleI ikhf hY. AunHF ikhf ik ivwqI sMkthwl krnf sUbf srkfr dI iËMmyvfrI hYqy ies leI Krcy GtfAux, dUjy sUibaFqoN pMjfb ivc Èrfb dI smgilMg rokxsmyq hor kdm sUbf srkfr ƒ cuwkxycfhIdy hn.
pMjfb pRdyÈ kFgrs dy sUbf pRDfnsunIl jfKV ny ivDfn sBf coxF ivc kIqyvfaidaF ƒ pUry krn Auqy Ëor idMidaFikhf ik sB qoN pihlF qF inwjI qfp ibjlIkMpnIaF nfl glq smJOqy rwdy krnycfhIdy hn. ies bfry lok vI afvfjL AuTfrhy hn. sUby ivc ipClI akflI srkfrdy kfrjkfl ivc pxpy vwK-vwK mfPIafƒ kfbU krnf cfhIdf hY qy lokF ƒ iensfPdyxf cfhIdf hY. hirafxf, idwlI qyrfjsQfn qoN Èrfb dI qskrI kfrn sUbyƒ hoey ivwqI nuksfn df muwdf vI mIitMgivc gUMijaf. AunHF mMg kIqI ik ÈrfbdI qskrI qurq rokI jfvy.
qRyhn kql mfmly ivc vltohf dIaF muÈiklF vDIaFaPgfn iswKF leI kIqIsI nfgirkqf kfnMUn dI
hmfieq: lONgovflqpf mMzI: ÈRomxI gurduafrf
pRbMDk kmytI dy pRDfn goibMd isMGlONgovfl ny ikhf hY ik ÈRomxI akflIdl dy nfgirkqf soD ibwl dy hwk ‘cBugqx df asl AudyÈ lMmy smyN qoNaÌgfinsqfn qoN Bfrq afey iswKF ƒnfgirkqf idvfAuxf hY.
AunHF ikhf ik akflI dl srbwqdf Blf mMgx vflI pfrtI hY, ijs kfrnpfrtI ny ieslfm Drm dy pYrokfrF ƒvI nfgirkqf dyx dI Bfjpf srkfr awgymMg rwKI hY. sRI lONgovfl awj trwkXUnIan dy sfbkf pRDfn kulvMq isMGboGf dy ÈrDFjlI smfgm mgroN ipMzqfjoky ivc mIzIaf nfl gwlbfq kr rhysn. AunHF afiKaf ik 2 PrvrI ƒ akflIdl vwloN sMgrUr ivc kIqI jf rhI rYlIieiqhfsk hovygI. ieh rYlI kYptnsrkfr ƒ Auh vfady Xfd krvfeygI, joivDfn sBf coxF vyly kYptn amirMdrisMG ny lokF nfl kIqy sn.
nf kIqf. AuDr, kfrvfeI dy cwlidaFhrdyv isMG aqy bldyv isMG ƒ adflqny brI kr idwqf pr ivrsf isMG ƒ BgOVfkrfr dy idwqf igaf. Aus ny ies sbMDI1991 ivc adflq qoN Ëmfnq lY leI.Aus smyN qoN lY ky puils ny lMbf smFadflq ivc splImYNtrI clfn pyÈ nfkIqf.
ies mfmly bfry iËlHf puils ƒ Ausvyly hI hoÈ afeI jdoN krIb do ku sflpihlF pMjfb mnuwK aiDkfr sMsQf(pI[aYc[afr[E[) dy afgU jsits ajIq
isMG bYNs ny ilKqI iÈkfieq rfhINafeI[jI[ aMimRqsr dy iDafn ivcilaFdf. Auc aiDkfrIaF dy kihx AuqyvI iËlHf puils ƒ ies mfmly dI PfeIlnhIN sI iml rhI. Aus vyly dy aYs[aYs[pIdrÈn isMG mfn ny ies mfmly dI jFckrn leI iqMn-mYNbrI ivÈyÈ jFc tIm(ist) df gTn kr ky jFc tIm dI irportdy afDfr qy splImYNtrI clfn pyÈ kIqfijs dy afDfr Auqy suxvfeI mgroN adflqvwloN ivrsf isMG iKlfP hwiqaf df doÈafied kIqf igaf hY.
qrn qfrn: pwtI dy mfihrzfktr sudrÈn kumfr qRyhn (sqMbr1983) hwiqaf mfmly ivc sInIarakflI afgU aqy do vfr ivDfiek rhypRo[ ivrsf isMG vltohf iKlfP puilsvwloN Gtnf dy 36 sflF mgroN pyÈ kIqyclfn dy afDfr ‘qy adflq vwloN ivrsfisMG iKlfP ipCly hPqy doÈ afied krky aglI pyÈI leI qrIk 13 mfrcinÈicq kIqI hY. ies kys dI suxvfeIieQoN dy vDIk sYÈn jwj dI adflq vwloNkIqI jf rhI hY. ivrsf isMG vltohfiKlfP dPf 302, 447 aDIn doÈ afied(Prym) kIqf igaf hY.
suprIm kort vwloN pRDfn mMqrI dPqr ƒ noitsnvIN idwlI: pRDfn mMqrI dPqr ivc kyNdrI mMqrIaF iKlfP 2014 qoN 2017
ivcfly phuMcIaF iBRÈtfcfr dIaF iÈkfieqF bfry jfxkfrI sUcnf dy aiDkfr aYktqihq dyx dI mMg krdI aPsrÈfh sMjIv dI arËI Auqy suxvfeI krn leI suprImkort rfËI ho igaf hY.
jsits aYl nfgyÈvr rfE qy hymMq gupqf dy bYNc ny ies sbMDI pRDfn mMqrIdPqr dy kyNdrI sUcnf aPsr ƒ noits jfrI kr ky jvfb dfier krn leI ikhf hY.iËkrXog hY 6 sqMbr, 2019 ƒ idwlI hfeI kort ny sRI cqurvydI dI arËI Kfrj kridwqI sI.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (5)
modI srkfr dy bjt ivc afm afdmI dI QF kfrporytF ƒ gwPycMzIgVH: ky NdrI ivwq mMqrI
sIqfrfmn vwloN pyÈ kIqy gey bjt nyiksfnF aqy grIbF ƒ inrfÈ kIqf hY. BfrqdI lgBg 50 PIsdI vsoN ajy vI KyqIKyqr Auqy inrBr hY pr ies Kyqr dIivkfs dr 2014 qoN lgfqfr inGfr vwljf rhI hY.
afriQk Kyqr dy bhuq sfry mfihrFdf kihxf hY ik bjt dI phuMc idhfqIKyqr dy lokF leI afmdn vDfAux vflIhoxI cfhIdI sI. mnrygf dI skIm vfsqysfl 2020-21 leI 61,500 kroV rupeyrwKy gey hn jdoNik srkfr dy afpxyanumfn anusfr srkfr ies skIm rfhINmfrc 2020 qk (Bfv ivwqI sfl 2019-20 dOrfn) lgBg 71,000 kroV rupeyKrc krygI, Bfv srkfr afAux vfly sflivc mnrygf vfsqy ies sfl dy Krc nfloNGwt pYsf muhweIaf krvf rhI hY. modIsrkfr ny ‘pRDfn mMqrI iksfn snmfninDI Xojnf` ÈurU kIqI sI ijs rfhIN hriksfn pirvfr ƒ sfl dy 6,000 rupeyimlxy sn. ieh dwisaf igaf hY ik ipClysfl ies Xojnf leI rwKy gey pYsy ivcoNisrP 55 PIsdI hI Krc kIqy jf skyhn. BfvyN modI srkfr 2022 qk iksfnFdI afmdn duwgxI krn df dfavf krdIhY pr KyqI ivc ivkfs dI dr aqy bjtduafrf apxfeI geI phuMc anusfr iehtIcf pRfpq krnf nfmumikn hI nhIN sgoNies Kyqr ivc hor inGfr afAux dIsMBfvnf hY.
sMiGaF zryn ivc PYktrIaF vwloN suwty jfrhy ËihrIly pfxIaF ivc iksy smyNsfienfeIz dy qwq vI pMjfb pRdUÈx kMtrolborz dIaF irportF ivc afey sn. iesivc ‘eI‘ gryz df pfxI vI vgdf irhf hYjo mnuwKI srIr leI sB qoN Gfqk hY.
kYNsr ivruwD lVfeI lV rhy sMqsIcyvfl dy afpxy ipMz sIcyvfl ivc vIkYNsr nfl 25 mOqF ho cuwkIaF hn qy iqMnmrIË mMijaF Auqy hn. ipMz jhFgIrnyiVAuN lMGdI icwtI vyeIN dy pRdUiÈq pfxIqy kYNsr kfrn ipMz ivc 20 qoN vwD mOqFho cuwkIaF hn qy cfr mrIË kYNsr qoN pIVqhn. luiDafxy dy buwZy nfly dy nfl hI vwsdfipMz gONspur vI kYNsr dI mfr qoN bc nhINsikaf. ies ipMz ivc qF iek pirvfr dysfry mYNbr hI kYNsr dI ByNt cVH cuwky hnqy pirvfr ivc iek bwcI hI bcI hY.
AuGy nfvlkfr zf[jsvMq isMG kMvl
nhIN rhycMzIgVH: AuGy nfvlkfr zf[
jsvMq isMG kMvl df dyhFq ho igafhY. AunHF dy nfvl ‘iek hor hYln` dInfiekf jo XUnfnI hY aqy jrmnI ivckMm krdI hY, ny vI ZuwzIky phuMc kyimRqk dyh Auqy hry pwqy qy cmylI dIklI rwK ky afpxI ÈrDFjlI Byt kIqI.
ƒ ies kys ivc nfmËd kIqf igaf hY.ies qoN ielfvf ies 1000 kroV zrwgkys dy qfr ivdyÈF nfl vI juVdy jf rhyhn. byÈwk jFc ajy jfrI hY qy keI Kulfsyhoxy bfkI hn pr isafsI pfrtIaF iek-dUjy dy poqVy Polx lwgIaF hn. lokiensfP pfrtI ny vwzy svfl AuTfey hn.
lok iensfP pfrtI dy muKI qy ivDfiekismrjIq isMG bYNs ny ikhf hY ikaYs[tI[aYP[ vwloN aMimRqsr ivc 1000kroV rupey dI Ëbq kIqI hYroien dy mfmlyivc koTI dy mflk dI ÈmUlIaq sI. bYNsny nfl hI ies mfmly dy qfr akflIlIzr ibkrm mjITIaf nfl joV idwqy hn.
AunHF ny ijs koTI ivc nÈf PYktrIcldI sI, Aus dy mflk anvr msIh
dIaF sfbkf mMqrI ibkrm isMG mjITIafnfl qsvIrF ƒ jnqk kIqf hY. bYNs nydoÈ lfey hn ik ies mfmly ivc iswDy qOrAuqy koTI mflk nÈf mfPIaf df srgnfhY. ies mfmly dI qurq suprIm kort dymOjUdf jwj qoN jFc krvfeI jfey. AunHFikhf ik mjITIaf dI swjI bFh mMny jfxvfly anvr msIh dI koTI ivcoN ÈryafmnÈf qy nÈf mfPIaf dy kirMdy PVy gey hnpr kYptn srkfr ny koTI dy mflk qoNpuwCigwC qwk nhIN kIqI. dws deIey ikspYÈl tfsk Pors (aYstIaYP) vwloN ipMzsulqfnivMz dI klonI siQq Gr ivcoN 450iklo nÈIly pdfrQ brfmd kIqy gey sn
vfiers dI inÈfndyhI leI iek lfr df nmUnf kfPImuMbeI: ivÈv ishq sMgTn ny swjry idÈf-inrdyÈ jfrI kridaF ikhf ik
koronf vfiers dI tYsitMg leI do dI QF mUMh dI lfr df iek nmUnf hI kfPI hY.mhfrfÈtr dy iek sInIar ishq aiDkfrI ny ikhf ik ivÈv ishq sMgTn dIaFienHF nvIaF hdfieqF nfl nmUinaF dI qyËI nfl jFc XkInI bxygI.
XU[ky[ ny afKr 47 sflFbfad Cwizaf XUrpI sMG
inAUËIlYNz tIm nON ivktF Auqy 156 dOVFhI bxf skI. myËbfn tIm ros tylr (53dOVF) aqy itm sIPrt (30 gyNdF ivwc50 dOVF) dy nIm sYNkiVaF dI bdOlq 12[3EvrF ivc iqMn ivktF Auqy 116 dOVF bxfky cMgI siQqI ivc sI. BfrqI gyNdbfËF nyieQoN hI mYc df ruK bdl idwqf. bumrfhny (12 dOVF dy ky) iqMn ivktF hfslkIqIaF, jdoNik nvdIp sYxI (23 dOVF dyky) aqy Èrdul Tfkur (38 dOVF dy ky) ƒ
do-do ivktF imlIaF. iesiqwkVI ny Bfrq ƒ Aus smyNvfpsI idvfAux ‘c aihm BUimkfinBfeI, jdoN iÈvm dUby ny iekEvr ivc 34 dOVF dy idwqIaFsn. ies qrHF Bfrq iksy iekEvr ivwc 30 qoN vwD dOVF dyxdy bfvjUd ijwq drj krn vflIpihlI tIm bx geI.
inAUËIlYNz vwloN kuglyn ny25 dOVF dy ky do aqy bYnyt ny21 dOVF dy ky iek ivkt hfsl
kIqI. bumrfh ny tIcy df ipwCf krn AuqrImyËbfn tIm ƒ afpxy pihly Evr ivchI Jtkf dy idwqf, Aus ny mfritl gupitl(do dOVF) ƒ aYlbIzblXU afAUt kr idwqf.iPr vfiÈMgtn suMdr ny agly Evr ivckoiln munro (Cy gyNdF ‘qy 15 dOVF) ƒbolz krky inAUËIlYNz ‘qy nkyl ksI.
lMzn: afKr 47 sflF bfad XU[ky[ny XUrpI sMG Cwz idwqf hY. lMzn ivc 31jnvrI 2020 dy ienHF ieiqhfsk plF ƒXfdgfr bxfAux leI lokF dy vwzy iekwTny jÈn mnfey qy ‘pfrlImYNt sukyar` dysfry KMiBaF Auqy XU[ky[ dy JMzy lihrfey.pRDfn mMqrI invfs 10 zfAUinMg strIt,ivdyÈ mMqrfly dy dPqr, zUvr bMdrgfhdI icwtI phfVI smyq keI ieiqhfsk QFvF`qy kOmI gIq dIaF DunF vjf ky ivÈyÈ ikrnFrfhIN XU[ky[ dy JMzy dy rMg dIaF ikrnFpeIaF geIaF qy lokF ny qfVIaF, cIkF qyafiqÈbfËI nfl ienHF plF df svfgq kIqf.
pRDfn mMqrI bOirs jOhnsn ny ikhfik ieh nvyN Xuwg dI nvIN svyr hY, ieQy sBKqm nhIN hoieaf sgoN hux nvF aiDafieÈurU hoieaf hY. bRYgiËt leI sB qoN vwDafvfË AuTfAux vfly nfËl PYryË jo huxXUrpIan sMsd mYNbr nhIN rhy, ny ikhfik awj asIN KuÈ hF ik brqfnIaf dI sMsdies dyÈ dy lokF nfl imlx jf rhI hY.bRYgiËt kfrn afpxIaF kursIaF qoN lFByhox vfly sfbkf pRDfn mMqrI zyivz kYmrnqy QYrIsf mya ny afpo afpxf pRqIkrmpRgt kridaF ikhf ik srkfr ny brqfnvIlokF df Brosf kfiem rwiKaf hY qy BivwKleI ÈuwBkfmnfvF idwqIaF.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (8)
hirafxf gurduafrf kmytI: kYptn dy pYNqVy ny bfdl bury Psfeysrkfr ƒ aYkt ‘c CyVCfV df hwk nhIN: lONgovfl
aMimRqsr: sUby dI kFgrs srkfr vwloN hirafxf ivc gurduafiraF dIsFB-sMBfl leI vwKrI gurduafrf pRbMDk kmytI bxfAux dy mfmly ƒ sihmqIdyx dI Xojnf df ÈRomxI kmytI ny ivroD kIqf hY. ÈRomxI kmytI ny doÈ lfieaf hYik kFgrs srkfr jfxbuJ ky iswK mfmilaF ivc dKlaMdfËI kr ky mfmly ƒAulJfAuxf cfhuMdI hY. ies sbMDI ÈRomxI kmytI dy pRDfn goibMd isMG lONgovfl nyafiKaf ik kFgrs srkfr dI iswK sMsQf ƒ kmËor krn vflI Xojnf df iswK pMQmUMh qoV jvfb dyvygf aqy iksy vI sUrq ivc ies Xojnf ƒ sPl nhIN hox idwqfjfvygf. AunHF ikhf ik muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG dI srkfr ÈRomxI kmytIdf Gyrf GtfAuxf cfhuMdI hY.
akflI dl vwloN pMjfb srkfr dy hlPnfmy dI inKyDIrUpngr: ÈRomxI akflI dl dy sInIar mIq pRDfn qy sfbkf iswiKaf mMqrI
zf[ dljIq isMG cImf ny pMjfb dI kFgrs srkfr vwloN vwKrI hirafxf iswKgurduafrf kmytI bxfAux sbMDI suprIm kort ivc afpxf stYNz bdlx dI ËordfrinKyDI kIqI hY. AunHF ikhf ik kFgrs dI Èih ‘qy ÈRomxI kmytI Auqy awK rwKI bYTyaKOqI akflI afgU vI afpxy pwK spÈt krn ik Auh ÈRomxI kmytI ƒ bOxf krkypMjfb qwk sImq krnf cfhuMdy hn jF ies df kOmI srUp dyKxf cfhuMdy hn.
cMzIgVH: pMjfb srkfr vwlo Nhirafxf dI vwKrI ÈRomxI gurduafrfpRbMDk kmytI dy muwdy Auqy stYNz bdlxnfl ÈRomxI akflI dl dIaF muÈklF vDskdIaF hn. sUqrF muqfbk kYptnamirMdr isMG srkfr ny ies muwdy Auqyhirafxf dI vwKrI ÈRomxI kmytI dy gTndf pwK pUrn df PYslf kIqf hY.
gRih ivBfg vwloN aYzvokyt jnrlrfhIN suprIm kort ivc hlPnfmfdfier kIqf jf irhf hY. ies hlPnfmyrfhIN srkfr vwloN spwÈt kIqf igaf hYik koeI vI ivDfn sBf vwKrf kfƒnbxfAux df aiDkfr rwKdI hY. ies leIsmrwQ adflq nvyN hlPnfmy dy afDfrAuqy ZukvF PYslf lY skdI hY. ÈRomxIakflI dl aqy ÈRomxI kmytI leI rfjsrkfr df nvF pYNqVf muÈklF vDfskdf hY. hirafxf ivDfn sBf ny sfl2014 ivc jdo N v wKrI hirafxfgurduafrf mYnyjmYNt kmytI df kfƒnpfs kIqf sI qF Aus smyN pMjfb ivcakflI-Bfjpf srkfr sI.
qqkflI srkfr ny ies mfmly ivciDr bxidaF hirafxf srkfr aqy ivDfnsBf vwloN kIqI ies kfrvfeI df ivroDkIqf sI. pMjfb ivc hkUmq bdlx nflhI vwKrI kmytI dy muwdy Auqy vI pYNqVybfËI
bdl geI hY. sUqrF ny ikhf ik kYptnsrkfr ny suprIm kort ivc vwKrIkmytI dy muwdy Auqy ruK ies krky vIbdilaf hY qF jo suprIm kort dy aMiqmPYsly qoN bfad ÈRomxI kmytI coxF dfrfh pwDrf ho sky. Bfjpf qoN vI akflIdl ƒ ies muwdy Auqy hux qwk koeIhmfieq nhIN imlI hY. pMjfb srkfr nyagsq 2014 ‘c suprIm kort ivchlPnfmf dfier kridaF ikhf sI ikÈRomxI kmytI, jo 1925 dy pfrlImYNtaYkt rfhIN hoNd ivc afeI sI, nfl rfjsrkfr jF koeI ivDfn sBf CyV-CfV nhINkr skdI hY. ÈRomxI kmytI vwloN sFJy
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (9)
inrBXf kFz: doÈIaF dI PFsI iek vfr iPr tlInvIN idwlI: idwlI dI iek adflq
ny inrBXf smUihk jbr jnfh qy kqlkFz dy cfroN doÈIaF dy mOq dy vfrMtF dIqfmIl agly hukmF qwk tfl idwqI hY.vDIk sYÈn jwj DrimMdr rfxf ny cfroNdoÈIaF dI PFsI ‘qy rok lfAux dI apIlsbMDI arËI Auqy suxvfeI kridaF iehafdyÈ jfrI kIqf.
ieh cfry doÈI pihlI PrvrI ƒ PFsIidwqy jfx sbMDI hukmF Auqy aml ƒ awgypfAux dI mMg kr rhy sn qy iqhfV jylHdy aiDkfrIaF ny doÈIaF dI ies ptIÈnƒ cuxOqI idwqI. iqhfV jylH dy aiDkfrIaFny PFsI Auqy rok lfAux dI apIl vflIiqMny doÈIaF dI ptIÈn ƒ cuxOqI idMdy hoeyikhf ik isrP iek doÈI dI ptIÈnadflq ‘c pYNizMg hY, ies kr ky hornFƒ PFsI idwqI jf skdI hY.
dUjy pfsy doÈIaF dy vkIl ny jylHaiDkfrIaF nfl asihmqI pRgtfAuNdy hoeyikhf ik inXmF anusfr jdoN iek vI doÈIdI ptIÈn pYNizMg hY qF hornF doÈIaF ƒPFsI nhIN idwqI jf skdI. dohF pwKF dIaFdlIlF suxn qoN bfad jwj ny kuJ dyr
leI PYslf rfKvF rwK ilaf. AuprMq jwjny cfry doÈIaF dy mOq dy vfrMtF dI qfmIlagly hukmF qwk tfl idwqI. AuDr, cfroNdoÈIaF ƒ PFsI dyx leI myrT jylH qoNiqhfV phuMcy jlfd pvn ny PFsI dyx df
aiBafs kIqf jo ibnF iksy aiVwky qoNsMpMn hoieaf. iqhfV jylH dy zfierYktrjnrl sMdIp goiel ny dwisaf ik pvnjylH kMplYks ‘c hI rhygf aqy PFsI dyPMdy dI mËbUqI sxy hor iqafrIaF dfjfieËf lvygf.
smJOqy bfad bozo vwKvfdIaFny hiQafr suwty
jMmU nyVy 3 jYÈ aiqvfdI hlfk
guhftI: kyNdr srkfr nfl kIqyÈFqI smJOqy qoN bfad 1600 qoN vwD bozoaiqvfdIaF ny hiQafr suwt idwqy hn.ienHF ivc iqMn vwKvfdI jQybMdIaF dy mYNbrÈfml hn. ienHF ny afsfm dy muwK mMqrIsrbfnMd sonovfl dy sfhmxy hiQafrF qygoly brUd nfl afqm smrpx kIqf hY.
pRDfn mMqrI nirMdr modI ny nYÈnlzYmokryitk PrMt afP bozolY Nz dIpihlkdmI dI pRÈMsf kIqI hY. muwK mMqrI
sonovfl ny ikhf ik ieh pihlkdmI hornFleI vI pRyrxf sroq bxygI ijnHF ny ajyhiQafr su wtxy hn. AunHF ny iespihlkdmI ƒ ieiqhfsk krfr idMidaFpRDfn mMqrI nirMdr modI qy gRih mMqrIaimq Èfh df ivÈyÈ DMnvfd kIqf hY. AunHFn y smfgm dOrfn hfËr ‘boz ol Y NztYrItorIal kONsl` dy muKI hgrfmfmohIlfrI aqy afpxy vËIr hymMq ibsvfsrmf df vI DMnvfd kIqf.
puils ƒ Èwk hY ik aiqvfdI kTUaf iËlHy‘c kOmFqrI srhwd rfhIN dfKl hoey qyhmly dI Xojnf bxf rhy sn. iekdihÈqgrd mOky ‘qy mfiraf igaf qy horlfgly jMglI ielfky ivc Prfr ho gey.ies qoN bfad hoeI golIbfrI ivc do hordihÈqgrd mfry gey. trwk dy zrfeIvrqy kMzktr ƒ igRPqfr kr ilaf igafhY.
PfruKfbfd (XUpI): Auqr pRdyÈdy PfruKfbfd ‘c 23 bwicaF ƒ bMDkbxfAux vfly ƒ puils ny awT GMty dIkfrvfeI qoN bfad hlfk kr ky sfrybwicaF ƒ surwiKaq kwZ ilaf igaf, prAus dI pqnI dI guwsy ‘c afey hjUm nyhwiqaf kr idwqI. dwsxXog hY ikksfVIaf ipMz ‘c rihMdy hwiqaf dy kys‘c mulËm suBfÈ bfQm ny afpxI DI dfjnm idn mnfAux leI ipMz dy bwicaF(Cy mhIny qoN 15 sfl qwk dy) ƒ swdfidwqf sI. ienHF bwicaF ƒ hI Aus ny afpxydo kmiraF dy Gr ivc bMDk bxf ilafqy krIb awT GMty qwk bwicaF ƒ bcfAuxleI sUbf puils ƒ jwdo-jihd krnI peI.
XUpI dy zI[jI[pI[ EpI isMG nydwisaf ik bcfa apryÈn dOrfn puilsmulËm ƒ AulJfAux ivc sPl rhy.mulËm pihlF Cy mhIny dI bwcI ƒ bflknIrfhIN guaFZIaF ƒ spurd krn leI rfËIho igaf. puils muqfbk mulËm mfniskqOr Auqy pryÈfn jfp irhf sI qy ijs nyvI gwlbfq df Xqn kIqf, Aus ny jvfbivc Pfier kr idwqy. do puils mulfËmFsxy iqMn jixaF ƒ golI vI lwgI hY. puilsmuqfbk Aus dI ies kfrvfeI ipClyierfidaF bfry hfly koeI jfxkfrI nhINhY. mulËm ny jd golIaF clfeIaF qFAus dI pqnI ny Bwjx dI koiÈÈ kIqI prlokF ny Aus ƒ PV ilaf. Aus dI iKwc-
23 bwicaF ƒ bMMdI bxfAux vflf hlfk
DUh kr ky pwQr mfry gey.bwicaF ƒ bMDk bxf ky rwKx vfly
suBfÈ bfQm dI ies kfrvfeI ƒ sQfnklokF ny XojnfbwD dwisaf hY. 2001 dyhwiqaf kys ivc bfQm Ëmfnq ‘qy sI qybwicaF ƒ bMDk bxfAux qoN bfad ÈurU ‘cAus ny afpxy iKlfP aprfDk kys bMdkrn dI mMg kIqI. kuJ lokF muqfbk AusdI pqnI rUbI kQyrIaf ny hryk bwcy ƒCwzx leI iek kroV rupey dI mMg kIqIsI. bfQm ny mYijstryt dy nF iek pwqrvI iliKaf, ijs ‘c Aus ny iÈkfieq kIqIik Aus ƒ srkfrI skImF df lfB nhINiml irhf qy pulIs qMg kr rhI hY. lokF
muqfbk Aus ny ËmIn vyc idwqI sI qyafmdn dy sfDn sImq sn.
30 sfl dI aOrq jo bulbuly aqyhor roËmrf df sfmfn vyc ky guËfrf krdIsI, ƒ komfrm BIm aisPfbfd iËlHy ivciqMn ivakqIaF ny blfqkfr df iÈkfrbxf ky hwiqaf kr idwqI sI.
pfiksqfn ‘c Cwq izwgxkfrn swq bwicaF dI mOq
pyÈfvr: aPgfinsqfn dI srhwddy nfl lwgdy Auqr-pwCmI pfiksqfn dykbfielI iËlHy ivc iek Gr dI Cwq izwgxkfrn swq bwicaF dI mOq ho geI. iehGtnf KYbr pKqUnKvf sUby dy kbfielIiËlHf bfjOr dI qihsIl mmONd ivc vfprI.Gtnf ‘c swq bwicaF dI mOky Auqy mOq hogeI jdoN ik iek mihlf sxy pMj hor gMBIrjKmI ho gey.
isLkfgo (ibAUro): ÈRomxI akflIdl (aMimRqsr) dI amrIkf iekfeI nyiswK sMGrÈ dy juJfrU BfeI prmjIq isMGiBErf dy mfqf bIbI pRIqm kOr dy akflclfxy ‘qy zUMGy duwK df pRgtfvf kIqf hY.
mfqf pRIqm kOr lMmy smyN qoN ibmfrsn. vfr-vfr adflqF ivc ptIÈnFpfAux dy bfvjUd AunHF nUM jylH ‘c njLrbMdBfeI iBErf nUM imlx nf idwqf igaf.ÈRomxI akflI dl (aMimRqsr) amrIkfny dosL lfieaf ik adflqF BfeI iBErfnUM mËfk krdIaF rhIaF ik qusIN mfqfjI nUM hI iqhfV jylH lY jfAu. pfrtI nydosL lfieaf ik BfrqI adflqF musilmBfeIcfry dy lokF nUM ijAuNdy sfVn vflyihMdUqvI mujirmF nUM qF Ëmfnq dy rhIhY, pr Gwt igxqI kOmF dy rfjsI kYdI nUMmfqf-ipqf dy afKrI smyN vI imlx dI
prmjIq isMG iBErf dy mfqfdy clfxy ‘qy duwK df pRgtfvf
iejfËq nhI N idMdIaF, jo srfsrbyiensfPI hY.
pfrtI afgUaF amrIkf iekfeI dyknvInr bUtf isMG KVOd, pRDfn surjIqisMG kulfr, kOmI jnrl skwqr jIqisMG afloarK, skwqr jnrl ruipMdrisMG bfT aqy mwKx isMG klyr vloN jfrIibafn anusfr BfeI prmjIq isMGiBErf Auh sMGrÈI XoDy hn, ijnHF nypMjfb ivc iswKF dy KUn dI holI Kyzxvfly pMjfb dy qqkflI muwK mMqrI byaMqisMG df kql kIqf sI. asIN ijQyN mfqfpRIqm kOr dy akfl clfxy ‘qy gihry duwKdf pRgtfvf krdy hF, AuQy AunHF dy crnFivc nqmsqk vI huMdy hF, ijs ny BfeIprmjIq isMG iBErf ijhy sUrmy XoDy nUMjnm idwqf, ijs ny pMjfb ‘c cwl rhIiswK kOm dI nslkuÈI nUM Twl pfeI.
huiÈafrpur c srkfrI mYzIkl kflj ƒ pRvfngIcMzIgVH: pMjfb dy muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG dI bynqI ‘qy kyNdr srkfr
ny huiÈafrpur ivc nvF srkfrI mYzIkl kflj sQfpq krn ƒ pRvfngI dy idwqI hY.ies qoN ielfvf huiÈafrpur dy isvl hspqfl ƒ vI apgRyz kIqf jfvygf.
nvF mYzIkl kflj 325 kroV rupey dI lfgq nfl sQfpq kIqf jfvygf ijs ‘coN60 PIsd (195 kroV) ihwsf kyNdr vwloN idwqf jfvygf. bfkI df 130 kroV rupey df 40PIsd ihwsf pMjfb srkfr dyvygI. kMZI iKwqy ‘c ieh afpxI qrHF df pihlf mYzIklkflj hovygf ijs ‘c 100 sItF hoxIaF. muwK mMqrI dI apIl ‘qy kyNdr ny huiÈafrpurdy isvl hspqfl ƒ vI apgRyz krn dI qjvIË ƒ mnËUrI dy idwqI hY. ies qihqhspqfl ‘c ibsqiraF dI igxqI 200 qoN vwD ky 500 ho jfvygI aqy afDuinkmYzIkl shUlqF muhweIaf krvfeIaF jfxgIaF. sUby ‘c iqMn srkfrI hspqflaMimRqsr, PrIdkot aqy pitaflf ivc cwl rhy hn jdik do hor mYzIkl kfljaYs[ey[aYs[ ngr muhflI aqy kpUrQlf ‘c sQfpq kIqy jf cuwky hn.
zyrf ihMsf mfmlf: sfry mulËmF qoNdyÈ DRoh dI Dfrf htfeI
isrsf: zyrf isrsf dy ÈrDflUaFvloN kIqI ihMsf dy mfmly c doÈ iswD krnAuqy bihs ipCoN adflq ny ihMsf ivc Èfmlsfry hI mulËmF qy lfeI dyÈDRoh aqy jfnlyvf hmlf krn dI Dfrf htf idwqI hY.adflq vloN idwqf igaf ieh PYslf mulËmFleI bhuq vwzI rfhq aqy isrsf puilsdI asPlqf ƒ drsfAuNdf hY. adflq ivczyrf ihMsf mfmly c dovF iDrF dIaF dlIlFsuxn qoN bfad dyÈDRoh dI Dfrf 124-eybfry ikhf ik ies sbMDI gRih mMqrflf qoNmnËUrI lYxI ËrUrI huMdI hY jo ik nhIN leIgeI sI aqy Dfrf 307 sbMDI adflqpuils dIaF dlIlF nfl sihmq nf hoeI.
adflq dI rfey dy mwdynËr ieh mfmlfDfrf 307 qihq nhIN bxdf. adflq dI
nqIjy vjoN KpqkfrF ƒ swt vwjI hYqy iek afm ivakqI leI Gr clfAuxfaOKf ho igaf. jnvrI 2020 dy qIjy aqycOQy hPqy ivc kIqy ies srvyKx leI4292 df nmUnf sfeIË ilaf igaf sI.
srvyKx muqfbk 56[6 PIsd lokF nymMinaf hY ik sfl 2019 ivc vDdImihMgfeI qy arQcfry ivc mMdI krkyiËMdgI bd qoN bdqr ho geI hY. 25[8PIsd df mMnxf sI ik hflfq ajy horivgVngy.
vwzI igxqI lokF ny ikhf ik KricaFivc 43[7 PIsd df ieËfPf hoieaf hY,jdoN ik sfl pihlF ieh aMkVf 25[6PIsd sI. 46[4 PIsd lokF dI rfie sIik modI srkfr afriQk PrMt Auqy nfkfmrhI hY, sfl 2014 qoN pihlF aijhy hflfqnhIN sn. vDdI mihMgfeI, afriQk mMdIqy ruËgfr ‘c kmI ny kyNdr srkfr dIidwK ƒ vwzI swt mfrI hY.
iswK sMgqF dy ivroD ipCoN pMjfbsrkfr ny sRI drbfr sfihb, aMimRqsrdy rfh nUM jFdy igwDy aqy BMgVy vfly buwqhtf idwqy hn. ieh buwq iswKF ‘qy ho rhIsYkUlrvfd qy nvAudfrvfd dI aruk ihMsfd y lKfiek sn. s Yk Ulrvfd q ynvAudfrvfd ies vyly Dfrimk hox dfdfavf krn vfly ihMdU PfÈIvfd dy sMdbxy hoey hn, ijnHF sdkf AudfrvfdI jFKwbypwKI hox df ivKfvf krn vfly ihMdUaFjF AunHF dy gYr-ihMdU ipClwgF vfsqy ihMdUPfÈIvfdI mnsUibaF dI puÈq-pnfhIkrnI sOKI ho jFdI hY. ieh buwq iswKF nUMiksy vI QF iswK swiBafcfr dy anukUl
mfhOl bxfAux qoN rokx dy hQkMizaF dfihwsf sn. ieh buwq iswKF dy pfvn asQfnFnfl juVy pivwqrqf dy anuBv nUM iswKaihsfs ivcoN mnPI krn dy jqnF dymuwZly kdmF ivcoN iewk sn.
ihMdusqfnI hfkmF aqy AunHF dyhmfieqI vrg dI koiÈÈ hY ik sRI drbfrsfihb, aMimRqsr ijhy iswK DfrimkasQfnF nUM sYr-spfty vflIaF QFvF ivcqbdIl krky AunHF dy mUl Kfsy ‘coN pYdfhoieaf mfhOl hI qbfh kr idwqf jfvy qFik afAux vfly smyN ivc ieh asQfn iswKFleI pRyrnf dy sroq hI nf rihx. asINjfxdy hF ik ieh sB kuJ bfdl dl dIagvfeI vflI akflI srkfr vyly hoieafsI, pr ieh kdy nhIN Buwlxf cfhIdf ikbfdlF ijhy bMdy kdy vI PYsly krn leIafËfd nhIN huMdy. AunHF dy PYsilaF nUM idwlIdI pu wT dyx leI idwlI-drbfr dykfirMidaF ny AunHF nUM hr vyly Gyrf pfieafhuMdf hY, jo idwlI bYTy mfihrF dIaF soc-smJ ky bxfeIaF ivAuNqF qihq inwkIaF-motIaF qbdIlIaF dy nF ‘qy hr kMm dImUl Bfvnf bdl Drdy hn.
jfhr hY ik ienHF buwqF dI QF huxhor buwq lfey jfxgy. nvyN buwq nvF ivvfdCyV skdy hn, nvIaF cuxOqIaF vI KVHIaFkr skdy hn. imsfl vjoN nvyN buwq BfrqIrfÈtrvfd nUM AuqÈfh dyx vfly vI ho skdyhn. jy kiQq BfrqI afËfdI dI lihr, joasl ivc ihMdU rfÈtrvfdI lihr sI,nfl sbMDq ivakqIaF dy buwq lfey jFdyhn qF aijhy buwq iswKF leI igwDy-BMgVyvfly buwqF qoN vI vwzI vMgfr KVHI krngy.
awj pMjfb ijs iBafnk qbfhI dykMZy ‘qy KVHf hY, Aus dI vjHf ieh aKOqIBfrqI rfÈtrvfd hI hY. 1849 qoN awjqwk pMjfb bsqIvfdI hkUmqF hwQoN jbraqy luwt-Ksuwt df iÈkfr irhf hY; 1849qoN 1947 qwk bsqIvfdI hfkm aMgryË
sn aqy 1947 qoN hux qwk ihMdU hn. iesleI BfrqI rfÈtrvfd nUM qUl dyx vflybuwqF df igwDy-BMgVy vfly buwqF qoN vI vwDsKqI nfl ivroD hoxf cfhIdf hY, ikAuNikieh bsqIvfdI iDr dI siBafcfrk jkVmËbUq krn df sfDn bxngy.
ies sbMDI aglI sMBfvnf ieh ho
skdI hY ik iswK ieiqhfs ivcoN kuJ nfiekFdy buwq lfey jfx. ieh vI bhuq mfVf ruJfnhY, jo pihlF hI pnp qF irhf hY, pr iesnUM hor AuqÈfh nhIN dyxf cfhIdf. iswKIivc buwqF dI koeI QF nhIN. iswKF ivc buwqFdf dfKlf lMmy smyN ivc bhuq hI KqrnfkruJfn hY. ieh iewk vwzI afqmk qbfhIdI axidsdI ÈurUafq hovygI.
suafl hY ik iPr buwqF vflI QF horkI ho skdf hY? iswK prMprf Èbd-afDfirq aqy Èbd-pRDfn prMprf hY. ijsjgHf ihMdUqvIaF dy isafsI BfeIvflakflIaF ny buwq lfey sn, AuQy bMd pwQr(Stanza Stones) lfAuxy cfhIdy hn. bMdpwQr iksy vI afkfr jF Èkl vfly AuspwQr nUM kihMdy hn, ijs ‘qy kivqf dybMd Aukry hoey hox. sRI drbfr sfihb,
aMimRqsr dy rfh ‘qy gurbfxI dIaF qukF,ÈbdF aqy iswK sfihq ivcoN kivqf dy kuJbMdF vfly pwQr lfey jfxy cfhIdy hn. iswKIdf smuwcI mnuwKqf leI sunyhf drsfAuxvfly, iswKI dIaF rUhfnI rmËF dInumfieMdgI krn vfly aqy gurU sfihbfnvwloN Ëulm nUM cuxOqI dyx vfly gurbfxI dy
afpY dosu n dyeI krqfjmu kir muglu cVfieaf]eyqI mfr peI krlfxyqYN kI drdu n afieaf]1]krqf qUM sBnf kf soeI]jy skqf skqy kAu mfryqf min rosu n hoeI]1] rhfAu]
skqf sIhu mfry pY vgYKsmY sf pursfeI]rqn ivgfiV ivgoey kuqImuieaf sfr n kfeI]afpy joiV ivCoVy afpyvyKu qyrI vizafeI]ò]jy ko nfAu Drfey vzfsfd kry min Bfxy]KsmY ndrI kIVf afvYjyqy cugY dfxy]mir mir jIvY qf ikCu pfeynfnk nfmu vKfxy]ó]ies dy nfl hI iswKF ‘qy hoey smkflI
ktk aikRqGxF dy DmkyhrimMdr dy bUhy.mIaF mIr df KUn vIt kykry srovr sUhy.dUr smyN dy grB ‘c suwqybIj mfsUm vxF dy,lUx-hrfm dI nËr pYNidaFgey plF ivc lUhy.bMd pwQrF ‘qy Aukry gurbfxI dy ÈbdF
qrHF dI crcf hY, Aus nUM dyK ky lgdf hYik ieh mMidr isrP svrn jfqIaF leIhovygf. pwCVy aqy dilqF nUM aYlfnIafmMidr ivc afAux qoN BfvyN nf roikaf jfvy,pr mfhOl aYsf isrijaf jf irhf hY ikAuh Kud hI AuQy afAux qoN guryË krn.
aXuwiDaf dy afs-pfs pYNdy koeI 105ipMzF ivc jnqk sBfvF kr ky pgVIaFvMzIaF jf rhIaF hn. ieh pgVIaF isrPsUirafvMÈI kÈwqrIaF leI hn, ijnHF bfrymnGVq khfxI PYlfeI geI hY ik AunHFdy puriKaF ny 500 sfl pihlF shuM KfDIsI ik jdoN qwk rfm mMidr muV nhIN bxjFdf, AudoN qwk Auh nf pgVI bMnxgy, nfCqrI nfl isr Zkxgy aqy nf cmVy dIjuwqI pfAuxgy.
ijLkrXog hY ik aXuwiDaf aqy Ausnfl lgdy bsqI ijly dy sUirafvMÈI afpxyafp nUM Bgvfn rfm dy vMÈj mMndy hn. 9sqMbr 2019 nUM suprIm kort dy PYslynfl ienHF kÈwqrIaF ivc KuÈI dI lihrdOV geI aqy hjLfrF lokF nUM pgVIaF aqysfPy vMzy jfx lwgy. sUirafvMÈI cmVy dyjuwqy aqy cpl pihnx lwg pey. hux Auhrfm mMidr dy inrmfx ivc sihXog dyrhy hn. iewk qrHF nfl AunHF ny acfnkhI Bgvfn rfm aqy aXuwiDaf Auqy afpxIdfavydfrI Tok idwqI hY, jo ies gwl dfsMkyq hY ik dyÈ dy lwKF mMidr svrnF dyhI hn, rfm mMidr dI qF gwl hI hor hY.
aXuwiDaf ivc iekwTy hoey hjfrFpFzy-pujfrIaF df vI ieho mwq hY ikBgvfn rfm dy nyVy qyVy jy koeI Ptk
skdf hY qF Auh kÈwqrIaf hn, jo AunHFdy prMprfgq jjmfn hn. jfq-pfq dyafDfr qoN ielfvf afrQk afDfr ‘qy vIsfP sfP idsdf hY ik vwzy vwzy brFizzmMidr pYsy vfilaF leI hI huMdy hn.grIbF leI glI kUicaF ivc hnUMmfn, ÈnI,kflI, BYroN aqy axjfx dyvI dyviqaF dymMidr hn. ienHF asQfnF ‘qy AucIaF jfqFvfly kdy nhIN jFdy.
sUirafvMÈI kÈwqrIaF dI pgVI aqy
juwqI dI afV c rfm mMidr Auqy dfavydfrIqoN kfPI pihlF 28 nvMbr 2018 nUM AuqrpRdyÈ dy muwK mMqrI XogI aidiqaf nfQ nyrfjsQfn ivDfn sBf coxF dOrfn alvrdI iewk rYlI ivc ieh kih ky Psfd KVHfkr idwqf sI ik hnUMmfn dilq sn Xfinjo syvk hY, Auh dilq hY. svrnF dI syvfkrnI dilqF df krqv hY.
ky Aus pfrtI dy AumIdvfr leI pRcfrkrn nMU pihl idwqI hY, ijs dy kfmXfbhox dI vwD afs jfpdI hY. ikRsLnf qIrQpihlF Bfjpf ivc jf cukI sI. arivMdrisMG lvlI ijhf ies sLihr dI kFgrs
jnqf pfrtI ivc jo sMkt KVHf hoieaf,Aus dy kfrnF bfry keI atklF lfeIaFjf rhIaF hn. puKqf jfxkfrI anusfrakflI dl ny BfvyN afpxy leI mMg qFawT sItF dI kIqI sI pr ieh cfr sItFlYx leI BfrqI jnqf pfrtI Auqy dbfapf irhf sI jdoN ik Bfjpf isrP do sItFdyx leI hI rfËI sI. Bfjpf dI ieh ÈrqvI sI ik akflI AumIdvfr Aus dy coxinÈfn Auqy lVn. akflI dl kol isrPiehI bdl sI ik Auh jF qF do sItF Auqy hIsbr kry jF iPr Bfjpf qoN vwKrf ho kymMgIaF jf rhIaF awT sItF Auqy cox lVy.akflI dl ƒ ieh spÈt sI ik Auh vwKrfho ky hirafxf vFg iewk vI sIt nhIN ijwqskygf qF Aus ny cox dMgl qoN iknfrf krnfhI ibhqr smiJaf.
BfrqI jnqf pfrtI dy Jtky Auqy prdfpfAux leI akflI dl ieh bhfnf bxfirhf hY ik Bfjpf Aus Auqy ieh dbfa pfrhI sI ik Auh nfgirkqf soD kfƒn sbMDIBfjpf dI hI bolI boly. akflI dl ny loksBf qy rfj sBf ivc ies kfƒn dy hwkivc vot pfeI sI pr pMjfb dI isafsq dydbfa kfrn AunHF ny ieh stYNz lY ilafsI ik muslmfn qbky ƒ vI ies kfƒn dIjwd ivc ilaFdf jfvy.
iËkrXog hY ik akflI dl vloNivqkry vfly ies kfƒn ƒ idwqI hmfieqiswK Drm dy BfeIcfrk sFJ qy mnuwKI Èfnvrgy muwZly asUlF dI AulMGxf hY.muslmfnF ƒ bfhr rwKx kfrn nfgirkqfsoD kfƒn iswK Drm dy iehnF muwZly asUlFdI AulMGxf krdf hY. ÈRomxI akflI dlny nf isrP pfrlImYNt ivc ies kfƒn dyhwk ivc vot pfeI blik pMjfb ivDfn sBfivc ies kfƒn dy ivroD ivc pfs kIqygey mqy df vI zwt ky ivroD kIqf.
akflI dl dI dlIl 'c bhuqf vËnies krky nhIN, ikAuNik Bfjpf ny ibhfrivc afpxI sihXogI pfrtI jnqf dl(XUnfeItz) dy afgU aqy ibhfr dy muwKmMqrI inqIÈ kumfr vloN ies kfƒn ivruDakflI dl qoN vI sKq stYz lYx dy bfvjUd
Bfjpf ny idwlI coxF ivc Aus ƒ do sItFCwz idwqIaF. akflI dl dI 22 jnvrI ƒcMzIgVH ivc hoeI kor kmytI dI mIitMgivc ieh muwdf ivcfrn smyN mIitMg df iehivcfr sI ik bfdl pirvfr ieh PYslfKud kry ik Aus ny hrismrq kOr bfdlƒ modI srkfr ivcoN kdoN bfhr kwZxf hY.bws, iehI akflI dl dI asl smwisafhY. pfrtI ny lMmy smyN qoN pUrI qrHF bfdlpirvfr awgy gozy tyky hoey hn pr huxbfdl pirvfr dy akflI dl aqy iswKsMsQfvF Auqy pfey glby Auqy svfl AuTxyÈurU hoey hn. pfrtI dy sB qoN sInIarafgU aqy rfj sBf mYNbr suKdyv isMGZINzsf ny bfdl pirvfr dy qfnfÈfhI rvweIeyƒ muwdf bxf ky pfrtI qoN dUrI bxf leI hY.
iswK jgq ivc ÈRomxI akflI dl dyaks ƒ Aus smyN Korf lwgxf ÈurU ho igafsI jdoN ies pfrtI dI srkfr huMidaF2015 ivc brgfVI ipMz aMdr sRI gurUgRMQ sfihb dI byadbI dI Gtnf ƒ TIkqrIky nfl nijwiTaf nf igaf. Aus qoN bfad2017 ivc ivDfn sBf cox ivc akflIdl ƒ isrP 15 sItF hI imlIaF aqy2019 dIaF lok sBf coxF ivc vI pfrtIƒ isrP do sItF nfl hI sbr krnf ipaf.brgfVI byadbI Gtnf dy bIj, akflIdl vloN socI smJI nIqI qihq afpxyrvfieqI vot bYNk dI QF keI zyiraF dyhmfieqIaF dIaF votF lYx leI kIqy PYslyivc pey hn. pfrtI df rvfieqI votrkFgrs aqy 'afp' vl iKsk igaf. koeIvI isafsI pfrtI afpxy rvfieqI vot bYNkqoN dUr jf ky ÈkqIsflI nhIN rih skdI.
kYptn amirMdr isMG dI agvfeIvflI kFgrs srkfr dI iZwlI kfrguËfrIdy bfvjUd ÈRomxI akflI dl df muV AuBfrnhIN ho irhf. iesy leI hI pMjfb dI isafsqivc nvyN isafsI smIkrn AuBrn leIbVy sfËgfr hflfq bxy hoey hn. ienHFhflfq df isafsI lfhf lYx leI hI suKdyvisMG ZINzsf, bfdl ivroDI sfry akflIDiVaF ƒ iewkTf krky qIjf bdl dyx dIkoiÈs kr irhf hY.
gOrqlb hY ik kyNdr srkfr ny sRIgurU nfnk jI dy 550vyN pRkfÈ purb mOkyisrP prmjIq isMG srnf dI pfrtI ƒhI pfiksqfn siQq nnkfxf sfihb qwkngr kIrqn iljfx dy pRvfngI idwqI sI.bfdl pirvfr dy kMtrol hyTlI idwlI iswKgurduafrf pRbMDk kmytI ƒ ngr kIrqnlY ky jfx dI iejfËq nhIN sI idwqI. iehBfrqI jnqf pfrtI vloN ÈRomxI akflI dlqoN ivwQ bxf ky cwlx df ieh spwÈt ieÈfrfsI. ies leI Bfjpf vloN idwlI ivc akflIdl ƒ idwqf igaf Jtkf koeI acfnkvfprI Gtnf nhIN blik socI smJI nIqI
hY. Bfjpf dy pMjfb ivcly afgU vI AucIsur ivc kihx lwgy hn ik bdly hoey hflfqivc akflI dl hux AunHF df vwzf BrfnhIN irhf.
BfrqI jnqf pfrtI vloN akflI dlnfl afpxy gwTjoV bfry mwly nvyN pYNqVy qoNbfad hux akflI dl ny socxf hY ik iesbfry kI PYslf kIqf jfvy. pRkfÈ isMG bfdldo dhfikaF qoN ieh kih rhy hn ikakflI-Bfjpf gwTjoV mihË isafsIgwTjoV nhIN blik dohF pfrtIaF df irÈqfnhuM-mfs vflf hY.
akflI dl aqy iswK sMsQfvF Auqyglbf pfeI bYTy bfdl pirvfr df iswKjgq qoN alwg-Qlwg hox dy brgfVIbyadbI Gtnf qoN ibnF hor vI keI kfrnhn. Bfjpf aqy sMG pirvfr dy dbfa hyTFaf ky ÈRomxI kmytI ny mUl nfnkÈfhIkYlMzr ƒ pyqlf krky iswKF dI vwKrI pCfxƒ Zfh lfeI sI. bfdl pirvfr dI mflkIvfly tIvI cYnl ny sRI drbfr sfihb dyhukmnfmy ƒ afpxI bOiDk jfiedfd ikhfqF sfrI dunIaF dIaF iswK jQybMdIaF nyies df sKq ivroD kIqf. keI iswKjQybMdIaF dy sKq ivroD qoN bfad sRIdrbfr sfihb ƒ jFdI ivrfsqI sVk dyÈurU ivc igwDy aqy BMgVy vfly buwq htfidwqy gey hn. tfAUn hfl qoN ÈurU huMdI iehivrfsqI sVk (hYrItyj stRIt) suKbIrisMG bfdl df hI psMdIdf pRfjYkt sI.ienHF buwqF bfry qF pihly idn qoN hI svflAuTxy ÈurU ho gey sn. akfl qKq dyjQydfr igafnI hrpRIq isMG ny vI iswKjQybMdIaF dI hmfieq kridaF ikhf ikiswK swiBafcfr pMjfbI swiBafcfr qoN vwKrfhY. ienHF buwqF dI sQfpnf ÈRomxI akflIdl vloN pMQk eyjMzf Cwz ky pMjfbIaq ƒapxfAux dI vI lKfiek hY.
ies smyN sB qoN vwzI crcf df ivÈfieh hY ik pMjfb ivc isafsq, Kfs krkyakflI isafsq iks idÈf vl jfvygI.ÈRomxI akflI dl kol iewko iewk bdlieh hY ik Auh BfrqI jnqf pfrtI ƒ Cwzky bhujn smfj pfrtI nfl isafsIgwTjoV kry, ijvyN Aus ny 1996 dIaF loksBf coxF smyN kIqf sI pr hux Aus ƒieh gTjoV bhujn smfj pfrtI dIaFÈrqF Auqy krnf pvygf, ikAuNik rvfieqIafDfr Kuwsx kfrn ÈRomxI akflI dlhux afpxIaF ÈrqF mnfAux dy smrwQnhIN irhf.
bfbrI msijd dy Zfhux qwk ÈRomxIakflI dl df ieiqhfs Gwt igxqIaF dyhwkF leI sMGrÈ krn df irhf hY prhux akflI dl jMmU kÈmIr ƒ kyNdrIÈfisq ielfkf bxfAux aqy nfgirkqfsoD ibwl dI hmfieq krn qwk clf igafhY. kI pMjfb ivc BfrqI jnqf pfrtI nflgTjoV krky isafsq krn vflI iswKFdI numfieMdgI krn vflI koeI horisafsI jQybMdI AuBrygI? ieh svfl iessrhwdI sUby ivc AuBr ky KVHf hY ijs dfDfrimk-isafsI vrqfrf hor sUibaF qoNiblkul vwKrf hY. ieh iewko iewk aijhfsUbf hY ijs ivc iewk kOmI Gwt igxqIbhuigxqI ivc hY aqy ieh ivlwKx lwCxhI ies dy isafsI vrqfry ƒ idÈf idMdfhY. pMjfb ivc bxn vflI nvIN isafsIsPbMdI mulk dI rfjnIqI ƒ vI pRBfivqkrygI.
sincrvfr, 8 PrvrI 2020
pMjfb tfeImjL
-cfcf byilhfjLTfh-sotf
akflI isafsq df isMGfsx
‘afp’ df btn?cfihaf bIjxf bUtf jo nPrqF df, rfjDfnI dy ivc nf lwgxf ey.sohxy bxnf ey, vFg guldsiqaF dy, ieko rMg dy ‘hyj’ nUM Cwzxf ey.iPrkUpuxy dI bolqI bMd krnI, Pfhf ivqkrybfjI df vwZxf ey.awT PrvrI phuMc ky bUQ Auqy, ikwlf DOx ‘coN hAumY df kwZxf ey.idwlI vfilE dws idE jLfbrF nUM, glq vot pf ky awk nf cwbxf ey.dfavy Cwz ky ‘dUijaF qIijaF’ dy, afpF ‘afp’ df btn hI dwbxf ey.
ÈRomxI akflI dl df isMGfsx awj kwlH burI qrHF zoilaf hoieaf hY.hfl hI ‘c dl dy sInIar lIzr aqy rfj sBf mYNbr suKdyv isMGZINzsf aqy Aus dy puwqr primMdr isMG ZINzsf nMU pfrtI ivcoN kwZ idwqfigaf hY. ienHF dohF nMU akflI dl vloN ‘kfrn dwso’ noits jfrI kIqfigaf sI, pr ipCly kuJ idnF dOrfn isafsq ny ieMnI qyËI nfl moVkwitaf hY ik ‘kfrn dwso’ df noits AuzIky ibgnf hI dohF nMU pfrtI ivcoNkwZ mfiraf hY. suKdyv isMG ZINzsf ipCly kuJ arsy qoN dl dI lIzriÈpnfl nfrfË cly af rhy sn, pr AunHF df rosf aYn KfmoÈ sI. Aus nMUmnfAux leI koiÈÈF vI hoeIaF, pr lIzriÈp Aus nfl rfbqf bxfAuxivc vI nfkfm rhI. iPr Auh ipCly kuJ smyN qoN inwqr ky sfhmxy afey aqypfrtI dy pRDfn qy sfbkf muwK mMqrI suKbIr isMG bfdl dI lIzriÈp nMUvMgfiraf. AunHF df afKxf sI ik suKbIr isMG bfdl ny pfrtI nMU qbfhkrky rwK idwqf hY. pfrtI dy kuJ hor afgU vI suKbIr isMG bfdl dIkfrjÈYlI qoN nfrfË sn, pr ienHF ivcoN bhuiqaF ny bolx df hIaf kdInhIN kIqf. lok sBf coxF qoN pihlF sInIar afgU rxjIq isMG bRhmpurf,syvf isMG syKvF afid kuJ afgUaF ny suKbIr isMG bfdl dI lIzriÈp‘qy svfl AuTfey sn, pr CyqI hI pfrtI qoN vwK ho gey aqy afpxI vwKrIpfrtI bxf leI.
iek qwQ qF aYn sfP hY ik ÈRomxI akflI dl ies vkq zUMGy sMktivcoN lMG irhf hY. byadbI kFz, zyrf muKI nMU muafPI dyx aqy kuJ aijhyhor aihm msilaF kfrn akflI dl nMU vwzI mfr peI. pihlF 2017ivc pMjfb ivDfn sBf coxF aqy iPr ipCly sfl hoeIaF lok sBf coxFivc pfrtI dI hflq pqlI hI rhI hY. hux kYptn amirMdr isMG dIsrkfr dI ipCly iqMn sfl dI mfVI kfrguËfrI dy bfvjUd lokF ny akflIlIzrF nMU mMUh nhIN lfieaf hY. ies df iswDf ijhf mqlb hY ik afAuxvfly smyN ivc akflI dl dI hflq ivc koeI vwzf suDfr muÈikl hIjfpdf hY. AuDr, akflI dl dI BfeIvfl BfrqI jnqf pfrtI (Bfjpf) nyakflI afgUaF nMU idny qfry idKf idwqy hn. idwlI ivDfn sBf coxF dOrfnBfjpf ny akflI dl dI iek vI nhIN suxI aqy BfeIvfl vjoN kuwl 70sItF ivcoN iek vI sIt nhIN CwzI, hflFik ipClI vfr pfrtI nUM cfrsItF alft kIqIaF geIaF sn. hux pfrtI nMU ienHF coxF dOrfn BfjpfdI ibnf Èrq hmfieq krnI pY rhI hY. isafsI sUqrF df afKxf hY ikbfdl pirvfr kyNdrI vËfrq ivc hrismrq kOr bfdl dI vËIrI bcfAuxleI hI eIn mMn irhf hY. ies qoN pihlF vI bfdl pirvfr Auqy pMQ aqypMjfb dI QF pirvfr nMU pihl dyx dy doÈ lgdy rhy sn. ikhf jfvy qFasl lVfeI hI pirvfr nMU pihl dyx dI hY.
AuNj, BfrqI jnqf pfrtI qy ÈRomxI akflI dl dI BfeIvflI aqyies dy nfl hI pMjfb dI isafsq iek nvyN moV Auqy puwj geI hY. akflIdl ivcoN kwZy sInIar afgU suKdyv isMG ZINzsf pihlF hI Bfjpf nflrfbqf bxf ky cwl rhy hn. Bfjpf ny qF akflI dl dI lIzriÈp nflkoeI slfh-mÈvrf kIqy ibnf hI Aus nMU pdm AupfDI nfl invfj idwqfsI. sB qoN alokfr qwQ qF idwlI ivDfn sBf coxF dOrfn sfhmxy afieafhY, ijs ny pMjfb dI isafsq Auqy asr pfAuxf hY. idwlI coxF ivc akflIdl qF Bfjpf dI hmfieq kr hI irhf hY, bfdl ivroDI smuwcy akflI DVyvI ienHF coxF ivc Bfjpf dI hmfieq kr rhy hn. sfP jfhr hY ik jyidwlI coxF ivc Bfjpf dI kfrguËfrI mfVI-motI vI ibhqr rihMdI hY qFieh pMjfb dI isafq nMU nvyN isirEN GVn leI pUrf Ëor lfvygI. iehpfrtI icrF qoN pMjfb ivc iekwilaF coxF lVn aqy ijwqx dI Gfq lf kybYTI hY. sfry akflI DiVaF dI hmfieq nfl ieh pMjfb dI isafsq ivcnvIN sPbMdI dy rfh KolH skdI hY. ies nukqy df dUjf pwK ieh vI hY ikbfdlF nMU ipCFh Dwk ky ieh pfrtI ikhVy DVy nMU pMjfb dI isafsq ivcagFh ilafAuNdI hY. jfhr hY ik aijhIaF sPbMdIaF nfl pMjfb dIisafsq df nvF aiDafie sLurU ho skdf hY. ies sUrq ivc afm afdmIpfrtI (afp) df kI rol hovygf, ieh vI ivcfrn vflf mslf hY. lokFvloN keI mOikaF ‘qy idwqy BrvyN huMgfry dy bfvjUd ieh pfrtI jQybMdk qOr‘qy pMjfb ivc pwky pYrIN nhIN ho skI hY. ipClIaF lok sBf coxF ivc vIpfrtI dI kfrguËfrI qswlIbKÈ nhIN rhI sI. aijhy hflfq ivc iekvfr iPr kFgrs nMU Pfiedf imlx dy afsfr bxdy jfpdy hn. iesisafsI joV-qoV ivcoN pMjfb dI isafsq iks pfsy moV kwtygI, ieh qFafAux vflf smF hI dwsygf, pr pMjfb dy isafsI ipV ivc Kfs qbdIlIafAux leI rfh bxdf jfpdf hY.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (13)
GwtigxqIaF ivruD iPrkU pflfbMdI
bUtf isMGPon: +91-94634-74342
ienHIN idnIN BfrqI rfj dy vD rhyiPrkUkrn aqy idno-idn PfÈIvfdI qrËdI qfnfÈfhI vl vDx dy sMkyq bhuq hIicMqfjnk hn. idwlI puils aqy BfjpfÈfsq rfjF dI puils qF sLryafm swqfDfrIpfrtI leI kMm krdI dyKI jf skdI hY.swqfDfrI afr[aYs[aYs[-Bfjpf jo krdIhY, Aus ƒ qF amn-kfƒn lfgU krn vflIpuils surwiKaf CwqrI muhweIaf krdI hY.lyikn jo swqfDfrI iDr Aupr svfl
AuTfAuNdy hn, AunHF ƒ puils dy vihÈIhmilaF df sfhmxf krnf pYNdf hY. aksrhI ienHF dI pCfx lukox leI bYj lfh kyByijaf jFdf hY, ijvyN ipwCy jhy jy[aYn[XU[aqy jfmIaf imlIaf ieslfmIaf ivcdyiKaf igaf. ivcfr pRgtfvy dy buinafdImnuwKI hwk df PYslf sMivDfn nhIN, puilsaiDkfrI qYa krdy hn ik AunHF ny iks dyivcfr pRgtfvy ƒ hwkF dy Kfny ivc rwKxfhY aqy iks qoN ivcfr pRgtfvy df hwk KohxfhY. rfjDfnI qoN lY ky dwKxI rfj krnftkfqwk iek pYtrn sfP dyiKaf jf skdf hY.gujrfq dy iËilHaF ivc sI[ey[ey[-aYn[afr[sI[ df ivroD krn vflymuslmfnF df afrQk bfeIkft krnswidaF pRqI puils-pRÈfsn byhrkq hY.hfl hI ivc kfrkun pwqrkfr sfkyq goKlyvloN sitMg EpryÈn idwlI ivc kIqf igaf.Aus ny idwlI puils ƒ drKfsq dy ky iekmuËfhrf krn dI iejfËq mMgI sI ijsivc iek sO lokF vloN 'dyÈ ky ÊwdfroN ko` dynfary lfAux df pRogrfm sI. puilsaiDkfrIaF ny Aus ƒ aYnf hI puwiCaf ikmuËfhrf sI[ey[ey[ dy ivroD ivc qF nhIN;lyikn aiDkfrIaF ƒ Auprokq nfary AuprkoeI ieqrfË nhIN hoieaf aqy muËfhry dIbfkfiedf ilKqI iejfËq dy idwqI geI!
idwlI ivDfn sBf coxF ivc Bfjpf dIpRcfr muihMm sMG ibRgyz dI mUl iPrkUptkQf `qy afDfrq hY. smyN aqy sQfnanusfr mMc aqy pfqr hI vwKry hn. ienHFcoxF dOrfn swqfDfrI iDr leI sB qoN vwzIisrdrdI ÈfhIn bfÊ, jfmIaf imlIaf
ieslfmIaf afid moricaF dy rUp `cswqfDfrI Bfjpf dIaF nIqIaF ivruD AuBrIivafpk lok rfie hY. suBfivk qOr `qyiPrkU nPrq dy lFicMg pYzF ny afpxIaFimËfeIlF df inÈfnf vI ienHF moricaF vlsyiDaf hoieaf hY. pRDfn mMqrI qoN bfadkyNdrI gRih mMqrI ny qF Èfied iek nukfqIpRogrfm hI qYa kIqf hoieaf hY ik hrBfÈx rfhIN musilm iPrky ƒ dyÈ dfduÈmx iswD krnf hY. ijs ÈKs kol mulkdI aMdrUnI surwiKaf df iËMmf hY, Aus dyGwtigxqIaF leI asurwiKaf pYdf krdyBfÈx bfkI afgUaF leI mfrg drÈkbxdy hn. gRih mMqrI ny hflIaf cox muihMmdOrfn bhuigxqIvfdI hjUm ƒ AuksfAuNidaFikhf, 'qusIN pRDfn mMqrI nirMdr modI dIhmfieq krdy ho jF ÈfhIn bfg dI.` ajykuJ mhIny pihlF hI Bfjpf afgU musilmaOrqF ƒ 'iqMn qlfk` rfhIN mukq krfAuxdIaF PVHF mfr rhy sn, hux ÈfhIn bfg ƒpfiksqfn dws rhy hn. Aus ny ieh vIikhf ik 8 PrvrI ƒ cox btn ieAuN dbfEik ies df krMt ÈfhIn bfg qwk phuMcy.qmfm BgvyN afgUaF dy BfÈxF ivc pUrIieksurqf aqy ieksfrqf hY. 27 jnvrIƒ iek cox rYlI ivc kyNdrI ivwq rfj mMqrIanurfg Tfkur 'dyÈ ky ÊwdfroN ko, golImfro [[[ ko nfarf lgfAuNdf hY. iehI nfarfivDfiek kipl imÈrf vloN sI[ey[ey[ dyhwk ivc muËfhry dI agvfeI kridaFlgfAuNdf hY. kfƒn mMqrI rvI ÈMkr pRsfdkihMdf hY- 'ÈfhIn bfg pRotYst tukVy tukVygYNg ƒ mMc dy irhf hY. idwlI ivc aYsylokF dI koeI QF nhIN hoxI cfhIdI.` BfjpfivDfiek prvyÈ vrmf ies qoN vI ËihrIlfpRcfr krdf hY, 'kÈmIr ivc kÈmIrIpMzqF nfl jo hoieaf, Auh idwlI ivc vIvfpr skdf hY. lwKF lok ÈfhIn bfg ivcafAuNdy hn. Auh GrF ivc af vVngy,sfzIaF DIaF-BYxF dy blfqkfr aqy AunHFdIaF hwiqafvF krngy. [[[[ jy 11 PrvrIƒ Bfjpf swqf ivc afAuNdI hY qF quhfƒiek GMty dy aMdr AuQy iek vI ivKfvfkfrInhIN imlygf. iek mhIny dy ivc-ivc asINsrkfrI ËmIn Aupr bxI iek vI msijdnhIN rihx idaFgy.` ieh spÈt hY ik 30jnvrI aqy 2 PrvrI ƒ jfmIaf imlIaf
ieslfmIaf ivc aqy 1 PrvrI ƒ ÈfhInbfg dy morcy ivc golIaF clfAux vflyÈUtr iesy BVkfAU isafsq dy rMg ivcrMgy hoey sn. ÈUtrF dy soÈl mIzIaf KfqyAunHF dy ivcfrDfrk sroq dy puKqf sbUqhn. ies dy bfvjUd, iksy iek vI BfÈxivc idwlI puils, KuPIaf eyjMsIaF aqyadflqF ƒ BVkfht nËr nhIN afeI aqy
iek vI BfÈx ƒ ÈUtrF nfl joV ky kfƒnIkfrvfeI nhIN kIqI geI. hflFik ienHF ƒqurMq igRPqfr kIqf jfxf cfhIdf sI. puilsvloN ÈUtr ƒ kfbU krn dI bjfey byhrkqKVHy rihx aqy puils dI vwzI nPrI dImOjUdgI ivc byKOP ho ky golIaF clfeyjfx qoN spÈt hY ik ieh iksy jƒnI aqysnkI idmfg df PqUr nhIN sI, AunHF ƒbfkfiedf Xojnf qihq Byijaf igaf sI.jfmIaf golI kFz dy ÈUtr 'rfmBgq` dysMG pirvfr nfl irÈqy Aupr prdf pfAuxleI idwlI puils vloN Aus ƒ PtfPt'nfbflg` krfr dy idwqf igaf; ikAuNik jybfkfiedf irmFz lY ky Aus qoN puwCigwC kIqIjFdI qF BgvIN nrsrIaF vloN iqafr kIqIgOzisaF dI nvIN pnIrI df pfj KuwlH jfxfsI. smF pf ky ieh ÈUtr hjUmI hiqafiraFdI qrHF brI ho jfxgy.
isrP puils hI nhIN, styt dy horivMg vI ienHF dihÈqI sfiËÈF ƒ driknfrkrdy dyKy jf skdy hn. muwK cox aPsrny anrfg Tfkur aqy pRvyÈ vrmf dy nFiqMn idn leI stfr pRcfrkF dI sUcI `coN
htfAux df 'afdyÈ` dy ky zMg tpf ilaf.Bfjpf afgUaF ny nf isrP cox kimÈn dfmËfk Auzfieaf sgoN AunHF ny hor vIqËrbykfr 'stfr pRcfrk` afidiqafnfQmYdfn ivc ilaf Auqfiraf ijs dy cfrrYlIaF ivc idwqy BfÈx ibrXfnI, golIaFaqy pfiksqfn Aupr kyNdrq rhy. musilmBfeIcfry vloN XU[pI[ ivc kFvVI (iÈv Bgq)Xfqrf vloN jn-jIvn ivc Kll pfey jfxAupr ieqrfË krn df hvflf idMidaF Ausny ieQoN qwk icqfvnI idwqI ik 'bolI sy nhINmfnyNgf qo golI sy mfn hI jfeygf.`
iek pfsy, BgvIN dihÈqI isafsqpRqI puils df sLryafm nrmgoÈf hY, dUjypfsy mfmUlI gwlF ƒ 'dyÈDRoh` dy ielËfmqihq igRPqfrIaF leI vriqaf jf irhfhY. ies dI hflIaf imsfl jy[aYn[XU[ dyKojfrQI ÈrjIl iemfm dI igRPqfrI hY.Aus ny ÈfhIn bfg ivc BfÈx dOrfn Auqr-pUrb ƒ judf kr dyx dI gwl kih idwqI qFpMj rfjF dI puils Aus dy ipwCy pY geI.BgvIN kmfn hyT pUrf surwiKaf qMqr pihlFhI aYsy iksy musilm ichry dI qlfÈ ivcsI ijs ƒ ÈfhIn bfg morcy ƒ bdnfmkrn aqy ieslfmI hAUaf KVHf krn leIvriqaf jf sky. Aus dI igRPqfrI ƒKOPnfk dihÈqgrd ƒ kfbU krn dI qrHFpyÈ kIqf igaf. puils aiDkfrIaF ny dohryimafrF pwKoN koeI luk-lukoa nhIN rihxidwqf. Bfjpf dy do kyNdrI mMqrIaF aqy horafgUaF dy BVkfAU ibafnF qoN agly idnFivc jo do golI kFz hoey, Auh nhfieqBVkfAU BUimkf puils aiDkfrIaF ƒ nËrnhIN afeI, lyikn iek musilm KojfrQIdy BfÈx ivc Auqr-pUrb ƒ judf krn dymfmUlI iËkr ƒ rfeI df phfV bxf kyAus df ainÈicq smyN leI jylH ivc sVnfXkInIN bxf idwqf igaf hflFik Aus dyBfÈx qoN bfd hux qwk iksy iek vI pRdrÈnivc koeI ihMsf nhIN hoeI aqy ieMÖ mfmlfdrj krn dI koeI quwk nhIN bxdI.
dohry imafrF dI iek hor imsflkrnftkf dy ibdr iËlHy dy ÈfhIn pRfiemrIaqy hfeI skUl dI hY ijwQy cOQI, pMjvINaqy CyvIN jmfqF dy bwicaF vloN sI[ey[ey[dI aflocnf krdI iek sikt KyzI geI.zfielfg nfgirkqf soD kfƒn ƒ lY ky
pUry mulk ivc idKfeI jf rhI iPkrmMdIdI qrË `qy sn: 'aMmf, modI kih irhY,afpxy bfp dfdf dy kfgË idKfE nhIN qFdyÈ Cwz ky cly jfE.` dUjf bwcf: 'jo koeIvI kfgË mMgy Aus dI iptfeI cwplF nflkro.` iek iÈkfieq ƒ afDfr bxf ky pMjsMgIn DfrfvF lgf ky prcf drj ilafigaf. 9 qoN 12 sfl dy 60 bwicaF qoN puilsdI tIm vloN nf isrP cfr GMty puwCigwCkIqI geI sgoN AunHF puwCigwC dI vIzIE vIbxfeI geI. bwcI dI mF ƒ cwpl dyx bdlydy ielËfm ivc aqy muwK aiDafpkf ƒieh 'dyÈDRohI` sikwt iqafr krvfAux leIigRPqfr kr ilaf igaf hY. puils skUlpRbMDkF nfl gwlbfq krky vI ies mfmlyƒ hwl kr skdI sI. lyikn swqf dI dihÈqdf mnorQ pUrf nhIN sI hoxf. ieh skUlividak Kyqr dI nfmvr sMsQf 'ÈfhIngruwp afP ieMstIicAUÈnË` vloN clfieafjf irhf hY ijs dIaF krnftk smyq 13rfjF ivc 50 sYNtr hn. ieh swqfDfrI iDrdI ivcfrDfrf df vfhk nf hox kfrn vIinÈfnf bixaf hY.
lyikn krnftk dy hI iek hor skUlivc bfbrI msijd Zfhy jfx dy idRÈ dfbwicaF koloN bfkfiedf mMcn krvf ky 'jYsRIrfm` dy nfary lgvfey gey. ieh ikAuNikswqfDfrI BgvIN isafsq dy muqfibk sIies ƒ puils vloN nËraMdfË kr idwqfigaf. afr[aYs[aYs[ vloN clfey jf rhyskUlF ivc bwicaF koloN sI[ey[ey[ dy hwkivc dsKqI muihMm clfey jfx dIaFirportF vI af rhIaF hn. pMjfb dy mflvfKyqr dy iek 'srvihwqkfrI skUl` dypRbMDkF ƒ ies leI mfPI mMgxI peI hY.
kFgrs dy rfj dOrfn vI puils aqyhor rfj mÈInrI swqfDfrI iDr dy ieÈfry`qy cwldI aqy GwtigxqIaF ƒ iPrkUquawsb nfl kucldI rhI. cfhy 1972 cXU[pI[ ivc muslmfnF ivruwD rfjkI ihMsfivc 69 lokF df kqlyafm sI, jFhfiÈmpurf kqlyafm jF 1970 aqy1980ivaF dy iPrkU PsfdF `c pI[ey[sI[dI iPrkU BUimkf jF 1984 df kqlyafm,ieh 'DrminrpwKqf` dy mKOty hyT kFgrsdy iPrkU vqIry dIaF kuC iek imsflF hn.sfbkf Auc puils aiDkfrI ivBUqI rfey nyieh sfry qwQ bfKUbI klmbwD kIqy hn.buinafdI Prk ieh hY ik BgvyN rfj hyTrfj mÈInrI dy iPrkUkrn dI rPqfr PfÈIqrË dI hY. ies ƒ rokx leI ivÈfllokrfie KVHI krn dI ËrUrq hY.
dyhfqI afriQkqf ƒ mfr
blivMdr isMG iswDU
ipCly 10 sflF dOrfn dyÈ dIafriQkqf ivc vfDy dI dr sB qoN Gwthox aqy ipCly pMj sflF dOrfn mihMgfeIdI dr hux sB qoN vwD hox dI siQqI ivcsfl 2020-21 df kyNdrI bjt pyÈ Kiqfigaf hY. afriQkqf mMdI dy dOr ivcoN guËrrhI hY aqy ieh vrqfrf BfrqI arQcfrydy iqMny muwK KyqrF KyqIbfVI, AudXog aqy
syvfvF ivc PYilaf hoieaf hY. ies sflinwjI Kpq aqy invyÈ ivc Gfty kfrnmMg ivc afeI kmI mMdI df vwzf kfrnhY. bjt leI ies df mhwqvpUrn iswtfieh hY ik srkfr iek qF kyvl iksyKfs Kyqr ivc afriQk gqIivDIaF ivcvfDy qy iDafn kyNdrq nhIN kr skdI aqydUjy ivwqI Gfty ƒ cYWk krn leI srkfrIKricaF ivc iËafdf kmI krn nfljI[zI[pI[ ivc vfDf hor suMgV skdf hY.ies pRsMg ivc bjt dI sB qoN mhwqvpUrnqrjIh dyÈ dI afriQkqf ƒ mMdI dysMBfivq dOr ivcoN vfDy vl qorn dI hoxIcfhIdI sI.
ipCly sfl arQ-ivvsQf ƒ lIh'qy ilafAux leI cuwky gey kdmF rfhIN vIrsmI Kyqr qy iËafdf iDafn kyNdrqkIqf igaf ijs dI sB qoN vwD Audfhrn
sqMbr 2019 ivc kfrporyt tYks dIaFdrF ƒ Gwt krnf hY. srkfr dy anumfnFanusfr ies Cot kfrn srkfr ƒ 1[45lwK kroV rupey dy mflIey df nuksfnhovygf jo srkfr vloN pRDfn mMqrI iksfnsnmfn inwDI skIm aDIn kIqy gey75000 kroV rupey aqy kOmI pyNzU ruËgfrgfrMtI skIm aDIn kIqy gey 60000kroV rupey dy AupbMD dy kuwl joV qoN vIvwD hY. ieh dovyN XojnfvF lfgU krn nfldyÈ dy lwKF lokF dI KrId ÈkqI ivc iswDfvfDf huMdf hY aqy aijhIaF adfiegIaFpyNzU Kyqr ivc vsqF dI mMg ƒ hulfrfdyx ivc mhwqvpUrn BUimkf inBfAuNdIaFhn. pyNzU Kyqr ivc mËdUrF dI AujrqF dyvfDy ivc vI lgBg KVoq hY aqy KyqIbfVImËdUrI leI kImq sUck aMk ivc mfrc2019 qoN akqUbr 2019 qwk lgfqfrigrfvt afeI hY.
dyÈ dI KyqI cOqrPf sMkt df iÈkfrhY. ies dy kudrqI somy aMqF dy dbfahyT hn. DrqI hyTly pfxI dI AuplwDqfaqy ies df pwDr lgfqfr Gwt irhf hY.KyqI vfsqy pfxI leI inwq nvyN zUMGy borFaqy sbmrsIbl pMpF ny dyÈ Br ivc
iksfn dI afriQkqf ƒ JMjoV idwqf hY.ËrKyË imwtI rsfiexk KfdF aqykItnfÈkF dI vD rhI vrqoN nfl ËihrIlIho rhI hY. vfqfvrnk KrfbI aqy KyqI dyrsfiexIkrn kfrn vD rhIaF ibmfrIaFafbo-hvf dy mlIn hox dI puÈtI krdIaFhn. ajoky ivkfs mfzl dIaF nIqIaFkfrn iek pfsy iksfnF koloN ËmIn KuwsrhI hY qy Auh Coty, sImFq aqy byËmInyiksfnF ivc qbdIl ho rhy hn. dUjy pfsy,dyÈ dy kuwl GrylU Auqpfdn ivc KyqI dfihwsf qkrIbn 14 pRqIÈq rih igaf hYpr dyÈ dI afbfdI df bhuqf ihwsf ajy vIipMzF ivc rih irhf hY aqy iswDy jF aiswDyqOr 'qy KyqIbfVI Aupr inrBr hY. ivkfsdy ies ruËgfrhIx mfzl kr ky pyNzUielfikaF ivc ruËgfr dy mOky vI vDxdI QF Gt rhy hn.
kyNdr srkfr dy aYlfnF dy bfvjUdpyNzU afriQkqf vI mMdI df iÈkfr hY aqyies dI hflq muV-surjIqI vflI nhINjfpdI. jy ies siQqI qwk phuMcx dy kfrnFqy nËr mfrIey qF pqf lgdf hY ik iehsiQqI agsq 2014 ivc pYtrolIamdIaF kImqF ivc qyËI nfl igrfvt qoN
ÈurU hoeI ijs ny BfvyN srkfr ƒ bhuqiËafdf ivwqI Pfiedf phuMcfieaf pr iesdy nfl-nfl KyqIbfVI ijxsF dIaF kImqFivc afeI BfrI igrfvt ny iksfnIafriQkqf df lwk qoV idwqf. sMkt ƒpCfnx aqy ies dy pRBfv nfl nijwTxleI KyqI ienpuwts dIaF kImqF Gwt krky ies df lfB iksfnI ƒ dyx dI bjfiesrkfr ny ies mOky ƒ ivarQ gvf idwqf.ies dy nfl-nfl 2014 aqy 2015 dydUhry soky ny KyqI sMkt ƒ hor gihrfidwqf. aijhy smyN ivc srkfr dI kudrqIpRikiraf iksfnF dI shfieqf vfsqyKyqIbfVI afmdn ivc vfDy leI GrylUkImqF ivc vfDf krnf jF Gwto-Gt AunHFƒ brkrfr rwKxf aqy pUMjI invyÈ vDfAuxfhoxf cfhIdf sI pr kyNdr ny ies dy AultKyqI Kyqr ivc asl invyÈ ƒ Gtf idwqf.2016 dy ÈurU ivc ieh pUrn rUp ivcspÈt ho igaf sI ik pyNzU afriQkqfsMkt ivc Ps geI hY aqy ies kr kyasl AujrqF aqy KyqI qoN afmdn GtrhI hY.
coxF qoN pihlF votF dI rfjnIqI krky kyNdr aqy sUbf srkfrF ny dUr-aMdyÈ
nIqI dI QF lok luBfAU kMmF ƒ qrjIhidwqI. rfjnIqk lfhf lYx leI hor suDfrFdI QF krËf muafPI aqy pYsy dy iswDyBugqfn ƒ qrjIh idwqI geI. BfvyN coxFqF ijwq leIaF geIaF aqy kuwJ iksfnFƒ ies muafPI jF iswDI adfiegI kr kyPOrI rfhq vI imlI pr iksy vI sUbfsrkfr ny ies muafPI bfry kIqy geyvfaidaF ƒ ivwqI aOkVF kr ky pUrI qrHFlfgU nhIN kIqf.
KyqI vsqF dy mMzIkrn bfry kfƒnIivvsQf ivc suDfr krn qy byloVf Ëoridwqf jf irhf hY jdoNik ieh iek srv-pRvfnq qwQ hY ik mMzI pRxflI df Pfiedfkyvl AunHF ivakqIaF ƒ hI huMdf hY jo ikies pRxflI df ihwsf huMdy hn aqy dyÈ dyqkrIbn 14 kroV iksfn nyVly BivwKivc iksy qrHF vI ies pRxflI df ihwsfnhIN bx skdy. KyqIbfVI Koj aqy ivsQfrsyvfvF vl vI bxdf iDafn nhIN idwqf jfirhf aqy ipCly kuJ sflF dOrfn KyqIbfVIKoj leI aOsqn bjt AupbMD ies Kyqrdy kuwl Auqpfd df qkrIbn 0[4 PIsdIaqy ivsQfr syvfvF leI qkrIbn 0[1PIsdI hI irhf hY. pyNzU afriQkqf dyivGtn dy kfrnF qy ivcfr kr ky aqyies pRsMg ivc nvINaF nIqIaF dI isrjxfkr ky hI pyNzU ielfikaF dy ivkfs ƒTuMmHxf idwqf jf skdf hY.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (14)
pMjfb dIaF jylHF dI surwiKaf muV svflF dy Gyry ivc afeIakflIaF ny jylH mMqrI df asqIPf mMigafcMzIgVH: ÈRomxI akflI dl ny jylH mMqrI suKijMdr isMG rMDfvf dy asqIPy
dI mMg kridaF ikhf hY ik aMimRqsr jylH qoVn dI Gtnf dI jFc hfeI kort dyiksy mOjUdf jwj koloN krvfeI jfvy. sfbkf mMqrI zf[ dljIq isMG cImf ny ikhfik pMjfb dIaF jylHF ivc pihlF vfprIaF vwK-vwK GtnfvF aqy hux aMimRqsrjylH qoVn dI Gtnf ny lokF df srkfr qoN Brosf qoV idwqf hY. Gtnf dI suqMqr jFcdf hukm dyx qoN ielfvf srkfr ƒ dwsxf cfhIdf hY ik jylHF ivc vfprIaF bfkIaijhIaF GtnfvF dy mfmly ivc kI kfrvfeI kIqI geI aqy jylH pRÈfsn dfswiqafnfs ikAuN ho cuwikaf hY?
aMimRqsr: pMjfb dIaF jylHF muVsvflF dy Gyry ivc hn. aMimRqsr dIky NdrI jylH ivco N kMD BMn ky iqMnhvflfqIaF dy Bwjx nfl ies dI surwiKafaqy kfrguËfrI Auqy muV pRÈn icMnH lwgfhY. pMjfb ivc kuJ jylHF dI aMdrUnI aqybfhrI surwiKaf ƒ mËbUq krn leIsurwiKaf pRbMD sI[afr[pI[aYP[ ƒ sONpygey hn. Auc surwiKaf vflI ies kyNdrIjylH dI surwiKaf vI kuJ smF pihlF hInIm POjI bl sI[afr[pI[aYP[ ƒ sONpIgeI hY.
ies vyly jylH pRÈfsn aqysI[afr[pI[aYP[ dovF vwloN jylH dy surwiKafaqy hor pRbMD clfey jf rhy hn. jylH dIbYrk nMbr swq dy ahfqf nMbr do ivcoN iqMnkYdIaF vwloN kMD BMn ky bfhr afAuxf aqymuV 16 Puwt aqy 21 Puwt AucIaF do kMDF twpky Prfr hox dy mfmly ny jylH amly dIimlIBugq vwl vI ieÈfrf kIqf hY.
nOjvfn ny BdOV ‘c JuwgI ivc rihMdypirvfr dI lVkI mnjIq kOr nfl ivafhkrvf ky imsfl kfiem kIqI hY. 36 sflfmnjIq kOr bYzimMtn dI kOmI pwDr dIiKzfrn rhI hY pr Gr dI gurbq ny AusdI Kyz ivgfV idwqI. Aus ƒ afpxI ibmfrIdy ielfj leI vI pYsy nhIN juVy sn, ijskfrn Aus ƒ Kyz CwzxI peI.
mnjIq kOr dI ieh khfxI kYnyzfrihMdy mihMdr isMG Buwlr (40) ƒ dsMbr2018 ivwc aKbfrF ËrIey pqf lwgI.mihMdr isMG ny mnjIq kOr dI mdd krndI socI pr Aus kol Aus df koeI sMprknhIN sI. iPr Aus ny afpxy Brf gurmylisMG ƒ AunHF dy Gr Byijaf. mihMdr Buwlrdf kihxf hY ik mobfeIl nMbr imlx qoNbfad asIN dovF ny gwlbfq krnI ÈurUkIqI. mYN mnjIq kOr dI pYisaF nfloN vDky mdd krnf cfhuMdf sI. mYN Aus nflivafh krvfAux dI iewCf pRgtfeI, ijsƒ Aus ny svIkfr kr ilaf. hux mYN 7jnvrI ƒ ivdyÈ qoN priqaf sI aqy asIN12 jnvrI ƒ ivafh krvf ilaf.
AunHF afpxy ivafh dI rijstRyÈnkrvfAux leI izptI kimÈnr dPqrbrnflf qwk phuMc kIqI hY. jfxkfrI anusfr
mnjIq kOr anusUicq jfqI nfl sbMDq hYaqy AunHF kol rihx leI Gr vI nhIN hY.AunHF df pirvfr iPlhfl iek JuwgI ivcrihMdf hY jdoNik mihMdr isMG Buwlr biTMzfiËlHy dy ipMz ZpflI df jMmpl hY qy Auhpirvfr smyq sfl 1990 qoN kYnyzf rihirhf hY qy AuQy AunHF dy pirvfr df afpxfkfrobfr hY. mnjIq kOr ny afiKaf ik sfl2009 ‘c bYzimMtn dy kOmI mukfbly qoNbfad Aus ƒ buKfr ho igaf qy Aus dy joVFivc drd hox lwgf. joVF df ieh drd sfl2009 qoN 2019 qwk lgfqfr jfrI irhf.Aus ny afiKaf ik Aus dI mF ny Aus dy
ielfj leI Gr dy BFzy vI vyc idwqy sn. AuhpMj BYx-Brf hn aqy sfry ivafhy hoey hnqy Aus dy ipqf dI sfl 1998 ivc mOq hocuwkI hY aqy Auh afpxI mF nfl rihMdI hY.
Buwlr ny afiKaf ik Aus ny afpxyivafh bfry pirvfr ƒ pihlF koeIjfxkfrI nhIN idwqI sI pr AunHF ƒ iesbfbq dsMbr mhIny hI dwisaf sI. Ausny afiKaf ik Aus dy PYsly dI hr koeIÈlfGf kr irhf hY qy Auh 3 mfrc ƒkYnyzf jfvygf, ijQy phuMc ky mnjIq kOrdy kfgË pwqr iqafr krvfey jfxgy qFik Aus ƒ vI kYnyzf iljf sky.
rfjsQfn dy hspqfl ‘c pMjfb dI lMgr syvf `qy rokbiTMzf: rfjsQfn srkfr ny
bIkfnyr kYNsr hspqfl ivc cwldI ‘lMgrsyvf` ƒ POrI bMd krvf idwqf hY, jo biTMzfiËlHy dy ipMz kOryafxf dy nOjvfnF vwloN clfeIjf rhI sI. bIkfnyr pRÈfsn ny lMgr kmytIƒ hspqfl coN lMgr vfly ÈYWz KflI krndy afdyÈ jfrI kr idwqy hn, ijs qoN syvfBfv rwKx vfly nOjvfnF ƒ Dwkf lwgf hY.qkrIbn Cy virHaF qoN ipMz kOryafxf dynOjvfn lfgly 15 ipMzF dy sihXog nflieh lMgr syvf clf rhy sn.
sRI gurU hirikRÈn jI vYWlPyarsusfietI ipMz kOryafxf (biTMzf) vwloN sfl2014 qoN bIkfnyr hspqfl dy kMplYksivc muPq lMgr syvf ÈurU kIqI geI sI.hspqfl dy aMdr hI krIb do knfl jgHfivc ÈYWz bxf ky ieh susfietI lMgr iqafrkrdI hY. afm idnF ivc krIb 1000mrIË aqy AunHF dy shfiek lMgr Ckdyhn jdoN ik sincrvfr qy aYqvfr ƒ pMj
sO dy krIb lok lMgr Ckdy hn. ipMzkOryafxf dy apfhj gurjMt isMG ny iehhMBlf mfiraf sI aqy krIb do drjnnOjvfnF ny nfl juV ky susfietI bxfeIaqy lMgr syvf df bIVf cuwikaf.
bIkfnyr hspqfl ivc hI lMgrkmytI ƒ bfkfiedf ibjlI kunYkÈn vIimilaf hY. susfietI dy mIq pRDfnavqfr isMG ny dwisaf ik bIkfnyr pRÈfsndy aiDkfrI lMgr vflI QF Auqy afey sn
aqy ieh hdfieq krky cly gey ik AuhlMgr vflI jgHf ƒ POrI KflI kr dyx.AunHF dwisaf ik pihlF jdoN eydF dI muÈklafeI sI qF AudoN rfjsQfn dy ishq ivBfgdy pRmuwK skwqr ny 16 julfeI 2019 ƒpwqr jfrI krky lMgr jfrI rwKx dIpRvfngI dy idwqI sI. susfietI afgU dwsdyhn ik ipMz kOryafxf dy do drjn dy krIbnOjvfn hmyÈf bIkfnyr hspqfl dy lMgrivc qfienfq rihMdy hn aqy sQfnk tImvI sihXog krdI hY. qlvMzI sfbo ielfkydy krIb 15 ipMzF ivcoN ieh susfietI rsdiekwTI krdI hY aqy lMgr clfAuNdI hY.susfietI vwloN mrIËF ƒ cfh qoN ielfvfdfl rotI, iKcVI aqy cOl vI idwqy jFdyhn. QoVHf smF pihlF hI rsd df iektrflf Br ky bIkfnyr igaf hY. rfjsQfnsrkfr vwloN lMgr syvf bMd krn dy hukmnfl hux susfietI leI jgHf df sMkt KVHfho igaf hY.
mYzm itvfxf myry aiDafpk qF snhI myrI hr muÈikl ivc vI shfeI huMdy.isafsq nfl vfh vfsqf nhIN pr drbfrsfihb Aupr hmly afpRyÈn blU stfrbfad 1984 ivc jdoN mYnUM bMdI bxf ilaf,jylH ivc mulfkfq krn afey. mYnUM koeIloV pYNdI AunHF df hI dr KVkfAuNdf. myryAupr AunHF dy AupkfrF df boJ vDdf irhf.iek idn puC hI ilaf, “quhfzf krËfikvyN cukfvF mYzm? mYN quhfzy iksy kMmnHIN af skdf.”
dryslfm: qnËfnIaF ivcly iekcrc ivc pRfrQnf sBf dOrfn BgdV ivc20 ivakqIaF dI mOq ho geI. moÈI dyAuqrI Èihr dy kimÈnr ikwpI vrIEbf nydwisaf ik hfdsy ivc 20 ivakqIaF dImOq ho geI qy 16 hor jKmI ho gey. hfdsybfad pfdrI mOky qoN Prfr ho igaf.rfÈtrpqI jOhn mguPunI ny ies Gtnf‘qy duwK pRgtfieaf hY.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (15)
cMzIgVH dy lfjpq rfie Bvn ivckoeI pRogrfm sI. sfbkf pRDfn mMqrI zf[mnmohn isMG ny pRDfngI krnI sI, Bfrqsrkfr dy ivwq mMqrI vjoN. Auh smyN isrphuMc gey. pRogrfm ieMcfrj ENkfr cMddUjy mihmfnF dy svfgq ivc KVf sI. AuhmYnUM vI jfxdf sI. zf[ mnmohn isMG dIiekwl qoVn leI mYnUM AunHF kol ibTfafieaf. mYN jfxdf sF ik iksy pVfa ‘qysurjIq hFs qy zf[ mnmohn isMG srkfrIkflj huiÈafrpur ivc sihkrmI,sihpfTI jF hostl dy sihinvfsI rihcuky sn. smyN dI njLfkq pCfxidaF mYNzf[ mnmohn isMG nfl brfbrI jqfAuxleI eynf hI ikhf ik mYN hFs df dosq hF.ivwq mMqrI ny huMgfrf BridaF eynf hIikhf ik Auh hFs dI ivdvqf qoN jfxU hn.AunHF nUM ieh vI pqf sI ik pRogrfm vflysmyN hFs pMjfbI XUnIvrstI, pitaflfivc ivËitMg pRoPYsr sI. Auh ivwq mMqrIqoN ipCoN pRDfn mMqrI vI rhy, hFs ny AunHFqoN koeI mdd nhIN leI.
surjIq hFs iek drjn kfivsMigRhF qoN ibnf eyny hI nfvlF, nftkF qyKoj pusqkF df rcYqf sI. pMjfbIXUnIvrstI, pitaflf ny Auhdy koloNÈykspIar dI smuwcI rcnf df anuvfdkrvfieaf qy pRkfiÈq kIqf. Auh eynfisrVI ivdvfn qy rcYqf sI ik kMmkridaF Aus nUM afpxy pirvfr qF kI,afpxy afp dI suwD-buwD nhIN sI huMdI.
Aus dI aMiqm iewCf vI inrflI sI.Aus ny sfry sMgI sfQIaF nUM kih CwizafsI ik Aus dy sskfr smyN iksy iksm dIkoeI Dfrmk rsm nf kIqI jfvy. Aus dIpwqrkfr bytI nfnkI hFs ny ipqf dI iewCf‘qy pihrf idMidaF Aus dy sskfr leIcMzIgVH dy 25 sYktr df ibjleIsLmsLfnGft cuixaf qy Aus dI imRqk dyhnUM ibnf iksy ardfs dy qorn dI hdfieqkIqI. ieQoN qwk ik Aus df ÈrDFjlI
surjIq hFs df ivCoVfsmfgm vI iksy Dfrimk sQfn dI QFcMzIgVH pRYs klwb ivc rcfieaf.
ÈrDFjlI smfgm bVf htvF irhf.pwqrkfr inrUpmf dwq ny PYË aihmd PYËdI ‘sd Èukr ik apnI rfqoN myN ab ihjr
kI koeI rfq nhIN’ iÈar vflI rcnf pVHI.hFs qoN iek-do sfl vzyrI Aumr dy imwqrgurdyv isMG ny ieh iÈar Aucfiraf,
Xfrfnf-ey-qyËgfm ny mhiml ko jflIaf,
hm mhv-ey-sdf-ey-jrs-ey-kfrvF rhy.
Bfv qyË rPqfr imwqr qF qyËI nflqurdy AUT dy kjv (hOdy) qwk phuMc gey,ijs ivc hsInf bYTI sI, pr asIN AUT
dIaF twlIaF dI tuxkfr (sMgIq) ivc hIAulJy rhy. alivdf kih gey dosq dIqyËgfmI drsfAux leI ies qoN vDIafÈrDFjlI hor kI ho skdI hY?
surjIq hFs dI ivdvqf dy kfiel
zf[ jspfl isMG ny iensfeIklopIzIafibRtYinkf dy iewk ieMdrfj (aYNtrI) dyhvfly nfl dwisaf ik hFs ny ies mMnIpRmMnI rcnf ivc vI glqI kwZ idwqI sI,ijs nUM zf[ jspfl isMG ny hor hvfilaFnfl myl ky dyiKaf qF hFs TIk sI qy‘aYNtrI’ glq.
mfihlpur (huiÈafrpur) qoN smfgmleI phuMcy hFs dy rih cuky ividafrQIajIq lMgyrI ny dwisaf ik Auh keI vfrIjmfq dy sfry dy sfry ividafrQIaF nUMcfh ipaf idMdy sn. ieh sux ky mYnUM cyqyafieaf ik jdoN mYN 1980 dI brqfnIafvflI ivÈv pMjfbI kfnPrMs ivc hFs nUM(Auh AuQy postmYn sI) imilaf qF Auhafpxy jfxn vfly imwqrF nUM glfsIluafAux nyVly pwb ivc lY jFdf sI. ieQyglfsI lfAux vfilaF (bIar dy ipafk)ivc myry ijhy Auh vI huMdy, ijnHF nUM Auh doGMty pihlF imilaf huMdf. kfrn ieh ikasIN vI iksy smyN Kflsf kflj mfihlpurdy ividafrQI rih cuky sF.
ieh vI dws idaF ik cMzIgVH sfihqakfdmI df pRDfn huMidaF jdoN mYN Aus nUMjIvn pRfpqI snmfn dyx dI socI qF iehsnmfn pRfpq krn leI mnfAux ivc mYnUMbVI aOK afeI. Aus dy qur jfx nfl myrIieh aOK hor vD geI hY. jdoN mYN afpxfkMm kridaF iksy nukqy ‘qy Ps jFdf sFqF Èbd koÈF qy mhf koÈF dy vrky ProlxnfloN hFs nUM Pon krky mslf hwl krlYNdf sF. Auh kyvl pMjfbI hI nhIN,aMgryËI, AurdU, PfrsI qy ihMdI sMsikRqvI piVHaf hoieaf sI. myrf ivgocf Aus dIbytI nfnkI hFs qy Aus dy byty sUPI ijMnfqF nhIN, pr Gwt vI nhIN. mYnUM qF awjlok bolI cyqy af rhI hY,
nhIN lwBxy lfl gvfcyimwtI nf Prol jogIaf.mYN afpxy imwqr hFs bfry ilK hI
irhf sF ik mYnUM ptnf (ibhfr) qoN tYlIPon
cMzIgVH sfihq akfdmI qoN snmfn pRfpq kridaF.
af igaf. kfmyÈvr nF df Auh ibhfrIbol irhf sI, jo 1960 qoN 1968 qwk idwlIrihMidaF sfzf rsoeIaf sI. Auh hr cVHdysfl sfzI rfËI KuÈI jfxn leI Pon krdfhY. ies vfrI lyt ho igaf. Aus dy tYlIPonny mYnUM rfhq idwqI. awgy qoN mYN vI nfnkInUM Pon krky surjIq hFs nfl afpxIaFXfdF cyqy kiraf krFgf. rfhq dy rMginafry hn.
nfnkI dy dwsx anusfr Aus dIpVHfeI dy smyN iek vfrI skUl dI hYzimstRYs nUM nfnkI dI koeI gwl TIk nfjfpI qF Aus ny nfnkI nUM afdyÈ idwqf ikAuh afpxy mfipaF nUM skUl ilafvy. hFsny muhqrmf hYz imstRYs nUM tYlIPon krkyiewk hI vfk boilaf, “ies ivc mfipaFdf kI rol ho skdf hY, skUl vfly jfxnjF AunHF dI ividafrQx.” nfnkI dy dwsxanusfr sbMDq muhqrmf ny nfnkI dIglqI nUM afeI-geI kr Cwizaf sI.surjIq hFs iËMdfbfd!
aMiqkf: surjIq hFsjo bIqI ho rm geI,sMg suhyly cfr.do pl hoxI Qm geI,XfrF dy ivckfr.kMmI XoDy hfr ky,pey ny kbrF ivc.kI suwqy hn Dfr ky,muV nhIN hoxf ijwc.rfq pihr df Gol hY,kwZy vwt kiVwl.jo BfvI dI rol hY,kihMdI hY iPr ihwl.
s[ ieMdr isMG KfmosL sfzy ivc nhINrhy. ipCly idnIN Auh sdIvI sPr ‘qy qurgey. s[ KfmosL hux sdf leI KfmosL hogey. zUMGI KfmosLI sI, AunHF dy aMqrIvivc. ieh KfmosLI AunHF dIaF gwlF ivcoNirsdI sI, jd vI Auh Pon krdy. AunHF dyaMdr dI suMn bhuq qVPfAuNdI sI aqy iessuMn kfrn hI AunHF df qKwls KfmosL sI.AunHF dI KfmosLI dy bhuq zUMGy arQ sn.
bhuq kuJ boldI sI KfmosLI. afpxyaMqrIv ivc vwsy iKaflF nUM dunIaF sfhvyNpRgtfAuNdy.
srIrk rUp ivc Auh BfvyN KfmosL hogey ny, pr AunHF dIaF ikqfbF ny boldyrihxf, sMvfd rcfAuNdy rihxf aqy guPqgUkrdy rihxf. AunHF dy nfvlF ivc isrjypfqrF ny afpxI khfxI suxfAuNidaF,pfTkF dy mn ivc bhuq sfry pRsLn pYdfkrdy rihxf. AunHF dIaF ilKqF ny pMjfbIipafiraF dI cyqnf ivc bhuq kuJ DirafhY aqy Drdy rihxf hY, ijs ivcoN ieknvIN soc aqy pYgfm ny pMjfbI adb nUMhor amIrI bKsLxI hY.
afdrXog ieMdr isMG sLfied‘KfmosL’ nf khfAuNdy, jy AunHF ny bcpnyivc hMZfeIaF qMgIaF-qursLIaF nUM pIV-dfsqfn nf bxfieaf huMdf. ies nUM hrPFdy hvfly krn leI 45 sfl dI Aumrivc sfihq nUM smripq hox df PYslfkIqf. 86 sfl qIk inrMqr ilKxf aqydunIaF Br dy klfisk sfihq nUM pMjfbIipafiraF dI JolI ivc pfAux vfly s[KfmosL df ieh qhweIaf sI ik pMjfbI
pfTkF nUM ivsLv sfihq dy rUbrU krnf hY.pMjfbI adb nUM vI Aus mrhwly `qyphuMcfAuxf locdy sn qF ik pMjfbI sfihq,ivsLv sfihq df hfxI ho sky. AunHF nUMivsLv df Aucqm sfihq pVHn df bhuqsLOk sI aqy inrMqr pVHnf qy ilKxf, AunHF
dI isrV-sfDnf sI.pMjfb ivc rihMidaF s[ KfmosL dy
nfvl ‘kfPr msIhf’ dI mfrPq, AunHFnfl sfihqk nyVqf qF sI, pr kdy rfbqfjF gwlbfq nhIN sI hoeI, pr amrIkfafAux qy, aKbfr ‘pMjfb tfeImjL’ ivcinrMqr Cpdy lyKF ipCoN AunHF df hr vfrPon afAuxf myry leI asIs huMdf sI. lyKaqy pMjfbI adb bfry AunHF dy ivcfr iekdfrsLink dy sn, ijs nUM pMjfbI adbnfl aMqF df moh sI aqy bhuq smJ sI.AunHF dI gwlbfq ivc bhuq iPkrmMdI sIpMjfb, Bfrq aqy pMjfbI dI ajokI siQqI
zf[ aËIË-Aul hwk dI mfrksvfd‘qy bhuq pkV sI. Aus nfl mulfkfqF dfividafrQI mnjUr eyjfË qy bhuq asripaf. Auh munIr inafËI dI bhuq kdrkrdf sI. kYNps dy ividarQI lyKkF ny‘ney log` nF dI sMsQf bxfeI. mIitMgFivc Auh sfihr dI ÈfierI, gorkI,dfsqovskI, kimAUinst mYnIPYsto qydfs kYpItl pVHdy aqy ivcfrF krdy.adbI sMgq ivc njm husYn seIad nfl
mulfkfqF huMdI. muMqËr husYn ny kihxfik PKr Ëmfn Aus dy iKafl corI krkyilKdf hY. munIr inafËI, ËPr iekbflaqy PYË aihmd PYË Aus vkq dy cricqsLfier sn. bhuqIaF mIitMgF kOPI hfAUsjF tI hfAUs ivc huMdIaF.
kfmyNg df sdr mukfm bOmzIlf 15hËfr Puwt dI AucfeI ‘qy sI. sVkIrsiqaF qoN ivhUxf, pwkIaF iemfrqF qoNvI ivrvf. pwkI ‘iemfrq’ isrP ieko sI- sIimMt qy iewtF nfl bxfieaf kmrf josrkfrI KËfny leI strONg rUm df kMmkrdf sI. bfkI sB kuJ bFs, lwkV aqytIn dIaF cfdrF df. nf ibjlI, nf pfxI.bOmzIlf puwjx leI KwcrF Auqy inrBrkrnf pYNdf sI. cIn 1950 qoN ies smuwcypRdyÈ Auqy afpxf hwk jqf irhf sI. 1914ivc ibRitÈ sfmrfj vloN Bfrq aqy cIndI sFJI srhwd qYa krn leI iKwcI geImYkmohn lfeIn ƒ Aus ny kdy vI qih-idloN pRvfn nhIN sI kIqf.
aijhy sfiËÈI aflm nfl iswJxaqy hr cuxOqI Aupr sPlqfpUrbk kfbUpfAux vflf pRÈfsink aiDkfrI sI hrmMdr isMG. Aus ny iqwbqIaF dy ‘eIÈvrIsmrft’ aqy ‘ihmfilafeI boD jgq dyrUhfnI nyqf’ dlfeI lfmf dI Bfrq ivcafmd qy ihPfËq XkInI bxfeI. isrP18 jixaF dI tIm nfl Aus ny asMBvjfpx vflf kfrj sMBv kr idKfieaf.ies pRfpqI leI Aus ƒ 1960 ivc‘pdmsRI’ dI AupfDI nfl invfijaf igaf.
mfrc 1959 ivc lHfsf dy potflfpYlys Auqy cIn dI pIplË ilbryÈn afrmI(pI[aYl[ey[) dy hmly dOrfn 14vyN dlfeIlfmf, lHfmo QoNzp vloN afpxy pirvfr dyjIaF, kYbint dy mY NbrF aqy horaihlkfrF smyq Bfrq vl bc inklxdI khfxI iqMn drjn qoN vwD ikqfbF aqysYNkVy lyKxIaF df afDfr bx cuwkI hY prdfsqfngoeI vFg ienHF lyKxIaF ivc swcdy nfl-nfl kwc vI vwzI imkdfr ivcjuV cuwkf hY. hux pihlI vfr ieh khfxIsmuwcI GtnfvlI dy aihm ikrdfr dIËubfnI ikqfbI rUp ivc sfzy sfhmxy afeIhY. ‘aYn afPIsr aYNz ihwË holInYWs’(pYNguien rYNzm hfAUs; 499 rupey) nfmIies ikqfb ƒ hr mMdr isMG dI BfxjIrfxI isMG ny afpxy mfmy dI zfierI, Ausnfl lMmIaF vfrqfvF qy ikqfb dy hornFpfqrF nfl ieMtrivAUË aqy pMj sfl lMmIKoj dy afDfr ‘qy klmbMd kIqf hY. ikqfbdf iËkrXog pwK hY ik ies aMdrly qwQFdI qsdIk Kud dlfeI lfmf aqy AunHF dykrIbIaF ny kIqI hY.
iksy vI dyÈ dI afriQkqf 'qy AusdyÈ dy aMqrrfÈtrI vpfr df vwzf pRBfvpYNdf hY. jy iksy dyÈ dI brfmd vwD hY qFAus dyÈ ivc ruËgfr vDygf, pr jy iksydyÈ dI drfmd vwD hY qF Aus nfl dyÈdIaF vsqUaF dI QF AuQy bfhroN af kyvsqUaF ivkxgIaF, ijs nfl dyÈ dfruËgfr Gtygf. jy brfmd vwD hY qFruËgfr vDygf jy drfmd vwD hY qF ruËgfrGtygf. ies bjt ivc brfmd ƒ ieklwK kroV zflr sflfnf qwk vDfAux dftIcf hY pr ies leI brfmd vDfAux vflyA udXogF dI pCfx krky Aun H F ƒaMqrrfÈtrI mMzI ivc mukfblf krnXogbxfAuxf dyÈ dI sB qoN vwzI cuxOqI hY
ikAuN jo ipCly sflF ivc cIn qoN af kyivkx vflIaF vsqUaF ny Bfrq dIaFhËfrF AudXoigk iekfeIaF ƒ bMdkrvfieaf hY. ies bjt ivc BfvyN brfmdvDfAux dI vcnbwDqf qF dwsI geI hY prAus tIcy ƒ iks qrHF pRfpq kIqf jfvygf,Aus bfry nhIN dwisaf igaf.
awj klH dyÈ ivc afriQk susqIdf mfhOl hY. vsqUaF aqy syvfvF dI ivkrIies krky nhIN ho rhI ik lokF kol KrIdÈkqI Gwt hY ijs krky nvIaF vsqUaFaqy syvfvF bx nhIN rhIaF aqy Aus krkybyruËgfrI PYl rhI hY. ies dy hwl leIies bjt ivc 15500 iklomItr nvIaFsVkF df inrmfx krn dI ivvsQf kIqIgeI hY, ijs nfl bhuq vwzf ruËgfrimlygf. lokF ƒ afmdn imlygI aqy iesnfl KrId ÈkqI ivc vfDf hovygf, joafriQkqf ivc qyËI ilafeygf. ies qrHFhI bjt ivc 2025 qwk 100 nvyN hvfeIawzy bxfAux dI ivvsQf bfry dwisaf igafhY. lok inrmfx dy ienHF kMmF nfl ijQyivkfs ivc qyËI afvygI, AuQy nfl hIruËgfr dy mOky vDxgy jfxgy. afvfjfeIKyqr leI ipCly sfl 83016 kroV rupeyrwKy gey sn, ies sfl Aus ivc vfDf krky 91823 kroV rupey kr idwqf igaf hY,ijs dy pihlF vI cMgy pRBfv pey sn,ijnHF ivc hor vfDf hovygf.
iswiKaf aqy ishq df sUck iksydyÈ dI KuÈhflI ƒ drsfAuNdf hY. BfrqienHF dovF hI pwKF 'qy kfPI mgr rihigaf hY. skUlF ivcoN htx vfly bwicaFdI igxqI ajy vI 28 PIsdI hY, BfvyN iesbjt ivc rfÈtrI puils XUnIvristI,PorYNisk XUnIvristI aqy AucyrI ivwidaf'qy vD Ëor idwqf igaf hY. ipCly sflies md 'qy 93848 kroV rupey KrcxdI ivvsQf sI, ijs ivc Krc ƒ iessfl vDf ky 99300 kroV rupey kr idwqfigaf hY pr skUl dI ivwidaf vwl GwtiDafn idwqf igaf hY, jo AucyrI ividafaqy sfDn dy ivkfs df afDfr hY. iesbjt ivc 112 nvyN hspqfl AunHF iËilHaFivc KolHx dI ivvsQf kIqI geI hY, ijnHFivc pihlF nhIN sn. bjt ivc ishq dImd 'qy 68,011 kroV rupey Krcx dftIcf hY, jo ipCly sfl dy 62,659 kroVqoN koeI bhuqf iËafdf nhIN hY pr iPr vIies vwzI mnuwKI loV sbMDI ipMzF dIaFizspYNsrIaF aqy hspqflF 'qy ikMnf KrckIqf jfvygf, Aus dy vyrvy nhIN imldy.
dunIaf Br ivc sB qoN vwD byruËgfrFdI igxqI Bfrq ivc hY jo dyÈ dy mnuwKI
jy sMq isMG syKoN pMjfbI sfihq dfbohV sI qF kMvl srU df bUtf sI. AuhvgdIaF ‘vfvF dy vyg ivc JUmdf sI. Auhdfqxf mjLbUq sI qy jVHF zUMGIaF, ijs krkyJwKV qUPfn vI Aus nUM DrqI qoN nhIN sn
ihlf sky. Auh vygmwqf lyKk sI qy lohVydf jjLbfqI. Auhdy rumFick rAuN ‘c ilKyvfk iswDy idlF ‘qy vfr krdy rhy. Aus nykrIb 50 lwK lPjL ilKy qy hjLfrF sMvfdrcy. Aus dy nfvl ‘rfq bfkI hY’ ny hjLfrFnOjuafn kfmryz bxfey, ijs dI gvfhIsohx isMG josL smyq anykF kimAUinstafgUaF ny BrI.
cVHdI juafnI ‘c Aus ny mlfieaf
ivc cOkIdfry dI nOkrI kIqI. iPr sLRomxIgurduafrf pRbMDk kmytI dI klrkIkIqI. dysL dI vMz smyN ZuwzIky dy muslmfnFnUM bcfieaf qy kYNpF ivc pucfieaf. 1947dy AujfVy ipwCoN ikrsfxI kridaF qyikqfbF ilKidaF do vfr ipMz df srpMcbixaf. ZuwzIky ivc AuWc iswiKaf qy ishqdy adfry bxvf ky ipMz df ivkfs kIqf.BfsLf ivBfg pMjfb df slfhkfr, kyNdrIpMjfbI lyKk sBf df jnrl skwqr, pRDfnqy srpRsq irhf. Auh pMjfbI knvYnsLnFdf knvInr qy ieMglYNz ivc pihlI ivsLvpMjfbI kfnPrMs krfAux df mohrIbixaf. Aus ny pMjfbI nUM dyvnfgrI ilpIivc ilKx qy ihMdI sMsikRq dI sLbdfvlI‘c Kicq hox qoN bcfAux ivc aihm rolinBfieaf.
BfsLf ivBfg, pMjfb ny 1977-78ivc AuhdI pusqk ‘lhU dI loa’ nUMpurskfr aYlfinaf qF Auhny Tukrf idwqf.ikhf ik jo srkfr ‘lhU dI loa’ dynfiekF dI kfql hY, Auhdf ienfm mYN ikvyNlY skdF? 1986 ivc kMvl nUM krqfrisMG DflIvfl avfrz lYx leI msINmnfieaf igaf. AudoN pMjfbI sfihqakfzmI dy pRDfn pRo[ pRIqm isMG nyakfzmI dy jnrl skwqr pRo[ pRimMdrisMG qy gurBjn igwl nUM ZuwzIky Byijaf.Auh pihlF myry pfs afey qy kMvl nUMmnfAux leI nfl lY ky Auhdy Gr gey.AunHF nUM qOKlf sI, ikqy ‘lhU dI loa’ dyienfm vFg nFh nf kr dyvy. Audx kMvlikqy bfhr igaf hoieaf sI. zf[ jsvMqigwl, kMvl dy lVky srbjIq qy mYN, asINiqMnF ny hfmI Et idwqI ik kMvl nUM nfllY ky luiDafxy jLrUr phuMcFgy. ivcoN GuMzIieh sI ik avfrz pMjfb dy rfjpfl hwQoNidvfieaf jfxf sI. kMvl nhIN sI cfhuMdfik avfrz nUM srkfrI hwQ lwgy. pRo[ pRIqmisMG nUM spwsLt krnf ipaf ik gvrnr
pMjfbI sfihq akfzmI luiDafxf ny AusnUM srvsRysLt sfihqkfr purskfr idwqf.2000 ivc igafnI lfl isMG XfdgfrIpurskfr aqy sMq isMG syKoN XfdgfrIavfrz imly. 2008 ivc gurU nfnk dyvXUnIvristI, aMimRqsr ny Aus df zfktrafP iltrycr dI afnryrI izgrI nflsnmfn kIqf. iPr BfsLf ivBfg pMjfb dfsfihq rqn avfrz aqy sfihq akfdmI
idwlI rfhIN tYgor XfdgfrI avfrz imly.2018 ivc Aus dy sOvyN jnm idn ‘qy pMjfbklf pRIsLd ny pMjfb gOrv avfrz nflsnmfn kIqf.
kdy Aus nUM ‘pUrnmfsLI’ vflf kMvl,kdy ‘rfq bfkI hY’ vflf nfvlkfr qy kdy‘lhU dI loa’ vflf lyKk kih kyvizafieaf jFdf irhf. kdy Aus nUMnfvlkfr nfnk isMG df vfrs qy kdypMjfb dy pyNzU jIvn, Kfs kr ky iksfnIjIvn df moZI nfvlkfr mMinaf jFdfirhf. Aus ny BfsLf ivBfg pMjfb dyslfhkfr borz dI mYNbrI, kyNdrI pMjfbIlyKk sBf dI jnrl skwqrI, pRDfngI qysrpRsqI vI inBfeI.
pMjfbI ivc Aus dy sB qoN bhuqy pfTkhn/sn. Aus ny klm dI kmfeI nfl vwzfpirvfr pfilaf. cfrF DIaF nUM hostlFivc irhfiesL rwK ky aYm[ aYssI[ qkpVHfieaf aqy zfktr, pR oPYsr qyieMjInIar juafeIaF dy lV lfieaf. ijMnIjLmIn Aus nUM ivrsy ‘c imlI sI, EdUMvwD klm dI kmfeI nfl bxfeI. dysLivdysL dIaF sYrF kIqIaF. bxdf srdfdsvMD vI ipMz dy lyKy lfieaf. 27 jUn2019 nUM jdoN Auh sO sflF df hoieaf qFAus dI jnm sLqfbdI smyN ZuwzIky ivcpUry 5 idn ‘kMvl sLqfbdI sMg pUrnmfsLIpMjfbI joV mylf’ mnfieaf igaf.
lMmy JMmy kMvl df inwkf ijhf ilKx-myjL hY, jIhdI Aumr 60-70 sfl dI hogeI hY, jo Auhdy guaFZI kfrIgr nybxfieaf sI. myjL nfl dI hI purfxI kursIhY, jo hlky Pulky kMvl df Bfr sihxjogI hI sI. iek vfr juafnI vfry mYN Auhdy‘qy bYTf qF Auh jrk geI sI, pr PflFluaf ky kMvl ny iPr bihx jogI kr leIsI. hux mYN Auh myjL kursI kMvl dy bYWzrUm ivc rwKy vyKy. kMvl nUM vihm ijhfivsLvfs sI ik Auh Ausy myjL kursI ‘qyhI cMgf ilK skdY!
mYnUM 1958 qoN AuhdI nyVqf mfxndf inwG hfsl irhf. 1967 qoN 96 qkZuwzIky kflj ivc pVHfAux df mOkfimilaf. irtfier hox ipwCoN mYN kYnyzf clfigaf aqy kYnyzf qoN pMjfb af ky imldfigldf irhf. aKIr Aumry Aus nUM idsdfsfP sI, pr suxdf AuWcf sI. koeI hflcfl puwCdf qF afKdf, “myrf qF cMgf prpMjfb df mfVY.”
ipCly sfl 5 jnvrI 2019 nUM mYNimlx igaf qF Auh ieko isLar vfr vfrduhrfeI igaf: hm jo gey qo rfh gujLrnf QI, qum jo afey qo mMijLlyN lfey[[[.
rfq mYN Auhdy kol hI irhf. bVIaFKuwlHIaF gwlF hoeIaF. svyry AuWTy qF Auh‘hm jo gey qum jo afey’ vflf isLar Buwlcuwkf sI. mYN AuhdI hwQ ilKq dI insLfnIvjoN iek kfgjL myjL qoN cuwk ilaf, jo Ausny qfjLf hI iliKaf sI. Auh purfxy pYz dfawDf vrkf sI. mYN qih kr ky btUey `cpf ilaf, jo awj qk myry btUey ivc hY.Aus Auqy ilKI pihlI sqr sI: kflI gfnIimwqrF dI, gl pf ky lwKF dI ho jfh.dUjI sqr sI: CotIaF lVfeIaF bMd. cVHdIklf bulMd! qy qIjI sqr sI: sLkqI bMdynUM llkfrdI hY; qyrI afeI mYN mr jF,qyrf vfl ivMgf nf hovy. kfgjL dy dohINpfsIN vIh ku sqrF hn.
jUn 2019 qoN Auh afp mMg ky kuJnhIN sI KFdf pINdf. puwqr srbjIq isMG,nUMh gurpRIq kOr qy Gr dy hor jIa hrvyly AuhdI syvf sMBfl ivc lwgy rihMdy.eynI cMgI sFB sMBfl iksy krmF vflybjurg dI huMdI hY. 27 jUn 2019 nUM jdoNkMvl sO sflF df hoieaf qF pMjfb srkfrny ielfj leI pMj lwK rupey df cYWkByijaf sI, jo pirvfr ny DMnvfd kridaFieh kih ky moV idwqf ik AunHF dy bfpU jIibmfr nhIN, buZfpy kfrn kmjLor ho rhyhn qy asIN syvf sMBfl krn dy Xog hF.ieh pYsy iksy loVvMd pMjfbI lyKk nUM dyidwqy jfx jF pMjfbI BfsLf dy lyKy lf idwqyjfx. sfnUM bfpU jI ny pfilaf hY qy buZfpy‘c AunHF dI syvf krnI sfzf PrjL hY.
kMvl AudoN ZuwzIky df srpMc sI, jdoNipMz dy nOjuafnF nUM nfl lY ky lflflfjpq rfey Kyz mylf sLurU kIqf. myly dfmoZI kMvl sO sfl dI Aumr qk myly dIhfjLrI Brdf irhf. 2018 c mYN kMvl nUMmwlomwlI myly ‘c lY igaf sF. 2019 ivcmyly ‘c iljf ky JMzI vI krvf afieafsF. 2020 df mylf ivKfAux leI vI bQyrfikhf: cwl myly cwlIey, EVk nUM mr jfxf,pr Auh jFdI vfr df mylf vyKx jogf nhINsI.
Aumr dI sYNcrI mfrn ipwCoN AuhiekoqrI mfrn dy rfh Auqy sI, ijs dfnvF irkfrz rwKx ‘c isrP pMj mhInybfkI sn, pr kudrq nUM sLfied iehmnjLUr nhIN sI. AuNj kMvl dI dyh df hIaMq hoieaf hY, Aus dIaF ilKqF df nhIN.Aus dy ilKy lwKF lPjL qfiraF hfr jgdyrihxgy qy cMd dI pUrnmfsLI vFg hnyrIaFrfqF rusLnfAuNdy rihxgy. amr rhy pMjfb,pMjfbI qy pMjfbIaq df afsLk jsvMq isMGkMvl!
asI N ivigafn, ivigafnk qyaiDafqmvfd ivcfly spÈt inKyVfkridaF ies dI roÈnI ivc pMjfbI icMqkFvloN gurU nfnk dy ivigafn nfl sbMDFbfry dfaivaF ipwCy kMm krdIaF DfrnfvFnUM jfcx df kfrj ÈurU kIqf sI. ies nUMjfrI rwKidaF Bojn df mnuwKI ishq ‘qypRBfv qy bRihmMzsbMDI DfrnfvF dIpVcol krdy hF.gurU nfnk dyv nyienHF iviÈaF ‘qyafpxI iksm dyivcfr sB qo N
pihlF pyÈ kIqy. ies lyK ivc ieh vIivcfrFgy ik ikMj vwKo vwK igafn KyqrFivc iewko hI ivsLy ‘qy imldy-juldy lwgdyiKafl brfbr nhIN huMdy aqy iKaflF dyvwKo vwK pRsMg imldy-juldy iKaflFivcfly ËmIn asmfn df aMqr pYdf krskdy ny. ieh vI ivcfrFgy ik ikMjivigafn dy iKaflF ivc inÈicqqf(specificity) huMdI hY, akflpinkzUMGfeI qy ÈuwDqf nfl igafn pRfpqI leIivigafn ivc igxqIaF-imxqIaF BfrUrihMdIaF hn. asIN ies Dfrnf dI jFcvI krFgy ik ijnHF mfnqfvF nUM ivigafnmnËUr kry, Auh ivigafnk jF ivigafnho jFdIaF ny.
Bojn df mnuwKI ishq ‘qy pRBfv:pMjfbI icMqkF dy gurU nfnk dy ivigafnnfl sbMDF bfry dfaivaF ipwCy kMmkrdIaF DfrnfvF ivcoN iewk hY, Bojn dymnuwKI ishq ‘qy pRBfv bfry, jo kuJ iesqrHF pyÈ kIqI jFdI hY, “gurU nfnk dyv nysfnUM sdIaF pihlF isgrtnoÈI, ÈrfbnoÈIqy hor niÈaF qoN pRhyË krn leI ikhfsI. awj ivigafnI AunHF DfrnfvF ‘qy Kojkr krky puÈtI kr rhy ny ik Èrfb pIx,isgrtnoÈI qy hor zrwg syvn krn nflsrIr ‘qy kfPI bury pRBfv pYNdy hn.”
ikAuNik ivigafn df hvflf aksrivÈv pwDr ‘qy huMdf hY, aijhy ibafnBulyKf pfAuNdy ny, ijvyN gurU nfnk pihlyiPlfsPr sn, Bojn dy mnuwKI ishq `qypRBfv bfry ilKx vfly, qy ies bfryivigafnk Koj qF ‘hux’ hI ÈurU hoeI hY.ibnf Èwk, ieh Dfrnf shI nhIN hY.
awj qoN 2420 vrHy pihlF mYzIsndy ipqf jfxy jFdy ihpokRftIs (460–377eIsvI pUrv), iewk grIk vYd dy nFlwgdf, Bojn df ishq nfl irÈqf joVdfieh ibafn awj vI mkbUl hY, “qyrf BojnqyrI dvfeI qy qyrI dvfeI qyrf Bojn hoxfcfhIdf hY.” Bfv aijhy Bojn qoN prhyËkrnf cfhIdf hY, jo srIr jF mn ‘qy burfasr pfvy; ishq leI lfBkfrI Bojn hIKfxf cfhIdf hY. ihpokRftIs nUM pqf sI ikibmfrIaF dy kfrn hn: nf-kfPI poÈx(nutrition) qy Kfx pIx dIaF mfVIaFafdqF. grIk lokF nUM AudoN qoN hI aihsfshY ik Bojn sfzI ishq qy asr pfAuNdf hY.
iesy qrHF pRfcIn Bfrq ivc Bojn qybnspqI dy ishq nfl sbMDF bfry igafndf ieiqhfs 5000 vrHy ipwCy jFdf hY, jdoNvYidk kfl smyN irgvyd dy muZly ‘BjnF’ivc pOidaF/sbËIaF, jVHIaF bUtIaF aqypfxI qy hvf dy dvfeIaF vjoN lfBkfrI
guxF df iËkr imldf hY. imsfl vjoN sompOdy dy rs nUM aMimRq qy bImfr ivakqIleI dvfeI mMinaf igaf hY.
Bojn dy mnuwKI ishq ‘qy pRBfv bfryajokI ivigafnk Koj gurbfxI dIaF qukFjF hor PlsPy dIaF ikqfbF ivc pRgtkIqy iKaflF dI puÈtI jF nf-puÈtI ‘qyafDfirq nhIN hY; sgoN ieh sbMDqaMkiVaF, ivigafn dy ieiqhfs qyivigafnk ivDI ‘qy afDfirq hY. Bojn dymnuwKI ishq ‘qy pRBfv bfry kIqI jf rhIivigafn dI Koj, mnuwKI srIr nUM sYWlF qyaxUaF (molecules) dI gihrfeI qwksmJx ‘qy afDfirq hY. imsfl vjoN hrjIv dy srIr dI mUl iekfeI sYWl hY, hrsYWl ivcly kuJ axUaF ivcfly ikRafvF dIiek lVI nUM ‘axU mfrg’ ikhf jFdf hY,jo iek Kfs Auqpfd ivc jF Aus sYWl ivcqbdIlI ilafAuNdI hY. ieh axU mfrgbVy kMm dIaF cIËF ny; ieh crbI jF pRotInafid df bxnf ÈurU jF bMd kr skdy ny,jInF nUM vI cflU jF bMd kr skdy hn,afid. ivigafnI Bojn dy mnuwKI ishq ‘qypRBfv bfry pqf lfAuNdy hn, ieh aiDankrky ik Auh Bojn ienHF mfrgF nfl ikvyNpRqIikRaf krdf hY. ieh Dfrnf glq hY,
(1) ik gurU nfnk qoN pihlF PlsPyivc Bojn dy mnuwKI ishq ‘qy pRBfv dymuwdy nfl nhIN nijwiTaf igafsI, ikAuNik swc ieh hY ikpRfcIn kfl qoN hI pUrb qypwCm ivc iPlfsPr qy vYdies muwdy nfl do hwQ huMdy rhyny;
(2) ik ivigafnI AunHFiKaflF ‘qy Koj kr krkyAunHF dI puÈtI kr rhy ny, jogurU nfnk ny pRgt kIqy sn,ikAuNik ivigafnk Koj leIPlsPy ivcly iKaflF qoN ikqyvwD inÈicq (specific) qyaiq shI igxqIaF imxqIaF dI hwd qIkzUMGy ivigafnk iKaflF, pirisDfqF, jFmfzlF dI loV huMdI hY; ivigafn df kMmPlsPy dy iKaflF dI puÈtI jF nf-puÈtIkrnf nhIN huMdf.
bRihmMz dy Kyqr ‘c vI pMjfbI icMqkFdy gurU nfnk dy ivigafn nfl sbMDF bfrydfaivaF ipwCy vI aijhIaF hI DfrnfvFkMm krdIaF ny.
bRihmMz bfry nfnkbfxI qyivigafn: bRihmMz dy Kyqr ‘c vI gurUnfnk dy ivigafn nfl sbMDF bfry kIqydfaivaF ipwCy kMm krdI Dfrnf kuJ iesqrHF pyÈ kIqI jFdI hY, “hux ivigafnIaFny dyiKaf hY ik arbF akfÈgMgfvF hnaqy hr akfÈgMgf ‘c arbF qfry, lwKFgRih hn, jo AunHF qfiraF dy igrd GuMmdyhn. ienHF ‘c lwKF cMdrmf hn, jo gRihaFdy cfry pfsy GuMmdy hn. sfzI akfÈgMgfivc krIb 200 iblIan qfry aqy lwKFgRih hn. afDuink ivigafn vloN jo awjikhf jF kIqf jf irhf hY, gurU nfnk dyvny ienHF dI Koj qoN bhuq pihlF ienHF dfiËkr kr idwqf sI ik bRihmMz ‘c arbFakfÈgMgfvF hn.[[[‘ies leI gurU nfnkdyv jI ivigafnI qy ivigafnIaF dyivigafnI hn’ ikAuNik jo awj ivigafnIlwB jF jfx rhy ny, Auh gurU nfnk nybhuq pihlF kih idwqf sI.”
bRihmMz rcnf hoeI hY, (afpf smyt ky)hr vfr afp hI ho jFdf hY; isrjxhfrny keI iksmF dy kroVF hI jIv pYdf kIqyhoey hn, jo isrjxhfr qoN pYdf ho ky,iPr isrjxhfr ivc lIn ho jFdy hn.
ihMdU PlsPy ivc iewko smyN bRihmMzFdI anMq igxqI ivc hoNd vI Èfml hY.ies qoN pihly ihwsy ivc asIN vyiKaf ikPlsPy ivc pRgt kIqf iKafl jF isDFqafpxy afp hI ivigafn nhIN bx jFdf,BfvyN Auh ivigafn dy Kyqr ‘c pYNdy iksymuwdy jF ivÈy nfl hI sbMDq ikAuN nf hovy.PlsPy dy iksy iKafl jF isDFq nUMivigafn bxn leI kI lwgdf hY? ieiqhfsivc iehdI iewk pRdrÈnI hY, aYtmvfd.
aYtmvfd: bRihmMz dI bxqr bfrygrIk iPlfsPrF-lUsIps qy Ehdy
Èfigrd zYmoikRts (460–370 eIsvIpUrv) ny aYtmvfdI PlsPy dI nINh rwKI,ijs anusfr bRihmMz bixaf hY axigxqCoty Coty kxF qoN, ijnHF nUM AunHF ny aYtmikhf. ‘aYtm’ grIk Èbd hY, ijs dfarQ hY, ‘nf kwitaf jfx vflf.’ aYtmvfdanusfr aYtm Coty huMdy hn; AunHF nUMkwitaf nhIN jf skdf Bfv Auh hor cIËFjF ËwiraF qoN nhIN bxy; aYtm akfl qyanMq hn qy sdf hI iewQy sn.
aYtm dy ieh gux gurU nfnk sfihbdy mUlmMqr ivcly kuJ guxF ijhy hI hn,pr mUlmMqr qy bfkI gurbfxI ivc ienHFguxF nUM cyqMn ‘akfl purKu’ nfl joiVafigaf hY, jo bRihmMz isrjdf hY. ies leIgurU jI df bRihmMz isrjxf dy ivkfs dfmfzl, iehdy ivigafnk aMÈF dy bfvjUdkuwl imlf ky aiDafqmvfdI ho inbVdf hY.
aYtmvfd anusfr bRihmMz ivc sfrIhkIkq qy swBy cIËF aYtmF dy vwKo vwKryieMqËfmF (arrangements) qoN bxIaF ny,qy bRihmMz dy ÈUMnX ny aYtmF dy vwKo vwKryieMqËfmF qy nqIjn AunHF qoN cIËF dIaFvwKo vwKrIaF ÈklF qy rUp Ausrn leIKflI QF pRdfn kIqI. so, vwK vwK cIËF dygux qy rUp ies qwQ rfhIN inrDfrq kIqyjFdy hn ik Auh iks iksm dy aYtmF qyaYtmF dy ieMqËfmF qoN bxIaF hoeIaF ny.aYtmvfd df PlsPf ivigafnk iKaflhY, ikAuNik iehdI bfrIkI ‘qy kuC horkMm kr ky, qy iehdy bfry aMkVy iekwqrkrky prKy jf skx vfly pirisDFq GVyjf skdy ny.
iewk afËfd-soc PrFsIsI kYQoilkpfdrI ipary gYsFzI, jo ivigafnI vI sI,ny iewk qrP ‘aYtm rwb ny bxfey’ dfdfavf krky aYtmvfd nUM aiDafqmvfdnfl nwQI krn dI koiÈÈ kIqI, qy dUjIqrP aYtmvfd dy PlsPy ivc kuJ soDFkrky ies nUM prKx Xog bxfAux dy nyVylY aFdf. hor iPlfsPr vI aYtmvfd dymfzl nfl Kyzdy rhy. afKr, afeIËYkinAUtn (1642–1727) qy kuJ horivigafnIaF vloN aYtmvfd dI JMzf-brdfrI sMg, 17vIN sdI dy aKIr qIkieh mfzl ivigafnk BfeIcfry ivc pRvyÈkr cukf sI.
ivigafnk aYtmI mfzl:aYtmvfd df ieiqhfs ies swcfeI dIgvfhI Brdf hY ik ivigafnk mfzl bxjfx qoN pihlF, PlsPy dy iksy iKafl jFmfzl df Auicq hwd qwk ivkisq hoxfËrUrI huMdf hY, qF ik iKafl jF mfzl dfsuBfa inÈicq bxfieaf jf sky, qy AuhdyafDfr ‘qy aMkVy iekwqr krn qy prKyjf skx vfly pirisDFq df GVnf mumiknho jfvy. aYtmvfd leI aYsy hflfq AudoNpYdf hoey, jdoN ivigafn ny jfx ilaf iksB cIËF 100 dy krIb qwqF qoN bxIaFhoeIaF hn. imsfl vjoN pfxI df hr axUdo qwqF-hfeIzrojn qy afksIËn qoN
bixaf h Y aqy kfrbnzfeIafksfeIz df kfrbn qyafksIËn qoN. ieh vI jfixafjf cukf sI ik kuJ cIËF XfinBOiqk pdfrQ iewk-dUjy nflaMqr ik Raf, ijs n U Mrsfiexk pRikRaf ikhf jFdfhY, rfhIN vwKry pdfrQF ivcvt jFdIaF hn. jdoN ivigafnivc ieh qy hor bhuq sbMDqigafn pRfpq ho cukf sI, qdhI pihlF ivigafnk aYtmImfzl pyÈ kIqf jf sikaf,
jo ivigafnI jOhn zfltn ny sMn 1807ivc pyÈ kIqf, ijs anusfr,
1[ sfry BOiqk pdfrQ muZly rUp ivcaYtmF dy bxy hn.
2[ hr qwq afpxy afp ivc iewkaYtm dI iewk iksm hY, jo iksy vI horqwq (aYtm) qoN vwKrf hY.
3[ do jF vwD aYtm iml dy aYtmjuwt(molecule) Xfin axU bxfAuNdy hn; sBcIËF aYtmjuwtF qoN bxIaF hn.
Auprlf pYrf ivigafn qy PlsPyivcfly iewk vKryvyN dI ivafiKaf krdfhY. BfvyN ivigafn ivc idwqy kuJ ibafnqy iKafl gurU gRMQ sfihb, vyd, bfeIbl,kurfn afid ivcly kuJ ibafn qy iKaflnfl guxfqmk qOr ‘qy jF AuproN AuproNmyl Kf vI jfx, ienHF nUM ivigafn dIaFpusqkF kihxf jF ienHF dy lyKkF nUMivigafnI kihxf shI nhIN hovygf. hF,ienHF iPlfsPIkl iKaflF ivcoN kuJivigafnk iKafl ho skdy hn.
gRih, sOrmMzl qy akfÈgMgfvF:akfÈgMgf giTq qfiraF, ivBfijq hoeyqfiraF dI rihMd KUhMd, qfiraF dy ivcdI gYs qy DUl aqy kfly pdfrQ df iewkisstm hY. Èbd ‘akfÈgMgf’ muwZ df iewkgrIk Èbd jF sMklp hY, jo akfÈgMgfdI duDIaf rosLnI dI qrËmfnI krdf hY.
awj qoN krIb 2300 vrHy pihlF,grIk iPlfsPr zYmoikRts ny ivcfr idwqfik rfq nUM asmfn ‘qy akfÈgMgf ivccmkdfr duDIaf pwtI ivc asloN bhuqdUr dy qfry hn. arsqU (384–322eIsvI pUrv) smyq hor keI pRfcIn kfldy grIk iPlfsPrF ny vI akfÈgMgf bfryivcfr pyÈ kIqy. AunHF nUM ieh vI igafnsI ik sfzI akfÈgMgf qoN ibnf hor vIanyk akfÈgMgfvF hn.
gurU nfnk sfihb qoN krIb 500 sflpihlF arbI Kgol-ivigafnI alHfijn(965–1037) ny akfÈgMgf df vwK-vwKkoxF qoN inrIKx krky qYa kIqf ikafkfÈgMgf DrqI dy vfqfvrx qoN bfhrhY. ieh akfÈgMgf nUM gOrn (observekrn) qy mfpx df pihlf ivigafnkAudm sI. gurU nfnk dIaF Br-srgrmIaFdy smyN qoN krIb iewk sdI ipCoN 1610 dyeyV-gyV ivigafnI gYlyilE gflylI nyakfÈgMgf nUM gOrn, ies bfry aMkVyiekwqr krn, qy ieMj ies df aiDankrn leI dUrbIn dI vrqoN ÈurU kr idwqI,jo hfl hI ivc eIjfd kIqI geI sI. AuhnyKoijaf ik akfÈgMgf BfrI igxqI c mwDmpY gey qfiraF qoN bxI hoeI sI. ieMj gRihaF,sOrmMzlF aqy akfÈgMgfvF qy ienHF dIanykqf bfry iKafl gurU nfnk qoN bhuqpihlF pRfcIn kfl qoN hI pyÈ huMdy rhy ny,PlsPy qy ivigafn-dohF ivc hI.
ivigafn ny hI lwBxf sI ikakfÈgMgf dy aMÈF, ijvyN gRihaF, qfiraFqy DUl nUM ikhVI cIË iewk ipMzy (body)ivc bMnI rwKdI hY; Auh aiDafqmvfdIPlsPy vFgUM ieh kfrj rwb jF hor iksydYvI ÈkqI isr qF nhIN lf skdI sI,ikAuNik ies iKafl qoN koeI BOiqk qOr‘qy priKaf jf skx vflf pirisDFq nhINbxfieaf jf skdf. nfly ivigafn ivchor keI muZly suafl zFgF vFg KVHy hogey: ijvyN akfÈgMgf df rUp qy afkfr kIhY; iehdIaF hrkqF kI hn qy ikAuN hn,hrkqF dI rPqfr ikMnI hY; h orakfÈgMgfvF ikwdF dIaF hn aqy AunHF nUMhor nyiVEN ikMj vyiKaf jf skdf hY?aijhy suaflF df juafb lwBx leI smFlwgdf hY; sdIaF lMmf.
dUjI imsfl hY, mfeIklsn qymorlya dI, ijnHF df KflI pulfV ivcoN‘eIQr’ nF df mfiDam lwBx leI kIqfpRXog ivigafn dy ieiqhfs ivc swB qoNmÈhUr ‘PylH pRXog’ vjoN jfixaf jFdf hY.dyr 19vIN sdI ivc jd BOiqk ivigafnjfxy-axjfxy aYtm qy aiq vwD gqI-rPqfr nUM hwQ pfAux lwgI qF iehdy isDFqFqy pirisDFqF nUM huwQU iCVn lwgy qy gÈpYx lwgy. ies qrHF dI hI siQqI ivc sI,Auh pirisDFq ijs anusfr lihrF nUMXfqrf krn leI mfiDam dI loV huMdIhY, ijvyN pfxI dI lihr nUM pfxI dI qyavfË dI lihr nUM hvf dI. ies pirisDFqsfhmxy iewk suafl KVHf ho igaf: sUrjqoN roÈnI DrqI qwk ikvyN phuMcdI hY,ikAuNik ies dy Xfqrf pwQ ivc KflI pulfV(ÈUMnX) vI afAuNdf hY? ies suafl nflnijwiTaF iewk pirisDFq pyÈ kIqf igafik ‘eIQr’ nF df mfiDam hr QF hY; KflIpulfV ivc vI. smwisaf df hwl: hux roÈnIsUrj qy qfiraF qoN eIQr dI kMDyVI cVHky DrqI phuMc skdI sI, pr ivigafnivc hr pirisDFq prK dI ksvwtIcfiVHaf jFdf hY. ies qrHF jd 1887 ivceIQr nUM lwBx leI mfeIklsn qy morlyady pRXog ivcoN eIQr df koeI nfmo-inÈfnnf imilaf qF ies asPlqf n yivigafnIaF nUM nmoÈI buwk Br Br kyvrqfeI, ikAuNik Aus smyN BOiqk ivigafn`c bVf kuJ eIQr dI hoNd qy inrBr sI.
ies asPlqf ny afeInstfeIn dIsoc nUM shI idÈf ivc Dwkf idwqf, ijs
krky Auhny byaMq gqI nfl inwbVn leIrYlyitivtI dy isDFq Kojx dy nfl aYtmnfl nijwTx leI kuaFtm iPiËks dyisDFqF dI Koj ivc vI ihwsf pfieaf. iesqrHF ieh qy hor, 19vIN sdI dy CykVlyihwsy ivc ÈurU hoeIaF BOiqk ivigafndIaF muÈiklF, asPlqfvF aqy ienHF qoNnmoÈI, asl ivc 20vIN sdI ivc pYdfhoeI mfzrn iPiËks qy nqIjn afeyivigafnk ienklfb dIaF jMmx-pIVFsn. ieh asPlqfvF ajfeIN nhIN geIaF,
sgoN ienHF ny afeInstfeIn sxy hor keIivigafnIaF dI soc nUM TIk idÈf ivcDwky mfr mfr mfzrn iPiËks dI AusfrIivc ihwsf pfieaf, ijs ivc Èfml hn,kuaFtm iPiËks qy rYlyitivtI.
ieh ivigafnk ivDI df hI kmflhY ik asPlqf vI ivigafn nUM awgyvDfAux ivc aihm ihwsf pfAuNdI hY. asl‘c ivigafn qy ivigafn ivDI ivc ‘glq’dI ‘TIk’ nfloN vwD mhwqqf hY. iksy vIpirisDFq jF isDFq nUM TIk jF swcf sfbqkrnf asMBv hY, ikAuNik Auhdy ‘swc’ jF‘TIk hox’ nUM asIN sB ZukvIaF cIËF qysfry ZukvyN hflfq ivc nhIN prK skdy.prKxf qF kI, sB ZukvIaF cIËF qy hflfqqwk nf asfzI phuMc hY qy nf AunHF nUMikafsx dI Xogqf.
Aukq ieiqhfsk imsfl ies ibafndI puÈtI krdI hY, jdoN aYtm qy aiq vwDgqI-rPqfr nU M hwQ pfAu NidaF hIklfsIkl iPiËks dy awCI qrHF prKyisDFq vI mUMh-prny izwg pey, ikENikpirisDFq jF isDFq nUM TIk jF swcf sfbqkrnf asMBv hY, vwDo-vwD asIN ieh krskdy hF ik AuhnUM glq iswD krn dIkoiÈÈ krIey. iesy leI jd asIN kihMdyhF ik hr pirisDFq dI muZlI Èrq huMdIhY ik Auh priKaf jf skx vflf hovy qFsfzf mqlb huMdf hY ik pirisDFq nUM glqiswD krn dI koiÈÈ dy ZMg df hoxf lfËmIhY. ies qrHF ivigafnI jdo N aYsfpirisDFq lwB lYx, ijhnUM glq sfbqkrn ivc PylH ho jfx qF ieh AunHF dIkfmXfbI huMdI hY. iPr Auh vwK vwK hflfqivc prK ky ies nUM vrqxf jfrI rwKskdy hn. jy iksy aijhy hflfq nfltkrf jfx, ijwQy ies pirisDFq jF isDFqnUM glq iswD krn dI koiÈÈ kfmXfb hojfvy, ieh AunHF dI asPlqf huMdI hY. ieMjivigafnIaF dy dohIN hwQIN lwzU huMdy ny.ieh kmfl hY ivigafnk ivDI df!
ikwsf imldy-juldy iKaflF qypRsMgF df: iksy vI Kyqr ivcly iKaflnfl jy ivigafn sihmq hovy jF Aus dIiksy vI ZMg nfl puÈtI krdf hovy qF Auh
iKafl ivigafn bx jFdf hY qy AuhnUMpyÈ krn vflf, ivigafnI. imsfl vjoN“iswK mfnqfvF nUM ivigafn vloN iksy vIrUp ‘c nf-mnËUr nhIN kIqf igaf hY.ivigafnk qwQ gurU nfnk dyv dIaFiswiKafvF dI pusLtI krdy hn ijvyNbRihmMz (gRih, sOrmMzlF qy akfÈgMgfvF)dI hwd jF aMq nhIN hY. akfl purKu nybRihmMz dI rcnf kIqI hY. Auh sB dyKdfhY qy isrjxf ‘qy ivcfr krdf hY.”
mYN pihlF ibnf iksy rwK-rKfa dykih idaF ik ivigafn aijhI koeI iswiKafjF iKafl df smrQn nhIN krdf ikbRihmMz dI isrjxf iksy cyqMn rwb qoNhoeI hY qy Auh ies isrjxf ‘qy ivcfr jFiehnUM kMtrol krdf hY. ivigafn dy Kyqrivc iksy vI iksm dy rwb hwQoN bRihmMzdI rcnf dy iKafl dy hwk ivc koeI vIKoj pwqr jF lyK pRkfiÈq nhIN hoieaf qynf kdI hovygf. ieh vI swc hY ik iesiKafl dI nf-mnËUrI ‘qy vI ivigafn dyKyqr ivc nf koeI Koj pwqr hY qy nf kdIhovygf hI. ies apRvfngI dI gYr-hfËrIies iKafl nUM ivigafnk nhIN bxf idMdI.ies iKafl dI apRvfngI qy smrQn-dohF dI gYr-hfËrI ies leI hY, ikAuNikijvyN ipCly lyK `c ivcfiraf igaf hY,ieh muwdf ivigafn leI apRsMigk huMdf hY.
hF, ies Dfrnf-pyÈkfrI df iek aMÈjF iKafl ivigafn nfl imldf-juldfjfpdf h Y: “gR ih, s OrmMzlF q yakfÈgMgfvF dI hwd jF aMq nhIN hY.” priDafn nfl soicaF, iewQy vI do vwzy Prkhn. pihlf, vwK vwK pRsMg df. Aukq Dfrnfivc anMqqf aiDafqmvfdI pRsMg ‘c pyÈkIqI geI hY, ijwQy ies anMqqf df sroqjF rcnhfrf ‘akfl purKu’ hY aqyivigafn ivc anMqqf df muwZ mfdf/AUrjfjF AuNglF ‘qy igxy jf skx jogy buinafdIkx hn. dUjf Prk hY ik aiDafqmvfdIpRsMg ivc anMqqf dI gwl ‘rcnhfry’ dIAusqq qy pUjf rfhy pY jFdI hY, jd ikivigafn anMqqf dI igxqI-imxqI krnlwgdf hY, ikMny Krb akfÈgMgfvF afid.
ies qoN ibnf ainsLicq gwlF bfryKoj qoN pihlF inÈicq ibafn nf dyxf,lwBI jfx vflI cIË nUM guxF anusfr nfmdyx dI pRQf pfAuxf, Koj ivDI ivc gixqivigafn ijhI prpwkqf pYdf krn qy jordyxf, guxvwqf dy mfiqRk mfp dMzapnfAuxf dI Jfk rwKxf, shI gwl nUMawgy lY ky clxf qy glq nUM Cwzxf,kudrqI vrqfiraF dy inXm lwBxf,ivigafnk iswitaF nUM AupXogI ZMg nflsmfjk AudyÈF leI vrqxf qy hF-pwKIagFh-vDU soc nfl BivwK vwl vyKxfafid vI ivigafnk soc dy hI lwCx hn.
gurU nfnk ny ienHF sB muwlF nUMapnfieaf qy pRcfiraf. ienHF lIhF ‘qyclx vflf iek ivigafnI hI ho skdfhY, koeI aMD-ivÈvfsI sfD sMq jF guPfinvfsI nfQ jogI nhIN. bs Prk ieh hYik gurU nfnk dI ieh XQfrQmuKI socpwCm dy rYnysFs vFg isr cVH nhIN bolI,sgoN pUrb dy aiDafqmvfdI Èoro-gul ivcrul ky Kurd-burd ho geI.
gurU sfihb dI ivigafnk pRiqBf dfspÈt sbUq jpujI dI pihlI pAuVI ivchI imldf hY, ijwQy AunHF ny hukm bfrykeI zUMGy pRÈn AuTfey qy ienHF dy AuqrGoKx leI afpxy smyN dIaF pRcilq KojivDIaF nUM nkfiraf. ies ipCoN AunHF nykudrqI nymF dy keI hor pwK zUMGfeI nflivcfry ijvyN jpujI sfihb dI dUjI pAuVIivc Auh ilKdy hn,
hukmI hovin afkfrhukmu n kihaf jfeI]hukmI hovin jIahukim imlY vizafeI]hukmI Auqmu nIcuhukim iliK duK suK pfeIaih]ieknf hukmI bKsIsieik hukmI sdf BvfeIaih]hukmY aMdir sBu kobfhir hukm n koie]nfnk hukmY jy buJYq hAumY khY n koie]ò]ieh pAuVI gurU sfihb df ivigafnk
idÈf ivc aglf kdm hY. Auh duaflfpyK ky dwsdy hn ik pRikRqI dy nym, ijnHFnUM Auh afpxy smyN dI ÈbdfvlI anusfr‘hukm’ kih ky sddy hn, bVy inÈicqZMg nfl kMm krdy hn. hr pfsy iBMniBMn afkfrF dIaF cIËF inrMqr hoNd ivcaf qy jf rhIaF hn. ieh sB cIËF
inXmbwD ZMg nfl vfprdIaF hn qyinXmF anusfr hI ienHF dy afkfr BfvÈklF sUrqF bxdIaF hn. cMn, qfry,DrqI, phfV, pwQr, imwtI, ndIaF, JIlF,pyV, pOdy afid hukm anusfr hoNd ivcafey hn, ies dI pflxf kr rhy hn.sB cIËF afpxy afpxy nmUinaF anusfrAupjdIaF hn qy nmUinaF anusfrivcrdIaF hI Kqm ho jFdIaF hn.
ies dy nfl hI sMsfr ivc iBMn iBMnpRkfr dy jIv jMqU hn, jo inrDfrq ZMganusfr pYdf huMdy hn. hr iek jfqI qyprjfqI df grB Dfrn df ZMg, smF qyjIvn kfl inÈicq hY. hr iek df afpxfafpxf afhfr qy afcfr hY. hr iek dfsrIrk ZFcf, invfs qy suBfa vI pwkf qyivsLysL hY.
gurU sfihb anusfr jIvF dIaF iehvizafeIaF Bfv gux hukm Bfv inXimqZMg nfl qYa hoey hn. iewQy gurU sfihbhukm Bfv inXm df mhwqv dws ky guxFdf ivcfr kr rhy hn, pr ajoky iswKivdvfn inXm nUM inrdyÈ aqy vizafeInU M snmfn mMn ky aiDafqmvfdIivafiKaf krdy hn. Auh vizafeI dfarQ mfx-iewjq kridaF kihMdy hn iksB jIvF nUM prmfqmf ny afpxy hukmnfl bxfieaf hY qy iesy anusfr ÈoBfsQfn idwqy hn. ies leI Aus dy drbfrivc Aucf sfQfn pRfpq krn leI mnuwKnUM pRBU BgqI krnI cfhIdI hY, pr iehivafiKaf shI nhIN hY, ikAuNik ienHFivdvfnF dI suJfeI mfx-pRiqÈTf qFkyvl mnuwKI smfj dI pYdfieÈ hY, jo dUjyjIvF ‘qy lfgU nhIN huMdI. iewQy gurU sfihbsmuwcy jIv jgq dI gwl kr rhy hn,ijs ivc sB jIv jfqIaF dy siBaf smfjnhIN hn.
jIvF dy vrgIkrx dI gwl awgyqoridaF gurU sfihb ilKdy hn ik jIvsMsfr keI vrgF ivc vMizaf hoieaf hY.jIv ÈRMKlf dy ieh pwDr (hierarchicallevels) AunHF dy ivlwKx guxF dy afDfr‘qy bxy hoey hn. ijs pwDr ‘qy koeI jIvijAuNdf hY, Ausy anusfr Auh Auqm BfvAuprlf jF nIc arQfq hyTlf grdfinafjFdf hY. hr sqr dy jIv afpo afpxy duKjF suK Bogdy hn. jnOrF nUM iÈkfrI pMCIaFqoN zr hY qy DrfqlI jfnvrF nUM Èyr afidjMglI jfnvrF qoN. icVI, kF afid pMCIKuÈk mOsm ivc suKI rihMdy hn qy zwzUkwCU afid df suK bfrÈ nfl hY. keI jIvbhuqI Bwj-nwT qoN mukq hn qy keI hmyÈfBONdy rihMdy hn. imsfl vjoN kuwqf qy sfnHkuJ Kf pI ky sMqoK nfl bihMdy hn, prkIVIaF qy mDU-mwKIaF hmyÈf Kfd pdfrQiewkTy krdIaF iPrdIaF hn. ieh sBsuwK qy duwK jIvF nUM pRikRqI dy inXmFanusfr imldy hn, jo AunHF dy ivlwKxguxF c iswkybMD ZMg nfl ilpty pey huMdyhn qy mOky muqfibk AuDVdy rihMdy hn.
gurU sfihb hYrfnI pRgt krdy hnik BfvyN ieh hukmI vrqfry hr roË afly-duafly vfprdy hn, pr mnwuK nUM hukm dfpqf hI nhIN hY. Auh ies nUM jfxdf hInhIN Bfv Auh ies nUM inXm dI pirBfÈfivc ivakq hI nhIN krdf. Aus ny ienHFvrqfiraF dI pRikRaf nUM pCfx ky qy ienHFdy afkfr-sMcfr nUM gixqI ivDI nfl GoK
ky kdy inXmbwD krn dI koiÈÈ nhINkIqI. mnwuK ny sB kuJ dyK ky axizwTkIqf hY. Aus df iDafn ies pfsy nf ho kyiksy hor pfsy hI irhf hY. gurU sfihbieh gwl bVI byvsI nfl krdy pRqIq huMdyhn. iek qrHF nfl Auh smUh mnwuKqf nUMiek ros Biraf AulFBf idMdy jfpdy hn.
pr ajoky iswK ivdvfn bVy hulfsnfl kihMdy hn ik ies pAuVI ivc gurUsfihb ny prmfqmf dI pRsLMsf kIqI hY.AunHF ikhf hY ik Aus df hukm bVf blvfnhY qy ieh sB pfsy psiraf hoieaf hY.prmfqmf afpxy hukm anusfr mnuwKF nUMpYdf krdf hY qy qrHF qrHF dy dwuK, suwK qymfx-vizafeIaF idMdf hY. Auh keIaF nUMaYÈpRsqI df jIvn bKsLdf hY qy keIaFnUM AunHF dI syvf ivc lfeI rwKdf hY. iesleI mnwuK nUM prm-pd pfAux leI Ausdy BY ivc rih ky Aus dy hukm dI pflxfkrnI cfhIdI hY; pr ieh ivafiKaf nfmUlmMqr dy afsy anusfr shI hY qy nfhI jpujI dI bfkI bfxI dy anukUl hY.
bRihmMz df prm-siq ajUnI hoxkrky mnwuK qF kI, koeI hor jIv vI nhINho skdf. ies leI Auh iksy swqfDfrIhfkm vFg hukm vI nhIN dy skdf. Ausdf hukm Aus dy inrBAu qy inrvYr guxFdf pRgtfvf hY, jo pRikRqI dy inrpwK,sfKsLfq, suqMqr, ieksfr, idRV qyaxmoV inXmF dy rUp ivc hr pfsypsiraf hoieaf hY. ies qoN pqf lgdf hYik prm-siq pUjx aqy psIjx df pfqrnhIN hY. Aus dy suidRV inXm iksy arËarËoeI jF pRsLMsfmeI ÈbdF nfl nhINbdldy. ienHF atl inXmF nUM bdlx dIQF AunHF nUM buwJ ky smJx, jfxn qy pflxfkrn dI loV hY. ies leI aiDafqmvfdIivafiKaf mnwuK nUM pUjf pfT dy rsqy pfky Aus c suqMqr soc dI QF ‘syvk surqI’pYdf krdI hY. iesy surqI dy pRBfv hyTgurU sfihb Bfrq BUmI ivc punrjfigRqIaMdoln dy moZI huMidaF vI BgqI lihr dyafgU vjoN pRiswD kr idwqy gey.
ies pAuVI dy aMq ivc gurU sfihbibafn krdy hn ik sfrf sMsfr, smyqsB cIËF vsqF qy smUh jIv jMqUaF dy,kudrq dy hukm ivc cl irhf hY. ienHFhukmF dy bMDyj qoN bfhr koeI vI cIË nhINhY. sMsfr dy vrqfiraF qy ienHF dIaFpRikRafvF bfry sB ivdvfn mn afeIivafiKaf kr rhy hn, pr jy ienHF hukmFnUM smJ buwJ ky ivafiKaf kIqI jfvy qFkoeI vI afp muhfrI gwl nhIN kr skygfBfv inXm anusfr npI-qulI qy shI gwlhI krygf. gurU sfihb iek qrHF nfl kihrhy hn ik jy dunIaF dI hr ÈY inXmanusfr bMinHaf ivhfr krdI hY qF iesinXm df zUMGf aiDaYn kr ky ies nUMshI qrHF nfl pCfixaf jfxf cfhIdf hY.ies qrHF krn nfl lok ies bfry mnafeIaF gwlF ilK ky JUT nhIN PYlfAuxgy.ies pAuVI ivc Kfs kr ky ies dIaFipClIaF do qukF ivc smuwcy ivigafnPlsPy df sMKyp sfr iml jFdf hY.
pr ajoky iswK ivdvfn qy smUhpujfrI vrg ies df hor arQ kwZdy hn.AunHF anusfr jy mnwuK prmfqmf dy hukmdI mhwqqf mMn ky jIvn ivc ies ‘qyaml kry qF Aus ivc hAumY Bfv hMkfr
dI Bfvnf nhIN afAuNdI. ies qrHF sgoN Ausdy mn ivc hlImI pYdf ho jFdI hY, prieh ivafiKaf gurU nfnk dy afsy anusfrshI nhIN hY. pihlf ieh ik ijs prmfqmfdI Auh gwl krdy hn, Auh gurU nfnkanusfr ajUnI qy sYBM hY. AunHF df prm-siq df sMklp ivigafn dy pdfrQ vFgaibnfsI hY. ies leI prmfqmf dfdwisaf jFdf hukm asl ivc pRikRqI dyinXm hn.
ieh kihxf vI shI nhIN hY ik mnwuKhukm anusfr cwly, ikAuNik Auh pihlFhI pwky qy sdIvI kudrqI inXmF anusfrcldf hY, Bfv Auh kudrq dy hukm qoNAult cl hI nhIN skdf. dUjy ieh ik jymnwuK ivcrdf hI hukm ivc hY qF Ausivc hMkfr dI Bfvnf vI hukm anusfr hIafAuNdI hY. hukm anusfr AupjI cIË nUMburf Blf kihxf qy ies nUM Kqm krnbfry socxf qrk-sMgq nhIN hY. qIjy jymnwuK hukm nUM buwJ vI lvy Bfv kudrq dyinXmF nUM jfx lvy qF ies nfl Aus ivcoNhAumY jF hMkfr dI Bfvnf ikvyN Kqm hoskdI hY? hMkfr iek mnoivigafnkivkfr hY, jdoN ik kudrqI inXmF dIjfxkfrI df sbMD buwDI nfl hY. ienHF dohFivc koeI iswDf sbMD nhIN. buwDImfnivakqI vI mnoivigafnk rogF df iÈkfrho skdf hY.
afKr ivc jy ivdvfn iPr vI iehIkihx ik hukm Bfv kudrq dy inXm buwJyjfx ‘qy mnwuK ivcoN hMkfr Kqm ho kyhlImI af jFdI hY qF Auh dwsx ik iesnfl bfkI dy cfr hor ivkfr ikAuN KqmnhIN huMdy? gurbfxI ivc iek nhIN sgoNkfm, kRoD, loB, moh qy hMkfr-pMj mhFivkfrF dI gwl khI geI hY. jy hukm buwJxnfl ienHF ivcoN isrP iek df hI nfÈ huMdfhY qF bfkI cfrF df ikAuN nhIN?
drasl ajoky iswK ivdvfn qypujfrI lok bfxI dI sqhI qy mn BfAuNdIivafiKaf krn dy afdI hn. Auh ies dIqih ivc nhIN jFdy. Auh nhIN jfxdy ikies hyT ivigafnk KixjF df aQfhBMzfr Cuipaf hoieaf hY. Auh nhIN smJdyik AunHF df isrijaf prmfqmf gurU sfihbdf ibnf nF df prm-siq hY qy Aus dfhukm pRikRqI df inXm hI hY. Auh nhINmMndy ik jy gurU sfihb ny pRikRqI df hukmbuwJx dI gwl kIqI hY qF ieh kudrqIinXmF nUM GoK prK kr ky AunHF dIpirBfÈf dyx dI gwl hY. Auh ieh vIsvIkfr nhIN krdy ik kudrqI inXmF nUMGoK ky qy prK suDfr ky pirBfÈq krnfivigafn df AudyÈ hY qy afDuinkivigafnI vI iehI kuJ krdy hn. Auhies gwloN vI axjfx hn ik gurbfxI dIafDuink pRsMg ivc ivafiKaf krn leIivigafnk ivDI df bVf mhwqv hY. iesleI Auh ies dI aiDafqmk ivafiKafnUM hI pihl idMdy hn, jo pUjf pfT, aMD-ivÈvfs qy krm kFz duafly GuMmdI hY.
aKIr ivc ikhf jf skdf hY ikivigafn igafn pRfpqI df iek hmyÈfcVHdf qy ivgsdf kfrj hY, ijs dy vhfEnUM koeI rok nhIN sikaf. ieh diraf dypfxI vFg hmyÈf awgy hI awgy cldf rihMdfhY qy vihx nfl inwqrdf rihMdf hY. iesdy ivkisq hox dy nfl nfl ies dIÈbdfvlI (terms) qy sMklp vI bxdy,GVdy qy AuGVdy rihMdy hn. ies leI gurUsfihb dI bfxI nUM shI smJx leI AunHFvloN vrqy gey mwD kflI ÈbdF qy DfrnfvFnUM afDuink ivigafn dI nvIn ÈYlI ivcplt ky dyKxf aiq lfhyvMd hY. ies AudmrfhIN hI gurU nfnk df 15vIN sdI ivcivwiZaf punr jfigRqI df imÈn 21vIN sdIivc af ky pUrf ho skdf hY.
hukmI hovin afkfr
zf[ goibMdr isMG smrfEPon: 408-634-2310
ivcfr crcf
ivigafnk soc dy muwK lwCx hn-swc pRqI inÈTf rwKxf, pRikRiqk vrqfiraF pRqI ivsmfdpRgt krnf, kudrq dy igafn dI qFG rwKxf, sMsfrk pRikRafvF nUM inrpwKqf nfl pyKxf,pRikrqI dy Byd jfxn leI Xog pRÈn puwCxf, pRÈnF dy Xog Auqr Bflx ‘qy jor dyxf, pfrdrÈI ZMgnfl goÈtIaF krnIaF, qrk BrpUr dlIlF dyxIaF, shI glq dI prK pVqfl krnf, suxI-suxfeI gwl ‘qy aMnf XkIn nf krnf, ivvyk ivcfr ‘qy tyk rwKxI; ijwQy qrk sfQ nf dyvy, AuQyprIKx kr ky jFcx dI gwl kihxf, pRmfxF qy sbUqF nUM AukqIaF df afDfr bxfAuxf afid.
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (25)
bwdl Goiraf. rwb dI iekfgrqf BMgho geI. Aus ny iKwJ ky sfrIaF hI ruwqF nUMhyTF Byj idwqf. qy ikhf vfrI vfrI isrjIjf rhI isRÈtI Auqy pihrf idE.
hukm dIaF bMnHIaF ruwqF ies isRÈtI‘qy af phuMcIaF. mfx mwqIaF ruwqF iewQoN
dy bMidaF nfl mÈkrIaF krdIaFrihMdIaF. lok ienHF qoN bcx dy Auprflyivc lwgy, KolF, kMdrF, CprIaF, koTIaFqoN GrF-bMgilaF qk af phuMcy. iksy ruwqmINh pYNdf, dirafvF ivc hVH afAuNdy, ipMzFdy ipMz ruVH jFdy. ruwqF leI ieh vI iekÈugl sI, pr hux ienHF lokF df ryzIEpihlF hI dws idMdf ey kd mINh peygf qydirafvF nUM bMnH mfr ky ieh lok kYdIaFvFg mnmrËI dy pfsy Byjx lwg pey hn.
awgy kdy jy Èrfrq nfl hvf sfhrok ky KVHo jFdI qF lok afKdy, koeI pfpIpihry bYTf ey qy qrlomwCI huMdy pihrf bdljfx nUM AuzIkdy, pr hux ibjlI dy pwKyhvf nUM ibnf puwiCaF hI vgdy rihMdy hn.
awgy kdy mINh nf pYNdf qF bnspqIsuwk-sV jFdI. lok Xwg krdy, hvnkrdy. ikwQy ikhVf ivGn ho igaficqfrdy, pr hux lokF ny itAUbvYWl lfley sn, mINh dI pRvfh hI nhIN sI krdy.
ruwqF Audfs ho geIaF. Auh rl kyrwb kol geIaF, “rfm jI DrqI Auqy sfzIkoeI loV nhIN, sfnUM prq afAux dIafigaf idAu.”
“ieh ikvyN ho skdf hY?” rwb nyhYrfn ho ky puwiCaf.”
“afp cwl ky vyK lAu byÈwk.” ruwqFny arË guËfrI.
rwb iek inwkI ijhI icVI bx ky DrqI‘qy ruwqF dI iÈkfieq bfry jFc pVqflkrn af igaf.
vylf afQx df sI, ruwq bhfr dI sI.asmfn Auqy bwdl iGr afey. morF ny KMBiKlfr ky, JUm JUm ky, nwc nwc ky bwdlF
nUM DrqI ‘qy Auqr afAux leI ikhf. jMglIPuwl iek-dUjy vwl sYnqF kr kr hwsrhy sn. inwky inwky pMCI, PuwlF dy pwiqaFdy, psIisaF dy gIq hvf dIaF kMnIaFnfl bMn bMn afpxy imwqr ipafiraF vwlByj rhy sn.
“ieh DrqI qF bVI suhxI QF ey.”rwb ny bhfr nUM afiKaf.
eyny nUM iek Èihr af igaf.bVI BIV sI. bVf rOlf sI. hr koeIhI ijvyN guaficaf hoieaf sI. sfrylok hI ijvyN asmfn qoN izwgy hox.iksy df koeI kuJ lwgdf nhIN sI.iksy df koeI jfxU nhIN sI. iewQoN qkik iksy df koeI grfeIN vI pRqIqnhIN sI huMdf.
icVI bxy hoey rwb ny dyiKaf,ieh lok GVI nUM bVI vfrI dyKdy sn.
icVI bxy rwb ny dyiKaf qy AuhGbrf igaf. AuQoN CyqI dy ky Auz kyAuh iek mMidr ivc jf viVaf.
“qfËy moqIey df hfr do doafny.” mMidr dy bfhr nMgy pYrIN,pfty hoey Jwgy vflf iek muMzf hfrvyc irhf sI.
“lY PV zUZ afnf dy hfr.” afpxfiZV msF sMBflIN af rhy iek iqlkDfrIlfly ny pYsy muMzy dy hwQ ivc idMidaF ikhf.
muMzf-jwko qwko c pY igaf. ijvyN Ausny pihly hI bVf Gwt muwl dwisaf sI.
“Eey Cwz pry ieh vI ikhVf Kfx dIcIË aY. hor do GMty nUM ienHF AUeIN byhy hojfxf aY.” lflf jI ny isafxI dlIlidwqI. gwl muMzy nUM smJ af geI. Aus nybyvws ho ky zyZ afny nUM hI hfr dy idwqf.
lflf jI mMidr ivc af phuMcy. dyvIdI pwQr dI mUrqI dy sfhmxy KVo ky,awKF mIc ky, aMqr iDafn ho ky Aus nfllYx-dyx dI gwl kIqI qy iPr nmskfrkrky ijAuNdy PuwlF df hfr Aus dy crnFivc vgfh mfiraf.
eyny nU M kxIaF Auqr afeIaF.afvfjfeI hor qyË ho geI. brsfqIaF,CqrIaF cmkx lwgIaF.
icVI bixaf rwb iek KMBy Auqy bYTxhI lwgf sI ik Aus nUM krMt df aijhfJtkf lwgf ik pl dy pl leI Aus dIsurq ijhI guMm ho geI.
kwcI ijhI hfsI hws ky Auh iek GrdI Cwq ‘qy bYT igaf. Aus nUM iPkr hoirhf sI ik Èihr ivc ikDry drwKq hInhIN, pMCI ikwQy bihMdy hoxgy! aflHxy ikwQypfAuNdy hoxgy! rfq nUM ikwQy sONdy hoxgy!Aus nUM ieh iksy ny nhIN sI dwisaf ikies Èihr ivc pMCI hn hI nhIN.
icVI bixaf rwb hYrfn ho ky dyK
irhf sI ik nf iksy ny kxIaF dI CyVKfnImihsUs kIqI, nf iksy dIaF awKF ivcbwdlF dy prCfvyN nwcy. nf koeI nMgy-nMgypYrIN DrqI dI sugMD pIx afieaf. nf iksyny vfl KolH ky izgdy moqI bocy. hux rwbbhfr dy mUMh vwl qwkxoN iJjkdf sI.
bIrieMdr, ijs nUM asIN sfry vIrfafKdy, bMglf dyÈ dI lVfeI ivc igafhoieaf sI. ivDvf mF df iekwlf puwq, byjIleI bhuq aOKf vylf sI. Auh sfrf vylfpfT kr ky ardfsF krdy rihMdy. rwb nUMiDafAuNdy, suwKxf suwKdy, vIry dI KYr mMgdyrihMdy. pMjF BYxF df iekwlf Brf sI. mYNsB qoN vwzI sI. bfpU jI dI mOq qoN mgroNmYN hI Aus nUM bhuq sMBfilaf sI, ikAuNikbyjI pihlF bhuq ibmfr ho gey sn, mgroNsB kuJ Cwz-Cuzf ky rwb vfly pfsy lwggey sn.
myry nfl vIry df moh df irÈqf aijhfho igaf ik Aus dy dUr bYTy dI vI mYnUMKbr sUrq rihMdI. kdy Auh ibmfr huMdf,mYN phuMc jFdI qF Auh hYrfn hMudf ik mYnUMikvyN pqf lwg jFdf hY.
byjI Aus nUM POj ivc nhIN sI jfxdyxf cfhuMdy, pr Auh iËwd kr ky cilafigaf. sfnUM iewk qswlI sI ik Aus nflAus dI pltn ivc Aus dy BrfvF vrgfmyjr gurdIp sI. keI vfrI vIrf Gr Ponkrno jF Éq ilKxo KuMj jFdf qF mYN gurdIpnUM puwCdI, vIry df kI hfl hY.
bMglf dyÈ dI lVfeI ËorF ‘qy sI.dsF idnF qoN vIry df koeI pqf nhIN sIlwg irhf. iksy qfr df, iksy Éq df koeIjvfb nhIN sI af irhf. byjI pfT qF krdyhI sn, hux ivc ivc ro vI pYNdy sn. Auhsocdy sn, Gr koeI hor bMdf huMdf qF mYNpqf lYx Byj idMdI. DIaF vflf Gr hY,Cwz ky mYN afp vI nhIN jf skdI.
Pyr iewk idn Kbr afeI ik lVfeIKqm ho geI hY. sfiraF ny suwK df sfhilaf. qIsry idn hI vIrf qy gurdIppitafly phuMc gey. byjI ny rwb df lwKlwK Èukr kIqf.
cfh pINidaF mYN vIry aqy gurdIp nUMdwisaf ik mYnUM iewk rfq supnf afieafsI ik vIrf ikDry Ko igaf hY. mYN AucI-AucI ro ky hfkF mfrIaF. mYN bVI zr geIsI. iPr inwkf ijhf vIrf iewk drwKq qoNboilaf, “BYx jI ikAuN lwBdy iPrdy ho,
gurdIp boilaf, “kmfl aY BYx jI,quhfnUM kI dwsIey. awgy rfq vyly lVfeIQMmH jFdI huMdI sI, pr Aus idn rfq qwkcldI rhI. sfzy afly duafly lfÈF hIlfÈF sn. mYN qy vIrf Bwj ky iewk ruK AuqycVH gey. mYN vIry nUM afiKaf ik vIry mrINnf, nhIN qF mYN BYx jI nUM kI jvfbidaFgf.” mYN hYrfn ho ky gurdIp dI gwlsux rhI sF.
Ausy vyly mYN Aus dy vwl iDafn nflvyiKaf, Aus dI jyb Auprly PIqy Auqykrnl ey aYs itvfxf iliKaf hoieaf sI.mYN afpxI ey ky sMqflI rfeIPl df mUMhhyTF kr ilaf. Auh aYn myry nyVy af igafsI. Aus dy pYr ivc golI vwjI hoeI sI,ijs kr ky Aus df bUt Pt igaf sI qypYr ivcoN lhU vg irhf sI. mYN afpxy bUtKolH ky Aus vwl kridaF afiKaf; sr,qusIN ieh pf lvo. nfl hI afpxI jybivcoN rumfl kwZ ky idwqf aqy afiKaf ikies nUM Guwt ky ËKm Auqy bMnH lE. Ausny rumfl bMnH ilaf qy bUt pf ley. iesvyly qwk lVfeI Qm geI qy POjI afpo-afpxy itkfixaF vwl muV rhy sn. Ausny afpxf ipstl mYnUM idMidaF afiKaf
ik ieh qUM rwK lY. “sr quhfnUM loV pvygI”mYN afiKaf sI. krnl ny ikhf sI ikkoeI nhIN, ieh qUM myrI inÈfnI rwK lY,afpF kdy iPr amn vyly imlFgy.”
“Pyr BYx jI vIry dI sI[ E[ vwloNaYksplynyÈn hoeI ik qUM duÈmx nUM bUtikAuN idwqy qy vIry ny Boly-Bfa afiKafsI ik Auh dy nfl myrI kfhdI duÈmxIsI?” gurdIp ny dwisaf.
awj jdoN vIrf nhIN irhf aqy Auhkrnl ey aYs itvfxf vI nhIN irhf qFieh duwK vI lwgdf hY ik amn vyly imlxdI iewCf nf isrP do itvfixaF dI sI, nfisrP do POjIaF dI sI, sgoN dovF mulkFdy lokF dI sI aqy hY vI.
“jy lVfeI koeI vI nhIN cfhuMdf, PyrhuMdIaF ikAuN ny?” byjI ny puwiCaf.
iewk rfq mYN vI igaf. myrf mn AusnUM ies hflq ivc dyKx qoN kqrfAuNdfsI. EVk jfxf hI sI qy clf igaf. puwCpuwC ky Aus kmry ivc igaf, ijwQy jsmyrisMG ibmfrI nfl jUJ irhf sI. Aus dIbytI qy bIvI nvjMmy bwcy vFg Aus dI dyK-ryK kr rhIaF sn. Auh mYnUM dyK ky KuÈnf hoieaf, hor Audfs ho igaf.
kihx lwgf, “ieDr af qy EDr mUMhkr.” sfhmxy gurU nfnk pfqÈfh dIqsvIr lwgI hoeI sI. kihx lwgf, “bol,hy gurU nfnk swcy pfqÈfh sfZy pMj sOsflf gurpurb dI KuÈI dy mOky ‘qy myrydosq jsmyr isMG nUM kIVf jfx ky arfmbKÈo jI.” mYN aiqaMq pIV aqy Bry mnnfl ieh ardfs duhrf idwqI.
iPr Aus dy kihx ‘qy Aus dy mUMh nUMpfxI lfAuNdf. kdI Aus nUM AuTfldf,bhfldf qy iPr iltf idMdf. kihx lwgf,“pfT suxf.” AuQy iek inwkf typ-irkfrzr ipaf sI, mYN lf idwqf qy pfTsLurU ho igaf. jpujI, rihrfs qy soihlyAuprMq sRIrfg ÈurU ho igaf. mYN awKF bMdkrky sux irhf sF. dyr ipCoN rqf awKKolHI qF jsmyr bVy arfm nfl bfxI suxirhf sI. iPr Aus dIaF awKF bMd hoxlwg peIaF. Aus ny typ bMd krn leIieÈfrf kIqf, mYN btn nwp idwqf qy AuhGUk sON igaf. mYN Aus df ichrf inhfrdfirhf. pIVF dy ipMjy ichry qoN vI gurmuKqfeIdy nkÈ sfP pVHy jf skdy sn.
bfrF vjy qoN bfad pRo[ hrpfl isMGGroN cfh lY afey. sB ny Guwt Guwt pIqIqy mYN afpxy byty kol clf igaf. rihMdIKUMhdI rfq kwtI qy agly idn vfps af
igaf.bMigaF qoN pRo[ hrpfl isMG df
ividafrQI Aus nUM pI[ jI[ afeI[ imlxigaf. gwlIN gwlIN Aus nUM dwsx lwgf ikipMz ivc kosI kosI Duwp ivc prflI dyZyr ‘qy lytx nfl jo arfm imldf hY,Aus df mukfblf mihMgy mihMgy gwdy kqweInhIN kr skdy. Auh pyNzU sfdgI df eynfkfiel sI ik Aus nUM lwgdf sI, Aus dIiËMdgI dI hiraflI Èihr dy bnfAutIpxny ingl leI hY.
mYN Aus nUM pihlI vfr bMgy imilafsF. 1982 ivc mYN bI[ ey[ dy afKrI sflivc sF qy ieh AudoN hfly byruËgfraiDafpk sI. pRo[ hrpfl isMG Aus nUMbMgy lY afey qy mYN Aus kol aMgryËIpVHn lwg ipaf. Auh mYnUM ivafkrxpVHfAuNdf qy mYN Aus nUM gwlF suxfAuNdf.Auh ivafkrx Buwl jFdf qy gwlF ‘cguafc jFdf.
drasl islybs ivc myrf mnnhIN sI lwgdf. mYN Aus nUM ivafkrx dyAuh svfl puwCdf, ijnHF df iemiqhfnnfl koeI qfaluwk nf huMdf. Aus nUM vIAuhI pVHf ky iËafdf vDIaf lwgdf. Auhmyry iksy iksy svfl ‘qy afKdf, “iehisrP qUM hI puwC skdf sI.” mYN aMdroNpRsMn ho jFdf.
iewk idn Auh rjfeI leIN ipafsI. mYN afieaf qF Aus ny mUMh bfhrkwZxf vI munfsb nf smiJaf. nf mYNAus df mUMh dyiKaf, nf Aus ny myrf. AuhpfieQfgors vFg rjfeI ivcoN hI pVHfeIigaf qy mYN pVHI igaf.
Auh puafDI sI qy Aus dI bolI mYnUMcMgI lwgdI sI. asIN aksr puafDI qyduafbI dy aMqr aqy nyVqf dy inÈfn lwBdyrihMdy qy KuÈ huMdy. Auh pMjfbI boldf ievyNlwgdf, ijvyN Aus ny kdy Èihr df mUMh nfdyiKaf hovy. aMgryËI boldf qF lwgdf,ijvyN Aus ny kdI ipMz df mUMh nf dyiKafhovy. aMgryËI kfhdI, inrf bI[ bI[ sI[ryzIE lwgdf.
Aus ny 8vIN ivc vwzI ‘rYNzm hfAUsizkÈnrI’ KrId leI qy bI[ bI[ sI[ suxsux ky afpxI aMgryËI aMgryËF ijhI krleI. Auh byhwd sfAU, sfdf qy spÈtiensfn sI. jo Aus dy idl ivc huMdf,AuhI Ëubfn ‘qy huMdf. Auh aVIal ËrUrsI pr ipafr awgy Juk jFdf. mYN Aus nflkdI aflqU PflqU gwlF krn lwg jFdf qyAuh AunHF nUM bVy iDafn nfl suxdf. kdIkdI Auh eynf Bolf lwgdf ik Aus dysfhmxy sB cqurfeIaF dm qoV idMdIaF.
iPr pMjfb dy hflfq ivgV gey. morcflwg igaf. mYN igRPqfrI dy idwqI qy myrIivafkrx df Bog pY igaf. jylH Xfqrf qymorcy dI lMbI khfxI bfad mYN vfps prqafieaf. bI[ ey[ mukMml kIqI qy pRo[hrpfl isMG dy kihx ‘qy p MjfbXUnIvristI, cMzIgVH ivc pMjfbI dI aYm[ey[ krn clf igaf.
igaf. Aus ny myrI kfblIaq nUM ieMnfAuqÈfihq kr idwqf ik mYN Auh asfeInmYNtnypry cfVH sikaf sF. zf[ swcr ny iekawD nukqy dI kFt CFt krky Aus nUM hwsky pRvfn kr ilaf.
Auh kdI kdI rfq nUM myry kol hIruk jFdf. Auh mYnUM afpxy sfhmxy nfBurjI Kfx idMdf, nf nOn vYj. asIN mwKxdIaF itwkIaF pf ky dfl-Pulkf Cwkdy,kmry ‘c bih ky grm grm duwD pINdy,BuMjy ibsqry ivCfAuNdy qy bwqI buJf ky pYjFdy. rfq nUM asIN bfxI dy arQ, pfT boDaqy Byd ivcfrdy ivcfrdy gurU sfihbfn
dIaF alOikk sfKIaF CyV lYNdy qy suxdy/suxfAuNdy sON jFdy.
iBMzrF vfly sMqF ‘qy hoey hmly aqyidwlI dy iswK kqlyafm qy hoeI sfVPUkkfrn iswK smfj ivc ajIb eykqf pRgthoeI peI sI. hr hPqy ikqy nf ikqy kIrqndrbfr huMdf. asIN sfry iekwTy ho ky suxnjFdy. kmytIaF leI cVHfvf kwTf krn dfsunihrI mOkf bixaf hoieaf sI. Auh cfriswKF nUM cfdr PYlf ky sMgq ivc GumfidMdy. sfzy kol afey qF asIN Aus ivcds ds rupey pf idwqy, pr jsmyr isMGny afpxf prs kwZ ky hI cfdr ivc suwtidwqf. asIN Aus vwl hYrfnI nfl dyiKafqF kihx lwgf, “Xfr, ienHF ny gurU nUM hImMgx lf idwqf.” mYN dyiKaf ik Auh BfvukjF jËbfqI nhIN sI. kmytI vloN cfdr Gumfky kIqI jf rhI gurU dI byadbI pRqI Ausdy mn ivc mxfmUMhIN ros sI.
Aus dy bcpn dy Cy-swq dosq Ausnfl huMdy qy nfl hI af jFdy. myry kmryivc KUb rOxk lwgdI qy kmrf srF bxjFdf. awKIN izwTf kIrqn drbfr rfq Brcrcf ivc rihMdf. iksy dI isPq huMdI,iksy dy nuks inkldy. qVky ijhy sON jFdy,svyr sfr AuTdy qy dOV dOV ky ieÈnfnkrdy. iqafr br iqafr huMdy aqy duwD,dhIN, mwKx dI itwkI qy prONTy Ckdy. zkfrlYNdy qy pMjfbI ivBfg ivc zf[ swcr dIbfrgfh ‘c ibrfj jFdy.
iPr jsmyr nUM anMdpur sfihb dykflj ivc kwcI nOkrI iml geI. AuQyAus ny kflj dy rsfly dI sMpfdnf krnIsI. Aus nUM ikqfbF pVHnf cMgf lwgdf sI,pr ilKx qoN Aus nUM koPq huMdI sI. kfljdy rsfly leI BfeI vIr isMG dI kfiv-pRiqBf ‘qy lyK ilKxf sI. Aus ny mYnUMAuQy swidaf. mYN pMjfbI ‘c bolI igaf qyAuh aMgryËI ivc ilKI igaf, ijvyN Auhmyrf duBfÈIaf hovy.
Auh pMjfbI vfrqk df pfTk sI,kivqf df nhIN. gurmiq nfl sbMDq ikhVIikqfb sI, jo Aus kol nhIN sI qy Aus nypVHI nhIN sI. jIvnIaF qF Auh pVHdf nhIN,pINdf sI. Aus df iek imwqr Aus nUM iÈvkumfr suxfAuNdf rihMdf qy ieh Aus vwlhYrfn ho ky dyKx lwg jFdf. pMjfbI kivqf
nfl Aus df eynf ku sbMD sI. pMjfbIkivqf nUM Cwz ky Auh kuJ vI pVH skdfsI.
Auh nf bymqlb gfxy suxdf, nf PËUliksm dy sIrIal dyKdf. Aus nUM ÈfiedhI iksy pMjfbI iPlm df nF qwk pqf hovy.pMjfbI dIaF aKbfrF nUM Auh bdkfrFsmJdf sI. Aus leI ryzIE, tI[ vI[ dfmqlb vI isrP bI[ bI[ sI[ sI.
iek dosq kihx lwgf, “Xfr, jymYnUM qyry ijMnI aMgryËI afAuNdI huMdI qFmYN dunIaF luwt ky Kf jFdf.” jsmyrkihMdf, “qYnUM qF hIN nhIN afAuNdI.” mYNikqy Aus dosq iKlfP jsmyr isMG kolgwl kIqI qF kihx lwgf, “E Cwz, AuhvI gurU df eI bMdf.” mYN Aus dy XkIn‘qy bilhfr jFdf.
jsmyr afpxy ivafh dy hPqy kuipCoN myry kol afieaf qy kihMdf, “jybcxf qF ivafh krf lY.” mYnUM Aus dIslfh bVI hI nyk lwgI. vIh ku idnFipCoN iPr afieaf qF Aus ny ivafh dIkoeI gwl nf kIqI. mYN smJ igaf ikgRihsQI Aus leI afm gwl ho geI sIqy Auh ies ivc rm igaf hY.
Auh afpxy dosq leI kI kr skdfsI qy ikwQy qwk jf skdf sI, dwisafnhIN jf skdf. kih skdf hF ik iesKfqr nYiqkqf dIaF hwdF pfr krn qoNAus nUM gurmiq mirafdf hI rokdI sI.awj socdf hF, Auh ikMnf Krf, swcf aqy
ÈuwD sI. jy Aus ny aMimRqpfn nf kIqf huMdfqF dosqF Kfqr ikMnf AujV igaf huMdf.
myry bfbq myry hr dosq nUM koeI nfkoeI iÈkfieq rihMdI, isrP jsmyr nUMnhIN sI. Auh mYnUM vI bKÈ idMdf, prjsmyr isMG pRqI Aus dy iksy dosq nUMkoeI iÈkfieq nhIN sI; isrP mYnUM sI ikAuh afpxy inkMmy dosqF dI ÈnfKq nhINkrdf. drasl iehI Aus df vwzf guxaqy aOgux sI.
Auh afpxy iks dosq nUM sB qoN vwDipafr krdf sI, ies bfbq kuJ nhINikhf jf skdf, pr Aus nUM sB qoN vwDBrosf pRo[ hrpfl isMG ‘qy sI. sfry AunHFnUM pRo[ sfihb kihMdy, pr jsmyr isMG hIkyvl ‘hrpfl’ kih ky bulfAuNdf. Ausnfl hI Auh afpxf injI duwK-suwK sFJfkrdf qy hr qrHF dI mdd leI kih lYNdf.
jsmyr dy igafn dIaF keI iKVkIaFsn, ijnHF coN iksy nfl koeI qy iksy nflkoeI iKVkI KolHdf. myry nfl KwtI-imwTIqoN lY ky smwtI qwk, hr iKVkI KolH lYNdf.
bcpn dy dosq Aus ‘qy jfn vfrdysn. Cotf idlbr qF Aus dI qfibaf ivchI rihMdf qy Kud nUM Aus df Bgq smJdfsI; ikqy jfxf hovy, gwzI lY ky hfËr hojFdf. jsmyr vI Aus ‘qy afpxf jmFdrUhwk smJdf sI. Aus df hr dosq smJdfik jsmyr Aus nUM sB qoN vwD ipafr krdfhY; pr asl gwl ieh sI ik Aus df hrdosq nfl ivÈyÈ lgfAu huMdf sI.
Auh pRo[ hrpfl isMG nUM ‘buwk hMtr’smJdf, pr Gwt afp vI nhIN sI. ijhVIikqfb ikqoN nhIN sI imldI, Aus kol huMdI.Auh iksy dosq dy kflj igaf qy gpOVsuxn dI QF lfiebryrI ivc vV igaf.BfÈf ivBfg, pMjfb dy Cpy ‘pMjfbI Èbd-koÈ’ dI qIjI ijld dyKI qF Aus dIaF dokfpIaF krf leIaF.
mYN Aus nUM Pon kIqf qy sihvn hIkoeI Èbd puwC ilaf, jo ‘pMjfbI koÈ’ dIAusy ijld ivc sI. kihx lwgf, “iehqYnUM iml vI skdf hY, jy qUM myrf bhuqvwzf QYNks kryN.” mYN ‘vwzf QYNks’ kridwqf, Èbd-koÈ dI Auh ijld mYnUM imlgeI qy myrf sYWt pUrf ho igaf. mYN Aus nUMaMgryËI bfbq qMg krdf rihMdf qy kuJ
nf kuJ puwCdf rihMdf. keI vfr inwqnymCwz ky vI Auh myrI smwisaf df hwl krdf.jd ikqy Aus dI suGV pqnI Pon cuwklYNdI qF mYN smJ jFdf ik Auh skUtrclf irhf hovygf. Aus nUM sfry Pon krdy,pr Auh kdy hI iksy nUM Pon krdf.
dUrdrÈn vfilaF ny ‘gwlF qy gIq’leI bulfieaf qF nFh-nuwkr krI jfvy.mYN Aus df nF qjvIË kIqf sI qy Auh myry‘qy ieqrfË krn lwgy. bVI muÈikl nflAus nUM jlMDr jfx leI mnfieaf. jdAuh igaf qF Aus dy igafn aqy aMdfË nUMdyK ky dUrdrÈn vfly bVy hYrfn qy KuÈhoey. drvyÈ qbIaq, guxF dI guQlI,jsmyr isMG Èfno-ÈOkq qy Èuhrq dIdunIaF qoN aiBwj sI.
Èfied hI iksy nUM pqf hovy ik gurUnfnk dyv XUnIvristI, aMimRqsr dy KojIivdvfn zf[ ipafr isMG nUM isrdfr kpUrisMG dIaF ikqfbF dI sMpfdnf smyN afAuxvflIaF aiVcxF df hwl jsmyr isMG koloNhuMdf sI qy zf[ ipafr isMG Aus dI eynIAucI suwcI lgn qy pRiqBf qoN hYrfn huMdy.
KrIdo-ProKq smyN hmyÈf cfdr dyKky pYr psfrn vflf jsmyr isMG ikqfbFdyK ky cfdr ivsfr idMdf. ivÈv pusqkmyly ivc inrsMkoc pMzF bMnH bMnH ikqfbFlY afAuNdf. tfeItl dyK ky Aus dy msqkdI ivÈfl cfhq dy dIdfr huMdy.
TMZ bhuq mMndf sI. srdIaF nUM keIkeI kwpVy pf ky rwKdf. pihnx EZx dfÈOkIn nhIN sI. Gry aijhf mDyV mfr kyrwKdf, ijvyN KyqF ‘c nwky moVn jfxf hovy.
muZly 3-4 sfl Aus ny zfkKfny ‘cnOkrI kIqI sI. iesy leI Auh iswkybMdswjx purÈ sI. iPr Auh cMzIgVH dypbilk skUl ivc aMgryËI pVHfAux lwgipaf. ibhqrIn skUlF dy aMgryËI pfVHyAus qoN awKF curfAuNdy qy itB jFdy. keIAus dy sfhmxy hfr jFdy qy keI Kfr KFdy.ikwQy bI[ bI[ sI[ qy ikwQy pI[ tI[ sI[!
myry kol afieaf, aKy PgvfVfdyKxf. mYN Aus nUM gAUÈflf qy bFsF vflybfËfr Gumfieaf. duafby dy rMg ZMg,qrwkI qy cmk dmk dyK ky bVf hYrfnhoieaf. kihx lwgf, “koeI eyjMt imlf.”eyjMt imlf idwqf qy Aus ny hr qrHF dIjfxkfrI hfsl kIqI. iewQoN df mfhOl AusnUM mfPk nhIN sI.
qMg-dsq mfhOl ivc idn-ktIkrdf jsmyr isMG awk igaf. Aus nykeI sfl pihlF hI nOkrI Cwz idwqI qyGry bih igaf. mYN puwiCaf, “Gry kI krdyhuMdy ho?” kihx lwgf, “mYN vfr vfr nhINafAuxf, huxy kMm mukf ky jfxf.” pqflwgf, Auh bfxI pVHdf jF ismrn krdf sI.
hux Aus dI ishq afigaf nf idMdI.Auh iblkul rih igaf sI. cMdry rog nyAus nUM aMdroN Kf ilaf sI. kihMdy hn iklohVI vfly idn pRo[ hrpfl isMG nUM bhuqcyqy krdf irhf. agly idn Auh imlxgey qF cfr GMty Aus dy kol bYTy rhy.
jsmyr dI pqnI afpxy pqI nUM bwcyvFg sMBfldI. CuwtIaF krky cwqo pihrAus dy kol rihMdI. Aus dI bytI vI afpxybfp dI dyK ryK qy sFB sMBfl ivc koeIksr nf CwzdI. kI pqf sI ik cUVy vflIaFbfhF qy mihMdI vfly hwQF nfl Aus nUMafpxy bfp dI iks qrHF dI syvf krnIpYxI hY!
imwqrF df msyr: jsmyr isMG
avqfr isMG (pRo[)Pon: 91-94175-18384
jsmyr isMG
sLrDFjlI
(bfkI agly sPy `qy)
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (27)
bfhrly mulk rihMdy Aus dy byty nUMdwisaf qF Auh bfp dI Kbr leIiklvlIaF Kfx lwgf. injI mjbUrIaF dfmfiraf ivlkdf afieaf qy ivlkdf clfigaf.
pRo[ hrpfl isMG sI qy Cotf idlbr,hnyr svyr msyr ijhy imwqr dI syvf ivchfËr rihMdy. iek jFdf, dUjf af jFdf.hor vI smyN smyN afAuNdy qy cly jFdy, prieh kdy kuqfhI nf krdy.
rfq nUM pRo[ hrpfl isMG df Ponafieaf. igafrF vjy qwk asIN Aus dIaFgwlF krdy rhy. pRo[ sfihb ny dwisaf ikpihlF Auh gurU nfnk pfqÈfh nUM ardfsFkrdf qy krfAuNdf sI. awj Auh bwicaFvFg afpxI mF df nF lY lY ro irhf sI ik‘mF mYnUM bcf lY, mF mYnUM bcf lY.’
qVky pMj vjy AuT ky vfÈrUm igafqy ipCoN Pon KVkx lwg ipaf. myrf mwQfTxikaf ik Bfxf vrq igaf hY. pRo[hrpfl isMG df Pon sI. prqvIN kfl kIqIqF AuhI gwl hoeI. kihx lwgy, “s[jsmyr isMG cVHfeI kr gey.” ies qoNawgy koeI gwl nf hoeI. gwl vI kI krdy.gwl Kqm ho geI sI. imwqrF df msyrqur igaf sI. mYN suMn ho igaf qy myrykMnF ivc aMimRq vyly hI kIrqn soihlfgUMjx lwg ipaf, “dyhu sjx asIsVIafijAu hovy sfihb isAu mylu]
imwqrF df msyr: jsmyr isMG(ipCly sPy dI bfkI)
imwqr qoN lY ky mulk qk pqf nhINiks vyly iks dy ikhVy ihwq jfg pYxaqy AumrF qy puriKaF dIaF sFJF qfr-qfr ho jfx. BfvyN ikMnI hI bydrdI nflbykdrI hovy, pr Pyr vI ihMmq nf hfrnf,dunIaF nUM hYrfn krdy jfxf. ieh kuwl-joV hY, abdus slfm dI iËMdgI df. hY nfkmfl df slfm!
abdus slfm pihlf pMjfbI qy huxqk df afKrI pMjfbI hY, ijs ny noblienfm ijwiqaf. smyN ny Aus dIaF keIpCfxF bxfeIaF, keI pCfxF Koh leIaF.Auh jMimaFm u s l m f npMjfbI, vwzfh o ieaf qFpfiksqfnI,pRvfn ciVHafqF g Yr-m u s i l m ,
vqn qy byvqnf aYlfn idwqf, nf slfmpfiksqfn dIaF ikqfbF ‘c hY, nf Aus dynF dI koeI iemfrq hY, nf koeI sMsQf,pr dunIaF Aus dIaF KojF df lohf mMndIhY qy slfm nUM slfm krdI hY.
abdus slfm df jnm 29 jnvrI1926 nUM axvMzy pMjfb dy mfeI hIr vflyJMg ivc hoieaf. Aus dy ipqf Aus vyly dyiswiKaf ivBfg ‘c sfDfrn mulfËm sn,pr AunHF df puwqr asfDfrn sI. nyVy dyAurdU mfiDam vfly skUl ivc muZlIpVHfeI kIqI. Aus vyly ipMzF dI hflqieh huMdI sI ik dIvy dy cfnxy pVHnfhuMdf sI qy jd qk slfm lfhOr nhINigaf, AudoN qk Aus ny kdy ibjlI dfblb nhIN sI dyiKaf.
14 sfl dI Aumry slfm ny pMjfbXUnIvristI aDIn dsvIN df iemiqhfnidwqf. ijs idn iemiqhfn df nqIjfafAuxf sI, Aus idn Auh JMg miGafxymylf vyKx gey sI aqy iewQy hI hIr dIkbr hY. jdoN Èfm nUM dyr nfl vfpsIhoeI qF bfËfr ajy KuwlHy sn. iewkdukfndfr nUM slfm ny bfËfr bMd nf hoxdf kfrn puwiCaf. Aus ny dwisaf ik JMgdf abdus slfm, pMjfb XUnIvristI ivcoNdsvIN dy iemiqhfn ivc awvl afieafhY. Aus smyN pMjfb XUnIvristI dy Gyryivc pUrbI pMjfb, pwCmI pMjfb, hirafxfqy ihmfcl Èfml sI. abdus slfm dy850 ivcoN 784 nMbr afey.
nobl ienfm jyqU byvqnf pMjfbIslfm nUM XUnIvristI dy gOrimMt
kflj df vjIPf imilaf qy AunHF ihsfbdy ivÈy ivc 1946 ivc aYm[ ey[ kIqI. CysO ivcoN Cy sO aMk pRfpq krky son qmgfijwiqaf. 1949 ivc skflriÈp aDInsyNt jOhn kflj, kYNbirj qoN BOiqkivigafn aqy ihsfb dy iviÈaF dI pVHfeIkIqI aqy 24 sfl dI Aumr ivc BOiqkivigafn dy ivÈy ivc pIaYc[zI[ qoN pihlFhI ies Kyqr ivc bhuq hI ivlwKx XogdfnpfAux krky abdus slfm nUM dunIaF dfvwkfrI kYNbirj XUnIvristI df simwQienfm imilaf aqy 1951 ivc isDFqkBOiqk ivigafn ivc afpxf pIaYc[zI[df QIiss iliKaf, jo Ausy sfl pRkfiÈqho igaf. Aus vyly qk slfm dI kuaFtmielYktrozfieafimks dy Kyqr ivc Kojkrky dunIaF dy ivigafnIaF ivc vwzIpCfx bx cukI sI.
pr slfm afpxy vqn afAuxfcfhuMdf sI. mulk afËfd ho cukf sI, prdo toty bx gey. jMmx BoieM krky huxslfm df vqn pfiksqfn sI. ieh Auhidn sn, jdoN nvF bixaf pfiksqfn qyBfrq vI pYrF isr hox dI jwdo-jihd ivcsn. awj ijvyN mulk ‘qy BIVH pey qoN lokivdyÈF nUM Bwjdy ny, AudoN hfly vqnpRsqIijAuNdI sI qy lok aOKy vyly vqn prqdysn.
jrmnI jf ky afieaf nOjvfnisnmYtogRfPr gurpRIq cImf dsdf hY ikjrmnI dI awj dI hflq dyK ky lgdf eI
nhIN ik ieh do ivÈv XuwDF dI qbfhI dfkyNdr irhf hY. qbfhI dy idnF ipwCoN jdoNeI dunIaF dy hr kony ‘c bYTy jrmn mnuwKnUM avfjL mfrI qF Auh vqn priqaf qybrbfd hoeI jrmnI nUM afbfd kr idwqf.pMjfbI vI ievyN prqdy rhy, Auh cfhy pRo[pUrn isMG hox jF abdus slfm.
slfm 1951 eI[ ivc gOrimMtkflj, lfhOr af ky ihsfb pVHfAux lwgy.
kflj dy pRbMDkF nUM pqf hI nhIN sI ikikMnf vwzf ivigafnI vfps priqaf hY.Auh kihMdy ik pVHfAux dy nfl-nfl KyzFdf ieMcfrj vI lwg jfh, jF kflj dImunImI vI kr. slfm ny korf jvfb dyidwqf. Auh BOiqk ivigafn ivc Koj ivBfg
kfiem krnf cfhuMdf sI. slfm rfjf Bojqy kflj afly gMgU qylI dI hflq ivcsn. kuJ smF pMjfb XUnIvristI dy ihsfbivBfg df muKI bixaf, pr vwKrf KojivBfg kfiem nf huMdf dyK slfm ilKdfhY ik Aus kol do mOky sn jF qF BOiqkivigafn Cwz dyvy jF mulk! aMq AuhinrfÈ ho ky iek vfr Pyr mulk Cwz igaf.
1953 qk pfiksqfn ivcaihmdIaf BfeIcfry nUM gYr-musilmaYlfn idwqf igaf qy AunHF iKlfP pUrypfiksqfn ivc Psfd ÈurU ho gey. slfmcfhuMdf sI ik vqn rih ky vqn leIkuJ kry, pr vqn ny Aus nUM byvqnfaYlfn idwqf sI. ijvyN iksy ny slfm aqyaihmdIaf BfeIcfry dy pYrF hyToN ËmIneI iKwc leI hovy. slfm nUM ies mfhOlny burI qrHF qklIP idwqI qy AuhieMpIrIal kflj, lMdn ‘c pRoPYsr jflwgf.
1956 ivc hI pRo[ slfm ny purfxyisDFqF nUM cuxOqI idMdf iek pypr iliKafaqy afpxy hI Kyqr dy nobl ienfm jyqUsInIar BOiqk ivigafnI vflgYNg pOlInUM Byijaf, pr pOlI ny vfips sunyhfByijaf, slfm nUM myrf siqkfr pr horvDIaf soco. pr 1957 ivc lI aqy XYNgnF dy do nOjvfn BOiqk ivigafnIaF nUMiblkul iesy abdus slfm vflI Koj leInobl ienfm iml igaf. ies anuBv ivcoNslfm ny afAux vflIaF pIVHIaF leI iekanuBvI slfh idwqI ik quhfzy kol jd vIkoeI cMgf ivcfr hovy qF ies nUM afpxy qoNvwzy ivakqI kol pRvfngI leI nf Byjo.Èfied Aus kol ies nUM vfips krn dIiËafdf ÈkqI huMdI hY. afpxy cMgy ivcfrnUM iswDy hI pRkfiÈq krvf dyxf cfhIdfhY. slfm dy ividafrQI dsdy ny ik Auhaksr kihMdf sI, ‘buwiZaF dI kdy nfsuxo.’ bfad ivc sInIar BOiqkivigafnI vflgYNg pOlI ny vI slfm qoNmuafPI mMgI pr smF qF lMG cukf sI qynobl ienfm slfm dy hwQoN jf cukf sI.
1964 ‘c amrIkf, ieMglYNz, rUs,jrmnI dy ivroD dy bfvjUd ietlI ivcsfieMs sYNtr bxfieaf. ies sYNtr ivclok CuwtIaF smyN iqMn mhIny afAuNdy qynvyN ivcfrF nfl lbryË ho ky afpxy afpxymulk prqdy.
jdoN juliPkfr alI Buwto pfiksqfndf pRDfn mMqrI bixaf qF Aus ny abdus
slfm nUM ivigafn dy msilaF bfry afpxfslfhkfr lf ilaf. ieh vI ikhf jFdf hYik pfiksqfn vfsqy pRmfxU bMb bxfAuxdf kMm pRo[ slfm dI dyK ryK ‘c hI ÈurUhoieaf. Buwty ny hI 1974 ‘c kfnUMn bxfky aihmdIaf BfeIcfry aqy slfm qoN
muslmfn hox df ruqbf bfkfiedf qOr ‘qyKoh ilaf.
pRo[ slfm ies ipCoN bMb bxfAux dykMm qoN pfsy ho gey. nfl hI Auh dunIaFdy dyÈF nUM pRmfxU bMb nf bxfAux dI mMgdI muihMm ‘c Èfml ho gey. smF Pyrbdilaf aqy Buwto nUM PFsI dy idwqI geI.pfiksqfn dy POjI hukmrfn jLIaf Aulhwk ny iek vfr Pyr slfm ‘qy zory pfey.slfm dI kOmFqrI pCfx sI aqy Aus nUMiewjq dy ky POjI hukmrfn asl ‘c afpxIiewjq dunIaF ivc vDfAux dI koiÈÈ krirhf sI. slfm nUM ies JUTI-mUTI iewjqdyx df vI pfiksqfn ‘c bhuq ivroDhoieaf.
pRo[ slfm ny pRmfxU aqy cuMbkI AUrjfivc sFJf irÈqf lwB ky afKrkfr 1979
‘c nobl ienfm afpxI JolI pf hI ilaf.abdus slfm nUM jdoN nobl ienfm imlirhf sI qF Auh pMjfbI hox krky pwg bMnHky igaf. nfl dy ivigafnI kih rhy snik asIN sfry pYNt-kot ivc pYNguienF ijhylwg rhy sF, pr abdus slfm ÈihËfdflgdf sI. ijs idn Aus nUM nobl ienfmimilaf, Aus ny mfx nfl ikhf ik mYnUMmfx hY ik mYN BOiqk ivigafn dy Kyqrivc ienfm lYx vflf pihlf muslmfnhF. ies qrHF Aus ny keI qrHF dIaF hIx-BfvnfvF df Gyrf qoiVaf, jo sdIaF qoNmusilm nOjvfnF qy lwdIaF hoeIaF hn.
dI hQylI ‘qy nobl pRfeIjL rwK ky kihMdf,ieh quhfzf hY, myrf kuJ nhIN. slfm bVfidaflU bMdf sI, Aus ny afpxI noblienfm dI vDyry rkm iswiKaf dy KyqrleI dfn kr idwqI.
inwGI hovy Duwp pr rfqF TMzIaF.bsMq ny ipafr sOgfqF vMzIaF.gwBrU pey ny zMz bYTkF kwZdy.dOVF lf iewk dUjy nUM ipwCy Cwzdy.
sfg, gfjrF, goNglU inwq KfE.iGE, duwD, ipMnIaF ishq bxfE.hr Gr KuÈIaF ilafvy bsMq!smfj ‘coN vMzIaF mukfvy bsMq! -syvf isMG nUrpurI
---
syl hY beI syl hYlIzrF aYsI luwt mcfeI,hr nusKf vI hux PylH hY.icwty ny Kf leI jvfnI,lIzr bxdy jfx aMbfnI.idn icwty pY igaf zfkfsB cMdrI rfjnIqI df Kyl hY.syl hY beI syl hYpMjfb sohxy dI syl hY!
PrMgI kwZx nUM ikAuN vfrIaF jfnFBrnf ipaf awj Aus df hrjfnfCy-swq lwK ivc kMm bxfAUPrMgIaF dy iPr dyÈ pcfAUplws tU krky afeIlYt kr lYCy, sfZy Cy bYNz df Kyl hY.syl hY beI syl hYpMjfb sohxy dI syl hY!
gYNgstrF df ipaf pMjfb nUM Gyrfhux ‘iÈkfgo’ sux sfh Gutdf myrfbhuq soc smJ ky bolxf iswK lYnhIN qF ibnf ksUroN vI hoxI jylH hY.syl hY beI syl hYpMjfb sohxy dI syl hY! -amrIk isMG isLkfgo
Xfd hY mYnUM ipMz dI swQ Eh.ijQy bYiTaF QkyvF lwQ so.GroN vft sI msF hI awD koh.sI suMnf Eh myry ijhf.Eh myrf nf ipMz irhf.
iksy ny af ky Piqh bulfeI.Xfr ny Dfa glvwkVI pfeI.XfdF dI iPr vfrI afeI.‘suKivMdrf’ Aus kMnIN ikhf.Eh qyrf nf ipMz irhf.Eh myrf nf ipMz irhf. -suKivMdr bodlFvflf Pon: 360-281-2624
---
purfxy pMjfb dI gwljy qUM bxy purfxy smyN dI jwtImYN bx jfvF jwt purfxf nI.KuwlHy KuwlHy hovx ivhVyvwzf hovy lfxf nI.
aMimRq vyly AuT ky qUMcftI ivc pfvyN mDfxI nI.mYN bldF dI joVI joV kysuxdf jfvF bfxI nI.idn cVHdy nUM vfh idaF ikwlfqUM ilafvyN hfËrI Kfxf nI[[[.
sLbdawKr pihlF Èbd bxyiPr ÈbdF ny ley asQfn.keI Èbd gey isKrF AuqykeI ÈbdF ny pfieaf mfx.keI ÈbdF nUM isr pey JukdykeI Èbd pey vMzdy igafn.keI Èbd ny bMdy bx geykeI Èbd bx gey iensfn.
Èbd adb hY, sLbd hY ruqbfÈbd df huMdf hY snmfn.hr iek Èbd dI QF hY afpxIÈbdF dI vwKrI pCfx.Èbd smF hY, Èbd hI rwb hYnfl Èbd dy bxdI Èfn.ijn ÈbdF ny ruqby pfeybx gey pfrbRhm Bgvfn.
Èbd hI iswK hY, Èbd hI ihMdU,Èbd hI bixaf muslmfn.Èbd jdoN hAumY nfl Brdfbx jFdf hY byeImfn.byeImfnI jd isr ‘qy cVHdIbxdf ey iPr Èbd ÈYqfn.ÈYqfnI jd hvs hY bxdIÈbd AudoN bxdY hYvfn.
Èbd hI kfdr, Èbd hI kudrqÈbd hI Bgq, Èbd Bgvfn.Èbd pRBU hY, Èbd gurU hYÈbd hI iswK hY, suGV sujfn.Èbd hI pAux, Èbd hY pfxIÈbd bxy DrqI, asmfn.Èbd hI awg hY aMdr-bfhrÈbd hI pMj qwq pRDfn.
Èbd hI ismRq, Èbd hI ÈfsqrÈbd hI byd, kqyb, purfx.Èbd hI qn hY, Èbd afqmfÈbdF dI ivc pfeI jfn.Èbd suKmnf ieVf ipMglfÈbd svfs, Èbd Purmfn.Èbd hI Kfvy, Èbd hI pIvyÈbdF dy hn ipMz pRfx.
keI Èbd ny sfd murfdykeI Èbd ny bhuq mhfn.keI Èbd pey awgF lfvxkeI Èbd pey pfxI pfx.ÈbdF dI hI jMg hY lwgIbx cwlI DrqI ÈmÈfn.muV jfE loko hor nf mfroÈbdF dy hux iqwKy bfx.
ijAux idE mnuwKqf qfeINnf hux hor kro apmfn.awKr sFBo Èbd sMBflomuk jfvy nf sgl jhfn.sFBo eys isRÈtI qfeINieh hY kfdr df vrdfn.ijs mYnUM ‘surjIq’ bxfieafpRB myrf Auh jfxI jfx. -bIbI surjIq kOr sYkrfmYNto
ibgfnI jUhIN rul nf jfey,cuwk lY ies nUM gly lgf.asIN qy hokf idMdy rihxf,jfgdy rho dI lft jgf.
ijs mF ‘pMnU’ guVHqI idwqI,mfq BfÈf dI kdr vDf. -crnjIq isMG pMnU sYn hojy, kYlIPornIaf.
---gjLl
prq afey nUM vyK kyPuwl vFg iKV igaf.alivdf nf kih hoieafrfqIN vfps AuV igaf.qyry-myry ipMzoN af kyjd mYN vfps muV igaf.rwus geI ivhVy dIrOxk kuJ ies qrHFgIq qoN sMgIq, sur qoNsfjL ijvyN kuV igaf.Puwl nUM Coihaf nf hI qoiVaf mYNiPr vI kMzf poitaF ‘c puV igaf.GUiraf, iqEVIaF ny sfiVaf sIvfpsI leI eysy kr ky icV igaf.ijs isafsI qfkq ‘qy qYnUM hMkfr sIEsy nfl aYqkIN mYN iBV igaf.jIvn lIh Auqy pfeIey iks qrHFijLMdgI df puwTf phIaf igV igaf.qyry sLihroN af ky jd mYN muV igafcMn df cfnx sI ijwdF ruVH igaf.
-jugrfj igwl Pon: 704-257-6693
kfiv-jgq
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (29)
amr mInIaF, glfsgoPon: 0044-7868370984
kYnyzf, amrIkf, XUrp jF horivkfsÈIl dyÈF ivc gYrkfnUMnI ZMg nfldfKl hoey, axivafhy muMizaF dI pihlIpsMd huMdI hY, ikvyN nf ikvyN ies dyÈ dIpwkI vsnIk kuVI nfl ivafh krvf kynfgirkqf leI jfvy. ieMglYNz ivcbhuigxqI duafby qoN pMjfbIaF dI hY.duafbIey qF aMglI-sMglI aVf ky lflpfsport jyb ivc pf lYNdy hn, pr mJYlBfAU qy mflvy vfly bfeI jI, qrly lYNdyhI buwZy ho jFdyhn.
sfzy nflsohxf sunwKf,dfry Blvfn dyip MzF v wl dfj ogf B u wlrrihMdf sI. jogyd y ipAu-dfd y
BlvfnI krdy sn qy QoVHf bhuq ÈOk jogynUM vI sI. Auh roËfnf ijm jFdf. Gry vIijm df smfn rwiKaf hoieaf sI. sfnUM vIksrq krn dI afdq jogy ny hI pfeI.gurU Gr df bVf pRymI sI jogf. asIN qFlMgr Ck ky qy gwpF mfr ky Gry af jFdy,pr Auh aYqvfr dI sfrI CuwtI gurU Grsyvf ivc hI ibqfAuNdf. Aus dI zIl zOlqy syvf Bfvnf vyK ky iek kuVI Aus ‘qymoihq ho geI. gwlbfq ipCoN ipafr qyiPr gwl ivafh qwk phuMc geI.
kuVI vfilaF nfl gwl krn leI jogyny mYnUM Dwky nfl hI ivcoligrI ivc GVIsilaf. mYnUM qfeI ibÈnI dI ivcoligrI ‘choeI kuwqyKfxI Xfd afAuNdI sI. myrI qfeIny sfzy sfry ipMz ivc afpxy pyikaF qoNirÈqy krvfey sn, pr sB qoN iCwqr hIKfDy. qfey dI gflH-duwpV vwKrI. mYN qFqfeI nUM hwsdf huMdf, qfeI Brovfl vflydIdfr sMDU ny gfxf qyry ‘qy hI gfieafsI, “vwg kuVIaF df pyikaF qoN shuryvfV‘qf.” pr qfeI kihMdI, “BfeI ieh qFkoilaF dI dlflI vflf kMm af, mUMh isrkflf qF huMdf hI huMdf. ivcoligrI vfly
kuwqKfny qoN qF bMdf dUr hI rhy.”iewQy Gr ivc mYN hI sB qoN vwzf sI,
ies krky jogy BfAU leI ivcoly vflf awkcwb hI ilaf. mYN qy mfCIky vflf bfeIiekbfl klyr, kuVI dy ipAu nUM imly.gujrvflIey gryvfl ny muMzy dI jfq-goqqoN ibnf hor kwK nHIN puwiCaf qy hF kridwqI. ijvyN Auh vI jogy ijhy jog irÈqy dIAuzIk ivc hI bYTy sI. mhIny dy ivc ivcivafh ho igaf qy do ku sfl ipCoN jogfBfAU vI pwkf ho igaf. jdoN kdy vI dovyNimldy qF bfeI jI, bfeI jI kridaF dfmUMh suwkdf. bVf mfx siqkfr krdy.sohxI joVI df sumyl krfAux df Brmpfl ky mYN afpxy afp aMdroN aMdr KuÈhoeI jFdf. qfeI dy ivcolpuxy vflI nsIhqvI JUTI ijhI lwgdI.
pwkI mohr luaf ky jogf do ku mhInyleI ipMz CuwtI igaf. Gr vflI ny afpxykMmkfr df bhfnf pf idwqf. Ausy dOrfnjogy dI jogx dI iËMdgI ivc Aus dfpurfxf pRymI af igaf, ijs nUM gryvflpirvfr ny isry qoN hI nkfr idwqf sI.kuVI dIaF imMnqF, qrly qy DmkIaF vIjfq-pfq dI kMD nf qoV skIaF. iehIkfrn sI ik jogy dy hldI vflf vtxfjldI-jldI lwg igaf. ieMzIaf qoN vfpsafey jogy nUM vI ieDroN EDroN iBxk lwggeI ik do mhIny iksy Epry bMdy ny Ausdy Gr rMg Bfg lfeI rwKy sn. rfq nUMds ku vjy iek dosq df Pon afieaf ikjogy ny afpxI Gr vflI dy afÈk nUM burIqrHF ikRkt bYt nfl kuwitaf hY qy isrpfV idwqf hY. bcxf muÈikl hY qy jogfaMdr hY.
mYN soc irhf sF, mMinaf jFdf hY ikmJYl huMdy lVfeI nUM Èyr hI af, pr jogfieho ijhf nhIN sI. ieMnf sfAU bMdf iewzfvwzf PYslf ikvyN lY igaf! muMzf mrnoNmsF bicaf, pr jogy nUM ierfdf kqlkys ivc pMj sfl dI sËf ho geI. mulfkfqvyly jogy ny afpxy kfrnfmy ‘qy pCqfvf
kridaF dwisaf, “bfeI, mYN myry nfl kMmkrdy pfiksqfnI dosqF nUM dws bYTf. AunHFny mYnU M pMp mfr mfr ky ieh kMmkrvfieaf. sfrI idhfVI ieko hI rwt lfeIrwKI, E srdfrf mfr ky kfpf kr dyhisr klm dohF dy. srdfr qF duÈmx dfjhwnm qwk ipwCf krdy af. ijhdy ‘cgYrq eI hY nHIN, Auh srdfr kfhdf!bYgyrqF vFgUM jIx nfloN qF bMdf mhurfPwk lvy.”
aYqvfr gurduafr y kfrpfrikMg ivc jogy dy sws-shurfiml gey. mYN soicaf, AulFBfqF dy dyeIey ik QozI kuVIdI krqUq krky iek ÈrIPbMdf slfKF ipwCy clfigaf, pr iewQy qF lYxy dydyxy pY gey. dovyN jxy PiqhbulfAux qoN pihlF hI myry‘qy vrH pey, “qusIN cMgyirÈqydfr tkrfe y,aMbrsrIey mJYl. sfzI qFsfry Èihr ivc qoey qoeykrvf‘qI nf. sfzy vwz vzyry qF hIdirafEN pfr nf kuVI idMdy sI, nf lYNdysI. qUM sfzf mlveI Brf hox krky qyry‘qy Brosf kr ky Jwt hF kr idwqI, pr qUMqF sfzy isr ‘c suafh hI puaf idwqI.Aus bdmgËy ny sfzy kol BfP nHIN kwZI.AuhnUM kuC lwgdy nUM BMnx qur ipaf. bfhlIgwl sI kuVI nUM qlfk dy idMdf, asIN afpygwl sFB lYNdy. pihlF vI pUry pMj sflasIN kuVI dI sMGI nwpI rwKI. iewdF ikvyNmMn lYNdy juafeI BfeI iksy inwkI suwkIjfq nUM. hux Auh bc igaf ey qy kuVI pwkfAuhdy nfl hI KVU. qUM qF ajy kwlH vlYqafieaF ey bfeI isaF, sfzI qF cflI sfldI iewjq imwtI ho geI nf. hy swcy pfqÈfh,bcfeIN ieho ijhy mIsxy ivcoilaF qoN!”
mYnUM AunHF kuJ kihx df mOkf hI nfidwqf, mfrI sYlP qy aOh gey, aOh gey.mYN ivcoligrI dI muMdrI puaf ky, ieMnf ku
qF sMquÈt hoieaf ik myrI byiewjqI dflfeIv tYlIkfst iksy hor ny nhIN sIvyiKaf.
dUjf pycf myry kMm ‘qy pY igaf. mYNgujrfqI ptylF dy kMm krdf sI. AunHF dfCotf muMzf rfhul ptyl sfzy nfl kMm krdIKUbsUrq gorI ‘qy lwtU ho igaf. gwlipafr qoN ivafh qwk phuMc geI. gwlvwzy ptyl qwk phuMcI qF Aus ny kuVI nUMiek hPqy df noits dy ky kMm qoN Pfrgkr idwqf.
iek idn rfhul mYnUM kihMdf, “BfjIhm ny ÈfdI krvfnI hY. afp hmfrI hYlpkro. gorI ky Gr vfloN ko qo koeI problmnhIN hY, pr myry ko eyk ivtns kI ËrUrqhY. agr afp myry sfQ rijstr afiPsmyN jf kr apny sfeIn kr dyN qoN myrfkfm ho jfeygf.”
Aus dy dosq qy irÈqydfr, ptylpirvfr dI nfrfËgI shyVn qoN kMnIkqrfAuNdy sn. do iqMn idn qF mYN hwQpwlf nf PVfieaf, pr qyj qrfr gujrfqICokry ny mYnUM srdfrF dI dlyrI vflI PUkCkf Ckf ky iqafr kr hI ilaf. nflyimwTIaF, ipafrIaF mfr mfr ky qFgujrfqIaF ny pUry Bfrq ‘qy rfj Bfgkfiem kr ilaf, mYN ikhVy bfg dI mUlIsI? iewQy vI mYN jËbfqI ho ky sMnH ivcflyPs igaf sF. ijAuN hI ptyl pirvfr ivcivafh dI Kbr phuMcI, agilaF ny
ivafhuMdV joVy nUM slfmI qy ivcoly nUMmuMdrI qurMq hI pf idwqI. ptylF ny joVI nUMGroN kwZ idwqf qy mYnUM kMm qoN. rfhulgoiraF df Gr juafeI bx igaf qy GrgRihsQI clfAux leI tYksI clfAuxlwgf.
sfl ku dy ivc ivc ieÈk df BUqlwQxf ÈurU ho igaf. pMj-Cy bYzrUm dyKuwlHy zuwly Gr ‘c rihx df afdI rfhul,do bYz dy qMg ijhy PlYt ivc kYd ho igaf.goiraF df rihx-sihx, Kfx-pIx sB
kuJ vwKrf. kdy-kdy sws, shury jFsfly nfl idws aYNz dYt vI ho jFdI.gorI dy qyvr vI pihlF vfly nf rhy.Èfied Aus ny vI lflc vws awkcwibaf sI ik amIr Gr df muMzfhY. vwzIaF gwzIaF ‘qy GuMmFgy,dunIaF dI sYr krFgy, nfmI grfmIstorF qoN ÈfipMg hovygI qy mOjFmfxFgy; pr kMm Ault ho igaf. rwb
df lwK lwK Èukr kIqf hoxf jdoN nMgjwt dI mulfhËydfrI imhxo imhxIho ky tuwtI hovygI.
mfCIikaF vfly iekbfl klyrdf pwb sI. tYksI clfAuNdf lMGdftwpdf rfhul, klyr dy pwb ‘qyruk jFdf qy Aus kol afpxy duKVyroNdf, ijs ivc Gr vflI nfl
gwl gwl ‘qy lVfeI df iËkr huMdf. sws-shury dy nPrqI vqIry qy afpxy mfipaFvwloN Aukf hI muwK moV lYx df ijLkr krdf.jdoN vI pwb ‘qy jFdf, afpxIaF muÈiklFdI cwkI Jo lYNdf. ÈrfbI hoieaf qF bwicaFvFg roNdf qy afpxy glq PYsly ‘qy pCqfvfkrdf. hornF XfrF dosqF kol vI iehorfg alfpdf.
iek idn iek pfrtI ‘qy iekbflklyr iml ipaf, mYnUM kihMdf, “hux qwkqUM ikMny ku irÈqy krvfey af?” mYN ikhf,“BfjI, QonUM pqf hI af, afh do ivafh-jogy qy rfhul vfly qF pRym sbMDF vflysI. mYN qF hYlp krdy-krdy ny hI ivclwqF Psf leIaF. vYsy hor mYN kdy koeIirÈqf nhIN krvfieaf.” Auh kihMdf,“cMgI cfhuMnf qF krvfeIN vI nf. qyry doirÈiqaF df incoV vyK lY, iewk jylH ‘cbYTf qy dUjf Pfhf lYx nUM iPrdf!”
mIsxf ivcolf
prmjIq kihMdf ik jy cyiqaF ‘c qUMnf rhygIN qF hor kOx rhygf! Auh rxjIqnUM Xfd ‘c vsfAuNidaF kihMdf.
qUM hU bhU kivqf ijhI ho geI eyN jFieh vI kih skdF ik nËm qyry vrgIlwgx lwg peI hY. Kbry qUM Ehdy ivchuMdI eyN jF Auh qyry ivc. dyK ieh ikMj hojFdf hY acfnk hI. mihbUbf ikqy vI rhy,hr vyly afsLk dy sfhF ‘c hI vsdI huMdI
hY. ijMd jfn bx ky rihMdI hY, aMg sMgpYVF dy.
nf qF Auh rfqF ‘c sOx idMdI hY qynf hI rwj ky rox idMdI hY. imldI hY qFbhfny igxdI sfh nhIN lYNdI. kol bihMdIhY qF ieÈk-ey-kwd imxn lgdI hY. iekiek gwl smyN dIaF prqF rfhF c icxdIhY.
ieÈk ibmfrI ijhnUM vI lwgI, Auhkdy vI iksy Èihr hspqfl qoN ies dfielfj nf krvf sikaf. Auhdf zfktrmfÈUk dI Coh ‘c hI iliKaf hoieaf hY.Ehdy moh ‘c hI Aukiraf idsdf hY, ijsdIaF pOVIaF Auhdf afÈk hr vyly cVHdf-Auqrdf rihMdf hY. ieh ieÈk kYNsr iksynUM hovy nf, pr jy ho jfvy qF lY zuwbdf hYiksy JnF ‘c. kwcy pwky dI iehnUM pCfxvI nhIN rihMdI. ieh Es vyly pfxIaF dygIq vI nhIN suxdf. puwC vI nhIN pvfAuNdfiksy isafxy qoN.
idl krdf ik puwCF AuhnUM, hux dws,ikhVy not igxf ley sn iksy ny! nf hIqUM suwqI peI sYN Es vyly ik iksy ny srHfxynfl ilaf ky bMnH idqf hovy koeI gRihixafhoieaf cMd.
rxjIq, jy afAuxf hoieaf qF awDIbx ky nf afieaf kr. awDI gwlbfq,awDI muhwbq, awDf gl lwgxf ipafr nhINhuMdf. ieÈk nhIN huMdf Auh, jo styÈn jF
ieÈk huMdf hY, jo rfqF dy hnyry vInhIN dyKdf. nhIN imxdf JnF dIaFgihrfeIaF kdy. Auh muhwbq hI kI, joGroN zrdI zrdI inkly, kMDF dI AucfeIdyKy-imxy. ieÈk dI dUrI imx ky pwb rwKy.ipafr dy toey itwby puxy.
Auh nËrF hI kfhdIaF, jo sIny dypfr nf hox. Auh husn hI kI, jo gÈ nfpf dyvy, vfr leI AuTfeI qlvfr nf suwtfdyvy, izwg nf pvy glvwkVI pihn ky.
iËMdgI nUM dUjf nF muhwbq ny hI idwqfsI. ipafr df gIq iksy iksy nUM hI gfAuxfafAuNdf hY. ies dI qrË sMgIqmeIbxfAux ‘c sdIaF tur jFdIaF hn. iesdI KuÈbU srhwdF vI nhIN rok skIaF. iehhAuikaF dI jUn Bogdf hY. Tur Tur krdfhY, ivCoVy dIaF drdF ‘c.
ipafr nUM qolx leI qrfjU nhINbixaf ajy qwk. afÈk hI hn klfkfr
ieÈk dy. ipafr dunIaF dI sB qoN AucIsuwcI mMiËl bxI sI. vwzf Kjfnf luwtxKohx vflf.
awDiKVy Puwl qy buwl iksy nUM nhINmoNhdy huMdy. bhfr bx ky koeI afvy qFdunIaF dy bMd ijMdrf lwgy bUhy vI KuwlHjFdy hn. pOxF ivC jFdIaF ny rfhF glIaF‘c. Puwl iKV jFdy ny zflIaF ‘qy. sUrjpihlF ruÈnfAuNdf hY, ieÈk iBwjy rfhcurfhy. klIaF mihkF vMzx AunHF drF ‘qyhI afAuNdIaF hn, ijwQy ikqy pihlFmuhwbq ny jnm ilaf hovy, awK KolHI hovyieÈk dIaF krUMblF ny.
kdy nhIN prqdy Auh smyN, jd iekdUjy dIaF swjrIaF pYVF dI DUV ieÈk nUMCuhf Cuhf ky nrm nrm ihwkF ‘qy nf mlIhovy. cuwk cuwk lfey hox iek dUjy dI Cohdy Puwl awKF, buwlHF nUM. ikqfbF ‘c afKrIsfh lYNdy hox.
qy qUM kihMdI huMdI sI, qUM pqf nhINikhVy pIr dy qvIq Gol ky mYnUM ipafeyhoey af ik myrf hr vyly qyry hI awgy-ipwCy iPrn nUM jIa kfhlf ipaf rihMdfhY. jIa krdf rihMdf hY ik ieh qyrI sfrIjMnq myry nF lwg jfvy. qUM myrf rom romho jfvyN.
qy hF! iek vfr qYN ieh vI ikhf sIik muhwbq kihMdI hY, jy Xfr dI buwkl ‘cmrIey qF mr ky surgF nUM jfeIdf.
lok smfDF bxf ky icrfg jgfAuxlwg jFdy ny ieÈk dy, afpxy rwq dy qylpf ky; qy Auh dIvy hnyrIaF ‘c vI nhINkdy buwJdy, ikAuNik iehI dIvy ny sUrjÈkqIaF vfly, jo koeI vI dunIaF ‘qy bldynf buJf sikaf.
(puÈpf hMs) bVy mkbUl hoey.1960ivaF dy dhfky ivc cirqr
adfkfr vjoN vfsqI dI cOQI pMjfbI iPlm‘ibwlo’ (1961) sI. iPlm ‘guwzI’ (1961)‘c Aus ny ‘inhflf gfrz’ df Èfndfr pfrtadf kIqf. iPlm ‘Kyzx dy idn cfr’(1962) ‘c Aus ny ieMdrf ibwlI dy ipEdf sohxf ikrdfr inBfieaf. ieh iPlmmulk dI vMz bfry sI. iPlm ‘lfzo rfxI’(1963) ‘c Aus ny mËfhIaf rol adfkIqf. aYs[ mdn dy sMgIq ivc aËIËkÈmIrI dy ilKy gIqF ‘coN vfsqI aqy ÈMmI
‘qy iPlmfieaf ihMdI gIq ‘lfK mFgqfnf hËfr mFgqf hmko tfeI vfly bfbUqyrf ipafr mFgqf’ (afÈf BOsly,muhMmd rPI) qy dUsrf vfsqI qy tuntun ‘qy iPlmfieaf ‘nI sux myrI gwlbwlIey nI hOlI-hOlI cwl bwlIey’(muhMmd rPI, afÈf Bosly) bVy mkbUlhoey. Aus ny ‘ipMz dI kuVI’, ‘swqsflIaF’, ‘sqluj dy kMZy’ (1964),‘ÈONkx myly dI’ (1965) ivc vI kMmkIqf. ‘ÈONkx myly dI’ adfkfr vjoNAus dI afKrI pMjfbI iPlm sI.
Aus ‘qy iPlmfey cMd mÈhUr gIq‘idl ky pt Kol ky dyKo qo jvfnI kXfhY’, ‘aMbvf ky pMCI bfvrf’, ‘jfn bcIqo lfKoN pfey’, ‘Plk ky cFd kf hmnyjvfb dyK lIaf’, ‘iek Xfd iksI kIXfd rhI’, ‘jb bfdl iGr-iGrafey Ng y’, ‘vPfey N hmfrI nf qumafËmfnf’ afid awj vI sux ky mn JUmAuTdf hY.
1950 dy dhfky ivc vfsqI hIroaqy shfiek hIro vjoN iPlmI Plk ‘qyCfey hoey sn. ‘mFg’, ‘ihMdosqfn hmfrfhY’, ‘gOnf’ (1950), ‘gumfÈqf’, ‘Ègn’(1951), ‘prCfeIN’, ‘hYdrfbfd kInfËnIn’ (1952), ‘dfnf pfnI’, ‘lYlfmjƒ’ (1953), ‘cor bfËfr’, ‘Èbfb’(1954), ‘bsry kI hUr’ (1956) aqy‘idl dy ky dyKo’ (1959) iPlmF AunHFdI Aumdf adfkfrI dI pCfx hn.
rmyÈ bydI inrdyÈq iPlm ‘ksm’(1976) Aus dI afKrI ihMdI iPlm sI.Auh aprYl 1996 ivc 84 sflF dIAumry muMbeI ivKy ieMqkfl Prmf geypr pMjfbI iPlmF dy pRÈMsk ‘guwzI’iPlm dy ‘inhflf gfrz’ ƒ kdy vI nhINBulf skxgy.
-mndIp isMG iswDU
mOjUdf pMjfbI isnymf dI BIV ivc14 PrvrI nUM awlHV idlF dI ipafrkhfxI pyÈ krdI KUbsurq pMjfbI iPlm‘suPnf’ irlIË ho rhI hY, jo ‘iksmq’vrgI blfkbfstr iPlm dy lyKk-inrdyÈk jgdIp iswDU vloN bxfeI geIhY. jgdIp iswDU awj pMjfbI isnymf dfnfmI lyKk-inrdyÈk hY, jo drÈkF dI
nbË ‘qy hwQ rwKidaF kdm dr kdmsupr ihwt iPlmF dI lVI clf irhf hY.Aus dI klfqmk soc bfry isrP aYnfhI kih skdy hF ik ies vyly pMjfbIisnymf dI vFgzor iewk sulJy lyKk-inrdyÈk dy hwQ hY.
ipCly simaF ‘c jgdIp iswDUdIaF ilKIaF qy zfierYkt kIqIaFiPlmF mIl pwQr sfbq hoeIaF. iPlm‘suPnf’ Aus dy bcpn df iek vwzfsupnf hY, jo iPlmI prdy ‘qy hux swchoieaf hY. ies iPlm ivc Aus ny aYmIivrk qy qfnIaf dI rumFitk joVI nUMprdy ‘qy pyÈ kIqf hY. aYmI ivrk pMjfbIisnymf df iek srgrm nfiek hY, ijsny gfiekI q o N iPlmF v wl kdmvDfAuNidaF keI aimwt pYVHF pfeIaF.aYmI ivrk AunHF sPl gfiekF ‘coN iekhY, ijnHF ny gfiekI dy nfl nfl iPlmIprdy ‘qy vI kmfl kIqf hY. ‘aMgryË’iPlm rfhIN pihlI vfr Auh ‘hfkm’ dy
ikrdfr ‘c iPlmI prdy ‘qy nËr afieaf,ijs ivc Aus ny nYgyitv pwK vfly ikrdfrnfl nfiek dy brfbr df kwd kwZ kydrÈkF dI vfh-vfh KwtI sI. Aus ipCoNigwpI gryvfl dI ‘ardfs’ nfl AuhadfkfrI dy ipV ‘c do kdm hor awgyviDaf. ‘bMbUkft’ dI gwl krIey qF iesiPlm ‘c nfiek bxidaF Aus ny isMmIcfhl ijhI nvIN adfkfrf dy vI pYr lfAux‘c koeI ksr bfkI nf CwzI.
aYmI ivrk dI iek KfsIaq hY ikAuh hryk ikrdfr ‘c afpxy afp nUM ZfllYNdf hY. iesy leI Aus dI hr iPlmdrÈkF dI psMd ho inbVdI hY, BfvyN AuhmOqF dI qfxI sulJfAuNdI rhwsmeI iPlm‘sfhb bhfdr’ hovy jF iPr ipafrmuhwbqF dI khfxI drsfAuNdI ‘iksmq’hovy. ibnf sLwk ‘inwkf ËYldfr’ lVI dIaFiPlmF ny Aus nUM iewk nvIN pCfx idwqI.iËafdfqr iPlmF ‘c Aus dI nfiekf sonmbfjvf rhI hY, pr ienHIN idnIN af rhIiek bhucricq iPlm ‘suPnf’ ivc AusdI joVI qfnIaf nfl bxI hY.
iËkrXog hY ik ‘suPnf’ aYmI ivrkqy srgux mihqf dI supr ihwt rhI lvstorI iPlm ‘iksmq’ vFg hI iewk pRymkhfxI `qy afDfrq hY, pr ies dfklfeImYks drÈkF nUM Audfs nhIN krygf.lyKk qy inrdyÈk jgdIp iswDU dI hriPlm hmyÈf hI nvyN ivÈy qy afDfrq huMdIhY. iËkrXog hY ik ies iPlm rfhIN Ausny alwHV idlF ‘c Aupjy pRym sbMDF dIswcI dfsqfn ibafn kIqI hY.
adfkfrf qfnIaf ijwQy rMg rUp, nfËnKiraF dI puj ky amIr hY, AuQy adfkfrIivc vI solF klF sMpUrn hY. ieh AuhIqfnIaf hY, ijs ny ‘iksmq’ iPlm ivcaYmI ivrk dI mMgyqr kuVI ‘amn’ dfikrdfr inBfieaf sI qy ‘guwzIaF ptoly’
iPlm ivc sonm bfjvf (kYÈ) dI CotIBYx ‘inkol’ dy ikrdfr ‘c nËr afeIsI. qfnIaf ny ‘sMn afP mnjIq isMG’aqy ‘rwb df ryzIE-2’ ivc vI kmfl dIadfkfrI ivKfeI. Aus dI imhnq aqylgn hI hY ik Aus dy muKVy ‘qy iekinvyklf iPlmI inKfr Jlkfry mfr irhfhY qy ies nvIN iPlm nfl bqOr nfiekfafpxf ‘suPnf’ swc kr rhI hY.
qfnIaf df jnm qF jmÈydpur df
hY, pr Aus df pflx posx qy muZlI pVHfeIaMimRqsr ‘c hoeI. klf df ÈOk Aus nUMbcpn qoN hI sI. rMgmMc kridaF Aus nygurU nfnk dyv XUnIvristI vloN lgfqfrCy vfr bYst adfkfrf df aYvfrz vIijwiqaf. iesy dOrfn Aus nUM bflIvuwz iPlm
‘suPnf’ iPlm bfry qfnIaf dfkihxf hY ik ies iPlm rfhIN drÈk AusnUM nvyN rUp-rMg ivc vyKxgy. Aus dfikrdfr iek ipMz dI dlyr kuVI df hY, joafpxy ipafr nUM pfAux leI smfj nfltkrfAux dI ihMmq rwKdI hY. Aus ny
pMjfbI isnymf ‘c rumFitk bdlfE ilafvygf ‘suPnf’
surjIq jwslPon: 91-98146-07737
afpxy ikrdfr nUM pRBfvÈflI bxfAuxsKq imhnq kIqI qy zfeIt ‘qy rih kyafpxf vËn vI Gtfieaf.
pMj pfxI iPlmË bYnr hyT bxIies iPlm dy inrmfqf gurpRIq isMG qynvnIq isMG ivrk hn. iPlm dI khfxIdrÈkF dy idlF nUM JMjoVygI qy gIq-sMgIq vI rUhF dI gwl krdf mnF dIhUk bxygf. lyKk qy inrdysLk jgdIpiswDU df kihxf hY ik ieh iPlm ajokydOr dI khfxI hY, jo jfqF-pfqF qoN AuprAuT ky swcIaF-suwcIaF muhwbqF aqyiËMdgI dy husIn suPinaF dI gwl krdIhY. iPlm df nfiek ijmINdfr pirvfrdf pVHfkU muMzf hY qy nfiekf imhnqksLpirvfrF dI Aucy suPny vyKx vflIKUbsUrq muitafr hY.
iPlm df gIq-sMgIq bI prfk nyiqafr kIqf hY qy gIq jfnI ny ilKy hn.jfq-pfq, DrmF qoN Aupr AuT ky ipafrdI BfÈf nUM smJfAuNdI iPlm ‘sPnf’14 PrvrI (vYlntfeIn zy) nUM irlIËhovygI.
jdoN iPlm ny irlIË ho ky kfmXfbIdy JMzy gwzy qF ies dI apfr sPlqf nynukqfcInF dy mUMh bMd kr idwqy. iPlm nydunIaF dy hr vwzy iPlm PYstIvl ivcienfm ijwqy. hIro df ikrdfr inBfAuxvfly bfrtosË bfeIlInIaf (BartoszBielenia) nUM iÈkfgo qy stfkhom iPlmPYstIvl ivc bYst aYktr df ienfmimilaf. ie MglY Nz, inAUj L Il Y Nz,afstrylIaf, keI eyÈIan mulkF qy
amrIkf smyq 40 dyÈF ny iPlm afpxydyÈF ivc idKfAux leI KrId leI hY.
iPlm dI sPlqf df aMdfjLf ieQoN vIlfieaf jf skdf hY ik ieh ies sfldunIaF dy sB qoN vwkfrI afskr aYvfrz92 leI nfmjLd hoeI hY. iesy kfmXfbIdy mwdynjLr ipCly idnIN iÈkfgo dy afrtiQeytr ivc iPlm df ivÈys Èoa hoieaf,ijs nUM iPlm ieMzstrI dIaF nfmIÈKsIaqF qy drsLkF vloN BrvF huMgfrfimilaf.
‘krfps ikRstI’ dI khfxI ies qrHFhY ik nOjvfn zYnIal iek mujLirm hY qyjylH ivc sËf Bugq irhf hY. jylH dIpRfrQnf sBf dOrfn pfdrI nfl arfDnfivc Èfiml ho ky ‘zI lfrz mfeI sYprz’gfAuNdf hY. Auh sB kuJ zYnIal nUM cMgfvI lgdf hY. Aus nUM pfdrI ijhy DrmpRcfrk dy kwpVy pfAux df ÈOk jfg AuTdfhY. aMqr afqmf ivc Aus nUM lgdf hY ikAus ivc pfdrI bxn leI qbdIlI afAuxIÈurU ho geI hY, pr nfl hI ieh iKafl vIsqfAuNdf hY ik Auh iek mujLirm hY.
jylH dy inXm muqfibk jLmfnqimlx ‘qy Auh iekwlf hI iek lwkV imwlivc kMm krn leI jfx vfsqy iek crcdI bws ivc bYT jFdf hY. pfdrI dy kwpVypfey hox kfrn tfAUn dy lok Aus nMU nvFPfdr Qfms smJ lYNdy hn. tfAUn ivciek qRfsdI vfpr cukI hY. iek vYn hfdsy
ivc ipMz dy kuJ pirvfrF dy jvfn bwicaFdI mOq ho cukI hY. lok ies duKFq leIiek dUjy dy pirvfrF nUM doÈ idMdy hn qyhfdsy nUM ÈwkI mMndy hn. AunHF dI afpsIsFJ krIb tuwtx iknfry hY. isrP iekcrc hI hY, ijQy Auh iekwTy huMdy hn.
ies mOky zYnIal pfdrI bx kyafpxI cuMbkI ÈKsIaq nfl siQqI nUMsuDfrn leI Xqn krdf hY, pr Aus nykoeI Dfrimk isiKaf nhIN sI leI hoeI,pUrI ijLMdgI koeI smfjk ijMmyvfrI nhINsI inBfeI. kdI Dfrimk mirafdf dybMDn ivc nhIN sI bwJf. zrwg, Èrfb qyBYVy kMmF vfly hI Aus dy sfQI rhy sn;pr ies mOky Aus nU M BfeIcfry dfaiDafqmk afgU bxnf cMgf lgdf hY.Aus dI aMqr afqmf ivc zr vI kfiemhY ik Auh iek aprfDI hY, pr Auh ipMzdy doPfV hoey lokF df drd mihsUs krkymnoN hwl lwBx leI XqnÈIl hY. so, Auhjo vI AupdyÈ idMdf hY, Aus dy idloNinkldf hY. jIvn ijAux dI pyRrnf idMdfhY. ies sB df ipMz dI duKI jnqf ‘qyzUMGf asr huMdf hY. ipMz dI siQqI suDrnlgdI hY.
tfAUn dy myar nUM afpxy injIisafsI ihwqF Kfiqr ieh sB cMgf nhINlgdf. myar ies bfbq zYnIal nUM DmkIBrI icqfvnI idMdf hY ik Auh lokF nUMipClIaF gwlF Xfd nf krvfey. vYn hfdsydf ijLkr nf kry qy nf hI Aus kys nMUKoilHaf jfvy. lokF dy ËKmF nUM qfjf nfkry qy nf hI ielfj kIqf jfvy; pr zYnIalmyar dI gMdI qy jugfVI isafsq nUM pCfxky afpxf kMm hor jLor Èor nfl krnlgdf hY. Auh duKI pirvfrF dy gm ivcÈfiml ho ky AunHF dy ËKm Brn leI hrjoKm AuTfAux leI iqafr ho jFdf hY.Auh Drm dy rvfieqI hwl ajLmfAux qoNielfvf nvyN qrIky nfl AunHF nUM KuÈ krnivc sPl ho jFdf hY. guaFZIaF ivcafpsI ipafr, sdBfvnf qy BfeIcfrksFJ vDdI hY. ipMz dy bhuqy lok Aus dymurId ho jFdy hn, pr sQfnk isafsIlok gTjoV krky Aus df Byq lwB lYNdyhn qy ies gwl ‘qy jLor idMdy hn ik jurmdI dunIaF df bfiÈMdf iek Dfrimk pRcfrknhIN bx skdf.
iswty vjoN zYnIal nUM vfips jylHjfxf pYNdf hY, ijQy Auh afpxy purfxyduÈmx nUM ËKmI krky Aus nUM mOq dy mUMhpf ky ajIb siQqI ivc iGr jFdf hY aqysVk ‘qy Kud lhU luhfn ho ky KVH jFdfhY. ieQy hI iPlm df aMq ho jFdf hY.
iPlm sbMDI svfl-jvfb dy ÈYsn
ivc hflIvuwz iPlm zfierYktr jfnkomfsf ny drÈkF dy irivAU suxy qy AunHFdy svflF dy jvfb idwqy.
iPlm leI AuTy ivvfd bfry jfnkomfsf ny dwisaf ik sfnUM vI aflockF qoNbVf kuJ suxn nUM imilaf hY, pr asINlokF nUM smJfieaf ik iPlm bVf cMgfsMdyÈ vI idMdI hY qy ies dI khfxI swcIaFGtnfvF ‘qy afDfirq hY. awj dunIaF Brivc nklI Drm pRcfrk jF afgU bx rhyhn. hr pfsy jfalI aiDafqmkAupdyÈkF df hVH afieaf hoieaf hY. iehbxfAutI mfrg-drÈk Boly Bfly lokF nUMluwt rhy hn. ies swcfeI qoN munkr nhINhoieaf jf skdf ik Drm nUM mMnx vflynUM Kud pqf nhIN lgdf ik iks ‘qy XkInkry qy iks ‘qy nf kry.
jfn komfsf ny dwisaf ik kuJ sflpihlF lyKk mYtIAUjL df iek aKbfr ivcies bfry lyK Cipaf sI, jo bhuq psMdkIqf igaf. asIN Aus dI khfxI bux kyskrIn plya iliKaf qy iPlm df rUpidwqf, pr sfzI khfxI ivc Prk hY. iesivc hIro aprfDI jrUr hY, pr Aus aMdrqbdIlI dI qFG hY, Auh idKfvf nhIN krirhf. Aus dI afqmf ivc afpxy afp nUMbdlx dI KfihÈ hY. Auh lokF df Blfkrnf cfhuMdf hY.
dunIaF ivc ZoNgI pRcfrkF dy vfDy dykI kfrn ho skdy hn?
ies svfl dy jvfb ivc jfn komfsfny dwisaf ik ies dy keI kfrn hn. sBqoN pihlf qF pYsf hY. dUjf, iek vfrIDfrimk pihrfvf pf lvo qF lokIN ÈrDfvs Aus ‘qy Èwk nhIN krdy. koeI cuBvFsvfl hI nhIN puwCdf. hr QF AusqqimldI hY. jIvn ivc jldI hI mohrI,lIzr qy nfiek bx jFdy hn. afpxy ruqbydf Pfiedf AuTf ky pRfrQnf nUM iek hiQafrvjoN vrqdy hn. imsfl vjoN iPlm‘kfrps ikRstI’ dy iek sIn ivczYnIal, jo Pfdr QfmjL bixaf hY,afpxI Dfrimk pdvI df lfB AuTf kylwkV iml dy AudGftn dy sIn ivc myarnUM tfAUn dy lokF nfl icwkV ivc pRfrQnfkrn leI mjbUr kr idMdf hY, jdoN ikmyar imwtI vflI QF Juk ky pRfrQnf nhINkrnf cfhuMdf, pr jnqf sfhmxy nFh nhINkr skdf.
aYktr bfrtosË bfeIlInIaf dIhIro leI cox iks qrHF kIqI? dy jvfbivc komfsf ny dwisaf ik iblkul afm
kfsitMg df qrIkf apnfieaf igaf.zYnIal qy Qfms dy TyT rol leI koeI200 aYktrF ny afzIÈn idwqf. ies doqrHF dI swc qy JUT dI ijLMdgI ijAux vflyikrdfr leI afzIÈn dyx smyN koeIaYktr qF zYnIal vflf ikrdfr vDIafkrdf qy koeI Pfdr Qfms ivc TIklgdf, pr dohF ikrdfrF ivc Krf nfAuqrdf. mjy dI gwl ieh hY ik bfrtosËbfeIlInIaf afpxy afzIÈn ivc nfpivqr Qfms cMgf sI, nf pfpI zYnIaldy ikrdfr leI ZukvF sI, pr asIN Aus
dI cox kIqI, ikAuNik Auh ikRÈmeIÈKsIaq vD pRqIq huMdf sI.
bfrtosË bfeIlInIaf dy bYstaYktr df ienfm ijwqx bfry komfsf nyikhf ik Aus ny afpxy dmdfr aiBnY nfliswD kIqf hY ik Auh ikMnf pRiqBfÈflIaYktr hY. Aus ny ieh ikrdfr inBfAuxdI cuxOqI pRvfn kIqI. sKq imhnq nfliewko ÈKs dIaF vwK vwK sLKsIaqF nUMbfKUbI inBfieaf hY. ies ikrdfr ivckeI prqF hn. Auh iewklf iek pfdrIdf rol hI nhIN inBf irhf, sgoN aprfDIvI hY. bfrtosjL zYnIal df ikrdfrinBfAuNdf hY qy zYnIal nUM awgy Qfms dyikrdfr ivc qbdIl krdf hY. zYnIalafpxy ivc kdI Qfms qy kdI zYnIal nUMdyKdf hY. pfrtI vfly sIn ivc Auh pfrtIdy mfhOl ivc zYnIal vwD ho jFdf hY, priPr lokF sfhmxy AuhnUM Qfms dy rUpivc afpxy afp nMU smytxf pYNdf hY.
mjy dI gwl hY ik hfl ivc iPlmdyK rhy drÈkF nUM ieh pqf hY ik iehiensfn Dfrimk nhIN hY, pr ijs qrHFmyar dIaF DmkIaF dI pRvfh kIqy ibnfswcy idloN BfeIcfry dy msly hwl kr irhfhY, AunHF ivc afpsI pyRm qy sdBfvnfpYdf kr irhf hY, sfry ipMz nUM iek krnfcfhMudf hY-drÈkF dI Aus ikrdfr nflhmdrdI ho jFdI hY.
sfrI iPlm ivc lfeIt khfxI nUMawgy qorn vflI hY. ies nUM iek pfqr dy
iPlm ‘kfrps ikRstI’ afskr avfrz leI nfmjLd92vF afskr avfrz-2020
suirMdr isMG BftIafPon: 224-829-1437
qOr ‘qy hI smJ skdy ho. qusIN dyiKafhoxf hY ik keI idRsLF ivc lfeIt hOlIhOlI vDdI hY, Kfs kr lONg Èft dy ivcqF ik ikrdfr df qyjI nfl zYnIal qoNQfms c afpxy afp nUM bdlx df drÈkF‘qy pRBfv pY sky. ies ikrdfr dy keIpihlU hn qy sfnUM vI ÈUitMg smyN hr Èfmies gwl df iKafl rwKxf ipaf ik ikqykoeI isnymYitk ibMdU qF nhIN tuwt igaf!
iPlm ivc cIKx vflf sIn bVfidlcsp bixaf hY qy bhuq psMd kIqfjf irhf, ies df ivcfr ikvyN afieaf?
komfsf ny disaf ik ieh sIn pihlFiQeytr vrkÈfp ivc ajLmfieaf sI.drasl ies iPlm qoN pihlF asIN nÈydI burfeI ‘qy iek nÈf CuzfAU kyNdr ivczfkUmYNtrI iPlm bxf rhy sF. AuQy zfktrieh QYrypI kr rhy sn. zfktr mrIjFnUM kih rhy sn, qusIN AucI AucI cIK kyaMnyvfh jo mn ivc afvy, bol ky idl dIBVfs kwZo, afpxy aMdr dwbIaF BfvnfvFbfhr kwZo. jy ijLMdgI ivc qusIN guwsy ivcho qF ivKfvf nf kro ik qusIN guwsy ivcnhIN ho, afpxf guwsf bfhr kwZo, Aus nUMaMdr hI aMdr lfvf nf bxn idAu. iPlm‘kfrps ikRstI’ ivc nklI pfdrI QfmsvI ieho qrIkf apnfAuNdf hY.
iPlm df hIro zYnIal jylH ivc lVky lhU luhfn ho ky bfhr afAuNdf hY. sIniek dm Prym-PrIË ho jFdf hY qy acfnkiPlm smfpq ho jFdI hY. aijhf qusINikAuN kIqf?
iPlm ivc ieh sMdyÈ qy svfl-dohFvFg hI hn. ieh PYslf drsLkF qy smfj‘qy Cwz idwqf jFdf hY ik kI iek mujLirmiek Dfrimk iensfn bx ky rUhfnI pdvIpRfpq kr ky lokF nUM AupdyÈ dy skdfhY? iek Dfrimk afgU bx skdf hY, jyAus df idl iek DrmI bxn nUM krdfhovy? kI Aus Drm dy lok Aus nU kbUlkrngy? Aus qoN Dfrimk syD lYx df hIafkrngy? kI gunfhgfr nUM dUjf mOkfimlxf cfhIdf hY? Auh iek DrmI ho kyijLMdgI muV ÈurU kry jF aprfD dI dunIaFivc vfps jfey?
ÈYsn dy aMq ivc jfn komfsf nydrÈkF df DMnvfd kIqf.
‘kfrps ikRstI’ ny ijQy bfksafiPs c jLbrdsq sPlqf hfisl kIqIhY, AuQy ies sfl dy 92vyN afskr avfrzleI vI nfmjLd hoeI hY. hux drsLkF dIiewCf hY ik ‘kfrps ikRstI’ iPlm dItIm afskr avfrz ijwq ky iPlmieiqhfs ivc iek hor mIl pwQr gwzy.
hflIvuz iPlm ‘kfrps ikRstI’ dy zfierYktr jfn komfsf aqy iPlm‘golz mYzl’ dy lyKk suirMdr isMG BftIaf
adfkfr bfrtosË bfeIlInIaf pfdrI QfmjL dy ikrdfr ivc
iPlm ‘kfrps ikRstI’ df iek sIn
Punjab Times Vol 21, Issue 6; February 8, 2020 pMjfb tfeImjL sfl 21, aMk 6, 8 PrvrI 2020 (32)
bylfg, bybfk aqy ijLMmyvfr pwqrkfrI df muwdeI
e-mail: [email protected], website: www.punjabtimesusa.comPublished simultaneously from Chicago, California & New York.
Ph: 847-359-0746
sfzy sQfeI lyKk qy kflmnvIs
qrlocn isMGdupflpur
zf[ gurnfm kOr bljIq bfsIbIbI surjIq kOr jiqMdr pnMU bUtf isMGgurbcn isMGBuwlr
hrpfl isMGpMnU
iekbfl jwbovflzf[ gurbKsLisMG BMzfl
pMjfb tfeImjL df afnryrI slfhkfr borz
aYs[ asLok BOrfgulËfr isMGsMDU
drsLn isMGdrV
rfijMdrisMG bYNs
rGbIr isMGGuMn
jYdyv isMGBwTl
jwsI igwl aXuiDafslvfn
mndIp isMGBUrf
srvx isMGitvfxf
avqfr isMGspirMgPIlz
guljLfr isMGmulqfnI
gurvIr isMGigwl
svrnjIqisMG iZloN
amolkisMG gfKl
zf[ nvdIpkOr sMDU
zf[ guridaflisMG bsrfn
blivMdr kOr(inwkI) syKoN
hrjIq isMGsfhI
jgdIsLrisMG klyr
zf[ qyijMdrisMG mMzyr
zf[ hrgurmuKpflisMG
hridaflisMG idEl
drsLn isMGgryvfl
gurcrn isMGgryvfl
primMdr isMGvflIaf
bylfg, bybfk aqy ijLMmyvfr pwqrkfrI dy muwdeIpMjfb tfeImjL dI 20vIN vrHygMZ mOky
gIq-sMgIq BrI iek sLfm
9 meI 2020 sincrvfr sLfm 6 vjy
‘pMjfb tfeImjL nfeIt’‘pMjfb tfeImjL nfeIt’Atlantis Banquets 1273 N. Rand Road, Arlington Heights, IL 60004