This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
85-03 Roosevelt Ave.,Jackson Heights, NY 11373Ph: 718-205-7832
TTTTTanananananyyyyya`sa`sa`sa`sa`sBeautyBeautyBeautyBeautyBeautySalonSalonSalonSalonSalon*Threading/Waxing*Facial (Men & Women)*Anti-Aging Facial-Bleach*Hair Cut-Color and StyleWe Specialize in Bridal & Henna
igaf ik ieh nvyN nfgirkqf kfƒn dyivroD ivc ihMsk pRdrÈn kr rhy sn.ividafrQIaF dI kuwtmfr AudoN kIqI geIjdoN Auh XUnIvristI dI lfiebryrI jFhostl dy kmiraF ivc pVH rhy sn.
kOmI rfjDfnI ‘c pRdrÈnF mgroNpuils ny jbrI ieslfmIaf XUnIvristI‘c dfKl ho ky AuQy byksUr ividafrQIaF‘qy Bjf-Bjf ky kuwitaf. sVkF aqylfiebryrI ‘c puils dI mfr nflividafrQI lhU-luhfx ho gey. keIividafrQxF ny JfVIaF ‘c Cup ky jfn
One ofOne ofOne ofOne ofOne of the F the F the F the F the Fastest Grastest Grastest Grastest Grastest Grooooowing City in wing City in wing City in wing City in wing City in America and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best ScAmerica and Best School System...hool System...hool System...hool System...hool System...
WWWWWe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type ofe do all type of Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commer Home and Commercial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan.cial Loan. Same da Same da Same da Same da Same day loan ay loan ay loan ay loan ay loan apprpprpprpprpprooooovvvvval...al...al...al...al...
ieMzIan-amYirkn rYstorYNt(imwqrF df Zfbf) leI qMdUrIey,
kuwk aqy vytr dI loV hY.(nfrQ ieMzIan PUz leI spYsLl)
cMgI qnKfh aqy hor shUlqFikrpf krky pwky pypr vfly hI sMprk krn
Pon: 317-786-1022jF 317-782-4547
48-52
MaMaMaMaMatrimonialstrimonialstrimonialstrimonialstrimonialslVky dI loV hY
Looking for a good match fora Jatt Sikh girl, MSc, MPhil, PhDbotany, lecturer in a university inPunjab, age 34, height 5'-4".Please send bio-data [email protected]
48-51
jwt iswK amrIkn istIjLn, RN,aMimRqDfrI, imsLIgn rihMdI lVkIAumr 28 sfl, kwd 5’4" leIamrIkf jF kYnyzf qoN brfbr dI Xogqfvfly aMimRqDfrI guriswK lVky dI loVhY. mflvy nUM pihl qy jLmIn-jfiedfdhoxI jrUrI. sMprk kro: Pon 519-732-9090 jF 661-800-8400
50+4
Seeking a suitablevegetarian, educated boy forCanadian born Punjabi TonkKshatriya girl, 35 yrs, 5'-3'’,educated in accounting. Caste nobar. Pl. send bio-data and photosat: [email protected]
51-2
Suitable Ramgariha Sikhmatch sought for our Beautifuland slim daughter, 28 years, 5'-7",M.Sc. (Botany), Currentlyenrolled in LPN (US), Working asa Cert. Pharmacy tech at Wal-Martpharmacy. Residing in Chicago.Pl. Contact:[email protected]
Wanted suitable girl for US citizen Gursikh boy, 36 yrs, height 6',non drinking, own business. Contact, Ph: 269-277-1287
51-52
Jatt Sikh Sangha parentsseeking match for their US Citizenson, 26 years, 6’-2’’, Vegetarian,non-drinker, working as SoftwareEngineer in Boing, DoingMasters. PL Contact, Ph: 636-577-5615 or E-mail:[email protected]. 46-4
Gurdip Singh SandhuHomeopathic Practitioner/Consultant Since 1973
DHMS-Gold Medalist, BAMS, MDEh.- IndiaWell Experienced as:Director, Principal, Professor and Chief Medical Officer inMedical Colleges and Hospitals of Punjab (India)Practice Under State of California Act SB 577EX Member: The California Homeopathic SocietyNational Center For Homeopathy- USA
iksy vI Aumr ivc iksy vI ibmfrI df ielfjkrvfAuNdy jy Qwk gey ho qF kfl kro
7021 Village Park Way, Dublin, CA 94568
Live on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVLive on Jas TVSaturday 9:30AM and Sunday 4PM (Pacific Time)
*afpxI styt qoN lrinMg primt lY ky afE qy Ausy stytdf zrfeIivMg lfieMsYNs lE
*3-4 hPiqaF ivc pRoPYsLnl trwk zrfievr bxo
Michigan Truck Driving School6405 Middlebelt Road, Romulus, MI 48174
idwlI akflI dl dy pRDfn prmjIqisMG srnf ny smUh DiVaF ƒ iekjuwthox aqy gurduafiraF ƒ bfdlF dy kbËyivcoN CuzfAux df hokf idwqf. idwlI kmytIdy sfbkf pRDfn mnjIq isMG jI[ky[ nyafiKaf ik idwlI dy lok bfdlF qoN qMghn. ipClIaF coxF ivc AunHF ƒ pRcfr
aMimRqsr: muqvfËI jQydfr bljIq isMG dfdUvfl ny ikhf hY ik ÈRomxIakflI dl qoN bfdl pirvfr df kbËf htfAux leI sfry bfdl ivroDI dlF ƒiekwTy ho jfxf cfhIdf hY. jQydfr dfdUvfl ny ikhf ik Kflsf pMQ ny afpxIisafsI agvfeI vfsqy bhuq ÈhfdqF dy ky ÈRomxI akflI dl ƒ hoNd ivc ilaFdfsI. ies jQybMdI dy pRDfn rhy bfbf KVk isMG aqy jQydfr mohn isMG quV ny iswKpMQ ƒ bulMdIaF Auqy iljfx vfsqy idn-rfq iek kIqf pr jdoN df ÈRomxI akflIdl bfdl pirvfr dy kbËy ivc afieaf hY, AunHF ny ÈhIdF dI ies mhfn jQybMdIƒ afpxI inwjI jfgIr bxf ilaf hY aqy pMQ drdI afgUaF ƒ pfrtI ‘coN bfhr dfrsqf ivKf idwqf jF jQybMdI Cwzx leI mjbUr kr idwqf.
bfdlF df kbËf tuwtxf cfhIdf hY: dfdUvfl
vyly bfdl dI Poto qwk htfAuxI peI sI.ÈRomxI kmytI dy sfbkf jnrl skwqrsuKdyv isMG BOr ny doÈ lfieaf ik iesvyly iswK sMsQfvF aqy ienHF dy trwstbfdl dy kbËy hyT hn ijnHF dI inwjI ihwqFleI durvrqoN ho rhI hY.
akflI dl 1920 dy pRDfn rvIieMdrisMG ny smUh DiVaF aqy akflI afgUaF
isafsI jmfq mirafdf dy igafnqy isDFqF qoN swKxI: jQydfr
hY, jy sUby kol vDyry hwk hox. AunHF nysMGI ZFcy dI sQfpqI dI mMg kIqI.nfgirkqf ibwl bfry AunHF ikhf ik pfrtIny ibwl df smrQn kIqf hY pr ibwl ivcmusilm BfeIcfry df nF Èfml krn leIvI afiKaf hY. AunHF kFgrs ƒ vI krVyhwQIN lYNidaF muK mMqrI kYptn amirMdrisMG Auqy doÈ lfieaf ik gutky dI shuMcuwk ky vI sUby df koeI iPkr nhIN kIqf.
cox ipCoN suKbIr isMG bfdl smUhafgUaF qy zYlIgytF smyq sRI hirmMdrsfihb ivKy Èukrfny vjoN mwQf vI tyikaf.kyNdrI mMqrI hrismrq kOr bfdl vIAunHF nfl sn. iejlfs `c 500 qoN vwDzYlIgyt hfËr hoey, pr pfrtI dy srpRsqpRkfÈ isMG bfdl nhIN puwjy, AunHF dfzYlIgytF pRqI sunyhf pVH ky suxfieafigaf.
sRI afnMdpur sfihb: sRI akflqKq dy jQydfr igafnI hrpRIq isMG nyikhf hY ik sfzI isafsI lIzriÈpmirafdf dy igafn aqy isDFqF qoN swKxIho cuwkI hY. ieQoN qwk ik sfzIaF sMsQfvFdI agvfeI krn vfly afgU iksy hor dIgwl suxn leI vI iqafr nhIN ijs krkyduÈvfrIaF df sfhmxf krnf pY irhf hY.
AunHF ikhf ik awj kOm ivc pYdf hoeItkrfa dI siQqI, soÈl mIzIaf dy vDrhy durpRBfv, sMprdfvF aqy imÈnrIaFdrimafn pYdf hoey ivvfdF kfrn inGfraf irhf hY. iswK sMgq dI AuT rhI mMgbfry jQydfr ny ikhf ik ÈRomxI kmytI BfvyNjnrl iejlfs swdy jF nf swdy pr akflqKq sfihb vwloN mfrc 2020 ƒ sRI
afnMdpur sfihb ivKy kOmI iejlfskrvfieaf jfvygf. kOm dI pRqIinDqf krrhIaF sMsQfvF ijnHF ivc ÈRomxI kmytI dysmUh mYNbr, idwlI kmytI dy mYNbr, ptnfsfihb aqy hËUr sfihb borz dy mYNbr qycIP Kflsf dIvfn dy mYNbrF ƒ suixaf nhINjf irhf qy bhuq sfry mYNbr qy afgU kuJkihxf cfhuMdy hn. ies leI AunHF PYslfilaf hY ik mfrc 2020 ƒ hox vflyiejlfs ivc sfrIaF pMQk iDrF dypRqIinDF ƒ bulf ky AunHF dI gwl suxIjfvygI. AunHF ikhf ik mOjUdf smyN sRI akflqKq sfihb ƒ aiq afDuink skwqryq dIloV hY. ies dy inrmfx leI iswK sMgqawgy afvy pr ies leI koeI srkfrIsihXog nhIN ilaf jfvygf.
ƒ swdf idwqf ik Auh iek mMc Auqy iekwTyhox qF jo bfdlF ƒ BFj idwqI jf sky.
aMimRqsr: kfnPrMs ‘c 8 miqaF vflIaF kfpIaF pwqrkfrF ƒ vMzIaFgeIaF, ijs ‘c ÈRomxI kmytI df isafsIkrn krn, akfl qKq qoN rfm rhIm ƒmuafPI dyx, brgfVI qy bihbl klF kFz dI inKyDI kIqI geI qy doÈIaF iKlfPkfrvfeI nf krn Auqy kYptn srkfr ƒ brfbr df iËMmyvfr dwisaf igaf. ÈRomxIkmytI dIaF coxF krvfAux, sRI anMdpur sfihb dy mqy dy afDfirq rfjF ƒÈkqIaF dyx, cMzIgVH qy hor pMjfbI boldy ielfky hfsl krn leI sMGrÈ ivwZx,iksfnF vwloN KudkuÈIaF krn dI inMdf krdy hoey svfmInfQn kimÈn dI irportieMn ibMn lfgU krn, iksfnF dy krËy muafP krn, bIjF dIaF kImqF ivc ktOqIkrn dI mMg kIqI. ÈRomxI akflI dl (b) ƒ gYr pMQk pfrtI df nF idwqf igaf.smfijk burfeIaF niÈaF, irÈvqKorI, dfj dI lfhnq, piqqpuxy qy BrUx hwiqafƒ jVHoN puwtx, iswK ivrsy ƒ sMBflx leI pRogrfm AulIkx mqy pyÈ kIqy gey.
bfdl ivroDIaF vwloN awT mqy pfs
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (5)
nvjoq iswDU ƒ lY ky crcf muV isKrF ‘qy
aMdrUnI iKwcoqfx ny kYptn srkfr ƒ socIN pfieafkYptn ƒ hux vI mOkf sFBx dI slfh
cMzIgVH: pMjfb pRdyÈ kFgrs dy pRDfn sunIl jfKV ny ikhf ik lokF,kFgrsI vrkrF qy sUby dI aPsrÈfhI ivcfly rfj dIaF muÈklF bfry bhuq vwzfpfVf hY. AunHF ikhf ik muwK mMqrI kYptn amirMdr isMG ƒ smwisafvF dI pCfxkrky ienHF ƒ hwl krnf cfhIdf hY. jfKV ny ikhf ik pfrtI aqy lok smwisafvFhwl nf hox kr ky pryÈfn hn pr sUby dI cMzIgVH ivc bYTI aPsrÈfhI ies dIshI qsvIr pyÈ nhIN kr rhI qy sUby dI hflq ƒ TIk-Tfk hI dwsdI hY. AunHFikhf ik muwK mMqrI ƒ cfhIdf hY ik Auh pihlF sUby dy lokF, kFgrsI vrkrFdIaF smwisafvF dI ÈnfKq krn. mgroN hwl leI ZukvyN kdm cuwky jf skdy hn.
aPsrÈfhI qy sUby dy lokF ivcfly pfVf viDaf: jfKVcMzIgVH: pMjfb dI kYptn srkfr
afpxy iqMn sfl pUry hox Auqy vwzy aMdrUnIsMkt ivc PsdI nËr af rhI hY qy iesvyly kFgrsIaF ƒ rfj aMdr afpxIsrkfr nf hox df aihsfs byhwd cuwBxlwg ipaf hY. afm krky ivroDI iDrF jFafm lokF vwloN srkfr dI kfrjÈYlI bfrynfrfËgI pRgt kIqI jFdI hY, pr Èfiedieh pihlI vfr ho irhf hY ik hkUmqIpfrtI dy afm vrkr qoN lY ky isKrlIlIzriÈp qwk srkfr Kfs kr muwK mMqrIdI kfrjÈYlI Auqy svfl cuwk rhy hn.
hux Kud pRdyÈ pRDfn sunIl jfKV nypMjfb dI aPsrÈfhI qoN rfj ƒ injfqduafAux leI srkfr dI kmfn sMBflxdf ibafn dy ky kYptn amirMdr isMG dIkfrjÈYlI ƒ vwzI vMgfr pyÈ kr idwqI hY.kFgrs aMdr ivsPotk hflfq df spwÈtsMkyq 9 dsMbr ƒ jlMDr ÈihrI qy idhfqIkFgrs kmytIaF dy vrkrF dI sRI jfKVqy lIzriÈp nfl hoeI mIitMg ivc sfhmxyafieaf sI. hYrfnI dI gwl hY ik krIb 6GMty cwlIaF mIitMgF ivc iksy iek vIbulfry ny srkfr dI qfrIP nhIN kIqI,sgoN iek qoN bfad iek bulfrf BirafpIqf srkfr dI kfrguËfrI ƒ afVy hwQINlY irhf sI. byadbI mfmly ‘c koeIkfrvfeI nf hox kfrn mfJy dy keI mMqrIpihlF hI nfrfËgI Ëfhr krdy af rhy
kYptn ny vËfrq ivc vwzy Pyrbdl dI iqafrI kwsIivBfgF dI nvyN isry qoN vMz dI qjvIË hY.ieh vI pqf lwgf hY ik mOjUdf vËfrqIgruwp hflq ijAuN dI iqAuN hI rwKx leIËor pfieaf jf irhf hY qy kuJ vËIrF vloNqF ieh vI ikhf jf irhf hY ik nvjoqisMG iswDU ƒ mnf ky muV vËfrq ‘c Èfmlkr ilaf jfvy qF ik vËfrqI Pyrbdl dIËrUrq nf rhy.
pqf lwgf hY ik muwK mMqrI kYNp Kfskr AunHF dI ikcn kYbint bxI-aPsrÈfhI dI lfbI aijhy suJfa ƒ suxnleI iqafr nhIN. BrosyXog sUqrF anusfrkfrguËfrI dy afDfr Auqy mfJf Kyqr nflsbMDq iek mMqrI dI CuwtI ho skdI hY qynvjoq isMG iswDU dy asqIPf dyx nfliek vËfrqI ahudf pihlF hI KflI hY.pqf lwgf iek vËIr ishq TIk nf rihxkfrn spIkr bxfey jfx dI qmMnf Ëfhrkr irhf hY. ies qrHF iqMn nvyN vËIrvËfrq ivc Èfml hox df rfh KuwlH jfvygf.vËfrq ivc Èfml hox leI ivDfiekF vwloNcMzIgVH qy idwlI ‘c Ëor-aËmfeI ÈurU hocuwkI hY. duafbf Kyqr dI BrvIN pRqIinDqf
leI rfxf gurjIq isMG muV vËfrq ivcÈfml hox qqpr hn qy ies vyly AuhmuwK mMqrI dIaF ingfhF ivc dwsy jFdyhn. pMjfb vËfrq qy cyarmYnIaF dI vMz‘c vflmIik-mËbI iswK BfeIcfry ƒpRqIinDqf nf imlx df muwdf vI bVy Ëornfl AuWiTaf hY qy ies vrg ƒ pRqIinDqfidwqy jfx bfry gMBIrqf nfl ivcfiraf vIjf irhf hY. pqf lwgf hY ik kYbint rYNk
vfly pMjfb gudfm ingm dy cyarmYn rfjkumfr vyrkf afpxf ahudf Cwz ky vËfrq‘c Èfml hox leI idwlI hfeIkmfn qwkphuMc kr rhy hn. mËHbI iswK BfeIcfrynfl sbMDq jMizaflf gurU dy ivDfieksuKivMdr isMG zYnI vI srgrm dwsy jFdyhn.
ienHF qoN ielfvf luiDafxf dy hlkfigwl dy ivDfiek kuldIp isMG vYd qy
hlkf ÈfmcurfsI dy ivDfiek pvnafDIaf vI mMqrI bxn dI kqfr ivc hn.jykr duafby ‘c afid DrmI vrg ƒpRqIinDqf imldI hY qF jlMDr pwCmI hlkydy ivDfiek suÈIl irMkU vI Ëor-aËmfeIivc dwsy jFdy hn. pqf lwgf hY ik jykrspIkr bdilaf jFdf hY qF mOjUdf spIkrrfxf ky[ pI[ isMG vËfrq ivc Èfml kIqyjfxf sMBv hY.
cMzIgVH: kYptn amirMdr isMG dymMqrI mMzl ivcoN ipCly julfeI mhIny ‘casqIPf dy ky kFgrs dI srgrmisafsq ivcoN dUrI bxf cuwky nvjoq isMGiswDU iek vfr iPr surKIaF ivc af geyhn.
pMjfb dy isafsI hlikaF ivc iesgwl dI crcf ËorF Auqy hY ik s[ iswDU ƒAup muwK mMqrI df ahudf dy ky iPr qoNsrgrm rfjnIqI ‘c vfps ilafAux dIiqafrI kIqI jf rhI hY, hflFik pMjfb‘c kYptn smyq iksy vI hor sInIarkFgrsI nyqf ny ies crcf ƒ shI dwsdyhoey ies dI puÈtI nhIN kIqI hY prdwisaf jf irhf hY ik ieh crcf iesleI qyË hoeI ikAuNik kFgrs dI jnrlskwqr ipRXMkf gFDI ny nvIN idwlI ‘ciek inwjI cYnl nfl gwlbfq krdy hoey
nvjoq isMG iswDU ƒ muV srgrm krkycMgI QF ibTfAux dy sMkyq dy idwqy.
ipRXMkf gFDI dy ies ibafn mgroNpMjfb kFgrs ‘c atklF qyË ho geIaF
ik iswDU ƒ rfj df Aup-muwK mMqrIbixaf jf skdf hY. ienHF crcfvF ƒ horhvf idMdy hoey kFgrsI ivDfiek amirMdrisMG rfjf viVMg ny ieh kih idwqf ikjykr hfeI kmFz iswDU ƒ Aup muwK mMqrIbxfAuNdI hY qF AunHF ƒ koeI ieqrfË nhINikAuNik iswDU pfrtI dy sInIar aqykwdfvr nyqf hn. ies mgroN pMjfb dykYbint mMqrIaF aqy sInIar afgUaFivc iswDU ƒ lY ky crcf ny Ëor PV ilaf.rfjf viVMg smyq kuJ hor ivDfiekF nyijQy dbvIN afvfË ‘c ies df svfgqkIqf hY, AuQy hI kFgrs pRDfn sunIljfKV ny ieMnf hI ikhf ik iswDU pfrtI dysInIar nyqf hn aqy pfrtI ƒ AunHF dyXogdfn dI ËrUrq hY. AunHF ikhf ik hfeIkmFz jo vI PYslf krygI, sfry Aus dfsiqkfr krngy.
cMzIgVH: kFgrs dI idwlI ivc hoeI‘Bfrq bcfE rYlI` ivc pMjfb dy muwKmMqrI kYptn amirMdr isMG aqy sfbkfkYbint mMqrI nvjoq isMG iswDU vwloNiÈrkq nf krn dI crcf qyË ho geI hY.jfxkfrF df kihxf hY ik muwK mMqrI dfhYlIkfptr Krfb mOsm cMzIgVH qoN AuzfxnhIN Br sikaf qy ies kr ky Auh rYlIivc phuMc nhIN sky. hflFik kFgrs dIswqf vfly dUjy sUibaF dy muwK mMqrI rYlIivc iÈrkq krn leI iek idn pihlFhI idwlI phuMc gey sn. rYlI ivc pMjfbdy sfbkf kYbint mMqrI nvjoq isMG iswDUvI nhIN phuMcy. ies krky kFgrsIhlikaF ivc dovF dy rYlI ‘c nf puwjx dIcrcf huMdI rhI. dovF afgUaF dy rYlI ivc
kYptn qy iswDU dI idwlI rYlI qoNdUrI bfry AuTy svfl
cMzIgVH: igwdVbfhf qoN kFgrs ivDfiek qy muwK mMqrI kYptn amirMdrisMG dy slfhkfr rfjf viVMg ny muwK mMqrI ƒ afpxI slfh idMdy hoey ikhf hY ikmMqrIaF dI kfrguËfrI dy afDfr AunHF dy ivBfg bdly jfxy cfhIdy hn. pMjfb ‘ckFgrs srkfr dy iqMn sfl guËr cuwky hn aqy hux muwK mMqrI ƒ afpxy mMqrImMzl ivc Pyrbdl kr ky ivDfiekF ƒ mMqrI bxn df mOkf dyxf cfhIdf hY. rfjfviVMg ny ikhf ik hflFik ieh muwK mMqrI df aiDkfr hY ik Auh afpxy mMqrImMzl ivc Pyrbdl krn jF nf krn pr srkfr df iqMn sfl df kfrjkfl guËrcuwikaf hY aqy hux muwK mMqrI ƒ vI cfhIdf hY ik Auh afpxy mMqrI mMzl ivcÈfml mMqrIaF dI kfrguËfrI dI smIiKaf krdy hoey jo mMqrI afpxy kMm ivcKry nhIN Auqry, AunHF ƒ mMqrI mMzl qoN bfhr krky nvyN ichry Èfml kr lYx.
vfiÈMgtn: amrIkf ivc vwK-vwK eyjMsIaF ny 2018 ̀ c krIb 10,000 BfrqIaFƒ kOmI qy jnqk surwiKaf leI Kqrf KVHf krn dy doÈ hyT ihrfsq ivc ilaf hY.srkfrI irport muqfbk eyjMsIaF ny ienHF dI ÈnfKq kr ky mulk qoN bfhr Byjx dIkfrvfeI vI afrMBI hY. qkrIbn 831 jixaF ƒ amrIkf qoN vfps Byj idwqf igaf hY.
irport ‘iemIgRyÈn aYnPorsmYNt: arYst, iztYnÈnË qy irmUvl‘ dwsdI hY ik2015 qoN 2018 qwk ihrfsq ivc ley gey BfrqIaF dI igxqI duwgxI qoN vI vwD ho geIhY. sMn 2015 ivc 3,532 BfrqI ihrfsq ivc ley gey sn jo ik 2016 ivc vD ky3,913 ho gey. ies qoN bfad 2017 ivc ieh igxqI 5322 qy 2018 ivc 9,811 hogeI. iemIgRyÈn qy kstm ienPorsmYNt ny 2018 ivc 831 jixaF ƒ vfps Byj idwqf.2015 ivc 296, 2016 ivc 387 qy 2017 ivc 474 jxy vfps Bfrq Byjy gey sn.eyjMsI ny 2015 ‘c 317 igRPqfrIaF kIqIaF sn jo 2016 ivc vD ky 390 ho geIaF.sMn 2017 ivc 536 BfrqIaF ƒ igRPqfr kIqf igaf qy 2018 ivc igxqI vwD ky620 ho geI. zytf idKfAuNdf hY ik trFsjYNzr, grBvqI mihlfvF qy aMghIxF ƒihrfsq ivc lYx dy mfmly vI vDy hn.
pMjfb srkfr cMzIgVHnyVy bxfeygI iPlm istI
aMimRqsr: bOlIvuwz ivc pMjfbIsiBafcfr aqy pMjfbIaq dI vD rhI mMgƒ dyKidaF pMjfb srkfr ny cMzIgVH nyVyiPlm istI bxfAux df PYslf ilaf hY.ies sbMDI ivBfgI kfrvfeI ÈurU ho cuwkIhY.
iPlm istI bxn nfl ijQy pMjfbIisnymf ƒ mËbUqI imlygI, AuQy hI bOlIvuwzqoN ieQy afAux vfly inrmfqf-inrdyÈkFƒ vI iPlmF dI ÈUitMg leI cMgI QF imlskygI. ieh pRgtfvf sYr spftf qysiBafcfrk mfmilaF bfry ivBfg dyvDIk zfierYktr lKmIr isMG ny kIqf.Auh ieQy 14vyN pMjfb ieMtrnYÈnl tryzaYkspo (pfeItYks) dOrfn krvfeysYmInfr ivc Èfml hox afey sn.
ieslfmfbfd: pfiksqfn dI iekadflq ny sfbkf rfÈtrpqI prvyËmuÈwrP ƒ dyÈDRoh dy mfmly ‘c mOq dIsËf suxfeI hY. pfiksqfn dI spYÈl kortny muÈrP ƒ sËf suxfeI hY. ieh nvMbr2007 ‘c aYmrjYNsI lfAux df mfmlfhY. muÈrP iPlhfl dubeI ‘c hY.
pfiksqfn dy ieiqhfs ivc aijhfpihlI vfr hoieaf hY ik POj dy iksy Èfskƒ mOq dI sËf suxfeI hovy. draslmuÈwrP ƒ ieh sËf sfl 2007 ivc dyÈdy sMivDfn ƒ BMg krn aqy dyÈDRohmfmly ‘c hoeI hY, jdoN Aus ny rfjnIiqk
pfiksqfn dy sfbkf rfÈtrpqIprvyË muÈwrP ƒ PFsI dI sËf
sfbkf akflI mMqrI blvMq isMGrfmUvflIaf, ÈRomxI kmytI dy sfbkfjnrl skwqr suKdyv isMG BOr, PYzryÈndy sfbkf afgU krnYl isMG pIr muhMmd,cIP Kflsf dIvfn dy sfbkf afnryrIskwqr Bfg isMG axKI qy hor PYzryÈnFqy jQybMdIaF pMQk isafsq ƒ nvIN idÈfleI pwbF Bfr nËr afey.
Bfjpf dy sQfnk qy kOmI afgUaF ny vIies srvyKx sbMDI keI qrHF dy ieqrfËAuTfey sn. iesy krky Bfjpf ƒ nvFnfgirkqf kfƒn ilafAux dI loV peIpr modI srkfr ny clfkI nfl ihMdUaF ƒqF dyÈ qoN bfhr jfx qoN bcf ilaf prmuslmfnF ƒ imQ ky ies nvyN kfƒn qoNbfhr rwiKaf igaf hY. srkfr dfavf
kr rhI hY ik guaFZI mulk muslmfndyÈ hn, ies leI muslmfnF ƒ ies nvyNkfƒn qoN bfhr rwiKaf igaf hY pr svflieh AuT rhy hn ik ienHF dyÈF ivc ÈIaf,hËfrf qy aihmdIaf lok jo ieslfm Drmnfl hI sbMDq hn, nfl vI iËafdqIaFho rhIaF hn; ies leI horF dyÈF qoN afeyihMdUaF vFg ieh vI Èrn dy hwkdfr hn.
pMjfb `c pMQk eyky dI gUMj peI(sPf iek dI bfkI)
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (7)
nfgirkqf kfƒn iKlfP pUry mulk ivc roh PYilafihMsk mujfhiraF ny modI srkfr ƒ socIN pfieaf
dumkf (JfrKMz): pRDfn mMqrI nirMdr modI ny kFgrs aqy AunHF dy BfeIvflF‘qy doÈ lfieaf hY ik Auh nfgirkqf kfƒn Auqy rOlf pf rhy hn. AunHF ikhf ikivroDI iDr mulk dy keI ihwisaF ‘c ies muwdy ‘qy agËnI aqy aÈFqI df mfhOlpYdf kr rhI hY. iksy pfrtI jF iPrky df nfm ley ibnF modI ny ikhf ik ijhVyawg BVkf rhy hn, AunHF ƒ kwpiVaF nfl pCfixaf jf skdf hY. ieQy cox rYlI ƒsMboDn kridaF pRDfn mMqrI ny dfavf kIqf ik AuWqr-pUrb aqy pwCmI bMgfl ‘cihMsk pRdrÈnF ƒ ivroDI aiswDy qOr Auqy Èih dy rhy hn.
lokF ƒ BVkf rhI hY kFgrs: modI
vfiÈMgtn: amrIkI ivdyÈ ivBfg dy bulfry ny ikhf hY ik Bfrq ‘c soDy geynfgirkqf kfƒn qoN bfad bxI siQqI Auqy mulk ‘nyiVAuN nËr‘ rwK irhf hY.amrIkf ny nvIN idwlI ƒ Bfrq dIaF sMivDfnk qy lokqMqirk kdrF-kImqF muqfbkDfrimk Gwt igxqIaF dy hwk surwiKaq krn dI apIl kIqI hY. ies qoN ielfvfsMXukq rfÈtr ny vI ikhf hY ik soD ibwl dy kfƒn bxn qoN bfad Bfrq ivc AupjrhI siQqI dI sMgTn smIiKaf kr irhf hY. sMXukq rfÈtr muKI dy bulfry ny ikhfik aflmI sMgTn dy muZly isDFqF ivc mnuwKI hwkF ƒ pihl idwqI geI hY qy ienHFdI surwiKaf XkInI bxfAux dI hr iksy qoN qvwko kIqI jFdI hY. nfgirkqf kfƒnbfry pfiksqfnI pRDfn mMqrI iemrfn Kfn vwloN kIqI itwpxI dI Bfrq vwloN inKyDIdf jvfb idMidaF pfik ny ikhf ik ‘JUT‘ ies kfƒn df aDfr hY.
puils Auqy pQrfa kIqf igaf qy puilsny hMJU gYs dy goly dfg ky aqy lfTIcfrjkrky pRdrÈnkfrI ividafrQIaF ƒKdyiVaf. puils qy ividafrQIaFdrimafn tkrfa AudoN ÈurU hoieaf jdoNpuils ny pRdrÈnkfrIaF ƒ sMsd Bvnvwl mfrc krn qoN rok idwqf qy ividafrQIrokF twp ky awgy vDx lwgy. ividafrQIaF
ny doÈ lfieaf ik puils ny XUnIvristIdy gyt bMd kr idwqy sn. ies ros muËfhry‘c krIb do hËfr ividafrQIaF ny ihwsfilaf. ividafrQIaF ny ros muËfhry dIvIzIE vI soÈl mIzIaf ‘qy vfierl kIqIhY ijs ‘c puils AunHF ‘qy lfTIcfrj krdIidKfeI dy rhI hY. lfTIcfrj ‘c keIividafrQIaF dy jKmI ho gey.
nfgirkqf kfƒn ƒ lY ky sUbf srkfrFqy kyNdr ivc tkrfa dy asfr bxy geyhn. vwzI igxqI sUbf srkfrF ny ieh kfƒnlfgU krn qoN korf jvfb dy idwqf hY, jdik kyNdr srkfr ny ikhf hY ik sUbfsrkfrF kol nfgirkqf (soD) ibwl 2019ƒ aml ‘c ilafAux qoN rokx dIaFÈkqIaF nhIN hn ikAuNik ieh kfƒn
sMivDfn dy 7vyN ÈizAUl dI kyNdrI sUcIqihq bxfieaf igaf hY. kyNdr ny iehibafn pwCmI bMgfl, pMjfb, kyrl, mwDpRdyÈ qy CwqIsgVH dy muwK mMqrIaF vwloNies kfƒn ƒ afpo afpxy sUibaF ‘c lfgUkrn qoN ienkfr kIqy jfx mgroN kIqI hY.
gRih mMqrfly dy AuWc aiDkfrIaF nyikhf ik ieh kfƒn kyNdr dI sUcI ivcÈfml hY, ies leI sUbf srkfrF kol
ies kfƒn ƒ lfgU hox qoN rokx leI koeIÈkqIaF nhIN hn. iËkrXog hY ik kyrldy muwK mMqrI ipnfrfeI ivjXn qy pwCmIbMgfl dI muwK mMqrI ny ies kfƒn ƒgYr-sMivDfnk dwsidaF afpxy sUibaF‘c lfgU krn qoN ienkfr kr idwqf sI.
iesy dOrfn bhujn smfj pfrtI dImuKI mfieafvqI ny nfgirkqf (soD)kfƒn df ivroD kridaF ikhf ik ies
ibwl ƒ pfs krn ijMnI PurqI srkfr nyidKfeI hY, AunI hI PurqI srkfr ƒ aOrqFAuqy ho rhy ËulmF iKlfP kfƒn bxfAuxleI vI idKfAuxI cfhIdI sI. pMjfb dymuwK mMqrI kYptn amirMdr isMG nyafiKaf ik AunHF dI srkfr nfgirkqfsoD ibwl ƒ sUby ivc lfgU nhIN hox dyvygI.AunHF ikhf ik kFgrs pfrtI kol sUby dIivDfn sBf ivc bhumq hY aqy sdn ivcies gYr-sMivDfink ibl ƒ roikafjfvygf.
muwK mMqrI ny ikhf ik kFgrs mulkdy Drm inrpwK ZFcy ƒ Zfh nhIN lwgxdyvygI. sMsd ƒ aijhf kfƒn pfs krndf koeI aiDkfr nhIN, jo sMivDfn ƒ ZfhlfAuNdf hovy aqy sMivDfn dy muZly isDFqFqy mulk dy lokF dy buinafdI aiDkfrF dIAulMGxf krdf hovy. ies ibwl ƒsMivDfnk kdrF-kImqF dy Ault dwsidaFmuwK mMqrI ny ikhf ik ieh rwd hoxf cfhIdfhY. kYptn amirMdr isMG ny ikhf ik
mulk ƒ Dfrimk lIhF Auqy vMzdf koeIvI kfƒn gYr-kfƒnI aqy anYiqk hY,ijs ƒ brkrfr rwKx dI iejfËq nhINidwqI jf skdI. muwK mMqrI ny ikhf ikcuxI hoeI srkfr df PrË bxdf hY ikAuh sMivDfn ivc drj kdrF-kImqF dIrfKI kry aqy ienHF ƒ Zfh nf lwgx dyvy.AunHF spÈt kIqf ik aijhI sMivDfnkAulMGxf ƒ Auh afpxy kfrjkfl ivckoeI vI QF nhIN lYx dyxgy. nfgirkqf ƒkfƒn nfl joV ky nfgirkqf soD iblmulk dI nINh Auqy Ëordfr hmlf krygf.
muwK mMqrI ny ikhf jykr dUjy mulkvI aijhy kfƒn ilafAux df PYslf krlYx qF AuQy vwzI igxqI ivc vws rhyBfrqIaF df kI bxygf, ijnHF ny nfgirkqfvI hfsl kIqI hoeI hY. kYptn amirMdrisMG ny ies kdm ƒ ipCFh-iKwcUdwsidaF ikhf ik ieh sMivDfn vwloN mulkƒ agFh vDx dy ley aihd qoN ipwCy Dwkxvflf kdm hY.
iesy dOrfn Aus ƒafpxI jfn df Kqrf mihsUs hoieaf aqyAuh afpxy kfrobfr qy jfiedfd Cwz kypirvfr smyq KMnf af igaf, ijQy ik Ausdf shurf pirvfr rihMdf hY. bldyv nydwisaf ik Bfrq af ky jdoN Aus nypfiksqfn ‘c iswK, ihMdU aqy hor GwtigxqI BfeIcfry dy lokF Auqy ho rhyaiqafcfrF bfry gwl kIqI aqy muV
pfiksqfn nf jfx df PYslf kIqf qFpfiksqfn dI iemrfn Kfn srkfr dy iekvwzy afgU ny aYlfn kIqf ik ijhVfivakqI Aus df (bldyv) df isr vwZ kyilafvygf Aus ƒ 50 lwK df ienfm idwqfjfvygf. Auh awj-kwlH KMnf ‘c iek kwpVy
dI dukfn Auqy mihË 7hËfr rupey mhInf nOkrIkr irhf hY.
sfbkf ivDfiek nydwisaf ik Aus ƒ BrosfsI ik Bfrq ‘c Aus ƒZfrs imlygf pr hux qwknf ky Ndr qy nf s Ubfsrkfr ny Aus dI sfrleI hY. ieQoN qwk ik iksyiswK-ihMdU sMsQf ny vIAus df sfQ nhIN idwqf.bldyv ny dwisaf ik Aus
dI lVkI blwz kYNsr qoN pIVq hY. swqhËfr rupey ‘c mkfn df ikrfieaf, bwicaFdIaF PIsF qy roËmrHf dIaF loVF pUrIaFkrnf bhuq muÈkl hY. Aus ny BfvukhuMidaF ikhf ik Auh inwq gurU Gr jFdfhY aqy Aus ƒ gurU nfnk sfihb ‘qy BrosfhY ik Aus dI ËrUr suxI jfvygI pr AuhmuV pfiksqfn nhIN jfvygf.
bfry amrjIq sMDU, amr sUPI qy rfijMdrpRdysI ny afpxy ivcfr sFJy kIqy. AuprMqkvI drbfr hoieaf, ijs ivc bhuq sfrysLfierF ny afpxf klfm pysL kIqf.
inAU Xfrk rihMdf myrf dosqsqivMdr sMDr pirvfr smyq pMjfb qoN hoky afieaY. kuJ hPqy pMjfb rihx ipCoNieQy afAuNdf hI Auh, vwzf bytf qy bytIbImfr ho gey. Cotf bytf qy pqnI bc gey.inAU Xfrk dy cMgy hspqfl ivc iljf kycMgI qrHF cYk-awp ipCoN zfktrF nMU pqf
lwgf ik AunHF ny koeI ËihrIlI cIË KfDIhoeI hY. zfktrF ny afpxf PrËinBfAuNidaF dvfeIaF dy ky sfrI Ëihrbfhr kwZ idwqI.
iblkul qMdrusq ho ky sqivMdrsMDr acfnk imilaf qy dwisaf ik rfmfmMzI ryhVI vfly qoN goBI df Puwl KrIdxlwgy qF Puwl bVf icwtf qy vfhvf Bfrf qy
pMjfb jf ky goBI jF hor sbËIaF KfxvfilE sfvDfn!
iekbfl isMG jwbovflIaf
ryhVI ‘qy ipaf BuVky. Auh vyK ky hYrfnhoeI jfx ik Puwl ikvyN ihwlI jf irhY. pMjfb‘c ies qrHF dI kdy koeI goBI nhIN sIvyKI. AunHF soicaf, Èfied pMjfb qoN bfhrdI goBI hovygI qy bVy cfa nfl KrIdI.Gr ilaf ky rUh nfl bxfeI qy bVy cfa
nfl KfDI.inAU Xfrk phuMc ky dUjy idn tIky
vflI goBI ny afpxf rMg ivKfAuxf ÈurUkr idqf. gMBIr hflq ivc hspqfl ‘cAunHF df sfZy pMj mhIny ielfj cwilaf.Cotf bytf qy pqnI ies leI bc gey ikAunHF ny Auh goBI dI sbËI nhIN sI KfDI.ishqXfb ho ky sMDr qy smUh pirvfr ny
prmfqmf df lwK lwK Èukr mnfieaf qyikhf ‘gOz blYs amYirkf’ ijs ny kImqIjfnF bcf idqIaF. pMjfb huMdy qF hspqflFvfilaF ny lwKF rupey dy ibl bxf dyxysn, qy kImqI jfnF dy bcx dI koeIgfrMtI nhIN sI.
hux pihlF vflIaF gwlF nhIN rhIaF.pMjfb nMU hr pfisEN mfr pY rhI hY.mqryeI mF vflf slUk ho irhY. BFq-suBFqynÈy pMjfb dI jvfnI qbfh kr rhy hn.nOjvfn bfhrly mulk jfx leI mjbUrhn qy pMjfb nMU XU[ pI[, ibhfr bxfAuxdIaF koiÈÈF ho rhIaF hn. kdy phfVF‘qy vwD mINh pYx df bhfnf bxf ky BfKVf-zYm dy gyt pMjfb vwl nMU KolH idMdy hn.svyry-Èfm ardfs kiraf kro ik sfzfpMjfb suKI sFdI vsdf rhy. dyÈ dI afËfdIivc sB qoN vwD pMjfbIaF ny kurbfnI idqI.iksy vI hflq ivc asIN afpxy pMjfb nMUnhIN Buwlf skdy.
goBI ‘c tIkf
ajmyr isMG iswDU pMjfb dy ipMzF leIcfnx munfrf sI. Auhdy AuWdm nfl ‘cfnxmunfrf ckr’ pusqk CpI, ijs qoN hornFipMzF nU M rOsLnI iml rhI hY. AuhprAupkfrI ijAuVf sI. 15 dsMbr 2014dI svyr nUM torFto ivc Aus df dyhFq hoigaf sI. ipMzF `c cfnx df Cwtf idMdy
Aus suhylVy swjx df isrP 61 sfl dIAumry qur jfxf iksy dy Kfb iKafl ivcvI nhIN sI.
ajmyr isMG iswDU df jnm ipMz ckrivc 7 mfrc 1953 nUM suqMqrqf sMgrfmIs[ Aujfgr isMG dy Gr hoieaf sI. bcpnipMz dIaF bIhIaF, ivhiVaF qy KyqF ivcbIiqaf. muZlI iswiKaf Aus ny ckr dysrkfrI skUl ivc hfsl kIqI. AucyrIiswiKaf leI Aus dy ipqf ny ieMglYNz mMgvfilaf.
kÈmIrIaF ny ies nvIN sihj hflqƒ mnËUr krn qoN iPlhfl nFh kr idwqIhY. skUl suMny pey hn aqy sybF dI BrpUrpYdfvfr bgIicaF ivc sV rhI hY. mF-bfp aqy iksfnF leI ies qoN vwD aOKyhflfq Blf kI ho skdy hn! hF, ÈfiediehI ik AunHF dI hoNd hI imtf idwqI jfvy.
kÈmIr ivc sMGrÈ df nvF dOr ÈurUho cukf hY. aiqvfdIaF ny icqfvnI idwqIhY ik hux Auh sfry BfrqIaF ƒ jfieËinÈfnf smJxgy. hux qk 10 qoN vwD grIbgYr-kÈmIrI mËdUr mfry jf cuky hn (jIhF grIb, hmyÈf grIb hI aYsIaF lVfeIaFdf iÈkfr bxdy hn). ieh hor vI iGnfAuxfhox vflf hY, byhwd iGnfAuxf.
bjurg muslmfn, ijs dy sfry bwcy iesihMsf ivc mfry gey sn, dwsdf hY ik ikvyNmfry jfx qoN iek idn pihlF Aus dI DI ny‘ivdyÈIaF‘ ƒ bfhr kwZx dI mMg krdyjlUs ivc ihwsf ilaf sI. mrdy vkqAus lVkI dy bol sn, “bfbf, kI asINivdyÈI hF?”
1985 ivc asfm aMdoln dyividafrQI afgUaF ny rfj ivDfn sBf dI
dy aYn[ jI[ E[ ny suprIm kort ‘cptIÈn pfeI aqy gYrkfƒnI afvfsIaF dynF votr sUcI ivcoN htfAux dI mMg kIqI.iPr aYn[ afr[ sI[ pRxflI ƒ aMiqm rUpdyx df iËMmf suprIm kort dy jwj rMjngogoeI ƒ idwqf igaf, jo Kud asfm qoN hY.
dsMbr 2014 ivc jsits gogoeIny afdyÈ idwqf ik aYn[ afr[ sI[ ƒapzyt krky iek sfl dy aMdr adflqivc pyÈ kIqf jfvy. iksy ƒ pqf nhIN sIik ijnHF 50 lwK GuspYTIaF df pqf lfeyjfx dI AumId hY, AunHF df kI kIqf jfvygf?svfl hI nhIN AuTdf ik AunHF ƒ KdyV kybMglfdyÈ Byijaf jf skdf! kI aYny lokFƒ nËrbMdI kYNpF ivc rwiKaf jf skdf hYaqy ikMny sflF qwk? kI AunHF dInfgirkqf Koh leI jfvygI? qy kI BfrqdI srvAuc adflq ies ivÈfl nOkrÈfhkvfied df bfrIkI nfl bMdobsq krskygI, ijs ivc iqMn kroV lok Èfmlhn aqy ijs ivc byÈumfr pYsf qy krIb52,000 mulfËm lwgxy sn?
dUrdrfj dy ielfikaF ivc rihxvfly lwKF pyNzU lokF qoN AumId kIqI geIik Auh Kfs kfgËfq, ‘lIgysI pypr` pyÈkrngy, jo 1971 qoN pihlF AunHF dy asfmivc rihMdy hox ƒ sfbq krdy hox. suprImkort dI zyZ sqr ny ies pUrI kvfied ƒsupnf bxf idwqf. grIb anpVH pyNzUaF ƒnOkrÈfhI, kfƒn, kfgËfq, adflqIsuxvfeIaF aqy ienHF dy nfl juVI vihÈIjFc dy mkV-jfl ivc Psf idwqf igaf.
(cldf)
asfm ‘c nfgirk rijstr df KOP(ipCly sPy dI bfkI)
isafsq df ipV
jiqMdr pnMUPon: 91-98140-68455
Bfrq dI nirMdr modI srkfr dfsLfied hI koeI PYslf eydF df hovy, ijsdI hmfieq krn leI sfzy ijhy lokF dfidl mMinaf hovy. ies dy bfvjUd jdoN Auhhfly ies dysL df pRDfn mMqrI nhIN sIbixaf aqy iewk rfj df muwK mMqrI huMdfsI, Aus Auqy amrIkf vwloN lfeI geI vIjLfpfbMdI nUM mYN glq ikhf sI aqy ies pfbMdIdf svfgq krn vfilaF nMU vI glq ikhfsI. myrI ieh Dfrnf afpxy nyV vfly keIlokF nMU vI BfvyN psMd nhIN sI afeI, prmYN ikhf sI ik Bfrq dy iKlfP bolx vflyiksy vI amrIkI afgU df vIjLf roikafjfvy qF Auh BVkdy hn, nirMdr modI glqhY jF TIk, Aus leI ikwdF df vqIrf rwKxfhY, lokqMqrI Dfrnf hyT ieh BfrqI lokFdf hwk hY, iksy bfhrly df nhIN.
iPr Auh idn vyKy, jdoN Aus nMU vIjLyqoN nFh krn vfilaF ny Aus dI ijwq hoxqoN vI pihlF Kud gujrfq jf ky vIjLy dIpysLksL kr idwqI qy Aus ny vI pihlyienkfr dI gwl Bulf idwqI sI. amrIkfdy jo hfkm Aus vkq modI nUM mnuwKI hwkFdf Gfx krn aqy lokqMqrI mirafdf dIAulMGxf krn vfilaF ivc sLfml mMndysn, AuhI ipCoN Aus dy bglgIr hox lwgpey sn. sgoN Auh lok eydUM awgy vD kyAus dy nfl KVox ivc iewk dUjy dy pYrimwDx qwk phuMc gey sn.
awj jdoN iewk pfsy Auh lok BfrqIlokF sfhmxy nirMdr modI dIaF nIqIaFdy sohly gfAuNdy iPrdy hn, qF dUjy pfsymodI sfbH amrIkf ivc hoey ‘hfEzI modI’pRogrfm dy mMc qoN BfrqI mUl dy lokF nMU‘ab kI bfr, trMp srkfr’ df mMqriswKfAux qwk cly gey hn. BfrqI mUl dyamrIkI lok ies qoN KusL nhIN hoey hoxyik Aus dysL ivc ijs bMdy nMU kwtVpMQIjnMUn BVkfAux vflf smiJaf jFdf hY,modI sfbH Aus dy pwK ivc Bugqy hn, prsfnMU ies ipwCy lukI Kyz dI AudoN hI smJaf geI sI. trMp aqy Auh dovyN jxy iewkonIqI ̀ qy cwldy hn qy dovyN nhIN, keI hordysLF ivc vI ienHF vflf PfrmUlf vrqx
dOrfn afKrI pVfa ‘qy AuQoN dy pRDfnmMqrI ny ijvyN ihMdU mMidr df gyVf lfAuxmOky nirMdr modI dIaF isPqF kIqIaF qyihMdU Drm dy pwK ivc Aucycy ivcfrpRgtfey, Aus dy ipwCy vI ieho Kyz sI qyies df lfB Aus nUM ieh hoieaf ik awjqwk kMjLrvyitv pfrtI qoN dUrI ‘qy rihMdyrhy BfrqI lokF dy iewk ihwsy dIaF votFvI Aus nMU iml geIaF hn, ijs dI pusLtIKud boirs jfnsn ny kIqI hY. ieh PfrmUlfsMsfr Br ivc vrqx dy idn af gey hnik afpo afpxy dysL ivc kursI Kfqr jnUMnBVkf lYxf vI glq nhIN.
aYn AudoN jdoN ies hPqy ibRtyn ivcmodI-PfrmUlf vriqaf jf irhf sI, modIsrkfr ny afpxI ipClI rvfnI kfiemrwKidaF nvF dfa Kyz idwqf hY, ijs nMUistIjLnisLp soD ibwl ikhf igaf hY qypfrlImYNt dy dohF sdnF qoN pfs hox ipCoNieh kfnUMn vI bx cukf hY. iewk pfsy iehibwl rfsLtrpqI dI pRvfngI nfl kfnUMnbx irhf sI aqy dUjy pfsy asfm qoN sLurUhoieaf ies df ivroD Bfrq dy Aus iKwqydy hornF rfjF qoN huMdf pwCmI bMgfl qyiPr AuWqr pRdysL qk afx phuMicaf hY.
hfly kuJ idn hoey hn ik Bfrq ivciewk aYn[ afr[ sI[ vfly muwdy df rOlfpYNdf sI, ieh soD ibwl Aus qoN aglIiksm dy rOly dI jVH bxn vflf sfbqhoieaf hY. jdoN qwk ieh ibwl pfs nf hoigaf, ies dI koeI pRqIikRaf nhIN sIsfhmxy af rhI qy jdoN ies df hIj-ipafjLpqf lwgf qF sB qoN pihlF Esy afsfm dylokF ny ies df ivroD sLurU kIqf, jo pihlFaYn[ afr[ sI[ vfsqy bVy kfhly sn.
pfiksqfn nfl qIjI jMg vyly jdoNbMglf dysL bixaf sI, Aus vyly AuQoN afeysLrnfrQIaF dy kfPly asfm qy bMgflivc hI itky sn qy jdoN jMg muwk geI qFAunHF ivcoN bhuq sfry AuQy itky rih geysn. Cy sfl bfad AunHF nMU kwZx dI jomMg AuTI qy ijs dI BfrqI jnqf pfrtI
(Bfjpf) bxn dy idn qoN ies pfrtI dyafgUaF ny hmfieq krnI jfrI rwKI sI,Aus bfry smJOqf rfjIv gFDI vyly hoieafsI. Auh smJOqf vI pMjfb dy smJOqy vFglfgU nf ho sikaf qy iPr Bfjpf ies nMUmuwdf bxf ky ivdysLI lokF nMU kwZx dynfary nfl Aus rfj ivc iewk dl-bdlUkFgrsI nMU awgy lf ky srkfr bxfAuxjogI ho geI.
ies ipCoN aYn[ afr[ sI[ vflf cwkrclf ky ikhf igaf ik ivdysLIaF dIinsLfndyhI krnI hY qF asfm dy ijnHFvrgF ny ies df pwK pUiraf sI, Auh nvFnfgirkqf soD ibwl pfs huMdf vyK ky BVkpey. ijs nvIN soD qoN Auh lok BVky hn,Aus muqfbk iqMn gvFZI dysLF qoN Bfrqivc afey ihMdUaF, iswKF aqy cfr hor DrmFdy lokF nMU ieQy pnfh dyx df pRbMD hY,isrP muslmfnF nMU pnfh nhIN dyxI.
asfm dy ijnHF lokF ny pihlfsMGrsL kIqf sI, AunHF dI mMg sfryivdysLIaF nMU ihMdU-musilm df Prk kIqyibnf kwZx dI sI, jdoN vyiKaf ik isrPmuslmfn kwZxy qy ihMdU ivdysLI itkfeIrwKxy hn qF Auh BVk pey ik sfzIaFnOkrIaF Kohx vflf iewk vrg ieQyrwiKaf jfxf hY. iehI nhIN, aglI gwlieh sI ik iqMnF dysLF qoN jo lok, muslmfnFnMU Cwz ky, Bfrq ivc afAuxf cfhuxgy,AunHF nMU pnfh aqy nfgirkqf dyx ivciksy qrHF dI iJjk nhIN hoxI. pfiksqfnqoN qF koeI iewkf-dwukf duKI hoieaf pirvfrhI afAuxf hY, pr ies qoN Ault bMglfdys LqoN awj vI hjLfrF dI igxqI ivc lokafAux nMU iqafr bYTy hn qy Auh bhuqyasfm qy pwCmI bMgfl ivc hI af skdyhn. jdoN Auh lok afey qF siQqI pihlFqoN vwD BYVI ho skdI hY.
sB nMU pqf hY ik iesy sfl dI pMjagsq nMU jMmU-ksLmIr nMU ivsLysL drjfdyx dI Dfrf 370 qoVy jfx ipwCoN AuQylfeIaF pfbMdIaF df vwzf ihwsf hfly qwkjfrI hY. Auh puafVf muwkx qoN pihlF dysLdy Auqr pUrb ivc asfm aqy swq hor
rfjF ivc musIbq KVI kr idwqI geI hY.ksLmIr dy ijs ielfky ivc pihly kdmnfl siQqI ivgVI qy ajy qwk sFBI nhINjf skI, Aus dy iewk pfsy cIn nfl srhwdsFJI hY qy dUjy pfsy pfiksqfn nflkMtrol ryKf vfh ky zMg sfiraf jf irhfhY qy ijs Auqr pUrb ivc hflfq df nvFvihx vgxf hY, hflq AuQy vI suKflInhIN.
Bfrq dI srhwd ieDr cIn nfljoVdI hY qF AuDr vI cIn nfl bfrzrsFJf hY, ijwQy keI vfrI dohF dy POjI afpsivc hwQo-pfeI qwk ho cuky hn. EDr bMglfdysL aqy purfxy brmf nfl vI bfrzrsFJf hY, ijs nM nvyN nF imafmfr vjoNjfixaf jFdf hY. dysL dI srkfr df PrjLafpxIaF hwdF dI rfKI qy hwdF nyVy dyielfky ivc sLFqI df mfhOl bxf ky rwKxfhuMdf hY qF ik lok aBI-nBI vyly srkfrdI iDr bxn qy AunHF ivc ieho ijhIbygfngI nhIN pYdf hox dyxI cfhIdI ikAuh loV pYx vyly nfl nf KVHn, pr modIsrkfr ies qrIky nfl cwldI peI hY iksrhwdI sUibaF ivc hI hflfq suKfly nhINrihx idwqy.
krnI hovy qF asIN ieh crcf vIkr skdy hF ik nfgirkqf soD ibwl nMUpfs krdy smyN ies srkfr ny sMivDfndI Dfrf 5 aqy Dfrf 14 dI AulMGxf qoN vIguryjL nhIN kIqf. Dfrf 5 kihMdI hY ik‘ies sMivDfn dy lfgU hox ipwCoN hrivakqI, jo Bfrq df vsnIk hY aqy (ey)Bfrq dy ielfky ivc Aus df jnm hoieafhY, jF (bI) ijs dy mfipaF df jnm Bfrqdy Kyqr ivc hoieaf hY, jF (sI) jo pMjsfl qoN vwD smyN qoN Bfrq ivc rihMdfhovy, BfrqI nfgirk mMinaf jfvygf.’
ieQy koeI vI aglI gwl kihx qoNpihlF ieh soc ilaf jfvy ik bMglf dysLbxn nMU 48 sfl ho cuky hn aqy Aus vylyieQy afey lokF dI qIjI pIVHI ies smyNqwk pYdf ho cukI hY, sMivDfn dI Dfrf 5pVHn ipCoN ieQy jMmy hoey AunHF lokF nMUivdysLI ikvyN ikhf jf skygf? Dfrf 14
kihMdI hY ik ‘BfrqI ielfky ivc iksy vIivakqI nMU kfnMUn mUhry brfbrI jF brfbrsurwiKaf qoN rfj ienkfr nhIN kr skdf.’
ieQy not krn vflI Kfs gwl ieh hYik Dfrf 14 ivc ies dysL ivc ‘iksy vIivakqI’ dI gwl drj hY qy ieh nhINiliKaf ik ‘iksy vI BfrqI nfgirk’ nMUieh hwk hn. ies df arQ ieh bxdf hYik iewk vfrI Bfrq ivc af gey iksy vInfgirk nMU, Auh pwkf vfsI hovy, nfgirkhovy jF kuJ idnF dy leI afieaf hovy,kfnUMn dy sfhmxy ‘iksy vI ivakqI’ dyqOr ̀ qy brfbrI aqy brfbr surwiKaf vflysfry hwk sMivDfn hyT imlxy huMdy hn.hYrfnI dI gwl hY ik ienHF pwKF nMU gOilafhI nhIN igaf.
ijvyN asIN ikhf hY ik jy krnI hovyqF sMivDfn dy ienHF pwKF dI gwl ivsQfrivc kIqI jf skdI hY, pr asIN ies mwudynMU hor Polx dI QF ies gwl bfry icMqfivc hF ik nfgirkqf vflf soD ibwl pfskrn ipwCoN rfj krdI iDr dy eyjMzy ‘qyaglI mwd kI hY? ijvyN kwC ivcoN kwZ kyacfnk mUMglI mfrn ijhf irvfj pY cukfhY, qy jMmU-ksLmIr dI Dfrf 370 qoVnipwCoN ieh lgfqfr vDdf jf irhf hY, iesnUM vyK ky ieh jfpdf hY ik gwzI rukxvflI nhIN. Bfrq dy lokF ny srkfr eydFdy kMmF vfsqy nhIN bxfeI. hr kdm eydFdf hI puwitaf jFdf irhf qF ies dysL dfbxygf kI?
Dfrf 370 ipCoN hux nfgirkqf soD ibwl
1971 dI jMg ipCoN Bfrq puwj rhy bMgflI ÈrnfrQI.
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (12)
sincrvfr, 21 dsMbr 2019
pMjfb tfeImjL
-cfcf byilhfjLTfh-sotf
bMsrI vjfAuNdy nIro!lokF df iDafn BtkfAux vflf ‘PfrmUlf’, rOly-gOly ivc hI nfkfmIaF dbf rhy.vwKo vwK rMgF dI mhwqqf nkfr ky qy mnBfAuNdy ‘iewko rMg’ qFeIN hI sjf rhy.pfto-DfV vfly bIj bIjdy ny idlF ivc; ipafr, ieqPfk, sFJ dysL ‘coN Bjf rhy.rwKdy ‘Prk’ iewko awK nfl dyKdy nf, nwk nfl cxy ‘igx-imwQ’ ky cbf rhy.Qwly vwl jf irhf ‘gRfP’ hr pwK qoN hI, ÈFqI nUM awg lf ky qlKI vDf rhy.rom ivc iewk nIro bMsrI vjfAuNdf sIgf, dyKo hux dysL ivc ‘do jxy’ vjf rhy!
ieh sB kuJ qF hI bdl skdf hY, jysUby df muwK mMqrI ieh qbdIlI cfhy. AuNJ,mslf isvl syvfvF aqy puils aMdrvDIaf aPsr cuxn aqy ienHF dI qfienfqIdf hI hY ijQy Auh pUrI rUh nfl lokF aqyAunHF dIaF smwisafvF dy rU-b-rU ho skxaqy cMgf pRÈfsn dyx. ivkfs kfrjF dyaYn Ault, cMgf pRÈfsn dyx leI qF iksyivwqI Krcy dI vI ËrUrq nhIN huMdI. iehkoeI aijhf kMm nhIN hY ijhVf sfzI phuMcivc nf hovy aqy ieh vI koeI gwl nhIN ikasIN aYvyN bd-ieMqËfmI aqy mfVy pRÈfsndf Bfr ZoeI jfeIey.
awj ies mhfn mulk dI ivÈfl DrqIAuqy AudfsI aqy byvsI df aflm qfrI hoigaf hY. cfr-cuPyry aDogqI aqy gVbVICfeI hoeI hY. isafsq aqy pRÈfsn dy KyqrFivc asIN bOixaF dIaF krqUqF dyK rhyhF. ienHF bOxy lokF ny mhfn lIzrF aqynvyN rfh dsyiraF dy nkfb pfey hoey hn.afpxy cfr-cuPyry asIN dyK rhy hF ik lokimhnq krky vI byafs qy byafsrf hn,JuwgI-JONpVIaF qy hor aijhIaF klonIaFivc ruldy bwicaF dy qn Auqy kwpVy qy pYrINmOjy nhIN; nf qF AunHF ƒ pVHfAux leIshUlqF hn qy nf hI ishq dI sFB-sMBflleI.
sB qoN iBaMkr gwl ieh hY ik ienHFleI cfnx dI koeI lkIr vI nhIN idsrhI. kyNdr aqy vwK vwK sUbf srkfrF qoNvI koeI Kfs huMgfrf nhIN iml irhf. iesdI QF sgoN kfƒn ivvsQf lfgU krnvfilaF dI aËmfieÈ leI hor smwisafvFpYdf kIqIaF jf rhIaF hn. kuJ aiDkfrIaFƒ blI dy bwkiraF vFg (asfm) pihlFhI Jtkfieaf jf cuwkf hY, hux bfkIaF dIvfrI hY. idshwidaF 'qy aijhy ijAUVy lwBxymuÈikl ho rhy hn ijnHF qoN qurMq, sfvyNBivK dI afs kIqI jf skdI hovy. iliKafqF hor vI bQyrf kuJ skdf hY pr myryafpxy bol hI mYƒ Audfs kr rhy hn.
hYdrfbfd dy JUTy puils mukfbly ny iek nvIN bihs CyVI hY. ies ny puils dy ikrdfr aqyqOr-qrIikaF bfry axigxq svfl KVHy kIqy hn. ies dy nfl hI ienHF hflfq leIiËMmyvfr isafsqdfnF nMU vI Gyiraf jf irhf hY. ies lyK ivc gurbcn jgq ny ienHFsfry svflF bfry crcf kIqI hY. Auh Kud puils ivc vwK-vwK Auc ahuidaF ‘qy rhy hnaqy AunHF bI[aYs[aYP[ dI kmfn vI sMBflI sI. -sMpfdk
rfÈtrI svYmsyvk sMG (afr[ aYs[ aYs[) aqy ies dI isafsIjmfq BfrqI jnqf pfrtI (Bfjpf) ny nvF nfgirkqf aYkt/kfnMUn bxf kyBfrq nMU ihMdU rfÈtr bxfAux leI afpxf pihlf kdm cuwk ilaf jfpdfhY. ieh jmfq ipCly Cy sflF qoN swqf ivc hY aqy hux qk ies ny afpxyeyjMzy nMU lfgU krn leI bhuq sfrIaF pyÈbMdIaF kr leIaF hn. ivroDIiDr dI axhoNd kfrn ieh isafsI jmfq hux KuwlH ky mnmrËI kr rhI hYaqy ivroD dI jo vI afvfË AuTdI hY, Aus nMU sKqI nfl dbf idwqf jFdfhY. hux jdoN srkfr dy nvyN nfgirkqf aYkt df ivroD, Kfs krkyividafrQIaF vloN, ÈurU hoieaf qF srkfrI mÈInrI dy nfl-nfl afr[aYs[ aYs[ df kfzr vI pUrf srgrm ho igaf. jfmIaf imlIaf ieslfmIafaqy alIgVH musilm XUnIvristI ivc ivroD kr rhy ividafrQIaF AuqylfTIaF vrHfeIaF geIaF aqy ividafrQIaF nMU lfiebryrI dy aMdr qkjf ky kuwitaf-mfiraf igaf. mIzIaf ivc sfhmxy afey qwQ drsfAuNdyhn ik puils dI ies kfrvfeI ivc afr[ aYs[ aYs[ kfrkun vI ies dynfl sn aqy ienHF ny ividafrQIaF nfl rwj ky burCfgrdI kIqI.
kyNdr srkfr aqy puils dI ies iËafdqI df qurMq ivroD vI drjhoieaf hY. pUry mulk ivc vwK-vwK QFeIN ividafrQIaF ny ies iËafdqIiKlfP ros mujfhry kIqy hn. ienHF ros ivKfivaF ivc pMjfb dy ividafrQIvI ipCy nhIN rhy hn. amrIkf, ieMglYNz aqy kuJ hor dyÈF dIaF nfmIXUnIvristIaF dy ividafrQIaF ny vI BfrqI ividafrQIaF Auqy kIqIihMsf dy iKlfP hfa df nfarf mfiraf hY. mulk dIaF isafsI pfrtIaFvI jfgIaF hn aqy ies islisly ivc kFgrs, smfjvfdI pfrtI,sI[pI[afeI[, sI[pI[aYm[, zI[aYm[ky, iqRxmUl kFgrs, rfÈtrI jnqfdl smyq krIb 12 pfrtIaF df vPd rfÈtrpqI rfmnfQ koivMd nMUimilaf hY aqy ividafrQIaF Auqy vrHfeI jf rhI ihMsf nMU qurMq rokx qydoÈIaF iKlfP kfrvfeI dI mMg kIqI hY. AuDr, suprIm kort ny Bfrqsrkfr dy hwk ivc stYNz lYNidaF ienHF GtnfvF dI jFc leI koeI kmytIbxfAux qoN ienkfr kr idwqf hY. iehI nhIN, suprIm kort qF ies qoN vIiek kdm agFh inkl igaf hY. suprIm kort dy cIP jsits aYs[ ey[bobVy ny ikhf hY ik ‘jy koeI kfnMUn qoVdf hY, pQrfE krdf hY, bwsFsfVdf hY qF puils kI krygI? Bfv puils iesy qrHF ihMsf vrHfeygI.
AuDr, pRDfn mMqrI nirMdr modI vI rMg ivc af igaf hY. Aus nypfiksqfn dI muhfrnI iek vfr iPr pVHI hY qF ik afpxf ihMdU vot bYNkhor mËbUq kIqf jf sky. Aus ny ikhf hY ik jy kFgrs nvyN nfgirkqf iblqoN bhuqf hI aOKI hY qF sfry pfiksqfnIaF nMU Bfrq dI nfgirkqfidvfAux leI cfrfjoeI kr lvy. asl ivc, modI srkfr ny nvyN nfgirkqfibl aqy kOmI nfgirkqf rijstr ivc aijhIaF mwdF joV idwqIaF hn,ijs nfl Bfrq nMU ihMdU rfÈtr bxfAux df rfh KuwlH jfvygf. kOmI nfgirkqfrijstr aqy nvF nfgirkqf aYkt lfgU hox nfl Bfrq nMU ihMdU rfÈtraYlfnx dI loV nhIN rhygI; ienHF kfrvfeIaF nfl mulk AuNj hI ihMdUrfÈtr bx jfvygf. iPlhfl kOmI nfgirkqf rijstr aqy nvyN nfgirkqfaYkt df inÈfnf muslmfn hn, iPr ies df Gyrf hor Gwt igxqIaF qkvDxf hY. pihlF-pihlF jdoN asfm ivc kOmI nfgirkqf rijstr lfgUkrn df aYlfn kIqf igaf sI qF ikhf igaf sI ik ieh qF isrP asfmleI hI hY pr hux kyNdrI gRih mMqrI aimq Èfh qk Bfjpf dy sB afgUaYlfn kr rhy hn ik kOmI nfgirkqf rijstr aglIaF lok sBf coxFqoN pihlF-pihlF pUry mulk ivc lfgU kr idwqf jfvygf.
hux iek gwl qF spÈt hY ik afr[ aYs[ aYs[ aqy Bfjpf afpxIafeI ‘qy af geIaF hn. ipCly Cy sflF dOrfn ienHF ny mulk dI hrsMsQf aqy hr vwzy ahudy ̀ qy kbËf kr ilaf hY aqy AuQy afr[ aYs[ aYs[dy kfrkun jF afr[ aYs[ aYs[ pwKI bMdy ibTf idwqy hn. ivroDI iDriekmuwT nhIN. iksy vyly isafsI qfkq smJIaF jFdIaF KyqrI pfrtIaFivcoN kuJ nMU Bfjpf ny afpxy kYNp ivc Èfml kr ilaf hoieaf hY. ienHFivcoN sB qoN AuGVvIN imsfl ÈRomxI akflI dl dI hY, ijs vloN ibnFÈrq Bfjpf dI agvfeI vflI srkfr dI aMnHI hmfieq kIqI jf rhI hY.ies isafsI KVoq dy bfvjUd ividafrQIaF dy roh qy ros ny aqy ienHF nMUimly BrvyN huMgfry ny afs dI ikrn ËrUr jgfeI hY. sVkF Auqy kIqy jf rhysMGrÈ ivcoN jy koeI nvIN lIzriÈp AuBr ky sfhmxy af jfvy qF afr[aYs[ aYs[ dIaF ienHF burCfgrdIaF nMU vMgfr idwqI jf skdI hY. nvINpIVHI afpxy roh nMU isafsq df jfmf puaf skdI hY jF nhIN, ieh qF smFhI dwsygf, pr hkIkq ieh hY ik afAux vflf smF swcmuwc mulk dy lokFleI bhuq aihm hY aqy nOjvfnF dI BUimkf bhuq aihm hovygI.
ihMdUqvI eyjMzf, Bfrq aqy lok
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (13)
nfgirkqf soD ibl dI puxCfx kridaFrfÈtrI svYmsyvk sMG (afr[aYs[aYs[) dy ihMdU rfÈtr dy eyjMzy qihq iek-iek krky cuwky jf rhy kdmF dI aglI kVI vjoN Bfrq Aupr nfgirkqfsoD ibl Qop idwqf hY. Ëordfr ivroD dy bfvjUd modI srkfr ny cuxy hoey ‘numfieMidaF` dI bhuigxqI dy Ëor pfrlImYNt ivc ibl pfs krvf ilaf aqyrfÈtrpqI ny vI Jwt ies ƒ mnËUrI dy idwqI hY. ies ibl iKlfP pUry mulk ivc muËfhry ho rhy hn. ieh kOmFqrI pwDr `qy vI iPkrmMdI df muwdf bxirhf hY. sMXukq rfÈtr dy mnuwKI hwkF bfry dPqr ny vI ies Aupr nfrfËgI Ëfhr kIqI hY. swqfDfrI Bfjpf dy ies ibl dI vfjbIaq drsfAux leIpyÈ kIqy gey kfrn ikMny JUTy qy bybuinafd hn aqy ieh kdm Bfrq dI mUl Dfrnf leI ikMnf vwzf Kqrf aqy smfjI qfxybfxy ƒ KyrUM-KyrUM krn vflf hY,ienHF sfry pwKF df ivÈlyÈx cotI dy bOiDk rsfly 'ieknfimk aYNz pulItIkl vIklI` dy nvyN aMk dI sMpfdkI itwpxI ivc kIqf igaf hY. msly dI mhwqqfdy mwdynËr ies sMpfdkI df pMjfbI anuvfd pfTkF nfl sFJf kIqf jf irhf hY jo sfzy kflmnvIs bUtf isMG ny kIqf hY.
nfgirkqf soD ibl (sI[ey[bI[-kYb)ƒ pfrlImYNt dy donF sdnF vloN mnËUrI dyidwqI geI hY jdik ieh ibl sMivDfn dybuinafdI ZFcy dy hI iKlfP hY aqy mulk dysmfjI qfxybfxy leI gMBIr Kqrf bxdfhY. ies kptI ivDfn ƒ ihMdUqv dy isafsIpRfjYkt dI nINh rwKx vjoN dyiKaf jf skdfhY jo bhuigxqIvfdI-smfjI myl-imlfpdf ivroDI hY ijs dI pYrvfeI BfrqI jnqfpfrtI kr rhI hY. ieh ies krky hYikAuNik ieh ies svfl df pwKpfqI aqyafphudrf jvfb idMdf hY ik BfrqI kOx hYjF BfrqI hox dy mfieny kI hn.
sMivDfn GfiVaF ny nfgirkqf dIiek rfj Kyqr ivc vsdy lokF dy nfgirkhox dI Dfrnf apxf ky ies svfl dfafDuink, jfgrUk jvfb soicaf sI jdikies vkq jo pfrtI swqfDfrI hY aqy joafpxy ivcfrDfrk puriKaF dI socanusfr cwl rhI hY, ieh sMkIrn-pCfxFdI Dfrnf sQfpq krn dI koiÈÈ ̀ c hY.ieh krUr ivzMbnf hI khI jf skdI hY,lyikn ieh hYrfnIjnk vI nhIN hY ik iesinÈfny ƒ Ëulm df iÈkfr GwtigxqIaFleI mnuwK ihqYÈI iPkrmMdI df muKOtfpf ky pUrf krn dI koiÈÈ kIqI geI hY.swqfDfrI pfrtI dy mnuwK ihqYÈI dfaivaFdI cIrPfV nf isrP ienHF dy QoQypx ƒnMgf krdI hY sgoN ienHF dy asl AudyÈFƒ vI sfhmxy ilafAuNdI hY jo sfzIsMivDfnk jmhUrIaq leI Gfqk hn.
pyÈ ieAuN kIqf igaf hY ik ieh kfƒnbxfAux df mnorQ pfiksqfn, bMglfdyÈaqy aPgfinsqfn dy AunHF afvfsIaF(ihMdU, iswK, eIsfeI, pfrtI, boDI, jYnI)ƒ nfgirkqf dyxf hY ijnHF ƒ DfrimkËulmF kfrn AuQoN Bwjxf ipaf. dyKx ƒieh mnorQ iekdm AunHF ƒ pIV qoN rfhqdyx vflf jfpdf hY aqy kfblyqfrIP vI;lyikn ijs qrHF Kfs iPrikaF aqy guaFZImulkF ƒ ies ivcoN bfhr rwiKaf igaf
hY, AunHF dy mwdynËr ies dy nYiqk qrkaqy sMivDfnk vfjbIaq Aupr bhuq sfrysvfl KVHy huMdy hn. iqMn guaFZI mulkFƒ hI cuxvyN qOr `qy nfgirkqf dyx dIqjvIË ivc Èfml kIqy jfx dy hwk ivcdlIl ieh idwqI geI hY ik ieh iqMnyieslfimk gxrfj hn, jF ienHF dy stytdf Drm ieslfm hY, ies krky AuprokqCy iPrikaF ƒ AuQy Dfrimk ËulmF dfsfhmxf krnf pY irhf hY.
ies dlIl anusfr qF sRIlMkf aqyBUtfn ƒ vI ies ivc Èfml kIqf jfxfcfhIdf sI ikAuNik ienHF do mulkF dy stytny vI Drm arQfq bu wD Drm ƒapxfieaf hoieaf hY. sRIlMkf qoN afeyvwzI qfdfd `c qfiml afvfsI (ihMdU qymuslmfn) Bfrq aMdr ÈrnfrQI kYNpFivc rih rhy hn, qy sRIlMkf ivcbhuigxqIvfdI qfkqF vloN GwtigxqIaFiPrikaF ƒ inÈfnf bxfey jfx dIaFimsflF sfzy sfhmxy mOjUd hn.
hor qF hor, iek Kfs qrHF dygYrieiqhfsk aqy quawsbI qrIky nflmusilm GwtigxqI Aupr ËulmF dIhkIkq ƒ mMnx qoN hI sfP ienkfr kIqfigaf h Y , ijv y N pf iksqfn aqyaPgfinsqfn ivc kRmvfr aihmdIafqy hËfrf sMprdfie, iesy qrHF imaFmfr(brmf) ivc roihMigaf df mfmlf. kIDfrf 14 qihq Dfrimk cOKty ƒ jfieËvrgIkrn mMinaf jf skdf hY jo kfƒnawgy brfbrI ƒ bulMd krdf hY?
hor vI aihm gwl, kI mËlUmF dyhwk ivc KVHn dI iensfnIaq dI drdmMdIcoxvIN jF ÈrqF sihq jfieË mMnI jf skdIhY? ies kfƒn ƒ lY ky sB qoN AuGVvIN -Èfied jfx-buwJ ky KVHI kIqI - smwisafhI ieh hY ik ieh Dfrimk ËulmF ƒpRIBfÈq hI nhIN krdf, nf hI ieh aYsyËulmF dy iksy hkIkI jfieËy Aupr afDfrqhY. jy ies df AudyÈ mËlUmF leI swcINmuwcIN
Èfml kIqy iPrikaF ƒ sfP sMkyq dy rhIhY ik, kI hoieaf jy AunHF ƒ aYn[afr[sI[qoN bfhr kr idwqf igaf, hor qrIky hnijnHF nfl AunHF ƒ nfgirkqf idwqI jfskdI hY. ies XkIndhfnI dI kfƒnIivhfrkqf dy huMidaF - BfvyN ies ivcËfhrf aiVwky hn - ieh inrsMdyh nslI-Dfrimk afDfr `qy Kfs iPrikaF leIdfaivaF aqy hwkF dy sMBv hox dIivhfrkqf dI qjvIË pyÈ krdI hY.
dUjy pfsy, ijnHF iPrikaF ƒ 'kYb' qoNbfhr rwiKaf igaf hY, AunHF leI sfPsMdyÈ hY ik jy Auh aYn[afr[sI[ qoN bfhrrih gey hn qF Auh Gor byXkIny BivwKaqy asurwiKaf dy hI hwkdfr hn. iesËrIey AunHF dI nfgirkqf df drjf swcmuwc
hI gYrnfgirkqf jF rfj ivhUxy nfgirkFdf bxf idwqf igaf hY jo pihlF hI dUjydrjy dy nfgirk bxf idwqy gey sn."prfieaF" ƒ alwg-Qlwg krky aqyinÈfnf bxf ky bhuigxqI iPrky ivcafpxf afDfr pwkf krn dI koiÈÈ `cswqfDfrI pfrtI dIaF ienHF pfV pfAU aqysMkIrn igxqIaF-imxqIaF ny sfzy vMn-svMnqf aqy nfbrfbrI vfly smfj aMdrbhupwKI drfVF pYdf krn df Kqrf pYdfkr idwqf hY.
asfm ivc 'kYb' iKlfP rosmuËfhiraF df qFqf lwg jfx nfl Bfjpfdf ieh hwdoN vwD joÈIlf ivÈvfs pihlFhI Kurnf ÈurU ho igaf ik ieh iek qoNbfad iek iqkVmbfËIaF df shfrf lYky ienHF ivroDqfeIaF Aupr kfbU pflvygI. bhuprqI v Mn-svMnqfvF,nfbrfbrIaF aqy tkrfvF vfly smfjivc avfm ƒ mnGVq "prfey" iKlfPKVHf krn dI isafsq nf qF siQrqfvflI aqy itkfAU ho skdI hY aqy nf hIies ƒ pRXogÈflf dy qjrby dI qrHFkMtrol kIqf jf skdf hY. ieh qF sgoNaYsIaF pftk pfAU rucIaF ƒ bylgfmkr skdI hY jo smfj dI sdBfvnf aqyÈFqI leI hI Kqrf bx jfxgIaF ijsÈFqI aqy sdBfvnf dI iewCf avfmafpxI roËmrf iËMdgI ivc krdy hn.
jy swqfDfrI pfrtI dy kVfhfAubldf rwKx dy mnsUby ƒ rokxf hY qFihMdUaF dI ivÈfl bhuigxqI ƒ ies iblƒ gMBIrqf nfl lYxf hovygf ijnHF dy nF`qy swqfDfrI pfrtI afpxf sMkIrn eyjMzfawgy vDf rhI hY, qy ijs ƒ AunHF ivcoNiËafdfqr ihwsy mnËUr nhIN krngy. AunHFƒ ies hflIaf ibl ƒ ies qrHF dyKxfhovygf ik ies nfl sMivDfn ivc drjkdrF-kImqF dI hoNd hI Kqry dy mUMhaf geI hY aqy AunHF ƒ ienHF kdrF-kImqF dI rfKI leI ztxf hovygf.
pfiksqfn, bMglfdyÈ qy aPgfinsqfnivcoN afAux vfly ikhVy DrmF dy ÈrnfrQIaFƒ nfgirkqf dyxI hY aqy ikhiVaF ƒ nhIN,ies df PYslf krdf 'nfgirkqf soD ibwl'sMsd ivc pfs hox qoN bfad hux kfnMUnbx cuwkf hY. ieh kfnMUn afKdf hY ik ienHF
dyÈF ivcoN afAux vflf koeI vI ihMdU, iswK,boDI, jYnI jF iesfeI Bfrq dI nfgirkqf lYskygf. gwl ieh nhIN hY ik AunHF dyÈF ivcoNlwKF-kroVF lok ÈrnfrQI bx ky af rhyhn blik srkfr ny afpxy hI dyÈ ivcmrdmÈumfrI krvf ky 'GuspYTIaF' dIinÈfndyhI krnI hY, iPr AunHF ƒ ÈrnfrQIkYNpF ‘c Dwk dyxf hY.
mrdmÈumfrI dI ieh kfrvfeI ijsƒ 'rfÈtrI nfgirkqf rijstr' afiKafjFdf hY, asfm ivc kIqI jf cuwkI hY. iehkfrvfeI asfm dy lokF dI Kfs mMg AuqykIqI geI sI. afl afsfm stUzYNts
XUnIan (afsU) ny vwzf aMdoln asfmivc clfieaf sI. AunHF df kihxf sI ikasfm dy siBafcfr aqy ruËgfr ƒ bfhroNaf ky vsx vfly gYr-afsfmI lokF qoNKqrf hY. ienHF gYr-afsfmIaF ivc pihlFqoN hI afsfm ivc vs cuwky bMgflI, ibhfrIaqy Auqr BfrqI qF sn hI, pr 1971ivc bhuq sfry bMglfdyÈI vI Èfiml hogey. pfiksqfnI POj dy aiqacfrF qoN zrdylwKF bMglfdyÈI ÈrnfrQI afsfm aqybMgfl ivc afey sn. keI qF jMg dy KfqmyipwCoN vfps cly gey pr keI ieQy hI vsgey. 'afsU' dy aMdoln qoN BVk kyafsfmIaF ny gYr-afsfmIaF ƒ ihMsf dfiÈkfr bxfAuxf ÈurU kr idwqf. siQqI jdoNbhuq gMBIr ho geI qF 1987 ivc rfjIvgFDI dI srkfr ny afsfmI nyqfvF nflsmJOqf kIqf sI ijs dI Èrq sI ik'rfÈtrI nfgirkqf rijstr' kfiem kIqf
jfvygf; jo bMglfdyÈI 1971 qoN ipwCoN Bfrqivc afey hn, AunHF ƒ vfps bMglfdyÈByijaf jfvygf.
afsfmIaF df ieqrfË sfry gYr-afsfmIaF, Kfs qOr Auqy bMglfdyÈIaFbfry sI pr AunHF leI ihMdU muslmfn ivckoeI Prk nhIN sI. afsfm ivc lwKF hImuslmfn 1947 qoN pihlF vI rihMdy snpr Bfjpf ny asfm dy lokF dI nfgirkqfrijstr dI mMg ƒ iPrkU rMgq dyxI ÈurUkIqI. ieh pRcfr ivwiZaf ik 4 kroV qoNvwD bMglfdyÈI muslmfn Bfrq ivc vVafey hn aqy iekwly afsfm ivc 50 lwKqoN vwD bMglfdyÈI hn.
afsfm dy Bfjpf afgU aqy hux muwKmMqrI sonovfl ny suprIm kort ivcrfjIv-gFDI vflf smJOqf lfgU krvfAuxleI mukwdmf kr idwqf. 2014 ivcadflq ny afpxI ingrfnI ivc nfgirkqf
rijstr kfiem kr ky GuspYTIaF df pqflgfAux dI kvfied ÈurU kr idwqI.
AuNj, ies nfgirkqf rijstr dy jonqIjy afey, AunHF ny Bfjpf dy dfaivaFdI PUk kwZ idwqI. ikQy qF dfavf 50 lwKGuspYTIaF df sI pr sfrI kfrvfeI ivckyvl 19 lwK hI aijhy lok lwBy jf skyhn jo ieh sfbq nhIN kr sky ik AunHF dypurKy 1971 qoN pihlF Bfrq dy vfsI sn;AunHF ivcoN vI 12 lwK ihMdU hn. nfgirkqfkfnM Un bxn nfl 12 lwK ihMdUaFbMglfdyÈIaF nMU nfgirkqf dy idwqIjfvygI.
hux Bfjpf ny ieh aYlfn kr idwqfhY ik nfgirkqf rijstr dI ieh kfrvfeIsfry dyÈ ivc krnI hY. Bfjpf df kihxfhY ik 'GuspYTIey' sfry dyÈ ivc PYl geyhn. jy Bfjpf 50 lwK bMglfdyÈIGuspYTIey asfm ivcoN lwBdI-lwBdI kyvl
19 lwK hI lwB skI hY qF pUry dyÈ ivcoNkI lwB skygI? ho skdf hY ik pUry dyÈleI nfgirkqf sfibq krn df sfl 1971qoN Gtf ky 1947 kr idwqf jfvy! iesleI, ijvyN notbMdI vyly lok kflf DnlwBx leI kqfrF ivc lwgy sI, AuvyN hInfgirkqf sfibq krn leI kqfrF ivclwgx leI iqafr rho.
dyÈ Br ivc nfgirkqf rijstrlfgU krn Auqy 5 lwK kroV rupey df Krcfafvygf, srkfr ƒ ies dI vI koeI icMqfnhIN. dyÈ ivc pUMjI lgfAux leI koeIiqafr nhIN ikAuNik Bfjpf dy kirMidaFdI arfjkqf ny invyÈkF ƒ zrf idwqf hY.jy rfjsI aqy smfijk AuQl-puQl horvDI qF BfrqI invyÈk vI bfhr df rfhPV lYxgy.
afpxI kursI qoN Aupr dyK skx dInËr jy sfzy nyqfvF ivc nhIN qF prvfhsfzy dyÈ dI afvfm ƒ vI nhIN. avfm ƒvI 'nfgirkqf soD ibwl' jF 'nfgirkqfrijstr' nfloN vwD iPkr gMiZaF dy BfadI hI hY.
nfgirkqf df muwdf qy sdBfvnf
amndIp isMG syKoN
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (14)
pMjfb srkfr df afrQk sMkt hor zUMGf hoieafnvIN idwlI: agsq mhIny qwk jI[aYs[tI[ lfgU krn dOrfn rfjF ƒ pey
mflIaf Gfty dI BrpfeI leI kyNdr vcnbwD hY. ivwq mMqrI ny ikhf hY ik kyNdrafpxy vfady Auqy kfiem hY aqy ies pRqI iksy ƒ vI Èwk nhIN hoxf cfhIdf. pUrkmMgF Auqy bihs df jvfb idMidaF sIqfrfmn ny ikhf ik kyNdr srkfr ny jI[aYs[tI[AugrfhIN dOrfn vfDU iekwqr hoey 9783 kroV rupey jfrI kr idwqy hn. AunHF nyies svfl df koeI jvfb nhIN idwqf ik kyNdr rfjF ƒ adfiegI kdoN krygf.
qihsIldfr sMDUrf isMG df kihxfsI ik Aus iKlfP jo rOlf pfieaf jf irhfhY, Auh isafsq qoN pRyirq hY aqy AusAuqy lgfey jf rhy doÈF ivc koeI scfeInhIN hY. AunHF ikhf ik awj qwk AunHF iKlfPkoeI iÈkfieq nhIN hoeI. Auh sBnF dfsiqkfr krdy hn. AuDr, mfl mMqrIgurpRIq isMG kFgV ny ikhf ik pMjfbivc ikqoN vI qihsIldfrF sbMDI koeIiÈkfieq nhIN afeI, ijvyN ivDfiekÈuqrfxf kih rhy hn. hux qihsIldfrpfqVF df mfmlf hlkf ivDfiek ny AunHFkol rwiKaf hY, ijs bfry pVqfl dy hukmjfrI kr idwqy gey hn aqy izptIkimÈnr pitaflf mfmly dI jFc krngy.pVqfl irport dy afDfr Auqy bxdIkfrvfeI kIqI jfvygI.
gurpRIq isMG kFgV
inrml isMG Èuqrfxf
muawql zI[aYs[pI[ ny kYptn dymMqrI iKlfP morcf KoilHaf
luiDafxf: pMjfb dy kYbint mMqrIBfrq BUÈx afÈU qy sfbkf zI[aYs[pI[blivMdr isMG syKoN df afpsI ivvfd vDdfjf irhf hY. zI[aYs[pI[ syKoN df kihxf hYik AunHF qF afpxy iKlfP drj hoeymfmilaF dI sPfeI dy idwqI sI,hux mMqrI afÈU dwsx ik AunHFiKlfP sfl 1992 ‘c aiqvfdIaFƒ pnfh dyx sbMDI drj kys bfryAunHF df kI kihxf hY. AunHF doÈlfieaf ik 5 meI 1992 ƒluiDafxf dy srfBf ngr Qfxy ‘cafÈU smyq pMj lokF iKlfP kysdrj ho ieaf sI. A us v yl yaYs[aYs[pI[ isDfrQ ctopfiDafeysn.
Aus vyly AunHF vwloN jfrI pRYsnot ‘c sfP iliKaf igaf sI ikAuh rivMdr isMG qy crnjIq isMGƒ afpxIaF zyarIaF ‘c pnfhidMdy sn. syKoN ny ikhf ik Auh KudcfhuMdy hn ik gRYNz mYnr homË mfmly ‘casl swcfeI sfhmxy afvy. jy ies jFc‘c AunHF iKlfP kuJ vI glq pfieaf igafqF Auh hr qrHF dI sËf Bugqx leIiqafr hn. zI[aYs[pI[ syKoN anusfr sfl2018 ‘c AunHF ƒ qqkflI mMqrI nvjoqisMG iswDU ny gRYNz mYnr homË dI jFckrn leI ikhf sI. julfeI 2018 ‘c ÈurUkIqI geI jFc dOrfn mMqrI dy nËdIkIaFdy kuJ nF sfhmxy afey. PrvrI 2019
‘c jFc pUrI kr ky irport Byj idwqI geI.ies dOrfn nvjoq isMG iswDU qoN sbMDqivBfg Koh ilaf igaf qy Aus qoN qurqbfad AunHF df qbfdlf kr idwqf igaf.
ies jFc PfeIl ‘c AudoN dy mOjUdf
mMqrI aqy sbMDq ivBfg dy aiDkfrIAuicq kfrvfeI dI isPfrÈ kr cuwky sn,pr hux ieh mfmlf dwb cuwikaf hY. syKoNny dwisaf ik AunHF kol iqMn gMnmYn sn.ies ‘coN do gMnmYn srkfr ny vfps lYley. bfkI bicaf gMnmYn vI vfps lYilaf jfvy ikAuNik hux AunHF dI jfn ƒKqrf hY. jy ieh gMnmYn vI AunHF nflirhf qF AunHF ƒ zr hY ik ikqy Auh vIivroDIaF hwwQy nf cVH jfvy.
nfnfvqI kimÈn vwloN modI ƒ klIn icwtgFDIngr: nfnfvqI kimÈn ny
gujrfq ivc 2002 ivc hoey iPrkU dMigaFdy mfmly ‘c qqkflI muwK mMqrI nirMdrmodI dI agvfeI vflI srkfr ƒ klInicwt dy idwqI hY. ienHF dMigaF ivc hËfrqoN vwD lok mfry gey sn qy iËafdfqrGwt igxqI iPrky nfl sbMDq sn.kimÈn dI irport gujrfq ivDfn sBf‘c gRih mMqrI pRdIpisMh jzyjf ny rwKI.hflFik irport pMj sfl pihlF hI Ausvyly dI srkfr ƒ dy idwqI geI sI.
pYnl ‘c suprIm kort dy sfbkfjwj jI[tI[ nfnfvqI qy gujrfq hfeI kortdy sfbkf jwj akÈY mihqf Èfml hn.AunHF irport ivc drj kIqf hY ik puils
kuJ QfvF ‘qy BIV ƒ kfbU krn ivcpRBfvhIx rhI ikAuNik Pors dI igxqIGwt sI qy kol loVINdf aslf vI nhIN sI.‘ies gwl ƒ sfbq krn leI koeI sbUq
nhIN hY ik hmlfvrF ƒ sUby dy iksy mMqrIdI Èih sI jF koeI Auksf irhf sI jF iehiksy ny krvfey.‘ kimÈn dI sQfpnf2002 ivc qqkflI muwK mMqrI nirMdrmodI ny hI kIqI sI.
dwsxXog hY ik goDrf rylvy styÈnnyVy sfbrmqI aYkspRYWs dy do zwibaF ƒ
awg lwgx dI Gtnf qoN bfad dMgy BVkgey sn. ies agnI kFz ‘c 59‘kfrsyvkF‘ dI mOq ho geI sI.
sbUqF dy aDfr `qy isrP ieko gwlkuJ pwky qOr Auqy khI jf skdI hY ikivÈv ihMdU pRIÈd qy bjrMg dl dy kuJsQfnk mYNbr afpo-afpxy ielfikaF ivchoeIaF GtnfvF `c Èfml sn. pYnl nyikhf ik dMgy qy ihMsf ‘iksy vI igxI-imwQI sfiËÈ df ihwsf nhIN sn.`
gujrfq dMgy
hI KVHf hY. iksfn Drny lf-lf ky hfr-hMB cuwky hn pr hux qwk koeI afs dIikrn idKfeI nhIN idwqI. keI ivBfgF nyqnKfhF nf imlx dI sUrq ivc kMm bMdkrn df aYlfn kr idwqf hY. iesy kVIivc jl splfeI ivBfg ny qF ipMzF, ÈihrFƒ pfxI nf dyx df aYlfn vI kr idwqf hY.iksfnF-mËdUrF df krËf muafPI df kMmajy bfkI hY. Gr Gr nOkrI aqy pMjfb‘coN nÈf qskrI df lwk qoV dyx dy vfadyvI inBfey nhIN gey.
mulfËmF ƒ qnKfhF dyx ‘c muÈklaf rhI hY. srkfrI dPqrF ‘c afm lokFdI puwC nhIN hY. bhuq sfry lok amirMdrisMG dy 2002 qoN 2007 qwk dI srkfrnfl qulnf kridaF kihMdy hn ik Ausvkq pRÈfsink qMqr cusq drusq idKfeIidMdf sI, ies ny kYptn df isafsI kwdvDfieaf sI. kyNdrI lIzriÈp kmËor hoxkrky kFgrsIaF aMdrlI bgfvq pihlFvrgf rUp nhIN lY rhI pr ieh aMdfËflfAuxf muÈkl hY ik aMdr pYdf ho irhflfvf kdoN Pt jfvy.
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (15)
zf[ gurdyv isMG iswDUPon: +91-94170-49417
vfiesrfey myE dy afKrI plF df gvfh aMzymfngvrnr jnrl lfrz myE ibRitÈ rfj smyN Bfrq df cOQf vfiesrfey sI. brqfnvI
KyqrF df dOrf krn dI rvfieq qihq Auh afpxI pqnI aqy keI aPsrF smyq aMzymfnpuwjf. afËfdI leI jUJdy BfrqIaF leI Kqrnfk smJy jFdy ies tfpU ‘qy Aus dy kql dIkhfxI pyÈ krdI hY, zf[ gurdyv isMG iswDU dI ieh Koj BrpUr rcnf.
aMzymfn dI sYlUlr jylH ivc kYdrhy dyÈBgqF dIaF axigxq khfxIaFhn. aMzymfn tfpU df port blyarbrqfnvI ihMdusqfn dy hfkmF vloNsrkfr leI Kqrnfk smJy jFdy lokF ƒiBafnk qsIhy dy ky mfrn leI pRiswDhY. bhuq Gwt lok jfxdy hoxgy ik eIstieMzIaf kMpnI vloN brqfnvI ihMdusqfn`c qfienfq cOQy aMgryË gvrnr jnrl
ircrz brk, Bfv lfrz myE ƒ vI ieQykql kIqf igaf sI.
AunHIN idnIN aMzymfn tfpU brqfnvIbrmf df ihwsf sI. kql dI Gtnf 8PrvrI 1872 ƒ vfprI qy Aus df kfqlaPrIdI kbIly df pTfx Èyr alI sI.Auqr pwCmI srhwdI ielfky df vfsI ÈyralI ipÈfvr puils ivc ispfhI sI. iPrAuh aMgryËI GoV svfr POj `c BrqI hoigaf. Aus dI Xogqf dyK ky myjr tylrny Aus ƒ afpxf ardlI bxf ilaf aqyAus dI syvf Bfvnf qoN KuÈ ho ky GoVf qyipsqOl ienfm ivc idwqy. pirvfrk JgVyivc Èyr alI hwQoN Aus df irÈqydfr hYdrmfiraf igaf. kys cwilaf aqy 2 aprYl1868 ƒ adflq ny Aus ƒ PFsI dI sËfsuxfeI pr Aus df dfxf-pfxI bfkI sI,jwj krnl pOilk ny apIl dI suxvfeIkridaF sËf Gtf ky kfly pfxI ̀ c AumrkYd dI kr idwqI. Auh meI 1869 ivckfly pfxI puwjf. AuQy Aus dy sucwjy ivhfrƒ dyKidaF aiDkfrIaF ny Aus ƒ hjfm
vjoN izAUtI sONp idwqI.brqfnvI ihMdusqfn dy gvrnr
jnrl vloN eIst ieMzIaf kMpnI dypRqIinD vjoN afpxI aDIngI hyTlyielfikaF df dOrf krnf afm rvfieqsI. ies rvfieq qihq hI lfrz myEafpxI pqnI aqy aMgryË aPsrF dy vwzylfm lÈkr nfl 24 jnvrI 1872 ƒklkwqy qoN cwl ky 28 jnvrI ƒ rMgUnpuwjf, AuQoN Auh mOlmIn huMdf hoieaf 5PrvrI ƒ aMzymfn puwjf.
eIst ieMzIaf kMpnI dy lYPtInYNtblyar ny 1789 ivc 'Elz hfrbr' nFnfl jfxy jFdy ies itkfxy ƒ vsfAux dfXqn kIqf sI, ijs kfrn ies df nFport blyar pY igaf. mlyrIey dy kihr,pIx vfly pfxI dI Gft, sQfnk jMglIlokF dy ivroD kfrn ieh Xqn dm qoVigaf. 1857 ivc ihMdusqfnI POjIaF dyivdroh kfrn ivdrohIaF ƒ sËf vjoN dyÈdI muwK BUmI qoN dUr rihx dIaF shUlqFqoN vFJI QF rwKx dI loV ny srkfr dfiDafn iek vfr iPr ienHF tfpUaF vlkyNdirq kIqf. PlsrUp jnvrI 1858 ivczf[ vfkr dI ingrfnI hyT 200 kYdIaFdI pihlI tolI aMzymfn phuMcI. aMzymfn`c hor kYdI afAuNdy gey qy ieAuN 1872qk ieQy krIb 8 hËfr dI vsoN ivcoN 7
hËfr kYdI aqy do sO ispfhI sn.vfiesrfey 8 PrvrI 1872 ƒ svyry
nON vjy port blyar puwjf. jylH suprzYNtmyjr jnrl stUvrt ny jhfj `qy jf ky
gvrnr jnrl ƒ 'jI afieaF' ikhf. Ausny gvrnr jnrl dI surwiKaf leI puilsdf dsqf qfienfq kIqf hoieaf sI ijs nymihmfn ƒ cuPyirAuN Gyr ky cwlxf sI.Aus ny hukm idwqf sI ik kYdI afm vFgkMm krdy rihx aqy koeI vI afpxy gYNgqoN bfhr nf inkly. aDIn aPsrF ƒ cOkskIqf ik Auh iksy vI kYdI ƒ vfiesrfeydy nyVy Zuwkx nf dyx.
ieMnI sfvDfnI df iek kfrn sI ikvwhfbI bgfvq ̀ c Èfml kuJ afgU portblyar `c kYd sn aqy sfl pihlF hIsqMbr mhIny vwhfbIaF ny klkwqf hfeIkort dy muwK jwj imstr nfrmn ƒ kqlkIqf sI. vfiesrfey ny pUrf idn tfpU dfcwpf-cwpf dyiKaf. Èfm smyN AucI phfVI'mfAUNt hYrIiet' qoN tfpU df nËfrf lYxvyly qk hnyrf ho cukf sI. Auh phfVI qoNhyTF af ky ijAuN hI jhfj ̀ c bYT ky AuzIkkr rhI lyzI myE vl jfx leI awgyviDaf qF iek cwtfn ipwCoN inkl ky ÈyralI ny Cury nfl gvrnr jnrl dI ipwTAuqy do Ëordfr vfr kIqy. ËKmI gvrnr
jnrl kuJ kdm dOV ky awgy igaf aqypfxI ivc izwg ipaf. surwiKaf gfrd nyqurq kfql ƒ kfbU kr ilaf pr KUnbhuqf vih jfx kfrn lfrz myE dI mOq
ho geI. Èyr alI ƒ kql dy doÈ ivc 11mfrc 1873 ƒ PFsI lfieaf igaf.
srkfrI aPsrF ny Èyr alI dyibafnF dy afDfr ̀ qy ies vfrdfq ƒ AusvloN vwhfbI afgUaF dI cuwk ivc af kykIqf kql dwisaf, pr gdrI afgUaF nyafpxy pwqr 'ihMdusqfn gdr' dy 10jnvrI 1915 dy aMk ivc 'lft mIAu iksqrF mfiraf igXf' surKI hyT ies GtnfdI ivafiKaf lok-mn ivc srkfr ivruDivdroh krn dI Bfvnf pRbl krn dy pwKqoN kIqI. irport ivc iliKaf igaf,"grmI dI rfq ƒ jdoN sUrj Klkq dIBwTI ƒ Juls ky iCp jFdf hY qy Aus dyGVI do GVI ipCoN ietF dy Gr pQrIlIphfVIaF qy ryqly itibaF ivcoN qpÈ nhINjFdI, iesI qrHF 1857 dy gdr dI qpÈjy sBnF ̀ c nhIN qF kuJ ihMdosqfnIaF dyihrdy ̀ c gdr qoN keI sfl ipCoN qwk bfkIrhI. sfzI smJ `c lfrz myAu df kqlies lVI ̀ c hoXf hY."
irport `c lfrz myE dy aMq dfibafn ienHF ÈbdF ivc kIqf igaf, "lft
mIE qy sfrI pltn jhfjF dy ruK rvfnfhox leI awgy vDy aqy hux sUrj iCpXfsI qy jMgI ispfhIaF ny mÈflF jfl rwKIaFsn, awgy vfiesrfey df pRfeIvyt sYktrIaqy ipCy Kud vfiesrfey. sYktrI ny ikÈqIdy qKqy 'qy pYr rKXf hI sI ik Jt ipCyqoN iek DVfkf hoXf, muV ky dyKXf qF lftmIE ƒ ËmIn qy izgXf hoXf pfXf qy EsdI ipT ̀ qy iek afdmI icMmVXf hoaf hY,EsI vkq iek drjn spfhI kud peyaqy Es afdmI dy pMjy `coN lft mIE ƒCuzfXf. lft mIE ny afpdy sYktrI dykMn `c ikhf, 'myrf qF kMm ho gXf.' qysfh Br ky TMzf ho igaf."
gdr lyKk ny afpxI ilKq ƒpRBfvÈflI bxfAux vfsqy nftkI ivDI dIvrqoN kridaF iliKaf, "jdoN srkfrIaPsrF ny Es qoN puiCXf ik qYN ihMdosqfndy bVy lft ƒ iks dy kYhxy mfrXf" qFEs ny jvfb idwqf, "Kudf ny hukm idwqf."
hY, myrf sfQI Kudf.puwCy jfx Auqy Èyr alI ny afpxI
Xojnf bfry dwisaf, ''mYN ies kfly pfnIdy tfpU ivc kYd sI. EQy afpxI mrËI dfsmF imlxf bVf muÈikl sI. mYny afpdf cflcln aYsf rKXf ik iqMn sfl qwkidl ivc aMgryËF nfl duÈmnI rwKI lyknËfhrf aMgryËI aPsrF ƒ moh ilaf aqyEhnF ny mYƒ nhYq aCf jfx ky sKqingrfnI qoN brI kr idwqf. mYN afpdf smFdyKdf irhf. afKr aj jdoN lft mIEvfiesrfey ihMd ies tfpU ivc afXf qFmYny smJXf ik aj mOkf hY. aMmrq vylyqoN hI mYN lft dy ipCy ipCy iPrdf irhflyikn sBnIN qrPIN POj sI aqy mYN qurdyqurdy Èfm qwk Qwk ky cUr ho igXf. aqysocny lgf ik cwl hux sUrj Cup gXf qFBI jf ky socXf ik kwl ƒ dyKI jfvygI. qFieqny ivc JfVI dy ipCly pfsy dI mYƒlft mIE jFdf hoXf idKfeI idwqf. BfvyNAus dy sBnIN qrPIN spfhI sn aqy smFaCf sI ik idl dI qVp ny mwCI dy vFgAuCflf idwqf aqy Jt pt mIE dy BfrIbdn ƒ PVky myry KMjr ny ies bVy aMgryËdf Kfqmf kr idwqf.''
kihMdy hn ik Èyr alI Kfn dy dohFCuiraF ny lfrz myE dy dovyN PyPVy pfVidwqy sn. AudoN ajy kYdIaF ƒ qMbUaF vgYrfivc rwiKaf jFdf sI, pwkI jylH jo CotIaFCotIaF koTVIaF kfrn sYlUlr jylHaKvfeI, ipwCoN AusfrI geI.
drËIbhuq kuJ jfxdf sIAuh drËI.
kYNcI nflinrf kwpVf hIkwtxf nhIN sI jfxdfQoQy pRbMD dI Èfh rgkwtx df ierfdf vI rwKdf sIsUJ-sUeI dy mhIn nwky ‘cvPf df Dfgf pfryÈmI kdrF dIsuhjIlI iqrpfeI krn dfhunr vI jfxdf sI.
Auh drËIjIB dI kYNcIglq clf idMdf qFdljIq dI hsqI df Qfnkfqr-kfqr ho iKwlr jfxf sI
rfq dy hnyry ‘ciksy nihr dy pul iknfryjF DwjI-DwjI hotMigaf jfxf sIËfilm CMB dIaFnokIlIaF JfVIaF ‘qy.
Aus ƒ pqf sIkwpVy dy tukVy nflAuh irbn vI bx skdf hYijs nfl bMinHaf jf skdYmuKbrI kr kysrkfroN-drbfroNhfisl kIqf son-qmgfqy Ausy kwpVy dy tukVy nflAuh jyb vI bx skdI hYijs ‘c lukoey jf skdy nyiksy ienklfbI dy Byq[[[.
Auh drËIbhuq kuJ jfxdf sI[[[.
dljIq moKf nUM Xfd kridaF[[[ipMz bfbk vflf qrlocn mukfbly
qoN pihlI rfq dljIq moKf ƒ iml kyigaf sI. Aumr vI koeI vIh-iewkI sfldI hovygI qy Auh Kud vI kivqf ilKdfsI. jy mYN Buwldf nf hovF qF pRym pRkfÈny Aus dIaF kivqfvF ‘lkIr` prcy ivcCfpIaF vI sn.
idlcsp gwl dyKo, qrlocn dIPtI hoeI kmIË dyK ky afpxI nvIN-nkor kmIË dljIq moKf ny Aus ƒpihnf idwqI. mukfbly ipCoN puils vflyAuh kmIË lY ky ipMz dy drËI koloN puwC-igwC krdy rhy qF jo Aus dy sMprk dfpqf lwg sky. BfvyN drËI ny Auh kmIËpCfx leI sI, pr Aus ny bMdy dI pCfxCupf leI qy dljIq df bcfE ho igaf.
ies Gtnf dy hvfly nfl suirMdrsohl ny kivqf ‘drËI` ilKI sI. 27dsMbr ƒ dljIq moKf dI qIjI brsImOky ieh kivqf pfTkF dy snmuwK kr
pMjfb dIaF lok klfvF aqy pMjfbIsiBafcfr ivc kZfeI qy buxfeI dI klfdf ivÈyÈ mhwqv irhf hY. pMjfb dy ipMzFivc suafxIaF rumfl, cfdrF, lfcy,isrhfxy, myj-poÈ, gwdIaF dy kvr, Joly,PulkfrIaF, pwKIaF, aMgITI-poÈ, plMg-poÈ, bYk kvrF, dsUqI afid dI kZfeIkrn ivc ivÈyÈi d l c s p IlYNdIaF rhIaFhn. hwQF nflkIqI jfx vflIies kZfeI ‘qykeI keI idn,
mhIny, sfl qwk df smF vI lwg jFdf sI.ies gux nUM aiBafs ivc ilafAuxfkuVIaF df ÈOk vI huMdf sI, ruJyvF vI qyAunHF aMdr pnpdy klf/suhj dy aduwqIguxF df pRmfx vI smiJaf jFdf sI. phfVIielfikaF ivc kZfeI vfly rumfl dI ivÈyÈkZfeI-ÈYlI qy pCfx huMdI sI. pMjfb ivckZfeI vfly rumfl dI ivÈyÈ QF rhI hY.iksy ‘afpxy’ leI rumfl kwZ ky bYTI,Aus dI AuzIk kr rhI koeI suafxI aijhfkuJ kihMdI suxI jFdI sI,
afp jf ky vlYq ivc bih gieENrumfl qyrf kwiZaf pieaf eI E[[[.ienHF bolF ivcoN iksy ibRhx dI rIJ
qy vydnf vI suxI jf skdI hY.islfeI, buxfeI qy kZfeI dI klf
ivc muhfrq rwKx vflIaF suGVsuafxIaF df Gr-smfj ivc mfx snmfnvI huMdf afieaf hY. rumfl dy iviBMn afkfrhuMdy hn. Coty qoN Cotf rumfl qF Cotf hovygfhI, vwzy qoN vwzy rumfl df afkfr vI kZfeIkrn vfly hor bhuqy kwpiVaF nfloN CotfhI huMdf hY. Coty afkfr vfly rumfl dykwpVy ‘qy kZfeI krn dOrfn afpxIkfrIgrI ivKfAux dIaF sMBfvnfvF vwDhuMdIaF sn. rumfl kwZx leI suafxIaFaksr ryÈm, tsr jF iksy suhxy lwgdymnpsMd, hMZxsfr qy AupXogI kwpVfvrqdIaF sn. rumfl bxfAux leI afmkrky icwty, mlfeI rMgy, BVkIly rMg dy,pr mn mohxy rMgF dI cox kIqI jFdI sI.hlky-iPwky rMgF df vI ivÈyÈ mhwqvsmiJaf jFdf sI. rumfl dI kZfeI vfsqykwpVy dy rMg nfl myl KFdy jF Ault gUVHy-ÈoK rMgF dy ryÈmI Dfgy dI vrqoN kIqIjFdI sI.
rumfl aksr iksy nUM ipafr vjoNByt krn leI jF afpxI vrqoN leI kwZyjFdy sn. rumfl dy iknfiraF nUM idliKwcvF bxfAux leI PwbvIN kZfeI kIqIjFdI sI. ijs ‘afpxy’ nUM rumfl Byt krnfhuMdf, Aus dy nF vfly awKrF nUM KUbsUrqidwK-jVq dy ky Aus dy nF dI KUbsUrqkZfeI kIqI jFdI sI. keI vfr nfm dypihly awKr dI kZfeI krky, Aus awKrnUM bUitaF, pwiqaF, PuwlF, pMKyrUaF, cMd,sUrj afid dy icwqr bxf ky iÈMgfr idwqfjFdf sI. rumfl `qy keI vfr keIimiQhfsk ivakqIaF, QFvF, GtnfvF,idRÈF nfl sbMiDq icwqr vI kwZy jFdy sn.rumfl ̀ qy kIqI kZfeI dIaF AunHF ikrqFnUM iksy iswiKaf XfPqf hunrmMd klfkfrdIaF klf ikrqIaF dy qul rwK ky vyiKafjf skdf sI. rumfl dI kZfeI dI klfrfhIN suafxIaF smfjk-afrQk jIvndy iksy afhr-pfhr nUM vI pyÈ kridMdIaF sn. rumfl `qy kwZy gey iksyPuwl-pwqI dI kImq nUM pYisaF ivc nhINsI aFikaf jf skdf. isrP klf pfrKUawKF hI Aus df muwl cukf skdIaF sn.
ivafh dy KuÈIaF Bry mOky ‘qy keIvfr hwQ nfl kwZy rumflF nUM sOgfq vjoNByt kIqf jFdf sI. ivafh dI rsm dOrfnkeI vfr kuVI dy irÈqydfr muMzy nUM aqymu Mzy dy sky sbMDI kuVI nU M Aus dy
irÈqydfrF nUM hwQIN kwZy rumfl XfdgfrIqohPy vjoN Byt krdy sn. hOlI hOlI ÈgnvjoN rumfl Byt krn nUM ivafh dI iekrsm vjoN svIkfr kr ilaf igaf. kZfeIvfly rumfl nUM lVkI dy dfj dI iek KfsvMngI smJ ky dfj ivc Èfml kIqf jfxlwg ipaf. ivafh vyly dIaF keI rsmFdOrfn Ègn lYx-dyx smyN Ègn ivc idwqIjfx vflI smwgrI jF pYisaF nUM rumflivc bMnH ky rwiKaf jFdf qy lYx-dyx kIqfjFdf.
hwQIN rumfl kwZx dI klf ‘qy vDyrykrky rwjy-puwjy GrF dIaF suafxIaFafpxy hunrmMd hwQF dI kfrIgrI df kmflivKfAuNdIaF sn. bfrIkI vflI ies klfnUM aMjfm dyx leI pYsy dy nfl smyN qyTrHMmy dI vI loV huMdI sI. loVINdy sfDnFdf hoxf bhuq ËrUrI huMdf sI.
ikwklI klIr dI pwg myry vIr dIÈIÈf myrI Bfbo df, rumfl myry vIr
sOgfqF dy vtFdry mOky AunHF nUM rumfl nflZkxf vDIaf sMkyq vjoN ilaf jFdf hY.kZfeI kIqy rumfl nUM afpxy kol rwKx nUMvI cMgf smiJaf jFdf irhf hY. kroÈIeynfl bxfey cOrs jF golfkfr rumfl nUMivÈyÈ imhnq, Kfs jugq qy anUTIkfrIgrI nfl buixaf jFdf sI. ies rumfldf vI ivlwKx mhwqv huMdf sI.
kZfeI vfly rumfl df sbMD keIsFJF, AumfhF aqy irÈiqaF nfl vI joiVafjFdf hY. ikhf jFdf hY ik kuJ irÈqy jybivc pey rumfl dI inafeIN huMdy hn. AunHFpRqI afpxypn df aihsfs eynf pRblhuMdf hY ik AunHF nUM jdoN, ijwQy mrËI vrq
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (17)
The Director of all Akal Academies who chose to bethe child of a spiritual father, mentor, guide and friendBaba Iqbal Singh ji and providing an impetus to the dreamsof Baba Iqbal Singh ji seeing the light of the day with arural education revolution.
Baba Iqbal Singh ji at the age of 96 has managed tobuild North India’s largest rural chain of 129 schools forThe Kalgidhar Trust - Baru Sahib
Jus Panjabi Mudda with Harvinder Riaron December 27, 2019 at 6:30 pmAt:Cascade Banquets800 W. Irving Park, Bensenville Ph: 630-860-0086
December 29th, 2019 (11:00 am to 12 pm)Sikh Religious Society1280 Winnetka St Palatine IL 60067
zf[ divMdr isMG jI, bVU sfihb nfl imlxI aqy sMvfdzf[ divMdr isMG jI, zf[ divMdr isMG jI, zf[ divMdr isMG jI, zf[ divMdr isMG jI, zf[ divMdr isMG jI, jo sfrIaF akfl akYzmIaF dy zfierYktr hn aqy ijnHF ny afpxy aiDafqmk ipqf, rihbr,
mfrg-drÈk aqy dosq bfbf iekbfl isMG jI df iÈÈ hoxf cuixaf, AunHF dy supinaF ƒ sfkfr krn leI hMBlf mfiraf. ieshMBly nfl idhfqI ielfikaF ivc ividaf dy Kyqr ivc cfnx df Cwtf dyx df rfh moklf hoieaf.
bfbf iekbfl isMG jI aijhI ÈKsIaq hn, ijnHF 96 virHaF dI Aumr ivc AuqrI Bfrq dy sB qoN vwzy idhfqI ielfky ivc‘id klgIDr trst-bVU sfihb` dy 129 skUlF dI lVI KVHI kr idwqI. AunHF zf[ divMdr isMG jI vrgy hoxhfr ijAuVy dy idlaMdr syvf df icrfg bfilaf.
imlxI aqy sMvfd df sQfn qy smF
29 dsMbr, idn aYqvfrsmF: svyry 11:00 qoN bfad dupihr 12 vjy qwkiswK irlIjIas susfietI (gurduafrf pYlftfeIn)Sikh Religious Society1280 Winnetka St., Palatine, IL 60067
27 dsMbr, idn ÈukrvfrsmF: Èfm 6:30 vjyCascade Banquets800 W. Irving Park, Bensenville, IL (Ph: 630-860-0086)
with
js pMjfbI muwdf (hrivMdr irafV nfl)
hor jfxkfrI leI sMprk kro: myjr gurcrn isMG Jwj, Pon: 847-330-1421gurmIq isMG bYNs, Pon: 847-852-6912
For More Information Contact: Major Gurcharan Singh Jhaj, Ph: 847-330-1421Ravideep Kaur Mukta , Ph: 973-693-1077, [email protected] Or Gurmeet Singh Bains, Ph: 847-852-6912
Dr. Davinder Singh JiBaru Sahib
Dr. Davinder Singh JiBaru Sahib
Meet and GrMeet and GrMeet and GrMeet and GrMeet and Greeteeteeteeteet
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (18)
kflm ‘afK qsvIrF boldIaF’ ny pfTkF dy idlFaMdr bYTy Èfier nMU KUb hlUixaf hY. qsvIr dyK kyquhfzy mn ivc jo vlvly AuTdy hn, Auh kivqf dIaFdo qoN cfr sqrF `c sfnUM qsvIr dy isrlyK dy qOr `qyByjo. pfTkF dI shUlq leI, imsfl vjoN Poto nfl kfivtotf vI idwqf igaf hY. ies vfr kYpsLn Byjx leIafKrI qfrIK 28 dsMbr 2019 hY. -sMpfdk
afK qsvIrF boldIaF
kYpsLn mukfblf-407
kYpsLn mukfblf-409
nvF jmfnf, nvyN cocly, nvyN hI rMg idKfvygf.jfnvrF dy pf zrYsF, vYikXUm krny lfvygf.
Evr loz krky trwk,qoV idMdy ny sB hwd bMny.inwq hfdsy vfprn BfvyN,pr asUl, kfnUMn nf koeI mMny.rwb vI ikMj bx jfAU rfKf,krdy Gfx, akl dy aMnHy. -divMdr kOr
---ivqoN bfhrf Biraf trwkjfAU iswDf sVk ivckfrmoiVaf jy rqf vI ieDr AuDrKf Jol izwgU puwTf ho.kOx iksy nUM pwuCdf!lwd ilaf afpxI mrjLI nflkfnUMn knfn hY nhIN ijQyaMnf boly nUM GVIsI jf irhf.cwldf ijwdF cldf rihx idEdyKI jfAU iPr jo hoAU. -drsLnpfl dosFJ
---kfnUMn qF byÈwk jybH ‘c pY jUpr ivigafn ikwDr nUM jfAU.gurUqf kyNdr Aupr AuT jU
rokoko ÈYlI dy icwqr asl ivc iessmyN dI ivlfsI iËMdgI dy Kumfr (vfsnf)ƒ drsfAuNdy sn aqy ieh brok ÈYlI dIklf duafrf bxfey Dfrimk aqyrfjnIiqk iviÈaF qoN munkr sn. ieÈkimËfjI, kfmukqf, sMvydnÈIlqf, awXfÈIaqy hry-Bry BU-drÈn ies dy muK ivÈy sn. ies ivc guxfqmk qbdIlI ieh sI
ik pihly smyN dI klf dy bMd aMdrUnIcOigrdy dy mukfbly rokoko klf ny iËMdgIƒ KuwlHy dyhfqI cOigrdy ivc pyÈ kIqf.ies ivc mhFngrI kulIn vrg KuwlHIkudrq ivc dfavqF aqy mnorMjn krdfidsdf hY. nvIN Auc vrg jmfq afpxyKud dy icwqr ÈfhI aMdfË ivc icqrfAuNdIsI.
aMqoien vYqU rfkoko klf ÈYlI dymÈhUr klfkfrF ivcoN iek sI jo kulInvrg dy mnorMjnI myilaF dy icwqrF krkymÈhUr sn. vYqU qoN ielfvf jyn honory,PrFiss bfAUcr, ijEvfnnI biqsqf,
alYgsFdro mgnfsko, PrFiss lomoeynyafid aqy lUsI lI brn, XUilrkf pfscyafid nfrI klfkfrF vI sn. BfvyN muKrUp ivc rokoko klf ƒ awXfÈ klf ÈYlIvjoN hI jfixaf jFdf hY pr kuJ klfkfrpurfxy brok aqy mYinrsm kfl dI klfdy Dfrimk aqy jn sfDfrn vfly iviÈaFƒ vI inBfa rhy sn. PrFissko goieafvrgy aglI pIVHI dy klfkfrF ny vI iessmyN dOrfn afpxI ÈurUafq kr idwqI sIjo 18-19vIN sdI dy mÈhUr klfkfr hoeyhn. ienHF ny bfad ivc iBafnk XuwDFaqy aqy PrFsIsI kRFqI bfry icwqrbxfey.
1789 ivc PrFsIsI kRFqI hoeI ijsdf muZ 18vIN sdI dy aD qoN agly dhfkyivc bwJxf ÈurU ho igaf sI aqy rokokokfl dI klf ƒ bx rhy kRFqI dy mfhOlny Jtky dyxy su LrU kr idwqy sn.1760ivaF ivc ieh awXfÈ klf ÈYlIbdlfE dIaF af rhIaF hvfvF awgyiKwlr-puwlr geI.
ies klf ÈYlI dI aflocnf afpxysqhIpx, awXfÈ suhj suafdF krkyhoeI. Auc vrg ny swqf aqy sfDnF AuprkbËy kfrn afpxI ivlfsI jIvn ÈYlIdy jÈnF dy rMg ivc rMgy klf aqysiBafcr dI isrjxf kIqI sI jdoNikbhuigxqI jn sfDfrn df jIvn ies dyAult QuVHF df mfiraf hoieaf sI. smfjivc nvIN jmfqI cyqnf df afgfË ho irhfsI aqy ies ny ivlfsqf ivc mMqr-mugD muTI Br DnfZF ijnHF ny coKI Dn-dOlq afpxy kbËy ivc kIqI hoeI sI, dysiBafcrk dbdby ƒ cxOqI idwqI.
ies df nqIjf PrFsIsI kRFqI dyrUp ivc inkilaf ijs ny smuwcy XUrpIsuhj klf aqy siBafcfr ivc nvINpihlkdmI df afgfË kIqf. ies qrHFasIN smJ skdy hF ik klf aqysiBafcfr sQfpq jmfq dI gwl krdyhn ijs dy kbËy ivc swqf aqy sfDnhuMdy hn. vrg cyqnf aqy sMGrÈ rfhINhI lokF df siBafcfr isrijaf jfskdf hY jo jn sfDfrn dy jËibaF dIbfq pfAuNdf hY.
aMqoien vYqU df bxfieaf icwqr.
PrYgnfrd df mÈhUr icwqr‘pING’ (id sivMg).
rokoko ÈYlI dI iemfrqsfËI dfaMdrUnI nmUnf
PrFiss bfAUcr df icwqr‘afjVI aqy afjVn’.
PrYgnfrd df icwqr ‘izafnfaqy aYNzImn’.
rokoko klfdf Kumfr
rxdIp mwdokyPon: +91-98146-93368
klfpirkrmfklf
rokoko klfdf Kumfr
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (19)
ipCly idnIN vrjLn hfeIprlUp vnny pMjfb srkfr nfl iek smJOqf kIqfhY, ijs aDIn cMzIgVH, luiDafxf aqyaMimRqsr ivcfly iek hfeIprlUpbxfieaf jfvygf, jo ieMzIaf ivc aiq-afDuink trFsportysLn isstm sQfpqkrn leI mhFrfs Ltr ipCo N d UjfhfeIprlUp hovygf, ijs dy bxn nfl ienHFsLihrF df sPr isrP 30 imMt df rihjfvygf, jo ies smyN 5 GMitaF df hY.
ipCly sfl dsMbr ‘c ‘ajIq’smfcfr smUh ny ieQy afpxf Aup dPqrbxfieaf hY. 2 dsMbr 2019 vfly idnies dPqr dI pihlI vrHygMZ smyN iesKyqr dy pRiswD icMqk, ivdvfn, rfjsInyqf, Drm igafqf qy siBafcfrkhsqIaF ny iÈrkq kIqI. AunHF sB nyies gurU ngrI df guxgfien krky hfËrInnUM pMjfb, pMjfbI qy pMjfbIaq Auqy pihrfdyx leI pRyiraf. qrnqfrn iËMdfbfd!
ipafË ky iClky: myrf imwqriPkr qONsvI iewk AurdU aKbfr leI coNdfcoNdf kflm ilKdf sI, ‘ipafË ky iClky.’Auh gwl dIaF prqF AudoN qwk ProldfrihMdf, jdoN qwk Aus df ivaMg isry nhIN
sI lgdf. kih skdy hF ik Auh gMZy dIgoBl cUsy ibnf nf htdf. Auh afpxykflm leI idwlI dIaF glIaF nfpdf qykfPI hfAUs dy imwqrF nUM iblfnfgf imldf.imwqrF nUM kflm Cpx ipwCoN pqf lgdfik AunHF dI khI gwl nUM Aus ny ikwQoN ikwQyphMucf idwqf hY. mjf af jFdf. hux jdoNidwlI ivc ‘gMZy dy Bfa’ ny iewk qoN vwDsYNkVf mfr ilaf qF mYnUM qONsvI cyqy afigaf. Aus nUM kfPI hfAUs jfx dI loVnhIN sI pYxI, bIvI dy hMJUaF nfl hI sr
jfxf sI.gMZy dI qMgI ny mYnUM 1976 vflI
afpxI mfldIv Xfqrf vI cyqy krvf idwqIhY, ijwQy hornF sbËIaF vFg gMZf vI BfrqjF sRI lMkf qoN mMgvfAuxf pYNdf hY. Kfskrky tUnf mwCI dy bdly, jo AuQy eynI hMudIhY ik sfgr dIaF CwlF nfl rsqy ivc
izwgI imldI hY qy mfldIv dy vsnIksvyry AuT ky Cfby Br ilafAuNdy hn. kuJies qrHF ijvyN asIN hnyrI qoN ipwCoN byrIaFdy byr jF aMb cwuk ilafAuNdy hF.
rukx df nF nhIN lY rhIaF aqy hux Bfjpfdy kfnUMn qy inaF pRbMD iKlfP dyÈ ivafpIroh AuTx dy afsfr bx gey hn. rfjsBf dI mYNbr jXf bwcn vloN rfj sBfivc ieh ibafn idwqy gey sn ik jbrjnfhdy doÈIaF iKlfP ‘ilicMg’ hoxI cfhIdIhY, Bfv AunHF nUM jnqf dy hvfly kr idwqfjfxf cfhIdf hY, jo pwQr mfr mfr kydoÈIaF nUM mfr dyx. anykF ijMmyvfr
ivakqIaF ny puils vloN ihrfsq ivccfr doÈIaF dy bxfey gey JUTy puilsmukfbly nUM jfieË krfr idwqf hY ik huxpuils hI adflq dy PYsly krky doÈIaFnUM sËf idaf kry, ikAuNik inaF pfilkfbVI susq hY aqy aksr doÈI bc inkldyhn.
jbrjnfh dIaF anykF GtnfvF ivcoNpRmuK Gtnf hYdrfbfd ivc iewk pYtrolpMp ‘qy iewk vYtrnrI aOrq zfktr nUM 4bws zrfeIvrF vloN blfqkfr krky sfVdyx dI hY. ieh doÈI puils dy hvfly sn,ijnHF nUM puils ny Gtnf vflI QF ‘qy iljfky mukfblf bxfieaf aqy AunHF nUM golIaFmfr ky mfr idwqf. puils ny afpxI sPfeIivc ikhf hY ik doÈI iewk puils vfly dIbMdUk Kohx dI koiÈÈ ivc sI ik mukfblfho igaf aqy doÈI mfry gey. ies ‘bhfdrI’
‘qy jnqf ny puils vfilaF ‘qy Puwl ibKyrky AunHF nUM srfihaf hY.
ies pRqI smJdfr lokF dy ibafnqF iehI hn ik jy ies qrHF puils hIadflqI PYsly krn lwgI qF dyÈ ivciensfP nF dI koeI cIË nhIN rhygI; prhuglI qoN Bfjpf dI sMsd mYNbr lfkytcYtrjI ny ikhf hY ik aijhy mukfbly nUMkfnUMnI bxfieaf jfxf cfhIdf hY, ijs dfmqlb hY ik pMjfb aqy kÈmIr ijhy rfjFivc hux puils nUM hor vI KulHI CuwtI imljfvygI ik Auh Bfjpf ivroDIaF nUM vIgolIaF nfl BuMnx lwg pvy, jd ik pihlFhI hËfrF lok ienHF rfjF ivc JUTy puilsmukfbilaF df iÈkfr ho cuky hn. iesyqrHF hI Bfjpf dI sMsd mYNbr Aumf BfrqIny vI puils dy pYNqVy nUM shI krfr idwqfhY, jd ik mynkf gFDI aqy aOrq aiDkfrsMsQfvF ny puils nUM ies qrHF dy hwkidwqy jfx df ivroD kIqf hY.
ijLkrXog hY ik ienHIN idnIN iewkisafsI lIzr dI iewk vIzIE vfierlhoeI hY, ijs ivc ieh lIzr iewk mIzIafkrmI nUM qfVnf kr irhf hY ik iksy vIpwqrkfr nUM Bfjpf dI kfrguËfrI dy iKlfPsvfl krn df hwk nhIN hY, ikAuNik aYsfkrn vfly pwqrkfrF nUM golIaF mfridwqIaF jFdIaF hn. hux qwk cfrpwqrkfrF nUM mfr vI idwqf igaf hY. somslf isrP blfqkfrIaF nUM sËf dyx df
hI nhIN, sgoN ies qoN ikqy iBafnk hovygf,puils nUM golI mfrn dI KuwlHI CuwtI dy dyxf.
jbrjnfh dIaF vD rhIaF GtnfvFbhuq icMqfjnk hn, pr ies df iehmqlb nhIN ik dyÈ ivc inaF dy sfry hwkpuils nUM dy idwqy jfx. BfrqI puils qFvYsy vI afpxy dfnvI ikrdfr krky dunIaFivc bdnfm hY. ieh AuhI puils hY, ijsny ieMdrf gFDI dy kql ipCoN idwlI aqydyÈ dy hor ihwisaF ivc iswKF nUM ijAuNdysfVn leI doÈIaF dI Èwryafm mdd kIqIsI. BfrqI inaF pRxflI ny dosLI puilsvfilaF qy kFgrsI isafsqdfnF iKlfPbxdI kfrvfeI nhIN kIqI aqy ienHFmukwdimaF nUM dhfikaF bwDI lmkf idwqfqF ik gvfhF qy hor loVINdy sbUqF nUM KqmkIqf jf sky.
BfrqI amn kfnUMn sbMDI mfmlfisrP irÈvqKor, isPfrÈI aqy rfjdrbfr dy qly cwtx vflI puils df hInhIN, sgoN ies qoN vI gMBIr mslf susqinaF pRxflI df hY. swq sfl pihlFjbrjnfh dy inrBieaf kFz df inaF awjqk lmkdf hI cilaf jf irhf hY, pr jypuils nUM inaF krn dy hwk dy idwqy geyqF irÈvqKor aqy rfj drbfr dy qlycwtx vflI puils iksy vI mfsUm nUM golIdf inÈfnf bxfAux lwg peygI aqy ijhnUMmrËI brI vI kr dyvygI. Kfs krky AunHFkysF ivc, ijQy doÈI jF doÈIaF dy sMprk
AunfE, XU[ pI[ ivc kys Bugqx jfrhI jbrjnfh pIVqf nUM doÈIaF vloN ijMdfsfV dyx aqy bMglurU ivc 9 sfl dI bwcInfl jbrjnfh ipCoN kql kr dyx ijhIaFGtnfvF Bfrq ivc afm hn, pr amnkfnUMn dy rfKy isafsqdfnF dy isrF ‘qyjUMa nhIN srkdI, ikAuNik jy amn kfnUMnivc suDfr huMdf hY qF ieh gwl AunHF dyivruD jFdI hY, ijnHF ny iksy nf iksy bhfnyGwtigxqIaF nUM inÈfnf bxfAuxf huMdf hY.kÈmIr ivc kTUaf ielfky dI 7 sflfbwcI dy blfqkfrIaF nUM Bfrq dIaF PfsttrYk adflqF ny ajy qk sËf nhIN idwqI.
jdoN kÈmIr ivc Dfrf 370 KqmkIqI geI qF hirafxf dy muK mMqrImnohr Kwtr df ieh kihxf ik hux kÈmIrqoN dulhnF ilafAux dI mOj ho jfvygI, vImnuwK dy hYvfnIaq dy ikrdfr nUM hvfdyx df hI koJf rUp sI.
Aus nfl dI dukfn qoN myry Kfx leIkuJ ilaf ky idwqf qy iPr Esy vyly myrynfl jf ky bws ‘qy ibTf ky mYnUM lfhOr qoridwqf. bws vI Auh PV ky idwqI, ijhdyzrfeIvr qy kMzktr Auhdy jfxUM sn. AusAunHF nUM smJf ky pwkI kIqI ik iehnUM(mYnUM) afpxI ingrfnI ‘c apVf kyafAuxf hY. jFidaF nUM lfhOr vI suMn-msfx. kriPAU ieQy vI lwg cukf sI.
iksy qrHF afpxy itkfxy puwjf. sfrysfQIaF dy mUMh Auqry hoey sn, gVbVÈihr dy bfkI ihwisaF ivc vI PYl geIsI. bVI soc-ivcfr ipCoN PYslf hoieafik suqMqr, AuhdI pqnI, DI qy rfm isMG(dwq) nUM kwZ ky aMimRqsr Gwl idwqf jfvy.
ies kMm dI izAUtI surYx isMG Kylyny afpxy isr lY leI, pr tYksI df pqfkrn igaf, Auh afp hI mfiraf jfx lwgfsI. pqf nhIN ikvyN muslmfnF dy toly nUMÈwk pY igaf qy AuhnUM PV ky nMgf krnlwgy sn ik AuqoN kuJ hor bMdy af gey.Auh pfrtI dy hmdrd sn; AunHF ieh afKky surYx isMG nUM Cuzf ilaf, “BrfE, ikAuNbyiewjqI krdy ho? ieh qF afpxf eI
abduwl rihmfn ey.” AunHF Pyr tYksI dfpRbMD vI kr idwqf, ijs ivc Auh suqMqrhorF nUM srhwdoN pfr lMGf afieaf sI.
hux bfkI ijMny vI asIN koTI ivcrih gey sF, sB dy dfVHI-kys munfey hoeysn. jy koeI puwCy qF afKIey, “asINaMimRqsr dI Aus koTI ̀ coN afey hF, ijdHyivc hux ies koTI vflf srdfr igafey.” AuNj aMdroN GbrfeIey vI.
iPr iek idn mYN qy inrMjx isMG, joafËfd ihMd POj df bMdf sI, suqMqr dItfeIp mÈIn qy kuJ ikqfbF lY ky koTI‘coN bfhr inkly. hspqfl nUM tFgf PiVafqy AuQoN Auqr ky riPAUjI kYNp ivc jf vVy.kudrqI sfzy KloiqaF zogrf imltrI dfkoeI sUbydfr kYNp ‘c afx viVaf. Auhafpxy nfl rfvlipMzIEN swq jIpF vI Bjfilafieaf sI. AuhnUM vyKidaF hI inrMjxisMG ny jf slUt mfiraf. Auhdy slUt nyieMnf kMm kIqf ik sUbydfr sfnUM aMimRqsrqk lY jfxf mMn igaf.
aMimRqsr puwj ky asF suqMqr dfpqf kIqf. Auh jlMDr vwl igaf hoieafsI. jlMDroN dMdUafl dI dws peI, jokfmryz cYn df ipMz hY. AuQy vI sfzf mylnf hoieaf. cYn afp vI Gr nhIN sI. ipMzvfilaF nfl bMdf dy ky kfmryz gurcrnisMG rMDfvf dy ipMz qor idwqf. Auh bMdfrfh ‘coN hI muV igaf. iek qF Èfm dfvylf sI qy dUjf lwk-lwk pfxI iPrdf sI.mINh bVy pY rhy sn.
rMDfvy sfzy jFidaF nUM suqMqr iqafrbYTf sI. Auh AunHIN idnIN iksy iek QFnhIN sI atkdf. QF-QF phuMc ky bcy-Kucy muslmfnF nUM kwZ ky kYNpF ivcapVfAux dy jqn krdf sI. Kfs kr
AunHF kuVIaF, aOrqF bfbq qF Auh bhuqfhI jËbfqI sI, jo Dwky nfl lokF ny afpxyGrIN pf rwKIaF sn. Auh aijhy mslybVy TMZy idmfg nfl hwl krdf. nfl afpxysfQIaF nUM vI smJf ky rwKxf ik aYsIhflq ivc afpxy afp nUM ikvyN bcfa kyrwKxf hY. KYr, Auh AuQoN bfby krm isMGdy ipMz cIimaF nUM cwilaf sI. rotI Kuafky sfnUM vI afpxy nfl qor ilaf.
bfby dy ipMzoN huMdy asIN ruVky phuMcy.jFidaF nUM dyiKaf ik ‘lokF` ny muslmfnFnUM msIq Zfhux lfieaf hoieaf ey, prAuh ieMny sihmy hoey sn ik sfnUM vyKidaFhI slfmF krn lg pey. Aus vyly suqMqrdI hflq vyKx vflI sI. Auhdf iek pYrmsIq vl vDy qy dUjf afpxy rsqy qurIjfx vl. Auh afpxIaF AuNglF dy kVfkykwZdf mYN dyiKaf sI.
AunHIN idnIN sfzI pfrtI dy bVy afdmIkql hoey. sfQI myG isMG, sUbf isMG kotDrm cMd qy kfmryz gihl isMG CwjlvwZIijhy isrkwZ bMidaF dIaF imsflF idwqIaFjf skdIaF hn. iewQoN qk ik AunHF ny qFjwilHaFvfly bfg dy hIro ihMdU-musilm eykydy inÈfn zf[ sYP-Aud-dIn ikclU nUM vInhIN sI bKiÈaf.
ihMdU-iswK jnUnIaF ny aMimRqsrkcihrI roz ‘qy ikclU dI koTI nUM Gyrfpf ilaf. ies gwl df suqMqr nUM bVf iPkrsI. svfl iek bMdy dI iËMdgI bcfAux dfnhIN sI. asIN cflI bMdy sF hiQafrbMd;iewko ijhy, jo idn-rfq ikclU dy Grduafly pihrf idMdy rhy. koeI mhInf kuieh kMm cldf irhf. iPr iek idn mOkfqfV ky asIN AuhnUM bfhr kwZ ky idwlIphuMcf ky afey. ies gwl df aihsfn ikclU
ny afKrI sfh qk nhIN sI Bulfieaf.iek vfrI iksy ny ikclU nUM puwiCaf,
“qusIN suqMqr nUM bdly Bys `c ikvyNisafx lYNdy ho?” ikclU hws ky afKxlwgf, “Kudf iksy vI Bys `c hovy, vyKxvflI awK nUM Aus dI rihmq df JlkfrfsfP nËr afvygf.” qy ieh swc sI ikAuh kfmryz suqMqr df qy suqMqr Auhdfrwb nfloN vI bhuqf siqkfr krdy sn.
ruVikEN inkl ky awgy nUM jfx lwgysF ik koeI afdmI suqMqr nUM bfhoN PV kyAus mkfn ‘c lY igaf, ijwQy AuhnyPsfdIaF qoN lukoey muslmfn rwKy hoey sn.rMg ivcfiraF dy Pwk. sfry hmdrdI dybol sux ky rox lwgy. suqMqr ny AunHF nUMhOslf idwqf.
iksy kfmryz ny mslf pyÈ kIqf ikkfmryz mubfrk sfgr dI BqIjI df kIkrIey? kflj dI ividafrQx PsfdIaFdy Gyry ‘coN nws ky iksy ipMz ivc jf vVI.ipMz vfilaF AuhnUM afpxy twbr ‘c hIluko ilaf. Auh iksy kYNp ‘c nhIN sI jfxfcfhuMdI; kihMdI, mYnUM qF hux afpxymuslmfn BrfvF ‘qy vI ieqbfr nhIN irhf.suqMqr ny Auhdy cfcy dy jfxU sfQIaF dIizAUtI lfeI. Auh AuhnUM ieh afK ky nflqor ilafey ik asIN qYnUM lfhOr apVf kyafvFgy.
afK-vyK ky pfiksqfnI aPsrF nUMvI mnf ilaf qy ies Èrq ‘qy iek afdmInUM nfl jfx dI AunHF iejfËq dy idwqI ikAuh afp muslmfn dy Bys ‘c hovy, qyrfKI dI gfrMtI vI isrP lfhOr qk dIidwqI. ies kMm leI mYnUM iqafr kIqfigaf. jd lfhOr awpV ky kuVI nUM kYNpivc Cwzx lwgf, qF Auh myry nfl cMbV ky
mYN suqMqr dI koTIEN jf ky AuhdfkuJ hor sfmfn ilafAuxf sI, ijwQy myrynfl gurcrn isMG sihMsrf vI iqafr hoigaf. sfnUM kYNp ‘c Auh lfrI iml geI,jo EDr rih gey ihMdUaF-iswKF nUM qy eyDroNmuslmfnF nUM iljFdI sI. pihlF qF zrdfAuhdy ivc koeI pYr hI nf Dry, ikAuNikies lfrI df sfrf amlf muslmfn sI,pr sfzy vl vyK ky iek-do jxy hor cVHgey. vyKo-vyKI sfrI motr hI Br geI.
ies iksm dIaF motrF ivc lok Ausvyly cVHdy hI nhIN sn, ikAuNik aPvfhsI ik ieh lokF nUM iljf ky rfh ‘c kqlkr idMdy ny. KYr! sihMsrf qF rih igafaMimRqsr qy mYN Ausy motr ivc bYTf-bYTfgurdfspur clf igaf. iKafl sI iksuqMqr dy ipMz alUMeyN jf ky Auhdf pqfkrFgy, pr vtfly kol aYsI Gtnf hoeIik prq ky iPr aMimRqsr jfxf ipaf.
vtfly ‘qy Aus vyly PsfdIaF ny hmlfkIqf hoieaf sI. jd sfzy vflI motr AuhdIhdUd ivc dfiKl hoeI, qF motrvflf QwlyAuqr ky cuMgI qoN rfhdfrI ktvfAux hIlwgf sI ik iksy ny ipwCoN AuhnUM golI mfridwqI qy Auh QFeyN ZyrI ho igaf.
AunHF df qF sfrf amlf hI mfirafjfxf sI, pr zrfeIvr dI cusqI smJoik Auhny CyqI hI gwzI kwZ leI. rfh ivcAuhny mrn vfly df ihrK kIqf, “vyK lO,quhfzy sfhmxy jo hoieaf. hux jy asINcfhIey qF bdly ̀ c quhfnUM sB nUM Kqm krskdy aF, pr aijhI hrkq koeI KbIs(mhFpfpI) df puwqr hI kr skdf hY.”
aksr asQfeI lFGf isrP bMidaFjF psUaF leI hI huMdf. ienHF dI byloVIdKlaMdfj L I, ien H F d y A ujfV y jFnfkfrfqmkqf nUM nwQ pfAux leI. afmqOr ‘qy lFGf nhIN huMdf, isrP rfh hI huMdy.
lFGf, mnuwK dI loV aqy mnuwK hIies nUM KolHx leI Auqfvlf ikAuNik hwQINAusfrIaF kMDF, kIqI hoeI iklfbMdI jFdm GuwtdI iPjLf ‘c Aukqfieaf mnuwK KuwlHIhvf ̀ c sfh lYxf locdf. mnuwK lFGf KolHky ies nUM afpxI pRfpqI smJdf. iehsocdf hI nhIN ik vlgxF dI AusfrI vI
qF Kud mnuwK ny hI kIqI sI.lFGy hvf, pMCIaF, dirafvF jF
smuMdrF leI kdy nhIN huMdy, ikAuNik AunHFnUM koeI vI vlgx nhIN rok skdI. sfrIDrqI, aMbr aqy iPjLf AunHF dI. AunHF ivcDrq gfhux, pfxI qYrn aqy aMbr klfvyivc lYx df sfhs, smrwQf qy suKn huMdf.asmfn qy jmIn AunHF df ivhVf, jo AunHFdIaF KYrF mMgdf.
mn ivc Aupjy ivcfr, Bfv, ipafr,moh, suwLB-Bfvnf, nyk-nIaqI, sdBfvnf,sFJIvflqf dy aihsfs nUM pRgtfAux, idlIduafvF mMgx, asIsF dyx aqy blfvFAuqfrn leI iksy lFGy dI loV nhIN. koeInhIN aVcx huMdI aijhy ivcfrF nUM hwdF,srhwdF dI. pl Br ‘c dunIaF gfh afAuNdy.
lFGf, mnuwKI soc ivclI Kuwl-idlIqy PrfKidlI df pRgtfE, mn dIaFBfvnfvF dI prvfjL, rUh ivc pYdf hoeIapxwq nUM invykly aMdfjL ivc pRgt krndf vlvlf. ies ivcoN bhuq sfrIaF afsFaqy AumIdF dI punr-isrjxf huMdI.
lFGy dy arQ sB leI ieksfr nhIN,hryk afpxI mfniskqf anusfr arQkwZdf. afpxy muPfd leI ienHF nUM vrqdf;pr kuJ lokF leI ies dy arQ srbwq dfBlf huMdy.
lFGy isrP hwdF, srhwdF, vfVF,dIvfrF ivc hI nhIN loVINdy, ienHF dI loVajoky smfj `c hor vI vwD aihm.smfjk inGfr nUM rokx leI kuJ aijhylFiGaF dI loV, jo sfzy cyqy ̀ c vI nhIN.
ieh lFGy hI huMdy ijnHF ivcoN iksy dIhUMgr nUM koeI afpxf huMgfrf idMdf. iekdI ipafr-plosxI ivcoN dUjy df ihrdfbfgo-bfg. iek dy bulfvy ivcoN dUjy dysuafgq leI mn locdf. iek bol dI afsivc hoTF ‘qy gIq gUMjdy. afpxy dy iek-hrPI pwqr ivcoN mn dIaF gihrfeIaFaqy Bfv-Bfvnf nUM qsLbIh qy qkdIrimldI.
sMq, dUjy leI mhfqmf. iek dI drgfhivcoN dUjy dy sLbd nUM sLrDf imldI. iekdI ardfs dUjy leI ielhfm. iek ivhVyivc srodI sLbd gUMjdy qF dUjy dy dr ‘cawlf-hU dIaF afieqF jF mfqf dIaF BytFsuxdIaF.
pr ajokf mnuwK injI Kol ivc bMd.siVhFd mfrdf aMdr. Kud nfl XuwDkrdf, pl pl mrdf aqy sfhF nUM durgMDbxfAuNdf. afpxf mrsIaf AuzIkdf, prAuh bMd rwKdf hY, swBy rfjL-morIaF. nhINkoeI adfn-pRdfn ivcfrF, BfvF jF suwLB-cyqnf df. smF ivhf cuky ivcfrF dI arQIZoNdf mnuwK kdy vI aMdr dI bMd glI ivckoeI lFGf KolHx leI iqafr nhIN. sgoNsfrf jor JIqF bMd krn vMnIN. kdy aMqrIvnUM jFdI aMnHI glI ivc inwkf ijhf lFGfbxf lvy qF nroey ivcfrF dI afvfjfeInfl Aus df DuaFiKaf afpf cfnx cfnxho jfvygf. Aus nUM pRkfsL dI asImq sLkqIaqy soJI df igafn ho jfvy qF mnuwK svYqoN pfr vMnIN sPr krn leI pihl krygf.Xfd rwKxf! jd asIN afpxy afly-duaflypRqI sucyq aqy cOkMny ho ky kuJ cMgyrfkrdy hF qF ies ivc Kud vI sLfml huMdyhF aqy Kud-b-Kud hI sMvr jFdy hF.
lFGf qF bd-hvfsI pOx vI mMgdIhY qF ik Aus dI mOq mMgx vfly jLihrIlykxF qoN injfq iml sky, pr asIN iespOx nUM iejfjLq dyx qoN hI avysly. iPrikhVy Bly dI afs ‘pvx gurU’ qoN rwKskdy hF?
bhuq sfry lFiGaF dI loV hY, hwdF‘c kYd dysLF nUM. jd iek smfj, dysL,kOm jF Gr nUM pihry hyT ijAux dI lfcfrIZox leI mjbUr hoxf pY jfvy qF AunHFlFiGaF dI bhuq loV huMdI, ijnHF rfhINijAux dI ardfs qy iebfdq aMdrafAuNdI. ienHF rfhIN pOx hwQ sunyhy ByjxdI rwuq dsqk idMdI, ijQy mihkF nUMvrjxf nhIN. PuwlF nUM iKVn dI mnfhInhIN. cmn ivc pirMdy cihchfAuNdy. klmFqy ipAuNd ivcoN adBuwq iksmF AupjfAuxleI pfbMdIaF nhIN lwgdIaF. glGotUmfhOl cyiqaF ivcoN ivsr jFdf. hrP nhINisskdy. sLbdF ivc sog dI QF sMdysLhuMdf. arQF ivc asIs qy arfDnf. mrigaF nUM Xfd ‘c mihPUjL rwiKaf jFdf.PFsI cuMmx dy qrfny gfey jFdy. kihx,suxn, bolx aqy ivcfr pRgt krn dIpUrn afjLfdI.
lFiGaF dI Aus smyN sB qoN vwD loV,jd aKbfrF nUM KflI vrikaF dI jUnhMZfAuxI pYNdI, mIzIaf sMquilq soc qoNivrvf ho jfvy, suKm ivcfrF dI icqf bflIjfvy, swc nUM koihaf jfvy, Dfrimk kwtVqfmnuwKqf nUM bdsLkl kry, mnuwK nUM mnuwKnf smiJaf jfvy jF ijQy BuwK nUM illkVIlYx dI mjLbUrI hovy.
sMqoKy hoey Dfrimk gRMQF nUM lFiGaFdI loV sB qoN vwD qF ik ienHF ivc smoeycfnx nfl mnuwK df muKVf rusLnfvy. aMD-ivsLvfs dI QF qrk-soc nUM pYgfmI pRvcnbxfieaf jfvy. smfjk alfmqF nUM dUrkrn leI Dfrimk sMdysL swucf sbwbbxn. ienHF lFiGaF rfhIN hI mnuwK Kud dyrUbrU ho skygf. azMbrI soc aqy pKMzI
prpMcF nUM byprd kr, swc nUM sB dysnmuwK krn df mOkf imlygf. jIvnIsrokfrF nUM afpxI hoNd qy hsqI dfaihsfs hovygf. ieh lFGy KolHx bfry qFiksy nUM kdy ivcfr hI nhIN afieaf.
lFGf, swucm, sMdysL, sihj aqysuhj df suMdr sfDn. ies ivcoN jdbMidafeI, BilafeI jF cMigafeI df drKuwlHygf qF by-arQy mnuwK nUM bhuq kuJimlygf, ijs dI ivhUxqf kfrn hI AuhKud dI DUxI sykx leI mjbUr.
mnuwK, smfj, dysL jF dunIaF prqFivc ijAuNdy. iek lFGf KuwlHx ‘qy dUjIaFprqF ivc vI mGoiraF dI loV huMdI. sosfnUM qF bhuq sfry lFiGaF dI loV, prjy afdmI pfrdrsLI ho jfvy qF iksy lFGydI loV hI nhIN.
lFiGaF dI loV qy ienHF nUM KolHx dIQF jy sfnUM lFiGaF dy kfrnF qy ienHF dIbyloVI sfrQkqf bfry pqf hovy qF nf kMDFhoxgIaF, nf srhwdF aqy nf hI iksy lFGydf bKyVf KVf hovygf.
kdy bryqf bx gey diraf dI muVisrjxf leI pfk-pfxI dy lFGy bfry soco.diraf ijAuNdy rhy qF mnuwK jIvygf. mnuwKhI nf irhf qF ienHF lFiGaF dy koeI arQnhIN rih jfxy.
lFiGaF leI AulJy mnuwK nUM ieh vIsocx dI loV hY ik Aus ny awj qwk ikMnylFGy jMm cukI jLmIr ivcoN KolHy ny? ikMnylFGy mn dI sMkIrxqf nUM dUr krn leIpYdf kIqy? ikMny lFGy mn ivc CupI
kmIngI qy kohj nUM jwg-jfhr krn leIKolHx dI jLuarq kIqI? bfhrI lFiGaFqoN pihlF afpxy aMqrIv ivc JfqI mfrnaqy Kud nUM byprd krn dI sB qoN vwDloV.
lFGy QIN lMGidaF mnuwK nUM sucyqaqy cyqMn hox dI loV. afly-duaflyvfprdIaF GtnfvF, AuQl-puQl aqyihwljul qoN sfvDfn hox dI loV. lFGfisrP iek mfrg, pr ies ivcoN sugMD vIaqy durgMD vI afvygI. ies rfhIN mF dIaFlorIaF qy bfp dIaF iJVkF vI. bfhrilaFdI hwlfsLyrI qy afpixaF dI muKflPq vI.cMigafeI qy kuJ ku buirafeI vI. iksy nycMgf kihxf qy kuJ ny burf. ieh qF Kudsocxf ik ies lFGy dy Kud leI kI arQny? ienHF ivcoN mnuwKI bulMdI nUM ikhVIidsLf aqy dsLf idqI jf skdI?
lFGf lYx lwigaF lFGf dyx leI vIiqafr rho ikAuNik ieh dupfsV huMdf.duvwly lFGy rfhIN soc qy krm dy dIdfrhu Mdy, ijs ivco N hI sLKsI ibMb nU MakIdqXog jF akIdqhIx bxfieaf jfskdf.
lFGf lflc, lflsf, lfpRvfhI jFlMgVI ivcfrDfrf nfl nhIN imldf.sfPgoeI, pUrn ivsLvfs ivcoN hI lFiGaFnUM lfz-lbryjLqf imldI, jo sdIv huMdI.
lFGf kdy vI mUrKqf, mn-mrjLI,mnmfnI, mgrUrI aqy mjLhbI rMgq dfgulfm nhIN. ies leI Kud nUM Kud qoN pryaqy smwuc nUM snmuwK rwKxf pYNdf.
sB qoN aOKf huMdf pihly lFGy dfKuwlHxf. iek dy KwulH jfx ipCoN dUjy lFiGaFdy KuwlHx dIaF bhuq sfrIaF sMBfvnfvFpYdf ho jFdIaF, ijnHF ivcoN bhuq sfrIaFqF swc ho hI jFdIaF.
loV hY ik mnuwK kudrqI rUp ivcijLMdgI nUM jIvy. kudrq qoN kuJ iswKyikAuNik kudrq ivc koeI vlgx nhIN; qFhI kudrq dy snmuwK hox leI iksy lFGynUM twpx dI loV nhIN. kudrq qoN dUr geymnuwK ny kudrq nfl ieksur rhy jIv-sMsfr nUM sImq dfieiraF ivc kYd krnivc koeI ksr nhIN CwzI. icVIaf Grafid drasl mnuwK vloN jIvF dI kIqIhoeI GyrfbMdI hI qF hY. mnuwK Kud qF lFGfcfhuMdf, pr jIvF dy lFGy bMd krn vMnINhmysLf ruicq.
klm cfhuMdI hY,iek lFGf hovy mn dI bMd bIhIjo kflK jUn hMZfvycfnx dI ikximx df gIqivcfr-pRvfh jgfvy.
kuJ lFGy KuwlHx ‘qy icr-ivCuMnyafpixaF dI ihwk afpixaF nUM iml kyTrdI. akIdqXog asQfnF ivco NrUhfnIaq dy drs-dIdfry huMdy. pfikmuhwbqF nUM vDx-Pulx qy mOlx df vrimldf qy moh dy pYgfm hulfry lYNdy.imlxIaF aqy glvwkVIaF nUM afpxy afp‘qy PKr huMdf. kosy kosy aihsfsF ivcoNhI kfiv-qrMgF dI afbsLfr PuwtdI, ijsnfl hry ho jFdy mfrUQl bxy mn,kumlfeIaF kruMblF nUM tihkdIaF aqyisr suwtI lgrF nUM koml pwqIaF dy sfQdf afBfs huMdf.
imt jfx hwdF-srhwdF, Kur jfx KyqF‘c peIaF vwtF jF Zih ZyrI ho jfx kIqIaFvfVF qF mnuwKI PrfKidlI kfrn sOVI socKud ‘qy sLrmsLfr hovygI. iPr nhIN rihxIiksy lFGy dI loV. kI kdy aijhf smFafvygf? afs qF koeI nhIN, pr afs rwKxivc hrj vI kI af!
lFiGaF dI Aus smyN sBqoN vwD loV, jd aKbfrF nUMKflI vrikaF dI jUn hMZfAuxIpYNdI, mIzIaf sMquilq socqoN ivrvf ho jfvy, suKmivcfrF dI icqf bflI jfvy,swc nUM koihaf jfvy, DfrimkkwtVqf mnuwKqf nUM bdsLklkry, mnuwK nUM mnuwK nf smiJafjfvy jF ijQy BuwK nUM illkVIlYx dI mjLbUrI hovy.
lFG y hvf, p MCIaF,dirafvF jF smuMdrF leI kdynhIN huMdy, ikAuNik AunHF nUM koeIvI vlgx nhIN rok skdI.sfrI DrqI, aMbr aqy iPjLfAunHF dI. AunHF ivc Drqgfhux, pfxI qYrn aqy aMbrklfvy ivc lYx df sfhs,smrwQf qy suKn huMdf. asmfnqy jmIn AunHF df ivhVf, joAunHF dIaF KYrF mMgdf.
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (22)
gurU nfnk pfqÈfh df pMj sO pMjfhvFpRkfÈ purb lMG igaf hY. rsmI smfgmFqy sYmInfrF df rOlfgOlf muwk igaf lwgdfhY. soicaf, hux afpF vI bfbf jI bfrykuJ gYr-rsmI gwlF kr leIey. do CotyCoty ibrqFq suxf ky gurU nfnk sfihb dyjIvn PlsPy dI gwl ÈurU krdy hF.
pr gurU sfihb nUM ‘kwlHf ihMdusqfnhI nhIN, sfrI DrqI hI afpxI idsdI sI.ijwQy ijwQy vI lokfeI nUM rfj swqf, Drmswqf jF smfijk swqf vwloN kurlfAux vflImfr pY rhI sI, EQy EQy hI phuMc ky gurUjI ny lokF df drd pCfixaf, mihsUisafqy AunHF dI pIV hrn leI, AunHF dy ËKmF‘qy mrHm lfAux leI afpxI iËMdgI dykImqI sfl lokF dy isrF qoN kurbfn kr
idwqy. BfeI gurdfs iesy pRsMg ivc hI“bfbf dyKY iDafn Dr, jlqI sB ipRQmIids afeI.” qy aKIr ‘qy ‘ciVHaf soDxDrq lokfeI’ df Èbd Aucfrdy hn. ienHFXfqrfvF dOrfn gurU sfihb ny ihMdU Drm,ieslfm, buwD mwq, jYn mwq, iswDF qyjogIaF qy hor mwq-mqFqrF dy gVHF ivcjf ky AunHF nfl sMvfd rcfieaf.
gurU jI leI sfrf jgq afpxf sI,sfry jgq dy lok afpxy sn qy AunHF dyduK-suK afpxy sn. AunHF dI pIV afpxIpIV sI. iesy kr ky AunHF nUM jgq gurU dynF nfl vI Xfd kIqf jFdf hY.
ieQoN hI gurU nfnk sfihb dI gwlÈurU huMdI hY. AunHF nUM vI dys ‘sfry jhF syawCf!’ lwgdf sI qF hI bfbr dy hwly vylyhoey Ëulm nUM vyK ky AunHF dI rUh kurlfAuTI sI qy ‘swc suxfiesI swc kI bylf!’muqfbk aYn smyN isr smyN df swc ibafnkIqf. ‘Kurfsfn Ksmfnf kIaf, ihMdusqfnzrfieaf!’ df swc bolidaF AunHF ny Ëulmsih rhy gulfm dysL vfsIaF dI bybsIvyK ky rwb awgy vI “eyqI mfr peI
vI pihlF gurU goibMd isMG dy iqMn sO sflfpRkfsL purb smyN iliKaf sI, “iks nUMAuzIkdy ho, goibMd ny hux ptny ‘coN nhINafAuxf! msqk qoN hwQ qwk, ieho rsqfkysgVH dy mYdfn nUM jfxf hY.”
isDFq qoN qur ky aml ivc afAuxfhI gurU dy rfh ‘qy qurnf hY. gurU qF sfnUMafpxy Èbd dy lV lf igaf ey. ËulmivruD lVnf vI isKf igaf ey. hux afpxyihwsy dI lVfeI qF asIN afp hI lVnI hY.
BfvyN gurU jI jgq-gurU hI sn aqysfrI dunIaF dy lok qy AunHF dy duwK vIAunHF dy afpxy sn aqy AunHF dy AuDfrleI Auh bgdfd, mwky qy arb dyÈF qwkvI gey. pr iek gwl Xfd rwKx vflI hYik ihMdusqfn AunHF df mUl srokfr bixafirhf. ijvyN gurU jI ny afpxf afpfihMdusqfn nfl joV ky pUry ihMdusqfn nUMiensfnsqfn bxfAux dI lVfeI lVI sI,asIN vI Aus lVfeI df ihwsf bxnf hY jFAus lVfeI qoN mUMh moV ky awj gurU nfnkdy nfmlyvf lokF nUM kI Drm-afDfrq iksyvwKry Bugoilk iKwqy dI lVfeI lVnI hY?ieh svfl vI sfnUM bVI gMBIrqf nflafpxy afp nUM puwCx dI loV hY.
iswKI vI Dfrimk qy isafsIafgUaF ny vpfr bxf leI
awj sfrf jgq, sfrf glob iek ipMzbx igaf hY. globl ipMz dy hvfly nfliek hor gwl vI krdy jfeIey. bVfidlcsp ieqPfk hY ik purqgfl dfXfqrI vfsko zI gfmf 1460 ivc jnmlYNdf hY qy gurU jI 1469 ivc. dovyN awgVipwCV sMsfr XfqrfvF ‘qy inkldy hn.vfsko zI gfmf 1497 ivc Xfqrf ÈurUkr ky 20 meI 1498 ivc kflIkt dIbMdrgfh ‘qy pYr rwKdf hY qy ‘globlsfmrfjvfd’ dI nINh rwKdf hY. dUjy pfsygurU jI vI ienHF hI sflF ivc afpxIaFAudfsIaF ‘qy inkldy ny, pr dohF dy GroNXfqrfvF ‘qy inklx dy kfrn vwKo vwKrysn. iek vpfr krn leI inkilaf, dUjfipafr krn leI. iek ny sfmrfjI mulkFleI Dn-dOlq luwtx dy qy ‘mYN myrI’ leIrfh KolHxy sn, dUjy ny afpxI muhwbqnfl lokF dy idlF nUM luwtxf sI qy ‘qUMqyrf’ df sbk dyxf sI. iek ny pYsy nUMaMiqm kImq smJ ky Dn-dOlq dy nfl-nfl mnuwKqf dy gOrv nUM Kohxf sI qy dUjyny rfhoN BtkI mnuwKqf nUM Auhdf KuwisafiensfnI gOrv vfps moVnf sI.
ieh do ivcfrDfrfvF dI twkr sI.aPsos awj sfry sMsfr Auqy vfsko zIgfmf dI iDr, AunHF dI aMs-bMs df JMzfJuwl irhf hY. sfry sMsfr dy kfr-ivhfrqy vpfr ‘qy AunHF df kbËf hY, pr duwK dIgwl hY ik gurU nfnk nUM afpxf gurU afKxvfly iswKF dI iswKI (gurU nfnk dI iswKInhIN) vI kOmFqrI gyVf kwZ ky hux vpfrbx geI hY.
vpfr qF gurU sfihb ny vI kIqf sI.pihlf vpfr, BuwKy pr loVvMd sfDF nUMBojn Ckf ky kIqf qy loVvMdF leI lMgr-pRQf dI nINh rwK idwqI. dUjf vpfr
sulqfnpur loDI ivc ‘qyrf! qyrf!’ qol kykIqf. ieh vpfr vfsko zI gfmf dI afl-aOlfd dI ‘mYN-myrI’ vflI soc qoN mUloNvwKrI ‘qUM-qyrI’ dI soc nUM pRxfieafhoieaf sI. AunHF df hokf sI, ‘scu vfpfrukrhu vfpfrI]’ ies vpfr ivc lokF nUMluwtx df nhIN, lokF dy Bly leI afpxfafp lutf dyx df vcn sI.
pr awj gurU nfnk dy iswK aKvfAuxvfilaF vwloN afpxy inwj leI qy nfnk dylokF nU M lu wtx leI sY NkVy vpfrkadfiraF, PYktrIaF qy storF dy nF gurUnfnk dy nF ‘qy rwKy iml jFdy hn, ijvyNgurU jI df AunHF dy kUV-munfPy ivc koeIihwsf hovy! gurU nfnk kirafnf stor,gurU nfnk ijAUlrË, gurU nfnk bYtrIstor, gurU nfnk PrnIcr hfAUs, gurUnfnk sIz stor, gurU nfnk kloQ hfAUs,gurU nfnk kolz stor, gurU nfnk mYzIklstor ijhy hËfrF nF qusIN pVHy-suxy qyvyKy ny! bfhrly mulkF ivc qF bhuq sfrygurduafry vI gurU jF sMgq dy nhIN. bMidaFdy injI hn.
bVy duwK dI gwl hY ik Drm vpfrbxf idwqy jfx kr ky lokF dy idlF ivcoNpMK lf ky Auz igaf hY. asIN iCwlVF cuwkIiPrdy hF, igrI gvf bYTy hF. Èbd rtxdf mfx krdy hF, arQF nfloN vfh-vfsqfqoV bYTy hF. gurU sfihb dI ivcfrDfrkpRsMgkqf jF sfrQkqf df sfrf Byq sfzIiesy ivhfrk duKMzqf ivc ipaf hY. asINiesy duKMzqf nUM smJx dI koiÈÈ hI krnIhY.asmfn df nhIN DrqI df
PlsPfgwl awgy qorn leI mYnUM BfeI gurdfs
jI dI swcy pfqÈfh bfry ilKI vfr dIaFpihlIaF do pMkqIaF df afsrf lYxf pYxfhY,
siqgur nfnk pRgitafimtI DuMD jg cfnx hoaf]ijAuN kr sUrj inkilafqfry Cpy aMDyr ploaf]arQ qusIN sfry hI jfxdy ho. gurU
nfnk sfihb df prgt hoxf igafn dfsUrj cVHn vFg sI, ijs dy cfnx ivcaigafn, kuqrk qy aDrm dI DuMd qyhnyrf dUr ho igaf. jdoN sUrj cVHdf hYqF Auhdy cfnx ivc DuMd qy hnyrf hI dUrnhIN huMdy, qfry vI iCp jFdy hn. DuMd qyhnyrf qF nFh-vfck Èbd ny pr qfrynFh-vfck nhIN hn. Auh qF itmtmfAuNdIrOÈnI df somf hn. rfq dy hnyry ivc iKlryCoty Coty cfnx hn, pr jd sUrj cVHdfhY qF cfnx dy ieh inwky somy vI iCp jFdyhn. asl rmË eyho hY smJx vflI.
jy gurU sfihb dI ivcfrDfrf, PlsPfsUrj sI qF Coty Coty cfnx ibKyrdy iehqfry kI sn? ieh Bfrq dy, sMsfr dy AuhPlsPy sn, jo afpxI QF ‘qy ho skdf hY,bVy vwzy hox, mhfn hox; ikAuNik asINjfxdy hF ik ies bRihmMz ivc sfzy sUrjmMzl vrgy qy ies qoN vwzy sUrj mMzl vIhn. keI qfry sfzy sUrj qoN vI keI guxf
vwzy hn, pr Auh sfzI DrqI qoN lwKF mIldUr hn. eynI dUr ik keIaF dI qF rOÈnIlwKF sflF bfad DrqI ‘qy awpVdI hY qyikhf jFdf hY ik keIaF dI qF ajy qwknhIN phuMcI. so qfiraF ijhy ieh PlsPylwK mhfn qy vwzy hox, pr AunHF df inwGqy rOÈnI lokF df kuJ nhIN svfrdI.
awj vI qF sfrf ihMdusqfn ziraf hoieaf hY, zrfieafigaf hY. ies vfr pfp dI jMj kfbloN nhIN afeI sgoNnfgpuroN brfsqf idwlI, dysL ivcoN hI ikDroN cVH ky af rhIpfp dI ieh jMj glIaF bfËfrF ivc dndnfAuNdI iPrdIhY. ijs nUM cfhy Gyr ky Bfrq mfqf dy nF ‘qy, sRI rfm dy nF‘qy, gAU mfqf dy nF ‘qy kuwt kuwt ky mfr dyvy, sfV dyvy. zrI-sihmI lokfeI hwQ joV ky puwCdI ey, “myry rwbf! ikwQy sONigaf eyN qUM?” hux iksy prmfqmf nUM imhxf mfrn, pIVqlokF df duwK hrn gurU nfnk ny afp qF nhIN afAuxf. iehkMm vI qF hux sfnUM krnf pYxf!
pRQm pfiqsLfhI gurU nfnk dyv jI df 550vF pRkfsL purb iswK kOm ny hfl hI ivc bVy AuqsLfhnfl mnfieaf hY, pr kI asIN gurU nfnk dyv jI dy dwsy rfh ‘qy cwl rhy hF? hfl hI ivc KwulHykrqfrpur dy lFGy leI qF bVy Xqn hoey ny, pr gurU leI afpxy idlF dy bMd pey drvfjy kdoNKolHFgy? gurU sfihb dI bfxI qF hor kihMdI hY, pr Drm dy TykydfrF ny sB kuJ bfxy nUM bxf ilaf ey.asIN gurU nUM afpxf bxf ilaf, dUijaF qoN Koh ilaf. gurU duafly DuMd lpyt idwqI. sFJIvflfqf dIQF kyvl mYN, myrI BfrU ho geI ey. bfby df qUM qyrf df sbk ikAuN Buwl gey hF? ieh kuJ svfl hn jonfmI sfihqkfr virafm isMG sMDU ny afpxy ies gihr gMBIr lyK ivc AuTfey hn. do iksLqF ivcCfpy jf rhy ies lyK dI pihlI iksLq pfTkF dI njLr hY. -sMpfdk
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (23)
duKVf ikvyN dws skdy E? Auhdy gl nflikvyN lwg skdy E? gl qF qusIN EsymhFpurÈ dy lwg skdy E, jo quhfzy ijhfbx ky quhfzy sfhmxy quhfzIaF awKF ‘cawKF pf ky Kloqf hovy. ieho kfrn sI, jdgurU sfihb AunHF dy idlF dy drdI bx kyasmfn qoN Auqr ky DrqI ‘qy afx KloqyAunHF dy rogF dy vYd bx ky aqy AunHF dIafpxI dyh-jfn bx ky muhwbq nflafpxIaF bfhF KolH ky AunHF nUM afpxIbuwkl ivc lY ky ihwk nfl lf ilaf.
nvyN mnuwK dI GfVqpr gwl eyQy hI qF nhIN sI muwk jfxI
ik mYN quhfzy ijhf afdmI hI hF. aglIgwl sfP krn dI loV sI ik jy afdmI vIhF qF iks qrHf df afdmI hF jF afdmIiks qrHF df hoxf cfhIdf hY?
asl ivc gurU nfnk sfihb ieknvyN mnuwK dI isrjxf krnf cfh rhy sn.Auh afpxI bfxI ivc ijhVI ‘anUp GfVq’krn dI gwl krdy ny, Auh asl ivcsurq, mwq, mn, buwD dI GfVq dI vI hY.
so AunHF df AudyÈ mnuwK dI bOiDk,Bfvuk qy afqmk GfVq krnf vI hY. ijhVymnuwK nUM gurU sfihb GVnf qy ijs leIlVnf hY, Aus bfry vI Auh inrxf idMidaFkihMdy hn ik Auh hfÈIey ‘qy Dwk idwqygey qQfkiQq nIcF dI iDr hn. pYr dIjuwqI afK ky durkfrI geI aOrq nUM mfnvIgOrv dyx vflI iDr hn. Auh mjHbF ivcvMzy qy jfq-pfqI smfj ivc drjfbMdI dyilhfË nfl sB qoN hyTly drjy ‘qy KloqylfloaF qy mrdfinaF dy Xfr hn. AunHFdf sMGrÈ qy supnf srb-sFJIvflqf df,mnuwKI brfbrI qy AunHF qfkqF ivruD nfbrIdf hY ijnHF qfkqF ny sfDfrn mnuwK koloNAuhdf mfnvI gOrv Koh ilaf hY. gurU jIny AunHF nUM gl nfl lf ky AunHF dI KohIgeI iensfnIaq hI AunHF nUM nf moVI sgoNiensfnI aËmq dI bhflI leI lVn dfBrosf qy ijgrf vI idwqf. hux qwk mMgKfxI smJI jFdI jfq imrfsI df mrdfnfAumr Br df sMgI bxf lYNdy ny.
ihMdU muslmfn df ivqkrf Bulf ky,jfq-pfq nUM rwd kr ky ‘eyk ipqf eyksky hm bfirk’ df nfarf bulMd kr kyiensfnI e ykqf aqy srb-sFJ ysiBafcfr dI nINh rwKI. ieh sunyhf pMjfbleI hI nhIN, sfry ihMdusqfn leI sI.sgoN sfrI dunIaF leI sI.
afËfdI qy lokqf dI jMgso gurU jI mfnvI gOrv qoN ivrvI
kr idwqI geI qy hfÈIey ‘qy Dwk idwqI geIaijhI hryk iDr dI duÈmx rfj swqf,Drm swqf qy smfjk swqf dy nfl AunHFdI jMg hY. rfjy AunHF leI ÈINh hn, mukwdmkuwqy hn. pMizq qy mOlvI Drm df qwqgvf ky idwK dy pUjk bx bYTy qy lokF nUMluwt rhy ny. ieh jMg iek Èfier dI jMgvI hY. lokqf dI afËfdI dI jMg vI hY.
ieh jMg Eho Èfier jF swc df afÈkhI lV skdf ey, ijs ivc byKOP ho ky Esvyly swc bolx dI juraq qy jyrf hovy,jdoN swc bolx dI aÈd loV hovy. smFbIqx bfad boilaf swc koeI arQ nhINrwKdf. kI quhfnUM nhIN lwgdf ik ajokysimaF ivc sfihqkfr nUM swc bolx dIsB qoN vwD loV hY, ikAuNik hux vI swcbolx df bhuq munfsb mOkf hY. jy nIcF,inmfixaF, inqfixaF dI iDr bxnf hY qFAunHF dy jIvn nUM bdlx leI lVnf qybolxf vI pYxf sI. swc dI afvfË bulMdkrnI pYxI sI. ‘swc suxfiesI swc kIbylf]’ lokF nUM luwtx vfly rfijaF nUM ÈINhqy aihlkfrF nUM kuwqy afKx df jyrf hovy,pr bolU Eho hI sfihqkfr jF sUrmf, jogurU nfnk df swcf iswK hoAU.
svfl kIqf jf skdf hY ik ‘swcusuxfiesI, swc kI bylf!’ df pfT krnvfilaF ivc kI eynf jyrf qy juraq hY ikhux jd swc bolx dI sB qoN vwD loV hYqF swc bol skdy hox? qy awj jd sfrf
ihMdusqfn ziraf bYTf ey. DrqI dy rwbbx bYTy gwdIaF ‘qy bYTy rfijaF nUM kihskdy hF ik jdoN bydoiÈaF nUM nPrqI BIVFglIaF-bfËfrF ivc Gyr ky kql krdIaFqy eynf kihr ZfhuMidaF vyK ky quhfnUMqrs nhIN afAuNdf?”
pr ieh gurU jI hI sn, ijnHF nysmyN isr swc boilaf vI, swc bolx dIieh jMg lVidaF ‘sIs qlI ‘qy vI DrnfpY skdf ey; pr gurU jI ny mnuwK nUM ieskfbl bxf idwqf ik Auh 1699 dI ivsfKI‘qy Èyr vFg Bbk mfr ky AuT Kloqf qyllkfiraf,
krn lwgdI hY qF sBnF ivc brfbrI dfaihsfs pYdf krnf hY. jdoN brfbr hogey, nf koeI vwzf irhf nf Cotf, nf nIcnf AUc. brfbrI dI Bfvnf jfgx nfl hImnF ivcoN sB qrHF dI gulfmI qoN mukqI qyafËfdI df rfj ivgsx qy iKVn lwgdfhY. afËfdI dy dr df rfh KuwlHx lwgdf hY.pMjfbI bolI jF lok-BfÈf
afËfdI dy drvfjy dy qfly dI pihlIcfbI hY quhfzI bolI. bolI sfzy smfjk,Dfrmk, siBafcfrk qy rfjsI avcyqnnUM pRgtfAuNdI vI hY qy iehnUM isrjdI vIhY qy muV qoVdI-BMndI qy punr isrijq
vI krdI hY. hfkm jmfqF lokF qoN AunHFdI bolI Koh ky afpxI bolI dI swqf sQfpqkr ky gulfm kOm nUM afpxy anusfrIbxfAuNdI hY qy gulfm lokF dy afcfr,ivhfr, sMskfr, pihrn, pcrn qy jIvnÈYlI nUM pRBfivq krdI hY. gulfm kOmhfkm iDr dI jIvn ÈYlI, BfÈf qy afcfrivhfr nUM Auqm smJ ky sucyq-acyq pwDr‘qy pRvfn kr lYNdI hY. ieho kfrn hY ikaMgryË ny pMjfb ‘qy kbËf krn sfr POjFqoN hiQafr rKvfAux qoN qurMq ipCoN pihlfkMm ieh kIqf ik GrF ivc Cfpy mfr kypMjfbI dIaF ikqfbF qy kfiedy iekwTy kIqyqy curfihaF ivc AunHF dI holI bflI.aMgryË ny sfQoN sfzI bolI Koh ky sfzyavcyqn ‘qy pocf mfrnf cfihaf. GrFivcoN hiQafr qy ikqfbF kZfAux leI AunHFQfxy ivc pRqI hiQafr jmHF krfAux dyafnf qy pMjfbI dI ikqfb jF kfiedf jmHFkrfAux dy Cy afny ienfm rwiKaf sI.
gur U sfihb vyly pihlF loDImuslmfnF df rfj sI qy iPr muglF dfrfj afAuNdf hY. hfkm iDr dI bolI PfrsIqy hfkm iDr dI jIvn ÈYlI ny lok mnF‘qy asr pfAuxf hI sI. gurU jI nyswqfhIx vrg dI hIx siQqI nUM ibafnkridaF ikhf,
Gir Gir mIaf sBnf jIaFbolI avr qumfrI] (pMnf 1191)AunHF dy pihrfvy bfry kftvIN itwpxI
kridaF swqf iDr dI BfÈf nUM “mlyCBfiKaf” ikhf.
awj pMjfbI dI Eho ijhI hIx siQqIhY. loV sI, lokF ivc svY-Brosf pYdfkrn leI, afqm-snmfn dI Bfvnf pYdfkrn vfsqy qy afËfdI df sbk pVHfAuxleI lokF dI BfÈf ivc hI AunHF nfl gwlkIqI jfvy. hux qwk df sfrf igafn
gurU nfnk ny bol Èbd nUM ilKq Èbdivc qbdIl kr ky sfihqk BfÈf eIjfdkIqI. iek gwl ieh vI cyqy rwKxI cfhIdIhY ik gurU sfihb ny ilpI BfvyN gurmuKIrwKI, pr pMjfbI bolI nUM hor BfrqI BfÈfvFdf rMg cfVH ky vzyry sMcfr dI BfÈf bxfidwqf aqy Aus bolI ivc sfry Bfrq nUMmuKfqb hoey, ijs nUM sfD BfKf jF ihMdkIjF ihMdko vI ikhf jFdf sI. ieMj AunHF nyiek lok-BfÈf vI isrjI. lokF dI bolIivc kIqI gwl ny AunHF nUM lokF dy idlF dynyVy lf idwqf.
jy gRihsQI bxnf hY qF aOrq dysMg-sfQ dI loV pYxI hY. gurU sfihb pUryaml ivc aOrq dI vsqU hoNd df inKyD
kridaF aOrq df mfnvI gOrv bhfl krdyhn. swcfeI qF ieh hY ik jdoN koeI mnuwKaMqr-iDafn ho ky afpxI afqmf dy swcy-suwcy sLIsLy awgy KloNdf hY qF AuhnUM swcmuwcaOrq dI mF, BYx, DI, pqnI, pRyimkf qyhor anykF irÈiqaF ivcoN imlI qfkq dfswc afpxy awgy ipwCy Kloqf nËr afAuNdfhY. hryk mrd dI qrwkI ipwCy aOrq dfhwQ hox df kQn iesy atwl swcfeI vwlsMkyq krdf hY.
mMinaF ieh sB kuJ vI swc hY priek hor swc qy bVf iBafnk swc ieh vIhY ik byÈwk aOrqF sfzy leI svrsvqI,durgf, lkÈmI, kMjkF, icVIaF df cMbf,dyvIaF, suafxIaF, DIaF-iDafxIaF, GrdIaF rfxIaF qy hor vI pqf nhIN kI kIhn pr jy nhIN hn qF Auh iensfn hInhIN hn. ipqfÈfhI smfj vwloN sdIaF qoNsQfpq kIqy gey mrd-muwlF ny AunHF dfiensfnI gOrv AunHF koloN Koh ilaf hY.
ihMdU Drm dy jfqpfqI smfj dI gwlCwzo, mrdÈfhI aqy isstm dI dUhrIgulfmI Bogx vflI aOrq nfl sdIaF qoNiksy vI Drm ny iensfP nhIN kIqf. keIDrmF ivc aOrq nUM kyvl idwK dI pwDr‘qy qF vizafieaf igaf hY pr hkIkqivc vyiKaF idwK aqy qwq ivclI kfx sihjyhI nËr af jFdI hY.
ihMdU Drm qoN ielfvf dUjy DrmF dIvI sux lvo. ‘idgMbr jYn mwq’ df ivÈvfssI ik aMiqm qOr ‘qy mukqI hfsl krnleI iesqrI df mrd dy rUp ivc jnmlYxf lfËmI hY. buwD mwq ny ieh ivcfrpyÈ kIqf ik jy koeI iesqrI zuwbdI hovyqF koeI iBKÈU Aus nUM bcfAux leI hwQnhIN vDfeygf, BfvyN Auh Aus dI afpxImF jF pqnI hI ikAuN nf hovy. jd afnMdny buwD koloN aOrqF nUM sMG ivc Èfml
krn dI afigaf mMgI qF buwD ny afigafqF dy idwqI pr nfl ieh vI ikhf, “aOrqnUM sMG ivc Èfml hox dI afigaf hY, prjo Drm hËfr sfl rihxf sI, hux pMj sOsfl hI cwlygf.”
ies sfry dOr ivc gurU nfnk sfihbqy hor iswK gurU sfihbfn ny nfQF jogIaFqoN Ault ‘gRihsQ Drm’ nUM ÈRyÈT afK kyaOrq nUM brfbrI df ruqbf dyx df XqnkIqf. ieh vI ikhf ik aOrq dI hoNd aqysfQ ibnf jIvn dI hoNd hI sMBv nhIN.‘eyk joiq doie mUrqI’ dI Dfrnf vI aOrq-mrd dI brfbrI vwl sMkyq hY. isrP ‘soikAu mMdf afKIaY ijqu jMmy rfjfn!’ dIgwl hI nhIN gurU jI ny qF aOrq dIisrjxfqmk ÈkqI nUM nmn kridaF sfrIirÈqf-nfqf pRxflI dI Aus nUM muwKsUqrDfr dwisaf. AunHF ny aOrq nUM mrddy brfbr hI ruqbf nhIN idwqf sgoN iehvI ikhf ik jy mrd ny vI prmfqmf nUMpfAuxf hY qF mrd rUp ho ky nhIN sgoNaOrq rUp ho ky hI pfieaf jf skdf hY.prmfqmf nUM ‘afpy purK, afpy hI nfrI’jF ‘qUM myrf ipqf qUM hI myrf mfqf’ afK kyilMg-Byd qoN Aupr cuwk idwqf. aOrq dyAuBfr qy suDfr leI keI kdm vI cuwky gey.
iswK smfj ivc kuVIaF nUM jMmidaFhI mfr dyx dI khfxI koeI awj dI khfxInhIN, ieh rvfieq sdIaF qoN clI af rhIhY. pMjfb dy pihly pRÈfsk hYnrI lfrMskol gurU vMÈ dy bydIaF dy afgUaF ny jfky bynqI kIqI sI ik kuVIaF nUM jMmidaFnf mfrn df hukm bydIaF ‘qy lfgU nhINkIqf jfxf cfhIdf, ikAuNik asIN sdIaFqoN kuVIaF nUM mfrdy af rhy hF.” jd hYnrIlfrMs ny ies Cot df kfrn puwiCaf qFkihMdy, “jy sfzy kuVIaF ijAuNdIaFrihxgIaF qF vwzIaF vI hoxgIaF qy AunHFnUM ivafhuxf vI pvygf. afpxy bydI smfjivc asIN kuVIaF ivafh nhIN skdy ikAuNikAuh irÈqy ivc BYx-Brf df ivafh hY. qyjy dUjI jfq ivc ivafhvFgy qF sfzI iewjqGtygI. isr nIvF hovygf.”
Drm asQfnF ivc aOrq dI siQqIdf iDafn Dr ky vyKo. aOrqF drbfrsfihb ivc kIrqn nhIN kr skdIaF.gurU gRMQ sfihb dI qfibaf nhIN bYTskdIaF. pflkI sfihb nUM moZf nhIN dyskdIaF. sfDF-sMqF dy inwjI zyiraF ivcvI bIbIaF nUM gurU gRMQ sfihb dI qfibafbYT ky pfT nhIN krn idwqf jFdf. sMgqIrUpI ivc afgU bx ky, bIbIaF ardfsnhIN kr skdIaF. pMjF ipafiraF nimqkwiZaf igaf pRsfid, bIbIaF nUM nhINvrqfieaf jFdf. kIrqn krn dI mukMmlmnfhI hY. iqafr br iqafr bIbIaF nUMvI kdI ngr kIrqn dI agvfeI nhINkrn idqI jFdI. gurU sfihbfn vloN aOrqFnUM idwqf igaf brfbr df ruqbf apRvfnkrky, pMQk rihq mirafdf dI AulMGxfkrky, aMimRq df bftf iqafr krn vfsqyqF kdI vI Èfml nhIN kIqf jFdf.
EDr ihMdU Drm ivc hux qwk suxdyafey sF, “jY sIaf rfm!” pr hux sIafnfloN Auqfr ky pfsy kr idwqI hY qy iekwly‘sRI rfm’ dy vwj rhy nfary qy jYkfrysihvn hI aOrq dI siQqI df ibafn krjFdy hn.
KojI AupjY bfdI ibnsYijhVy gurU ny KojI AupjY bfdI ibnsY
afK ky swc dI Koj ivc ruJy jigafsUaFnUM vizafieaf qy byiswtf rihx vfly jfbHFdy ByV vfly vfd-ivvfdI aml nUM rwdkIqf; ijhVy gurU ny sfrI Aumr ‘ikCusuxIaY ikCu khIaY nfnk’ dI pirpftIsQfpq kr ky sfrI iËMdgI iek-dUjy qoNiswKx-isKfAux dy aml nUM mfx idwqf,Auhdy vfrs KojIaF nfl kI slUk krdyaf rhy ny, sfry jfxdy hn, pr iPr vIcyqy krvfAux leI dwsdf jfvF. postmfstr jnrl dy ahudy qoN irtfier hoxvfly pRiswD KojI aqy ivdvfn srdfr jI[
bI[ isMG, ijs ny Koj kr ky ivigafnksbUqF nfl iswD kIqf ik gurU nfnk dyvqoN do iqMn sO sfl pihlF vI gurmuKI ilpIpMjfb aqy ies dy afs pfs dy ielfkyivc pRcilq sI; AuhdI Koj nUM ÈRomxIkmytI dy hYz pRcfrk igafnI pUrn isMGny lfhOr, Auhdy Gr jf ky, pYroN lfh kyDOVI dIaF swq juwqIaF Auhdy isr ivcmfr ky mfx bKiÈaf aqy Kflsf pMQ qyiswK kOm ny sIs qlI ‘qy rwK ky sUrmgqIdf ieh byimsfl qy ‘mhfn kfrj’ krnbdly igafnI jI df akfl qKq sfihb‘qy swd ky snmfn kIqf.
ijhVf gurU vfr vfr afpxy afp nUMafdmI afKdf hY, pMjF qwqF df puqlfkihMdf hY, sfh lYx vflf jIv kihMdf hY,Ausy gurU nUM jdoN gurbKÈ isMG pRIqlVIny prm-mnuwK afK ky vizafieaf qFpRIqlVI df gurduafiraF ivc jfxf mnHFkr idwqf igaf qy gurbKÈ isMG nUM ‘soDx’dIaF skImF vI bxfeIaF geIaF. ieh qFAuhdI cMgI iksmq sI ik Auhdf bcfE hoigaf. Èfied ieh Aus vyly tl geI AuhdIsËf hI hovy, jo Auhdy poqry sumIq nUM iswKkOm dy juJfrU sUrimaF ny kql kr kyidwqI sI.
sfrI Aumr iswKI df pRcfr krn vflymhfn KojI, ivdvfn qy sfihqkfr igafnIsohx isMG sIql nUM pMjfbI sUbf aMdolnvyly jylH ivc kYd Bugqx smyN, jylH ivclyhor pMQk afgUaF ny ies leI jylH ivchI kcihrI lf ky qlb kr ilaf ik AuhgurU sfihb nUM mhFpurÈ hI ikAuN kihMdfhY; AunHF vFg ‘prmyÈr’ ikAuN nhIN mMndf?
zf[ POjf isMG vwloN gurU qyg bhfdrbfry ilKy lyK nUM lY ky iswK pMQ ivc KVykr idwqy gey quPfn dy hvfly nflaMimRqsr dy tYNprYNs hfl ivc pMjfb dybuwDIjIvIaF vwloN ‘akfdimk afËfdI’ dymuwdy ‘qy krvfeI jfx vflI ivcfr crcfivc jYkfry bulfAuNdy, hiQafrF qy qlvfrFnfl lYs hfl ivc af Dmky aMimRqDfrIsUrimaF vwloN hfËr ivdvfnF dy isr klmkr dyx aqy Ëbfn iKwc lYx dy zrfivaFdf qF mYN csLmdId gvfh hF.
zf[ ipafr isMG mrdf mr igaf,pr iksy nhIN dwisaf ik qyrf ksUr kIhY? isrP akfl qKq sfihb qoN jfrIkIqy gey iewk hukmnfmy rfhIN AuhdI Koj-pusqk ‘gfQf sRI afid-gRMQ’ nUM irlIËhox qoN pihlF hI Ëbq krvf idwqf igaf.Aus df pwK suxy ibnf hI Aus nUM ksUrvfrTihrfAuNidaF qnKfh lf idwqI geI. doÈieh disaf igaf ik Aus ny afpxI pusqkivc kuJ inrxy dy ky sRI gurU gRMQ sfihbdf inrfdr kIqf hY. ipafr isMG nUMaMimRqsr siQq iewk gurduafry ivc 40idn vfsqy hr idn JfVU lfAux aqy sMgqFdy joVy sfP krn dI sËf lfeI geI, joAus ny pUrI ÈrDf aqy isdk nfl inBfeIqy sRI akfl qKq ‘qy hfËr ho ky, glivc pwlU pf ky ikhf ik hux qF AuhnUM dwsidwqf jfvy ik Auhdy ilKy ivc ikwQy qy kIglqI sI? iksy ny kuJ nf dwisaf. pRMqUies hoeI-bIqI dy sdmy dy asr hyTipafr isMG nUM idl dI gMBIr ibmfrI hogeI. iqMn sfl ielfj cldf irhf qy Auhafpxy svfl df jvfb puwCdf puwCdf iessMsfr qoN kUc kr igaf.
qy ËlIl kr ky pMQ ‘co N CykygurbKÈ isMG kflf aPgfnf, pRo[ drÈnisMG ijhy anykF ivdvfnF dI crcf krnlwgy qF gwl muwkxI nhIN. sfzf mqlbieh hriÊË nhIN ik KojIaF dI Koj ivcikDry koeI Jol jF nuks nhIN hovygf, hovI skdf hY qy nhIN vI; pr ienHF msilaFbfry iksy iswty ‘qy phuMcx leI gurU sfihbdf dwisaf sMvfd df rfh hI gfzI rfh hY,pr asIN Aus rfhoN Btk ky grU qoN bymuwKho cuky hF, qy kihMdy afpxy afp nUM hIswcy iswK hF.
(cldf)
svfl kIqf jf skdf hY ik ‘swcu suxfiesI, swc kIbylf!’ df pfT krn vfilaF ivc kI eynf jyrf qy juraqhY ik hux jd swc bolx dI sB qoN vwD loV hY qF swc bolskdy hox? qy awj jd sfrf ihMdusqfn ziraf bYTf ey.DrqI dy rwb bx bYTy gwdIaF ‘qy bYTy rfijaF nUM kih skdyhF ik jdoN bydoiÈaF nUM nPrqI BIVF glIaF-bfËfrF ivcGyr ky kql krdIaF qy eynf kihr ZfhuMidaF vyK ky quhfnUMqrs nhIN afAuNdf?”
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (24)
BfeI gurdfs (sMn 1551-1636)ny afpxI 85 sflF dI Aumr ivcoN qIjy qoNCyvyN gurU jI dI pivwqr sMgq aqy crn-Coh ivc 58 sflF df jIvn guËfiraf.qIjy gurU jI dy cfcy cMdrBfn dy Gr BfeIeIÈr dfs ny jnm ilaf. BfeI gurdfsny BfeI eIÈr dfs aqy bIbI jIvnI dyGr jnm ilaf. gurU arjn sfihb dIagvfeI ivc sMn 1604 ivc poQI sfihbdI ilKfeI pUrI krn vfly BfeI gurdfshI Xog ilKfrI sn. BfeI gurdfs dIaFvfrF ivc gurU nfnk sfihb dy jIvn bfrykuJ GtnfvF df iËkr imldf hY. ieh vfrFhn-pihlI, 24vIN aqy 26vIN. vfrF dykeI ÈbdF dy joVF ivc vwK-vwK ilKqF`c QoVf-bhuqf Prk hY. vfrF dy Èbd joV
gurbfxI dI ilKx ÈYlI anusfr nhIN hn.BfeI gurdfs dI pihlI vfr dIaF
49 pAuVIaF hn. pAuVI nMbr 21 qoN 44qk BfeI gurdfs ny gurU nfnk sfihb dyafgmn qoN pihlF dy kuJ hflfq ibafnkr ky gurU jI vloN pRgt hox aqy AunHFvloN kIqy pRcfrk dOiraF (AudfsIaF) bfryjo iliKaf hY, Aus bfry sMKyp jfxkfrIies qrHF hY:
Èyr nfl qulnf dy ky pAuVI nMbr 27 ivciliKaf hY ik gurU jI dy pRcfr nfl GrGr kIrqn dy pRvfh cwl pey. pAuVI nMbr34 ivc vI gurU jI nUM Èyr, sUrj aqy cMddI rOÈnI nfl qulnf idwqI hY,
jl-bl rhI lokfeI nUM DIrj dyx leIgurU jI ny jfn joKoN ivc pf ky pUrI iqafrInfl AudfsIaF (pRcfrk PyrIaF) ÈurUkIqIaF, ijnHF df iËkr pAuVI nMbr 24ivc ieAuN hY,
pihlF bfby pfXf bKÈ dripCoN dy iPr Gfl kmfeI]ryq awk afhfr krroVF kI gur krI ivCfeI]BfrI krI qwpisafbzy Bfg hir isAuN bix afeI]bfbf pYDf sc KMznAu iniD nfm grIbI pfeI]bfbf dyKy iDafn DrjlqI sB ipRQvI ids afeI]bfJhu gurU gubfr hYhYhY krdI suxI lukfeI]bfby ByK bxfieafAudfsI kI rIq clfeI]ciVHaf soDn Drq lukfeI]24](g) qIrQF Auqy jf ky lokF nUM dwisaf
ik rwbI pRym BgqI qoN ibnf kIqy sfrykrm Pokt hn. pAuVI nMbr 25 ivc iesdf iËkr ieAuN hY,
bfbf afieaf qIrQINqIrQ purb sBy iPr dyKY]pUrb Drm bhu krm krBfAu Bgiq ibn ikqy n lyKY]BfAu n bRhmy iliKafcfr byd isMmRiq pVH dyKY]ZUMzI sglI iprQmIsiqjug afid duafpr qRyqY]kiljug DuMDUkfr hYBrm BulfeI bhu ibiD ByKY]ByKIN pRBU n pfeIaYafp gvfey rUp n ryKY]gurmuK vrn avrn hoieinv clY gurisK ivsyKY]qF kuC Gfl pvY dr lyKY]25]qIrQF Auqy jf ky gurU jI ny jo dyiKaf,
Auh iswtf BfeI gurdfs ny pAuVI nMbr26 ivc iliKaf hY ik igafn dy aMinHaFny awgy igafn dy aMinHaF nUM hnyry KUhivc ryiVHaf hoieaf hY. dyKo ieh pAuVI,
qF iswDF ny gurU jI nUM ‘bfilaf’ kih kysMboDn kIqf, ikAuNik iswDF ny afpxIaFAumrF lMbIaF kIqIaF hoeIaF sn. gurUjI qoN nF puwCdy kihMdy hn ik Auh ikhVIÈkqI hY, jo AunHF nUM sumyr prbq AuqyilafeI hY? ieh sMvfd pAuVI nMbr 28ivc ies qrHF hY,
afKx isD sux bfilafapxf nF qum dyhu bqfeI]bfbf afKy nfQ jInfnk nfm jpy gq pfeI]nIc khfie AUc Gr afeI]28](a) gurU jI nUM iswD mfq lok df
hfl puwCdy hn. gurU jI Auqr idMdy hn ikqusIN iswD bx ky qF prbqF ivc luky bYTyho. jgq dI sfr lYx vflf hor kOx hY?ieh sMvfd pAuVI nMbr 29 ivc ieAuN hY,
iPr puwCx isD nfnkfmfq lok ivc ikaf vrqfrf]sB isDIN eyh buiJafkil qfrx nfnk avqfrf]bfby kihaf nfQ jIswc cMdRmf kUV aMDfrf]kUV amfvs vriqafhAuN Bflx ciVaf sMsfrf]pfp igrfsI iprQmIDOl KVf Dr hyT pukfrf]isD Cp bYTy prbqINkOx jg kAu pfr Auqfrf]jogI igafn ivhUixaFinsidn aMg lgfien Cfrf]bfJ gurU zuwbf jg sfrf]29](e) iswDF ny gurU jI nUM afpxy mwq
ivc ilafAux dy asPl Xqn kIqy. gurUjI dI pRIiKaf leI AunHF nUM iswDF ny iewkicwpI ivc pfxI ilafAux leI ikhf. gurUjI dyKdy hn ik pfxI vfly qlfb ivchIry, moqI hI hn, ijs leI gurU jI nyikhf ik AuQy pfxI nhIN hY. gurU jI mohmfieaf qoN inrlyp sn, ijs leI AuhhIry, moqI dyK ky iswDF dI cfl smJ geysn. gurU jI ny Èbd-gurbfxI dI brkqnfl iswD-mMzlI Auqy ijwq pRfpq kIqI.ieh vfrqf pAuVI nMbr 31 ivc drj hY,
isDIN mny ibcfirafikvyN drÈn eyh lyvy bflf]aYsf jogI klI mfihhmry pMQ kry Auijaflf]Kwpr idqf nfQ jIpfxI Br lYvx AuT cflf]bfbf afieaf pfxIaYizTy rqn jvfhr lflf]siqgur agm agfDpurK kyhVf Jly gur dI Jflf]iPr afXf gur nfQ jIpfxI TAuV nhIN Aus qflf]Èbd ijqI isD mMzlIkIqosu apxf pMQ inrflf]kiljug nfnk nfm suKflf]31]gurU nfnk sfihb df mwky jfxf:(A) gurU jI hfjIaF dy Bys ivc mwky
gey qF AunHF dy lwq dI Tokr mfrI geI,ikAuNik Auh kfaby vl nUM pYr kr ky pYgey sn. ies Gtnf qoN mwky dy kfjLI nUMsmJ pY geI ik Kudf qF swBy idÈfvF ivcmOjUd hY. ieh Gtnf pAuVI nMbr 32 ivcieAuN drj hY,
ieh sMsikRq dy Èbd ijRMBx qoN hY, ijsdf arQ hY-Tokr mfrnI jF dulwqf mfrnfjF Jtky nfl pRhfr krnf (mhfn koÈ).
jIvx mfrI lwq dI-lwq dI TokrmfrI geI.
jIvx hyNdkf lPË hY, jo muslmfnleI nhIN ho skdf.
(a) kfËIaF ny mwky ivc gurU jInfl sMvfd rcfieaf aqy puwiCaf ik AuhihMdU nUM vwzf mMndy hn ik muslmfn nUM.gurU jI ny inzr ho ky Auqr idwqf ik AunHFdy ivcfr anusfr Auh vwzf hY, ijs dykIqy aml vwzy hox. jy cMgy amlF qoNdovyN KflI rihxgy qF dovyN hI pCqfAuxgy.gurU jI kol ijs ikqfb df iËkr kIqfigaf hY, Auh gurbfxI dI poQI sI, ijsivc AunHF dI afpxI aqy BgqF dI bfxIsI. pAuVI nMbr 33 ies pRsMg nUM ieAuNibafn krdI hY,
puCn gl eImfn dIkfËI mulF iekTy hoeI]vzf sFg vrqfieaflK n sky kudriq koeI]puCx Kol ikqfb nUMvzf ihMdU kI muslmfnoeI]bfbf afKy hfËIaFÈuB amlF bfJo dovyN roeI]ihMdU muslmfn doiedrgih aMdr lYx n ZoeI]kcf rMg kusuMB kfpfxI DoqY iQr n rhoeI]krn bKIlI afp ivcrfm rhIm iewk Qfie KloeI]rfh ÈYqfnI dunIaf goeI]33]gurU jI dI bgdfd PyrI:BfeI gurdfs ny iËkr kIqf hY ik
gurU jI dy nfl isrP mrdfnf hI sfQI sIaqy qIjf koeI ivakqI nhIN sI. ies gvfhIqoN iswD huMdf hY ik bflf iewk nklI pfqrhY, jo kyvl BfeI bfly vflI jnm sfKIivc hI iewk pfqr hY. pIr dsqgIr nflkI sMvfd rcfieaf igaf, ijs df vyrvfvfr ivc nhIN imldf. pAuVI nMbr 36ivc gurU jI vloN kIqI krfmfq, pIr dypuwqr nUM nfl lY ky hvf ivc Auz ky jfxf,df iËkr hY, jo Zukdf nhIN hY. gurU jIkrfmfqI nhIN sn, sgoN krfmfq krnvfly iswDF nUM Aus rsqy qoN vrjx vflysn. jpu jI ivc vI ‘iriD isiD’ nUM ‘avrfsfd’ ikhf igaf hY. pAuVI nMbr 37 ivcgurU nfnk sfihb vloN gVH bgdfd, mwkyqy mdIny nUM invfAux aqy siqnfm df cwkRPyrn dI gwl kIqI geI hY. dyKo pRmfx,
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (25)
sfihb sRI gurU nfnk dyv jI df 550sflf pRkfsL purb ajy kuJ ku idn pihlFhI sfry iswK jgq jF sMsfr Br ivc bhuqcfvF aqy swDrF nfl mnfieaf igaf hY.ies ÈqfbdI bfry hr iksy nUM jfxkfrI hYaqy rwKxI cfhIdI vI hY, pr ÈqfbdI dyaYn kuJ ku mhIny pihlF qoN iek Èbd dfaYny Ëor Èor nfl pRcfr hoieaf aqy hoirhf hY ik kmfl hoeI peI hY, pr mjflkI ÈRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI,ÈRomxI akflI dl jF iksy hor DfrimkiswK sMsQf dy kMnF ‘qy jUM srkI hovy aqyiksy ny ies gwl df noits ilaf hovy! nfjI nf, iblkul hInhIN. ieMj lgdf hY,ijvyN ieh sfrf kuJiksy socI smJIsfijÈ aDIn kIqfjf irhf hovy. ijssLbd df inrfdrjor Èor nfl hoieaf
aqy ho irhf hY, Auh Èbd hY, sfihb sRIgurU nfnk dyv jI dy nF nfloN ‘gurU’ Èbddf pUrI qrHF nfl bfeIkft kIqy jfxf.sfry qF nhIN, pr bhu igxqI ̀ c ilKfrIaF,klmkfrF, gfiekF aqy bulfiraF ny ‘gurUnfnk’ dI QF iekwly ‘nfnk’ Èbd dI KuwlHky vrqoN kIqI jF kr rhy hn. ikAuN?ikAuNik ies ‘qy iksy ny svfl hI nhINkIqf qF jvfb iks ny dyxf!
Pysbuk ‘qy dyK lE, kuJ ku ilKqFCwz ky hr QF ‘nfnk’ Èbd iliKafimlygf. gfiekF nUM sux lAu, hr QF‘nfnk, nfnk’ dI rwt lwgI peI hY.bulfiraF nUM dyK lAu, Auh sB qoN awgyinkl rhy hn, hor qF hor vwzy vwzy kvIdrbfrF dy nfm rwKy jf rhy hn, ‘nfnkkvI drbfr.’ vfh! smyN ny ikaf pltImfrI hY, ijs gurU dI jnm ÈqfbdI mnfky asIN sMsfr nUM koeI gurU AupdyÈ dfagFhvDU sunyhf dyxf sI, Aultf Aus kOmny gurU dI jnm ÈqfbdI nUM ieh Auphfr
dy ky cfr cMn nhIN, hËfr cMn lf idwqyhn. mYN dovyN hwQ joV klmkfrF, gfiekFaqy bulfiraF nUM puwCdI hF, kI kdI qusFafpxy ipqf jI, bfpU jI jF zYzI jI nUMies ruKypn nfl afvfË dy ky bulfieafhY? nhIN nf! aqy jy qusIN ieh gusqfKIkdy afpxy bfpU jI nfl nhIN kIqI qFiks dy hukm nfl qusIN ‘gurU nfnk sfihb’nUM ‘nfnk, nfnk’ afK afK ky byhurmqIaFkr rhy ho? ikAuN ieh koJIaF cflFcwlIaF jf rhIaF hn?
nfnk kOx hY? kI qusIN ies nfnknF nUM pihlI vfr sux rhy ho? kI pihlFqusIN afpxI iËMdgI ivc kdI ies nF nUMsiqkfr nhIN idwqf? kI kdI Gr ivc mFny ieh nhIN sI afiKaf, ‘bytf sfzf gurUgurU nfnk jI hY.’ jF qusF kdI ies nUMDMn gurU nfnk jI afK mwQf nhIN tyikaf?mYN hYrfn hF, jgq gurU gurU nfnk dyv jIdy pfvn nF dI awj Èwryafm ikvyN iKwlIAuzfeI jf rhI hY. sfzf ipafrf Drm,sfzf inafrf Drm!
koeI svfl kr skdf hY ik ‘nfnknfm cVdI klf’ ivc pihlF gurU ikAuNnhI afiKaf jFdf? bynqI hY jI, bhuqsmF pihlF ‘gurU nfnk nfm cVdI klfqyry Bfxy srbq df Blf’ hI boilaf jFdfsI. iPr pqf hI nhIN kdoN ‘gurU’ Èbd nUMgfieb kr idqf igaf aqy iksy nUM koeIPrk hI nhIN ipaf! ijnHF nUM Prk pYxycfhIdy sn, AunHF nUM qF cODrF aqy golkFqoN hI kdI ivhl nhI imlI.
‘nfnk sfier eyv kihq hY scyprvidgfrf]’ ieh vI siqgurU jI afpxIbfxI ivc afKdy hn, koeI hor nhIN.
siqkfr dyKxf hY qF gurbfxI ivchI dyKo, pMcm pfqsLfh gurU arjn dyvjI vI jd gurU nfnk sfihb dI isPiqsflfh krdy hn qF Auh vI nfnk qoN pihlF‘gurU’ sLbd vrqdy hn aqy bhuq sfryÈbdF ivc afKdy hn,
sB qy vzf siqguru nfnkuijin kl rfKI myrI]
pRgt BeI sgly jug aMqirgur nfnk kI vizafeI]
guru nfnku ijn suixaf pyiKafsy iPir grBfis n piraf ry]
sBy kfj suhylVy QIeyguru nfnku siqguru quTf]
guru nfnk jf kAu Bieaf dieaflf]so jnu hoaf sdf inhflf]
guJI CMnI nfhI bfq]guru nfnku quTf kInI dfiq]
hir Bgiq Kjfnf bKisafguir nfnik kIaf psfAu jIAu]jgq gurU gurU nfnk sfihb df
550vF pRkfsL purb ijs qrIky nflmnfieaf igaf hY aqy cODrF leI jo joidKfvy kIqy gey hn, Aus qoN sfrf iswKjgq BlIBFq jfxUM hY. kOm dI ikrqkmfeI nUM pfxI vFg roiVaf igaf hY aqyafpxy BMzfry vI afAux vflIaF pIVHIaFleI Br ley gey hn.
bflIvuwz dy nfmI gfiek suKivMdrisMG ny ies Èbd df gfien kIqf,
nfmI gfiek ies Èbd dI koeI bMiDÈhor vI bxf skdy sn, pr loV hI koeInhIN! jdoN sLRomxI kmytI dy pRDfn afpÈbd irlIË kr rhy hox qF prvfh iksdI hY? seIaF Bey koqvfl ab zr kfhykf. KYr! ies ipCoN qF jo vI gfiek AuiTaf,Aus ny ‘nfnk afieaf, nfnk afieaf’gf ky hI afpxI ÈrDf pUrI kr leI.
hor qF hor, sfzy iswK kOm dy kuJisrmOr pRcfrk vI ies aDUry Èbd dIKuwlH ky vrqo kr rhy hn. vfh! ijnHF nyglqIaF krn vfilaF nUM vrjxf sI, Auhafp glqIaF kr rhy hn. hY nf kmfl?mYN ieh nhIN afK rhI ik ies glqI jFsfijÈ nfl isrP mYnUM hI duwK hoieaf hY!nhIN, hor vI bQyry gurU nUM ipafr krnvfly ilKxgy jF bolxgy, pr myrI bynqIhY ik ieh ÈurUafq cMgI nhIN, bhuq mfVIhY. sfnUM sB nUM hI ies iKlfP afvfËAuTfAuxI cfhIdI hY, pr AuTfeygf kOx?ikAuNik suxn vflf koeI nhIN.
DVybMdI qF kOm ivc ÈurU qoN hI cldIaf rhI hY, pr ieh DVybMdI kOm df ijMnfnuksfn hux kr rhI hY, Aunf ÈfiedpihlF kdI nhIN hoieaf. ies nuksfn leIijQy sfzI byiemfn lIzriÈp ijMmydfr hY,AuQy sfzI kOm vI brfbr dI BfeIvfl hY.iswK kOm dy keI sucwjy aqy sUJvfn lIzrFny bhuq vfrI kOm nUM hlUxy vI idwqy hnBfv jgfAux dI koiÈÈ vI kIqI hY ik afAusfry iek JMzy Qwly iekwTy ho ky gurU gRMQsfihb dI rihnumfeI hyT pMQ leI ieknvIN ÈurUafq krIey, pr kdI vI kOm vloNhuMgfrf nf imilaf. mqlb sfP qy spwÈthY ik gurDfmF ‘qy kfbj lok QoVHy nhIN,loVoN vwD mfieafDfrI hn aqy lMmy smyNqoN AunHF dI sfrI kOm ‘qy bfdÈfhq vIclI af rhI hY.
awj sMsfr ivc pYsy df rfj hY, zFgdf rfj hY, guMzfgrdI df rfj hY. afmBoly Bfly lokF nUM zrfAux DmkfAux leIieMnf kuJ kfPI hY. ipMzF dy lok qF Auspirvfr nUM hI gurU aqy pMQ jfx ky huxvI tI[ vI[ cYnlF ‘qy mwQy tykdy dyKy jfskdy hn. ikQy gey Èbd gurU dIaFbyadbIaF krn vfly lok? glIaF ivcdndnfAuNdy iPrdy hn, nf iksy ny iksy nUMPiVaf hY aqy nf PVnf hY. ivkfAU aqymrIaF jmIrF vfly gurU nUM kI jfxdy hn,
jd vI koeI tfvF jF ivrlf bMdf swc bolxdI juraq krdf hY qF Ptf Pt Aus nUMafr[ aYs[ aYs[ df ipwTU grdfn ky Ausdf ijAuxf muhfl kr idwqf jFdf hY, jdik sfzI lIzriÈp afp afr[ aYs[ aYs[dI BfeIvfl hY aqy ÈwryHafm AunHF dy qlvycwtdI hY.
gurU nfnk dyv jI dy 550vyN pRkfsLpurb aqy krqfrpur sfihb lFGy df nINhpwQr rwKx qoN lY ky lFGf KuwlHx qk, jojo byhurmqIaF hoeIaF jF kIqIaF geIaF,bhuq hI Èrmnfk hn, pr ‘modI dI jY jY’kr ky KYrfq ivc vjfrqF lYx vfilaF nUMnf Borf ijMnI koeI Èrm hI afeI aqy nfhI koeI Prk ipaf.
mYnUM pqf hY, ies lyK nfl vI nf hIiksy dy kMn ‘qy koeI jUM srkxI hY aqy nfhI iksy ny koeI kdm cukxf hY, pr mYNafpxI aMdrlI afvfË nUM ikvyN mfr suwtF?ieh myrf Drm hY, myrf PrjL hY, qy iehmyrf myry gurU pRqI ipafr-siqkfr hY ikmYN burfeI iKlfP aqy swc dy hwk ivcafvfË bulMd krF. myry siqgurU ny mYnUMklm idwqI hY, mYnUM ilKxf isKfieaf hYqF mYN ilKdI hF aqy ilKdI rhFgI.
myrI klmkfr vIrF qy BYxF nUM bynqIhY ik afpxIaF klmF dy ruK moVo,afpxIaF klmF swc leI vfho, swc dyhwk ivc lfmbMd hovo, swc leI afvfËAuTfE, nhIN qF asIN vI gunfhgfr hovFgy.
ikMnf cMgf hovy jy klmkfr hIÈurUafq krn aqy ‘nfnk’ dI QF ‘gurUnfnk’ ilKxf ÈurU kr idwqf jfvy. iehcMgf qy nyk Auprflf hovygf aqy asINafpxy gurU dy snmuK ho KuÈIaF lY skFgy.afE, Auh krm krIey, jo sfzy Drm aqysmfj dy ihq ivc hox, ijs nfl iksy dymn nUM koeI Tys nf phuMcy, ikAuNik smFbhuq iBafnk hY qy hr pfsy KlblI mwcIpeI hY. afE, iml ky koeI cMgIaF qdbIrFGVIey qy kuJ cMgf krn ivc afpxf ihwsfpfeIey qy gurU crnF ivc smripq hoeIey.
gurU nfnk jI jF nfnk[[[? ivcfr crcf
bIbI surjIq kOr sYkrfmYNto Pon: 916-687-3536
poh mhIny dI pihlI aqy swjrI svyrmOsmI pwK qoN srdI df kihr, ies mhInydf Tiraf hoieaf swc qy pCfx hY.
ieiqhfs dy nukqy qoN ieh mhInfdsmyÈ ipqf dy srbMs-dfn nfl juiVafhoieaf hY. ies mhIny ivc iqMn idvsaijhy hn, jo nfnk nfm lyivaF dy idl
ivc kMzy vFgcuBy, tIs bxAuBry qy Pu wlvFg iKV gey.
asIN hr sfl ienHF idnF dOrfn ienHFiqMnF sQfnF ‘qy dsmyÈ ipqf dy srbMs-dfn nfl juVy joV-myilaF ‘c gurU pRqImhF AudfsI aqy ÈukrgujfrI dy aflmivc nqmsqk huMdy hF.
dsmyÈ ipqf dy do dulfry cmkOr dIkwcI gVHI ivc jMgy mYdfn ‘c lVdy lVdyÈhId ho gey aqy do Coty lKiq-ijgrsrihMd dIaF nINhF ivc icx ky ÈhId kridwqy gey.
XfrVy dy swQr df isdk, isrV aqy swcdsmyÈ ipqf dy mfqf gujrI afpxy
inkVy poqiraF dI Èhfdq dI asih aqyakih Kbr suxdy sfr srihMd ivKy TMzyburj ivc hI vfihgurU ivc lIn ho gey qypRfx iqafg idwqy.
dfdI mF gujrI dy lfl dy lflF dyivCoVy dy aihsfs aqy sIny dy duKVy jfxky qF DrqI df sInf pft jfvy, aMbr kMbjfvy qy bRihmMz ibKr jfvy.
dsmyÈ ipqf ibnf klgI, ibnf GoVyaqy ibnf joVy dy mfCIvfVy dy jMgl ivcjf ibrfjy. KUh dI itMz Auqfr ky pfxIpIqf qy Aus df isrhfxf bxf ky jMz dyruwK hyT sON gey, ‘nyhu vfly nYxF kI nINdr.’rfq nUM dsmyÈ ipqf dy mn msqk `cpuqr, pqI aqy ipqf hox dy BrvyN aihsfsjfgy hoxgy.
ipqf sRI gurU qyg bhfdr df sfieafXfd afieaf hovygf, mF gujrI dI inwGIgod cyqy afeI hovygI, pRfx ipafrIaFpqnIaF dI pqfsy ijhI inrml imTfsdf cyqf afieaf hovygf qy afpxy KUndIaF cfr ikRÈmeI aqy alOikk kxIaFdy lfz qy mxF mUMhIN moh dI Xfd afeIhovygI.
afpxy dfdy dI ÈmÈIr dI ilÈkorcyqy krky AunHF afpxI qyg nUM ËrUr sInynfl lfieaf hovygf. afpxy pVdfdy nUMqwqI qvI ‘qy bYiTaF Xfd krky, AunHF dysIq ihrdy ivc ËrUr roh dy BFbV mcyhoxgy qy AunHF nUM cyqy afeI hovygI afpxI
hI bfxI, ‘jbY bfx lfigE qbY rosjfigE]’
AunHF dI prqI hoeI surq ËrUr puwjgeI hovygI afpxy bfby dy bfby, sRI gurUrfmdfs jI dy crnF ivc; ijnHF dy surqsMBflx ‘qoN pihlF hI kudrq ny mF-ipAudf sfieaf Koh ilaf sI; jo afpxI nfnImF dy Gr df qorf qorn leI GuMgxIaF dIPVHI lfAux lwg pey sn. ieh AuhI PVHIsI, jo AunHF nUM gurU nfnk qoN aMgd qyaMgd qoN amrdfs bxy siqgurU dy dr‘qy lY geI sI qy BfeI jyTy qoN DMn gurUrfmdfs hox df sbwb bxI sI.
kOx kih skdf hY ik AunHF nUM iesmhF iekwl dy aflm ivc afpxy ieÈkaqy ieÈt nUM isr qlI ‘qy Dr ky inBfAuxvfly isdkI aqy isrVI Kflsy dI XfdnhIN afeI hovygI! ienHF mOldIaF XfdF dyKOldy hVH ‘c dsmyÈ ipqf ny Aucfrx kIqf,
dsmyÈ ipqf dy ies Èbd ivc pMjfbdI Aus smwisaf df hwl vI Cuipaf hoieafhY, jo afielYts kyNdrF ‘coN lwKF rupeyKrc ky imlx vfly bYNzF dy afsry, XfrVydy swQr nUM alivdf afK ky KyiVaF dymulk vwl AuzfrI mfr jfx dI hY.
ies Èbd ivc dwisaf igaf hY ikKyiVaF dy invfs, rjfeIaF dy EZx,surfhIaF, ipafly aqy ÈoK nYx ipafrivc iBwjIaF swcIaF-suwcIaF, isdkI aqyisrVI rUhF nUM nfgF vFg zwsdy hn, rogvFg gRsdy hn, sUl vFg cuBdy hn, KMjrvFg KuBdy hn, ksfeI vFg koNhdy aqyBwT vFg sfVdy hn.
ieh Èbd sfzy Dur aMdr nUM pRyrdfhY ik afAu! KyiVaF dI JUTI cmk dmkdf iqafg krIey, XfrVy dy swQr nUM qrjIhdyeIey qy ies poh dy mhIny, hr roËdsmyÈ ipqf dI lfsfnI kQnI qy krnI(lexis and praxis) awgy isr invfeIey
avqfr isMG (pRo[)Pon: 91-94175-18384
sfkf srihMdDfhF mfrdf vjId KF roieaf,hfey awlf kI anrQ hoieaf.suwcf nMd dI bih geI byVI,ijs ny JUTf jfl proieaf.muafP krIN gunfh ieh myrf,dIn iemfn myrf gPlq Koieaf.myrI akl ‘qy pY igaf pVdf,dYNq ksfeI aMdroN AuT Kloieaf.mfsUm bflF ‘qy jo Èwrf nhIN lgdI,kfjI hwQoN ieh Pqvf hoieaf.bfbf Ëorfvr qy Piqh isMG sUry,joVf nINh dy ivc afx Kloieaf.
gfry nfl iewtF icx idwqIaF rfjF,DrqI aMbr Puwt Puwt roieaf.Klkq hfkm nUM dur lfhnq pfvy,mskIn hMsF df joVf koihaf.nINd nf afvy ipaf pCqfvy,jfm pIqf jo inhPl hoieaf.hfa df nfarf mfiraf bygm,mihlF df drvfjf Zoieaf.duÈmxI nfl isMGF dy pf ky,mugl jVHF ivc qyl qUM coieaf.afdmKor! Gr pYr nf pfvIN,sfzy leI qUM ijAuNdf moieaf,‘pMnU’ leI qUM ijAuNdf moieaf. -crnjIq isMG pMnU, sYn hoj
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (26)
pMjfb dy ieiqhfs ivc dsMbr mhInydy ipCly pMdrvfVy dI ivÈyÈ QF hY. ienHINidnIN hI dsLmys ipqf dy cfr puwqr kOmaqy Drm leI afpf vfr gey sn. vwzy dosfihbËfidaF-ajIq isMG qy juJfr isMGny cmkOr dy mYdfn-ey-jMg ̀ c qlvfr dyjOhr idKfey aqy Coty do sfihbËfidaF-Ëorfvr isMG qy Piqh isMG ny sUbf srhMdvloN idwqy duinafvI lflcF ƒ TukrfAuNidaFDrm pRqI afsQf ƒ Tys nhIN puwjx idwqI.
ies GtnfvlI df arMB meI 1704
ivc muglF qy phfVI rfijaF dIaF sYnfvFvloN gurU goibMd isMG jI dy itkfxy sRIanMdpur sfihb ƒ Gyrf pfAux qoN hoieaf.jdoN duÈmx sYnf nfl isMGF ƒ dbkfAuxivc sPl nf hoieaf qF Aus ny iek pfsyngr ivc jfx vfly pfxI dy sroq ƒ rokidwqf aqy dUjy pfsy kurfn qy dyvI dy nF`qy ksmF Kf ky gurU jI ƒ Brosf idvfieafik jy Auh iklHf KflI kr jfx qF AunHF ƒsurwiKaq lFGf dy idwqf jfvygf.
gurU goibMd isMG afpxy pirvfr aqyiswK sYnf nfl ajy anMdpur qoN bhuqI
dUr nhIN sn gey ik duÈmx ny ipwiCENhmlf kr idwqf. gurU jI ny rxnIiqkpYNqVy vjoN isMGF dy iqMn jiQaF ƒ vK-vK sQfnF ‘qy qfienfq kIqf hoieaf sI.AunHF jiQaF ny duÈmx ƒ AulJfeI rwiKafijs dOrfn gurU goibMd isMG, AunHF dfpirvfr qy kuJ isMG srsf ndI qk phuMcgey pr ies hPVf-dPVI ivc gurU jI dfpirvfr iqMn ihwisaF ivc vMizaf igaf.vwzy sfihbËfdy gurU jI nfl, CotysfihbËfdy dfdI mfqf gujrI jI nfl aqygurU jI dy mihl mfqf suMdrI qy mfqf jIqoBfeI mnI isMG dy nfl sn. dohF mfqfvFƒ BfeI mnI isMG idwlI lY gey, CotysfihbËfidaF qy mfqf gujrI ƒ AunHF dfrsoeIaf gMgU afpxy ipMz KyVI lY igaf qyvwzy sfihbËfdy gurU jI nfl cmkOr puwjy.hor cflI isMG vI ies jQy ̀ c Èfml sn.
gurU jI jfxdy sn ik duÈmx sYnfAunHF df ipwCf kr rhI hY, ies leI AunHFcmkOr dI iek kwcI gVHI `c morcy lfley. gurU jI ny sfry isMGF ƒ qIr, golIaFafid vMz ky AunHF ƒ cuPyry nËr rwKxleI afiKaf. ieAuN ieQy Auh asfvIN jMglVI geI ijQy iek pfsy kwcI gVHI ivcigxqI dy cflI isMG sn qy dUjy pfsy vwzI
igxqI ivc duÈmx sYnf. ijAuN hI duÈmxgVHI dy nyVy afAuNdf, gurU jI qy isMG AunHFƒ mUMh qoVvF jvfb idMdy. jd qIr aqygolIaF Kqm ho gey qF gurU jI qoN afigaflY ky isMG CotIaF-CotIaF tolIaF ̀ c gVHIqoN bfhr jf ky duÈmx Auqy hmlfvr hoey.
gVHI Auqy KVH ky isMGF dI sUrbIrqfƒ dyK ajIq isMG ny gurU-ipqf awgy jMgdy mYdfn ivc jfx dI bynqI kIqI. gurU jIny mwQf cuMm ky AunHF ƒ CfqI nfl lfieafqy hwQIN jMg dy mYdfn ivc qoiraf. vwzyvIr ƒ bhfdrI nfl jUJidaF vyK CotysfihbËfdy dy mn ivc vI AuqÈfh AuqpMnhoieaf qF AunHF ny vI gurU-ipqf ƒ bynqIkIqI, “idho afigaf ipqf jI myry qfeIN,jfvF jMg aMdr llkfr kr ky.” bynqIsux ky gurU jI KuÈ hoey aqy AunHF ƒ vIjMg dy mYdfn ivc jfx dI iejfËq dy idwqI.
cmkOr dI jMg df mhwqv ies kfrnnhIN ik Bojn aqy asly qoN vFJy cflIisMGF, dovF sfihbËfidaF aqy gurU goibMdisMG jI ny duÈmx POj df byimsfl bhfdrInfl mukfblf kIqf sgoN iek bfp vloNijgr dy toitaF ƒ sfhmxy KVHI mOq vlafp qor ky hAuky lYx dI QF vfihgurU dfÈukrfnf krn krky vI hY. ienHF dovF
sfihbËfidaF dI jMg dy mYdfn ivc ÈhIdIqoN kuJ hI idn ipwCoN srhMd df sfkfvriqaf.
srsf ndI ‘qy gurU jI dy muwK jQy qoNivCVI mfqf gujrI, isafl dI TMZI Tfrrfq ivc vg rhI Twky dI hvf, ndI pfrkrn smyN iBwjy kwpVy qy cfr-cuPyry hrl-hrl krdy duÈmxF qoN bflF ƒ bcf kyiksy surwiKaq itkfxy lY jfx bfry sochI rhI sI ik gurU Gr df rsoeIaf gMgUaf igaf. Aus ny mfqf gujrI ƒ DrvfsidMidaF afiKaf, “ieQoN QoVHy hI kohF ‘qyipMz myrf, Eh qF smJ qUM afpxf GrmfeI.” zuwbdy ƒ iqxky df shfrf, mfqfgujrI ny Aus nfl jfx dI sihmqI dyidwqI. mfqf gujrI kol dOlq vyK ky gMgUdf mn byeImfn ho igaf. Gr phuMc kyAus ny pihlF Dn kfbU kIqf qy iPr AunHFbfry moirMzy dy mugl hfkm pfs jf muKbrIkIqI. moirMzy dy hfkmF ny mfqf gujrI jIaqy dohF bfl sfihbËfidaF ƒ sUbfsrihMd kol phuMcfAux ivc dyr nf lfeI.
cmkOr dI gVHI ivcoN inkl ky mflvyvl jf rhy gurU goibMd isMG df ipwCf krnfCwz ky vËIr KF sUbf srhMd rfjDfnIpriqaf qF agly idn sfihbËfidaF ƒ
kcihrI ivc pyÈ krn df hukm hoieaf.sfihbËfidaF ̀ qy muslmfn bxn leI Ëorpfieaf igaf pr Auh nf mMny. lflc idwqygey, iPr vI dohF sfihbËfidaF ƒ DrmbdlI leI mnf nf sky. afKr dohFsfihbËfidaF ƒ dIvfr ivc icxvf idwqfigaf. ÈhIdI mOky sfihbËfidaF dI AumrkRmvfr nON sfl qy swq sfl sI aqy ieAuNAuh sMsfr dy sB qoN CotI Aumr dy ÈhIdhoey hn. sfihbËfidaF dI Èhfdq dIduKdfeI sUcnf imlI qF mfqf gujrI dypRfx pMKyrU vI AuzfrI mfr gey.
sMsfr ivc iensfnIaq, mnuwKInYiqkqf aqy siBafcfrk pwDr df jy koeIaMiqm ruqbf hY qF Auh hY ÈhIdI jFÈhfdq. ‘Èhfdq’ (arbI) df ÈfbidkarQ vI gvfhI dyxI, qsdIk krnf, shIpfAuxf hY. aiDafqmk inscY ivc ‘ÈhId’smuwcI lokfeI ƒ akfl purK dI sMqfnsmJdf, Aus leI pRfxF dI ahUqI dyxI‘scKMz’ dy mfrg `c quC Bytf smJdfhY. Èhfdq iek dYvI kfrj hY, ijs ƒpUrn smrpx dI Bfvnf nfl svIkfr kIqfjfxf huMdf hY. pihlF ‘ÈhId’ pd Drmnfl hI sbMDq sI. ipCoN ies Èbd dIivafpk qy KuwlHI vrqoN hox lwg peI hY.ies ny smfjk afdrÈF leI vwzIaFkurbfnIaF ƒ vI afpxy klfvy ̀ c lY ilaf.
pMjfbI BfÈf ivc ‘Èhfdq’ ÈbdarbI qoN ilaf igaf hY. snfqnI ihMdUDrm ivc aihMsf df isDFq hY, prmhFBfrq dy pRsMg ̀ c aKIr ƒ XuwD krnfDfrimk PrjL dwisaf igaf hY. eIsfeIDrm anusfr Èhfdq leI srIrk mOqmrnf ËrUrI nhIN sgoN inÈkfm syvf ivclwgf ÈrDflU df mn afpxy afp `cÈhfdq hY. ieslfm anusfr jo kfPrFiKlfP lVdf jfn vfr idMdf hY, ÈhIdaKvfAuNdf hY. Èhfdq dy iswK sMklp ivcDfrimk ivÈvfsF dI suqMqrqf leI sucyqmOq kbUlxI Èhfdq dI aihm Èrq hY.
iswK Drm ivc Èhfdq qy sUrbIrqfivclf sMquln mIrI-pIrI, sMq-ispfhIdy do DfrfvI iek afdrÈ ƒ hor vDyrycfr cMn lfAuNdf hY. ies ivc koeI ÈwknhIN ik sUrbIr hI Èhfdq df jfm pINdfhY qy ÈhIdF df jIvn smfj qy kOmF ivcmhfn qbdIlIaF leI pRyrnf bxdf hY,pr isrP Èhfdq nfl hI DrqI AuqlyËulm qy ainaF df mukMml Kfqmf nf hox‘qy Ëflm ƒ mYdfn-ey-jMg ivc llkfrndf hor vwD ienklfbI ivcfr iswK Èhfdqdy sMklp ƒ nvyN qy ivsiqRq arQ dy kyies ƒ rfjsI qy smfjI qbdIlI df iekvfhd sUqrDfr bxfAux vl kdm sI.ies pRsMg ivc ieh kihxf Auicq hY ikiswK Drm anusfr jy qlvfr cuwkxf pihlfkdm nhIN qF kyvl Èhfdq dyx df iekmfqr aml vI iswK PlsPy dy sMpUrnmIrI guxF dI smucI pRqIinDqf nhIN krdf.
BfeI gurdfs jI dI igafrvIN vfr df tIkfkridaF BfeI mnI isMG ny ies jugq dfBfvpUrq vrxn kIqf hY ik BfeI sIgfrUaqy BfeI jYqf jI sUrbIr qy prAupkfrIijAUiVaF ny gurU arjn dyv jI ƒ bynqIkIqI, “hy mflk! kdy nUrdIn, kdI kulIKfn qy kdI bIrbl gurU Gr ‘qy hwlfkrdy hn aqy zrfvy idMdy hn. sfƒafigaf bKÈo ik asIN vI Èsqr pihnjUJIey.” AudoN gurU sfihb df Purmfn sI,“asF jo ÈsqR pkVny hYin so gurUhrgoibMd rUp Dfr pkVny hYin, smFkljug df vrqxf hY. ÈsqR dI ividafkr mIr dI mIrI iKc lYxI hY qy sbd dIpRIq smJ kr pIr dI pIrI iKc lYxI hY.”
sfihbËfidaF dI Èhfdq keI pwKFqoN iswK ieiqhfs dI vwzI Gtnf hY. cfrsfihbËfdy Èhfdq dy iswK sMklp ƒ ijsinzrqf qy dlyrI nfl aml `c ilafgey, afpxy afp ivc lfimsfl Gtnf hY.sfihbËfidaF df mYdfn-ey-jMg jUJ ky
ÈhId hoxf aqy Coty sfihbËfidaF ƒ muglhkUmq vloN kMD ̀ c icxvf ky ÈhId krnfÈhfdq qy sUrbIrqf df anoKf sumyl hY.dovyN ÈhfdqF ivc smyN df vI bhuqf aMqrnhIN sI. ivdvfn lok ÈhId dy ruqby leIinrDfirq lwCxF ivcoN iek lwCx ieh mMndyhn ik jd hkUmq ÈhId ƒ afpxy DrmjF akIdy qoN ipwCy htx leI Aus ƒ jIvnbKÈ dI pyÈkÈ krdI hY qd vI Auh afpxyinscY qoN ipCy nf hty, qF Auh ÈKs ‘ÈhId’pdvI df hwkdfr hY. Coty sfihbËfdy iekqoN vwD vfr Aukq lCx dy DfrnI rhy.mugl hkUmq AunHF ƒ ieslfm ̀ c ilafAuxleI keI qrHF dIaF pyÈkÈF krdI rhI,jo sfihbËfidaF ny sfP ÈbdF `cTukrfeIaF. jy mugl hkUmq ny ËulmIkihr dy hwd-bMny tpf idwqy qF sfihbËfdyinrBYqf qy sUrbIrqf dI isKr ‘qy apVgey sn. Coty sfihbËfidaF df srihMd dymugl drbfr nfl ijs pwDr ‘qy vfrqflfphoieaf qy ijs inzrqf qy TrHMmy nfl AunHF
“nhIN bytf hux qF AuQy rfq aY, pfpfsuwqy hoxgy. afpxI jfb qoN Qwk ky afey
hoxgy, AuQy bhuq kMm krky KUb pYsy kmfky afpxI tInMU leI Zyr sfry iKzOxy, kwpVylY ky afAuxgy.”
“pfpf nUM kihxf, myry leI nwcxvflI guwzI lY ky afAux.”
“hor kI?”“hor[[[GVI qy sohxI ijhI zrYs
vI.”“TIk hY.”“pfpf nUM kihxf jldI afAux.”“mYN irMkU nM U afpxy pfpf nfl
imlfAuxf, nfly iKzOxy ivKfAUN. pqf awjAus dy pfpf ny Aus nMU jIp ilaf ky idwqI.mYnUM hwQ vI nhIN sI lfAux idMdf, afpxIjIp nMU.” tInMU ny ruaFisaf ijhf mMUh bxfky dwisaf.
“cwlo Kyz ky Qwk igaf hovygf, myrfipafrf bwcf dwuD pI ky afpxf hom vrkkrygf.” mF ny ikhf.
Èfm nUM pfrk ivc bYTy bjurgF dIaFZfxIaF dy lfgy bYT gwlF kridaF nMUsuxdI, Èfied ieQy hI iml jfvy!
iqMn mhIny ibgfny dyÈ dI DrqI ‘qyibqf ky muVn lwgI nMU bwicaF ny bhuqsmfn ieMzIaf iljfx leI pYk kr idwqf.afpxy mulk dI DrqI ‘qy smfn cuwkIeyarport qoN bfhr afAuNidaF Aus nMUlwgf, ijvyN hwQ KflI hox. tYksI ivc bYTIAuh soc rhI sI Aus ivdyÈ bfry, ijwQybwicaF dy pfpf jf ky guMm ho jFdy hn,Bwul jFdy hn vfips afAux df rfh. muVky Auh jhfj afAuNdf hI nhIN, jo AunHF dypfpf nMU vfips lY afvy. zflrF-pONzF dIckfcOND ivc Buwl jFdy hn ik iksy nflasIN lfvF leIaF sn, jo ipCy nfkuafrIaF, nf ivafhIaF vFg iËMdgI kwtrhIaF hn. ivsfr idMdy hn afpxy aMÈnUM, jo qrsdf rihMdf hY sfrI Aumr afpxypfpf dI skl vyKx nUM, glvwkVI pfAuxnUM, pfpf pukfrn nUM, vFJy huMdy hn ipAu dysfey qoN, ipAu dy ijAuNdy huMidaF vI. hwkFqoN lFBy kry isrP ieMdrfjF ivc cuwkIiPrdy hn afpxy ipAu df nF, jo iewkbixaf rihMdf svflIaf inÈfn pUrIiËMdgI.
“mYzm quhfzf Gr af igaf.”zrfeIvr dy bol Aus dy kMnIN pey. PtfPtprs ivcoN rumfl kwZ awKF ivcoN prl-prl vgdy hMJUaF nUM pUMJ nklI ijhImuskrfht ichry ̀ qy ilaf Auh tYksI qoNbfhr af geI.
“qUM afpxf iDafn rwKIN.” ieMnf afKzfktr jfx hI lwgI sI ik Aus dI nËramrIn dy afeI-pYz `qy peI, qy AuhnyskRIn syvr `qy lwgI qsvIr vwl vyKsvfl kIqf, “hU ieË ids?”
amrIn df iDafn tuwitaf qy AuhbolI, “E a a, hI iejL mfeI bzI, mfeIEnlI rya afP hop; tU ilv ien idspRIËn. mfeI lv, mfeI gOz!”
awTvyN gurU ny, sRI gurU hirikRÈn jI. mYNienHF nfl sfry duwK suwK sFJy krdI hF.ieh hmyÈf mYnUM ieMspfier krdy ny.”
zf[ soPIaf bolI, “qyrf gOz bhuqsohxf amrIn!”
“Xf! hI ieË zOk. ieh qsvIr hYsfzy nOvyN gurU sRI gurU qyg bhfdr jI dI.mfm-zYz hmyÈf kihMdy ny ik sfzy zuwbdybyVy nUM pfr lfAux vfly iehI ny, so kdyafs nf Cwzo.”
qsvIrF vyKx dy ies dOr ‘c zfktramrIn dy sfry pirvfr qy dosqF nUM imlI,pr acfnk Auhny iewk qsvIr ‘qy rukxnUM ikhf qy puwiCaf, “ieh kuVI ikwQy hYamrIn?”
AuhnUM sux ky QoVHf ajIb lwgf, prgwl hfsy ‘c tfldI ny ikhf, “qyry sfhmxyzOk.” zfktr ny GUrI vwtdI ny ghu nflvyKidaF ikhf, “nhIN! qUM ieh nhIN.”
“pr ikAuN?”“qyry ichry `qy Auh muskfn hux
ikAuN nhIN idwsdI? qy nf hI qyrIaF awKFhwsdIaF ny!”
“E nhIN! eydF df kuJ vI nhIN.”“mYN lMmy arsy qoN qyrI zfktr hF;
qy qYnUM bhuq nyiVEN dyiKaf. dws kI gwlhY? ieh qsvIr qyrI sIrq nUM JlkfAuNdIhY, qyrIaF cmkdIaF awKF dwsdIaF ny,ijvyN qyrI keI jnmF dI AuzIk muwk geIhovy, qyry buwlF `qy PYlI ieh muskfn qyryidl df hfl ibafndI hY. bol! kuJ qFbol! vyK qyrI qsvIr iKwcx vfly ny afpxykYmry ivc qyrI KuÈI nUM sdf leI kYd krilaf. dws jy mYN glq ikhf!”
amrIn bolI, “zOk ieh qsvIr Auspl dI hY, jdoN iksy ny myry idl dy mOsmdf hfl jfixaf sI, AuhdI inwGI muskfnny myry idl dy vfieln nUM sur ivcvjfieaf qy moh Biraf gIq suxfieafsI.
myrI iËMdgI dy byrMg KflI kYnvs‘qy AuhnUM pihlI nËr qwkidaF iewkqsvIr AulIkI geI qy Aus qsvIr ‘crMg Brn leI Auhny hwsdy hwsdy afpxIiËMdgI dy kuJ hsIn pl myry hwQ ivc
burÈ vFg QMmf idwqy qy AunHF plF nUM suMdrrMgF nfl sjfAux nUM ikhf. Auh jFdf jFdfmyrI JolI KUbsUrq XfdF dy rMg, ibMb qyisrnFvyN Br igaf.
mihiPl ivc Aus df itkfxf sB qoNipwCy huMdf hY. Kfs krky drvfjy kol.kfrn ieh ik jdoN mihsUs huMdf hY ikstyj dy iblkul mUhry, swj-Dwj ky bYTfÈfier DUMey qoN vI hlkI ÈfierI suxf irhfhY qF Auh mlk dyxI drvfjy ‘coN bfhrinkl jFdf hY. isgrt dy cfr kÈ lYNdfhY. DUMey dy bf-bihr qy idlkÈ Cwly hvfivc AuzfAuNdf hY aqy iPr mlk ijhy vfpsaf bYTdf hY.
sB qoN ipwCy bYTf vI jdoN Auh afpxIvfrI ‘qy iÈar pVHdf hY qF mihiPl luwtky lY jFdf hY. sB qoN awgy huMdf hY Aus dfqKweIal, pr Auh iPr afpxI insLicqjgHf ‘qy jf bYTdf hY. Auh ies gwl dIimsfl hY ik srIrk qOr ‘qy asIN ikwQybYTy hF? aihm nhIN. ijs pyÈy nfl pRxfeyhoey hF, Aus ivc QF ikwQy rwKdy hF?iËafdf aihm hY.
mihiPl qoN bfad mYN Aus ƒ GrCwzx jf irhf sF. sfzy kol dI iek kfrbhuq qyË rPqfr nfl lMGI. mnmohnaflm ny afpxy invykly aMdfË ivc buwlHBIcy. iPr KMgUiraF df CYxf KVkfieaf qyboilaf, “asl ivc afpf-DfpI df Ëmfnf
af igaY. gwl eyh vy, sfzy ÈfierF dI dOVhuMdI aY eynIaF ku cIËF ilK lYx beIikqfb Cp sky. ikqfb Cpvf ky Aus ̀ coNiPr ‘qswlI` lwBdy ny. ijMnf icr Èfieries qrHF dI msnUeI ‘qswlI` qoN AuprnhIN AuWT jFdf, Auh shI mfainaF ivcÈfierI neIN kr skdf.”
afpxf mukfblf dUijaF nfl krn lwgpYNdy aY. asl `c afpxy-afp ƒ iksynfl ‘kMpyar` neIN krnf cfhIdf. mYN qFkihnF ik kdy vI do ÈfierF df vI afpsivc mukfblf neIN krnf cfhIdf. jo mYNilKdF, Auh mYN afpxI sLKsIaq, afpxyinjI anuBv dy afDfr ̀ qy ilK irhF. dUjfbMdf afpxy anuBv muqfibk ilK irhf.
mYN isrP svfl krn leI hI svflkIqf, “afKdy ny jdoN ÈfierI df aflmhuMdY qF bMdf iksy hor hI sMsfr ivc ivcrirhf huMdY. ieh Kfm-iKaflI aY ik kuJhkIkq hY ies supny ijhI gwl ipwCy?”
Auh hwsdf hY, “bVy pfglpn dfmfhOl huMdY. myry ̀ qy ÈfierI kdy-kdy iesqrHF vI svfr rhI aY ik idmfg ivciÈar afpxf rUp Dfr irhY, mYN quiraf jfirhF. mYƒ iÈar dI ihljul qF nËr afrhI aY idmfg ivc, sfhmxy drKq nËr
KfmoÈI dI Ëbfn: mnmohn aflmmnmohn Bwlf, jo sfihqk hlikaF ivc mnmohn aflm kr ky jfixaf jFdf hY,
dIafjo qum ny jlfXf Qf eyk idnvo afj BI lo dyqf hY dIafkuC Xfd BI afqI hY qyrIkuC idl BI myrf duKqf hY snmiPr KfmoÈI Cf jfqI hYiPr lgqf hY sB kuC brhm*jo rfh kBI mYny nf cunIAus rfh py mYN clqf hI rhfijs mMiËl ko cfhf hI nf hovo iml BI geI qo iPr BI ikafmYN soc kI aMDI glIEN myNQk-hfr ky afiKr tUt gXfiPr BI Xy soc nhIN jfqIikaf cfhf Qf ikaf muJ ko imlfapnf nf skf jo muJ ko imlfjo cfhf Qf vo iml nf skfeyk AulJn hY kihqf hUM ijsyaihsfs mYN ies apny idl kfiPr BI qo mubfrk lgqf hYgo mYny ikqnf Ëihr pIafjo qum ny jlfXf Qf eyk idnvo afj BI lo dyqf hY dIaf.*brhm: ibKiraf hoieaf.
mnmohn aflm dIaF kuJ rcnfvF
gËlmYN ikaf iKafl bdlUM vo ikaf iKafl bdly.ijs sy idloN kf afiKr rMjo-mlfl bdly.
Ëyry-asr Qy ijs ky, ab Aus imsfl ny hI,brbfd kr dIaf hY, ab qo imsfl bdly.
hr kfry-KYr myN hI Gr kr geI isafsq,mYN apnI cfl bdlUM vo apnI cfl bdly.
nf jfny iks qrh sy, jInf ho sihl myrf,nf jfny iks qrh sy irÈqoN kf jfl bdly?
mumikn hY nf-munfisb ho myrI guPqgU hI,Xy soc kr ky mYny apny svfl bdly.
Èfied drusq nf ho jIny kf hI slIkf,Xy soc kr ky idl ny apny BI hfl bdly.
bs cfhny sy hI qo, kuC BI nhIN bdlqf,mYN lfK cfhUM idl myN ik myrf hfl bdly.
gr socny ko idl myN kuC BI nhIN hY qo ab,soco, ik rMgy-sIrq, husno-jmfl bdly.
aY afby-gMgfaY afby-gMgf!afj mYN aihsfsoN kyPUloN ko cun krqyry hI ies pfk dfmn kInËr krqy hueyab socqf hUMjo kIaf jfqf hY mYny BI kIafjb mr gey aihsfs myryaOr jo bfkI bcf Xf nf bcfAus ko sMBfly iËMdgfnIqyry ies bihqy huey pfnI kI sUrqcl rhI hY ies lIey ikrvfnI ies kI roky sy BIruk skqI nhINaOr mYN eyk Klfa idl myN lIeyab socqf hUM ik mYN afiKrsoc BI skqf hUM ikqnfaOr jo aihsfs Qy myryik vo BI mr geyikaf Xy mumikn hY ik mYN socy ibnfaOr hr aihsfs sy BI byasrqyry ies bihqy huey pfnI kI sUrqapnI mMiËl kI qrP clqf rhUM[[[.
mnmohn aflm: (Kwby) jvfnI vyly aqy (swjy) hux
Punjab Times Vol 20, Issue 51; December 21, 2019 pMjfb tfeImjL sfl 20, aMk 51, 21 dsMbr 2019 (29)
“quhfzIaF AurdU gËlF vI bVIafsfnI nfl smJ af jFdIaF ny. qusINAurdU dy iËafdf gUVHy Èbd nhIN vrqdy.vjHf?”
“asl ivc myry kol AurdU dI bhuqI‘vkYblrI` hY neIN. asl vjHf qF iehvy. vrnf ies df jvfb mYN ieh vI dyskdf sF ik mYN lokF leI ilKdf hF, lokFƒ smJ afAuxI cfhIdI hY.”
“qusIN ijs qrHF dI mnoivigafnkrMg dI gËl ilKdy ho, ihMdosqfn ivcies qrHF dI gËl nhIN ilKI jf rhI.pMjfbI ivc qF bhuq hI Gwt. ies df muwKkfrn quhfzf Kyqr hI ho skdf hY?”
“hF,” keI vfr lwgdf hY ik Aus dfjvfb muwk igaf, pr Auh iPr gwl qorlYNdf hY, “asl ivc sfeIko-QYrypI afpxyafp ivc bhuq vwzf Kyqr hY. myry iKaflivc pMjfb dy lokF dI sfeIkOlojI `qystwzI nhIN hY. jdik ieh hY bhuq aihm.ieQy amrIkf ivc bwicaF ƒ dUjy-qIjygryz `c hI byisk sfeIkOlojI pVHfAuxlwg pYNdy ny. mYNtl pRfblmË bfry ieQoN dybwcy ihMdosqfnI bwicaF nfloN vwD sucyqny.”
“ieMzIaf ivc kI kI ÈOk rhy sn?”
“ihMdosqfn tfeImË ivc mYN sYNkVyikqfbF dy irivAU kIqy. ‘ieknfimksirivAU` ivc axigxq irivAU kIqy.‘Xojnf` vfsqy vI irivAU kIqy. iek irivAUdy 30 rupey imldy sn. mYN hr mhIny 10irivAU krdf. iqMn sO rupey mhIny dy bxjFdy. pihlF-pihlF myry lyK nhIN snCpdy. mYN afpxy Brf ƒ puwiCaf ik myrylyKF ivc kI kmI hY? AunHF ny ikhf ik
“mYN hux iËMdgI dy ies pVfa `qyaf ky mihsUs krn lwg ipaF ik mYN jylHdI nOkrI ivc isrP vkq brbfd kIqfhY. dunIaF qoN jurm kdy Kqm kIqf hInhIN jf skdf, BfvyN ikMnIaF sKq sËfvF
vI ikAuN nf eIjfd kr leIaF jfx. ijvyNmnuwK dy aMdr hor BfvnfvF ny, ieMj hIjurm krn dI Bfvnf hY. afdq qoN mjbUrho jFdf hY bMdf.”
Auh hwsdf hY. KMG ky CfqI dy icmtyvjfAuNdf hY, “bfkI rhI gwl Auh jurmikAuN krdy ny? ijvyN mYN iksy vI cMgI-mMdI hflq ivc hovF, jdoN iÈar dI afmdhuMdI hY, afpxy-afp ƒ ilKx qoN rok nhINskdf. iblkul ieMj hI mujirm hY. jdoNAus dy aMdr jurm krn df vlvlf AuWTdfhY, Auh cfh ky vI Aus ƒ rok nhIN skdf.mYN eydF smJdF.”
“quhfzI iËMdgI ivc eyny mujirm
afey ny, kdy ienHF bfry nfvl ilKx dfivcfr nhIN afieaf?”
“keI vfrI. iek vfr qF mYN notsbxfAux dI socI vI sI ik iek iekmujirm afAu Ndf hY, afpxI khfxIsuxfAuNdf hY. iPr dUjf afAuNdf hY, prnfvl vwD imhnq mMgdf hY. iËafdfkMsMtRyÈn cfhIdI hY. mYƒ lwgdf hY ikieh myry vws dI gwl nhIN. myrf mqlb,hux Aumr vI ho geI aY.” Aus dI afvfËivc pCqfvy df hlkf ijhf prCfvF mihsUskIqf jf skdf hY.
tfhxI nfloN tuwtdy pwqy ƒ qF asINsfry hI dyKdy hF pr mnmohn aflm dIÈfierI pwqf tuwtx vflI QF ‘qy hoey zUMGyËKm ƒ dyKx dI nIJ vI bKÈdI hY qyËKm df drd mihsUs krn leI aihsfsdI iÈwdq vI pYdf krdI hY. mnmohn dIÈfierI pfxI qy bulbuly, swc qy JUT, idRÈtaqy aidRÈt drimafn ltkdy plF ƒPV ky ies AulJx dy rUbrU hox dIkoiÈÈ hY ik mnuwK hkIkq jI irhf hYjF supnf.
mnmohn aflm ƒ iml ky cuwp,sMjm, sfdgI, qnhfeI dy arQF dIgihrfeI smJ pYNdI hY. ÈfierI dI rUh qyÈfier dy qKweIal dI asImqf df igafnhuMdf hY. KfmoÈI ƒ Ëbfn idMdI, ies ÈfierIdf suBfa vI mnmohn aflm vFg byjoVhY.
mnmohn aflm dIaF ikqfbF dy muKVy
kfiv-jgqqUM idl nf Cwizaf kr
sokf vI pY jFdY kdyhOlI-hOlI ikr vI jFdI hY cfnxIkdy purf, kdy pwCoN,kdy vf-vrolyqUPfn vI af jFdy nybxy-bxfey Zih vI jFdy nyhF, lMG jFdy ny kdy-kdy bwdlibnf vrsy hIipCly sfl sfAux ivckxI vI nhIN izwgI sIkoeI nHIN! ho jFdY kdy-kdykdy-kdy rUh hr aihsfs qoNswKxI ho geI lwgdI aYpr qUM idl nf Cwizaf kr.
kxIaF kdy vIaf jFdIaF ny byprqIqIaFCihbr lwg jFdI hYmor pYlF pfAuNdy nykwtIaF-tuwtIaF tfhxIaFPyr hrIaF ho jFdIaF nygul iKldy ny, BMvry afAuNdy nyKuÈboaF ibKrdIaF nyqUM idl nf Cwizaf kr.
koeI kI jfxy ik mihMdI dysuwk suwky pwiqaF ivcajy vI ikMnI rMgq hYisrP mMiËl hI iek pRfpqI nhINpFDI df qurdy jfxf vI
Kud iek hfisl huMdYqUM idl nf Cwizaf kr.
bhfr qoN pwqJVqy pqJV qoN bhfr df sPr hIkudrq df nym hYkoeI kI jfxygf bhfr dI kdrkoeI ikvyN vyKygfpwqJV df KuwlHf asmfnjy sdf hI bhfr rhygI.qUM idl nf Cwizaf kr.
kwcy PlF nUM qoiqaF dfKf jfxf qF Ègn huMdYkuJ icr qpI imwtI ‘qyjd bUMdF izgdIaF nyqF bVI imwTI KuÈbU afAuNdI aYcMn Gtdf-Gtdf Gt jFdYqF vDdf-vDdf vD vI jFdYvyK roË idn qoN rfq huMdI aYrfq qoN idn cVH jFdYqUM idl nf Cwizaf kr.qUM idl nf Cwizaf kr. -ÈimMdr kOr sRI mukqsr sfihb Pon: 91-75268-08047
---
swcAunqI dy suKn dfieiqhfs ilK rhI hF.hvf ivc ruwKF dIkurlfht ilK rhI hF.
suMny drF qoN bwcy
hoikaF df syk lY,mUk ÈbdF df mYNivrlfp ilK rhI hF.