Psychologia jako dziedzina nauki i praktyki - ips.spoleczna.plips.spoleczna.pl/images/pdf/materialy/Wprowadzenie/w234.pdf · Psychologia jako nauka Aby można było mówić, że ktoś

Psychologia

jako dziedzina

nauki i praktyki

Plan

• Co to jest psychologia

• Cele psychologii

• Nauki powiązane z psychologią

• Czym zajmuje się psychologia

(psycholog)

• Psychologia jako nauka - problemy

etyczne postępowania psychologa -

badacza

Co oznacza pojęcie

psychologia?

Słowo psychologia pochodzi od gr. słowa

psyche (dusza) oraz logos (słowo, myśl,

rozumowanie)

Psychologia jest nauką o człowieku,

umożliwiającą rozumienie ludzkiego

zachowania

Nauki, z których czerpie

psychologia

Filozofia, socjologia, antropologia,

biologia

Psychologia zaliczana jest do nauk

społecznych

Cele psychologii

• Cel podstawowy: rozumienie ludzkiego

zachowania

• Cele szczegółowe: opisywanie,

wyjaśnianie, przewidywanie,

kierowanie, rozwiązywanie ludzkich

problemów

Czym zajmuje się psychologia

jako nauka?

Psychologia teoretyczna (akademicka)

• procesy poznawcze (ps. poznawcza)

• mowa i jej powiązania z innymi

procesami poznawczymi (psycholingwistyka)

• rozwój i zmiany mechanizmów

psychicznych (ps. rozwoju człowieka)

• emocje i motywacja (ps. emocji i motywacji)

• stałe cechy psychiczne (ps. różnic

indywidualnych, ps. osobowości)

• postrzeganie osób i psychiczne aspekty

interakcji między ludźmi (ps. społeczna, ps.

stosunków międzyludzkich)

• zaburzenia osobowości (patopsychologia)

Psychologia stosowana:

• zaburzenia procesów psychicznych

(psychopatologia), ich diagnozowanie i leczenie (ps. kliniczna)

• psychiczne uwarunkowania chorób

somatycznych, promocja zdrowia (psychologia

zdrowia)

• stres i radzenie sobie (ps. stresu)

• diagnoza i rehabilitacja osób z uszkodzeniami

centr. układu nerwowego (neuropsychologia)

• korygowanie zaburzeń i relacji społecznych, w tym w związkach partnerskich, rodzinie (psychoterapia, ps. małżeństwa, ps. rodziny)

• problemy szkolno-wychowawcze (ps. wychowawcza)

• organizacje/przedsiębiorstwa (ps. pracy)

• zachowania ekonomiczne (ps. ekonomiczna)

• niedostosowanie społeczne, wymiar sprawiedliwości (ps. resocjalizacji, ps. sądowa)

• sport (ps. sportu)

• religia (ps. religii)

• uzależnienia (ps. uzależnień)

Wykonywanie zawodu

psychologa

1. Prowadzenie badań naukowych

w dziedzinie psychologii lub działalności

dydaktycznej w tym zakresie

2. Świadczenie usług psychologicznych,

w szczególności:

• diagnozy psychologicznej

• opiniowania

• orzekania

• udzielania pomocy psychologicznej

• psychoterapii

Psychologia jako nauka

Aby można było mówić, że ktoś uprawia

naukę, trzeba poddać ocenie metodę, którą

wykorzystuje do zbierania informacji. Taka

ocena jest możliwa, kiedy wyniki badań są:

• sprawdzalne

• kumulatywne

• upubliczniane

• oszczędne

Cele badań naukowych w

psychologii

• opis

• wyjaśnianie

• przewidywanie

• sterowanie

Badania psychologiczne:

metody i plany badawcze

• eksperymenty

• testy i kwestionariusze

• studium przypadku

• eksperymentalny plan badawczy

• korelacyjny plan badawczy

Eksperyment

pozwala odpowiedzieć na pytanie

o przyczyny danego zjawiska

Testy i kwestionariusze

• Test służy do zmierzenia właściwości jednostki w określonym czasie i miejscu. Test powinien być:

• trafny (mierzy, co ma mierzyć)

• rzetelny (dokładność, z jaką mierzy to, co mierzy)

• wystandaryzowany (każda badana osoba ma takie same możliwości osiągnięcia w nim dobrych wyników)

• znormalizowany (stworzenie, przy pomocy narzędzi statystycznych, norm, które pozwolą ocenić jakie wyniki są przeciętne, a jakie niski i wysokie)

Kwestionariusz jest podobny do testu,

ale w odróżnieniu od niego nie zawiera

odpowiedzi dobrych ani złych

Studium przypadku

Jest badaniem jakościowym, odpowiada

na pytanie jak?

Jest skoncentrowane na zdobyciu

informacji o danej sobie (np. jej historii,

relacjach z innymi, sposobach realizacji

celów, przekonaniach, umiejętnościach,

środowisku, w jakim żyje)

Zasady etyczne postępowania

psychologa-badacza

• wyrażenie świadomej zgody

• prywatność, anonimowość, poufność

• wyjaśnienie celu i przebiegu badania

• osoba uczestnicząca w badaniu jest równoprawnym partnerem psychologa prowadzącego badanie

Problemy etyczne w badaniach

psychologicznych

• Cel uświęca środki; czy realizacja celu naukowego usprawiedliwia sposób, w jaki psycholog traktuje osoby uczestniczące w badaniu?

• „Naciąganie” wyników badań

• Prawa autorskie, plagiaty

• Instrukcja „maskująca” – zadawanie bólu, okłamywanie badanych; (eksperyment Ascha, Milgrama, Zimbardo)

Podsumowanie

• Cele psychologii (podstawowy i szczegółowe)

• Czym zajmuje się psychologia (teoretyczna, stosowana, subdyscypliny psychologii)

• Na czym polega wykonywanie zawodu psychologa

• Zasady etyczne psychologa-badacza