Przyszłość bojowych bezzałogowych statków powietrznych

przeglądprzeglądprzeglądsił powietrznychMIESIĘCZNIK | STYCZEŃ 2010 | NR 1 (043) ISSN 1897-8444

str. 35

INFORMACJALOTNICZA

PRZYSZŁOŚĆ BOJOWYCH BEZZAŁOGOWYCH STATKÓW POWIETRZNYCH str. 8|

RUTYNIARSTWO JEST ZAGROŻENIEM DLA BEZPIECZEŃSTWA LOTÓW? str. 31

2011/01� przegląd sił powietrznych

TRENDY Nowa jakość

W ostatnich latach bezza-łogowe statki powietrz-ne dynamicznie się roz-wijały. Coraz większe

zainteresowanie budzą również bojowe bezzałogowe statki powietrzne (BBSP), wykonujące między innymi zadania ogniowe. Mimo licznych publikacji

w czasopismach fachowych wiedza o te-go rodzaju platformach powietrznych jest dość fragmentaryczna i wymaga usystematyzowania – sklasyfikowania BBSP, określenia ich zadań oraz doko-nania przeglądu przeznaczonego dla nich uzbrojenia. Parafrazując definicję bezzałogowego statku powietrznego

ppłk dr TaDeuSz zielińSki

akademia Obrony narodowej

Absolwent WSOSP (1996) i AON (2004).

Pełnił obowiązki od oficera operacyjnego

w 13 plt, przez szefa sztabu w 1 el 13 plt,

po młodszego specjalistę sekcji

operacyjnej Sztabu 8 BL. Obecnie jest

adiunktem w Instytucie Lotnictwa

i Obrony Powietrznej AON.

Przyszłość bojowych bezzałogowych statków powietrznychBrak linearności oraz asymetryczność działań prowadzonych we współczesnych konfliktach lub w ramach sytuacji kryzysowych wymusza stosowanie narzędzi odpowiednich do skali i rodzaju zagrożeń, które pojawiają się na obszarze operacji.

USa

F (2

)

2011/01 przegląd sił powietrznych �

(Unmanned Aerial Vehicle – UAV) zawartą w AAP-61, BBSP można określić jako: statek po-wietrzny bez człowieka – operatora na pokładzie, zdolny do oddziaływania na wyznaczone obiek-ty (atakowania ich), możliwy do odzyskania i po-nownego użycia. W definicji tej należy uwzględ-nić również pozostałe elementy, generalnie odno-szące się do bezzałogowych statków powietrznych. Bojowymi platformami sterują operatorzy, któ-rych stanowiska pracy z reguły są oddalone o ty-siące kilometrów od teatru działań. Najprawdo-podobniej przyszłe bojowe platformy powietrzne będą w wysokim stopniu autonomiczne – zosta-nie zminimalizowana lub wyeliminowana inge-rencja operatora.

Obecnie BBSP są stosowane w misjach okre-ślanych jako 4D (Dull, Dirty, Dangerous, Deep)2. Dull odnosi się do długotrwałych, mo-notonnych, powtarzających się misji, zwykle wy-czerpujących dla załóg statków powietrznych. Przykład mogą stanowić 30-godzinne loty załóg samolotów B-2 ze Stanów Zjednoczonych nad Kosowo. Wyeliminowanie słabości w postaci czynnika ludzkiego na rzecz bezzałogowego stat-ku powietrznego skutkuje zwiększeniem długo-trwałości wykonywania zadań. Określenie dirty oznacza możliwość wykonywania zadań przez BBSP w środowisku użycia broni masowego ra-żenia, a więc w miejscach, w których człowiek nie ma szans na normalne funkcjonowanie i wy-konywanie zadań. Z kolei określenia dangerous używa się w odniesieniu do zadań, w których ry-zyko utraty życia lub zdrowia przez personel lot-nictwa załogowego oraz prawdopodobieństwo zniszczenia samego statku powietrznego są tak duże, że przeprowadzenie misji staje się bezce-lowe. Wówczas wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych wydaje się całkowicie uza-sadnione. Natomiast określenie deep oznacza zdolność do wykonywania zadań w odległo-ściach obecnie nieosiągalnych dla lotnictwa za-łogowego, ale w przyszłości osiągalnych dla bez-załogowych statków powietrznych.

Pierwsze próby zastosowania bezzałogowych platform powietrznych w misjach zwalczania obiektów pola walki podjęto w latach 70. ubie-głego wieku. Jednak ograniczenia technologicz-ne tego okresu, głównie związane ze sterowaniem

oraz osiąganiem pożądanej dokładności podczas zwalczania obiektów spowodowały, że o prawdzi-wym rozwoju BBSP można mówić dopiero od końca lat 90., gdy pojawiły się szybsze proceso-ry komputerowe.

Grupy BBSPZnane są różnorodne koncepcje bojowych bez-

załogowych statków powietrznych, dlatego apa-raty te trudno sklasyfikować. Na potrzeby niniej-szego artykułu wyróżniono następującego rodza-ju platformy:

– bezzałogowe statki powietrzne prowadzące bojowe rozpoznanie oraz inne misje rozpoznaw-cze i obserwacyjne (ISR);

możliwości

obecnie na rynku bojowych BSP dominuje kilka państw, przy czym główną rolę odgrywają Stany

Zjednoczone. oferują one BBSP dwóch podstawo-wych typów: mQ-1B Predator, uzbrojony w pociski rakietowe typu Hellfire, oraz bardziej wyrafinowany – mQ-9 Reaper (fot.), zdolny do przenoszenia miesza-nego uzbrojenia, w tym bomb kierowanych laserowo oraz JDams. Także w innych krajach – Rosji, Chi-nach oraz niektórych państwach europejskich – są prowadzone prace nad bojowymi wersjami bezzało-gowych statków powietrznych.

1 Zob.: aaP-6(2009) Słownik terminów i definicji NATO, s. 410.2 Unmanned Aircraft Systems Roadmap 2005–2030. office of the

Secretary of Defense, Waszyngton 2005, s. 2.

2011/0110 przegląd sił powietrznych

TRENDY Nowa jakość

– duże zaawansowane technologicznie bojowe bezzałogowe statki powietrzne, z ograniczoną możliwością wykrycia (stealth);

– małe, wysoce manewrowe bezzałogowe stat-ki powietrzne3.

Platformy bezzałogowe pierwszej grupy, prze-znaczone głównie do wykonywania zadań ISR, mo-gą być uzbrojone w odpowiednią amunicję w celu oddziaływania ogniowego na obiekty. Są zdolne do długotrwałego wykonywania zadań na średnich i dużych wysokościach z niewielkimi prędkościa-mi. Jest mało prawdopodobne, aby operowały w środowisku o dużym ryzyku zestrzelenia, głów-nie ze względu na fakt, że są widoczne na rada-rach, mało manewrowe oraz poruszają się z małą prędkością. Jako przykład tego typu BBSP można wskazać MQ-1B Predator i MQ-9 Reaper (fot.). Statki te wykonywały i wykonują zadania nad ob-szarem Iraku oraz Afganistanu. Potwierdziły swo-je walory jako środki do zwalczania mobilnych

obiektów naziemnych, w tym przemieszczających się przywódców grup rebelianckich, również w obszarze zurbanizowanym. W misjach tego ty-pu wymaga się szybkiego zidentyfikowania obiek-tu oraz podjęcia decyzji o jego zwalczaniu, a tak-że oddziaływania z dużą dokładnością w celu unik-nięcia collateral damage. Stąd konieczność długotrwałego pozostawania w wyznaczonej stre-fie oraz posiadania na pokładzie uzbrojenia umoż-liwiającego natychmiastową reakcję. BBSP z tej grupy mogą również wykonywać zadania ochrony własnych wojsk w bliskiej styczności z przeciwni-kiem – prowadzić misje bezpośredniego wsparcia lotniczego. Są przewidziane także do wykonywa-nia zadań nad akwenami morskimi – osłaniania kluczowych instalacji oraz konwojów morskich,

3 m. Franklin: Unmanned Combat Air Vehicles: opportunities for

the guided weapons industry? RUSi occasional Paper, s. 3.

USa

F

BBSP MQ-9 Reaper może wykonywać zadania z chwilą osiągnięcia całkowitej przewagi w powietrzu.

2011/01 przegląd sił powietrznych 11

a w przyszłości – do zwalczania obiektów na mo-rzu. Istotną rolę odgrywają również w projekcji si-ły oraz odstraszaniu potencjalnych przeciwników.

Druga grupa BBSP obejmuje platformy po-wietrzne wykorzystujące zaawansowane technolo-gie, w tym również ograniczające możliwość wy-krycia. Są używane głównie w misjach uderzenio-wych z dużych odległości (także w strefie tyłowej przeciwnika). Zapewne tego rodzaju statki po-wietrzne wielkością będą przypominały obecne sa-moloty załogowe oraz miały możliwość wykony-wania lotu naddźwiękowego, ale o ograniczonej długo-trwałości przebywania w po-wietrzu. Prawdopodobne jest również bazowanie tych plat-form na pokładzie lotniskow-ców. Dotychczas BBSP tej grupy istnieją tylko jako demonstratory (np. Tara-nis lub J-UCAS). Są przewidywane głównie do zwalczania na polu walki silnie umocnionych obiektów naziemnych (różnorodność przenoszo-nego uzbrojenia) – jako alternatywa dla tradycyj-nych bombowców. Wśród innych możliwych ich zadań wymienia się zwalczenie elementów syste-mu obrony powietrznej potencjalnego przeciwni-ka (dzięki zastosowaniu technologii stealth) oraz pozostałych środków obrony przeciwlotniczej. Na-leży założyć, że w przyszłości BBSP tej grupy bę-dą wykonywały zadania związane z uzyskaniem przewagi lub panowania w powietrzu oraz typowe misje powietrze–powietrze. Będą więc charakte-ryzowały się dużą manewrowością, większą niż obecne platformy załogowe (ograniczone również fizjologią człowieka).

Trzecią grupę BBSP tworzą małe, wysoce ma-newrowe platformy powietrzne, podobne do po-

cisków rakietowych, poruszające się ze średnimi prędkościami na bardzo małych wysokościach, mogące wykonywać lot profilowy. Z charaktery-styki tej wynika, że będą to aparaty trudne do wykrycia, zdolne do operowania w wysoce ryzy-kownym środowisku. Ze względu na relatywnie małe koszty ich produkcji będzie rozważana moż-liwość nieodzyskiwania platformy powietrznej po wykonaniu zadania. Nie są jeszcze gotowe projekty BBSP tej grupy, możliwe do operacyj-nego użytkowania. Jedną z opracowywanych koncepcji jest platforma Minion koncernu Lockheed Martin, wyglądem przypominająca po-cisk rakietowy. Aparat ten ma być wynoszony w przestrzeń powietrzną za pomocą samolotu matki i być wyposażony w cztery precyzyjnie kierowane rakiety lub uzbrojenie alternatywne, przeznaczone do prowadzenia walki elektronicz-nej. Minion będzie sterowany z pokładu samolo-tu matki, a lądować – samodzielnie z użyciem chowanego podwozia. Tego rodzaju BBSP naj-prawdopodobniej zostaną zastosowane przeciw-

ko systemom obrony po-wietrznej przeciwnika, a tak-że do zwalczania obiektów stacjonarnych i mobilnych, w przyszłości zaś – do zadań typu powietrze–powietrze.

Aby przedstawione bojowe bezzałogowe statki powietrzne były skuteczne, muszą mieć w wyposażeniu odpowiednie środki walki. Uwzględniając dążenia do ograniczania strat niezamierzonych, należy sądzić, że większość przenoszonego przez BBSP uzbrojenia jest i bę-dzie należała do grupy środków precyzyjnego ra-żenia. Obecnie są to konwencjonalne systemy kie-rowanego uzbrojenia oraz wyposażenie przezna-czone do prowadzenia walki elektronicznej.

Perspektywa: bliska, średnia i dalekaUzbrojenie rozwijane w najbliższych pięciu la-

tach będzie dedykowane pierwszej grupie BBSP, które wykonują zadania bojowego rozpoznania. Wynika to z faktu, że platformy pozostałych grup istnieją dopiero jako demonstratory lub projekty. Jako główne uzbrojenie BBSP pierwszej grupy wskazuje się kierowane pociski rakietowe powie-trze-ziemia. BBSP wykonujące zadania bojowe-

W przyszłości w uzbrojeniu BBSP znajdą się: amunicja typu mikro, e-bomby oraz broń wiązkowa (Directed Energy Weapon – DEW). Rozwój syste-mów uzbrojenia na potrzeby BBSP można rozpatry-wać w perspektywie krótkoterminowej (5 lat), śred-nioterminowej (5–10 lat) oraz długoterminowej (po-wyżej 10 lat).

Kolejne możliwości

Po wyeliminowaniu człowieka

z działań BBSP zmniejszy się

także ryzyko strat ludzkich

w niesprzyjającym środowisku.

2011/0112 przegląd sił powietrznych

TRENDY Nowa jakość

go rozpoznania będą operowały w środowisku przewagi lub panowania w powietrzu, stąd od-działywanie na obiekty będzie realizowane przez relatywnie tanie kierowane systemy uzbrojenia, których arsenał nie jest tak powszechny, jak w przypadku statków powietrznych lotnictwa za-łogowego (tab.).

Z danych taktyczno-technicznych BBSP wyni-ka, że przenoszone uzbrojenie powinno charak-teryzować się małymi rozmiarami i wagomiarem oraz precyzją oddziaływania na wyznaczone obiekty. Dla przykładu, MQ-1B może być uzbro-jony w dwa kierowane pociski rakietowe AGM-114 Hellfire. Z kolei bardziej bojowa wer-sja Predatora – MQ-9 Reaper – posiada sześć wę-złów podwieszeń, na których można zamontować w różnej kombinacji kierowane pociski rakieto-we (AGM-114 Hellfire), bomby kierowane lase-

rowo (CBU-12 Paveway II) oraz JDAMs (CBU-38). Uzbrojenie dla BBSP pierwszej gru-py to istniejące już systemy, wykorzystywane przez lotnictwo załogowe.

BBSP mogą również wykonywać zadania od-działywania nieśmiercionośnego (none-lethal), polegającego głównie na wykorzystaniu syste-mów zakłócających. Jest to możliwe dzięki po-jawieniu się małych systemów, nieabsorbują-cych dużych ilości energii, używanych do za-kłócania lub osłabiania pracy radarów przeciwnika lub jego środków łączności. Syste-my te nie są jeszcze bezpośrednio dedykowane BBSP, jednak są już stosowane w innych bez-załogowych statkach powietrznych, m.in. w bez-załogowym statku powietrznym taktycznego przeznaczenia Hunter, zdolnym do prowadze-nia misji elektronicznego ataku.

Kategoria BBSPPerspektywa

krótkoterminowa (krócej niż 5 lat)

Perspektywa średnioterminowa

(5–10 lat)

Perspektywa długoterminowa (dłużej niż 10 lat)

Bezzałogowe statki powietrzne prowadzące bojowe rozpoznanie oraz inne misje rozpoznawcze i obserwacyjne (Armed ISR UAVs)

− niskokosztowe, proste, małych rozmiarów i wago-miarów, konwencjonalne kierowane pociski rakieto-we powietrze-ziemia;− systemy walki elektro-nicznej (zakłócające)

− zaawansowane konwencjonal-ne kierowane pociski rakietowe powietrze-ziemia;− mikroamunicja;− zaawansowane systemy walki elektronicznej (zakłócające);− e-bomby;− uzbrojenie do samoobrony

− broń wiązkowa (DEW)

Duże zaawansowane technologicznie, z ograniczoną możliwością wykrycia (stealth) bojowe bezzałogowe statki powietrzne (Large, Advanced, Stealthy UCAVs)

− zaawansowane konwencjonal-ne kierowane pociski rakietowe dalekiego zasięgu;− mikroamunicja;− zaawansowane systemy walki elektronicznej (zakłócające);− e-bomby;− uzbrojenie do samoobrony

− broń wiązkowa (DEW);− uzbrojenie powietrze-powietrze

Małe, wysoce manewrowe bezzałogowe statki powietrzne (Small, Agile, Expendable UCAVs)

− zaawansowane konwencjonal-ne kierowane pociski rakietowe małych rozmiarów;− mikroamunicja;− zaawansowane systemy walki elektronicznej (zakłócające);− e-bomby

− broń wiązkowa (DEW);− uzbrojenie powietrze-powietrze

Tabela. Systemy uzbrojenia bojowych bezzałogowych statków powietrznych

oPR

aCo

Wan

iE W

łaS

nE

2011/01 przegląd sił powietrznych 13

W najbliższych 5–10 latach przewiduje się in-tensywny rozwój systemów uzbrojenia przezna-czonych dla BBSP wszystkich kategorii. Ponie-waż platformy te będą powszechnie używane, ko-niecznością stanie się opracowanie nowego typu uzbrojenia, dostosowanego do konkretnych plat-form, lub przystosowanie już istniejącej broni na potrzeby bojowych bezzałogowych statków po-wietrznych. Najprawdopodobniej należy brać pod uwagę nowe konwencjonalne pociski rakietowe powietrze-ziemia, mikroamunicję, systemy za-kłócające (walki elektronicznej) oraz e-bomby i systemy samoobrony.

Uzbrojenie konwencjonalne dla BBSP będzie rozwijane pod kątem zwiększenia dokładności (precyzyjności oddziaływania), a tym samym ograniczenia collateral damage. Mowa głównie o uzbrojenie klasy stand-off, możliwym do przenoszenia przez róż-nego typu BBSP. W przyszłości uzbro-jenie konwencjonalne powietrze-ziemia zostanie zastąpione mikroamunicją, przeznaczoną zwłaszcza dla bojowych bezzało-gowych statków powietrznych wykonanych w technologii stealth. Mniejsze rozmiary w po-równaniu z wymiarami uzbrojenia konwencjo-nalnego oraz możliwość przenoszenia uzbroje-nia wewnątrz kadłuba wpłyną na polepszenie charakterystyk BBSP związanych z możliwoś-ciami wykrycia. Choć uzbrojenie to ma ograni-czony zasięg w porównaniu z zasięgiem rakiet typu stand-off, to jednak jego rozwój może mieć zasadnicze znaczenie dla małych, wysoce ma-newrowych platform bojowych. Ponieważ sto-sowanie takiej amunicji wpłynie ograniczająco na efekty, będzie ona wykorzystywana przeciw-ko starannie wyselekcjonowanym obiektom, nie-koniecznie przeznaczonym do zniszczenia.

Należy oczekiwać, że pojawią się nowe syste-my walki elektronicznej (zakłócające), przezna-

czone dla BBSP wszystkich kategorii, umożliwia-jące wykonywanie zadań ze znacznie większych odległości niż dotychczas oraz odznaczające się większą żywotnością. Jako przykład zaawansowa-nej technologii można wskazać projekt Jammer Cube, stanowiący część koncepcji rozwijanej przez Korpus Piechoty Morskiej, znany pod nazwą COR-PORAL (Collaborative Online Reconnaissance Provider/Operational Responsive Attack Link)4. Urządzenie, przewidziane do umieszczenia na po-kładzie BBSP, ma wielkość pudełka na płyty CD, moc 1 kW i waży około 1 kg. Przyszłe systemy walki elektronicznej (zakłócające) będą miały jesz-cze mniejsze rozmiary i porównywalne lub więk-sze możliwości bojowe.

W najbliższych 5–10 latach będą rozwijane tak-że e-bomby, czyli bomby elektromagnetyczne, sta-nowiące alternatywę dla uzbrojenia konwencjo-nalnego. Są przewidywane do wykorzystania w sytuacjach, w których wymaga się precyzji wy-konania ataku za pomocą impulsu elektromagne-tycznego w celu zniszczenia lub obezwładnienia systemów elektronicznych przeciwnika. Głowice elektromagnetyczne najprawdopodobniej zostaną

umieszczone w pociskach podobnych do konwen-cjonalnego uzbrojenia, jednak moc impulsu, jego precyzja i krótkotrwałość pozwolą na zniszczenie systemów elektronicznych określonego obiektu: systemów radarowych, GPS-ów, systemów łącz-ności lub komputerów. Zaletą tego rodzaju uzbro-jenia jest to, że mogą one pozostawać nieśmier-cionośne – oszczędzić ludzkie życie i minimali-zować ewentualne zniszczenia infrastruktury. Choć informacje o tego rodzaju uzbrojeniu są ob-jęte tajemnicą, to wiadomo, że trwają zaawanso-wane prace nad jego rozwojem. Przypuszcza się, że w przyszłości głowice elektromagnetyczne zo-

4 R.R. Burgess: Jamming. The Marines Corps refines its vision of

electronic warfare, „Seapower” 2007 nr 6, s. 23. http://www.sea-

power-digital.com/seapower/200706?pg=25#pg24/.

miniaturyzacja

Postęp w dziedzinie amunicji, awioniki, systemów nawigacyjnych oraz sensorów będzie możliwy

dzięki intensywnemu rozwojowi mikro- i nanosyste-mów (micro Electro mechanical Systems – mEmS, nano Electro mechanical Systems – nEmS).

NOTATKA

Zminimalizowanie wymiarów i wagomiarów środków przeznaczonych do wal-ki elektronicznej oraz ich małe zapotrzebowanie na energię będą wpływały na zwiększanie asortymentu tych środków oraz zastosowanie na pokładach BBSP.

2011/011� przegląd sił powietrznych

TRENDY Nowa jakość

staną zintegrowane z pociskami podobnymi do GAMs (GPS Aide Munitions) lub JDAMs.

Omawiane uzbrojenie bojowych BSP odnosi się do oddziaływania na obiekty powierzchniowe (na-ziemne lub nawodne). W przyszłości mogą jednak powstać sytuacje, że tego rodzaju platformy trzeba będzie wyposażyć w uzbrojenie gwarantujące im samoobronę. Dotyczy to zwłaszcza dużych zaawan-sowanych technologicznie aparatów (stealthy), na-leżących do zasobów limitowanych, lub innych wy-konujących zadania w środowisku o dużym ryzy-ku. W prasie fachowej można znaleźć informacje o odpaleniach z MQ-1B Predator rakiet powietrze-powietrze typu AIM-92 Stinger5.

Tego rodzaju uzbrojenie daje ograniczone moż-liwości samoobrony i nie zmienia BBSP w bez-załogowego myśliwca. Trwają prace nad uzbro-jeniem powietrze–powietrze na potrzeby bezza-łogowych platform bojowych. W przyszłości będzie ono charakteryzowało się dużą manewro-wością, zdolnością do osiągania prędkości nad-dźwiękowej oraz wysoką precyzją.

Rozpatrując wyposażenie dla BBSP w perspek-tywie długoterminowej (powyżej 10 lat), należy uwzględniać możliwość zastosowania broni wiąz-kowej (DEW) we wszystkich kategoriach BBSP. Trwają prace rozwojowe nad tego rodzaju uzbro-jeniem. Potrzebne będą nowe technologie, pozwa-lające zarówno na generowanie dużych ilości ener-gii, jak i na zmniejszanie wagi urządzeń wytwa-rzających tę energię. Jeśli te warunki zostaną spełnione, to zastosowanie broni DEW z pokła-du BBSP pozwoli na rozszerzenie zakresu poten-cjalnych zadań wykonywanych przez te platfor-my, z walką o przewagę w powietrzu, prowadze-niem walk powietrznych oraz wykonywaniem zadań w środowisku o dużym ryzyku włącznie.

Wiązkowa broń przyszłości dla BBSP (ale nie tylko dla nich), określana terminem High Power Microwave (HPM), będzie generowała energię w postaci promienia mikrofal rzędu kilku giga-watów. Najbardziej zaawansowane prace nad tą bronią prowadzi firma Raytheon w ramach dwóch programów: Active Denial System (ADS) oraz Vigilant Eagle System (VES)6. Pierwszy z nich polega na nieśmiercionośnym wykorzystaniu pro-mienia, który ma spowodować ból przez poparze-nie skóry na ciele człowieka. Warianty tego roz-

wiązania są stosowane również w pojazdach wojsk lądowych oraz w urządzeniach stacjonarnych do obrony szczególnie ważnych obiektów. Z kolei drugi system jest przewidywany do obrony lot-nisk i baz lotniczych przed zagrożeniami stwarza-nymi przez przenośne zestawy przeciwlotnicze. Trzeba zaznaczyć, że wersje mobilne obydwu sy-stemów przeznaczone dla BBSP są dopiero w fa-zie rozwojowej.

Równie odległa jest perspektywa użycia z pokła-du BBSP broni laserowej. Trwają prace nad tego rodzaju bronią montowaną na pokładzie samolotu C-130 Hercules (Boeing’s Advanced Tactical La-ser System)7. Ze względu na dużą wagę i rozmiary broni laserowej jej wykorzystanie przez BBSP bę-dzie możliwie dopiero w dalekiej przyszłości. Plat-formy bojowe prawdopodobnie będą stosowały broń wiązkową do celów samoobrony oraz do prowadze-nia działań powietrze–powietrze.

zakończenieBBSP wyróżniają się licznymi zaletami i zdol-

nościami. Wartość tych platform jest obecnie we-ryfikowana podczas operacji w Afganistanie i Ira-ku. Znaczenie BBSP zapewne zwiększy się, gdy w pełni zostaną zintegrowane różnorodne syste-my uzbrojenia z platformami bezzałogowymi. Konstruktorzy BBSP korzystają z doświadczenia przemysłu zbrojeniowego, zwłaszcza w dziedzi-nie systemów precyzyjnego uzbrojenia. Aby po-lepszyć nawigowanie i sterowanie platformami bezzałogowymi, zastosowano rozwiązania prze-jęte z uzbrojenia kierowanego. Liczba bezzałogo-wych statków powietrznych w wyposażeniu wojsk koalicyjnych i sojuszniczych ciągle się zwiększa i wciąż są opracowywane nowe futurystyczne kon-cepcje. Można więc postawić tezę, że BBSP są i będą jednym z podstawowych składników potę-gi powietrznej.

5 B. Burridge: UAVs and the Dawn of Post-Modern Warfare: A Per-

spective on Recent Operations. „RUSi Journal” 2003 nr 5, vol. 148,

s. 18–23. 6 Zob.: http://www.raytheon.com/newsroom/feature/ads_03-08/;

http://www.raytheon.com/capabilities/rtnwcm/groups/public/do-

cuments/content/rtn_rms_ps_vigilanteagle_pdf.pdf/.7 Zob.: http://boeing.mediaroom.com/index.php?s=43&i-

tem=703/.