Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla ...

Program moliwoci wykorzystaniaodnawialnych rde energii

dla Wojewdztwa Mazowieckiego

SAMORZD WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO

WARSZAWA 2006

SAMORZD WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO

Program moliwoci wykorzystaniaodnawialnych rde energii dlaWojewdztwa Mazowieckiego

2006

Na zlecenie Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Mazowieckiego Program opracowa:

INSTYTUT ENERGETYKI

JEDNOSTKA BADAWCZO - ROZWOJOWA ODDZIA GDASK

ul. Mikoaja Reja 27

80-870 Gdask

tel.(+058) 349-82-00

fax (+058) 341-76-85

SYSTEM JAKOCI ISO 9001:2001;

Certyfikat PCBC nr 368/1/2003

Zesp autorski

Kierownik Projektu:

mgr in. Bogdan Czarnecki

Autorzy:


mgr in. Rafa Magulski

mgr in. Leszek Bronk

Sprawdzi:

mgr in. Rafa Magulski

Zatwierdzi:


Zdjcia na okadce:

Cezary Zieliski

Magorzata Krzyanowska

Waldemar Kowalczuk

Skad, przygotowalnia i druk:

Argraf sp. z o.o.

Koordynacja w Urzdzie Marszakowskim Wojewdztwa Mazowieckiego Departament Ochrony rodowiska.

4

P r o g r a m m o l i w o c i w y k o r z y s t a n i a o d n a w i a l n y c h r d e e n e r g i i d l a Wo j e w d z t w a M a z o w i e c k i e g o

SPIS TRECI

STRESZCZENIE 6I. CELE PROGRAMU 81 PODSTAWA PRAWNA WYKONANIA PRACY. 82 CEL OPRACOWANIA 83 ZAKRES OPRACOWANIA 84 DANE RDOWE DO PROJEKTU 85 PROGRAM MOLIWOCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH RDE

ENERGII DLA WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO 8

II. KORZYCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH RDE ENERGII 12

III. KIERUNKI ROZWOJU ODNAWIALNYCH RDE ENERGII 131 KIERUNKI ROZWOJU ENERGETYKI WODNEJ 13

1.1 ZASOBY WODNE WOJEWDZTWA 131.2 OBSZARY PREFEROWANE DLA ROZWOJU ENERGETYKI WODNEJ 161.3 OGRANICZENIA ROZWOJU HYDROENERGETYKI 18

2 KIERUNKI ROZWOJU ENERGETYKI WIATROWEJ 192.1 ZASOBY ENERGII WIATRU 192.2 OBSZARY PREFEROWANE DLA ROZWOJU ENERGETYKI WIATROWEJ 222.3 OGRANICZENIA ROZWOJU ENERGETYKI WIATROWEJ 23

3 KIERUNKI ROZWOJU ENERGETYKI SONECZNEJ 243.1 ZASOBY ENERGII SONECZNEJ 243.2 OBSZARY PREFEROWANE DLA ROZWOJU ENERGETYKI SONECZNEJ 273.3 OGRANICZENIA ROZWOJU ENERGETYKI SONECZNEJ 30

4 KIERUNKI ROZWOJU ENERGETYKI NA BAZIE WD GEOTERMALNYCH 314.1 ZASOBY WD GEOTERMALNYCH 314.2 OBSZARY PREFEROWANE DLA POZYSKIWANIA WD GEOTERMALNYCH 344.3 OGRANICZENIA ROZWOJU ENERGETYKI NA BAZIE WD GEOTERMALNYCH 39

5 KIERUNKI ROZWOJU ENERGETYKI NA BAZIE BIOMASY 395.1 ZASOBY BIOMASY 395.1.1 BIOMASA STAA 405.1.1.1 ZASOBY BIOMASY Z LASW 405.1.1.2 ZASOBY BIOMASY Z SADW 445.1.1.3 ZASOBY DREWNA ODPADOWEGO Z DRG 465.1.1.4 BILANS ZASOBW BIOMASY DRZEWNEJ 475.1.1.5 SOMA 495.1.1.6 OBSZARY PREFEROWANE DLA ROZWOJU ENERGETYKI NA BAZIE

BIOMASY STAEJ 515.1.2 UPRAWY ROLIN DLA CELW ENERGETYCZNYCH 535.1.2.1 MOLIWOCI UPRAW ROLIN WIELOLETNICH NA CELE ENERGETYCZNE 535.1.2.2 POTENCJA UPRAW W WOJEWDZTWIE MAZOWIECKIM 555.1.3 BIOPALIWA 575.1.4 BIOGAZ 595.1.4.1 BIOGAZ ROLNICZY 595.1.4.2 BIOGAZ Z OCZYSZCZALNI CIEKW I WYSYPISKOWY 605.2 OGRANICZENIA ROZWOJU ENERGETYKI NA BAZIE BIOMASY 62

IV. ZAGADNIENIA FORMALNO-PRAWNE BUDOWY JEDNOSTEK WYKORZYSTUJCYCH ODNAWIALNE RDA ENERGII 64

V. FINANSOWANIE PROJEKTW WYKORZYSTANIA ODNAWIAL NYCH RDE ENERGII 801 FINANSOWANIE PROJEKTW WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH

RDE ENERGII 801.1 RODKI KRAJOWE 801.2 FUNDUSZE Z UNII EUROPEJSKIEJ 87

5

S P I S T R E C I

1.3 FUNDUSZE SPOZA UNII EUROPEJSKIEJ 971.4 MOLIWOCI WYKORZYSTANIA PROTOKOU Z KIOTO DOFINANSOWANIA

INWESTYCJI W ZAKRESIE ENERGETYKI ODNAWIALNEJ 99

VI. INSTYTUCJE WSPIERAJCE ROZWJ ENERGETYKI ODNAWIALNEJ 1011 INSTYTUCJE, ORODKI NAUKOWO-BADAWCZE I ORGANIZACJE WSPIERAJCE

ROZWJ ENERGETYKI ODNAWIALNEJ DZIAAJCE NA TERENIE CAEGO KRAJU 1012 INSTYTUCJE, ORODKI NAUKOWO-BADAWCZE I ORGANIZACJE WSPIERAJCE

ROZWJ ENERGETYKI ODNAWIALNEJ DZIAAJCE NA TERENIE MAZOWSZA 102

VII. KOSZTY UZYSKANIA ENERGII Z POSZCZEGLNYCH RDE 103

VIII. PROGRAMY PILOTAOWE WYKORZYSTUJCE ODNAWIALNE RDA ENERGII 1111 PROGRAM WSPIERANIA ROZWOJU MAEJ ENERGETYKI WODNEJ

NA TERENIE WOJEWDZTWA MAZOWIECKIEGO 1112 PROGRAM MODERNIZACJI RDE CIEPA W BUDYNKACH UYTECZNOCI

PUBLICZNEJ W OPARCIU O ODNAWIALNE RDA ENERGII 1153 PROGRAM PROMOCJI WYMIANY ISTNIEJCYCH RDE

KONWENCJONALNYCH NA RDA OPALANE BIOMAS 120

WNIOSKI 122LITERATURA 125STRONY INTERNETOWE: 127ANEKS 128SPIS RYSUNKW 132SPIS TABEL 133SPIS MAP 135

6


STRESZCZENIEOpracowanie Program moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla Wojewdz-

twa Mazowieckiego miao na celu:

Identyfikacj zasobw energii odnawialnej na terenie wojewdztwa;

Identyfikacj zakresu wykorzystania zasobw energii odnawialnej w chwili obecnej;

Wskazanie obszarw szczeglnie predestynowanych dla wykorzystania zasobw energii odna-

wialnej oraz obszarw wykluczenia dla inwestycji;

Opracowanie zagadnie formalno-prawnych zwizanych z budow rde energii wyko-

rzystujcych energi odnawialn;

Omwienie dostpnych rde finansowania projektw;

Ocen kosztw pozyskania energii z poszczeglnych rde.

Powysze zagadnienia opracowano w stosunku do nastpujcych rde energii odnawialnej:

biomasy, energetyki wodnej, wiatrowej, solarnej i geotermalnej.

Ponad to, w opracowaniu przedstawiono wybrane przykady programw wspierania rozwoju

energetyki odnawialnej. W oparciu o analiz zasobw energii odnawialnej na terenie wojewdz-

twa mazowieckiego oraz analiz kosztw pozyskania energii z poszczeglnych rde, zapropo-

nowano koncepcje programw wspierania energetyki odnawialnej, ktre mogyby by realizowa-

ne na terenie wojewdztwa mazowieckiego.

Potencja energetyki odnawialnej na terenie wojewdztwa mazowieckiego okrelono w opar-

ciu o istniejce opracowania dotyczce w szczeglnoci potencjau energetyki wodnej, geoter-

malnej, wiatrowej, solarnej oraz potencjau biomasy. Dla weryfikacji analiz studialnych pozyskano

szereg danych z takich instytucji jak: Urzd Marszakowski Wojewdztwa Mazowieckiego, Orod-

ki Doradztwa Rolniczego, Regionalne Dyrekcje Lasw Pastwowych, Regionalny Zarzd Gospo-

darki Wodnej, Spki Dystrybucyjne, WIO.

W ramach projektu przeprowadzono ankietyzacj jednostek samorzdu terytorialnego

(314 gminnych i 42 powiatowych) majc na celu identyfikacj instalacji wykorzystujcych odna-

wialne rda energii. rdami danych do projektu byy ponad to dokumenty planistyczne i pro-

gramy realizowane w wojewdztwie.

W wyniku przeprowadzonych prac okrelono przybliony potencja oraz szacunkowy poziom

wykorzystania zasobw energii odnawialnej na terenie Wojewdztwa Mazowieckiego.

Tab. 1 Wykorzystane i potencjalne zasoby odnawialne

Typ zasobw energii odnawialnej Potencja WykorzystanieWolne zasoby

jednostki fizyczne % potencjau

Biomasa staa TJ 7 780 2 500 5 280 68%

Energia soneczna TJ 10 900 2 10 898 100%

Energia wiatru MWh 232 000 250 231 750 100%

Energia wodna MWh 156 500 96 000 60 500 40 %

Energia geotermalna TJ 8 700 10,2 8 690 99%

7

S T R E S Z C Z E N I E

Z przeprowadzonych analiz wynika, e technicznie dostpny niewykorzystany potencja ener-

getyki odnawialnej stanowi zasoby biomasy oraz maa energetyka wodna. Rwnoczenie projek-

ty realizowane w tych obszarach energetyki odnawialnej charakteryzuj si stosunkowo wysokimi

wskanikami finansowymi korzyci do nakadw inwestycyjnych. W oparciu o wyniki projektu

przedstawiono koncepcje trzech programw wspierania rozwoju energetyki odnawialnej:

1. Program wykorzystania biomasy do celw grzewczych, adresowany do jednostek samorzdu

terytorialnego. Program ma na celu obnienie kosztw funkcjonowania obiektw administro-

wanych przez samorzdy lokalne i popraw stanu rodowiska naturalnego, z jednoczesnym

wykorzystaniem lokalnych zasobw energii.

2. Program wykorzystania biomasy do celw grzewczych, adresowany do odbiorcw indywidualnych

na terenach wiejskich. Program ma na celu obnienie kosztw funkcjonowania wiejskich gospo-

darstw domowych, co powinno przyczyni si do wzrostu poziomu ycia mieszkacw wsi.

3. Program wspierania rozwoju energetyki wodnej, adresowany do potencjalnych inwestorw za-

interesowanych uruchamianiem maych elektrowni wodnych. Program ma na celu wskazanie

optymalnych lokalizacji obiektw hydrotechnicznych ze wzgldu na uwarunkowania rodowi-

skowe, techniczne i ekonomiczne. W ramach realizacji programu proponuje si:

stworzenie bazy danych potencjalnych lokalizacji elektrowni wodnych wraz z charakterysty-

kami techniczno - ekonomiczno - prawnymi potencjalnych maych elektrowni wodnych;

uatwienia dla potencjalnych inwestorw powinny sprzyja rozwojowi maej energetyki

wodnej i rozwojowi infrastruktury energetycznej na terenach wiejskich.

8


I. CELE PROGRAMU

1 Podstawa prawna wykonania pracy.

Opracowanie zostao wykonane na podstawie umowy Nr O..I/ZP/U-335-186/05 zawartej

pomidzy Wojewdztwem Mazowieckim i Instytutem Energetyki JBR Oddzia Gdaski.

2 Cel opracowania

Celem Programu moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla wojewdztwa ma-

zowieckiego jest oszacowanie zasobw i wskazanie obszarw preferowanych dla rozwoju odna-

wialnych rde energii w wojewdztwie mazowieckim. Wyniki opracowania mog posuy za

materia pomocniczy w wykorzystaniu odnawialnych nonikw energii dla samorzdw terytorial-

nych oraz przyszych inwestorw. Tak ujty Program moe by wykorzystany jako gwny instru-

ment dla tworzenia programw wykorzystania odnawialnych rde w skali powiatu lub gminy.

Naley bowiem pamita, i oszacowanie rzeczywistych zasobw moe by precyzyjnie okrelo-

ne tylko na szczeblu lokalnym lub regionalnym.

3 Zakres opracowania

Informacje o istniejcych czy projektowanych odnawialnych rdach s w wojewdztwie

w niedostateczny sposb monitorowane. Problem ten moe si przyczyni do nieprawidowego

prognozowania rozwoju lub nie optymalnego lokowania finansowych rodkw wsparcia. Dlate-

go w opracowaniu podjto prb inwentaryzacji istniejcych i projektowanych OZE na terenie

wojewdztwa mazowieckiego. W przyszoci zaleca si stworzenie systemu informacyjnego o po-

tencjale i rozwoju energetyki odnawialnej. Pozwoli to na skoordynowanie czynnoci majcych

na celu monitorowanie wykorzystania odnawialnych zasobw w sposb optymalny dla kadego

powiatu lub gminy. W programie przedstawiono take najwaniejsze zagadnienia formalno-praw-

ne majce wpyw na proces inwestycyjny budowy odnawialnych rde energii oraz moliwoci

finansowania tych projektw.

4 Dane rdowe do projektu

rdami informacji wykorzystanymi w opracowaniu byy materiay uzyskane z placwek sa-

morzdowych, Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Warszawie, Gwnego i Wo-

jewdzkiego Urzdu Statystycznego, Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Mazowieckiego,

Spek Dystrybucyjnych, Regionalnych Dyrekcji Lasw Pastwowych, Powiatowych Zespow

Doradztwa Rolniczego, take prace instytutw i placwek naukowo badawczych z zakresu wy-

korzystania odnawialnych rde energii, jak rwnie dostpna literatura fachowa.

5 Program moliwoci wykorzystania odnawialnych rde energii dla wojewdztwa mazowieckiego

Cele i priorytety rozwoju energetyki na bazie odnawialnych rde energii w wojewdztwie

wynikaj z obowizujcych aktw prawnych, programw wyszego rzdu oraz dokumentw pla-

nistycznych uwzgldniajcych t problematyk.

9

C E L E P R O G R A M U

Podstawowym i najwaniejszym dokumentem w dziedzinie energetyki jest ustawa Prawo energe-

tyczne z dn. 10.04.1997r. wraz z pniejszymi zmianami. Zawiera ona wszelkie definicje i uwarunko-

wania zwizane z energetyk, rwnie zagadnienia dotyczce odnawialnych rde energii. Wanym

dokumentem strategicznym okrelajcym rozwj energetyki odnawialnej s Zaoenia polityki energe-

tycznej Polski do 2025 roku dokument przyjty 4 stycznia 2005 roku przez Rad Ministrw. Okrela-

j one gwne cele i strategiczne kierunki dziaania pastwa, aktualny stan gospodarki energetycznej,

prognozy krajowego zapotrzebowania na paliwa i energi oraz ocen bezpieczestwa energetyczne-

go. Wedug dokumentu celem strategicznym polityki pastwa jest wspieranie rozwoju odnawialnych

rde energii i uzyskanie 7,5% udziau energii pochodzcej z tych rde w bilansie energii pierwot-

nej. W tym celu okrelono dziaania w nastpujcych kierunkach:

utrzymanie stabilnych mechanizmw wsparcia wykorzystania odnawialnych rde energii;

wykorzystanie biomasy do produkcji energii elektrycznej i ciepa (zakada si, e w Polsce bio-

masa bdzie stanowi podstawowy kierunek rozwoju OZE);

intensyfikacj wykorzystania maej energetyki wodnej;

wzrost wykorzystania energetyki wiatrowej;

zwikszenie udziau biokomponentw w rynku paliw ciekych;

rozwj przemysu na rzecz energetyki odnawialnej.

Udzia energii z OZE w bilansie paliwowo-energetycznym po 2010 roku zostanie ustalony

w ramach prac na aktualizacj rzdowej strategii rozwoju energetyki odnawialnej. W Strategii

rozwoju energetyki odnawialnej z 2000 roku udzia energii ze rde odnawialnych w bilansie

paliwo-energetycznym do roku 2020 okrelono na poziomie 14%.

Projekt Narodowego Planu Rozwoju na lata 20072013 jest dokumentem okrelajcym kon-

cepcj modernizacji polskiej gospodarki. Stanowi program rozwoju spoecznego-gospodarczego

oraz jest podstaw w zakresie uzyskania dostpu Polski do rodkw funduszy strukturalnych. Jed-

nym z programw wykonawczych do NRP jest Program Operacyjny Infrastruktura Energetyczna.

W ramach tego opracowania okrelono nastpujca priorytety dziaa [1]:

> Rozwj infrastruktury rynkw i bezpieczestwa dostaw paliw i energii elektrycznej -wsparcie

dla inwestycji w zakresie budowy systemw przesyowych paliw i energii, pojemnoci magazy-

nowych oraz infrastruktury niezbdnej dla funkcjonowania rynkw energetycznych;

> Rozbudowa i modernizacja systemw dystrybucji energii elektrycznej, ciepa i gazu ziemne-

go zapewnienie waciwego dostpu do zaopatrzenia ludnoci i podmiotw gospodarczych

w energi elektryczn, ciepo sieciowe oraz gaz ziemny oraz poprawa jakoci i pewnoci tego

zaopatrzenia na szczeblu regionalnym i lokalnym;

> Zwikszenie stopnia wykorzystania energii pierwotnej i obnienie energochonnoci gospodar-

ki wsparcie dla inwestycji zwikszajcych efektywno wytwarzania, dostarczania i uytko-

wania paliw i energii, w tym promowanie energetyki skojarzonej i rozproszonej oraz promocja

podanych postaw odbiorcw;

> Wzrost udziau energii ze rde odnawialnych i innych paliw ekologicznych - wspieranie rozwo-

ju wykorzystywania odnawialnych rde energii (OZE) takich jak: wiatr, woda, biomasa, energia

soneczna i geotermalna oraz paliw alternatywnych do napdu pojazdw, m.in. spronego gazu

ziemnego i biopaliw;

10


> Ograniczenie negatywnego oddziaywania energetyki na rodowisko - modernizacja infrastruk-

tury w celu ograniczenia emisji gazw, pyw oraz innych zanieczyszcze do rodowiska.

Deklaracje i kierunki rozwoju energetyki odnawialnej zawarte s rwnie w opracowaniach

wojewdzkich:

Strategia rozwoju wojewdztwa mazowieckiego Warszawa 2001;

Program Ochrony rodowiska wojewdztwa mazowieckiego Warszawa 2003;

Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa mazowieckiego Warszawa 2004.

W powyszych opracowaniach przyjmuje si, m.in. w celu uzyskania poprawy stanu czystoci

powietrza, wprowadzenie przedsiwzi zmierzajcych do wykorzystania odnawialnych rde

energii. W zakresie gospodarki wodnej zaleca si wspieranie dziaa stymulujcych rozwj maej

retencji, obejmujcych: odbudow, modernizacje istniejcych obiektw oraz realizacj nowych

przedsiwzi, w tym rozwj maej energetyki wodnej.

W wojewdztwie mazowieckim pod wzgldem rodzaju paliwa wykorzystywanego do produkcji

ciepa dominuj rda opalane wglem kamiennym (znacznie ponad 70%). Najwikszym pod wzgl-

dem mocy i wytwarzanej energii odnawialnym rdem energii jest Elektrownia Ostroka. rdo

wytwarza ciepo i energi elektryczn w skojarzeniu przy wykorzystaniu biomasy (tzw. wspspala-

nie). Precyzyjne okrelenie udziau paliw odnawialnych w bilansie paliwo-energetycznym wojewdz-

twa mazowieckiego jest trudne do wykonania. Wikszo rde odnawialnych wykorzystywanych do

produkcji ciepa stanowi instalacje nie posiadajce koncesji. Natomiast produkcj energii elektrycz-

nej z OZE mona oszacowa, ale tylko z tych instalacji, ktre s podczone do sieci energetycznej.

Na terenie wojewdztwa mazowieckiego pracuje ponad 30 takich rde. S to elektrownie wodne,

wiatrowe, a take jednostki wytwrcze wykorzystujce biogaz o cznej mocy 26,1 MW. Ilo energii

wytworzonej przez te rda w 2003 r. wyniosa ok. 100 tys. MWh.

Struktur wykorzystania odnawialnych rde energii do produkcji energii elektrycznej w 2003 roku

w wojewdztwie mazowieckim na tle pozostaych wojewdztw przedstawia ponisza tabela.

11

C E L E P R O G R A M U

Tab.

2 M

oc z

ains

talo

wan

a i p

rodu

kcja

ene

rgii

elek

tryc

znej

wed

ug

woj

ewd

ztw

w 2

003

roku

Woj

ewd

ztw

o

Og

em

Elek

trow

nie

ciep

lne

Elek

trow

nie

wod

ne*

r

da

odna

wia

lne

Zaw

odow

ePr

zem

yso

we

Moc

[MW

]En

ergi

a el

ekt.

[GW

h]M

oc[M

W]

Ener

gia

elek

t. [G

Wh]

Moc

[MW

]En

ergi

a el

ekt.

[GW

h]M

oc[M

W]

Ener

gia

elek

t. [G

Wh]

Moc

[MW

]En

ergi

a el

ekt.

[GW

h]

Dol

nol

skie

2 87

6.1

12 3

71.5

2 55

3.0

11 6

25.0

262.

660

8.3

56.1

137.

41.

40.

8

Kuja

wsk

o-po

mor

skie

880.

62

874.

726

8.4

1 05

2.5

399.

311

3120

9.8

683.

83.

27.

4

Lube

lskie

429.

22

143.

123

7.0

1 59

0.5

190.

954

8.9

1.3

3.7

--

Lubu

skie

249.

794

5.0

150.

978

3.1

23.2

47.0

75.3

113.

70.

31.

2

dz

kie

5 06

4.0

30 4

68.4

5 00

5.9

30 3

95.9

47.2

34.5

9.9

34.8

1.0

3.2

Ma

opol

skie

2 31

6.8

8 65

2.7

1 84

0.7

7 38

9.2

304.

21

004.

117

0.8

255.

51.

03.

9

Maz

owie

ckie

4 85

7.3

19 6

65.1

4418

.017

580

.541

3.2

1 98

7.2

21.4

85.7

4.7

11.7

Opo

lskie

1 84

2.2

9 66

4.1

1 63

1.0

8 98

7.4

191.

262

7.9

20.0

48.8

--

Podk

arpa

ckie

861.

52

681.

959

7.2

2 53

3.7

55.9

37.2

207.

711

0.4

0.7

0.6

Podl

aski

e22

0.2

661.

419

6.7

644.

121

.511

.50.

83.

21.

22.

6

Pom

orsk

ie1

210.

93

340.

936

4.1

1 67

2.7

133.

757

5.6

710.

51

086.

42.

66.

2

ls

kie

7 55

2.0

29 8

13.4

6 75

0.5

28 2

94.0

262.

388

8.9

535.

562

0.2

3.6

10.3

wi

tokr

zysk

ie1

649.

37

361.

31

624.

07

348.

923

.09.

01.

23.

31.

10.

1

War

mi

sko-

maz

ursk

ie91

.728

5.2

49.0

148.

127

.599

.513

.834

.81.

42.

8

Wie

lkop

olsk

ie3

139.

414

726

.43

026.

314

579

.710

1.9

114.

59.

930

.11.

42.

1

Zach

odni

opom

orsk

ie2

178.

35

974.

71

808.

05

592.

715

2.5

215.

016

1.9

39.5

56.2

127.

5

Polsk

a35

419

.215

1 62

9.6

30 5

20.7

140

218.

02

613.

17

940.

12

205.

53

291.

379

.918

0,2

*

czni

e z

elek

trow

niam

i szc

zyto

wo-

pom

pow

ymi

rd

o: G

US:

Och

rona

ro

dow

iska

2004

; War

szaw

a 20

04

12


II. KORZYCI WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH RDE ENERGII

Rozwj energetyki odnawialnej przynosi wiele korzyci zarwno spoecznych, gospodarczych jak

i ekologicznych. rda energii odnawialnej nie maj obecnie wikszego znaczenia dla bezpieczestwa

energetycznego wojewdztwa i kraju. Jednak zalet tych rde jest wzmacnianie bezpieczestwa w ska-

li lokalnej i przyczynianie si do poprawy zaopatrzenia w energi, w szczeglnoci terenw o sabej in-

frastrukturze energetycznej. Uczestnictwo w procesie planowania energetycznego na terenie powiatu,

gminy lub wojewdztwa niesie za sob istotne korzyci wszystkim podmiotom lokalnego rynku. Wadze

gminne poprzez zaoenia do planu zaopatrzenia w energi maj moliwo zrealizowania wasnej

polityki energetycznej i ekologicznej oraz celw gminy, m.in.: zapewnienie bezpieczestwa zaopatrze-

nia w media energetyczne, minimalizacji kosztw usug energetycznych, poprawy stanu rodowiska,

wzrostu akceptacji spoecznej. Przynaleno Polski do UE umoliwi zdobycie dodatkowych funduszy

zwikszajc moliwoci rozwoju. Wdraanie odnawialnych rde energii na swoim terenie zwizane

jest z poniesieniem na pocztku wysokich kosztw inwestycyjnych. rda odnawialne w wikszoci

charakteryzuj si znacznymi nakadami inwestycyjnymi, ktre s wielokrotnie wiksze od kosztw eks-

ploatacyjnych. Czsto o powodzeniu wdroenia inwestycji, programw wykorzystania OZE decyduje

wielko pozyskanych funduszy, bezzwrotnych dotacji lub niskooprocentowanego kredytu. Uniknicie

(przynajmniej czciowe) wysokiego udziau kosztw wynikajcych z poniesionych nakadw inwesty-

cyjnych moe obniy koszt pozyskania ciepa. Std celowo realizacji programw o zasigu ponad

gminnym. Do najwaniejszych korzyci z wykorzystania odnawialnych rde energii zalicza si:

> rozwj gospodarczy regionu, aktywizacja lokalnej spoecznoci wykorzystanie nadwyek somy na cele

energetyczne, moliwo zagospodarowania odogw, ugorw i wprowadzenie dodatkowego rda

dochodw dla rolnikw, np.: poprzez upraw rolin energetycznych; zwikszenie upraw przemyso-

wych, powstanie wyspecjalizowanych podmiotw zajmujcych si zbiorem lub dostaw biomasy, itp.;

> ograniczenie emisji zanieczyszcze, w szczeglnoci dwutlenku wgla wdroenie przedsiwzi

opartych na wykorzystaniu paliw ekologicznych moe przynie wymierne korzyci z zakresu

ochrony rodowiska, zmiana paliwa w duych kotowniach czy likwidacja indywidualnych rde

wglowych, powodujcych tzw. niska emisj zmniejszy uciliwo ycia mieszkacw;

> obnienie kosztw pozyskania energii - odnawialne rda charakteryzuj si niszymi kosztami zmien-

nymi, np.: koszt z/GJ biomasy (drewna, somy) jest niszy ni wgla, gazu czy oleju opaowego;

> powstanie dodatkowych miejsc pracy na poziomie lokalnym zatrudnienie przy produkcji

i obsudze urzdze, przy produkcji i przygotowaniu biopaliw, w obsudze przedsibiorstw in-

westujcych w OZE daje kilkukrotnie wicej miejsc pracy ni w energetyce tradycyjnej. We-

dug literatury [2] liczba nowych miejsc pracy szacowana jest na 2026 osb w przeliczeniu na

1 000 ton rocznie wytwarzanych biopaliw;

> promowanie regionu jako czystego ekologicznie w szczeglnoci ma to znacznie w regio-

nach, gdzie przewiduje si rozwj funkcji rekreacyjno-wypoczynkowych;

> wzrost bezpieczestwa energetycznego regionu rda energii odnawialnej przyczyniaj si do

wzmacniania bezpieczestwa w skali lokalnej i do poprawy zaopatrzenia w energi, w szczegl-

noci terenw o sabej infrastrukturze energetycznej, np.: rozwj lokalnego systemu rozdzielczego

energii elektrycznej zwizanego z wyprowadzeniem mocy z maych elektrowni wodnych (MEW).

13

K I E R U N K I R O Z W O J U O D N AW I A L N YC H R D E E N E R G I I

III. KIERUNKI ROZWOJU ODNAWIALNYCH RDE ENERGII

1 Kierunki rozwoju energetyki wodnej

1.1 Zasoby wodne wojewdztwa

Cay obszar wojewdztwa mazowieckiego pooony jest w rodkowym dorzeczu Wisy i zajmu-

je 21,2% powierzchni dorzecza w kraju. W granicach wojewdztwa mazowieckiego znajduje si 320-sto

kilometrowy odcinek Wisy. Najwikszym dopywem Wisy jest Narew z dopywami: Bug, Wkra,

Orzyc, Omulew. Natomiast z lewostronnych dopyww najwiksze dorzecza posiadaj: Pilica, Bzu-

ra i Radomka. Teren wojewdztwa jest nizinny, a wysokoci bezwzgldne rzadko przekraczaj 200 m

n.p.m. Sie hydrograficzna wojewdztwa charakteryzuje si du iloci ciekw wodnych o maych

przepywach, niektre okresowo w sezonie letnim wysychaj. Jedynie Wisa i jej najwiksze dopy-

wy charakteryzuj si wikszymi przepywami. Przepyw rednioroczny Wisy w Warszawie w latach

19511995, charakteryzujcy oglne zasoby wodne zlewni od rde do przekroju wodowskazowego,

wynosi 561 m3/s.[3] W tabeli poniej przedstawiono najwiksze zlewnie na terenie wojewdztwa [4].

Tab. 3 Zlewnie na terenie wojewdztwa mazowieckiego

Odbiornik Rzeka Strona dopywu

Dugo rzeki [km]

Powierzchnia zlewni w Polsce [km2]

ogem w tym w wojewdztwie ogemw tym

w wojewdztwie

Morze Batyckie Wisa 1 070,0 320,0 194 424,0 35 598,0

Zlewnie Wisylewostronne

Radomka L 107,0 91,6 2 109,5 2 079,0Pilica L 319,0 91,0 9 273,0 1 750,0Ianka L 76,8 76,8 1127,4 993,1Jeziorka L 66,3 64,0 811,7 805,2Skrwa Lewa L 42,8 41,7 418,4 355,5Bzura L 166,2 41,5 7 787,5 2 700,0Zagodonka L 39,9 39,9 568,5 568,5

Zlewnie Wisy prawostronne

Narew P 484,0 160,1 75 1758,0 18 720,0Skrwa Prawa P 113,9 105,2 1 704,0 1 295,0wider P 89,1 73,5 1 149,8 962,5Wilga P 67,1 60,1 568,9 471,9Okrzejka P 70,4 50,4 528,3 335,3Motawa P 35,5 35,5 243,7 243,7

Zlewnie Narwi*

Bug L 772,0 193,4 39 284,1 6 495,0Wkra P 249,1 177,1 5 322,0 4 407,0Orzyc P 145,9 129,4 2 144,0 1 687,0Omulew P 113,7 78,5 2 053,0 793,8Orz P 54,3 53,2 608,8 582,0

Zlewnie Bugu*Liwiec L 126,2 126,2 2 779,0 2 739,0Brok P 72,9 53,2 810,4 370,9

Zlewnie Wkry*

ydynia L 72,0 72,0 688,1 688,1Sona L 67,3 67,3 528,0 528,0Racinica P 56,9 56,9 618,5 618,5Ponka P 42,6 42,6 433,4 433,4Mawka L 43,4 32,9 675,5 567,1

* ze wzgldu na wielko, zlewnie te zostay wyszczeglnione

14


W Polsce potencja wodno-energetyczny w wikszoci koncentruj si w dorzeczu Wisy (68%),

z tego poowa to potencja odcinka dolnej Wisy od ujcia Pilicy do morza, 17,6% potencjau znaj-

duje si w dorzeczu Odry, ok. 2,1% posiadaj rzeki nie powizane z Wis i zlokalizowane na

terenie Pomorza, Warmii i Mazur, 12,5% udzia posiada maa energetyka [5]. Najwiksze zasoby

wodno-energetyczne w kraju zlokalizowane s na Dolnej Wile (okoo 1/3 caoci zasobw Pol-

ski). Projektowana kaskada Wyszogrd Tczew obejmuje osiem stopni o cznej mocy 1 180 MW.

Na terenie wojewdztwa mazowieckiego rozpatrywane byy dwa miejsca: Wyszogrd (586 km rz.

Wisy) oraz Pock (619 km). czna moc zainstalowana na tych dwch obiektach wynosiaby 300

MW, natomiast produkcja rednio ok. 3 500 GWh/a. Obecnie z programu Kaskady Dolnej Wisy

planowana jest budowa jednego stopnia z elektrowni w Nieszawie (Ciechocinek) podpieraj-

cego istniejcy stopie Wocawek i zabezpieczajcego przed katastrof ekologiczn.

Budowa duych elektrowni wodnych zwizana jest ze znacznymi nakadami finansowymi. W przy-

szoci, w przypadku energetyki wodnej naley przewidywa gwnie rozwj MEW, ktre charaktery-

zuj si stosunkowo niskimi nakadami inwestycyjnymi, relatywnie krtkim okresem zwrotu nakadw

oraz zaletami ekologicznymi [6]. Dlatego w opracowaniu rozpatrywano tylko moliwociami wykorzy-

staniu maej energetyki wodnej (MEW). O potencjale energetycznym rzek decyduje przepyw i moli-

woci pitrzenia. Oglnie wojewdztwo mazowieckie posiada kilka rzek o znaczcych przepywach:

Narew, Bug, Pilica, Bzura, Wkra, Omulew, Orzyc, Radomka, Skrwa Prawa, Ianka. Charakteryzuj

si one jednak przecitnymi moliwociami do zagospodarowania hydroenergetycznego, gdy doli-

ny rzeczne s najczciej paskie, co uniemoliwia uzyskanie korzystnych spadw. Warunki terenowe

najczciej pozwalaj uzyska spady rzdu 1,52,5 m1. Prace studialne wykonane w latach 80-tych

pozwoliy na oszacowanie moliwoci wykorzystania istniejcych pitrze oraz planowanych zbiorni-

kw i stopni wodnych dla potrzeb MEW. Oszacowano, i zasoby hydroenergetyczne rzek na obszarze

wojewdztwa mazowieckiego wynosz ok. 13,5 MW, przy moliwoci produkcji ponad 65 GWh/a.

Poniej w tabeli przedstawiono zasoby energetyczne dla poszczeglnych rzek oraz liczb obiektw

moliwych do wykorzystania.

1 Informacje pozyskane z RZGW Warszawa

15


Tab. 4 Zasoby hydroenergetyczne rzek w wojewdztwie mazowieckiem

Zlewnia Rzeka Moc [kW]Energia [MWh]

Liczba obiektw

Zlewnia Narew

Zlewnia Bugu

Brok 75 384 2Liwiec 713 3 489 6Toczna 70 331 4Pukawka 10 47 1

Omulew 99 468 1Orzyc 1 043 5 429 5Orz 76 360 1

Zlewnia Wkry

Wkra 2 985 14 209 16Mawka 33 156 3ydyna 341 1 669 8Sona 149 736 5Inne dopywy 87 436 6

Rozoga 158 747 3Inne dopywy 146 689 9Razem 5 985 29 150 70

Zlewnia Bzury

Pisia 36 170 5Utrata 153 724 6Inne dopywy 57 270 1Razem 246 1 164 12

Zlewnia IankiIanka 661 3 126 5Inne dopywy 17 80 3Razem 678 3 206 8

Zlewnia JeziorkiJeziorka 536 2 657 9Inne dopywy 7 33 2Razem 543 2 690 11

Zlewnia Krpianki Krpianka 20 95 1Zlewnia Motawy Motawa 105 497 5Zlewnia Okrzejki Okrzejka 226 1 069 8

Zlewnia Pilicy

Drzewiczka 412 1 948 3Mogielanka 113 534 4Inne dopywy 13 61 2Razem 538 2 543 9

Zlewnia Promnika Promnik 43 203 4

Zlewnia RadomkiRadomka 1 303 6 164 12Inne dopywy 284 1 344 14Razem 1 587 7 508 26

Zlewnia Skrwy LewejSkrwa Lewa 132 624 6Inne dopywy 17 80 2Razem 149 704 8

Zlewnia Skrwy Prawej

Skrwa Prawa 2 024 9 570 15Sierpienica 136 643 4Inne dopywy 71 336 8Razem 2 231 10 549 27

Zlewnia widerwider 582 3 020 3Inne dopywy 75 385 2Razem 657 3 405 5

Zlewnia WilgiWilga 203 991 6Inne dopywy 13 61 2Razem 216 1 054 8

Zlewnia Zwoleki Zwoleka 76 360 2Zlewnia Zagodanki Zagodonka 152 789 5Inne mniejsze dopywy Wisy 77 421 8cznie 13 541 65 439 217

Informacje pozyskane z RZGW Warszawardo: Studium terenowe moliwoci energetycznego wykorzystania zasobw maych ciekw w Polsce;

BSiPE ENERGOPROJEKT, Warszawa 19811984

16


Powysze zestawienie obejmuje istniejce i potencjalne MEW, w tym lokalizacje w miejscach

funkcjonowania dawnych mynw lub budowli wodnych. Oczywicie naley przyj, e cz

obiektw mogo ulec dewastacji, jednak opracowanie wykonane przez Energoprojekt wskazu-

je rzeki o najwikszym potencjale energetycznym na obszarze wojewdztwa. Z danych wynika,

e najlepsze warunki zagospodarowana hydroenergetycznego posiadaj rzeki: Radomka, Wkra,

Skrwa Prawa, Orzyc, Ianka, Liwiec.

1.2 Obszary preferowane dla rozwoju energetyki wodnej

Na obszarze wojewdztwa jest 21 elektrowni wodnych. Aktualnie moc zainstalowana elektro-

wni wodnych wynosi 21,45 MW (z czego elektrownie zaliczane do MEW 1,45 MW). Wielko

produkcji energii elektrycznej waha si na poziomie ok. 90 GWh rocznie. Wikszo elektrowni

jest przyczona do systemu energetycznego, tylko nieliczne s wykorzystywane na potrzeby was-

ne. Najwiksza elektrownia znajduje si nad Zalewem Zegrzyskim Dbe o mocy 20 MW. Po-

zostae elektrownie charakteryzuj si moc poniej 250 kW.

Tab. 5 Elektrownie wodne na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p. LokalizacjaRzeka Moc Wielko prod. elektr. Uwagi

[km] [MW] [MWk/rok]

1 Dbe Narew 21,6 20 91 000

2 Nadolnik Skrwa Prawa 77,9 0,022 0-100

3 Radotki Skrwa Prawa 9,0 0,088 0 obecnie nie wykorzystywana

4 Maszewo - - 0,055 100-350 wylot z miejskiej oczyszcz. ciekw

5 Pock - - 0,06 100-350 wylot z oczyszcz. ciekw PKN Orlen

6 Soczewka Skrwa Lewa 2,6 0,1 100-350

7 Gsewo Motawa 7,1 0,002 b.d.

8 Kalinowiec Liwiec 35,3 0,134 500

9 Smrock Orzyc 13,0 0,1

10 Brudnice Wkra 0,05 300

11 Lubowidz Wkra 0,035 100-350

12 Bolcin Wkra 38,7 0,225 350-1500

13 Kamion Rawka 32,7 0,1 277

14 Piaseczno Radomka 1,16 0,03 224

15 Piastw Radomka 30,0 0,055 293

16 Gulin Radomka 51,0 0,04 153

17 Zameczek Radomka 56,1 0,05 236

18 Domaniw Radomka 64,8 0,246 820

19 Wymysw Radomka 0,03 40

20 Borowiec Drzewiczka 1,0 0,05 239

21 Tokary Toczna 6,0 0,015 elektrownia pracujca na potrzeby wasne waciciela

22 Ludwinw Rzdza 0,004 elektrownia wodna na zaporze zbiornika retencyjnego

rdo: Opracowanie wasne na podstawie ankiet z gmin i powiatw woj. mazowieckiego oraz informacji pozyskanych ze Spek Dystrybucyjnych dziaajcych na terenie wojewdztwa

17


Zestawienie elektrowni wodnych w wojewdztwie mazowieckim przedstawiono w [Tab. 5].

Poniej tabelarycznie przedstawiono projektowane, bdce w rnej fazie inwestycji mae elek-

trownie wodne, oraz potencjalne obiekty do wykorzystania energetycznego. Z zebranych danych

wynika, e mimo niezbyt korzystnych warunkw hydroenergetycznych rzek w wojewdztwie ma-

zowieckim zainteresowanie budow nowych MEW jest due.

Tab. 6 Projektowane elektrownie wodne na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p.Lokalizacja

Rzeka RzekaMiejscowo Gmina

1 Kosewko Pomiechwek Wkra Projektowana EW

2 Pomiechwek Pomiechwek Wkra Potencjalne miejsce dla rozwoju

3 Pomiechowo Pomiechwek Wkra Potencjalne miejsce dla rozwoju

4 Sochocin Sochocin Wkra Potencjalne miejsce dla rozwoju

5 Wgrw Wgrw Liwiec Projektowana EW

6 Wgrw Wgrw LiwiecProjektowana EWProblem z uzyskaniem pozwolenia ze wzgldu nalokalizacj w obrbie obszaru NATURA 2000

7 Borzychy Liw Liwiec Potencjalne miejsce dla rozwoju

8 Proszew B Grbkw Kostrzyn Potencjalne miejsce dla rozwoju

9 Gory Jastrzbie Radomka Projektowana EW

10 Lesiw Jastrzbia Radomka Projektowana EW

11 Jankowice Jedlisk Radomka Potencjalne miejsce dla rozwoju

12 Sikrz Brudze Duy Skrwa Prawa Potencjalne miejsce dla rozwoju

13 Janoszyce Brudze Duy Skrwa Prawa Potencjalne miejsce dla rozwoju

14 Bdkowo Koscielne, Brudze Duy Skrwa Prawa Potencjalne miejsce dla rozwoju

15 Parze Brudzy Duy Skrwa Prawa Potencjalne miejsce dla rozwoju

16 ukomie Rociszewo Skrwa Prawa Projektowana EW

17 urawin Mochowo Skrwa Prawa Projektowana EW

18 Krzywy Koek Nowy Duninw Skrwa Lewa Potencjalne miejsce dla rozwoju

19 Wyszyna Stara Biaa Wierzbica Potencjalne miejsce dla rozwoju

20 Niemieryczw Chotcza Ianka Potencjalne miejsce dla rozwoju

21 Zajczkw Chotcza Ianka Potencjalne miejsce dla rozwoju

22 Kowalkw Kazanw Ianka Potencjalne miejsce dla rozwoju

22 Ilino Posk urawianka Potencjalne miejsce dla rozwoju

23 Przsawice Pniewy Jeziorka Projektowana EW

24 Lesznowola Grjec Jeziorka Potencjalne miejsce dla rozwoju

25 Gwczyn Mogielnica Mogielanka Projektowana EW

26 Nieznamierowice Rusinw Drzewiczka Potencjalne miejsce dla rozwoju

18


Biorc pod uwag tylko w/w lokalizacje, w przyszoci moliwe jest osignicie przyrostu mocy

osigalnej MEW powyej 2 MW. Oczywicie na terenie wojewdztwa istnieje dua wiksza liczba

miejsc moliwych do wykorzystania energetycznego, np.: po dawnych spitrzeniach myskich.

Oprcz wymienionych w tabeli miejsc do wykorzystania energetycznego zaleca si w pierwszej

kolejnoci spitrzenia wystpujce na rzekach: Skrwa Prawa, Wkra, Jeziorka, Radomka, Okrzejka

i Ianka.

Ponadto zaleca si wykorzystanie istniejcych, projektowanych lub proponowanych zbiorni-

kw wodnych przedstawionych w Programie maej retencji wodnej dla wojewdztwa mazowie-

ckiego. Zaktualizowany program przewiduje budow, odbudow i modernizacj ok. 500 obiek-

tw o cznej powierzchni 4,2 tys. ha.

1.3 Ograniczenia rozwoju hydroenergetyki

1. Parki narodowe i rezerwaty przyrody

Zgodnie z Ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 04.92.880 z dnia

30 kwietnia 2004 r.) wycza si z zainwestowania tereny parku narodowego oraz rezerwatw

przyrody. Dotyczy to terenw: Kampinoskiego Parku Narodowego, rezerwatw przyrody (o cz-

nej powierzchni 17,6 tys. ha, wystpujcych gwnie na terenie parkw krajobrazowych i obsza-

rach chronionego krajobrazu).

2. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu

Zgodnie z Ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 04.92.880 z dnia 30 kwiet-

nia 2004 r.), Prawem Ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) i stosownymi rozporzdzeniami na

terenach parkw krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu ogranicza si realizacj przed-

siwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko. W rozporzdzeniu okrelono:

> przedsiwzicia dla ktrych obowizkowo sporzdza si raport o oddziaywaniu na rodowi-

sko. Do nich zalicza si

- sztuczne zbiorniki wodne o pojemnoci nie mniejszej ni 10 mln m3, zapory wodne lub

inne urzdzenia do spitrzania, retencjonowania lub utrzymania staego zapasu wody,

o wysokoci pitrzenia nie niszej ni 5 m.

> przedsiwzicia dla ktrych obowizek sporzdzenia raportu o oddziaywaniu na rodowisko

moe by wymagany. S to:

- elektrownie wodne o mocy nominalnej nie niszej ni 2,5 MWe,

- sztuczne zbiorniki wodne, zapory wodne lub inne urzdzenia majce na celu pitrzenie

wody na wysoko nie mniejsz ni 1 m, lub jej magazynowanie.

3. Obszary Natura 2000

Zgodnie z Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 04.92.880 z dnia

30 kwietnia 2004 r.) do sieci obszarw Natura 2000 zalicza si: obszary specjalnej ochrony pta-

kw oraz specjalne obszary ochrony siedlisk.

Na tych terenach, zarwno istniejcych jak i projektowanych, ogranicza si moliwo inwestowa-

nia. Na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, plan lub projekt

przedsiwzicia o bezporednim lub porednim wpywie na stan obszaru Natura 2000 podlega ocenie

dokonywanej pod wzgldem ewentualnych skutkw w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz

19


gatunkw rolin i zwierzt, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar Natura 2000. Dopuszcza

si jedynie moliwo inwestowania w przypadku braku rozwiza alternatywnych, gdy przemawia za

tym interes publiczny, pod warunkiem zapewnienia kompensacji ekologicznej.

2 Kierunki rozwoju energetyki wiatrowej

2.1 Zasoby energii wiatru

Warunki wietrznoci w Polsce charakteryzuj si du zmiennoci na caym obszarze kraju. W Pol-

sce istniej obszary, gdzie energia wiatru moe by z powodzeniem wykorzystana. Obszary te szacuje

si na ok. 40% powierzchni kraju, przy zaoeniu kryterium minimalnej opacalnoci 1000 kWh/m2/rok

na wysokoci 30 m nad powierzchni gruntu, w terenie gadkim (klasa szorstkoci 0). Podstawo-

wym parametrem umoliwiajcym szacowanie wielkoci zasobw energetycznych wiatru jest prd-

ko oraz czsto powtarzania si okrelonych wartoci prdkoci, gdy od nich zaley ilo wyprodu-

kowanej energii elektrycznej w cigu roku a to decyduje o opacalnoci caej inwestycji. Dla duych

instalacji ze wzgldw technicznych budowa elektrowni jest celowa w miejscach, gdzie rednia roczna

prdko wiatru znacznie przekracza 4 m/s. Roczny czas wykorzystania mocy zainstalowanej elektro-

wni wiatrowej wynosi od 15002500 h/a i rzadko jest wyszy ni 3000 h/a, co w odniesieniu do mak-

symalnego moliwego wykorzystania mocy zainstalowanej (8760 h/rok) stanowi okoo 30%. W wyniku

wieloletnich pomiarw wykonanych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej uzyskano map

zasobw wiatru na obszarze Polski [7].

Rys. 1 Mapa zasobw wiatru wg pomiarw IMGW na wysokoci 30 m n.p.g. dla terenu o klasie szorstkoci 01

Z przeprowadzonych bada wynika, e tereny uprzywilejowane pod wzgldem wietrznoci to:

wybrzee Morza Batyckiego, w szczeglnoci jego rodkowa, najbardziej wysunita na pnoc

cz od Koszalina po Hel i wysp Uznam (56 m/s),

Suwalszczyzna (4,55 m/s),

prawie caa nizinna cz Polski, Mazowsze i rodkowa cz Wielkopolski (45 m/s).

20


Oprcz wymienionych obszarw, korzystne warunki lokalizacji siowni wiatrowych wystpu-

j take w rejonach: Beskid lski i ywiecki, Podgrze Dynowskie i Bieszczady. Ze wzgldu

na ma liczb stacji pomiarowych, ma wysoko wykonywania pomiarw (na terenie woje-

wdztwa wiatromierze maj 1213 m wysokoci)2, rozmieszczenie stacji najczciej w pobliu

duych miast i osiedli oraz czstotliwoci dokonywania pomiarw i rejestracji wynikw nie

odpowiadajcych normom europejskich wyniki te s na pewno obarczone duym bdem.

Niemniej jednak mog posuy jako wskazanie rejonw, gdzie wystpuj najkorzystniejsze

warunki rozwoju energetyki wiatrowej i gdzie warto wykona bardziej szczegowe analizy

[8]. Jak wynika z wieloletnich bada cz obszaru wojewdztwa mazowieckiego charaktery-

zuje si rednimi warunkami wietrznoci. Przed podjciem decyzji o zainwestowaniu nalea-

oby dokadnie zbada i oszacowa zasoby energetyczne wiatru w skali lokalnej m.in. poprzez

analiz takich czynnikw jak: uksztatowanie terenu, temperatura powietrza, rnego rodzaju

przeszkody terenowe (zabudowania, drzewa, itp.).

Rys. 2 Energia wiatru kWh/m2/rok ma wysokoci 30 (dla energetyki wiatrowej pomiary wykonuje si na poziomie ok. 3050 m)

Dla obszaru wojewdztwa mazowieckiego dotychczas nie opracowano dokadnej mapy zaso-

bw wietrznoci. Oszacowanie zasobw energetycznych wiatru i wskazanie rejonw uprzywilejo-

wanych wykonano na podstawie oglnej mapy uwzgldniajcej wyniki obserwacji prdkoci wia-

tru w latach 19712000, opracowanej przez prof. H. Lorenc [9].

Z przedstawionej mapy Rys. 2 wynika, e ok. 50% wojewdztwa posiada potencja energe-

tyczny wiatru na poziomie powyej 1 250 kWh/rok/m2. Oprcz duych systemowych farm wiatro-

wych na terenie wojewdztwa mog by instalowane elektrownie autonomiczne maej mocy np.:

dla potrzeb rolnictwa, pompownie wiatrowe.

W celu okrelenia potencjau energii wiatru zaoono, e w powiatach charakteryzujcych

si najkorzystniejszymi warunkami wietrznoci 50% gospodarstw rolnych powyej 1 ha uytkw

2 dla energetyki wiatrowej pomiary wykonuje si na poziomie ok. 30-50 m

21


zasilane bdzie z wasnej siowni wiatrowej o mocy 5 kW (w pozostaej cz gospodarstw ze

wzgldu na lokalnie gorsze warunki wietrznoci, ograniczenia formalno-prawne, finansowe itp.

instalacja siowni nie bdzie moliwa). Ilo gospodarstw rolnych przyjto wg danych GUS. Do

wyznaczenia wydajnoci energetycznej (wielkoci produkcji) przyczanych siowni wiatrowych

wykorzystano krzyw mocy w zalenoci od prdkoci wiatru, okrelon przez producenta turbi-

ny wiatrowej o mocy nominalnej 5 kW. Charakterystyk czstoci wystpowania referencyjnych

prdkoci wiatru przyjto zgodnie z rozkadem Rayleigha. Na potrzeby pracy przyjto do obli-

cze jednakow dla wszystkich siowni rednioroczn prdko wiatru na poziomie piasty, okoo

4,5 m/s. Wyniki oblicze prezentuje tabela poniej.

Tab. 7 Potencja maej energetyki wiatrowej w wojewdztwie

Powiat Liczba gospodarstw pow. 1 ha

Produkcja energii Moc zainstalowana

GWh MW

uromiski 4756 7,0 11,89

mawski 5743 8,5 14,36

ciechanowski 5740 8,4 14,35

sierpecki 4768 7,0 11,92

pocki 11130 16,4 27,83

poski 9386 13,8 23,47

putuski 5140 7,6 12,85

nowodworski 4825 7,1 12,06

gostyniski 4371 6,4 10,93

sochaczewski 6967 10,3 17,42

legionowski 3046 4,5 7,62

woomiski 9805 14,4 24,51

miski 12186 17,9 30,47

otwocki 6495 9,6 16,24

piaseczyski 4692 6,9 11,73

grodziski 3625 5,3 9,06

yrardowski 4985 7,3 12,46

garwoliski 13090 19,3 32,73

grjecki 14357 21,1 35,89

kozienicki 7121 10,5 17,80

m.st. Warszawa 14349 21,1 35,87

m. Pock 1421 2,1 3,55

Razem 157998 232,6 395,00

W Polsce cakowita moc zainstalowana elektrowni wiatrowych wynosi ok. 63 MW3. S one

zlokalizowane gwnie na terenach Polski Pnocnej. Aktualnie najwiksza w Polsce farma wiatro-

wa, o mocy 30 MW, pracuje w Zagrzu koo Wolina i skada si z pitnastu elektrowni produkcji

duskiej firmy Vestas o mocy 2 MW kada.

3 na koniec 2004 r.

22


2.2 Obszary preferowane dla rozwoju energetyki wiatrowej

Obecnie na terenie wojewdztwa mazowieckiego znajduje si pi siowni wiatrowych, z tego

tylko jedna jest podczona do Krajowego Systemy Energetycznego. Jest to elektrownia w Rem-

bertowie o mocy 250 kW. Pozostae pracuj na potrzeby wasne wacicieli i brak jest informacji

o wielkoci produkcji energii elektrycznej. Poniej w tabeli przedstawiono wykaz elektrowni wia-

trowych na terenie wojewdztwa.

Tab. 8 Zidentyfikowane elektrownie wiatrowe na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p. Lokalizacja Gmina, powiatMoc Wielko produkcji elektrycznej Uwagi

[MW] [MWh/rok]

1 Rembertw gm. Tarczyn pow. Piaseczyski 0,25 ok. 200

2 Puszcza Mariaskagm. Puszcza Mariaskapow. yrardowski 0,099 b.d.

Rozpoczcie pracy od 2004 r., brak informacji o produkcji

3 Wyszogrd gm. Wyszogrd pow. Pocki b.d. b.d.Dom jednorodzinny w Wyszogrodzie

4 Targwka gm. Misk Mazowieckipow. Misk Mazowiecki 0,019 b.d. Na potrzeby wasne

5 Ilino gm. Posk pow. Poski b.d. b.d.Potrzeby wasne, aktualnie nie wykorzystywana

6 Murzynowo gm. Brudze Duy pow. Pocki 0,04 b.d.Mazowieckie Obserwatorium Geograficzne w Murzynowie

Jak wynika z analizy map i zasobw wietrznoci, najbardziej korzystnym obszarem pod wzgl-

dem zasobw energetycznych jest generalnie zachodnia i rodkowa cz wojewdztwa, powia-

ty: pocki, ciechanowski, poski, grjecki, mawski, poski, garwoliski. W wielu jednak przy-

padkach poza wymienionymi obszarami lokalne uwarunkowania terenu mog take sprzyja in-

westowaniu w energetyk wiatrow.

Z informacji uzyskanych w drodze ankietyzacji spek dystrybucyjnych, urzdw gmin

i powiatw na temat potencjalnych inwestycji zgoszonych przez inwestorw w ostatnich la-

tach wynika, e moc planowanych siowni wiatrowych wynosi cznie 105 MW. Wikszo in-

westycji jest w fazie przyznawania warunkw przyczenia do sieci. Najwicej, bo sze zgo-

sze o mocy cznie 93 MW dotyczy obszaru dziaalnoci KE ENERGA Oddzia Zakad Ener-

getyczny Pock,. Najwiksz inwestycj planuje si w Gminie Grudusk, 27 siowni o mocy

zainstalowanej w zakresie 1,83 MW w miejscowociach: Koaki Wielkie, Grudusk, Pszczki

Grne, Przywilcz, Humicino-Koski, Stryjewo Wielkie, Nieborzyn. W zalenoci od mocy si-

owni, rednice wirnikw osiga bd od 90 do 120 m. Tereny rolnicze znajdujce si pod

wieami turbin wiatrowych nadal bd wykorzystywane pod upraw. Poniej przedstawiono

wykaz planowanych elektrowni wiatrowych.

23


Tab. 9 Wykaz planowanych elektrowni wiatrowych w wojewdztwie mazowieckim

L.p. Lokalizacja Gmina, powiatMoc

Planowanawielk. prod.

elektr.Spka

dystrybucyjna Uwagi

[MW] [MWh/rok]

1 Szydowo gm. Szydowo pow. mawski 0,2 0350KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock

Przyznano warunkiprzyczenia lub trwa proceswydawania warunkw

2 Zielona gm. Kuczbork pow. uromiski 0,55 3503000KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock


3 Krawieczyn gm. Bodzanw pow. pocki 0,9 3503000KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock

Przyznano warunki przy-czenia trwa proces wydawa-nia warunkw

4 Gruduskgm. Gruduskpow.ciechanowski

72 ponad 15 000 KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock


5 Wyszogrd gm. Wyszogrd pow. pocki 20 ponad 15 000KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock


6 Maszewo gm. Stara Biaa pow. pocki 1 b.d.KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock

Informacja ze starostwa po-wiatowego

7 wiklin gm. Posk pow. poski 0,2 b.d.KE ENERGA S.A. Oddzia ZE Pock Informacja z Urzdu Gminy

8 DbrowaKozowskagm. Jastrzbia pow. radomski 1,5 b.d.

Zakady EnergetyczneOkrgu Radomsko-Kieleckiego S.A.

Okrelone warunki przycze-nia

9 Klwatka gm. Gzd pow. radmoski 0,095 b.d.Zakady EnergetyczneOkrgu Radomsko-Kieleckiego S.A.


10 Wilczy Targ gm. Belsk Duy pow. grjecki 0,095 b.d.Zakady EnergetyczneOkrgu Radomsko-Kieleckiego S.A.


11 Pamitnagm. Puszcza Mariaska pow. yrardowski

0,1 b.d. ZE d Teren S.A.Okrelone warunki przycze-nia

12 Arynw gm. Misk Mazowiecki pow. miski 0,75 400ZE Warszawa Teren S.A. Zawarta umowa

13 Garwolin gm. Garwolin pow. garwoliski 12 b.d.ZE Warszawa Teren S.A.

Warunki przyczenia straciy wano (2002), brak zawar-tej umowy

14 Wygoda gm. Pilawa pow. garwoliski 0,6 b.d.ZE Warszawa Teren S.A. Informacja z Urzdu Gminy

rdo: Na podstawie ankiet otrzymanych ze Spek Dystrybucyjnych oraz Urzdw Gmin i powiatw

2.3 Ograniczenia rozwoju energetyki wiatrowej



30 kwietnia 2004 r.) wycza si z zainwestowania tereny parku narodowego oraz rezerwa-

tw przyrody. Dotyczy to terenw: Kampinoskiego Parku Narodowego, rezerwatw przyrody

(o cznej powierzchni 17,6 tys. ha, wystpujcych gwnie na terenie parkw krajobrazowych

i obszarach chronionego krajobrazu).

2. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu


30 kwietnia 2004 r.), Prawo Ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) i stosownymi rozpo-

rzdzeniami na terenach parkw krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu ograni-

cza si realizacj przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko.

24


W rozporzdzeniu okrelono:

> przedsiwzicia dla ktrych obowizkowo sporzdza si raport o oddziaywaniu na rodowi-

sko. Do nich zalicza si:

- instalacje wykorzystujce si wiatru do produkcji energii planowane na ldzie, o sumarycz-

nej mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej ni 100 MW;

> przedsiwzicia dla ktrych obowizek sporzdzenia raportu o oddziaywaniu na rodowisko

moe by wymagany. S to:

- instalacje o cakowitej wysokoci nie niszej ni 30 m wykorzystujce si wiatru do

produkcji energii.





Na tych terenach, zarwno istniejcych jak i projektowanych, ogranicza si moliwo inwe-

stowania. Na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, plan lub

projekt przedsiwzicia o bezporednim lub porednim wpywie na stan obszaru Natura 2000

podlega ocenie dokonywanej pod wzgldem ewentualnych skutkw w odniesieniu do siedlisk

przyrodniczych oraz gatunkw rolin i zwierzt, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar

Natura 2000. Dopuszcza si jedynie moliwo inwestowania w przypadku braku rozwiza al-

ternatywnych, gdy przemawia za tym interes publiczny, pod warunkiem zapewnienia kompensa-

cji ekologicznej.

3 Kierunki rozwoju energetyki sonecznej

3.1 Zasoby energii sonecznej

Najwaniejszymi wielkociami opisujcymi potencja energetyki sonecznej jest nasonecznie-

nie oraz natenie promieniowania sonecznego.

Charakterystyczne dla pooenia geograficznego Polski jest cieranie si rnych frontw atmosfe-

rycznych, co w efekcie powoduje czste zachmurzenia. Roczna gsto promieniowania sonecznego

w Polsce, przypadajca na paszczyzn poziom, waha si w granicach 9501250 kWh/m2. rednie

nasonecznienie, czyli liczba godzin sonecznych, wynosi 1600 godzin na rok, przy czym warto mak-

symalna wystpuje w Gdyni 1671 godz/rok, a minimalna w Katowicach i wynosi 1234 godz/rok. Wa-

runki meteorologiczne charakteryzuj si bardzo nierwnym rozkadem promieniowania sonecznego

w cyklu rocznym. Okoo 80% rocznego cakowitego napromieniowania przypada na sze miesicy se-

zonu wiosenno letniego, od pocztku kwietnia do koca wrzenia, natomiast zim suma miesiczna

energii promieniowania sonecznego moe by kilkakrotnie mniejsza. rednioroczne sumy nasonecz-

nienia dla wojewdztwa ksztatuj si na poziomie od 14001550 w zachodniej czci, natomiast do

16001650 na wschodzie. Warunki nasonecznienia obszaru wojewdztwa mazowieckiego na tle kraju

ilustruje poniszy rysunek.

25


Rys. 3 rednioroczne sumy nasonecznienia w godzinach

Ze wzgldu na to, e struktura promieniowania sonecznego charakteryzuje si znacznym

udziaem promieniowania rozproszonego preferuje si systemy wyposaone w kolektory paskie

wykorzystujce zarwno promieniowanie bezporednie, jak i dyfuzyjne [10]. Z punktu widzenia

wykorzystania promieniowania sonecznego w kolektorach paskich najistotniejszymi parametra-

mi s roczne wartoci nasonecznienia, wyraajcej ilo energii sonecznej padajcej na jednost-

k powierzchni paszczyzny w okrelonym czasie. Wikszo obszaru wojewdztwa charaktery-

zuje si rocznym cakowitym promieniowaniem w granicach 3 7003 800 MJ/m2. Jedynie w za-

chodniej czci wojewdztwa rednioroczne cakowite promieniowanie przekracza 3 800 MJ/m2.

W regionie warszawskim, ze wzgldu na przemysowe zanieczyszczenia powietrza wartoci s

mniejsze. W centralnej Polsce udzia promieniowania rozproszonego waha si od 47% w miesi-

cach letnich do ok. 70% w grudniu, przecitnie ok. 50% [11]. Wielko promieniowania cakowi-

tego obszaru wojewdztwa mazowieckiego na tle kraju prezentuje poniy rysunek [12].

Rys. 4 Roczne cakowite promieniowanie w Polsce

26


Na rysunku poniej przedstawiono rejonizacj obszaru Polski pod wzgldem wykorzystania

energii sonecznej.

Rys. 5 Rejonizacja Polski pod wzgldem moliwoci wykorzystania energii sonecznej

Oczywicie w rzeczywistych warunkach terenowych, z powodu wystpowania naturalnych

przeszkd terenowych lub wskutek lokalnego zanieczyszczenia, realne wartoci mog odbie-

ga od podanych. W tabeli pokazano uredniony potencja energii promieniowania sonecznego

w cigu roku dla wskazanych rejonw kraju.

Tab. 10 Potencjalna energia uytkowa kWh/m2 dla obszaru wojewdztwa mazowieckiego

Rejon Rok IXIIProcze letnie

IVIXw tym Sezon letni

VIVIIIProcze zimowe

XIII

R I 1076 881 497 195

R II 1081 821 461 260

R III 985 785 449 200

R III a 985 785 438 204

R IV 962 682 373 280

R IV a 950 712 393 238

rdo: Tymiski Jerzy: Wykorzystanie odnawialnych rde energii w Polsce do 2030 r. Aspekt energetyczny i ekologiczny; Warszawa 1997

Wedug zamieszczonych danych energia cakowitego promieniowania sonecznego na terenie wo-

jewdztwa w cigu roku wynosi 985 kWh/m2, jedynie we wschodniej czci 1081 kWh/m2. Najwik-

sz ilo energii sonecznej mona pozyska pomidzy kwietniem a padziernikiem. Dlatego w pol-

skich warunkach klimatycznych energi soneczn, zaleca si stosowa przede wszystkim w okresie

letnim, natomiast w pozostaym okresie zachodzi konieczno pokrywania potrzeb energetycznych

w skojarzeniu z innymi rdami. W zalenoci od zastosowanego kolektora w krajowych warunkach

klimatycznych mona otrzyma z 1 m2 ok. 400550 kWh energii uytecznej w cigu roku w zaleno-

ci od rejonu, czyli nie wicej ni 60% rocznego apromieniowania.

27


W naszym kraju rozwaajc wykorzystanie promieniowania sonecznego na cele energetyczne

naley wspomnie o dwch metodach konwersji w energi uytkow:

konwersja fototermiczna, inaczej cieplna, gdzie zachodzi przemiana energii promieniowania

sonecznego w ciepo, wykorzystywana w systemach aktywnych z paskimi kolektorami so-

necznymi i w rozwizaniach pasywnych,

konwersja fotoelektryczna, inaczej fotowoltaiczna, gdzie zachodzi przemiana energii promie-

niowania sonecznego w energi elektryczn, wykorzystywana w systemach z moduami ogniw

fotowoltaicznych.

Wyznaczajc potencja teoretyczny zasobw energii sonecznej na terenie wojewdztwa ma-

zowieckiego przyjto nastpujce zaoenia:

1. Przyjto, e w wikszoci kolektory soneczne znajd zastosowanie do zaspokajania potrzeb

zwizanych z przygotowaniem ciepej wody uytkowej.

2. Przyjto, e na jednego uytkownika, na potrzeby przygotowania ciepej wody uytkowej, wy-

magany jest kolektor soneczney o powierzchnia 1,5 m2.

Uwzgldniajc roczny potencja energii uytkowej na poziomie 985 kWh/m2 i sprawno ukadu

ok. 4050% wyznaczono potencja techniczny energii sonecznej na poziomie ok. 10,9 PJ /rok. Powy-

sza warto nie uwzgldnia moliwoci zastosowania kolektorw w gospodarstwach rolnych w proce-

sach suszenia oraz produkcji energii przez urzdzenia fotowoltaiczne ze wzgldu na ich koszt.

3.2 Obszary preferowane dla rozwoju energetyki sonecznej

Na obszarze wojewdztwa mazowieckiego powstao wiele inwestycji zwizanych z energetyk

soneczn. Z przeprowadzonych ankiet wynika, e w chwili obecnej na terenie wojewdztwa za-

instalowano kolektory soneczne o cznej powierzchni ponad 1000 m2. Najwicej przedsiwzi

zrealizowano w powiecie pockim.

Kolektory soneczne wykorzystuje si przede wszystkim do podgrzewania ciepej wody uytkowej.

Tylko w kilku przypadkach potwierdzono na terenie wojewdztwa mazowieckiego wykorzystanie ich na

potrzeby rolnicze (suszenie plonw), podobnie sporadycznie s instalowane ogniwa fotowoltaiczne.

W wojewdztwie mazowieckim byy, bd s realizowane dwa programy wykorzystania ener-

gii sonecznej. W 2000 roku w ramach projektu Fotowoltaika w rodowisku Podmiejskim wy-

posaono Szko Podstawow nr 76 w Warszawie-Wawer w system fotowoltaiczny o mocy 1kWp

i rocznej produkcji ok. 1 MWh [13]. Drugi projekt Signij po soce program wykorzystania

energii odnawialnej w spoeczestwach wiejskich metod Zrb to sam jest realizowany przez

Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej w Pocku. Najwiksze inwestycje solarne, powyej

100 m2, powstay w Miecie Gostynin (na potrzeby pywalni miejskiej), w miejscowoci ukw

(na potrzeby rolnicze suszenie plonw) oraz w orodku szkoleniowo-wypoczynkowym w miej-

scowoci Golawice Pierwsze.

W tabeli poniej zamieszczono informacje o zlokalizowanych w wojewdztwie kolektorach

sonecznych. Ze wzgldu na to, e gminy, starostwa powiatowe nie dysponuj dokadnymi infor-

macjami dotyczcymi iloci kolektorw w budynkach prywatnych, naley przyj, e oglna licz-

ba zastosowanych rde najprawdopodobniej jest znacznie wiksza.

28


Tab. 11 Kolektory soneczne na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p. Miejsco-wo GminaPowierzchnia

kolektora[m2]

Cel zastosowania Lokalizacja Uwagi

1 Przasnysz Miasto i Gmina Przasnysz 30 co., c.w.u szpital

2 Kozery Grodzisk Maz. 6 c.w.u dom jedn. kolektor cieczowy

3 GrodziskMaz. Grodzisk Maz. 8 co., c.w.u. dom jedn.kolektor cieczowy + pompa ciepa

4 Opypy Grodzisk Maz. 26 co., c.w.u. dom jedn. kolektor cieczowy 16 m2,

powietrzny 10 + pompa ciepa

5 Grodzisk Maz. Grodzisk Maz. 16 c.w.u bud. mieszkalno-usugowy kolektor cieczowy

6 ukw Grodzisk Maz. 100 suszenie podw rolnych gosp. rolne kolektor powietrzny

7 Gostynin Miasto Gostynin b.d. b.d. dom jedn.

8 Gostynin Miasto Gostynin b.d. b.d. dom jedn

9 Gostynin Miasto Gostynin 160 co., c.w.u pywalnia miejska kolektor typu: KSC-AE/200S APAREL

10 Drobin Miasto Drobin 6 c.w.u przedszkole wielko produkcji: 350 kWh latem, 50 kWh zim

11 Drobin Miasto Drobin 12 c.w.u MOSiR monta w sierpniu 2005

12 Przesmyki Gmina Przesmyki 12 co., c.w.u.kompleks bud: UG, apteki, mieszk. komunalne, o. zdrowia

13 Supno Supno 6 c.w.u. Urzd Gminy

14 Liszno Supno 6 c.w.u. Szkoa Podstawowa

15 Teodorw Gostynin 6 c.w.u. Szkoa Podstawowa

16 Bogate Przasnysz 6 c.w.u. przedszkole

17 Baranowo Baranowo 30 c.w.u. dom jedn.

18 Bakua Baranowo 15 c.w.u. dom jedn.

19 Oborczyska Baranowo 10 c.w.u. dom jedn

20 Ziomek Baranowo 8 c.w.u. dom jedn.

21 Rupin Baranowo 15 c.w.u. dom jedn.

22 Rycica Baranowo 10 c.w.u. dom jedn.

23 Goawice Pierwsze Pomiechwek 108c.w.u.,potrzebytechn.

O. szkoleniowo-wypoczynkowy NIK moc 70 kW

24 Gbin Gbin 12 c.w.u.budynekstadionumiejskiego

inwestycja zakoczy si w b.r.

25 Gbin Gbin 8 c.w.u. Urzd Miasta i Gminy inwestycja zakoczy si w b.r.

26 Dobrzykw Gbin 6 c.w.u. Gimnazjum

27 Murzynowo Brudze Duy 23 c.w.u.MazowieckieObserwatoriumGeograficzne

28 Myliborzyce Brudze Duy 6 c.w.u. Szkoa Podstawowa

29 Gra Staroreby 6 c.w.u. Szkoa Podstawowa

30 Bielsk Bielsk 6 c.w.u. przedszkole

31 Soczewka Nowy Duninw 6 c.w.u. Szkoa Podstawowa

32 Grzybw Subice 34 c.w.u.energia elektrycznaStowarzyszenieEkologiczne Ziarno

Kolektory soneczne 32 m2, fotoogniwa 2 m2

33 Raci Raci 50 c.w.u. Ciepownia Miejska w Racizu

34 Warszawa M. Warszawa b.d. bud. mieszkalny na osiedlu Grce w Warszawie Bemowo

35 Warszawa Wawer M. Warszawa energia elektryczna Szkoa Podstawowaw ramach projektu Fotowoltaika w rodowisku Podmiejskim

36 Braszczyk Braszczyk co. Koci parafialny

37 Kruk Gmina Gostynin b.d. Szpital

Na caym obszarze wojewdztwa wystpuj zblione pod wzgldem moliwoci pozyskania ener-

gii warunki solarne. Prawie cae wojewdztwo mazowieckie jest pooone w strefie R III, gdzie ener-

gia cakowitego promieniowania sonecznego w cigu roku wynosi 985 kWh/m2, jedynie fragment

wschodni jest zaliczany do strefy R II, o promieniowaniu w cigu roku 1 081 kWh/m2. Dlatego ko-

lektory soneczne zaleca si stosowa na caym obszarze wojewdztwa. Biorc pod uwag istniejce

29


instalacje na terenie wojewdztwa mona stwierdzi, e osignicie opacalnoci wykorzystania ener-

gii sonecznej jest moliwe w caym wojewdztwie. W warunkach klimatycznych panujcych w wo-

jewdztwie mazowieckim, przede wszystkim zaleca si wykorzystanie energii sonecznej w sezonie

letnim do podgrzewania wody uytkowej (budownictwo mieszkaniowe, szpitale, orodki wypoczyn-

kowe, itp.), w suszarnictwie oraz podgrzewania wody w basenach kpielowych. W przypadku wyko-

rzystania caorocznie energii sonecznej zaleca si stosowanie ukadw skojarzonych, np.: z pompami

ciepa4. Na terenie wojewdztwa takie ukady s wykorzystywane.

Wykorzystanie energii sonecznej do suszenia plonw jest szczeglnie polecane, ze wzgldu

na wymagan niewielk temperatur i zbieno okresu suszenia z okresem maksymalnego na-

sonecznienia w wojewdztwie (majwrzesie). Przykadem opacalnoci tego rodzaju przedsi-

wzicia jest inwestycja w ukowie (Gmina Grodzisk Mazowiecki). Biorc pod uwag planowa-

ne inwestycje, w przyszoci ilo wykorzystywanych kolektorw sonecznych ulegnie znacznemu

zwikszeniu. Wikszo znajdzie zastosowanie w systemach przygotowania ciepej wody. Z ankiet

wynika, e najwiksza inwestycja jest planowana w Piasecznie, gdzie przewiduje si instalacj ko-

lektorw sonecznych o powierzchni 250 m2 i przewidywanej produkcji energii 143 MWh dla po-

trzeb zespou basenowego i hali sportowej. W przypadku ogniw fotowoltaicznych wykorzystywa-

nych do produkcji energii elektrycznej w przyszoci naley zaoy ich stopniowy rozwj. Obec-

nie zastosowanie ogniw pociga za sob wysokie nakady inwestycyjne, jednak mona uwzgldni

pewien stopie ich wykorzystania do owietlenia znakw drogowych, latarni ulicznych, reklam

itp., zwaszcza w lokalizacjach gdzie zasilenie ich z sieci energetycznej wizaoby si z wysokimi

kosztami wykonania przycza5. Najwiksz inwestycj z wykorzystaniem ogniw fotowoltaicznych

planuje si w Siedlcach. Planowany jest ukad o mocy ok. 100 kW z moliwoci zwikszenia do

500 kW w zalenoci od wynikw analizy techniczno-ekonomicznej. Obecnie prowadzone s

pomiary nasonecznienia, a prace s w fazie studium. Poniej w tabeli umieszczono informacje

uzyskane ze starostwa i urzdw gmin dotyczce projektowanych instalacji solarnych.

4 Powysze rozwizanie jest uzasadnione technicznie, natomiast nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Ograniczenieczasu pracy urzdze bardzo drogich inwestycyjnie, powoduje znaczne wyduenie okresw zwrotu inwestycji.

5 Rozwizanie alternatywne dla maych turbin wiatrowych dedykowanych dla zasilania maych obiektw na terenachpozbawionych sieci elektroenergetycznej

30


Tab. 12 Projektowane instalacje solarne na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p. Miejscowo Nazwa Gminy Powierzchnia kolektora [m2]Cel

zastosowania Uwagi

1 Miasto Pock 41.52 c.w.u. budynek Hospicjum Pockiego

2 Oarw Maz. Gmina Oarw Mazogrzewanie wody pywalnia miejska

3 Wieczfnia Kocielna Gmina Wieczfnia KocielnaNa teranie gminy planuje si: do 2007 1 obiekt publiczny, do 2013 5 obiektw publicznych

4 Piaseczno Miasto Piaseczno 250woda w basenie,c.w.u.

zesp basenowy i hala sportowa koszt zbyt duy, Rada Miejska nie wyrazia zgody na realizacj instalacji

5 Zbuczyn Gmina Zbuczyn c.w.u. na nowym budynku Urzdu Gminy

6 Przesmyki Gmina Przesmyki co., c.w.u. kompleks budynkw: szkoa podstawowa, gimnazjum i dom nauczyciela

7 yswGmina Przesmyki co., c.w.u.kompleks budynkw: szkoa podstawowa, gimnazjum i dom nauczyciela

8 Przesmyki Gmina Przesmyki co., c.w.u. kompleks budynkw: GOK i biblioteka

9 Nowe Miszewo Gmina Bodzanw 6 c.w.u. gimnazjum

10 Supno Gmina Supno 40 c.w.u. GOSP11 Supno Gmina Supno 56 c.w.u. hala sportowa przy szkole podst. i gimnazjum12 Liszyno Gmina Supno 6 c.w.u. szkoa podstawowa

13 Radzanowo Gmina Radzanowo 12 c.w.u. Przedszkole

13 Podgrze Gmina Maa Wie 6 c.w.u. szkoa podstawowa

13 Brudze Duy Gmina Brudze Duy 8 c.w.u. Urzd Gminy

14 GwinaGmina Brudze Duy 6 c.w.u. szkoa podstawowa

15 Wyszogrd Gmina Wyszogrd 12 c.w.u. szkoa podstawowa

16 GraGmina Staroreby 36 c.w.u. hala sportowa przy szkole i gimnazjum

17 Siedlec Miasto Siedlce energia elektryczna

Siedlce; fotoogniwa, planowana moc ok. 100 kW (z moliwoci zwikszenia do 500 kW w zaleno-ci od wynikw analizy techniczno-ekonomicznej)

18 Kornica Gmina Kornicakompleks bud: urzdu gminy, szkoy podstawo-wej i gimnazjum, orodek zdrowia Inwestycja planowana w latach 20052006

19 Somianka Gmina Somianka plany rozwoju kolektorw z przeznaczeniem na ogrzewanie Szk, dom jedn., orodkw zdrowia

20 Woomin Miasto Woomin 380 ZEC Woomin Sp. z o.o. planuje si zakoczy inwestycj w 2007 r.

3.3 Ograniczenia rozwoju energetyki sonecznej



30 kwietnia 2004 r.) wycza si z zainwestowania tereny parku narodowego oraz rezerwa-

tw przyrody. Dotyczy to terenw: Kampinoskiego Parku Narodowego, rezerwatw przyrody

(o cznej powierzchni 17,6 tys. ha, wystpujcych gwnie na terenie parkw krajobrazowych

i obszarach chronionego krajobrazu).





31


Na tych terenach, zarwno istniejcych jak i projektowanych, ogranicza si moliwo inwe-

stowania. Na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska, plan lub

projekt przedsiwzicia o bezporednim lub porednim wpywie na stan obszaru Natura 2000

podlega ocenie dokonywanej pod wzgldem ewentualnych skutkw w odniesieniu do siedlisk

przyrodniczych oraz gatunkw rolin i zwierzt, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar

Natura 2000. Dopuszcza si jedynie moliwo inwestowania w przypadku braku rozwiza al-

ternatywnych, gdy przemawia za tym interes publiczny pod warunkiem zapewnienia kompensacji

ekologicznej.

4 Kierunki rozwoju energetyki na bazie wd geotermalnych

4.1 Zasoby wd geotermalnych

W wikszoci obszar wojewdztwa mazowieckiego jest pooony na Niu Polskim, w okrgu geo-

termalnym grudzidzko-warszawskim [1]. Okrg ten charakteryzuje si powierzchni ok. 70 tys. km2

z wodami geotermalnymi o temperaturze 25135oC wystpujcymi w pokadach triasowych oraz

w kredowych i jurajskich, o cznych zasobach 3 100 km3. Zasoby energii cieplnej szacuje si na po-

ziomie ok. 11 942 mln t.p.u., w tym kreda/jura 9 853 mln t.p.u, trias 2 107 mln t.p.u. Daje to rednio

44 mln m3 wody geotermalnej na km2 powierzchni, czyli 168 tys. t.p.u./km2.

Rozpatrujc teren wojewdztwa mazowieckiego za najbardziej perspektywiczne obszary wy-

korzystania energii geotermalnej uwaa si piaskowce dolnej jury [2]. Szczegowe informacje po-

mocne dla okrelenia moliwoci wykorzystania zasobw energii geotermalnej w utworach dolnej

jury i dolnej kredy przedstawione s w opracowaniu W. Greckiego Atlas zasobw energii geo-

termalnej na Niu Polskim.

Rys. 6 Mapa jednostkowych zasobw dyspozycyjnych energii geotermalnej jury dolnej

32


Przy szacowaniu zasobw energii geotermalnej wykorzystano opracowanie pt. Modele geo-

termalne formacji mezozoicznej na obszarze niecki warszawskiej konstruowane z wykorzysta-

niem systemu Landmark i studium techniczno-ekonomicznego wykonanym przez Zakad Su-

rowcw Energetycznych AGH w Krakowie. Obszar niecki warszawskiej na tle wojewdztwa po-

kazuje poniszy rysunek.

Rys. 7 Niecka warszawska na tle podziau administracyjnego kraju

Do okrelenia zasobw geotermalnych wykorzystano rwnie dane z ponad 150 gbokich

otworw lecych w obrbie niecki warszawskiej lub w bliskim otoczeniu. W wyniku analiz wy-

typowano pi perspektywicznych zbiornikw wd podziemnych, ktre przedstawiono w tabeli

poniej [1].

33


Tab. 13 Zestawienie iloci energii geotermalnej w niecce warszawskiej

ZbiornikTempe ratura Powierzch nia

ZASOBY

Zasoby Statystyczne*

Zasobystatystyczne

wydobywalne**

Zasoby dyspozycyjne***

Powierzchnia Energia Energia

C km2 J*1020 J*1019 km2 J*1017 TOE/ro k106

Dolno-kredowy

do 40 11 133 0,71 0,75 1 662 0,14 0,32

4060 6 416 0,76 1,38 3 827 0,60 1,35

6080 0 0 0 0 0 0

80100 0 0 0 0 0 0

pow. 100 0 0 0 0 0 0

SUMA 17 549 1,47 2,14 5 489 0,74 1,67

rodkowo-jurajski

do 40 2 419 0,17 0,19 9,03 0 0,02

4060 12 740 1,62 3,13 2 546 0,53 1,2

6080 2 393 0,77 1,8 1 986 0,62 1,4

80100 9 0 0,01 9 0 0,008

pow. 100 0 0 0 0 0 0

SUMA 17 562 2,53 5,13 4 551 1,15 2,61

Dolno-jurajski

do 40 867 0,07 0,08 3 0 0,007

4060 10 573 2,35 4,62 4 749 0,99 2,26

6080 5 129 2,4 5,68 4 975 1,58 3,59

80100 776 0,41 1,09 740 0,32 0,728

pow. 100 0 0 0 0 0 0

SUMA 17 345 5,23 11,48 10 501 2,89 6,58

Grno-triasowy

do 40 487 0,01 0 0 0 0

4060 7 684 0,42 0,82 18 0 0,01

6080 6 013 0,35 0,81 451 016 0,354

80100 3 007 0,15 0,37 18 0,01 0,017

pow. 100 370 0,02 0,06 0 0 0

SUMA 17 562 0,95 2,06 487 0,17 0,382

Dolno-triasowy

do 40 0 0 0 0 0 0

4060 4 424 0,42 0,85 0 0 0

6080 6 194 0,75 1,76 0 0 0

80100 3 756 0,68 1,77 54,18 0,03 0,065

100120 2 447 0,48 1,33 0 0 0

120140 587 0,15 0,44 0 0 0

140160 117 0,06 0,17 0 0 0

pow. 160 36 0,02 0,06 0 0 0

SUMA 17 562 2,57 6,39 54,18 0,03 0,065

* Zasoby statyczne ilo wolnej wody geotermalnej, wystpujcej w porach, szczelinach lub kawernach w skaach da-nego poziomu hydrogeotermalnego, wyraana w metrach szeciennych lub kilometrach szeciennych, po przeliczeniu w jednostkach energii cieplnej, dulach (J)

** Zasoby statyczne wydobywalne cz. zasobw statycznych wd i energii geotermalnej pomniejszonych o wsp wydo-bycia Ro. Wyraane s w takich jednostkach jak zasoby statyczne

*** Zasoby dyspozycyjne wd i energii geotermalnej to ilo wolnej (grawitacyjnej) wody geotermalnej poziomu hydro-geotermalnego lub innej jednostki bilansowej moliwa do zagospodarowania w danych warunkach rodowiskowych, ale bez wskazania szczegowej lokalizacji i warunkw techniczno-ekonomicznych ujcia wody. Zasoby dyspozycyjne wyraane s w metrach szeciennych na dob lub w metrach szeciennych na rok, po przeliczeniu w dulach na rok.

34


Przyjmujc nastpujce zaoenia:

1. wojewdztwo mazowieckie obejmuje okoo 70 % obszaru niecki warszawskiej,

2. szacunkowy poziom wykorzystania zasobw dyspozycyjnych z geotermalnych zbiornikw

mezozoicznych wyniesie okoo 1,5 do 2,5 %,

Wyznaczona wielko zasobw eksploatacyjnych wyniosaby (5,28,7) PJ/rok.

4.2 Obszary preferowane dla pozyskiwania wd geotermalnych

W Polsce w 2004 roku funkcjonowao kilka zakadw geotermalnych o cznej mocy zainstalowa-

nej ok. 82 MW i rocznej produkcji 306 TJ. Na obszarze subbasenu grudzidzko-warszawskiego opra-

cowanych zostao kilka projektw wykorzystania wd geotermalnych dla celw energetycznych.

W wojewdztwie mazowieckim jedynym dotychczas zrealizowanym projektem jest inwestycja

w Mszczonowie. Woda wydobywana jest z odwiertu Mszczonw IG-1 o gbokoci 1 700 m. Tem-

peratura pocztkowa wody geotermalnej przy przepywie nominalnym 55 m3/h wynosi 42C. Kot-

ownia w oparciu o wody geotermalne pracuje do momentu osignicia temperatury powietrza

-5C. Poniej tej temperatury wykorzystuje si gaz. czna moc rda wynosi 6,4 MW, wielko

produkcji w 2004 roku ksztatowaa si na poziomie 40,1 tys. GJ, w tym z wd geotermalnych

10,2 tys. GJ (ok. 25%).

Najbardziej zasobne zbiorniki wd geotermalnych zwizane s z nieck warszawsk, przebie-

gajc przez zachodni i poudniowo-zachodni cz wojewdztwa. Rejon ten charakteryzuje

si temperatur wd od 30 do 80C. Najkorzystniejsze warunki w obrbie tego subbasenu istniej

w pasie od Chemy w woj. kujawsko-pomorskim przez Pock po Skierniewice w woj. dzkim,

gdzie temperatury tych wd sigaj 80C, dalej na wschd w rejonie yrardowa (o temperaturach

wody do 70C) i w rejonie Warszawy 4050C. Na obszarze wojewdztwa od lat pidziesitych

wykonywano odwierty majce na celu poszukiwanie ropy naftowej i gazu ziemnego. W niekt-

rych stwierdzono wystpowanie wd geotermalnych.

Poniej w tabeli przedstawiono zestawienie mocy cieplnej dla poszczeglnych powiatw [17].

Wyniki uzyskano po przeanalizowaniu ok. 80 otworw o gbokoci w zakresie 15005500 m.

Obliczon moc ciepln uzyskano na bazie map z Atlasu zasobw energii geotermalnej na Niu

Polskim W. Greckiego oraz danych uzyskanych z odwiertw.

35


Tab. 14 Moc cieplna z gbokich otworw w poszczeglnych powiatach

Powiat Moc cieplna otworw geotermalnych [MW] PowiatMoc cieplna otworw geotermalnych [MW]

Pow. biaogrzeski 6,4 Pow. poski 52

Pow. ciechanowski 3,8 Pow. pruszkowski -

Pow. garwoliski - Pow. przasnyski -

Pow. gostyniski - Pow. przysuski -

Pow. grodziski - Pow. putuski 10,9

Pow. grjecki 10,6 Pow. radomski 0,8

Pow. kozienicki - Pow. siedlecki -

Pow. legionowski 4,8 Pow. sierpecki 46,7

Pow. lipski 0,2 Pow. sochaczewski 35,9

Pow. osicki - Pow. sokoowski -

Pow. makowski - Pow. szydowski -

Pow. miski 3,5 Pow. warszawski 9,4

Pow. mawski 5,7 Pow. warszawski zach. -

Pow. nowodworski 13,9 Pow. wgrowski 2,7

Pow. ostrocki - Pow. woomiski 6,7

Pow. ostrowski - Pow. wyszkowski 3,6

Pow. otwocki 4,4 Pow. zwoleski 0,2

Pow. piaseczyski 9,9 Pow. uromiski 60,1

Pow. pocki 207,9 Pow. yrardowski 23,3

rdo: Barbara Uliasz-Misiak: Moliwoci redukcji niskiej emisji poprzez wykorzystanie energii geoteremalnej w wojewdztwie dzkim i mazowieckim Technika Poszukiwa Geologicznych Geosynoptyka i Geotermia 4/2001

Z tabeli wynika, e najkorzystniejsze warunki wykorzystania energii geotermalnej wystpuj

w powiatach: pockim, uromiskim, poskim, sierpeckim, sochaczewskim, yrardowskim. Bu-

dowa systemw geotermalnych moe by opacalna w wikszych miejscowociach, gdzie mo-

liwy jest odbir ciepa w staej wysokoci i duej iloci. Preferuje to w pierwszej kolejnoci due

aglomeracje, o duej gstoci zabudowy, z dobrze rozwinitym systemem ciepowniczym. Atrak-

cyjno budowy instalacji uwarunkowana jest wykonaniem otworw geotermalnych, ktre za-

pewni odpowiednio wysoki strumie wody o odpowiednio wysokiej temperaturze. Dobre wa-

runki wystpuj w miastach: yrardw, Bonie, Gostynin, Pock, Sochaczew [16]. W miejscowo-

ciach: Nowy Dwr Mazowiecki, Grodzisk Mazowiecki, Grjec, Legionowo, Warszawa, Pruszkw,

Posk, Piastw warunki okrela si jako przecitne.

Aby analizowa opacalno wykorzystania energii geotermalnej naley przeprowadzi badania

wielkoci zasobw tej energii, jej usytuowania (gboko zalegania warstw, skad chemiczny wd

geotermalnych, lokalne warunki geologiczne), jak i fizyczn zdolno zoa do oddawania ener-

gii (gboko, rozstaw, rednica otworw do odbioru i zataczania wd). W kadym przypadku,

ciepownia geotermalna musi by dostosowana indywidualnie do konkretnych warunkw panu-

jcych w danym miejscu.

Poniej, na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji, tabelarycznie ujto miejscowoci gdzie

w najbliszym czasie rozwaa/lub rozwaao si wykorzystanie energii geotermalnej.

36


Tab. 15 Projektowane rda geotermalne na obszarze wojewdztwa mazowieckiego

L.p. Miejscowo Nazwa Gminy Uwagi

1 Pochocingm. Oarw Maz. Ogrzewanie ciep wod budynkw mieszkalnych w gstej zabudowie jednorodzinnej

2 Oarwgm. Oarw Maz. Ogrzewanie ciep wod budynkw mieszkalnych w miecie

3 Gostynin Planowana budowa zakadu geotermalnego

4 Lipkwgm. Stare Babice

Planowana budowa osiedla o wielkoci 50 domw jedn. we wsi Lipkw, ktre byyby ogrzewane na bazie wd geotermalnych, jednak inwestor nie podj jeszcze dziaa in-westycyjnych

5 Sulejwek Gmina SulejwekWstpne plany wykorzystania dostpnych zasobw geotermalnych w celach energetycz-nych i leczniczych

W ostatnich latach wzrastaa liczba instalacji wykorzystujcych pompy ciepa w celu zaspo-

kajania potrzeb cieplnych. Wykorzystywane s do ogrzewania oraz klimatyzacji. Pompa ciepa

umoliwia wykorzystanie energii cieplnej nagromadzonej w rodowisku naturalnym m.in. z cie-

kw wd powierzchniowych i podziemnych, z powietrza, z gruntu (poziome i pionowe gruntowe

wymienniki ciepa), z procesw technologicznych. W optymalnych warunkach pracy pompy cie-

pa ok. 75% energii potrzebnej do celw grzewczych jest czerpana z otoczenia, a pozostae 25%

stanowi energia elektryczna niezbdna do napdu pompy. Temperatura wody na wyjciu wtrne-

go obiegu pompy ciepa moe osiga warto do 55C. Do ogrzewania pomieszcze wymagane

jest zatem zastosowanie niskoparametrowego systemu grzewczego (ogrzewanie podogowe, za

pomoc grzejnikw konwektorowych, w ktrym temperatura zasilania zawiera si w przedziale

3555C). Pompy ciepa mona stosowa zarwno jako samodzielne rdo ciepa, jak te we

wsppracy z tradycyjnymi instalacjami c.o. W takim ukadzie moc pompy moe by dobrana

jako pokrywajca podstaw krzywej obcienia w przecigu caego roku. W okresie niskich tem-

peratur zewntrznych praca pompy jest wspomagana innym rdem ciepa.

Uytkownik ma ograniczony wpyw na temperatur dolnego rda ciepa. Z technicznego

punktu widzenia dolnym rdem ciepa mog by:

Powietrze atmosferyczne. Zalet rozwizania jest prostota montau i niskie koszty inwesty-

cyjne. Wad rozwizania jest fakt, e zim, temperatura powietrza spada przy wzrastajcym

zapotrzebowaniu na ciepo uytkownikw kocowych. W zwizku z powyszym powietrzne

pompy ciepa s znacznie rzadziej stosowane ni pompy z innym rdem ciepa (grunt, woda).

Znajduj zastosowanie przede wszystkim w terenie mocno zurbanizowanym, gdzie budowa

wymiennika dolnego jest utrudniona ze wzgldu na uzbrojenie terenu (np. due centra biuro-

wo-handlowe);

Zbiorniki wodne. Kady zbiornik wodny w postaci jeziora czy stawu moe by wykorzystany jako

rdo ciepa. Wownice z rur polietylenowych ukada si na dnie. W wikszoci przypadkw wy-

starczaj zbiorniki o powierzchni 10002000 m2 i minimalnej gbokoci 1,52,5 m;

Wymienniki gruntowe. Wownice polietylenowe ukadane s w gruncie poziomo, na gbo-

koci poniej gbokoci zamarzania gruntu lub w pionowych odwiertach;

Wody gruntowe. Do zbudowania instalacji w oparciu o ciepo zawarte w wodzie gruntowej

wymagane s dwa odwierty. Woda gruntowa czerpana jest ze studni zasilajcej i doprowa-

dzana do parownika pompy ciepa. Po oddaniu ciepa, ochodzona woda doprowadzana jest

37


nastpnie do studni chonnej. Najkorzystniej jest, gdy do dyspozycji jest istniejca studnia

(indywidualne ujcie wody) i nie ma potrzeby wykonywa wierce rozpoznawczych w grun-

cie, zwikszajcych koszty inwestycji;

Ciepo odpadowe z instalacji technologicznych, kolektory ciekowe etc. Obecnie najcz-

ciej stosowane s sprarkowe pompy ciepa, w ktrych sprarki s napdzane silnika-

mi elektrycznymi oraz due, absorpcyjne pompy ciepa, napdzane ciepem odpadowym.

Absorpcyjne pompy ciepa mog te by stosowane do wykorzystania ciepa wd geotermalnych,

jeli temperatura nie pozwala na wykorzystanie zawartego w nich ciepa poprzez bezporednie

ogrzewanie wody w systemie ciepowniczym.

W wojewdztwie mazowieckim pompy ciepa wykorzystuje si zarwno w zabudowaniach

(np.: ogrzewanie w domach jednorodzinnych), lecz take w duych budynkach (np.: Zesp

Szk w miejscowoci Brok, Galeria Mokotw w Warszawie).

Systemy z pompami ciepa przy odpowiedniej ich budowie, konfiguracji mog by stosowane na

obszarze caego wojewdztwa, poczwszy od niewielkich budynkw jednorodzinnych, do duych

obiektw mieszkaniowych, budynkw uytecznoci publicznej wczajc szkoy, szpitale, biurowce,

obiekty sportowo-rekreacyjne. O ostatecznym wyborze sposobu wykonania systemu decyduj zwykle

czynniki ekonomiczne, w tym przede wszystkim wysoko nakadw inwestycyjnych.

W kolejnych tabelach zestawiono istniejce i projektowane instalacje na terenie wojewdz-

twa. Ze wzgldu na to, e gminy, starostwa powiatowe nie dysponuj dokadnymi informacjami

dotyczcymi iloci pomp ciepa w budynkach prywatnych, mona przypuszcza, e oglna liczba

zastosowanych rde jest wiksza.

W zwizku ze zmian ustawy Prawo geologiczne i grnicze, przy projektowaniu i wykonywa-

niu bada na potrzeby wykorzystania ciepa ziemi lub ujmowania wd podziemnych wymaga si

sporzdzenia projektu prac geologicznych, ktry zgasza si w starostwie. Dlatego w przyszoci

informacje na temat wyk

Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla ...

Documents