Post- Modernizm, Post- Yapısalcılık ve Fouc ault Okan Yüksel 701216008
Post- Modernizm Post-
Yapısalcılık
ve Foucault
Okan Yuumlksel701216008
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultSUNUM PLANI
bull Post-Modernizm ve Post-Yapısalcılıkbull Modernizm Neydibull Post-Modernizm Ne bull Post Yapısalcılık Nebull Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkilerbull Nietzsche Derrida ve Post Modernizm Post-Yapısalcılık
bull Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Foucaultbull Michel Foucault Kimdirbull Foucault ve Post-Modernizm Post-Yapısalcılık
bull Foucault ve Arkeolojibull Foucault ve Soybilimibull Foucaultrsquoa Goumlre İktidar-Bilgi İlişkisi 2
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm aydınlanmayla birlikte ortaya ccedilıkan huumlmanizm ve
demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidirbull laquoModernraquo kavramının koumlkeni oldukccedila eskiye dayanmaktadır
laquoModernraquo koumlken itibariyle Latince bir kelime olan laquomodoraquo (son zamanlar tam şimdi)rsquoden tuumlretilen modernus teriminden gelen bir soumlzcuumlktuumlr
bull İlk defa Milattan Sonra 5 yuumlzyılda lsquoantiqiqusrsquoun karşıt anlamına gelecek şekilde Hristiyanlığı pagan kuumlltuumlruumlnden ayırmak iccedilin kullanılmıştır Bu kavrama goumlre eski duumlnya karanlık putperest pagan duumlnyayı nitelenir Yeni duumlnya ise Hristiyan modern duumlnyadır
3
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Koumlkeni itibariyle yeniyi eski olanın aleyhine olacak şekilde olumlayan bu kavram daha sonra ironik bir şekilde Hristiyan Ortaccedilağırsquonda yine aynı koumlkten gelen laquomodernitasraquo terimiyle değer bakımından oldukccedila farklı bir muhteva kazanmış zaman ve gelenek tarafından kutsanmamış yeni olan her şeyi koumltuumllemek iccedilin kullanılmaya başlamıştır 4
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizmi ortaya ccedilıkaran temel koşullar sanayi devrimiyle
birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler teknolojik ve bilimsel gelişmelerdir
bull Klasik Ccedilağdan Modernizme geccediliş oumlnemli bir belirleyenin youmln değiştirmesiyle oldu Klasik ccedilağda dinin ve kilisenin egemenliği altında olan batı duumlşuumlnce duumlnyası lsquomodernizmrsquo ile din etkisinden kurtularak buluştu Bu Modernizme geccedilişin en oumlnemli belirleyicisi oldu Ccediluumlnkuuml modernzimle birlikte akıl ve aklın egemenliğinde ortaya ccedilıkan felsefi ve bilimsel soumlylemler her tuumlrluuml yaklaşımı yeniden şekillendirdi
5
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultSUNUM PLANI
bull Post-Modernizm ve Post-Yapısalcılıkbull Modernizm Neydibull Post-Modernizm Ne bull Post Yapısalcılık Nebull Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkilerbull Nietzsche Derrida ve Post Modernizm Post-Yapısalcılık
bull Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Foucaultbull Michel Foucault Kimdirbull Foucault ve Post-Modernizm Post-Yapısalcılık
bull Foucault ve Arkeolojibull Foucault ve Soybilimibull Foucaultrsquoa Goumlre İktidar-Bilgi İlişkisi 2
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm aydınlanmayla birlikte ortaya ccedilıkan huumlmanizm ve
demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidirbull laquoModernraquo kavramının koumlkeni oldukccedila eskiye dayanmaktadır
laquoModernraquo koumlken itibariyle Latince bir kelime olan laquomodoraquo (son zamanlar tam şimdi)rsquoden tuumlretilen modernus teriminden gelen bir soumlzcuumlktuumlr
bull İlk defa Milattan Sonra 5 yuumlzyılda lsquoantiqiqusrsquoun karşıt anlamına gelecek şekilde Hristiyanlığı pagan kuumlltuumlruumlnden ayırmak iccedilin kullanılmıştır Bu kavrama goumlre eski duumlnya karanlık putperest pagan duumlnyayı nitelenir Yeni duumlnya ise Hristiyan modern duumlnyadır
3
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Koumlkeni itibariyle yeniyi eski olanın aleyhine olacak şekilde olumlayan bu kavram daha sonra ironik bir şekilde Hristiyan Ortaccedilağırsquonda yine aynı koumlkten gelen laquomodernitasraquo terimiyle değer bakımından oldukccedila farklı bir muhteva kazanmış zaman ve gelenek tarafından kutsanmamış yeni olan her şeyi koumltuumllemek iccedilin kullanılmaya başlamıştır 4
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizmi ortaya ccedilıkaran temel koşullar sanayi devrimiyle
birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler teknolojik ve bilimsel gelişmelerdir
bull Klasik Ccedilağdan Modernizme geccediliş oumlnemli bir belirleyenin youmln değiştirmesiyle oldu Klasik ccedilağda dinin ve kilisenin egemenliği altında olan batı duumlşuumlnce duumlnyası lsquomodernizmrsquo ile din etkisinden kurtularak buluştu Bu Modernizme geccedilişin en oumlnemli belirleyicisi oldu Ccediluumlnkuuml modernzimle birlikte akıl ve aklın egemenliğinde ortaya ccedilıkan felsefi ve bilimsel soumlylemler her tuumlrluuml yaklaşımı yeniden şekillendirdi
5
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm aydınlanmayla birlikte ortaya ccedilıkan huumlmanizm ve
demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidirbull laquoModernraquo kavramının koumlkeni oldukccedila eskiye dayanmaktadır
laquoModernraquo koumlken itibariyle Latince bir kelime olan laquomodoraquo (son zamanlar tam şimdi)rsquoden tuumlretilen modernus teriminden gelen bir soumlzcuumlktuumlr
bull İlk defa Milattan Sonra 5 yuumlzyılda lsquoantiqiqusrsquoun karşıt anlamına gelecek şekilde Hristiyanlığı pagan kuumlltuumlruumlnden ayırmak iccedilin kullanılmıştır Bu kavrama goumlre eski duumlnya karanlık putperest pagan duumlnyayı nitelenir Yeni duumlnya ise Hristiyan modern duumlnyadır
3
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Koumlkeni itibariyle yeniyi eski olanın aleyhine olacak şekilde olumlayan bu kavram daha sonra ironik bir şekilde Hristiyan Ortaccedilağırsquonda yine aynı koumlkten gelen laquomodernitasraquo terimiyle değer bakımından oldukccedila farklı bir muhteva kazanmış zaman ve gelenek tarafından kutsanmamış yeni olan her şeyi koumltuumllemek iccedilin kullanılmaya başlamıştır 4
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizmi ortaya ccedilıkaran temel koşullar sanayi devrimiyle
birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler teknolojik ve bilimsel gelişmelerdir
bull Klasik Ccedilağdan Modernizme geccediliş oumlnemli bir belirleyenin youmln değiştirmesiyle oldu Klasik ccedilağda dinin ve kilisenin egemenliği altında olan batı duumlşuumlnce duumlnyası lsquomodernizmrsquo ile din etkisinden kurtularak buluştu Bu Modernizme geccedilişin en oumlnemli belirleyicisi oldu Ccediluumlnkuuml modernzimle birlikte akıl ve aklın egemenliğinde ortaya ccedilıkan felsefi ve bilimsel soumlylemler her tuumlrluuml yaklaşımı yeniden şekillendirdi
5
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Koumlkeni itibariyle yeniyi eski olanın aleyhine olacak şekilde olumlayan bu kavram daha sonra ironik bir şekilde Hristiyan Ortaccedilağırsquonda yine aynı koumlkten gelen laquomodernitasraquo terimiyle değer bakımından oldukccedila farklı bir muhteva kazanmış zaman ve gelenek tarafından kutsanmamış yeni olan her şeyi koumltuumllemek iccedilin kullanılmaya başlamıştır 4
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizmi ortaya ccedilıkaran temel koşullar sanayi devrimiyle
birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler teknolojik ve bilimsel gelişmelerdir
bull Klasik Ccedilağdan Modernizme geccediliş oumlnemli bir belirleyenin youmln değiştirmesiyle oldu Klasik ccedilağda dinin ve kilisenin egemenliği altında olan batı duumlşuumlnce duumlnyası lsquomodernizmrsquo ile din etkisinden kurtularak buluştu Bu Modernizme geccedilişin en oumlnemli belirleyicisi oldu Ccediluumlnkuuml modernzimle birlikte akıl ve aklın egemenliğinde ortaya ccedilıkan felsefi ve bilimsel soumlylemler her tuumlrluuml yaklaşımı yeniden şekillendirdi
5
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizmi ortaya ccedilıkaran temel koşullar sanayi devrimiyle
birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler teknolojik ve bilimsel gelişmelerdir
bull Klasik Ccedilağdan Modernizme geccediliş oumlnemli bir belirleyenin youmln değiştirmesiyle oldu Klasik ccedilağda dinin ve kilisenin egemenliği altında olan batı duumlşuumlnce duumlnyası lsquomodernizmrsquo ile din etkisinden kurtularak buluştu Bu Modernizme geccedilişin en oumlnemli belirleyicisi oldu Ccediluumlnkuuml modernzimle birlikte akıl ve aklın egemenliğinde ortaya ccedilıkan felsefi ve bilimsel soumlylemler her tuumlrluuml yaklaşımı yeniden şekillendirdi
5
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Dinin kutsal soyut ve Tanrı temelli accedilıklamalarının yerini
bilimsel somut ve akıl odaklı değerlendirmeler aldı Pozitivizim rasyonalizm emprizm varoluşccediluluk gibi felsefi akımlar toplumsal hayatı ve bilimsel yaklaşımı belirleyen oumlnemli felsefi soumlylemler oldu
bull Modenizmin temel kavramları rasyonellik aklın egemenliği mantık bilimsel ve evrensel doğrular sistematik duumlşuumlnme ve pozitivizm oldu
bull Modernizm akıl ve bilimi ilerlemenin aracı olarak goumlrduuml nesnel ve evrensel bilgiye akıl ve deney yoluyla ulaşılabileceği temel savına dayandı Modernizmin siyasal ve kuumlltuumlrel oumlzellikleri ise ilerlemeci tarih anlayışı dindışı siyasal ve toplumsal hayat oldu 6
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Modernizmin Bacon Descartes ve Newtonrsquoun geliştirdiği mekanik duumlnya duumlzeni uumlzerinde yuumlkseldiğini soumlyleyebiliriz
bull Modernizme goumlre toplumsal ve sosyal her tuumlrluuml davranış evreni youmlneten doğa yasalarına bağlanmıştır Doğa yasalarının insanlara ve sosyal kurumlara uygulanmasıyla muumlkemmel duumlzenlenmiş bir toplum ortaya ccedilıkacağı savı ortaya atılmıştır
7
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Modernizm genel anlamda aydınlanmayla birlikte ortaya
ccedilıkan huumlmanizm ve demokrasi temeli uumlzerine yuumlkselen bir duumlşuumlnce sistemidir
bull Modernizmin temel karakteristikleri literatuumlrde farklılık goumlstermektedir Oumlrneğin Pippinrsquoe goumlre bu karakteristikler
bull uumlzerinde tefekkuumlr edilecek olan bir tabiat anlayışından ziyade youmlnetilecek bir tabiat duumlşuumlncesi
bull tabiata materyalistik ve matematikleştirilebilir bir yaklaşımbull accedilıklamada nihai neden fikrinin reddi bull bilgi ile ulaşılabilecek sonlara youmlnelik realistik bir yaklaşımbull temelinde bilimsel bilginin bulunduğu ilerlemeye youmlnelik genel
inanccedil şeklinde sıralanabilir 8
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydibull Lawrence j Hatab ise modernizmin eleştiri rasyonalite
suumlbjektivizm ve optimizim olarak doumlrt temel karakteristiği bulunduğunun altını ccedilizer
bull Eleştiri yeni bilim ve insan aklına duyulan inanccedilla gelenektsel kurum inanccedil sistemleri ve yapılara youmlnelik şuumlpheyi ifade etmektedir Hatabrsquoa goumlre geleneksel olana bir meydan okuma soumlz konusu olmaktadır
bull Rayonalite rasyonel duumlzenliliğe sahip bir duumlnya tasarımı uumlzerinde temellenmektedir Buna goumlre insan zihni soumlz konusu duumlzenliliği keşfetmeye muktedirdir ve insan oumlzuumlnde rasyonel bir varlık olduğu iccedilin ayrıcalıklı bir yere sahiptir 9
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Modernizm neydi
bull Suumlbjektivizm yaşam deneyimlerini duumlzenleyen onların arkasındaki soyut prensipleri keşfetmeye muktedir bireysel oumlznenin merkeziliğine işaret eder Bu anlam ccedilerccedilevesi iccedilinde oumlzne ampirik olumsallıkları geride bırakan ve aklın evrensel hakikatleri kavramaya muktedir bir varlık olarak değerlendirilir
bull Optimizm ise insani kapasitenin bireysel ve kolektif olarak ilerleyeceğine youmlnelik bir guumlven ve inancı ifade eder Buna goumlre bilimsel ve teknolojik ilerlemeye paralel olarak ekonomik refah da artacak ve insanlar kendi tutkularını ve farklılıklarını aşabileceklerdir
10
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Nebull laquoPost-modernizmraquo kavramını sadece kendi iccedilinde bir
buumltuumlnluumlğuuml olan bağımsız kendi oluşum dinamikleri iccedilinde ortaya ccedilıkmış bir kavram olarak algılamak doğru değildir Ccediluumlnkuuml post-modernizm koumlkenini modernizmden almaktadır
bull Post-modernist duumlşuumlnuumlrler her ne kadar post-modernizmi tanımlarken onu modernizmin devamı modernizmin reddi modernizmin sonu gibi birbirinden tamamen farklı temellere dayandırarak accedilıklıyorlarsa da değişmeyen gerccedilek post-modernizmin modernizm ile mutlaka ve bir şekilde ilintili olduğudur
11
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm genel olarak modern olarak adlandırılan doumlnemden sonra gelen yeni bir doumlnemi adlandıran ve bu doumlneme uygun duumlşuumlnce biccedilimlerini belirten bir kavram olarak kullanılmaktadır
bull Post-modernizmdeki lsquopostrsquo oumlneki Latincede ldquosonrardquo anlamına gelir ve Modernizm sonrasını ifade ederken bir yandan da yeni bir doumlnemi yeni bir değişim suumlrecinin başlangıcını belirtir
12
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-Modernizm kavramsallaştırması ilk olarak Frederico de Onis tarafından 1930rsquolu yıllarda modernizme karşı kuumlccediluumlk bir ccedilaptaki tepkiye işaret etmek iccedilin kullanılmıştır
bull Soumlz konusu terim 1970 ve 80rsquoli yıllarda mimaride goumlrsel ve sahne sanatlarında gittikccedile yaygınlaşan ve sanatta post-modernizme ilişkin bir takım accedilıklamları da muhtevasına alan bir kavram haline gelmiştir 13
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Yine 1970rsquoli ve 80rsquoli yıllarda Post-modernizm Lyotrad Vattimo Derrida Foucault Habermas Baudrillard ve Jamerson gibi birccedilok teorisyenin ccedilalışmalarıyla birlikte felsefi bir soumlylem olma oumlzelliğini kazanmıştır
bull Tarihsel olarak ele alındığında post-modernizmin doğuşunda modernizmin başarısızlığıyla ilgili tecruumlbelerin oumlnemli bir yerinin olduğu goumlruumllebilir 20 yuumlzyıl iki buumlyuumlk duumlnya savaşına sosyalizm ve faşizim gibi totaliter rejimlere temelinde kapitalizmin bulunduğu soumlmuumlrgecilik girişimlerine araccedilsal rasyonalizme yaşam biccediliminde goumlzle goumlruumlluumlr bir standardizasyona ve artık insanlığın geleceğini tehdit edecek ekolojik sorunlara sahne olmuştur 14
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Buumltuumln bu yaşanan olumsuz tecruumlbeler modernitenin oumlzguumlr muumlreffeh ve mutlu bir geleceğe ilişkin projesini ve bu projenin temel varsayımlarını kuşkulu hale getirmiştir
bull Bu kuşku kuumlltuumlr sanat felsefe ve sosyal teori gibi birccedilok alanda yansımalarını bulmuştur
15
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar sanayi devrimiyle birlikte toplumsal ve siyasal yapıda meydana gelen değişimler ile demokrasi huumlmanizm gibi ideolojilerin duumlnyaya egemen olması iken Post-modernizmi ortaya ccedilıkaran koşullar ikinci duumlnya savaşı sağ sol rekabeti gelişen duumlnya ekonomisi liberal demokrasi kapitalizm ve teknolojik gelişmelerdir
bull Yirminci yuumlzyıldaki bu değişimler yeni bir duumlnya duumlzenin beraberinde getirmiştir Bu yeni duumlnya duumlzeninin duumlşuumlnce alandaki yansıması Post-modern duumlnya goumlruumlşuumlne kaynaklık etmektedir
16
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizmde de her felsefi sistemde olduğu gibi bir lsquogerccedilekrsquo anlayışı vardır Zira her felsefe hakikat arayışıyla başlar
bull Postmodernistler apriori kabul edilen mantık ve akıl tarafından prangalanan gerccedilekliği reddederler Modernizmin tek evrensel ve mutlak gerccedileklik anlayışı post-modernizmde ccediloğul tikel ve goumlreli hale doumlnuumlşuumlr Hakikat belirsizdir ccediluumlnkuuml yorumlar değişkendir
bull Postmodernite rasyonel duumlzen ve mutlak hakikat gibi en başta belirlenmiş amaccedillara asla ulaşılamayacağı gerccedileğiyle kendisini uzlaştırır
17
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Modern akıl evrenselliği birlik ve buumltuumlnluumlğuuml aynı kuralların her yerde geccedilerli olduğu goumlruumlşuumlnuuml gerektirmektedir Post-modernizm ise aksine her durumun farklı olduğunu ve oumlzel bir biccedilimde anlaşılması gerektiğini ileri suumlrerek bu goumlruumlşe karşı ccedilıkar
bull Gerccedileğin tek olmamasının bir diğer nedeni de değişken olmasıdır Gerccedileğin değişkenliği ise dayatmalara bağlıdır Ccediluumlnkuuml insan modernizmde olduğu gibi belirleyen değil belirlenendir Dolayısıyla post-modernizme goumlre gerccedilekler yapay ve kurmacadır Bunlar mevcut ve egemen kuumlltuumlrler tarafından insanlara dayatılır ve boumlylece teknoloji bilim ve kuumlltuumlr ortamında birey yok olur
18
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Post-modernizm mutlak bir gerccedilekliğe ulaşılamayacağı ve duumlnyanın aslında bu temelden hareketle duumlzensiz bir yapıda olduğunu benimser
bull Duumlnya modernizmde olduğu gibi kendi iccedilinde bir buumltuumlnluumlğuuml olan ve bu buumltuumlnluumlkten yola ccedilıkarak genel geccediler huumlkuumlmlere ulaşabileceğimiz bir yapıya sahip değildir
bull Post-modernizmin yorumladığı yeni duumlnya duumlzeninde duumlzensizlik belirsizlik ve parccedilalanma duumlzeni hakimdir
19
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
bull Oumlzetleyecek olunursa
Post-modernizm her koşulda geccedilerli olabilecek evrensel gerccedileklere ulaşmanın imkansızlığı karşısında oumlznenin
bilgi ve kapasitesinin sınırlılığını kabul ederek farklılıklar ve belirsizlikleri kabul edip kesin accedilıklamalar
beklentisinde olmadan yaşanması gerekliliğidir
20
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Ne
21
Modernizm Post-Modernizm
DuumlzenKontrol DuumlzensizlikKaosKesinlik BelirsizlikGelişmeGelecek StatikBuguumlnHomojenlik HeterojenlikFikir Birliği CcediloğulculukHiyerarşi EşitlikUyum UyumsuzlukOumlngoumlruuml Şans
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcılık terimi iccedilerdiği post oumlntakısının bildirdiği
sonralık tan da anlaşılacağı uumlzere yapısalcılığa karşı son derece oumlnemli bir dizi eleştirinin dile getirildiği ortak bir felsefe duumlzlemini ya da ccedilerccedilevesini ifade eder
bull Bu eleştiri damarının ccedilok buumlyuumlk bir boumlluumlmuuml ilerleyen boumlluumlmlerde inceleyeceğimiz yakın doumlnemlerin en buumlyuumlk felsefecileri arasında sayılan Derrida ve Foucault gibi isimler tarafından dillendirilip temellendirilmiştir
bull Post-yapısalcılıkta oumlzellikle felsefe metinlerinde goumlruumllen bilgiyi sorunsuz olduğu duumlşuumlnuumllerek yapılan belirtik ya da oumlrtuumlk varsayımları ortaya koyarak sorun haline getirilmesi amacı soumlz konusudur Post-yapısalcı felsefenin oumlnemli bir boumlluumlmuumlnuuml yazarlarca ya da okurlarca metinlerde oluşturulan anlamların nasıl oluşturulduklarını sorgulamaya youmlnelik bir anlam dil ya da metin felsefesi oluşturmaktadır
22
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Yapısalcılık Nebull Post-yapısalcı felsefenin en oumlnde gelen duumlşuumlnuumlrlerinden
Derrida buumltuumln bir Batı felsefesi geleneğinin insan duumlşuumlncesinin ya da var oluşunun sınırlarını ccediliğnemek pahasına bilgi ile gerccedilekliğin oumlzsel yapısını bulgulamak amacıyla gerccedilekleştirmiş olduğu araştırmalara ilişkin yapısoumlkuumlmcuumlluumlk adıyla anılan kapsamlı bir eleştirel okuma sunmaktadır
bull Derrida yaptığı yapısoumlkuumlmcuuml okumalarda ccedileşitli stratejiler izleyerek klasik felsefe metinlerinin dile getirilmemiş youmlnlerini ortaya serip metnin uumlstuumlne kurulduğu ikilikccedili yapıyı ccediloumlkertmeyi amaccedillamaktadır Buna bağlı olarak da metnin iccedilinde ilk okunuşta tutarlı ve mantıksal olan ayrımların gerccedilekte kendi iccedilinde tutarsız ve mantıkdışı oldukları goumlsterir (İlerleyen boumlluumlmlerde goumlreceğiz)
23
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Post-Pozitivizmbull Post-modern post-pozitivist ve post yapısalcı teorilerin ilgi
alanları accedilısından bazı farklılıklar goumlze ccedilarpmaktadırbull Post-modern bilim adamları daha ccedilok modernitenin eleştirisi
uumlzerine odaklanmaktadırlarbull Post-pozitivistler esas olarak pozitivist geleneğin epistemolojik
duruşuna meydan okumaktadırlarbull Post-yapısalcılar ise ccedilalışmalarında dil diskur yapı soumlkuumlmuuml
kavramlarıyla dikkat ccedilekmekte onlar da geleneksel modernistpozitivist duruşa karşı olmaktadırlar
bull Farklı goumlruumlnseler de uumlccedil gruptaki bilim adamları da genel olarak modernitenin ve onun bilimsel yaklaşımının eleştirisine odaklanmış ve bunu da benzer bir dil kullanarak yapmışlardır 24
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve Uluslararası İlişkiler
bull Post-pozitivizm ve post yapısalcılık olarak da ifade edilen ve geleneksel teorilerin tarafsızlık ve nesnellik iddialarını sorgulayan post-modernizmin uluslararası ilişkiler alanındaki sorunların ccediloumlzuumlmuumlne ilişkin kapsamlı bir analiz ccedilerccedilevesi oluşturduğunu soumlylemek muumlmkuumln değildir
bull Post-modernizm geleneksel teoriler arasında sayabileceğimiz realizm neo-realizm liberalizm ve neo-liberalizm gibi teorileri eleştirmekle kalmakta ve daha ileriye gitmemektedir
25
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzschebull 1833 doğumlu bir Alman felsefecisi olan Nietzschersquoyi nihlizmden
ayrı duumlşuumlnmek muumlmkuumln değildir Nietzschersquonın nihlizminde Hristiyanlık başta olmak uumlzere Batırsquonun tuumlm değerlerini reddediş vardır
bull Nietzsche bu duumlşuumlncelerini laquoTanrı Oumllduumlraquo diyerek oumlzetlemiştir Burada oumllduumlruumllen soylu bir ahlak ve felsefeye dayanmadığına inandığı Hristiyanlık duumlşuumlncesindeki Tanrı inancıdır Ccediluumlnkuuml Nietzsche bunu boş bir inanccedil olarak nitelerken her tuumlrluuml ilerlemenin oumlnuumlnde bir engel olarak goumlrmektedir
bull Esas olarak Nietzschersquonin duumlşuumlncesi her tuumlrluuml inanccedil ve değere karşı olan her tuumlrluuml metafizik ve ahlaki guumlcuuml yok sayarak hiccedilbir iradeye boyun eğmemektir
26
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
lsquoArtık başınızı kutsal şeylerin sırrına goumlmmeyin Aksine onu oumlzguumlrce
taşıyın Yaşama anlam kazandıran bir kafa taşıyınrsquo
F Nietzsche (BBZ)
27
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Tanrıyı oumllduumlren Nietzsche insanın kendi kaderini eline almasını tavsiye etmektedir
bull Uumlst insan ve guumlce erişme ile beraber ele alındığınca nihlizim Nietzschersquode bir boşveriş olmayıp insanın kendini geliştirmek iccedilin harici sınıflamalardan arınmasının gerektiğidir
bull Nietzschersquoye goumlre insan kendi kaderini zamanın hakikatlerinden bağımsız bir şekilde değiştirmeli ve asıl amacı olan laquouumlst insanraquoa ulaşmalıdır
28
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derrida
İnsan aşılması gereken bir şeydir Onu yenmek iccedilin ne yaptınız Şimdiye kadar buumltuumln varlıklar kendilerinden
uumlstuumln varlık yarattılar Siz bu buumlyuumlk yaratışın gerisinde mi kalacaksınız İnsanı aşacağınız yerde
hayvana doumlnmeyi mi tercih edeceksiniz İnsana goumlre maymun nedir Guumlluumlnecek veya acı bir
utanccedil verecek birşey İşte insan da uumlstuumlninsanrsquoa goumlre boumlyle olmalı Guumlluumlnecek veya acı bir utanccedil
verecek birşey F Nietzsche (BBZ) 29
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzschersquode ahlak anlayışı reddedilmemektedir Aksine Hristiyanlığın yoz inancına dayanan geleneksel ahlak anlayışı reddedilmekte ve daha yuumlksek bir ahlak anlayışı vaaz edilmektedir
bull Nietzsche bu ccedilerccedilevede takdim edilen laquoiyiraquo ve laquokoumltuumlraquo gibi değerleri kabul etmemekte ve hatta laquoiyiraquonin koumltuuml laquokoumltuumlraquonuumln iyi olabileceğini Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İnsanca Pek İnsanca gibi eserlerinde ccedilarpıcı bir dille ortaya koymaktadırhellip
30
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
lsquoEn buumlyuumlk koumltuumlluumlk en buumlyuumlk iyiliktir Ccediluumlnkuuml iyilik yaratıcılıktır Yıkıcı olmadan yok etmeden
yaratılamayacağına goumlre iyilik koumltuumlluumlkten doğarrsquoF Nietzsche (BBZ)
lsquoUumlmit mi Uumlmit en son koumltuumlluumlktuumlr Uumlmit koumltuumlluumlklerin en koumltuumlsuumlduumlr ccediluumlnkuuml işkenceyi uzatırrsquo
F Nietzsche (İPİ)
31
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche
bull Nietzsche gelenekseli aşmak iccedilin mevcudu reddederek işe başlamayı oumlnermektedir Ona goumlre kişinin ahlaklı yaşayabilmesi iccedilin kendisini toplumun ahlakından kurtarması gerekmektedir Ccediluumlnkuuml uumlstuumln insana giden yok toplumun yoz ahlakından geccedilmemekte ve bu tehlikeli goumlruumllmektedir
lsquoİnsanlara gitme ormanda kal Hayvanlar arasına gitsen daha iyi İnsanlar arasında olmak hayvanlar
arasında olmaktan daha tehlikelirsquoF Nietzsche (BBZ)
32
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Uluslararası İlişkiler
bull Nietzschersquonin uluslararsı ilişkiler akanındaki en ccedilarpıcı etkisi laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı eserinde su yuumlzuumlne ccedilıkmaktadır Bu ccedilalışmasında Nietzsche tuumlm evrenin guumlccedil isteğiyle bir amaca doğru daha fazla gelişme isteğiyle everildiğini ifade etmektedir
lsquoCinsel arzu aslında karşındaki insanın zihni ve bedeni uumlzerinde mutlak hakimiyet kurmak iccedilin duyulan
arzudan ibarettirhellip Daha derinlere bakarsanız bu arzunun da tuumlm diğer insanlardan daha uumlstuumln olma
arzusu olduğunu goumlruumlrsuumlnuumlzrsquoF Nietzsche (ŞB)
33
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Friedrich Nietzsche ve Post-Modernizm
bull Nietzsche soumlz konusu duumlşuumlnceleriyle eleştirel okulun ilk oumlncuumllerinden olarak goumlruumllebileceği gibi esas olarak post-modernizmi ve post-yapısalcı ekoluuml derinden etkileyen bir yazar olarak değerlendirilmektedir
bull Post-modernist ya da post-yapısalcı olduğunu soumlylemek muumlmkuumln olmasa da Nietzschersquonin bu akımların oumlzuumlnuuml oluşturan hakikati sorgulamak ve laquodeğerleriraquo yargılamak noktasında oumlncuuml bir isim olduğunu olduğunu soumlylemek yanlış olmayacaktır 34
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Jacques Derrida bir Fransız soumlmuumlrgesi olan Cezayirrsquode 1930 yılında seferad Yahudisi bir ailenin ccedilocuğu olarak duumlnyaya geldi
bull Cezayirli Muumlsluumlmanlardan farklı olarak Fransa vatandaşlığına giren Derrida 22 yaşında Fransaya taşındı ve Ecole Normale Superieurde felsefe eğitimine başladı Cezayirli filozof bu sırada Louis Althuser ve Michel Foucault ile tanıştı
35
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida ccedilok youmlnluuml bir insan olarak dikkat ccedilekti Oumlrneğin 1940lı yıllarda lisedeyken ccedileşitli spor dallarıyla yakından ilgilendiği asıl hayalinin bir futbolcu olmak olduğundan sıklıkla soumlz edilmekte
bull Derrida bir filozoftu ancak bu onu guumlnluumlk hayatın iccedilerisinden koparmadı Derrida bir filozof olduğu kadar bir aktivistti de Duumlnyadaki sosyal ve politik gelişmeleri yakından takip etti Fransada goumlccedilmen hakları iccedilin (oumlzellikle Cezayirli goumlccedilmenler) Guumlney Afrikadaki ırkccedilılığa karşı ve Ccedilekoslovakyadaki rejim muhaliflerini desteklemek iccedilin (ki bir kez de orada goumlzaltına alındı) goumlsteriler oumlrguumltledi
36
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida
bull Derrida 1967de yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşımın taslağını oluşturduğu soumlylenebilecek uumlccedil kitap yayınladıbull Dil Yetisi ve Fenomen (Speech and Phenomena - 1973) bull Yazı ve Fark (Writing and Difference - 1978) vebull Grammatoloji Uumlzerine (Of Grammotology - 1998)
bull Grammatolojide arkadaşı Levinasın hissedilir etkisi altında Batı felsefesinin pre-Sokratiklerden Heideggere uzanan ccedilizgisini bir analize ve eleştiriye tabi tuttu Derrida konuşma ve eylem arasında dolaysız bir bağ olduğu savına yaslanan ve kimliğinoumlzdeşliğin veya da oumlznelliğin merkezi varlığına dayandığını ortaya koyduğu Batı felsefesinin ayrıcalıklı logos kavramını karşısına alıyordu
37
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Post-yapısalcı yaklaşımların ccedilok kullandığı bir kavram olan yapısoumlkuumlmuuml oumlzellikle Jacques Derridarsquonın ccedilalışmalarında geniş biccedilimde ele alınmaktadır
bull Yapısoumlkuumlmuuml zaman zaman karıştırılan yıkmak kavramıyla aynı şey değildir Derridarsquonın ne kastettiğini anlamak iccedilin kendisinin Batı metafiziğini veya logo merkezciliği eleştirisini incelemek gerekir
38
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull PEKİ NEDİR LOGO MERKEZCİLİK
bull Logo merkezcilik esas olarak Batı duumlşuumlncesine dayanan ccedilağdaş duumlşuumlncede kalıplaşmış bir duumlşuumlnce biccedilimi olup daha ziyade iccedileridışarı erkekkadın hatırlamakunutmak mevcutyok gibi dikotomiler uumlzerinde yuumlruumltuumllmektedir Bu dikotomilerin her biri diğerinin zıttı anlamına gelmektedir Aslında her bir ayrım kendi iccedilinde birincinin ikinciye uumlstuumln goumlruumllduumlğuuml bir hiyerarşiyi simgelemektedir
bull Dikotomiler Birbirinin zıttı olan ancak biri olmadan diğerinin anlam ifade etmeyeceği şeyleri anlatan sosyal ve siyasal bilim terimi
39
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Logo Merkezci Dikotomi Oumlrnekleri
bull Varlık x Yoklukbull Kimlik x Farklılık
bull Konuşmak x Yazmakbull İccedilsel x Uluslararasıbull İyilik x Koumltuumlluumlkbull Dost x Duumlşman
40
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Peki laquoKadın-Erkekraquo sorunu
bullMan x WomanbullMasculin x Feminin
bull Kadın x Erkek41
İngilizce
Tuumlrkccedile
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre oumlncelikli olan kavram diğeri olmadan ele alınamaz Birinci kavram ikinciyle anlam kazanmaktadır Daha doğrusu ikinci kavram birinciye varlık kazandırmaktadır Oumlrneğin laquohatırlamakraquo kavramı ancak laquounutmakraquo varsa bir anlam ifade eder
bull Her bir dikotomideki kavramın biri diğerinden bağımsız değildir Oumlrneğin kimlik kavramını anlamak iccedilin farklılığın ne olduğunu bilmemiz gerekir
bull Derridarsquoya goumlre bizler duumlnyayı bu tuumlr dikotomilerin penceresinden okumaktayız
42
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derrida ve yapısoumlkuumlmuuml anlayışına goumlre dikotomiler ve yapıların belirledikleri şeyler temelsizdir ve tek başlarına bir anlama sahip olmaktan ziyade ancak zıtlarıyla bir anlama sahip olabilirler
bull Yapısoumlkuumlmsel bir yaklaşım ihmal edileni ve dışlananı analize dahil etmeyi gerektirmektedir Arguumlmanın dışlanana dayandığı goumlsterilmektedir Yapısoumlkuumlmuuml dilde soumlz konusu olan hakim hiyerarşileri yapısoumlkuumlmuuml ile tersine ccedilevirmektedir ve boumlylece yazmayı okumaya uumlstuumln kılmaktadır
43
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Derridarsquoya goumlre dikotomiler hiyerarşiyi tersine ccedilevirmek de yeterli değil Oumlrneğin bir hakim anlayış erkeklik karakterinin (masculity) kadınlığa (feminity) ait karakterlere tercih edilmesidir Burada kadınlık ve erkekliği yer değiştirmek sadece kadınlık karakterinin uumlstuumln olduğu bir başka hiyerarşi yaratmaktır Derrida bunu da yeterli goumlrmemektedir
bull ESAS OumlNEMLİ OLAN BU İKİSİNİN TEK BAŞINA BİR ANLAMI OLMADIĞINI GOumlSTERMEKTİR YAPILMASI GEREKEN METNİ OumlNYARGILARDAN UZAK OLARAK VE HİYERARŞİLERDEN VE BİRİNCİYİ İKİNCİYE UumlSTUumlN GOumlREN DİKOTOMİLERDEN ETKİLENMEDEN ELE ALMAKTIR DERRİDArsquoNIN YAPISOumlKUumlMUuml METNİ YERİNDEN EDEREK ONU BİR ANLAMDA YENİDEN KONTEKSTİNE OTURTMAKTIR
44
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
Nietzsche ve Derridabull Jacques Derrida ve Yapısoumlkuumlmuuml
bull Yapısoumlkuumlmuuml logosentrik duumlşuumlncenin temellerinin zayıf ve guumlvenilmez olduğuna dikkat ccedilekmeye ccedilalışır Logosentrik duumlşuumlnceye goumlre bilgi ve doğru ulaşılabilir bir şey olup farklı mantık yuumlruumltmelerle ve analizlerle varılabilir
bull Yapısoumlkuumlmcuuml yaklaşım ise bu duumlşuumlnce tarzının sorunlu olduğunu goumlstermeye ccedilalışmakta ve etik-siyasal kararlara ihtiyaca dikkat ccedilekmekte ve tam bilginin imkansızlığını goumlstermektedir Bu noktada moderniteye de ciddi bir eleştiri soumlz konusudur
45
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull 1984 yılında genccedil denebilecek bir yaşta 58 yaşında oumllduumlğuumlnde Foucault 20 yuumlzyılın en buumlyuumlk duumlşuumlnuumlrlerinden biri olarak kabul ediliyordu
bull Oumlzellikle sık sık ziyaret ettiği ABDrsquode ccediloğu tarihccedilinin baş tacı ettiği Foucault savunduğu tezleri ve yaptığı kapsamlı ccedilalışmalarıyla guumlnuumlmuumlzde de halen pek ccedilok tartışmayı ateşlemektedir
46
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Liberal duumlşuumlnce ile gelenekccedili ve tutucu Marksist yaklaşımları reddeden Foucault pek ccediloklarınca ccedilağdaş entelektuumlelin bir modeli haline gelmiştir
bull 1950rsquolerin sonunda De Gaullersquocuuml diplomatlarla dostluk kuran genccedil kuumlltuumlr ateşesi 1960rsquoların ortasında yapısalcılığın oumlncuumllerinden biri olarak Fransız duumlşuumlncesinin yeni yıldızı Mayıs 1968rsquode oumlğrenci ayaklanmaları Fransarsquoyı ve De Gaullersquocuumlluumlğuuml sarsarken sıkı bir solcu ve Maocu olan Foucault tuumlm bu suumlreccedilte aynı zamanda akademi duumlnyasının en uumlst basamaklarına tırmanan da bir isim oldu
47
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Bir filozofun duumlşuumlnduumlklerini eyleme de aktarmasını savunan Foucaultrsquonun hayatına kaybetmesine de ilginccedil bir şekilde bu duumlşuumlncesi neden olmuştur Doğum kontroluumlnuuml burjuvanın bireylerin cinsel hayatlarına ve uumlremelerine muumldahale etmesi olarak değerlendiren ve bu nedenle prezervatif kullanmayı reddeden Foucault Parisin gettolarındaki AIDSrsquoli olma ihtimali yuumlksek zenci hayat kadınlarıyla da yakın ilişkiler kurmuştur
bull Foucault 1984 yılında AIDS nedeniyle hayatını kaybetmiştir
48
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault Kimdir
bull Foucault guumlccedil-iktidar ilişkileri gibi temel konulardaki goumlruumlşleriyle devrimci bir filozof olarak dikkat ccedilekmektedir Foucaultrsquoun goumlruumlşleri felsefe tarih antropoloji sosyoloji siyaset bilimi ve kuumlltuumlrel ccedilalışmalar gibi pek ccedilok alanı etkilemiştir
bull Foucault her ne kadar post-modernizm ve post-yapısalcılıkla anılsa da kendisi bu tuumlr tasnifleri kabul etmemiş ve pek ccedilok roumlportajında kendisine youmlneltilen lsquoPost-modernist misinizrsquo sorusuna olumsuz yanıt vermiştir
49
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquoun ccedilalışmalarını uumlccedil doumlneme ayırmak muumlmkuumlnduumlr
bull Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarını laquoŞeylerin Duumlzeniraquo laquoKliniğin Doğuşuraquo ve laquoBilimin Arkeolojisiraquo adlı eserleri oluşturmaktadır Foucault ilk doumlnem ccedilalışmalarında daha ccedilok disiplin olgusu uumlzerinde durarak insanlığın disiplini nasıl keşfettiği ve geliştirdiğine odaklanmıştır
50
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ikinci tuumlr ccedilalışmaları ya da yaklaşımı daha ziyade laquoboumlluumlnmuumll pratiklerraquo uumlerinde durmaktadır Bu bağlamda bu ikili ayrımlarda akıllıdeli iyihastalık masumsuccedillu gibi ayrımlar dikkat ccedilekmektedir Foucault empirikarşiv ccedilalışmaları aracılığıyla bu tuumlr boumlluumlnmuumlş pratiklerin tarihsel ve keyfi yapıldığını duumlşuumlnmektedir
bull Foucaultrsquoun uumlccediluumlncuuml tuumlr yaklaşımına en iyi oumlrnek laquoCinselliğin Tarihiraquo adlı ccedilalışması olarak goumlsterilebilir Filozof bu ccedilalışmasında disiplinci pratiklerin ve tahakkuumlm youmlntemlerinin ve araccedillarının toplum tarafından nasıl iccedilselleştirildini goumlstermektedir
51
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Foucaultrsquonun Ccedilalışmaları
bull Foucaultrsquonun ccedilalışmalarının en oumlnemli noktası yuumlzyıllar boyunca hiccedil sorgulanmamış olan sorgulanmadıkları iccedilin de doğallaşıp insanlara ikinci bir doğa olarak sunulan duumlşuumlnce ve anlayışları da tartışıp sorgulama ccedilabası vermesi olmuştur
bull Foucault toplumun laquonormalraquo diye nitelendirdiği duumlşuumlnce ya da yapıların ebedi bir gerccedilekliğe sahip olduğu duumlşuumlncesine karşı karşı ccedilıkmak suretiyle birtakım toplumsal yapıların meşruiyetini de sorgulamıştır
bull Foucault ccediloğu zaman laquonormalraquo ve laquopatalojikraquo kavramlarının tarihsel olarak değişken eğer yuumlkluuml ve politik teknolojik iktisadi anlamlarla bezenmiş olduğu goumlruumlşuumlndedir
52
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquonun felsefi duumlşuumlncelerini oluştururken kullandığı youmlntem ldquoArkeolojik Ccediloumlzuumlmlemerdquo dir Foucault laquoarkeolojiraquo kavramını beşeri bilimleri araştırmada takip ettiği tarihsel ve deneysel oumlzelliği ifade etmek iccedilin kullanmaktadır
bull Arkeoloji duumlz bir tarih araştırması (doğu ve yanlış goumlstermek) youmlntemi olmaktan oumlteye olguların nasıl hangi koşullarda ortaya ccedilıktığını da araştırma youmlntemidir
53
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucault Kantrsquotan oumlduumlnccedil alıp geliştirdiği bu araştırma youmlntemini antik doumlnemden başlayarak duumlşuumlncenin geccedilirdiği tuumlm evreleri incelemek doumlnemlere ait duumlşuumlnsel ilişkileri ccediloumlzuumlmlemek bir doumlnem ile bir sonraki doumlnem arasındaki duumlşuumlnsel bağları keşfetmek iccedilin ccedilok daha genelleyici ve ccedilok daha aşkın bir duumlzlemde kullandı
bull Boumlylece Foucault tuumlm duumlşuumlnce duumlnyasını tarihsel bir arşivleme ccedilalışmasıyla incelemiştir Bu ccedilalışmanın sonucu olarak Foucaultrsquonun duumlşuumlncenin kesintisiz olan evrimini savunan idealizmi huumlmanizmi ve ccedilağlar arası doğrusal tarihsel nedenselliği reddettiğini goumlruumlyoruz
54
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoArkeolojirsquo
bull Foucaultrsquo ya goumlre ccedilağlar ya da doumlnemler arası geccedilişlerde koumlkten bir kopuş yoktur ve bir tarihsel doumlnemden başka bir tarihsel doumlneme geccedilişte şeylerin aynı tarzda algılanması ve ifade edilmesi doğru değildir
bull Ccediluumlnkuuml her bir doumlnem kendi oluşum yapısı ve dinamikleri iccedilinde aynı olan temel unsurları aslında yeniden yaratmaktadır
55
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault ccedilalışmalarının ilerleyen aşamasında laquoarkeolojiraquo yerine laquosoybilimiraquo kavramını oumlzellikle de Nietzschersquonin laquoAhlakın Soybilimiraquo ccedilalışmasından esinlenerek laquoBilginin Soybilimiraquo kavramını kullanmayı tercih etmiştir
bull Nietzsche laquoAhlakın Soybilimiraquo adlı ccedilalışmasında Ahlak anlayışının ilerleyen suumlreccedilte nasıl değiştiğini incelemektedir
56
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve lsquoSoybilimirsquo
bull Foucault laquoBilginin Soybilimiraquo kavramıyla belli bir doğruluk iddiasının veya doğruluk rejiminin bu statuumlsuumlnuuml nasıl elde ettiği ve diğer doğruluk iddialarını nasıl yerinden ettiğiyle ilgilenmektedir Yani doğrulukhakikat iddialarına kuşkuyla bakmaktadır
bull Nietzsche nasıl ahlakın soylular tarafından kendilerini meşrulaştırmak iccedilin ortaya konulduğunu goumlsteriyorsa Foucault da benzer bir youmlntemle bilginin ve haliyle doğruluk ile hakikatin nasıl da lsquouumlretildiğinirsquo goumlzler oumlnuumlne sermektedir 57
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Foucaultrsquoun bakış accedilısıyla tarihsel suumlreccedilte laquodilenciraquoye bakacak olursak dilenciliğin hakikatte iyi mi koumltuuml muuml yoksa ne iyi ne de koumltuuml muuml olduğunu daha net goumlrebilirizhellip
58
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve laquoDilenci Oumlrneğiraquo
bull Orta Ccedilağrsquoda mendicant (Yaşamlarını dilencilik yaparak halktan topladıkları bağışlarla suumlrduumlren keşişlerden oluşan tarikatlar) tarikatlara mensup olanlar arasında yoksulluk yuumlceltilmiş bir değerdir
bull Ancak 16 yuumlzyılda ccedilalışmanın kutsanmasıyla birlikte dilencilik eleştirilmeye koumltuumllenmeye başladı Dilenciler hor goumlruumllduuml hatta şehirlere girmeleri yasaklandı
bull Buguumln ise dilenciler ordusu Foucaultrsquoun deyimiyle succedil olarak goumlruumllmeye başlandı ve laquopolisiyeraquo bir sorun haline geldi
59
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Guumlccedil ya da iktidar klasik duumlşuumlnce yapısı iccedilerisinde sahip olunan bir şey olarak goumlruumlluumlr laquoGuumlcuuml varraquo denilir Bireyler ya da devletler guumlce sahip olabilirler hatta bazıları diğerlerinden daha fazla guumlce sahip de olabilir
bull Foucault guumlcuumln belli kurumlar tarafından sahip olunan bir şey olmaktan ziyade guumlcuuml ilişki sonucunda uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Dolayısıyla başlı başına uumlretilen bir şey olarak goumlrmektedir Foucaultrsquoa goumlre guumlccediliktidar bir takım guumlccediliktidar ilişkileri sonucunda ortaya ccedilıkan birşeydir
60
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Foucaultrsquoa goumlre guumlccedil ilişkisine meydan okumak iccedilin laquokarşı koymakraquo tan kaccedilınmak gerekmektedir
bull CcedilUumlNKUuml guumlccedil (iktidar) direnmeden (karşı koymak) farklı olmayıp onunla var olmaktadır (Bknz Yapısoumlkuumlmuuml)
bull BU HALDE eğer bir karşı koyma ya da direnme soumlz konusu değilse o zaman ortada bir iktidarguumlccedil de yoktur
61
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Guumlccedil-İktidar
bull Fazla somutlaştırmak gerekirse
bull Ruumlzgarın guumlcuumlnuuml oumllccedilmek iccedilin ruumlzgarın oumlnuumlne engel konulur ve ancak bu engel uumlzerinden hızguumlccedil hesaplanır
bull Engel olmadıktan sonra ruumlzgarın guumlcuuml soumlz konusu değildir 62
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilgi iktidarın etkisinden ayrı ele alınmakta ve aralarında herhangi bir ilişki kurulmamaktadır Oumlrneğin uluslararası ilişkiler ccedilalışmalarında veya benzeri bilimsel ccedilalışmalarda nesnel bilgiye ulaşmada değer ccedilıkar ve iktidarguumlccedil ilişkilerinin dikkate alınmaması gerektiği duumlşuumlnuumlluumlr
bull Modern duumlşuumlnce geleneğinde bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği doğal olarak evrensel de olduğu varsayılır
63
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
64
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault modern duumlşuumlncenin bilginin saf aklın uumlruumlnuuml olduğu ve bu tuumlr dışsal unsurlardan etkilenmediği savını eleştirmekte ve bilgi ile iktidar arasında bir ilişki olduğunu goumlstermeye ccedilalışmaktadırbull Foucault ve post-modern duumlşuumlnce bilgi uumlretimini basit
bir bilişsel sorun olmak yerine normatif ve siyasal bir sorun olarak ele almaktadır Foucaultrsquoya ve post-modernlere goumlre laquobilgi iktidardan bağımsız değildirraquo
65
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault Hobbesyen bir iktidar anlayışına karşıdır İktidar bir merkezde toplanıp orada vuumlcut bulmaz İktidar her yerdedirbull Foucault Disiplin ve Ceza adlı ccedilalışmasında laquosuccedilraquo ve
laquocezaraquo kavramlarının doğuşunu iktidarın varlığı ile ilişkilendirmektedir İktidardaki iccedilin lsquocezarsquo kitleleri kendisine itaat ettirmek iccedilin bir araccediltır Foucaultrsquoun daha ilginccedil tespiti zamanla bu araccedilların da değiştiğidir Oumlrneğin hapishanelerin yerini zamanla ccedilalışma kampları almıştır 66
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull İktidarın bir yansıması olan disiplin youmlntemlerinin zaman iccedilinde değiştiğine dikkat ccedileken Foucault teknolojinin gelişmesiyle iktidarın kullandığı ceza youmlntemlerinin de değiştiğini belirtmektedir
bull Foucault soumlz konusu disiplin araccedillarının toplumsal hayatın geri kalanına da tesir ettiğini belirtip bilgi-iktidar ilişkisine dikkat ccedilekmektedir
67
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Foucault iktidarın salt bir guumlccedil olarak kalmadığına hayatın her alanına yansımalarının soumlz konusu olduğuna değinmektedir bull İktidar boumlylelikle merkezileşmemekte guumlnluumlk hayatın
her alanında yani eğitim ve bilimde de youmlnlendirici olarak yer almaktadır bull Her bir birey iktidarın elindeki eğitim ve bilim gibi
farklı araccedillar ve kurumlar aracılığıyla disipline edilmektedir
68
Yani
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucaultbull Michel Foucault ve Bilgi-İktidar İlişkisi
bull Bilginin uumlretilme suumlreci ile iktidar gerccedilekten de bu kadar birbiriyle ilişkili mi
bull Eğer iktidar bilgiyi kullanıyorsa buguumln iktidar kitleleri disipline etmek iccedilin post-modernizmi kullanıyor denilebilir mi
69
Peki oumlyle mi
Eğer oumlyle isehellip
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault kendi ccedilalışmalarının bile genel geccediler daimi doğrulardan olmadığına inanır ve ccedilalışmalarının kullanıldıktan sonra atılmasını oumlğuumltlerhellip ( Aksi halde kendisi ile ccedilelişir )
lsquoBen kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim tıpkı donanma fişekleri gibi
kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmesini isterimrsquoM Foucault
70
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
71
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultPOST-MODERNİZM POST-YAPISALCILIK
ve Michel Foucault
bull Foucault molotof kokteyli ya da bomba metaforuyla aslında ne yapmak istediğini ccedilok net bir şekilde ortaya koyuyor
bull Foucault hem kendisi de bir bomba gibi patlayarak aydınlanmanın hakikatini sarsıyor hem de bir bomba gibi patladıktan sonra yok oluyor Yani kendisi de bir hakikat ortaya koymuyor Bizi soru işaretleriyle baş başa bırakıyor
72
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
SONSabırla dinlediğiniz iccedilin teşekkuumlr
ederimhellip
Okan Yuumlksel
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Kitap
bull ARI Tayyar Uluslararası İlişkiler Teorileri Ccedilatışma Hegemonya İşbirliği Bursa MKM Yayıncılık 8 Baskı 2013
bull BOYNE Roy Foucault ve Derrida Aklın Oumlteki Yuumlzuuml Ankara Bilge Su Yayınları 2009 (Ccedilev İsmail Yılmaz)
bull GUumlCcedilLUuml A Baki ve diğerleri Felsefe Soumlzluumlğuuml Ankara Bilim ve Sanat Yayınları 2008
bull KUumlCcedilUumlKALP Kasım Nietzsche ve Postmodernizm İstanbul Kibele Yayınları 2010
bull NIETZSCHE Friedrich Boumlyle Buyurdu Zerduumlşt İstanbul İskele Yayıncılık 2009 (Ccedilev Mustafa Bahar)
bull YALOM Irvin Nietzsche Ağladığında İstanbul Ayrıntı Yayınları 2009() (Ccedilev Aysun Babacan)
74
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75
Post-Modernizm Post-Yapısalcılık ve FoucaultKAYNAKCcedilA
bull Makale Tez ve Elektronik Kaynaklar
bull AKDOĞAN Vefa Jacques Derrida Ve Postyapısalcı Yapı Soumlkuumlm Politikası httpwwwtoplumvesiyasetcomuploadsdokumana012edd8a380b783DOC
bull BALKIN Jack M Yapısoumlkuumlm httphomeuludagedutrusersucmazPDFilh2004-1328129M16pdf (Ccedilev Kasım Kuumlccediluumlkalp)
bull CcedilOLAK Betuumll Post-Modernizm Bağlamında Michel Foucaultrsquonun Ahlak Anlayışı Yayınlanmamış Yuumlksek Lisans Tezi Gazi Uumlniversitesi Sos Bil Enstituumlsuuml Felsefe Anabilim Dalı 2008
75