Pênc k’itêbêd Mûsa - Institut kurde · 2013. 9. 20. · Xwendevanêd delal! Cara e'wlin e ku ev her pênc k'itêbêd Mûsa destê weda ye, k'îjan ku dik'evine na va p'arêd

Pênc k’itêbêd Mûsa

© Înstîtûta Welgerʼandina Kʼitêba Pîroz, Moskva, 2010

Pênc k’itêbêd Mûsa Destpêbûn, Derk’etin, Qanûna K’ahîntîyê,

Jimar, Qanûna Ducarî

Bona welger’andina k’urdîya kurmancî

!"#$"%%'($")!%!#'*!%")!('%!%[email protected]

Horace Knowles © The British & Foreign Bible Society, 1954, 1967, 1972

ISBN 978-5-93943-156-9

,"-./01020"34546789":1;

SerecemC$(DEF!% .................................................................... 7

Destpêbûn ................................................................. 9Derk’etin ................................................................... 114Qanûna K’ahîntîyê .................................................... 197Jimar ........................................................................ 257Qanûna Ducarî ......................................................... 338

Ferhengok ................................................................. 417

7

!"#$%&'()*+,)-!'.) k'itêbêd Mûsa

Xwendevanêd de lal! Cara e'w lin e ku ev her pênc k'itêbêd Mûsa destê weda ye, k'îjan ku di k'e vi ne na va p'arêd Bîblîyayê. Ev k'itêb bi zaravê kurmancîya k'urdî hatîye welger'andinê. Bîblîya k'itêba k'itêba ye, k'itêba here hêja ye û ge lek tê xwendinê. Cihû, musulman û mesîhî van her pênc k'itêbêd Mûsa qebûl di kin çawa k'itêbêd pîroz.

Her merivê li ser t'opa dinîyayê, k'îjan qulbîda ku dimîne, çi miletî yan xweyê çi h'ebandinê be, wî di k'e ve ku vê k'itêbê bi zimanê xwe bixûne. Bîblîya caba wan pir sa di de, k'îjana GH"FI!J$"*KL$"M!JKIF$"$(&%N!%K="JK"*K"OK+"KJ"P!"GH")Q%K="KJ"çima dijîn, çima dinyayêda haqas xirabî heye, pey mirinêr'a çi tê serê mêriv. ')O'R&"FIK#&R'R&"STK#&"($*F"(K("GI!F$)"!%="GI'P&%"GH")!"NK*F$"DKOK"

nivîsk'ara nav be ra ge lek sa la da hatine nivîsarê. Ev k'itêbana der he qa serhatîyêd ji destpêbûna dinyayêda girtî h'eta qurna yekêye pey bûyîna Îsar'a dibêje. Bîblîya li ser du p'a ra p'arevedibe. Peymana Nû, k'îjan ku der he qa bûyîn, kirêd Îsa û peyçûyêd wî, H*&"P'"NKL"UK"V&"W$(N&XQR'%&"M!#'%&"KIT"O!%")KL)!XIK#"N!"GKY

Peymana Kevin nav xweda dite'milîne her pênc k'itêbêd Mûsa, usa jî k'itêbêd p'êxembera û hilbesta. Her pênc k'itêbêd Mûsa ne t'enê yêd e'w lin in, lê usa jî yêd e'sasî ne, bo na FIKJ&J'R&"ZI!F$)&"C'LE[Y"\T")E"%&"W$(N&U&F!%&"N!%$="'%*$%="W$(N&U&F!%&"DH%&U="UKOKVKF'R&"]TKN$"Q"'%*$%"N!)$PKY

Her pênc k'itêbêd Mûsa ji têkista îbranîye ke vin, awa gotî ji têkista Masorêtî bi zimanê k'urdî hatîye welger'andinê.

^'_M'R&"F!(F$"P!"F$G!*F$"NQLGIKF'"(!LE#KG!L!%$N&"F$"KIR&%G!L!%$Y"]!O&['R&"GI!F$)$+"`KLUK%DEG"Q"SKL'FK"UKRKYa%*F'FQF&" TKODKLI&%N!%&" )')O'R&R$" LI&[')Q%&" STK" N!"NK+"

welger'a, serr'astkira usa jî h'emûyêd ku t'evî k'arê hazirkirin û xebata çapkirina her pênc k'itêba bûne.

Înstîtûta welger'andina K'itêba Pîroz, Mosk va

9

****\tv****

Destpêbûn

!"#$%&'Peymanaf Kevin, k'itêba Destpêbûnêda destpêdike. Eva

GI!F$)&" W$(!%" K=" P!" UKL" W$%M" GI!F$)$N"bQ*&=" c)!" ')L&%'f ‹To-L&Ud" F$" DEF!%$=" &T&" DEF'" ef'LKFd" R&%" eg&%Q%dhY"i$" GI!F$)&"jK*FW$)Q%$")!"')L&%'"e $L$('Fd"K="&T&"DEF'"ejK*FW$)Q%d="R&%"ek$L'N&d="O$")!"RQ%&%'"el$%$*'*d"K="eC$(N&U&F!%d"R&%"em$)Q%dY"n$" GI!F$)$N&" )E"%&" W$(N&U&F!%&" FIEW&" N!%$=" KILN$=" J$L!#" Q"cime'ta Îsraêlf tê gotinê. Vê k'itêba Destpêbûnêda, Xwedê ye serê sera. Destpêbûna k'itêbêda serê 1-11-a bo na wê yekê tê gotinê, wekî çawa bi xebera Xwedê t'emamîya dinyayê tê KIoL&%N!%$Y"bK[!%&R'R&"]TKN$"%K"FIK%$"#$N&"RK="O$"]TKN$"T&%"merivêd xweye xuliqandî jî pey wê yekêr'a nahêle, ga va ew dûrî Xwedê di k'e vin, gu ne di kin, Xwedê dîsa bo na wan xem di ke. T'emamîya serhatîya dinyayêye mayîne vê k'itêbêda ew heleqetî ye, ya ku na va Xwedê û merivayêda di qe wi me. Peyr'a ji serê 12-50-î bo na wan me ri va dibêje, k'îjana ku Xwedê bo na xwe dibijêre, wekî zur'etêd wan bi bi ne cime'ta wî. Li na va serhatîya Birahîm, Îshaq, Aqûb û her donz deh kur'êd Aqûbda, Xwedê wanr'a soz di de, wekî zur'etêd wanê bê h'esab bin û li e'rdê war bin, k'îjanar'a ku Xwedê soz da. Pê wan h'emû miletê bêne bimbarekkirinê. R'aste, ew ne me-riv ne k'a mil bûne, em Destpêbûnêda bo na kêmasîyêd wan û kirinêd wane ne qenc dixûnin. Lê dîsa Xwedê gazî wan di kir GH"DHUN&L'R&"T'")!"G!%Y"iKS("Q"*F'O&"GI!F$)&"jK*FW$)Q%$"MQLIK_MQLIK"RK="UKT"N!%!U$LI'"NK%D_)KI*$")E"%&"(&R$"RK="UKT"N!%!U$LI'"

10

Serhatîya destpêbûna e'rd û e'zmên

1 jK*FW$)Q%$N&"]TKN$"KILN"Q"KI["J&%"KIo"L&%"N!%Y"2 pE'rdî bêcûr'e û vikî-vala bû, te'rîstanîyê li ser r'ûyê ava bêbinî girtibû û R'uh'êq* Xwedê li ser r'ûyê avê diger'îya. 3 pHingê ]TKN$"DEF+"r !L&")!")K"LIE%&R'sY"t")Q"LIE%&R'Y"4pXwedê dîna xwe dayê ku r'onayî qenc e, Xwedê r'onayî ji te'rîstanîyê qetand. 5pt"]TKN$"%$"LIE%&R$"N&%'"uIEP="%$"FKIL'*F&%'R$"P'"fK#Y"t")Q"$#&L"Q"*!)KU=")Q"LIE"P&"KIT"O!%Y

6pv!%D$"]TKN$"DEF+"r !L&"%")K"L&"$N&"*'%EL$"VKN'J'R$"

W$(N&" )$" Q" )!"L&" %)!LI'R$" )!N$=" $" P!" $" )!VKF'%KsY" 7pt"

*KLU&F'R&"*&S"OK"JK"O!")KL"DHU"K="UKT"N!%!U$LI'"%!(G$#&"LIK"VK"J&"mi let û qebîla tê navkirinê, yan jî dua bi forma hilbestê tê gotinê. Ev yek bo na me tiherekî ye, wekî t'emamîya têk'stê )!"O'*F!G&"DEF!%&"N&D!LF'"RKY"bK*KOK="SHO!V&%N!%&"J$L"c)!"')L&%'"wN&Jh="]TKN$"KT"P!"&S$"c)!"')L&%'"&N&J&="@+xh"SHO!V&%NY"wO'R$"N!%"#&" P'"J$L!#" DKLKG$" K#" KILN")$MKL" G!"L&" c@+yz" {+@{h="alîkî din va jî r'ojekê ew dîsa gerekê ve ge r'e di wê xwelîyê c{+B|hY"\#"RK"G&"O'*F!G&"DE"F!"%&"RK"Q"K#"RKG"%K"FIK%$"*KLU&F'R&"N!SKJ!O'%K="O$"H*&"P'"&O'GI&L'R$"N!"NK"GH")&(")$"`KIJG!L!%$="GH"xudanê serhatîyê çi di xwa ze me r'a bêje. Ge le cara lîstika DE"F!"%&="JKI%'R&"W$(N&U&F!%&"%&"#&"(!LE#KN!GK="R&%"P'"%$"M'_T&L&"N!"NK"GI!`($Y"bK*KOK="%$" &)'OE%$"c)!"')L&%'" &)$Oh"K="KT"̀ $O&")&O&O"cFIK#'UK#G!L!%h"(!LE#KN!GK="rm!JG'"O!"T!L"]HN&%f zimanêd h'emû dinyayê t'evîhev ki rin û ji wir Xudan ew li ser FIKJ&J'R&"N!%R&R$")K"O&"G!"L!%s"cBB+|hY"}$"UIKR`="TKG'"O!"%&"#&"welger'andinêda, lîstika go ti na, t'am nayê welger'andinê. Vê TKODKLI&%N!%$N&="(!LE#KG!L!%="P!"F!(F$N")QR'RK"UKLK")KL)!XIKI#"%'(&%"N!"G!%Y

j\k~C tiB

*1:2 Eva xebera bi fe'mîna îbranîf"F$"̀ KIJG!L!%$"X&T&"rLIHUIs"R&%"r)&sY

11

Xwedê sînorê qedîmîyê çêkir û ava li bin sînorê qedîmîyêda Q"&"O!"*KL"*'%EL$"VKN'J'R$"P!"UK#"VKF&%N!%Y"t"H*&"P'")QY"8pt"]TKN$"%$"*'%EL$"VKN'J'R$"N&%'"\I[J&%Y"t")Q"$#&L"Q"

sibeh, bû r'o ja du da.9pv!%D$"]TKN$"DEF+"r !L&"$N")!%"KI[J$%N&"M'G'"DEO")!%="

[!U&R'"GI!`(")KsY"t"H*&"P'")QY"10pXwedê navê zihayê danî E'rd Q"%$"&"DEO)QR'"P'"N&%'" KILY"t"]TKN$"N'%&"STK"N&R$"GH"qenc e. 11pv!%D$"]TKN$"DEF+"r !L&"\ILN"('%&R'R$="WI!%"M&"LI&"GH"t'oximê xwe bi de û da ra xweyîbere ku mîna cûr'ê xwe ber )!"NK="FIES!J$"T$"P'"%&"#&"T$N&")K="O!"*KL"KILN$")!D!U'%KsY"t"usa jî bû. 12 p\ILN$"('%&R'="WI!%"M&"LI&"GH"J'%&"MQLI$"STK"FIES!J"bi de û da ra xweyîbere ku t'oximê mîna cûr'ê wê nav da be NKL"S!*"F!%Y"t"]TKN$"N'%&"STK"N&R$"GH"VK%M"KY"13 pt")Q"$#&L"û sibeh, bû r'o ja sisîya.

14pv!%D$" ]TKN$" DEF+" r !L&" *'%EL$" VKN'J'R&" KI[J$%N&"

LIE%&R'N&L"NKL$%="TKG'"LIEP$"P!"(K#$")!VKF'%!%"Q"TKIN&="LIEP"Q"*&"O&"%'(&%"G!%"15pû bi ra eva na sînorê qedîmîya e'zmênda LIE%&R'N&L")!%="TKG'"KILN$"LIE%&R'"G!%sY"t"H*&"P'")QY"16 pXwedê NH"LIE%&R'N&L$N"JK"[!%"X$G!L!%+"uIE%&R&"JK"[!%"TKG'"*KLT$L'R$"O!"LIEP$")!"GK="LIE"%&"R&")!XIQG"TKG'"*KLT$L'R$"O!"(K#$")!"GK"Q"H*&"jî steyrk çêkirin. 17pXwedê eva na li sînorê qedîmîya e'zmênda danîn, ku r'onayê bi di ne e'rdê, 18 p*KLT$L'R$"O!"LIEP$"Q"(K#$")!_G!%="LIE%&R$"P!"FKIL'R$")!VKF'%!%Y"t"]TKN$"N'%&"STK"N&R$"GH"qenc e. 19pt")Q"$#&L"Q"*!)KU=")Q"LIE"P&"X&L&Y

20pv!%D$"]TKN$"DEF+"r !L&""UIKRT&%$N")'%)KL#&")!GI!JGI!JK"

Q"FKRLKNK"P'"O!"*KL"KILN$"Q"*'%EL$"VKN'J'R&"KI[J$%N&")!"o"LI!%sY"21

pt"]TKN$"UIQF$N"JK"[!%"SHO!V&%N!%"Q"UKL"UIKRT&%$N")'%)KLK"GH"$N&"N!(QO!G!%="GH""P!"MQLI$N"T&%N&"GI!J_GI!J'="H*&"P'"FKRLKN$N"STKR'WIKLIK")!"MQLI$N"T&%N&Y"t"]TKN$"N'%&"STK"dayê ku qenc e. 22 p]TKN$"NH&"O!"T&%"G!L"Q"DEF+"rf'%")!%"Q"O!"hev zêde bin, avêd be' ra t'ijî kin, teyrede jî li ser e'rdê zêde )!%sY"23 pt")Q"$#&L"Q"*!)KU=")Q"LIE"P&"W$%M&Y

24pv!%D$"]TKN$"DEF+" r !L&" KILN"UIKRT&%$N")'%)KL" MQLI$N"

T&%N&=" UIKRT&%$N" GIKN'=" (QO!G'" Q" FKLKT!O$N" KILN$" MQLI$N"

j\k~C tiB

12

T&%N&"W$(N&")'%KsY"t"H*&"P'")QY"25pt"]TKN$"FKLKT!O$N"KILN$"cûr'êd wanda, h'eywanêd k'edîye cûr'êd wanda, usa jî h'emû MQLIK"(QO!G'R$N"O!"*KL"KILN$"MQLI$N"T&%N&"X$G!L!%Y"t"]TKN$"dîna xwe dayê ku qenc e.

Xuliqandina mêr26

p]TKN$"DEF+"r\J"JKL'"N!OV$"STKN&"Q"J'%&"STK")!SHO!V'%!%="wekî h'ukumî li ser me'sîyêd be'rê, teyredêd e'zmên, h'eywanêd GIKN'"Q"FIKJ&J'R&"KILN$="H*&"P'"UIKJQ"MQLIK"(QO!G'R$N"O!"*KL"KILN$")!"GKsY 27 Xwedê merî dilqê xweda xuliqand,

dilqê Xwedêda ew xuliqand,qisimê nêr û mê xuliqandin.

28p]TKN$"NH&"O!"T&%"G!L"Q"]TKN$"T&%LI&"DEF+"rf'%")!%"Q"O!"

hev zêde bin, e'rdê t'ijî kin û xweyîtîyê lê bi kin, h'ukumî li ser me'sîyêd be'rê, teyredêd e'zmên û h'emû h'eywanêd li *KL"KILN$RK"GH"N!UIKP!%")!"G!%sY"29p]TKN$"DEF+"rn&"RK"K["UIKJQ"p'incar'êd li ser e'rdêye t'oximêd wanva di di me we û her da ra STKR')KLK"GH"FIES!J$"T$"%&"#&"T$N&"RK="TKLI&"T$")!")K"SHLKGsY"30

pLê bo na h'emû terewilêd e'rdê, h'emû teyredêd e'zmên û UIKJQ"UIKRT&%$N")'%)KLK"GH"O!"*KL"KILN$"N!(QO!G!%="D'U&R$"('%")!")K"SHLKGY"t"H*&"P'")QY"31pXwedê dîna xwe da h'emû ki ri na xwe GH"#&"R$"KT"DKOKG'"VK%M")Q%Y"t")Q"$#&L"Q"*!)KU=")Q"LIE"P&"(K(&Y

2 \ILN" Q" KI["J&%" FIKJ&J'R&" %KS($N" STK#&" O!" *KL" UK#N&"hatin. 2 pt"]TKN$")KL'"LIE"P&"UIK`F&"(!SHO$N"STK"S!O&["G!"L!%"Q"LIE"P&"UIK`F&"P!"T&%"UIKJQ"(!SHO$N"STKRK"G!L'"LI!"UIKF")QY"3 pt"Xwedê dua r'o ja h'efta kir û ew pîroz kir, çimkî wê r'ojêda ]TKN$"P!"T&%"UIKJQ"G!L!%$N"STK="GI'P&%"GH"KIoL&%N!)Q%"Q"kiribûn r'i h'et bû.

4p\#K" *KLU&F'R&" W$(N&" U&F!%&" KILN" Q" KI[J$%" D&"#&" U&F!%K"

KIoL&%N!%$Y

j\k~C tiB""@

13

*2:14"wT&"DEF'"r~'DL'*sY

Serhatîya baxçê Êdênê

Wê r'ojê ga va ku Xudanf Xwedê e'rd û e'z man çêkirin, 5 pt'u k'oleke çolê hê t'unebûye, t'u gîhakî çolê U$" ('%" %K)QRK=" X!JG'" ]HN&%" ]TKN$" UKO&" U$" )&"L&%"li ser e'rdêda nebarandibûye û merî jî t'unebûye ku e'rdê bêcer ke, 6 phingê hulm-gulm ji e'rdê derk'etîye FIKJ&J'R&"LIQR$"KILN$"(!O"G!L'RKY"7pXudan Xwedê ji axa e'rdê qalibê mêr çêkir, bîna jîyînê hulmî poza kir û mêr bû bînberekî sax.

8pXudan Xwedê li alîyê r'ohilatê Êdênêda baxçek daç'ikand

û mêrê ku çêkiribû danî li wir. 9pXudan Xwedê ji e'rdê UKL"N&L"('%"G!"L!%="N'F!%$LI&"UIKT&*GI&L"Q"ST&L!%$LI&"STK(="na va baxçeda jî da ra jîyînê, usa jî da ra qencî û xirabî naskirinê.

10pt")E"%&"N&%&")&SXK=" P!"N$%$"XIKJKG"NKL"N!"GIKF"Q"

W&($")KO&R'"X&L"XIKI#&"N!")KY" 11pi$"XIKJ$"KIT"O!%"C'(E%"K="K#&"FIKJ&J'R&"KILN$"vI&T'O&R$#&"N!GI!(K="T!L"GH"[$LI$"wê heye. 12 pZêr'ê wî e'rdî jî safî ye, bidolaxf û kevirêd qîmete onîksf hene. 13 pNavê ç'emê du da Gîh'on e, eva FIKJ&J'R&" KILN$" ZIQ($#&" N!GI!(KY" 14 pNavê ç'emê sisîya Dîcleq*"RK="K#&"LIE"U!"O&"F&"w(QLR&R$#&"N!GI!(K"Q"%$"XIKJ$"çara jî Fi rat e.

15pXudan Xwedê ew mêr hilda danî baxçê Êdênê, wekî

wê bêcer ke û xweyîtîyê lê bi ke. 16 pt" ]HN&%" ]TKN$"FIKJ'" N&" J$L" Q" DEF$+" r!" UKL" N&L$N" )&SXKN&=" N!O$" FK"N!GI!('%K" GI'P&%$" )!"STK=" 17plê ji da ra qencî û xirabî naskirinê ne xwe, çimkî wê r'o ja ga va tu ji wê bixwî, F$"KI*K")!J!L'sY

18p]HN&%"]TKN$"DEF+" riK")&(" K"GH"J$L" FIK%$")!J'%K="

GIEJKGN&LKG" GH" O&R'V'" T'" )K" X$G!JsY" 19pHingê Xudan

j\k~C ti@

14

*2:23" !"[!J&%$"')L&%'"*KTF$N"J$L"Q"P!%"%$['G'"UK#"!%+"'("Q"'(&Y"*3:1"\IR&%F'"@A+@Y

Xwedê h'emû terewilêd çolê û h'emû teyredêd e'zmên ji axê çêkirin û anîne cem mêr, wekî bibîne k'a ewê çi navî li wan ke û mêr çi nav danî li ser h'eywanê bînber, ew jî bû navê wan. 20pMêr nav li h'emû h'eywanêd k'edî, teyredêd e'zmên û terewilêd çolê ki rin, lê mêrr'a k'omekdarek ku layîqî wî bûya dest ne k'et. 21pHingê Xudan Xwedê xeweke k'ûr ki re ç'e'vê mêr, ga va ew SKTLI&" XQ=" ]HN&%" WI&LS&%KGK" T'" U!ON&" Q" NKT*$" DE(F"t'ijî kir. 22 pt" ]HN&%" ]TKN$" P!" T$" WI&LS&%&" GH" P!" J$L"hildabû k'ul fe tek çêkir, anî cem mêr. 23 pHingê mêr DEF+" ri!U&" K#&" UK*FQR$" P!" UK*FQR$" J!%" K" Q" DE(F$" P!"DE(F$"J!%" K=" K#&R$" P!%q* bê gotinê, çimkî ji mêrq* hate U!ON&%$sY" 24pLema mêrê dê û bavê xwe bihêle, xwe li ji na xwe bi gi re û bi bi ne be de nek. 25pMêr û ji na xweva UKL" NH" P'" FKI['" )Q%" Q" (KLJ" %K"N!"G!"L!%Y

/+,&0)1&)#2,3()45+6!)6+,%!

3 Ji na va wan h'emû terewilêd çolêye ku Xudan Xwedê KIoL&%N!)Q%="R$"UKL'"UI!OKGI&L"JKILq*")QY"\T'"DEFK"P!%$+"ruI&*F'"]TKN$"DEF'RK"TKG'"P!"UIKJQ"N&L$N")&SXK"DKLKG$"%K_ST"!%s"2 pZIHO`KF$"DEFK"JKIL+"r!")KL$N"N&L$N")&SXK"KJ"N!"G&"L!%"bi xwin. 3 pLê ji berê wê da ra ku na va baxçeda ye, Xwedê DEF"%K"ST"!%"Q"NK*F"%KN!%$="TKG'"UQ%"%K"J!"L!%sY"4pMe'r gote GIHO`KF$+"ri&="UQ%"FIH"M&L"%&J!L!%="5plê Xwedê zane, wê r'o ja ga va hûn ji wê bi xwin, ç'e'vêd weyê ve bin û bi bi ne mîna ]TKN$=" VK%M'" Q" S!L&)'R$" P!" UK#" NKL"S!%sY" 6 pt" GIHO`KF$" N'%&"STK"N&R$"TKG'")KL$"N&L$")&(")Q")E"%&"ST&L!%$=")KL)!XIKI#K"h'ewask'ar û dilhavijî bû bo na zanebûnê, dest avîte berê wê xwar û da mêrê t'evî xwe, ewî jî xwar. 7pHingê ç'e'vêd wan vebûn, xwe der xis tin ku ewe te'zî ne, belgêd hêjîrê dirûtin û pê xwe sit'ar ki rin.

j\k~C ti@""{

15

*3:15 Zur'et.

8pHênikaya r'ojêda, ga va wan dengê Xudan Xwedê

baxçeda ku diger'îya bihîstin, mêr û jinêva xwe ji )KL"XIKI#$"]HN&%"]TKN$="%&"#&"N&L$N")&SXKN&"#K(&LF!%Y"9p]HN&%"]TKN$"NK%D"N&"J$L"Q"DEF+"r~H"GIH"R's" 10pEwî DEF+" rb!%" NK%D$" FK" )&SXKN&" )!U'*F" F!L*'R&J" Q" STK"#K(&LF=" X!JG'"K[" FKI['")QJsY" 11pv!%D$"]TKN$"DEF$+" rZI$"der he qa te'zîbûna teda ter'a got? Gelo te ji wê darê ST&L="R&"GH"J!%"FIKJ'"N&)Q"FK"GH"%KST's"12 pb$L"DEF+"r\T"P!"%&"GH"FK"N&"J!%="KT$"P!"T$"N&L$"N&"J!%="J!%"P'"ST&LsY" 13 p]HN&%"]TKN$"DEFK" GIHO`KF$+" r~K" X!J&" K#" RKG"G!L'RKs"ZIHO`KF$"DEF+"rbKIL"K["S&W&%N!J"Q"J!%"ST&LsY

14pv!%D$"]HN&%"]TKN$"DEFK"JKIL+r E%&"#$"G!"L!"%&"GH"FK"G!L=ji na va h'emû h'eywanêd k'edî

û h'emû terewilêd çolê%!"oLI"O!"*KL"FK")K=

O!"*KL"[!G$"STK")!GI!('û t'emamîya e'mirê xwedaxurê te ax-xwelî be.

15 Ezê na va te û k'ulfetê,na va zu r'e ta te û zu r'e ta wêdadijminatîyê day nim,

ewêq* serê te bih'incir'îneQ"F$"P'"WKI%'R&"T$")!DK['sY

16pZIHO`KF$LI&"P'"DEF+r\[$" $(&" UIKJOK)Q%&" FK

gelekî li te zêde kim,)!" $($" [&"LI&" )'%'=

ç'e'vê te li destê mêrê te beQ" KT" P'" UIHGHJ$" O!" *KL" FK" )!"GKsY

17pC&($"]TKN$"DEFK"J$L+

j\k~C ti{

16

*3:20" !"[!J&%$"')L&%'"rb$LsY**3:20" !"[!J&%$"')L&%'"r\IJ!L="'R'%sY*4:1" !"[!J&%$"')L&%'"rkF&%N!%sY

r~K"GH"DH"LI&"P!"%&"STK"G!L=ji wê da ra ku min t'emî dabû,ku te nexwî, xwar,

LIQR$"FKN&"%!"oLI"O!"KILN$")!VK)!OK=t'emamîya r'ojêd e'mirê xweda)!"FKIO'_FK%D'R$"%&%$"STK")!ST'sY

18 E'rd jî ter'a stirîyaû dir'îya bigihîneû p'in ca r'a çolê bixwî,

19 bi xûdana e'nîya xwenanê xwe bixwî,

h'eta ku tu veger'î li wî e'rdîji k'u hatî hildanê,

çimkî tu ax îû tê dîsa bibî ax.

20pMêr, awa gotî Ademq*, navê ji na xwe danî Hêwaq**, çimkî

ewa bû dîya h'emû bînberî. 21pt"]HN&%"]TKN$"wNKJ"Q"P!%$LI&"k'incêd ç'ermîn çêkirin û li wan ki rin. 22 pHingê Xudan Xwedê DEF+"rn&"RK="JK"L!#")Q"J'%&"P!"JK"RKG'="VK%M'"Q"S!L&)'R$"P!"hev der di xe. Lê ni ha ne be ku ew destê xwe dirêjî da ra jîyînê GK"P'"Q"UIKF&_UIKF&R$")!P'sY"23 pPey vê yekêr'a Xudan Xwedê ew ji baxçê Êdênê der xist, wekî wî e'rdî bêcer ke, ji k'îjanî ku hatibû hildanê. 24pBerî me riv da der xist û ji alîyê r'o hi la ta baxçê Êdênêva, xêrûbf"Q"(QL$"&D!L'R'"GH"UKL"&O'R&"N!#!LI#!LI'"danîn, wekî r'îya da ra jîyînê xwey kin.

Habîl û Qayîn

4 Pey vê yekêr'a me riv nêzîkî ji na xwe Hêwayê bû, ew h'emle der k'et û Qayînq*"P$LI&")Q="U!%D$"T$"DEF+"rb!%"JKL'"P!"]HN&%"*F&%NsY"2 pC&($")!L$"T'"v&)'O")QY"v&)'O")Q"(!#&%$"W$[="

j\k~C ti{""

17

*4:8"r\J"UKLI!%K"GIKT($%s"K#&"F$GI*F&"')L&%'N&"FIH%K="O$"TKODKLI&%N!%&"yûnanîye ke vin da heye.*4:16" !"[!J&%$"')L&%'"ruI!UIKF'R$"%K)'%'"Q"NK"LE_NKL")'sY

lê Qayîn xwe dabû e'rdbêcerkirinê. 3 pt"S$OKG$"(Q%N&="g&R'%"ji berêd e'rdê Xudanr'a h'edî anî. 4pHabîl xwexa jî çend h'eb ji nixurîyêd kerîyê pezê xwe, bezêd wanva h'edî anîn. Xudan berê xwe da Habîl û h'edîya wî, 5plê dîna xwe ne da Qayîn û h'edîya wî. Qayîn gelekî hêrs k'et û mir'ûzê xwe kir. 6pHingê ]HN&%"g&R'%LI&"DEF+"r~H"X!J&"U$L*"GIKF'R'"t"FK"X!J&"*KL$"STK"berjêr kirîye? 7pHeger tu r'astîyê bikî, ge lo tê serê xwe bi lind nekî? Lê wekî tu r'astîyê nekî va ye gu ne li ber dêrî k'etîye Q"STKS&"P'"UIKRL&"FKN&"RK="O$")!"GK"GH"FH"UIHGHJ'"O!"*KL")!G'sY

72'!)8!,92"%&'!:;)+35

18

*4:25" !"[!J&%$"')L&%'"rCI$(GI$(&"]TKN$sY

17pPey vê yekêr'a Qayîn nêzîkî ji na xwe bû û ew h'emle

der k'et, Henox jêr'a bû. Hingê ewî ba ja rek çê di kir û navê kur'ê xwe Henox danî li ser bajêr. 18 pC&($"vK"%ES"LI&"aL&N")Q="aL&NLI&"b!UIQR&$O")Q="b!UIQR&$OLI&"b!FQ(&R$O")Q="b!FQ(&R$OLI&"jî La mex bû. 19pLa mex du jin stan din, navê yekê E'dah bû û navê ya din jî Sîlah bû. 20pE'dahê Ya val anî. Eva bavê wan bû, R$N"GE"%&"N&"N!"J&%"Q"(!#&%_D&%F'"N!"G!"L!%Y"21pNavê birê wî Yûval bû. Eva jî bavê wan h'emûya bû, yêd ku çeng û bilûrê di xis tin. 22 pSîlahê jî Tûval-Qayîn anî, eva h'edadê her cûr'e U&MKF$N"*!oL"Q"UIK*!%")QY"]Q(G&"~Q#&O_g&R'%"P'"i&"U&"J&")QY

23p}&"JKS"P!%$N"STKLI&"DEF+r\IN&U"Q"k'O&U")!)!U$%"NK%D$"J!%

Jinêd La mex guhêd xwe bi di ne vê go ti na min.bKL!#KG'"K[")!L'%N&L"G!"L!J="J!%"O$S!*F"GH(F=

bo na lêdana cahilekî min h'eyf hilda. 24 Heger h'eyfa Qayîn h'eft qet bê hildanê,

UIKR`&"}&"JKS"UIK`F$"UIK`F"M&L&"T$")$"U!ON&%$sY

=>:;'()?!%3)>)@'$"25

pAdem dîsa nêzîkî ji na xwe bû, ewê ku r'ek anî û navê wî danî Sêt'q*Y"m!JG'"KT$"DEF+"r]TKN$"NKT"*&"v&)'O"GH"g&R'%"GH(F="[HLIKFKGK"N!%"N&"J!%sY"26 pSêt'r'a jî ku r'ek bû û navê wî N&%'"\%E(Y"v!%D$N&"NK*FW$)Q"GH"D&['"%$"]HN&%"G!%Y

R'eqema r'ik'inyata Adem

5 Ev e r'e qe ma r'i k'in ya ta Adem, wê r'oje ga va Xwedê merî xuliqand, dilqê Xwedêda ew çêkir, 2 pew qisimê mêr û jinêda xuliqandin û dua li wan kir, r'o ja xuliqandina wanda navê wan danî Merî. 3 pGava Adem bû sed sî salî, kur'ekî dilqê wîda û mîna wî jêr'a bû ewî navê wî danî Sêt'. 4pPey bûyîna Sêt'r'a, Adem h'eysid salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a

j\k~C ti""y

19

*5:29" !"[!J&%$"')L&%'"ruI!UIKF'sY

bûn. 5pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"KIJ!L$"STKN&="wNKJ"%K*!N"*'"*&O'"e'mir kir û mir.

6pk$FI"P'"GH")Q"*KN"W$%M"*&O'="\%E("P$LI&")QY"7pCKR")QR'%&"\%E(LI&="

Sêt' h'eysid h'eft salî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 8 pt"t'emamîya r'ojêd xweda Sêt' nesid donz deh salî e'mir kir û mir.

9pl&"\%E(")Q"%EN"*&O'="g$%&%"P$LI&")QY"10pPey bûyîna Qênanr'a,

\%E("UIKR*!N"W&%["NKU"*&O'"KIJ!L"G!L"Q"DK"OKG"GHLI"Q"V'["P$LI&")Q%Y"11

pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"\%E("%K*!N"W$%M"*&O'"KIJ!L"G!L"Q"J!LY12

pGava Qênan bû h'eftê salî, Mahalalêl jêr'a bû. 13 pPey bûyîna Mahalalêlr'a Qênan h'eysid çil salî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 14pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"g$%&%"%K*!N"de he salî e'mir kir û mir.

15pl&"b&U&O&O$O")Q"($*F"W$%M"*&O'="&L$N"P$LI&")QY"16 pPey

bûyîna Yarêdr'a Mahalalêl h'eysid sî salî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 17pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"b&U&O&O$O"h'eysid nod pênc salî e'mir kir û mir.

18pl&"&L$N")Q"*KN"($*F"NH"*&O'="vK%ES"P$LI&")QY"19pPey

bûyîna He nox r'a Yarêd h'eysid salî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 20pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"&L$N"%K*!N"($*F"du salî e'mir kir û mir.

21pl&"vK%ES")Q"($*F"W$%M"*&O'="bKFQ(KO&"P$LI&")QY"22 pPey

)QR'%&"bKFQ(KO&LI&"vK%ES"*$*!N"*&O'"LI'R&"]TKN$N&"N!XQ"Q"ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 23 pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"vK%ES"*$*!N"($*F"W$%M"*&O'"KIJ!L"G!LY"24pHenox r'îya Xwedêda diçû û %!(G$#&")Q"V&F'="X!JG'"]TKN$"KT"U!ON&)QY

25pl&"bKFQ(KO&")Q"*KN"UIKR(F$"UIK`F"*&O'="}&"JKS"P$LI&")QY"

26pCKR")QR'%&"}&"JKS"LI&="bKFQ(KO&"UIK`*!N"UIKR(F$"NH"*&O'"KIJ!L"

kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 27pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"bKFQ(KO&"%K*!N"($*F"%K"UK"*&O'"KIJ!L"G!L"Q"J!LY

28pl&"}&"JKS")Q"*KN"UIKR(F$"NH"*&O'="GH"LIKG"P$LI&")Q="29pewî

navê wî danî Nuhq*"Q"DEF+"r\#$"JK"P!"G!L$N"JK"Q"P!"MK`$N"JK"RK"

j\k~C tiy

20

*6:2"a)E"B+z"@+Bz"K)QL&"@+z"^!UQN&"B+Y

D!"L&%"O!"*KL"#'"KILN'"LI!"UIKF"GK="GI'P&%"GH"]HN&%"%!"oLI"O$"G!L!)Qs"30

pPey bûyîna Nuh r'a, La mex pênsid nod pênc salî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn. 31pt"FIKJ&J'R&"LIEP$N"STKN&"}&_mex h'efsid h'eftê h'eft salî e'mir kir û mir.

32pGava Nuh bû pênsid salî, Nuh r'a Sam, Ham û Ye fet bûn.

Neheqîya zar'êd Xwedê û qîzêd merivayê

6 Gava destpêbû me riv li ser dinê zêde bûn û qîz wanr'a bûn, 2 pzar'êdq* Xwedê dîtin ku qîzêd merivayê be dew in, ji wan k'ê k'îjan be gem di kir xwer'a jin dis tan din. 3 pHingê ]HN&%" DEF+" rlKLKG$" LIHUI$"J!%" UIKF&_UIKF&R$" O!" *KL"J$L!#"%KJ'%K="X!JG'"KT"SQ%"Q"DE(F"K="O$"LIEP$"KIJ!L$"T&%"*KN")'*F"*&O")!%sY"4pWê hingê li ser e'rdê e'save hebûn, usa jî wî çaxî ga va zar'êd Xwedê dest davîtine qîzêd merivayê, ewa na wanr'a zar' danîn. Evana ew mêrxas bûn, ku berêda bi nav û deng bûn.

Serhatîya Nuh5pXudan dît ku xirabîya me ri va li ser e'rdê zêde di be û nêt û

oG!L$N"N!O$"T&%"P'"UKL"LIEP"S!L&)'"RKY"6 pHingê Xudan ber xwe k'et ku li ser e'rdê merî xuliqandîye û gelekî dilteng bû. 7pt"]HN&%"DEF+"r\["P!"*KL"LIQR$"KILN$"JKL!#$N"GH"J!%"SHO!V&%N!%K")!"N!"JK"U!ON&%$="P!"JK"L!"#&"N&"D!LF'"UIKF&"UIKRT$%="P!"(QO!G'R&"UIKF&"FKRLKN$N"KI[J$%="X!JG'"K["WIE(J&%"!J"O!"SHO!V&%N!%&"T&%sY"8 pLê Nuh ber ç'e'vê Xudan k'e rem dît.

9pEv e serhatîya r'i k'in ya ta Nuh. Nuh na va merivêd wî

zemanîda merivekî r'a st û k'a mil bû. Nuh r'îya Xwedêda diçû. 10pNuh r'a sê kur' bûn Sam, Ham, Ye fet.

11pE'rd li ber ç'e'vê Xwedê h'er'imî wêran bibû û xirabîyava

e'rd t'ijî bibû. 12 pXwedê dîna xwe da dinyayê, ku va ye ew h'er'imîye wêran bûye, çimkî her bedeneke li ser dinê r'îya

j\k~C tiy""

21

*6:14 Dareke bînxweþe sorê vekirîyî r'ûnî ye.*7:3 Cisinê wan.

xwe h'er'imandîye. 13pv!%D$"]TKN$"DEFK"iHU+"rg!LI&"UIKJQR$N"xweyîbeden hatîye li ber ç'e'vê min, çimkî r'ûyê van da e'rd S!L&)'R&"FI!P'")QRK"Q"#&"K[$"T&%"FIK#'"KILN$"T$L&%"G!JsY

T'emîya Xwedê14

pLê tu xwer'a ji darê gofêrq* gemîkê çêke, hindur'ê gemîyê bi go za çêkî û der û hindur'va tu wê qîr kî. 15pTu gerekê wê aha çêkî. Dirêjaya gemîyê sêsid zend, berayî pêncî zend û bilindayî jî sî zend be. 16 pt"PEL#&"TKGK"[K%NKG$"GIHOKG$"gemîyêr'a çêkî, derê gemîyê jî k'êlekêva vekî û qatê jor jêr û binî çêkî. 17pVa ezê ava tofanê li ser dinê r'a kim, wekî her be de na ku bîn li ber heye bin p'er'ê e'zmênda qir' be û li ser r'ûyê e'rdê jî çi ku heye un da be. 18 pLê ezê pey ma naf xwe t'evî te girêdim, tu t'evî kur'êd xwe û t'evî ji na xwe û bûkêd xwe bik'evî gemîyê. 19pUsa jî ji her bînberî, ji her bedenê cot-cot nêr û mê bikî gemîyê, ku t'evî te sax bimînin. 20pJi her cûr'e FKRLKNK="P!"UKL"MQLIK"UIKRT&%="P!"UKL"MQLIK"(QO!G'"T$"MEF_MEF"bêne li cem te ku sax bimînin. 21pTu jî ji h'emû xurekê ku tê xwarinê t'evî xwe hildî, li cem xwe bidî ser hev, ku bi be xurekê te û wan. 22 pt"iHU"UKL"F!(F"G!L="]TKN$"X&T&"FIKJ'"dabû wî, ewî usa jî kir.

7 ]HN&%" DEFK" iHU+" ruI&)K" FIK#'" %K`KL$N" STK" )!"GIK"#K"gemîyê, çimkî na va merivêd vî zemanîda min tu li ber xwe r'a st dîtî. 2 pJi her h'eywanêd h'elal h'eft cota nêr û mê t'evî xwe hildî, lê ji h'eywanêd h'eram cot-cot hildî nêr û mê, 3pji teyredêd e'zmên jî h'eft cot nêr û mê, wekî t'ûr'aq* wan li ser r'ûyê e'rdê bê xweykirinê. 4pm!JG'"UIK`F"LIE"P&"(Q%N&="K[$"X!O"LIEP'"Q"X!O"(K#'")&L&%$")!)&L'%!J"û her heyînêd ku min çêkirine ji r'ûyê e'rdê bi di me U!ON&%$sY"5pt"iHU"UKL"F!(F"G!L="]HN&%"X&T&"FIKJ'"N&)Q"T'Y

j\k~C ti""x

22

A$B('6pv!%D$" iHU" (K*!N" *&O'" )Q=" D&"#&" &" FE`&%$" O!" *KL"

e'rdê r'abû. 7pt" P!" )KL" &" FE`&%$"iHU" FIK#'" GHLI$N" STK"û t'evî ji na xwe û bûkêd xwe k'e te gemîyê. 8 pUsa jî ji UIKRT&%$N"UIKO&O"Q"%K"UIKO&O="P!"FKRLKN&"Q"P!"UKL"(QO!G'R$N"li ser e'rdê, 9pcot-cot nêr û mê hatine cem Nuh k'e ti ne gemîyê, çawa ku Xwedê t'emî Nuh kiribû. 10 pt" UIK`F"LIE"P&" (Q%N&" &" FE`&%$" O!" KILN$" LI&)QY

11pfK*!N"*&O'R&"KIJ!L$"iHU"N&="LIE"P&"UI!#NKU$"JK"U&"NH"N&="

hema wê r'ojêda h'emû kanîyêd tevekêd bêbinîyê der bûn û k'ulekêd e'z ma na vebûn, 12 pX!O" LIEP'" Q" X!O" (K#'" O!"ser e'rdê ba ran barî. 13 pXût wê r'ojêda Nuh kur'êd xweva Sam, Ham, Ye fet û ji na Nuh her sê bûkava t'evî wan k'e ti ne gemîyê. 14pEwana û her terewilêd cûr'êd xweda, UKL" UIKRT&%$N" GIKN'RK" MQLI$N" STKN&=" UKL" (QO!G'R$N" O!"ser e'rdêye cûr'êd xweda, her teyredêd cûr'êd xweda û her teyredêd xweyîbask, 15 pji h'emû h'eywanêd bînber cot-cot k'e ti ne gemîyê li cem Nuh. 16 pEwêd ku k'e ti ne gemîyê, yê nêr û mê k'etinê ji her bînberî, çawa ku ]TKN$" FIKJ'" T'" G!L!)QY" t" WKR"T'LI&" ]HN&%" NKL'" D!LFY

17p~E`&%$" O!" *KL" KILN$" X!O" LIEP'" GI!(&%N=" " V&R'J" )Q"

gemî bi lind kir û ew ji e'rdê qetîya. 18 pm!V&*" N!XQ" "qayîm dibû, li ser e'rdê bi lind bû û gemî li ser r'ûyê avê k'et. 19pAv li ser e'rdê usa gelekî bi lind bû, wekî h'emû ç'îyayêd bilinde bin p'er'ê e'zmênda ni xam tin. 20

pAv ji panz deh zen da jor tir ser wan k'et û ç'îya-banî hatine nixamtinê. 21pt"UIKJQR$N"STKR')KNK%K"GH"O!"*KL"e'rdê dilivîyan, teyrede bûn, h'eywanêd k'edî bûn, terewil )Q%="UIKJQ"(QO!G'R$N"O!"*KL"KILN$"GH"N!(QO!G'%="JK"L!#" P'"pêr'a qir' bûn çûn. 22 pYêd li ser bejêye ku bîna jîyînê li ber hebûn, h'emû jî xeniqîn. 23 pt"UKL"UKR'%$" O!" LIQ)&L'"e'rdê hate hildanê, ji mêriv h'eta h'eywanêd k'edî, ji (QO!G'R&" UIKF&" FKRLKN$N" KI["J&"%&=" K#&"%&" P!" KILN$" U&F!%K"

j\k~C tix

23

*8:1"\#&"SK)KL&")!" `KIJ'%&" ')L&%'" F$" `KIJG!L!%$"X&T&"r)&s"R&%"rLIHUIsY

hildanê, t'enê Nuh ma û yêd t'evî wî gemîyêda. 24pSed pêncî r'ojî li ser e'rdê av wê bilindayîyê ma.

4&

24

UIKRT&%$N"GIKN'"Q"UIKJQ"(QO!G'R$N"GH"O!"*KL"KILN$"N!(QO!G!%="FIK#'"STK"NKL"SK="TKG'"KT"O!"*KL"KILN$")K"O&")!%="GIE"G&"T&%"('%")K"Q"O!"UK#"[$NK")!%sY"18 pHingê Nuh t'evî kur'êd xwe, ji na xwe û jinêd kur'êd xwe ji gemîyê der k'et, 19pher h'eywan, UKL"(QO!G'="UKL"FKRLKNK="UKL"X!"GH"O!"*KL"KILN$"N!O!#!%"M!*!%$N"xweda ji gemîyê der k'e tin.

E!9&,&'()#$,;#+*(f selê kevirî20

pNuh gorîgehek Xudanr'a çêkir û ji her h'eywanêd h'elal û ji her teyredêd h'elal hildan li ser gorîgehê, dîyarîyaf FIK#&R'(KT&F$"N&%Y"21pv!%D$"]HN&%")'%KGK"STK("P!"T$"U!ON&"Q"N!O$"STKN&"DEF+"raLE"(Q%N&"LIQR$"J$L!#N&"K["'N'"%!"o"LI&"O!"e'rdê na kim, çimkî sitqê dilê mêriv ji zar'otîyêda xirab e û îdî ez t'u car t'u bînberî naxim çawa min kir. 22"aLE"(Q%N&"UIKF&"GH"KILN"UK)K=

çandin û dirûn,serma û germayî,havîn û zi vis tan,(K#"Q"LIEPDKLKG$"FIH"M&L"%K"*K"G!"%!%sY

Peymana t'evî Nuh

9 ]TKN$"NH&"iHU"Q"GHLI$N"T'"G!L"DEF+"rf'%")!%="[$NK")!%"û e'rdê t'ijî kin. 2 pSaw û tirsa we jî li ser h'emû terewilêd e'rdê û h'emû teyredêd e'zmên be. Evana bi t'evî wan h'emûyêd O!"*KL"KILN$RK"N!(QO!G!%"Q"UIKJQ"JKI*'R$N")KIL$#&"N&"%K"NK*F$"we. 3 pHer h'eywanêd ku dih'ejin xurekê we be, mîna p'in-M&"LI&"('%"D!(G'"N!"N!"JK"TKY"4p~IK%$"DE(F"*&S'R$N&="&T&"DEF'"xûnêva ne xw in. 5pLê ezê e'se de' wa xûna jîyîna we bi kim, ji her terewilî bi xwa zim. Ezê jîyîna mêriv, ji destê mêriv û ji destê birê wî bi xwa zim. 6 K'î ku xûna mêriv bir'êje,

xûna wî jî bi destê mêriv bi r'i je,çimkî me riv dilqê Xwedêda xuliqandîyî ye.

j\k~C ti""|

25

7pvQ%"('%")!%="[$NK")!%="O!"*KL"KILN$")K"O&")!%"Q"O!"*KL"T$"O!"

UK#"[$NK")!%sY8p]TKN$"DEFK"iHU"Q"GHLI$N"T'RK"GH"FIK#'"T'")Q%+"9prn&"K[$"

t'evî we û pey wer'a jî t'evî zu r'e ta we pey ma na xwe girêdim, 10

pH*&"P'"FIK#'"T&%"UIKJQ"UIKRT&%$N")'%)KLK"FIK#'"TK+"~IK#'"teyreda, h'eywanêd k'edî û h'emû terewilêd e'rdêye t'evî we, t'evî h'emûyêd ji gemîyê derk'etî û h'emû h'eywanêd e'rdê. 11

pEzê pey ma na xwe t'evî we girêdim, wekî îdî t'u be den bi ava tofanê neyê hilatinê û ne jî îdî tofan r'a be ku e'rdê wêran GKsY" 12 p]TKN$"DEF+" ri'(&%&"WKR"J&"%&"%&"#&"b!%"Q"TKN&"Q"na va h'emû h'eywanêd bînbere t'evî we, bo na h'emû dew ra girêdayî, wê ev be. 13 pEzê k'eskesora xwe e'w ra va der xim û K#$")!")K"%'(&%&"WKR"J&"%&"%&"#&"b!%"Q"N!%R&R$N&Y" 14pGava ez li ser dinyayê e'wrayî kim, k'es ke sor e'w ra va xuya be, 15

phingê ezê wê pey ma na xweye na va min û weda û na va h'emû h'eywanêd bînbere ji her bedenîda bîr bînim û avê îdî ne bi ne tofan û her bedenî un da ne kin. 16 pEw k'eskesorê na va e'wra da be, ezê wê bibînim û bîr bînim wê pey ma na Xwedêye h'eta-h'etayêye, na va her h'eywanêd bînbere ji her )KNK%'"GH"O!"*KL"KILN$"RKsY"17p]HN&%"]TKN$"iHU"LI&"DEF+"r\#"K"%'(&%&"T$"WKRJ&%$="R&"GH"J!%"%&"#&"STK"Q"UKL")KNK%'"O!"*KL"KILN$"D!L$N&sY

Guneyê Ham18

pZHLI$N"iH"UK"GH"P!"DKJ'R$"NKL"GIK"F!%"K#")Q%+"k&J="v&J="K"̀KFY"t"v&J")$"ZK"%&%")QY"19pEv her sê kur'êd Nuh bûn û ji van li ser t'emamîya r'ûyê e'rdê t'ijî bûn.

20pNuh ku e'rdbêcerkir bû, ew yê e'w lin bû ku r'ezê tirîya

avît. 21pt" W&($" (KL&)&" T$" #K"ST&L=" STK" H%"N&" G!L" Q" GE%$"xweda xwe te'zî kir. 22 pHamê bavê Ke nan, ku bavê xwe te'zî dît, der k'e te der va û gote her du birayêd xwe. 23 pHingê Sam Q"K"̀KF"GI!%M"U!ON&%"'F!%K"O!"*KL"J!O$"STK"Q"W&(EW$"XQ%"FKI['F'R&")$"STK"%!"S&J"F!%Y"C!(F&"T&%"GH")$"T&%N&")Q="wan te'zîtîya bavê xwe nedît.

j\k~C ti|

26

*10:8,9 Zor, ser xwe.

24pl&"iHU"P!")!%"SKT&"(KL$"NKL"GIKF="W$"UIK*'R&"GH"GHLI$"

wîyî biç'ûk çi li serê wî kiribû, 25pU!%D$"DEF+ri!oLI"O!"ZK"%&%")K=KT")!")K"SHO&J$"SHO&J$N")!L$"STKsY

26pj'*&"DEF+rf!G!L"P!"]HN&%="]TKN$R$"k&J=

Ke nan jêr'a bi be xulam. 27 Bira Xwedê t'ûr'a Ye fet dirêj ke,

konêd Sam da bimîneQ"ZK"%&%"P'"P$LI&")!")K"SHO&JsY

28pPey tofanêr'a Nuh sêsid pêncî salî e'mir kir.

29pT'emamîya e'mirê Nuh bû nesid pêncî salî û mir.

R'ik'inyata kur'êd Nuh

10 \#"K"*K"LK"MK"J&"LI!"GI!%"R&"F&"GHLI$N"iHU+"k&J="v&J"û Ye fet. Pey tofanêr'a zar'êd pey wan k'e tin.2pZHLI$N"K"̀KF+"lE"JKL="b&"DED="b&N&R'="&"#&%="~Q#&O="

bK(KS"Q"~'L&*")Q%Y" 3 pZHLI$N"lE"JKL+"w(GIK%&[="uI'`&FI"Q"To gar mah bûn. 4pZHLI$N"&"#&%+"\O'(&U="~I&L('(="GI'F'R&"Q"r'odanîya bûn. 5pCime'têd devê be' ra welatêd xweda, ji van cihê bûne, her kes li go ra zi man, be rek û miletêd xwe.

6pZHLI$N"v&J+"ZIQ(="b!"*!L=" CQF" Q"ZK"%&%" )Q%Y" 7pKur'êd

ZIQ(+"f!)&="vI&T'O&="k&)"FI&="uI&"J&U"Q"k&)"FI!"S&")Q%Y"ZHLI$N"uI&"J&U+"f$#&"Q"j$N&%")Q%Y"8 pZIQ(LI&"H*&"P'"iKJLQN")QY"Nemrûd li ser r'ûyê e'rdê p'elehwanêq*"W$(!%")QY"9pEva li )KL"]HN&%"%$XI'L#&%KG'"WIKOKUT&%")QY"}KJ&"P'"F$"DEF!%$+"r!O&%"GK*"J'%&"iKJLQN"%$XI'L#&%KG'"WIKOKUT&%"K"O!")KL"XIKI#$"]HN&%sY"10pCI&N(&F'R&"iKJLQN"TKO&F$"f'%&L$N&=" P!"Babîlonê, Êrêxê, Ak'adê û K'alnêhda destpêbû. 11pNemrûd P!"T'"TKO&F'"NK*F$"STK"'FK"w(QLR&="i'%KT&="uIKUIE)EFI_

j\k~C ti|""BA

27

*10:25" !"[!J&%$"')L&%'"r^!U$)Q%=")&(VK)Q%sY*11:1 Kela Nemrûd.

Îr û Ka lah çêkirin. 12 pR'esenê jî nav be ra Nînewayê û Kalahêda çêkir. Eva bajarekî me zin bû. 13 p!"b!"*!L"W$(N&"hatin lûdî, e'namî, lihabî, naft'ûhî, 14ppatrûsî, k'aslûhî cP!" #&%" oO!*F'%'f" W$(N&" U&F!%h" Q" GI&WFIEL'Y" 15 pKe nan r'a nixurîyê wî Sayda û H'ît bûn, 16 pusa jî yebûsî, emorîf, D'LD&('=" 17ph'îwî, erqî, sînî, 18 parvadî, simarî û hamatî. Pey vanr'a jî berekêd kenanîyaf be la bûn. 19pSînorê GK%&%'"P!"k&RN&R$N&"NK*FW$N!G!L="N!D!U'(FK"l$L&L$"UIKF&"Gazzayê, derbazî Sodomê, Gomorayê, Admayê, Siboyîmê UIKF&" }K(&R$" N!)QY" 20pEv in Kur'êd Ham li go ra be rek, zi man, welat û miletêd xweva.

21pBirayê Yefetî me zin Sam r'a jî, ku bavê t'emamîya zu-

r'e ta Eber bû, wîr'a jî zar' bûn. 22 pZHLI$N"k&J+"\O&J="w(QL="wLWKS(&N="}QN"Q"wL&J")Q%Y"23 pZHLI$N"wL&J+"t*="vIQO="lK_FIKL"Q"b&(")Q%Y"24pwLWKS(&NLI&"fKO&U")QY"fKO&ULI&"\)KL")QY"25

pEber r'a du kur' bûn. Navê yekî Pêlêgq*")Q"cX!JG'"LIEP$N"T'N&"LIQR$"KILN$"M!U$)Q%"GIKF$hY"i$")!L&R$"T'"P'"EV"F&%")QY"26

pEV"F&%"LI&"wO"JE"N&N="fKOK`="vIK*KLJ&TKFI="&L&UI="27pHa do-L&J="t[&O="j'VO&="28 p)&O="w)'J&$O="f!)&="29pOfîr, H'awîla û Yo vav bûn. Ev h'emû kur'êd Yoq tan bûn. 30p\#&%&"P!"b$(&R$N&"girtî, h'eta Sifarê li ç'îyayêd r'ohilatêda cî-war bûn. 31pEv in kur'êd Sam li go ra be rek û zimanêd xwe, welatêd xwe û miletêd xweva.

32pEv in berekêd kur'êd Nuh, li go ra r'ik'inyatêd xwe û

miletêd xweva. Ji van pey tofanêr'a, li ser r'ûyê e'rdê, mi let be la bûn.

=&

28

*11:9" !"[!J&%$"')L&%'"r~IK#'UK#)Q%sY

UK#NHLI&" DE"F!%+" rKL!%=" KJ" GIKOW'XI&" X$G!%" Q" KJ"T&%"&D!LN&" )!VKO'%!%sY" t" )E"%&" T&%" GIKOW'XI" NKT"*&" GK"#!"L&"bûn û qîr jî dew sa h'er'îyê bû. 4pv!%D$"DE"F!%+"rKL!%"KJ"bo na xwe bajarekî û bilindcîkê çêkin, ku serî bigihîje e'zmên û em xwer'a navekî qazinc kin, ku ne be em O!" *KL" FIKJ&J'R&" FIEW&" N!%$" )K"O&" )!%sY" 5pt"]HN&%" WK"R&"bû, ku dîna xwe bi de wî bajarî û bilindcîyê, k'îjan ku zar'êd merivayê çêdikirin. 6 pv!%D$" ]HN&%" DEF+" rn&" RK="eva na mi le tek in û zimanê h'emûya jî yek e. Evana destpêkirine çêdikin û bo na van neçetin e çi ku ($T!L'%K" )!"G!%Y" 7pWerin em pe ya bin û zimanê wan O!" T!L" FIK#'UK#" G!%=" GH" RKG" [!J&%$" RKG'" `KIJ" %K"GKsY"8pt" ]HN&%" KT" P!" T!L" O!" *KL" FIKJ&J'R&" FIEW&" N!%$" )K"O&"G!"L!%Y"&%&" NK*F" P!" )&P$L" X$G!L!%$" GI!(&%N!%Y" 9pLema jî T'"M'R'LI&"DE"F!%"r &)'OE%q*s"X!JG'" O!"T!L"]HN&%"[!J&%$"FIKJ&J'R&" FIEW&" N!%$" FIK#'UK#" G!LY" t" ]HN&%" KT" P!" T!L"li ser t'emamîya t'opa dinê be la ki rin.

R'ik'inyata Sam10

pEv e se re ce ma r'i k'in ya ta Sam. Du sa la pey tofanêr'a, k&J" *KN*&O'" )Q=" GH" wLWKS(&N" P$LI&" )QY" 11 pSam pey )QR'%&" wLWKS(&NLI&=" W$%*!N" *&O'" P'" KIJ!L" G!L" Q" DK"OKG"kur' û qîz jêr'a bûn.

12pwLWKS(&N")Q"*'"W$%M"*&O'"fKO&U"P$LI&")QY"13 pwLWKS(&N"

WKR")QR'%&"fKO&ULI&=" X&L*!N" *$" *&O'" P'" KIJ!L"G!L"Q"DK"OKG"kur' û qîz jêr'a bûn.

14pfKO&U")Q" *'" *&O'=" \)KL" P$LI&" )QY" 15pfKO&U"WKR")QR'%&"

Eber r'a, çarsid sê salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.

16pEber bû sî û çar salî, Pêlêg jêr'a bû. 17pEber Pey bûyîna Pêlêgr'a,

çarsid sî salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.

j\k~C tiBB

29

18pPêlêg bû sî salî, R'êwo jêr'a bû. 19pPêlêg pey bûyîna

R'êwor'a, du sid ne he salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.

20pR'êwo bû sî û du salî, Serûx jêr'a bû. 21pR'êwo pey bûyîna

Serûxr'a, du sid h'eftê salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.22

pSerûx bû sî salî, Ne hor jêr'a bû. 23 pSerûx pey bûyîna Ne hor r'a, du sid salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.

24pNe hor bû bîst ne he salî, Têrah jêr'a bû. 25pNe hor pey bûyîna

Têrahr'a, sed nozdeh salî jî e'mir kir û ge lek kur' û qîz jêr'a bûn.26

pTêrah bû h'eftê salî, Ab ram, Ne hor û Ha ran jêr'a bûn.

R'ik'inyata Têrah27

pEv e se re ce ma r'i k'in ya ta Têrah. Têrahr'a Ab ram, Ne hor û Ha ran bûn. Ha ran r'a jî Lût bû. 28 pHa ran li welatê ku ji N'R&"STK")!)Q=")&P&L$"tL&"GI!ON&%'R&N&=")KL'")$"STK"~$L&U"mir. 29pAb ram û Ne hor zewicîn jin stan din. Navê ji na Ab ram Sarayî bû û navê ji na Ne hor Mîlk'a bû. Mîlka û Îsk'a qîzêd Ha ran bûn. 30pSarayî bêber bû û zar' nedanîn.

31pTêrah kur'ê xwe Ab ram, nevîyê xwe Lûtê kur'ê Ha ran

û bûka xwe Sarayîya ji na kur'ê xwe Ab ram hildan, r'abûn P!" )&P&L$" tL&" GI!ON&%'R&" XQ%K" )KL")!" TKO&F$" GK%&%'R&=" KT"D!U'(F!%K"vI&L&%$"Q"O!"T!L"M'_T&L")Q%Y

32pTêrah du sid pênc salî e'mir kir û Têrah H'aranêda mir.

Abram diçe Kenanêf

12 ]HN&%"w)"L&J"LI&"DEF+"r!"TKO&F$"STK="P!"W!*J&J$N"STK"û ji ma la bavê xwe bi qe te r'a be her'e wî e'rdê ku ezê %'(&%'"FK"G!JY"2 pEzê te bi ki me miletekî me zin, dua li te bi-kim, navê te me zin kim û tê bimbarekkirî bî. 3 pYêd ku dua li te bi kin, ezê dua li wan bi kim û yekî ku te bêhurmet ke, ezê %!"o"LI&"O!"T'")!"G!JY" !"FK"NH&R$"O!"UIKJQ")KLKG$N"N!%R&R$")!")KsY

4pm&T&"GH"]HN&%"DEFK"w)"L&J"KT"LI&)Q"LI$GIKF="}QF"P'"FIK#'"

wî r'abû çû. Gava Ab ram ji H'aranê der k'et, ew h'eftê pênc salî bû. 5pAb ram r'abû ji na xwe Sarayî, birazîyê xwe Lût,

j\k~C tiBB""B@

30

*12:5 Xulam.*12:6 Dara xirnûfê.

h'emû hebûka xweye qazinckirî û h'emû nefsêdq* xweye H'aranêda hildan ku her'e welatê KenanêfY" t" KT" XQ%K"welatê Kenanê. 6 pAb ram wî welatîr'a der baz bû, çû h'eta f!SKJ$=" UIKF&" N&"L&"JKI[$RKq* Mo reh. Hingê kenanî li wî welatîda di man. 7pLê hingê Xudan Ab ram va xuya bû û DEF$+"r\[$"#'"TKO&F'")!"N!"JK"[H"LIK"F&"FKsY"v!%D$"w)"L&J="O!"T'"cîyê ku Xudan wîva xuya bû, gorîgehek çêkir. 8 pAb ram ji wir çû ç'îyayê alîyê r'o hi la ta Bêt'-Êlê, konê xwe usa lêxist, GH" $FI_O"GIK"FK"LIE&R$=" O$"\IR"GIKF!)Q"LIEU!O&F$Y"t"O!"T!L"Xudanr'a gorîgehek çêkir û gazî navê Xudan kir. 9pAb ram bere-bere xwe li Necefêf di girt diçû.

Abram diçe Misirê10

pt"O!"T'"TKO&F'N&")Q"SKO&R'="w)"L&J")KLP$L'"b!*!L$")Q="GH"O!"T!L"oL&L'")!J'%K="X!JG'"O!"T'"TKO&F'N&"SKO&R'GK"[EL")QY"11pGava KT"%$['G'"b!*!L$")Q="P!"%&"STK"k&L&R'LI&"DEF+"rn&"RK="K["[&"%!J"ku tu ji ne ke berbiç'e've be dew î, 12 pga va misirî te bibînin, wê )$P!%+"e\#&"P!"%&"T'"RKd="T$"J!%")!"GH"P!%"Q"FK"*&S")!U$O!%Y"13 pWere #$"VK%M'R$")!"GK=")$PK"GH"FH"SQ(G&"J!%"'="TKG'")E"%&"S&F!L$"FK"J!%"LI&"VK%M'"P$")$"Q"W$"FK"K["*&S")!J'%!JsY"14pGava Ab ram k'e te Misirê, misirîya dîtin ku ew k'ul fe ta çiqasî be dew bû. 15

pWezîr-wek'îlêd Firewin jî ew dîtin û pesinê wê ber Firewin dan û Sarayî bi ri ne ma la Firewin. 16 pEwî bo na xatirê Serayîyê qencî li Ab ram kir û Ab ram bû xweyê pêz, dêwêr, k'er, xulam, carî, k'erêd mê û de va. 17pLê bo na ji na Ab ram Sarayê, Xudan qezîêd gi ran anîne serê Firewin û ma la wî. 18 pHingê Firewin D&['"w)"L&J"G!L"Q"DEF$+"r\#"FK"X!"&%'"O!"*KL$"J!%"~K"X!J&"J!%"LI&"ne got, ku eva k'ul fe ta te ye? 19p~K")E"%&"X!"DEF+"e\#&"SQ(G&"J!%"e?› Min îdî ew xwer'a çawa jin dis tand. Lê ni ha r'a be ji na xwe U!ONK"Q"UKLIKs"20pHingê Firewin t'emîya wî da merivêd xwe, wana Ab ram û ji na wî, hebûka wanva ver'êkirin.

j\k~C tiB@

31

Abram û Lût ji hev diqetin

13 Ab ram, t'evî ji na xwe û t'emamîya hebûka xweva, Lût jî pêr'a, ji Misirê hevraz çû ber bi Necefêf. 2pAb ram h'eywên, zêr' û zîvava gelekî dewletî bû. 3 pt"KT")!"oL&L'R$"P!"iKMK`$"XQ"UIKF&" $FI_O$="T'"M'R$"GH")KL$"T'"konê xwe li nav be ra Bêt'-Êlê û E'yêda lê danî bû. 4pK'îderê GH"W$(N&"DEL'DKU"X$G!L!)Q="w)"L&J"O!"T!L"D&['"%$"]HN&%"kir. 5pLûtê ku t'evî Ab ram çûbû, pez, de war û konêd wî jî hebûn. 6 pLê wî e'rdî t'êra wan ne di kir, ku t'evî hev bi ma na, çimkî hebûka wan usa ge lek bû, ku nikaribûn t'evî hev bi ma na. 7pK"U!%D$"(!#&%$N"UIKRT&%$N"w)"L&J"Q"(!#&%$N"UIKRT&%$N"}QF"V!LIG&"UK#"D!L"F!%"cT$"U!%D$"GK%&%'"Q"W!L'[['"T'"TKO&F'N&"N!"J&%hY

8pw)"L&J"DEFK"}QF+"r~IK"T&"V&"J!%"O!"FK"UKRK=")!"L&"O!"%&"#&"J!%"

Q"FKN&"Q"O!"%&"#&"(!#&%$N"J!%"Q"(!#&%$N"FKN&"N!OJ&R'%"%KGIK#$="çimkî em bi ra ne. 9pVa ye, t'emamîya welat li ber te ye. Ez hîvî di kim ji min bi qe te. Heger tu her'î alîyê ç'epê, ezê her'ime &O'R$"LI&*F$="UKDKL"FH"UKLI'"&O'R$"LI&*F$="K[$"UKLI!JK"&O'R$"XIKW$sY"10

p}QF"*KL$"STK")!"O!%N"G!L"Q"N'%&"STK"N&R$"FIKJ&J'R&"NK(F&"tLNH%$"GH"N!"U&"FK"N&%$="T$"U!%D$"U$"]HN&%"kE"NEJ"Q"lE_mo ra wêran ne kiribû, h'eta Soharê ew mîna baxçê Xudan bû û mîna welatê Misirê. 11p}QF"FIKJ&J'R&"NK(F&"tLNH%$"STKLI&"bi jart û k'oç' kir çû alîyê r'ohilatê. Ew aha ji hevdu qetîyan. 12

pw)"L&J"TKO&F$"ZK%&%$N&"J&="O$"}QF"O!")&P&L$N"NK(F$N&"M'_war bû û konêd xwe h'eta Sodomê lêxistin. 13 pLê binelîyêd Sodomê gelekî xirab û gu ne k'ar bûn li ber Xudan.

E>:;'()HF,(8+)I!F,$'!14

pl&"}QF"P!"w)"L&J"VKF'R&="]HN&%"w)"L&J"LI&"DEF+"ri!U&"serê xwe bi lind ke û ji vî cîyê ku tu lê sekinîyî, li bakur, )&(QL$"Q" O!" LIE"U!"O&F=" LIE&R$")!%!U$LIK=" 15pçimkî wî welatê ku tu dibînî, ezê h'eta-h'etayê bi di me te û zu r'e ta te. 16 pEzê zu r'e ta te bi ki me weke t'oza e'rdê. Heger yek bi ka ri be ku

j\k~C tiB{

32

*13:18 Darêd xirnûfê.*14:3" !"[!J&%$"')L&%'"r KIL&"]T$s"RKY

t'oza e'rdê bij mi re, wê zu r'e ta te jî bi ka ri be bij mi re. 17pR'abe O!"*KL"Q")!%$"T'"TKO&F'"O!"UK#"NKY"m!JG'"K[$"T'")!"N!"JK"FKsY"18

pHingê Ab ram konê xwe hilda çû Hêbronê, na va me'zêdq* Mamrêda cî-war bû û li wir Xudanr'a gorîgehek çêkir.

Abram Lût ji dîltîyê aza dike

14 v$%&"wJ"L&"̀KO"WI&N($"f'%&L$="wLREGI"WI&N($"\O&*&L$="ZI!"NEL"O&"UE"JKL"WI&N($"\O&J$"Q"~I'NKIO"WI&N($"lE'J$="2pXQ%K"O!")KL"W$%M"WI&N(&=" KL&"WI&N($"kENEJ$=" 'L(&"WI&N($"lEJEL&R$="f'%"WI&N($"wNJ&R$="fKJ$#KL"WI&N($"k!)ER'J$"Q"WI&N($" KO&R$="&T&"DEF'"kEU&L$LI&"G!"L!"%K"(KLIY"3 pEv her pênc WI&N(&"O!"NK(F&"k'NN'J$N&"M!#'R&%="T'"M'R$"%!"U&" KIL&"b!L'q* lê ye. 4pEvana donz deh sa la bindestê K'i dor la ho mer da bûn, lê sa la sêzdehada serî hildan.

5pk&O&" X&LNKU&N&" ZI!"NEL"O&"UE"JKL" Q" UIKJQ" WI&N(&R$N" GH"

FIK#'"T'" U&F!%" \I(FKLEFI_g&L%&R'J$N&" O!" LI!`&R'R&=" ]&J$N&"O!" [Q['R&=" f$_g'LR&F&R'J$N&" O!" $J'R&" S!*F!%=" 6 pû li serê ç'îyayê wan Sêhîrê li h'orîya xistin, h'eta Êl-Parana devê ber'îyê xistin. 7pC&($"K#&"%&"#KDKLI'R&%"U&F!%K"\IR%_b'(W&F$="&T&"DEF'"g&N$($="O!"FIKJ&J'R&"VK[&"&J&O$G'R&f xistin, usa jî li emorîyêd H'asson-T'amarêda di man xistin.

8pv!%D$"WI&N($"kENEJ$="WI&N($"lEJEL&R$="WI&N($"wNJ&R$="

WI&N($"k!)ER'J$"Q"WI&N($" KO&R$="&T&"DEF'"kEU&L$" O!"NK(F&"k'NN'J$N&"P!"#&%"UKL"X&L"WI&N(&LI&"NKL"GIK"F!"%K"($LI="9pawa gotî ZI!NELO&UEJKL$" WI&N($" \O&J$LI&=" ~I'NKIO" WI&N($" lE'J$LI&="wJL&`KO$"WI&N($" f'%&L$LI&" Q"wLREGI$" WI&N($"\O&*&L$LI&=" X&L"WI&N(&F'"J!V&)!O'"W$%M&Y"10pjK(F&"k'NN'J$")!"XIKIO$N"V'L$#&"FI!P'")Q%Y"v!%D$"D&"#&"LIK#"GIK"FK"WI&N($N"kENEJ$"Q"lEJEL&R$"KT"k'e ti ne wan ç'e'la, lê yêd mayîn r'evîne ç'îya. 11pVan her çar WI&N(&"UIKJQ"UK)QG"Q"SHLKG$"kE"NEJ"Q"lEJEL&R$"FI&O&%"G!"L!%"

j\k~C tiB{""B

33

bi rin. 12 pUsa jî Lûtê birazîyê Birahîm, ku Sodomêda di ma, hebûkêva hildan bi rin.

13pHingê yekî r'evîyî xilazbûyî hat û ev caw da Birahîmê

îbranî. Birahîm na va me'zêd Mamrêyê emorîda di ma cb&JL$R$")!L&R$"\(GIEO"Q"\I%$LhY"vKOKVKF'R&"#&%"Q" !L&U'J"hevr'a hebû. 14pGava Birahîm bihîst ku birazîyê wî dîl hatiye birinê, r'abû sêsid h'îjdeh xulamêd xweye hînkirî, ku ma la wîda li hev zêde bibûn, ç'ek ki rin û h'eta Danê p'ê-p'ê pey wan k'e tin, 15pew û xulamêd xweva k'om-k'om be la bûn, (K#"UI!MQJ'"O!"*KL"T&%"G!"L!%="O!"T&%"S!*F!%"Q"UIKF&"vIE)&R$"O!")&GIQL&"f&J$"KT"LI&VKF&%N!%"16 pû h'emû t'alanê birî, birazîyê STK"}QF="UK)QG&"T'#&"FIK#'"P!%"Q"M!JKIF$="W&(N&"&%'%Y

Melk'î-Sadiq dua li Abram dike17

pl&" w)"L&J" O!" ZI!"NEL"O&"UE"JKL" Q" WI&N($N" W$LI&" S!*F!%"Q"#KDKLI'R&="WI&N($"kENEJ$" O!"NK(F&"f$="&T&"DEF'"jK(F&"CI&N($N&="W$('R&"T'N&"XQY"18 pv!%D$"WI&N($"fKO'J$"bKOGI'_k&N!V="%&%"Q"(KL&)"N!L$P"G!L$="KT"GI&U'%$"]TKN$R$"E"L!%")QY"19pEwî NH&"O!"w)"L&J"G!L"Q"DEF+

r !L&")!J")&"LKG")K"w)"L&Jji alîyê Xwedêyê Jo rin,xweyê e'rd û e'zmênda,

20"Q"(!G!L"P!"]TKN$R$"EL!%LI&=GH"N!PJ!%$N"FK"N&"%K"NK*F$"FKsY

t"w)"L&J"P!"UKL"F!(F'"NK"UKGf da Melk'î-Sadiq. 21pCI&N($"kENEJ$"DEFK"w)"L&J+"rbKL!#&")!"NK"J!%="O$"FI&O&%$"W&(N&"&%'"P!"STKLI&")!")KsY" 22 pw)"L&J"DEFK"WI&N($"kENEJ$+"r\["NK*F$"STK")KL")!"Xudan Xwedêyê Jo rin, xweyê e'rd û e'zmên bi lind di kim, 23

pku ez ji malê te, ji t'êl h'eta benê çarixekê jî dest navêjimê U!O%&N!J="GH"W&($" FH"%K)$P'+" eb!%"w)"L&J"NKT"OK"JK%N"G!Ld"24

pW$(F!L'"P!"ST&L!%&"M&U!O&"Q"WI&"L&"T&%"JKL!#$N"GH"FIK#'"J!%"U&F!)Q%="&T&"DEF'"WI&"L&"\I%$L="\(GIEO"Q"b&JL$=")!"L&"KT"WI&"L&"STK"P$"U!ON!%sY

j\k~C tiB

34

Peymana Xwedêye t'evî Abram

15 Pey van ye ka r'a, xebera Xudan dîtinokêda Ab ram r'a U&F"Q"DEF+"riKF!L*K="w)"L&J="K["P!"FKLI&"JKL"FI&O" !J="SKO&F&"FKR$"DKOKG'"JK"[!%")KsY"2 pv!%D$"w)"L&J"DEF+"r&"]TKR"Xudan! Tê çi bidî min? Ezî va bê zu r'et ma me, serwêrê ma-O&"J!%"O'R&[$L$"f&J$"RKsY"3 pw)"L&J"N'*&"DEF+"r~K"GH"[H"LIKF"ne da min, va ye xulamê ma la min da bûyî wê dew sa warê J!%")!"D!"LKsY"4pt"&T&"SK)KL&"]HN&%"U&FK"T'"Q"DEF+"r\T"NKT_sa warê te na gi re, lê yê ku wê ji be de na te bi be, ewê bi be T&L$"FKsY"5pv!%D$"]HN&%"KT"NKL"S!*"FK"NKL"#&"Q"DEF$+"ri!U&"N'%&"STK")!"NK"KI[J$%"Q"*FKRL"G&")!P"J!"LK="UKDKL"N!G&L'")!PJ!L'Y"t"DEF$+"eHLIKF&"FKR$"P'"T$"U&V&*&")KdsY"6 pAb ram bawerîya xwe Xudan anî û wî ew yek jêr'a r'astî h'esab kir.

7p]HN&%"N'*&"DEF$+"r\["!J"KT"]HN&%$"GH"FH"P!"tL&"GI!ON&%'R&"

NKLS!*F'="GH"#'"TKO&F'"X&T&"M'_T&L")!"N!"JK"FKsY"8 pw)"L&J"DEF+"r&"]TKR"]HN&%"\[$"X&T&"[&"%!")!J="GH"K[$"#'"TKO&F'"X&T&"M'_T&L")!*F'%!Js"9p]HN&%"DEF$+"r E%&"J!%"%ED!%KGK"*$"*&O'="bizineke sê salî, beranekî sê salî, fatimokekê û kevotkeke oLI&GIKF'" )'%KsY" 10pAb ram ev h'emû jêr'a anîn û ew nîvîda ki ri ne du qetî û her kerîkî wan da ne li ber kerîyê wan, lê teyrede qet ne ki rin. 11pP'er'anîya teyreda xwe di da li ser wan cendeka, lê Ab ram berî wan di da.

12pGava r'o çû ava, xeweke k'ûr k'e te ç'e'vê Ab ram û awa

*&TKGK"(K#KLIK(&RK" FKIL'"GIK"FK" *KL"T'Y" 13 pHingê Xudan gote w)"L&J+"r~H"LI!%N"[&"%!")K="GH"[H"LIK"F&"FKR$"TKO&FKG'N&")!"GIK"#K"xerîbîyê û wê xulamtîyê wanr'a bi kin, çarsid salî ewê wan bi di ne cefê, 14plê dîwana wî miletê ku wê wan bi ki ne xulam ezê bi kim û pey wê yekêr'a ewê bi xêr-xiznê ji wir derên, 15ptê P'")!"S$L_STK('"UKLI'"MKJ"G&O_)$N"STK"Q"G&OKG'"LIQ_LIKJ&%")$R'"NK"o%"G!L!%$Y"16 pLê zu r'e ta teye qur'na çarada wê ve ge r'e #!L="X!JG'"GI&"*&"DH%KR$N"KJEL'R&"U$"FI!P'"%K)QRKsY

17pt"D&"#&"LIE"XQ"&"Q"FKIL'"GIK"FK"KILN$="&T&"NQG'"oLI%$"Q"

ala ve ke êgir na va qetêd cendekar'a der baz bû. 18 pWê r'ojê

j\k~C tiBy

35

*16:11" !"[!J&%$"')L&%'"r]TKN$"N!)!U$sY

]HN&%"w)"L&J"LI&"WKR"J&%"D!L$N&"Q"DEF+"rn&"K["KILN$"P!"XIKJ$"b!*!L$"UIKF&"XIKJ$"JK"[!%="&T&"DEF'"!L&F$="N!"N!"JK"[H"LIK"F&"FK+"19

pWelatê qênîya, qinîzîya, qadmonîya, 20ph'îtîya, pirîzzîya, r'ifayîya, 21pKJEL'R&="GK%&%'R&="D'LD&('R&"Q"RK)Q*'R&sY

Hacer û Îsmayîl

16 }$"GIHO"̀K"F&"w)"L&J="k&L&R$="T'LI&"[&LI"%K"N&%'%Y"t"carîyeke Sarayê misirî hebû, navê wê Hacer bû. 2pk&L&R$"DEFK"w)"L&J+"rn&"RK"]HN&%"[&LI&%'%"WI&"L&"J!%"%K_

da ye, awa r'a be her'e cem carîya min, belkî ji wê zar'ê p'a ra J!%")!"GIK"#!%sY"w)"L&J"DH"LI&"kKL&R'R$"G!LY"3 pK'ulfeta Ab ram Sarayê, pey de he sa la r'a ku Ab ram e'mirê xwe li welatê Kenanêda der baz kir, carîya xweye misirî, Hacer anî ki re ji na mêrê xwe Ab ram. 4pAb ram serê xwe Hacerêr'a danî û ew W$"J&Y"\T$"GH"N'F"KT"W$"J&"RK="S&%!J&"T$"O!")KL"XIKI#&"LIK("bû. 5pv!%D$"k&L&R$"DEFK"w)"L&J+"r\#"V&L&"J!%"DH%KGI&L'R&"FK"RK="J!%"M&L'R&"STK"G!"LK"WI&(!O&"FK="O$"KT$"N'F"GH"KT"W$"J&"RK="K["O!")KL"XIKI#$"T$"LIK(")QJ=")!"L&"]HN&%"O!"*KL"J!%"Q"FKN&")!%!U$LIKsY"6 pv!%D$"w)"L&J"DEFK"k&L&R$+"rn&"RK"M&L'R&"FK"NK*F$"FKN&"RK="N!O$"FK"X&T&"N!"ST&"[K"H*&"P'")!"GKsY"v!%D$"Sarayê îdî r'û ne da wê û ew ji Sarayê r'evî çû.

7pMilyak'etêf Xudan ew çolê li ser kanîkê dît. Kanîya li ser

LI'R&"fQL$Y"8 pt"DEF$+"r"v&MKL"̂ &L'R&"k&L&R$="FH"P!"GIH"F$R'"~$"GIH"N&"UKLI's"\T$"DEF+"r!"S&%!J&"STK"k&L&R$"K["N!LIK#!JsY"9pv!%D$"b!OR&GIKF$"]HN&%"DEFK"T$+"rnKDKLIK"MKJ"S&%!J&"STK"Q"STK"O!")KL"T$")!(G$%KsY"10pt"b!OR&GIKF$"]HN&%"N'*&"DEF$+"r\[$"[H"LIK"F&"FK"H*&"DKOKG'"[$NK"G!J="GH"P!"NK*F"DKOKG)Q%$"T$"%KR$"P!J&L$sY

11pb!OR&GIKF$"]HN&%"DEF$+rn&"RK"FH"NHUI&O&"R'="F$"GHLIKG'")'%'=

tê navê wî Îsmayîlq* daynî,

j\k~C tiBy""B

36

*16:14" !"[!J&%$"')L&%'+"r 'L&"$"k&S"GH"b!%"j!)'%KsY*17:1"rvKL'"ELs")!"[!J&%$"')L&%'"rf&NN&R's"GH"M&L_M&L&"TKODKLI&%N!%&"yûnanîye ke vin da aha hatîye t'ercimekirinê.*17:5" !"[!J&%$"')L&%'"r $"JK"[!%sY**17:5" !"[!J&%$"')L&%'"r $"J!SHOVKF&"J!"OK"F&sY

çimkî Xudan zelûlîya te bihîst. 12 Ewê bi be merivekî avî.

Destê wîyê li ber h'emûya r'a beû destê h'emûya jî li ber wî r'a be.

t"KT$"O!")KL"XIKI#$"UIKJQ")!L&R$N"STK")!P'"T&%"&M!["GKsY

13pHingê Hacerê navê wî Xudanî, k'îjanî ku t'evî wê xeber

N&)Q"N&%'+"r~H"R'"]TKN$R$"GH"J!%"N!)'%'s="X!JG'"KT$"DEF+"rb!%"LI&"*F"KT"O!"#!L"N'F"Q"K["N'*&"*&S"J&"JKs"14pLema jî wê bîrêr'a Bîr-Lahay-Roîq*"F$"DEF!%$Y"\T")'L"%")K"L&"g&N$($"Q"Be red da ye.

15pPey vê yekêr'a Hacerê Ab ram r'a ku r'ek anî û Ab ram navê

wî kur'ê ku ji Hacerê wîr'a bibû danî Îsmayîl. 16 pWî çaxî ku v&MKL$"w)"L&J"LI&"a*J&R'O"&%'="w)"L&J"UIKR(F$"(K("*&O'")QY

?&'+%;)J(5()';"('()-+:8('!f

17 m&S$"w)"L&J"%EN"%K"UK"*&O'")Q="]HN&%"w)"L&J"#&"SHR&")Q"Q"DEF$+"r\["]TKN$R$"vKL'"ELq*im, r'îya min da her'e û bêlek'e be. 2 pEzê pey ma na xwe na va xwe û teda day nim û DKOKG'")$UIK*&)"FK"O!"UK#"[$NK"G!JsY"3 pAb ram dever'ûya çû. ]TKN$"SK)KLN&"Q"DEF+"4prn&"RK"WKR"J&"%&"J!%"FIK#'"FK"RK+"~$"bibî bavê ge lek mi le ta. 5paLE"(Q%N&"%$"FK"%K"w)"L&Jq* be, lê Birahîmq**, çimkî ez te di ki me bavê ge lek mi le ta. 6 pEzê te DKOKG'"O!"UK#"[$NK"G!J"Q"P!"FK"J!"OK"F&"W$(N&")'%!J="P!"%&"#&"FKN&"P'"WI&N(&R$"NKL$%Y"7pt"\[$"WKR"J&"%&"STK"%&"#&"STK"Q"FKN&"Q"pey ter'a jî na va zu r'e ta te û qur'nêd wanda day nim, çawa pey ma na h'eta-h'etayê, ezê Xwedêyê te bim û pey ter'a jî Xwedêyê zu r'e ta te bim. 8 pezê vî welatê ku tu têda xerîbîyêda

j\k~C tiB""Bx

37

*17:15" !"[!J&%$"')L&%'"r]&"%!J="]&FQ%="kF'sY"*17:19" !"[!J&%$"')L&%'"r\T"N!"GIK"%KsY

yî bi di me te û pey ter'a jî bi di me zu r'e ta te, t'emamîya welatê ZK%&%$"X&T&"J!OGI$"UIKF&_UIKF&R$"Q")!")!"JK"]TKN$R$"T&%sY

9pt"]TKN$"DEFK" !L&U'J+"r}$"FH"WKR"J&"%&"J!%"STKR"GK="

tu û zu r'e ta teye li pey ter'a jî qur'nêd xweda pey ma na min xwey kin. 10pEv e ew pey ma na Min, k'îjanê ku hûn gerekê na va min û xweda û pey ter'a jî na va zu r'e ta teda )$"STKRG!L!%$+"vKL"[&LI$"TKR'"%$L'%")$"*!%KFG!L!%$Y"11pHûn P!"V&O!)$"STKR'")$*!%KF"TKL!%K"*!%KFG!L!%$="K#$")!")K"%'(&%&"pey ma na na va min û weda. 12 pBira her zar'ê nêrînî na va TKN&"VHLI%$N"STKN&="UIKR(FLIEP'R$N&")$"*!%KFG!L!%$="UKDKL"KT"ji xulamê ma la te bûyî be, yan ji h'emû miletêd xerîbe ne ji zu r'e ta te bi p'e ra k'ir'î be. 13 pEwê ji xulamê ma la te bûyî û yê ku te bi p'erê xwe k'ir'î, e'se gerekê bêne sinetkirinê û li ser qalibê we ev pey ma na min bi be pey ma na h'eta-h'etayê. 14

pHer zar'ê nêrînî bêsinet, k'îjan ku neyê sinetkirinê, gerekê ew ji na va cime'ta xwe bê hilatinê, çimkî ewî pey ma na J!%"FIKLI!)&%NsY

?$C6(:;'()F$'()F>:;'()KL*(M15

pCKR" #$" DEF!%$LI&" ]TKN$" DEFK" !L&U'J+" rZIHO`KF&" STK"Sarayêr'a nebêjî Sa ray, lê navê wê Serayîq* be. 16 pEzê dua li wê bi kim û ji wê jî kur'ekî bi di me te, duayê minê li wê be Q"J!OKF$"P!"T$"W$(N&")$%"Q"WI&N($N"J!"OK"F&"P'"T$"P$"NKL$%sY"17

p !L&U'J"NK#KLIQR&"XQ"KILN$="GIK%'R&"Q"N!O$"STKN&"DEF+"rlKOE"[&LI$"WKR"J$L$"*KN"*&O'"GIK"#K"t"kKL&R$"%EN"*&O'R$N&"[&"LI&")'%Ks"18 pv!%D$" !L&U'J"DEFK"]TKN$+"rwS"STK['"UKJ&"a*J&R'O"O!")KL"XIKI#$"FK"KIJ!L"G!"L&s"19pt"]TKN$"DEF$+"r KO$"vKJ&"SQF"ji na te Serayê kur'ekî ter'a bîne û tê navê wî Îshaqq* daynî, ezê t'evî wî û pey wîr'a jî t'evî zu r'e ta wî peymanê girêdim, pey ma na h'eta-h'etayê. 20pBona Îsmayîl jî min dengê te bihîst. n&"K["NH&"T'"P'"N!"G!J"Q"K[$"T'"('%"G!J"Q"DKOKG'"O!"UK#"[$NK"

j\k~C tiBx

38

kim. Wê donz deh mîrê ji wî derên û ezê wî bi ki me miletekî me zin. 21pLê pey ma na xwe ezê t'evî Îshaqê ku Serayê ter'a )'%K" D!L$N!J" *&"OK"GK"N!%" #'" X&S'sY" 22 pXwedê ku xeberdana xweye t'evî Birahîm xilaz kir, ji cem wî hilate jor.

23pBirahîm hilda kur'ê xwe Îsmayîl û h'emûyêd ku ma la

wîda dinê k'etibûn û yêd ku p'eretî hatibûne k'ir'înê, hema wê r'ojê, çawa ku Xwedê gotibûyê, h'emû qisimê nêrînî ma la xweda ye bêsinet, sinet ki rin. 24pGava Birahîm ji nesinetîya xwe hate sinetkirinê, ew hingê nod ne he salî bû. 25pÎsmayîlê kur'ê wî sêzdeh salî bû, ga va ew ji nesinetîya xwe hate sinetkirinê. 26 pBirahîm û kur'ê xwe Îsmayîlva hema wê r'ojê hatine sinetkirinê. 27pH'emû qisimêd nêrînî ma la wîda, yêd ku ma la wîda dinê k'etibûn û yêd ku p'eretî ji xerîba hatibûne k'ir'înê, t'evî wî hatine sinetkirinê.

Sê mêvanê Birahîm

18 Xudan na va darêd Mamrêye me'zêda wîva xuya bû, D&"#&"KT"DKLJ&R&"LIEP$N&"O!")KL"NKL$"GE%"LIQ%!(F!)QY"2p\T'"*KL$"STK")!"O!%N"G!L="N'%&"STK"N&R$="#&"RK"*$"J$L"W$()KL'"T'"*KG!%'%KY"l&"KT"N'F!%="P!")KL"NKL$"GE%")!"LIK#"XQ"W$('R&"wan û h'eta e'rdê li ber wan dever'ûya çû, 3 pQ"DEF+"r]TKR$"min! Heger min li ber ç'e'vêd te k'e rem dît, hîvî di kim li ser ma la xulamê xwer'a der baz ne be, 4pbi ra hinek av bînin, %!D$N"STK")!(E%"Q")!%"N&L$N&"LI!"UIKF")!%="5pez pe'rî nan bînim UQ%"V!%R&FKG$")!"G!%="W&($"LI'R&"STKN&"UKLI!%="X!JG'"UQ%"GH"U&F!%K"MKJ"SHO&J$"STKsY"v!%D$"T&%"DEF+"r~K"X&T&"DEF="H*&"P'")!"GKsY"6pBirahîm lezande ber bi kon, xwe Serayêr'a gîhand û DEF$+"rQ")!"GK"*$"T&L)$P"&L$"S&*")!*F!L$="%&%"O$SKsY"7pBirahîm xwexa jî lez ber bi h'eywên çû, golikeke h'ilîye r'ind girt da xulamekî, ewî jî ew zû hazir kir. 8 pt" !L&U'J"LIQ%$"%!#'(G'="('L"Q"DE(F$"DE"O!"G&"UI!O'RK"U&[!LG!L'"N&")KL"T&%"Q"T&%"ST&L="ew xwexa jî bin darêda cem wan ma.

9pv!%D$"DE"F!"%K" !L&U'J+"rZI&%$RK"kKL&R&"P!"%&"FKs"\T'"DEF+"

r\T"#&"RK"GE%N&"RKsY"10pt"RKG'"P!"T&%"DEF+"rk&OKGK"N!%"#'"X&S'"

j\k~C tiBx""B

39

K[$"N'*&"O!"*KL"FKN&")$J"Q"GHLIKG'"kKL&R&"P!"%&"FK"T$"UK)KsY"}$"kKL&R$"O!")KL"NKL$"GE%="W!(F"T'#&"N!)!U'*FY"11pBirahîm û Serayî kal pîr bibûn û r'ojêd xwe der baz kiribûn, Serayî jî îdî ji kirasa hatibû bir'înê. 12 pHingê Serayî li ber xweda GIK%'R&"Q"DEF+"rn$"JK[!%&R&"STKN&"K[$"X'"STK"(&")!J="GH"STKR$"J!%"P'"'N'"RKG'"G&O"Ks"13 p]HN&%"DEFK" !L&U'J+"rm!J&"kKL&R'"GIK%'R&"Q"DEF+" elKOE" LI&*F'" K[$"#$"JK[!%&R&"STKN&"za r'a bînim, ku ez îdî pîr bûme?› 14plKOE"F!(FKG'"XKF!%")E"%&"]HN&%"UKRK"n'"TKINKR$"GI!`(G!L'N&="*&"OK"GK"N!%"#'"X&S'"K[$"O!"*KL"FKN&")$J"Q"GHLIKG'"kKL&R$"T$"UK)KsY"15pHingê Serayê ji F!L*&"'%GI&L"G!L"Q"DEF+"ri&="K["%K"GIK%'R&JKsY"}$"]HN&%"DEF$+"ri&="FH"GIK%'R&R'sY

=&,(*;8)F$'()?$6$8!)6&93+0+)F&')+3'+'()>)

40

%K"GKs" 26 p]HN&%" DEF$+" rvKDKL" K[" kENEJ$N&" W$%M'" GK*$N"LI&"*F")!)'%!J=" K[$" FIKJ&J'R&"T'" M'R'")!"N!"JK"S&F!L$"T&%sY"27

p !L&U'J"O$"#K"DK"LI&%N"Q"DEF+"r\["GH"FIE["Q"GIE['"JK="J!%"FHLH("G!L"]TKR'LI&"SK)KLN&+"28 pBelkî ji pêncî kesêd r'a st pênc G$J")!%="U!%D$"F$"FIKJ&J'R&")&P$L"T$L&%"G'=")E"%&"W$%M&s"]HN&%"DEF+"rvKDKL"O!"T$"NKL$"X!O"W$%M"GK*"UK)!%="K["T$L&%"%K"G!JsY"29p !L&U'J"M&LKGK"N!%"W!L*'"Q"DEF+"r KOG'"O!"T$"NKL$"X!O"GK*"UK)!%s"]HN&%"DEF+"r E%&"X!O'"P'"K["T$"RKG$"%K"G!JsY"30

p !L&U'J"DEF+"r}$")KO$")!"L&"]TKR$"J!%"O!"*KL"SK)KLN&%&"J!%"U$L*" %K"GIK"#K+" KOG'" O!"T$"NKL$" *'" GK*"UK)!%s"]HN&%"DEF$+"rvKDKL"O!"T$"NKL$"*'"GK*"UK)!%="K["T$"RKG$"%K"G!JsY"31

p !L&U'J"DEF+"rn&"RK"J!%"FHLH("G!L"]TKR'LI&"SK)KLN&+" KOG'"O!"T$"NKL$")'*F"GK*"UK)!%s"]HN&%"DEF$+"r E%&"S&F!L$")'*F"GK*'"P'"K["T$L&%"%K"G!JsY"32 pv!%D$" !L&U'J"N'*&"DEF+"r}$")KO$")!"L&"]TKR$"J!%"U$L*"%K"GIK"#K"K[$"#$"M&L$"P'")!"W!L"*!J+" KOG'"O!"T$"NKL$"NK"UK"GK*"UK)!%s"]HN&%"DEF$+"r E%&"S&F!L$"NK"UK"GK*'"P'"K[$"T$L&%"%K"G!JsY"33 pt"]HN&%"O!"WKR"SK)KLN&%&"FIK#'"Birahîmr'a çû, Birahîm jî veger'îya cîyê xwe.

=+

41

di kim, neheqîyê ne kin. 8 pVane du qîzêd mi ne bi k'ir hene, ez wan der xim bi di me we, dilê we çawa di xwa ze usa t'evî wan der baz kin, lê t'enê dest ne di ne van me ri va, çimkî van STK"N&"%K"O!")!%"*'R&")&%$"J!%sY"9p}$"T&%&"DEF+"r !"MKI"JKs"t"DE"F!%+"rvKO&"#'"SKL')'"GH"N!"ST&"[K"N'T&%$"P'")!"GK"\J$"%!"U&"P!"*KL$"#&%"S!L&)F!L"O!"*KL$"FK")!"G!%sY"t"UK#LI&_UK#LI&"U&F!%K"#'"JKL!#'="&T&"DEF'"}QFY"t"G!"L!%"GH"N$L'")!(G$%!%Y"10pLê wan JKL!#$N"J$#&%"NK*F"'F!%K"}QF"GI&('"J&O$"O!"MKJ"STK"G!"L!%"û derî gir tin. 11pWana lêxist ew merivêd li ber dêrî sekinî, ji ç'ûka h'eta me zi na kor ki rin, usa ku ewa na haqasî derî ger'îyan westîyan.

12pv!%D$"T&%"JK"L!"#&" DE"F!"%K" }QF+" raN'" GI'" FK" O!" #!L" UKRK"

Ze'vêd te bin, kur'êd te bin, qîzêd te bin û bajêrda k'î te hebe, h'emûya jî ji vî cîyî der xe. 13 pEmê vî cîyî wêran kin, çimkî qar'e-qar'a xirabîyêd wan li ser Xudan gi ran bûne û Xudan KJ"(&%N!%K"GH"KJ"#$"T$L&%"G!%sY"14pLût der k'et çû ze'vêd STKLI&="&T&"DEF'"NKLD'*F'R$N"V'[$N"STKLI&"DEF+"ruI&)!%"P!"#'"M'R'"NKL$%="X!JG'"]HN&%$"#'")&P&L'"T$L&%"GKsY"}$"[KI#$N"T'"t'irê ew h'eneka di ke.

15pGava sibeh ze lal bû, mil ya k'e ta Lût lez xistin û

DEF!%$+"ruI&)K")!OK['%K="P!"%&"STK"Q"UKL"NH"V'[$N"O!"MKJ"STK"U!ONK="TKG'"FIK#'"%KUKV'R&")&P$L"H%"N&"%K)'sY" 16 pLût GH"%!D$N"STK"W&(N&"N'F="T&%"JK"L!"#&"NK*F$"}QF="P!%$="qîzava gir tin, bi r'e' ma Xudane ku li wan kir, ew ji )&P$L" NKL"S!*"F!"%K" NKL" Q" U!(F!%Y" 17pt" D&"#&" KT" NKL"S!*"F!"%K"NKL="RKG'" P!"T&%"DEF+"r !LIK#K"STK"S!O&["GK=" O!"WKR"STK"%K%!U$LI'"Q"#$"NK(F$N&" P'" FIH"M'R'"%K*KG!%'Y" !LIK#K" *KL$"XI'R&=" %K")K" GH" H%"N&" )'s" 18 pv!%D$" }QF" DEFK" T&%+" ri&="xweyê min! K'e re me bi ke! 19pAwa ku xulamê te li ber ç'e'vêd te k'e rem dîtîye û te ew qencîya xweye me zin U!%N&"J!%"N&" N&" GI!`($=" KIJ!L$"J!%" S!O&[" G!LY" }$" K["ni ka rim bir'evime ç'îya, ku ew be la negihîje min û nemirim. 20pVa ye ev gundê han nêzîk û biç'ûk e. Bi îzina te ez bir'evime wir ku e'mirê min xilaz be, çimkî

j\k~C tiB|

42

*19:22" !"[!J&%$"')L&%'"r !XIQGsY

KT" DH%NKG'" )!XIQG" KsY" 21pt" \T'" DEFK" T'+" rwT&" K[$" #$"xwestina te jî bi kim, ew gundê bo na k'îjanî te got, serobinîhev na kim. 22 pDe bilezîne bi r'e ve wir, çimkî UIKF&" GH" FH" %KD!U'P'" T!L=" K[" %!"G&"L!J" F!(FKG'" )!"G!JsY"Lema jî navê wî gundî So harq* hate danînê.

23pTe'vê li ser e'rdê p'enc di da, Lût xwe Soharêr'a

gîhand. 24 pHingê Xudan li ser So dom û Gomorayêda k'irk'ûtf û agir jor da ji Xudanda ba rand, 25pû ew ba jar û t'emamîya dor-berêd wan, h'emû binelîyêd wan ba-P&"L&"Q" F!(F$N" O!" *KL" KILN$" ('%)QR'"V!LI" G!L"Q" *KLE)!%'UK#"kir. 26 p}$" P!"%&" }QF" W!(F$#&" O!" WKR" STK" %!U$LI'" Q" )Q"h'eykelekî xwê.

27pBirahîm sibehê zû r'abû çû wî cîyê ku li ber

Xudan sekinîbû. 28 pEwî dîna xwe da li alîyê So dom û Gomorayê û li t'emamîya dor-berêd wan nihêr'î, dît ku wê ji wî e'rdî dûkî mîna dûyê k'ûra êgir der di k'et. 29

pt" X&S$" GH" ]TKN$" )&P&L$N"T$" NK(F$"T$"T$L&%" G!"L&_na, Birahîm hate bîra Xwedê. Gava wê ew bajarêd ku Lût têda di ma wêran ki ra, Lût ji wê xezebê xilaz kir.

Lût û qîzêd wî30

pLût tirsîya ku Zoarê bimîne, ew t'evî her du qîzêd STK" P!" kEU&L$" NKL"GIK"F!%=" LI&)Q%K" XI'R$" Q" O!" (GK`FKG$N&"hêwirîn. 31puIEPKG$"V'[&"JK"[!%"DEFK"R&")!XIQG+"r $"JK"kal bûye û li vî e'rdî jî mêr t'unene ku mîna e'detê dinê nêzîkî me bin. 32 pKLK" KJ" )$" STK" (KL&)$" )!_di ne vexwarinê û serê xwe wîr'a day nin, ji bavê xwe )K"NK"%&"STK" ('%"G!%sY" 33 p$"(K#$")$"STK" (KL&)"N&"%K"vexwarinê, ya me zin çû serê xwe bavê xwer'a danî, lê bav p'aldan-r'abûna wê pê neh'esîya. 34pR'oja din qîza me zin DEFK"R&")!XIQG+"rn&"RK"J!%"NH"UH"*KL$"STK")$"STKLI&"

j\k~C tiB|

43

*19:37" !"[!J&%$"')L&%'"r!")$sY*19:38" !"[!J&%$"')L&%'"rZHLI$"J!OKF$"J!%s"cZHLI$"P!"EOGI&"J&"O&")$"J!%hY

N&%'RK="TKLK"#$"(K#$"P'"KJ"(KL$"T'")!"N!"%K"#KST&L!%$="tu her'e serê xwe wîr'a day ne û em ji bavê xwe be-NK"%&"STK" ('%"G!%sY" 35p$"(K#$" P'" )$"STK" (KL&)"N&"%K"vexwarinê û qîza biç'ûk r'abû serê xwe wîr'a danî, lê bav p'aldan-r'abûna wê pê neh'esîya. 36 pBi vî awayî her du qîzêd Lût ji bavê xwe pê man. 37pQîza me zin ku r'ek anî û navê wî Mo wab q* danî. Eva h'eta îro jî bavê mowabîya ye. 38 pQîza biç'ûk jî ku r'ek anî û navê wî Ben-E'mmîq* danî. Eva h'eta îro jî bavê amonîyaf ye.

Birahîm û Abîmelex

20 Birahîm ji wê derê k'oç' kir çû ber bi Necefêf, li %")K"L&"g&N$($"Q"fQL$N&"J&"Q"l$L&L$N&"oL&L'"NKL_baz kir 2 p}!"T$"NKL$" !L&U'J")E"%&"P!"%&"STK"kKL&R$"DEF+"r\#&"SQ(G&"J!%"KsY"CI&N($"l$L&L$"w)'JKOKS"(&%N"kKL&R'"P!"STKLI&"anî. 3 p}$"]TKN$"(K#"U&FK"SKT%&"w)'JKOKS"Q"DEF$+"rn&"F$")E_%&"T$"GIHO"̀K"F&"GH"FK"&%'="F$")!J!L'="X!JG'"J$L$"T$"UKRKsY"4pw)'JKOKS"U$"NK*F"%KN&)QR$"Q"DEF+"r&"]TKR$"J!%="DK"OE"F$"

k'o ka miletê bêsûc bînî? 5p\#'"%K"DEF+"e\#&"SQ(G&"J!%"Kd"t"K#$"P'"DEF+"e\#&")!L&R$"J!%"KdY"\#"RKG"J!%")!"N!O$"*&S"Q"NK*F$"W&"V!P"G!LsY"6 pt"]TKN$"SKT%$N&"T'LI&"DEF+"rb!%#&"KIR&%"K="GH"te ev yek bi dilê xweyî sax kir, le ma jî min tu ji wî guneyê GH"FKR$"O!")KL"XIKI#$"J!%")!"G!"L&"STKR'"G!L'"Q"%KU!(F"GH"FH"dest bidî wê. 7pNiha jinê veger'îne bi de mêrê wê, çimkî ew p'êxemberf e û ewê bo na te dua bi ke, tê bijîyî. Lê heger tu T$"#K%KDKLI'%'="[&"%!")K"GH"FH"Q"UIKJQR$N"FKR$"KI*K")!"J!"L!%sY

8pAbîmelex sibehê zû r'abû, gazî h'emû berdestîyêd xwe

G!"L!%"Q"UKL"F!(F"T&%LI&"D!O'"G!L="K#"JK"L!"#&"%&"DKOKG'"F!L*'R&%Y"9pv!%D$"w)'JKOKS"D&['" !L&U'J"G!L"Q"DEF$+"r\#"FK"X!"&%'"O!"

serê me? Min hindava teda çi neheqî kiribû, ku te gunekî

j\k~C tiB|""@A

44

*21:3 Bi zimanê îbranîf"r\T"N!"GIK"%KsY

JK"[!%"O!"*KL"J!%"Q"WI&N(&F'R&"J!%"N&"&%'"~K"U!%N&"J!%"N&"F!(F$"%K)QR'"G!LsY"10pt"w)'JKOKS"DEFK" !L&U'J+"r~K"X!"LI$"F$LI&"N'F="GH"FK"K#"F!(F"G!Ls"11p !L&U'J"DEF+"rm!"LI&"*F"K="K["oG!L'J"J!%"DEF+"e}!"#$"NKL$"SE`&"]TKN$"FIH%K="T$"LIQR$"P!"%&"J!%"N&"min bi ku jin›. 12 p&"NH"N&"P'"K#&"LI&*F'"SQ(G&"J!%"K="KJ"P!")$"ne lê ne ji dêne, min ew standîye. 13 pm&S$"]TKN$"K["P!"J&_O&")$"STK"NKLS!*F!JK"SKL')'R$="J!%"DEFK"T$+"en$"VK%M'R$"min r'a bi ke, her cîyê ku emê her'inê, bo na min bêje, ku eva )!L&R$"J!%"KdsY

14pHingê Abîmelex r'abû, pez û de war, xulam û carî

anîn da ne Birahîm û ji na wî Serayî jî lê ve ge r'and. 15

p*&" P'"w)'JKOKS" DEFK" !L&U'J+" rn&" RK"TKO&F$"J!%" O!")KL"FK"RK="GI'NKL$"N!ST&['"O!"T!L"P'")!J'%KsY"16 pSerayêr'a P'" DEF+" rn&" K[" UIK[&L" ['#'" N!"N!"JK" )!L&R$" FK=" GH" K#" RKG"li ber ç'e'vê h'emûyêd t'evî te bi be xêlîya nav-namûsîyê Q" LIQ*W'F'R&" O!" )KL" UIKJQR&sY" 17pHingê Birahîm li ber Xwedê dua kir û Xwedê Abîmelex, ji na wî û carîyêd wî qenc ki rin û za r'ok anîn. 18 pm!JG'" ]HN&%" LIQR$" P!_na Birahîm Serayêda, bet'inê h'emû k'ulfetêd ma la Abîmelexda da da bû.

Bûyîna Îshaq

21 Xudan serîk li Serayê xist, çawa ku gotibû û sozê bo na Serayê dabû anî sêrî. 2 pSerayî h'emle der k'et, Birahîmr'a wê mezinaya wîda ku r'ek anî, wî we'deyîda ku Xwedê jêr'a gotibû. 3 pBirahîm navê wî kur'ê xweyî ku Serayê jêr'a anî, Îshaqq* danî. 4 pt" !L&U'J" X&T&" GH"]TKN$"FIKJ'"T'"G!L!)Q="GHLI$"STK"a*U&V"LIE"P&"UIKR(F&"*!%KF"kir. 5pBirahîm sed salî bû, ga va kur'ê wî Îshaq jêr'a bû. 6pv!%D$"kKL&R$"DEF+"r]TKN$"K["N&"JK"GIK%&%N!%$="GI'P&%$N"GH" )E"%&"J!%" )!)!U$%=" KT$" P'" FIK#'" J!%" )!"GIK"%!%sY" 7pUsa

j\k~C ti@A""@B

45

P'"DEF+"rgKF"GI$"T$")!"DE"F&" !L&U'J+" ekKL&R'"T$"NKLDQ($N"GHLI'%" )!J$P'%Kd" m!JG'"J!%"JK[!%&R&" T'N&" T'LI&" GHLI"&%'sY" 8 pZHLI!G"JK"[!%" )Q=" P!" ('L" U&FK" )!LI'%$=" !L&U'J"T$"LIE"P&"GH" a*U&V" P!" ('L"U&FK")!LI'%$="JK*LK`KGK"JK"[!%"N&%'Y

Derxistina Hacerê û Îsmayîl9pSerayê dîna xwe dayê, wekî ew kur'ê Ha ce ra misirî,

yê ku wê Birahîmr'a anîbû, qerfê xwe Îshaq di ke, 10pgote !L&U'J+" r KL'" #$" M&L'R$" Q" GHLI$"T$" NK=" X!JG'" GHLI$" #$"M&L'R$" DKLKG$" FIK#'" GHLI$" J!%" a*U&V" T&L" %K*F'%KsY" 11pEv go ti na hindava kur'ê wî Îsmayîlda, gelekî gi ran li ser !L&U'J"LIQ%!(FY" 12 p}$"]TKN$"DEFK" !L&U'J+"r !L&"KT"DE_ti na bo na kur'ikê te û carîya te li ser te gi ran r'ûnenî, çi ku Serayê ter'a gotîye guhdarîya go ti na wê bi ke, çimkî zu r'e ta teyê Îshaqda bê navkirinê. 13 pEzê kur'ê carîyê jî )!"G!"JK"J!OKFKG'=" X!JG'" KT" P'" [H"LIK"F&" FK" RKsY" 14 pBirahîm *!)KU$" [Q" LI&)Q=" %&%" Q"JK(GK" " U!ON&" N&" v&MKL$=" N&"O!" *KL"J!O$" T$=" GH"LI!G" P'" W$LI&" NKL"S!*FY" v&MKL" XQ" D!U'(FK"XEO_)K*F&" 'L_f$#&=" LI$_N!L)"H%"N&"G!"L!%Y

15pw#&"JK(GN&"S!O&[")Q="KT$"GH"LI!G")!%$"X&OQG$N&"U!(F"16pû çû weke

NQL&R&"F'L'F!%KG$="W$()KL'"T'"NQL"LIQ%!(F"Q"DEF+"r\["J!"L!"%&"GH"LI!G"%K)'%!JsY"t"KT&"W$()KL'"T'"LIQ%!(F="[&L'%"G!L"Q"D!L'R&Y"17pHingê Xwedê dengê ku r'ik bihîst, milyak'etê Xwedê ji e'zmên deng da v&MKL$"Q"DEF+"rm!")QRK"v&MKL"iKF!L*K"]TKN$"NK%D$"GH"LI!G"P!"T'"cîyî bihîst. 18 pNiha r'a be, destê ku r'ik bi gi re r'a ke, çimkî ezê wî )!"G!"JK"J!OKFKG'"JK"[!%sY"19pHingê Xwedê ç'e'vê Hacerê ve ki rin, KT$")'LKGK"$"N'F"Q"XQ"JK(G""N&"D!LF="GH"LI!G"N&"#KST&L!%$Y

20pXwedê t'evî ku r'ik bû, ew me zin bû, çol-bestada ma û bû

tîrkevan. 21pBer'îya Paranêda ma û dîya wî qîzeke ji Misirê jêr'a xwest.

Ad-qirara Birahîm û Abîmelex22

pt" T$" U!%D$" w)'JKOKS" Q" *KLKGK*GKL$N" T'" C'SEO=" !L&U'JLI&" DE"F!%+" r]TKN$" UKL" F!(F'N&" FIK#'" FK" RK=" X!"

j\k~C ti@B

46

*21:31" !"[!J&%$"')L&%'"r 'L&"*E%N$s"R&%"r 'L&"UKL"UIK`F&sY

ku tu dikî. 23 pNiha li vê derê destê min da pê Xwedê sond bi xwe, wekî tê bêbextîyê li min, kur'ê min û zu r'e ta min nekî, lê bidî xatirê wê aminîya mi ne hindava xweda, tu min û vî welatîr'a bikî, k'îjanîda GH"FH"SKL')'"N!J'%'sY"24p !L&U'J"DEF+"r\["*E%N"N!"ST!JsY"25

pLê Birahîm bo na bîrekê da r'ûyê Abîmelex, ya ku xulamêd wî bi zorbetîyê zeft kiribûn. 26 pw)'JKOKS"DEF+"r\[" U&(" W$" FIH%K)Q%$" GI$" KT" RKG" G!L'RK=" FK" P'" FIH" F!(F"J!%"LI&" %KDEF'RK" Q" UIKF&" LIE"P&" 'LE" P'" J!%" %K)!U'*F!)QsY"27

pBirahîm pez û de war anîn da ne Abîmelex û her du ya jî hevr'a pey man girêdan. 28 pBirahîm ji kerê pêz UIK`F" )KLS$N"J$" #KVKF&%N" )&(VK" G!"L!%Y" 29pAbîmelex ji !L&U'J"W!L*'+"r\#"UKL"UIK`F")KLS$N"J$RK"GH"FK"#KVKF&%N")&(VK" G!"L!%=" X!" F$" UIK*&)$s" 30 p !L&U'J" DEF$+" rlKLKG$"tu van her h'eft berxêd mê ji destê min bigirî, wekî )!")!"%K" (KIN$N" J!%=" GH" J!%" K#" )'L" GIE"O&" RKsY" 31pLema P'" %$" T'" M'R'" N&%'" 'L_f$#&q*, çimkî her du ya jî li wir sond xwarin. 32 p&%&" 'L_f$#&R$N&"&N_V!"L&L"G!"L!%Y"Abîmelex û serekeskerêd wî Pîxol r'abûn veger'îyan welatê Filistînê. 33 p !L&U'J" O!" )KL" )'L&" 'L_f$#&R$" N&_re ke kenarê daç'ikand û li wê derê gazî navê Xudan, Xwedêyê H'eta-h'etayê kir. 34 pBirahîm wextekî dirêj li TKO&F$" oO!*F'%'R$N&" SKL')'R$N&"J&Y

Cêr'ibandina Birahîm

22 Pey van ye ka r'a, Xwedê Birahîm cêr'iband û DEF+" r !L&U'JEs" !L&U'J" DEF+" r}K)$=" K['" #&"JKsY"2 p]TKN$"DEF$+"ri!U&"LI&")K"GHLI$"STKR'"F&R$"FIK%$R'"de lal Îshaq hilde û her'e welatê Morîyayê, li wê derê li serê ç'îyakî, k'îjanî ezê ter'a bêjim, bi ke dîyarîyaf FIK#&R'(KT&F$sY"3 pBirahîm sibehê zû r'abû, bo na dîyarîya

j\k~C ti@B""@@

47

FIK#&R'(KT&F$" N&L" (G$%&%N!%=" FI$LI&" GIKL$" STK" D!L$N&="t'evî xwe du xulam û kur'ê xwe Îshaq hildan, r'abû çû wî cîyê ku Xwedê gotibûyê. 4 pR'oja sisîya Birahîm serê xwe bi lind kir, dûrva ew cî dît. 5pt"U!%D$" !L&U'J"DEFK" SHO&J$N" STK+" rvQ%" GIKL$#&" O!" #!L" )!J'%!%=" K[" Q"kur'ikva h'eta de ra han her'in, h'ebandina xwe bi kin Q" N'*&" O!" *KL" TKN&" #K"DK"LI!%sY" 6 p !L&U'J" V!L($" N'R&L'R&"FIK#&R'(KT&F$"U!ON&="N&"W!(F&"GHLI$"STK" a*U&V"Q"STKS&"jî agir û k'êr gir ti ne destê xwe û her du hevr'a çûn. 7puI$N&" a*U&V" )$" STK" !L&U'JLI&" DEF+" r &"#Es" \T'"DEF+" r}K)$=" K['" #&"JK=" GHLI$" J!%sY" a*U&V" DEF+" rn&" %K"V!L("Q"&D!L=" O$")KL"S&")E"%&"N'R&L'R&"FIK#&R'(KT&F$"GI&%$"RKs" 8 pv!%D$" !L&U'J" DEF$+" r]TKN$" T$" STKS&" )KL"S&"N'R&L'R&" FIK#&R'(KT&F$")E"%&"STK" LI$" F$LI&")!)'%K=" GHLI$"J!%s" t" UKL" NH" UK#LI&" LI'R&" STKN&" XQ%Y

9pl&"D!U'(F!%K"T'"M'R$"GH"]TKN$"DEF!)QR$=" !L&U'J"O!"T!L"

gorîgehf"X$G!L="V!L("O!"*KL"T$"M'"G!"L!%"Q"GHLI$"STK"a*U&V"D!L$N&="U!ON&"N&%'" O!" *KL"V!L($N"DEL'DKU$Y" 10pt" !L&U'J"NK*F" 'FK"k'êrê, ku kur'ê xwe serjêke 11plê milyak'etê Xudan ji e'zmên NK%D"N&R$"Q"DEF$+"r !L&U'J" !L&U'Js"""\T'"DEF+"r}K)$="K['"#&"JKsY"12 pb!OR&GIKF"DEF$+"rjK*F"%K"NK"GH"LI!G"Q"F!(FKG'"O!"T'"ne ke, ni ha ez za nim ku tu ji Xwedê ditirsî, çimkî te bo na J!%" GHLI$" STKR'" F&R$" FIK%$" %&_%&" %K"G!LsY" 13 pBirahîm serê STK")!"O!%N"G!L="N'%&"STK"N&R$"T$"W!(F"T'#&="#&"RK")KL&%KG"stirûyêd wî k'etibûne dir'îyêd six mabû. Birahîm çû ew )KL&%"&%'"Q"NKT"*&"GHLI$"STK"DEL'(KT!F&%N'"G!LY"14pBirahîm %$"T'"M'R'"N&%'+"r]HN&%$"T$"LI$"F$LI&")!)'%KsY"m&T&"UIKF&"%!"U&"F$"DEF!%$+"}!"*KL$"XI'R&R$"]HN&%="T$"LI$"F$LI&")$"N'F!%$Y

15pMilyak'etê Xudan cara du da ji e'zmên deng da Birahîm

16pQ"DEF+"r\[")!"%K"̀*&"STK"*E%N"N!"ST!J="]HN&%"N!)$PK="X!JG'"

FK"GH"K#"F!(F"G!L"Q"GHLI$"STKR'"F&R$"FIK%$")E"%&"J!%"%&_%&"ne kir, 17pezê jî duayê li ser dua li te bi kim, zu r'e ta te mîna steyrkêd e'zmên û mîna qûma devê be'rê gelekî zêde kim û zu r'e ta teyê bajarêd neyarêd xwe zeftî xwe kin 18 pû bi zu r'e ta

j\k~C ti@@

48

* 23:10 Wî çaxî mey da na nêzîkî dergehê bajêr ew cîyê bo na t'ucaretîyê, dîwanê û qirara bû.

te wê dua li h'emû miletêd dinyayê bi be, çimkî te guhdarîya J!%"G!LsY"19pt" !L&U'J"#KDKLI'R&"MKJ"SHO&J$N"STK"Q"LI&)Q%"UK#LI&"XQ%K" 'L_f$#&R$=" !L&U'J" 'L_f$#&R$N&"J&Y

N2,3+%()O+*$,20

pCKR"#&%"RK"G&"LI&"M&)"N&"%K" !L&U'J"Q"DEF!%$+"rb'OGI&R$"birê te Ne hor r'a zar' anîne, 21pi!SHL'R$"T'"t*"Q")!L$"T'" Q[="g!JQ$O$" )KI('L$" wL&J=" 22 pZIK"*KN=" vI&"[E=" C'ON&(=" aNO&`" Q" KFIQ$OsY"23 p KFIQ$OLI&"uI$#$G&")QY"\#"UKL"UIKR(F"GHLI"b'OGI&R$"Nehorê birê Birahîmr'a anîn. 24pCarîya wî R'êûmayê jî, Tevah', l&"S&J="~I&S&("Q"b&"U&"S&"&%'%Y

Mirina Serayê

23 Serayê sed bîst h'eft salî e'mir kir, e'mirê Serayê haqas sal bûn. 2 pSe ra li welatê Kenanê, Qîryat-Arbayêda, awa DEF'"O!"v$)LE%$="J!LY" !L&U'J"U&F"*KL"kKL&R$"D!L'R&"Q"('%&"T$"G!LY"3p !L&U'J"P!"J!L'R&"STK"NQL"GIKF="FIK#'"[&LI$N"UI'F'R&"SK)KLN&"Q"DEF+"

4pr\["%&"#&"TKN&"RKG'"LI$T'"Q"SKL')"!J="%!"U&"J!OGIKG'")E"%&"JKS)KL")!"N!"%K"J!%="TKG'"K["J!L'R&"STK"P!")KL"XIKI#$"STK"NK"o%"G!JsY"5pHingê [&LI$N"UI'F'R&"O!" !L&U'J"#K"DK"LI&%"N!%"Q"DEF!%$+"6pr]TKR$"JK="DHU"bi de me, tu mîrekî Xwedêyî na va me da, tu dikarî mirîya xwe %&"#&"JKS)KL$N"JK"N&="M'R$"UKL'"VK%MN&"NK"o%"G'Y" E%&"NK"o%"G!"L!"%&"J!L'R&"STK="P!"JK"FIH"GK*$"JKS)KL$"STK"%&_%&"%&"GKsY"7pBirahîm r'abû xwe li ber cime'ta wî welatî, zar'êd h'îtîya ta kir 8 pû wanr'a DEF+"rvKDKL"UQ%"N!"ST&"[!%="GH"K["J!L'R&"STK"P!")KL"XIKI#$"STK"NK"o%"kim, ku usa ye bibihên û bo na min Efronê kur'ê So xar r'a xeberdin bêjinê, 9pTKG'"KT"(GK`F&"b&SW$O&R$RK"*KL$"KILN$"STK="X&T&"J!OGI"O!")KL"TK"X!"U$P&")K=")E"%&"JKS)KL")!oLE(K"J!%sY"10pEf ron jî ku %&"#&"[&LI$N"UI'F'R&"LIQ%!(F!)QY"v!%D$"\`LE%$"UI'F'")!"NK%D"O!")KL"zar'êd h'îtîya, awa gotî li ber h'emûyêd ku dergehvaq* di k'e ti ne U!%NHLI="O!" !L&U'J"#K"DK"LI&%N"Q"DEF+"11pri&="STKR$"J!%=")!)!U$"K["

j\k~C ti@@""@{

49

*23:15, 16"wT&"DEF'"%$['G'""G'OEDL&J"Q"%'#"cD!L&%'R&"($G!OKG'"B@"D!L&J")QhY*24:2"i'(&%&")!"LI!"GI!%"R&"F&"STK"*E%NST&L!%$"RKY

X!"N!)$P!J+"\[$"KILN$"P'")!"N!"JK"FK="(GK`F&"̀ $[&"T$N&"P'Y"\[$"O!")KL"XIKI#$"[&LI$N"J!OKF$"STK")!"N!"JK"FK="J!L'R&"STK"O!"T$"NKL$"NK"o%"GKsY"12 pDîsa Birahîm xwe li ber cime'ta wî welatî ta kir 13pû bi deng O!")KL"M!JKIF&"T'"TKO&F'="\`"LE%"LI&"SK)KLN&"Q"DEF$+"rvKDKL"F$"FIK#'"min qayl bî, ez heqê e'rdê te bi di me te, tu ji destê min bi gi re, ku K["J!L'R&"STK"O!"T!L"NK"o%"G!JsY"14pEf ron li Birahîm ve ge r'and û DEF+"15pr]TKR$"J!%"ZIKLKJ&"STK")!)!U$+"\T"KILN")!"STK"U$P&R'"X&L*!N"($G!Oq* zîvî ye, na va min û teda met'a wê çî ye? Mirîya xwe NK"o%"GKsY"16pBirahîm go ti na Ef ron qebûl kir û Birahîm haqas zîv GI!(&%N"N&"\`"LE%="X!V&*"GH"T'"O!")KL"[&LI$N"UI'F'R&"DEF!)Q="X&L*!N"($G!O* zîv, ku ev bû qîmetê na va t'ucaretîyêda.

17p !" #'" &T&R'" KILN$"\`LE%'="b&SW$O&N&=" W$()KL'"b&JL$="

KT"KILN="(GK`F&"F$N&"Q"UIKJQ"N&L$N"%&"#&"T'"KILN'N&="18 pli ber ç'e'vê zar'êd h'îtîya û li ber h'emûyêd ku dergehva di k'e ti ne hindur'ê bajêr, bû milk'ê Birahîm. 19pPey vê yekêr'a Birahîm P!"%&"STK"kKL&R'"(GK`F&"KILN$"b&SW$O&R$N&"NK"o%"G!LY"\#&"KIL"N&"li welatê Kenanêdaf"W$()KL'"b&JL$")Q"c&T&"DEF'"O!"v$)LE%$hY"20

p!"[&LI$N"UI'F'R&"K#"KILN"Q"(GK`F&"F$N&="X&T&"J!OGI$")E"%&"DELI!*F&%="&U&"D!U'(FK" !L&U'JY

Zewaca Îshaq

24 Birahîm îdî kal bibû û r'ojêd xwe der baz kiribûn. Xudanf her alîyada ser Birahîmda barandibû. 2pHingê Birahîm gote xulamê ma la xwedayî me zin, GH" TKGI'O$" UIKJQ" UK)QG&" T'" )Q+" rv'#'" N!"G!J=" NK*F$"xwe bi ke li bin r'e'nê hêta minq*, 3 pez te bi Xudan di-di me sondê, ku Xwedêyê e'rdê û Xwedêyê e'zmên e, wekî tê kur'ê min r'a ji qîzêd kenanîya nexwezî, na va k'îjanada ez dimînim. 4 pLê her'î welatê min, ji na va W!*J&JF'R&"J!%"V'[KG$"GHLI$"J!%"a*U&VLI&")'%'sY"5pXulam

j\k~C ti@{""@

50

*24:10 P'areke Mesopotamyayê.

DEF$+"r KOG'"V'[!G"%&"ST&"[K"O!"WKR"J!%")$"#'"TKO&F'=" FH"dixwazî ku ez kur'ê te veger'înime wî welatê ku tu P$" NKLGIKF's" 6 p !L&U'J" DEFK" T'+" rvIK#[&" STK" )!G'" GH"kur'ê min veneger'înî wir. 7pXudan, Xwedêyê e'zmên, yê ku ez ji ma la bavê min û ji wî welatê ez têda bibûm der xist im û t'evî min xeberda û min r'a sond xwar DEF+" e\[$" #'" TKO&F'" )!"N!"JK" [H"LIK"F&" FKd=" KT$"J!OR&GIKF$"STK" W$('R&" FK#&" )!('%K" Q" F$" P!" T!L" V'[$" GHLI$" J!%"LI&"bînî. 8 pLê heger qîzik na xwa ze ku li pey te bê, tu ji #$"*E%"N&"J!%"&[&"R'=" FIK%$"GHLI$"J!%"#K%KDKLI'%'"T!LsY"9pHingê xulam destê xwe ki re bin r'e'nê hêta axayê xwe

Birahîm û ji ber wê yekêva sond xwar.10

pXulêm ji deveyêd axê xwe de he de ve bar ki rin. m!JG'" UIKJQ" S$L_S![%&" &S&R$" T'" NK*F$" T'N&" )QY" \T"r'abû çû Aram-Naharaîmêq*, wî bajarê ku Ne hor di ma. 11

pEwî berê êvarê, wî wextê ku qîz û bûk der di k'e tin av N!GI!(&%N!%="NK"#K"P!")&P$L"NKL")KL")'LKG$"N&"%K"JKSKO$="12 pû DEF+"r&"]HN&%="]TKN$R$"&S&R$"J!%" !L&U'J"\["LIK"M&"di kim, tê îro r'îya min r'a st kî, axayê min Birahîmr'a UIH)&" STKRK" &J"!%" )!"NK" GI!`($Y" 13 pEzê va li ser kanîya avê bisekinim û qîz-bûkêd binelîyêd vî bajarî wê bêne avê, 14pK["GI'P&%"V'[$LI&")$P!J+" eZIKLKJ&"STK=" M$LI$" STK"N&R"%K"K["$"#K"ST!Jd"Q"D&"#&"KT")$PK+" eZIKLKJ"GK"#K_xwe û ez deveyêd te jî avdim›, bi ra hema ew jî bi be KT" V'[&" GH" FK" )E"%&" SHO&J$" STK" a*U&V" GI!`(G!L'" RKY" t"bi vê yekê ez bi za ni bim, ku te axayê min r'a h'uba STKRK" &J"!%" N&" GI!`($sY

15pEwî hela hê xeberdana xwe k'u ta nekiribû, R'êvêka

qîza Bet'ûêlê kur'ê Mîlk'a ji na Nehorê birayê Birahîm cêr' li ser mi la hat. 16 pQîzik ye ke gelekî be dew û bi k'ir bû, destê mêra hê lê nek'etibû. Ewa berjêrî ser kanîyê

j\k~C ti@

51

*24:22"l!L&%'R&"($G!OKG'"B@"D!L&J")QY

)Q=" M$LI$" STK" N&"D!LF" Q" UK#L&[" U!OGI!('R&Y" 17pXulam bi OK[" XQ" W$('R&"T$"Q" DEF$+" rZIKLKJ&" STK=" KG$" P!" M$LI$"STK" %&N'" K[" #K"ST!Js" 18 p\T$" DEF+" rnKSTK=" STKR$"J!%sY" t" OK[K_OK[" M$LI" P!" *KL"J!O$" STK" N&%'" Q" N&R$" GH"ve xwe. 19pl&" KT'" " FI$L" #K"ST&L=" GKXI!G$" DEF$+" r\["$" NK#KR$N" FKLI&" P'" )!GI!('%!J=" T&%" P'" FI$L" N!JsY"20

pt" W$LI&_W$LI&" &" M$LIN&" #&O&R'" GIHLI%" G!L=" N'*&" )K['"XQ" P!" )'L$" $" )!GI!('%K=" KT$" )E"%&" UIKJQ" NK#KR$N" T'""GI!(&%NY" 21pEv me ri va li ser wê e'cêbmayî mabû, qet NK%D" %K"N!"G!L=" N!oG!L'" N!"DEF+" DK"OE" LI&"*F" ]HN&%" LI'R&" T'"r'a st kirîye, yan na.

22pt" D&"#&" UIKJQ" NK"#&" &" STK" #K"ST&"L!%=" U!%D$" T'"

JKL!#'"VKLK`'OKGK"[$LI'%K"D!L&%'R&"%'#"($G!O'q* û du bazinêd [$LI'%K"D!L&%'R&"NK"UK"($G!O'* bo na zendê wê da ne wê 23 pû P$"W!L*'+"r !"GIK"LK"J&"STK")KPK="FH"V'[&"GI$"R'"lKOE"J&"O&")$"FKN&"M'"UKRK="GH"KJ"(K#&"STK"NKL")&["G!%s"24 pEwê DEFK" T'+" r\[" V'[&" KFIQ$O$" GHLI$" b'OGI&R&" P!"%&" iK"UEL"!JsY"25 p*&"P'"DEF$+"rf!G!L"G&"Q"D'U&R$"JK"DK"OKG"K"Q"M'R$"(K#J&R'%&"TK" P'" UKRKsY" 26 pHingê ew me ri va dever'ûya XQ"Q"(!G!L'"N&"]HN&%"27pQ"DEF+"rf!G!L"P!"]HN&%="]TKN$R$"Birahîmê axayê min, ku ewî t'êla axayê min ji h'ub û aminîya xwe nebir'î! Gava ezî r'êda bûm, Xudan berê J!%"N&"J&"O&")!L&R$N"&S&R$"J!%sY"28 pQîzik r'evî çû û ev ye ka ma la dîya xweda gilî kir.

29pBirakî R'êvêkayê hebû navê wî La ban. La ban xwe

li kanîyê girt, bezî çû cem wî merivî, 30 pçimkî ewî VKLK`'O" Q" KT" )&[!%$N" NK*F$N" SQ(G&" STKN&" N'F!)Q%="H*&" P'" KT"D!O'G!L!%&"SQ(G&"STK"uI$#$G&R$")!U'*F!)Q"GH"DEF!)Q+" e\T'"JKL!#'" FIK#'"J!%"&U&"SK)KL"N&"RKd="STK"T'"merivîr'a gîhand. Dîna xwe dayê va ye ew deveyêd xweva wê hê li ser kanîyê ye. 31pt" DEFK" T'+" rZIKLKJ"

j\k~C ti@

52

ke were, bimbarekê Xudan! Tu çima li der va sekinî yî? Min bo na te mal hazir kirîye û cî jî bo na deveyêd FKsY" 32 pEw me ri va çû hindur', La ban barê de va danîn, ka û gîha ki re ber wan, av jî da ku nigêd wî û yêd FIK#'" T'" )$%K" (Q(F!%Y" 33 pC&($" %&%" N&%'%" O!" )KL" T'=" O$"KT'"DEF+"rvIKF&"K["%$F_JKLKJ$"STK"D!O'"%K"G!J="K["%$%"%&"ST!JsY" lEF!%$+" rZIKLKJ" GK" )$PKsY

34pv!%D$"KT'"DEF+"r\["SHO&J$" !L&U'J"!JY"35pXudan gelekî

li ser axayê min da barandî ye, ew bûye yekî dew le mend, Xudan ge lek pez û de war, zêr' û zîv, xulam û carî, de ve û k'er da ne wî. 36 pSeraya ji na axayê min, pîrtîya xweda axayê min r'a ku r'ek anî, ewî h'emû hebûka xwe da wî kur'î. 37

pwS&R$"J!%"K["N&"JK"*E%N$"DEF+"eiK)'_%K)'"GH"FH"P!"V'[$N"kenanîya, welatê k'îjanada ez dimînim kur'ê min r'a bix