Pl lecture5

L o g o

Програмчлалын хэл

Улаанбаатар Их Сургууль 2015 он

Өгөгдлийн бүтэцбагш Б.Ганзориг

L o g o

Програмчлалын хэл Монгол Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

Агуулга

Нөхцөл шалгах өгүүлбэрийн тухай3

Давталтын өгүүлбэрийн тухай4

Нөхцөл шалгах өгүүлбэрийг хэрэглэх шаардлага1

Давталтын өгүүлбэрийг ашиглах шаардлага2

Массивын тухай, хэрэглээ5

Санамсаргүй утга буцаадаг функц6

L o g o


Нөхцөл шалгах өгүүлбэрийг хэрэглэх шаардлага

Компьютер нь хүн шиг харж, мэдэрч, сэтгэж, ойлгон ухаарч шийдвэр гаргаж чаддаггүй.

Компьютерийн гаргаж буй шийдвэр бүхэн нь тушаал зааварчилгаа байдаг бөгөөд энэ бүхнийг хүн л зааварчилж удирддаг.

Аливаа програмчлалын хэл нь маш олон нөхцөлүүдээс бүрдсэн байдаг.

L o g o



Нөхцөл шалгах өгүүлбэр нь үнэн эсвэл худлаа гэсэн утга буцаадаг логик өгүүлбэр юм.

Компьютер нь бие даан шийдвэр гаргах чадваргүй байдаг бөгөөд командын үгний дагуу ажилладаг.

Харин энэ командын үгнүүдийг нөхцөлөөс хамааруулж зохистой хэрэглэдэг.

L o g o



Програм зохиогчийн зүгээс мөрдөх ёстой хэд хэдэн дүрмүүд байдаг бөгөөд эдгээрийн нэг нь тухайн нэг тохиолдолд л зориулагдсан програм зохиохгүй байх явдал юм.

Тиймээс програмд ер нь л нөхцөл шалгах шаардлага гардаг. Харин шугаман програмчлалд хэрэггүй.

L o g o


Нөхцөл шалгах өгүүлбэр гэж юу вэ?

Нөхцөл шалгах үйлдэл нь үнэн эсвэл худлаа гэсэн үр буцаадаг бөгөөд програмыг салаалуулж, үр дүнгээс хамааруулан ямар үйлдэл хийх ёстойг тодорхойлдог.

Бичигдэх хэлбэр:

if(нөхцөл)

үйлдэл;

else

үйлдэл;

L o g o


Давталтын өгүүлбэрийг хэрэглэх шаардлага

Програм зохиож байх үед нэг болон бүлэг үйлдлийг олон дахин давтан бичих шаардлага гардаг.

Компьютер нь хүний хэрэгцээг хангах зорилгоор бүтээгдсэн байдаг.

Процессор нь бүлэг үйлдлүүдийг давтан бичих ажлыг хялбарханаар шийдэж чаддаг байхаар зохион бүтээгдсэн байдаг.

L o g o



Програмд давталтын өгүүлбэрийг ашигласнаар олон дахин давтан бичих ажлыг халсан

Програмын кодын хэмжээ болон давхардлыг багасгасан.

Хэрвээ давталтын өгүүлбэрийг ашиглахгүйгээр тулгарсан асуудлыг шийдэх шаардлагатай бол ?

L o g o



Цөөн тооны үйлдлийг дахин давтан бичих байдлаар шийдэж болно. Гэхдээ л цаг, хөдөлмөр!!!

Олон тооны үйлдлийг дахин давтан бичих байдлаар шийдэж мөн л болно. Гэхдээ асар их цаг, хөдөлмөр!!!

Бид тоолоход ч бэрх маш их өгөгдлийг маш олон удаа давтан бичих бол? Бараг боломжгүй, гэхдээ хэзээ нэгэн цагт дуусна. Гэхдээ энэ бол тэнэглэл!!!

L o g o



Бүлэг үйлдлийг яг хэдэн удаа давтах нь тодорхойгүй бол яах вэ?

Энэ үед бид мухардалд хүрнэ. Хүн биелүүлэх боломжгүй. Давталтын өгүүлбэрийг ашиглахгүйгээр гүйцэтгэх боломжгүй.

L o g o



Дээрх шалтгаануудаас давталтын өгүүлбэрийг зайлшгүй хэрэглэх шаардлага гарсан юм.

Бүлэг үйлдлийг давтан биелүүлэх процессийг давталт гэнэ.

L o g o


Давталтын болон нөхцөл шалгах өгүүлбэрүүдийг хамтад нь хэрэглэх шаардлага

Нөхцөл шалгах үйлдэл нь програмын салшгүй хэсэг, програмыг уян хатан болгодог.

Давталтын өгүүлбэр нь програмын үйлдлийг цөөлөх, хэмжээ багасгах, өгөгдлийн давхардлыг багасгах, боломжгүй үйлдлийг гүйцэхгэх чадвартай. Мөн програмын нийт хэмжээг багасгаснаар програмын ажиллах хурдыг ихэсгэдэг.

L o g o



Програмд нөхцөл шалгах болон давталтын өгүүлбэрийг хослуулан хэрэглэснээр: Илүү уян хатан, хурдан, унших болон бичихэд хялбарчлагдсан, програмын тухайн нөхцөл байдалд тохируулан

шийдвэр гаргах чадвар сайжирсан, оролтын өгөгдлөөс хамаарч програмын үйл

ажиллагаанд үнэлгээ өгөх чадвар дээшилсэн, сайн програм болоход алхам алхамаар дөхсөн гэх

мэт давуу талуудыг бий болгодог.

L o g o



Давталтын өгүүлбэрийг зөв зохистой оновчтой хэрэглэж сурах нь програм зохиогч болох эхний том алхам юм.

Програмчлалын хэлнүүдэд үндсэн 3 төрлийн давталтын өгүүлбэр хэрэглэдэг. while do while for

L o g o


Давталтын өгүүлбэрийн бичигдэх хэлбэр

1. while (нөхцөл)

үйлдэл;

2. do {

үйлдэл;

} while (нөхцөл);

3. for(эхлэх _утга; нөхцөл; давт_алхам)

L o g o


Давталтын өгүүлбэрүүдийн тухай

Өмнөх нөхцөлтэй давталт буюу while,

Дараах нөхцөлтэй давталт буюу do while,

Үет давталт буюу for гэсэн эдгээр давталтын 3 өгүүлбэрийг програмд тулгарах нөхцөл байдлаас хамаарч тухайн үед аль тохиромжтойг нь хэрэглэх замаар програмчилдаг.

L o g o


Массивын тухай

Массив нь програмд ашиглагддаг өгөгдлийн бүтцийн нэг хэлбэр бөгөөд нэг төрөлтэй хэсэг бүлэг өгөгдлүүдийн олонлог юм.

Програм бичих явцад тулгарах зарим асуудлуудаас шалтгаалан массивыг програмд хэрэглэх болсон. Ж.нь: Яг ямар байх нь тодорхойгүй, зарим

тохиолдолд яг хэд байх нь мөн тодорхойгүй харин ямар төрлийн байх нь тодорхой байх өгөгдлүүдтэй ажиллах тохиолдолд массивыг шууд хэрэглэх шаардлага гардаг.

L o g o



Массивыг нэг хэмжээстэй, олон хэмжээстэй гэсэн үндсэн 2 хэлбэрээр ашигладаг.

Онолын хувьд массивыг хэдэнч хэмжээстэйгээр хийсвэрлэн дүрслэх боломжтой байдаг.

Массив нь: Массивын төрөл, массивын нэр, массивын хэмжээс, массивын элемент буюу утга гэсэн үндсэн 4 ухагдахуунтай.

L o g o



Нэг төрлийн өгөгдлүүдийг агуулах боломжтой өгөгдлийн бүтэц юм.

Массивыг програмд ашиглахын өмнө хувьсагч шиг зарладаг.

Массивыг хэрхэн зарлах буюу тодорхойлох вэ?

L o g o



Доор 10 ширхэг элементтэй нэг хэмжээстэй массивын жишээ үзүүллээ:

Бүтэц:

Төрөл МассивНэр[ ] = new Төрөл[ тоо ];

int numbers[ ] = new int[ 10 ];

эсвэл

Төрөл[ ] МассивНэр = new Төрөл[ тоо ];

int[ ] numbers = new int[ 10 ];

L o g o



Массивыг програмд хэрхэн ашиглах тухай жишээгээр тайлбарлая.

int а[ ] = new int[100];

for(int i=0; i<n; i++)а[i] = (int)(Math.random()*99);

System.out.print(а[i]+" ");

L o g o



Доор 10 ширхэг элементтэй хоёр хэмжээстэй массивын жишээ үзүүллээ:

Бүтэц:

Төрөл МассивНэр[ ] [ ] = new Төрөл [тоо] [тоо];

int numbers[ ] [ ] = new int [10] [10];

эсвэл

Төрөл[ ][ ] МассивНэр = new Төрөл [тоо] [тоо];int[ ][ ] numbers = new int [10] [10];

L o g o




int а[ ][ ] = new int [100] [100];

for(int i=0; i<n; i++) for(int j=0; j<n; j++)

а[i] [j]= (int)(Math.random()*99);

System.out.print(а[i] [j]+" ");

Дээрх массивыг квадрат массив гэнэ.

L o g o




int а[ ][ ] = new int [100] [100];

for(int i=0; i<n; i++) for(int j=0; j<m; j++)

а[i] [j]= (int)(Math.random()*99);

System.out.print(а[i] [j]+" ");

Дээрх массивыг тэгш өнцөгт массив гэнэ.

L o g o


Массив ашигласан жишээ 1

L o g o



L o g o



L o g o



L o g o



L o g o



L o g o


Массив ашигласан жишээ 5 үр дүн

L o g o


Массивын элемент болон индексийн тухай

Массивын индекс нь 0 –оос эхлэн дугаарлагддаг.

int а[ 3 ]; гэж зарлавал а массив нь 4 элементтэй байна (0 дугаар элементийг оруулан).

Массивын элемент гэдэг бол тухайн индекст харгалзсан утга юм.

L o g o


Массивын элементэд хандах

Массивын элементэд хандахдаа хаалтан дотор нь элементийнх нь дугаарыг тавьж хандана.

Хаалтан дотор нь мөн бүхэл тоо буцаах арифметик илэрхийлэл байж болно.

a[ 5 ] a[ i ]

L o g o



L o g o



L o g o



L o g o


Массивын хэмжээсийн тухай

1 хэмжээст массив: int numbers[ ] = new int[ 3 ]; int a[ ] = {1, 2, 3};

2 хэмжээст массив: int numbers[ ][ ] = new int[3][3]; int a[][] = {{10,21,32}, {20, 21, 22 }, {30, 31, 32}}

3 хэмжээст массив: int numbers[ ][ ][ ] = new int[2][2][2]; int a[][][] = {{{1,1,1},{2,2,2},{3,3,3}},

{{4,4,4},{5,5,5},{6,6,6}}};

L o g o


Шинэ үгс

Reference: Заалт. Функцийн аргумент дамжуулах үед хэрэглэгдвэл аргументийг хаягаар нь дамжуулах гэсэн утгатай болдог.

Row: Мөр. (массивын мөр)

Column: Багана. (массивын багана)

index: индекс. (массивын индекс)

Length: урт. (массивын элементийн тоонд хэрэглэгдсэн)

L o g o


Шинэ үгс

Method: Функц. Классын функцийг хэлдэг.

Argument: Aргумент. Функцэд дамжуулагдах хувьсагч.

Parameter: Аргументтай адилхан.

Array: Массив.

Value: Утга.

Multidimentional: Олон хэмжээст. Multidimentional array: oлон хэмжээст массив

L o g o


Шинэ үгс

principle: Зарчим.

concept: зарчим, онол.

Nested : Дотроо агуулсан. Nested if structure: if () { ….

if () { …. }

}

while: Зуур. Тэгэх ингэх зуур гэсэн утгатай.

L o g o


Шинэ үгс

Counter: Тоолуур хувьсагч. (i = i +1 эсвэл i++) Давталт дотор хэд дэх үйлдэл хийгдэж байгааг бүртгэх зорилгоор хэрэглэгддэг.

Initial value: Анхны утга. Эхний утга.

loop: Нэг удаа давталт хийх. Давтах бичлэгүүдээ бүгдийг нь нэг удаа ажиллуулж давталтын эхэнд буцан ирэхийг loop гэж хэлнэ.

iteration: Итераци буюу цикл. Loop-тэй ижил.

enclose: хаших. Enclosed by { } => { } хаалтаар хашигдсан.

L o g o


Шинэ үгс

while: Зуур. Тэгэх ингэх зуур гэсэн утгатай.

Counter: Тоолуур хувьсагч. (i = i +1 эсвэл i++) Давталт дотор хэд дэх үйлдэл хийгдэж байгааг бүртгэх зорилгоор хэрэглэгддэг.

Initial value: Анхны утга. Эхний утга.

L o g o


Даалгавар

n элементтэй массивын бүх элементүүдийн нийлбэрийг ол.

n элементтэй массивын бүх сондгой элементүүдийн нийлбэрийг ол.

n элементтэй массивын бүх сондгой индекстэй элементүүдийн нийлбэрийг ол.

Хоёр хэмжээст массивын бүх элементүүдийг тэгш хэмтэйгээр хэвлэдэг програм зохио.

Массивын i ба j-р элементүүдийн байрыг нь сольдог програм зохио.

L o g o

Монгол Улаанбаатар Их Сургууль 2013 он

Програмчлалын хэл

Pl lecture5

Education