(Behavioralism ... าว กาธ ป ตย สาร คล งป ญญา พ ฒนาผ นำ 92 ถ งผลแพ ชนะแห งสงครามอ นจะนำมาส

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

91

๑ บญศกด แสงระว, ยทธศลปáซนจอ : ฉบบ๓ ภาษา ไทย จน องกฤษ, กรงเทพฯ :สขภาพใจ,๒๕๔๙.น.๒๕. ๒ ตามนยของชอตำรานน ควรใชคำวายทธศลปáนาจะตรงความหมายทซนวตองการจะสอมากกวา

นวไดประพนธตำราพชยสงคราม (The Art of War)๒

เมอกวา ๒,๐๐๐ ปทผานมาซงไดกลาวถงศาสตรและ

ศลปในการทำสงคราม ถงแมวาการทำสงครามจะเปน

เรองระหวางชาตแตกมปจจยหลายประการทจะบงช

´ÿนวก∫·นวควา¡ค¥‡™งพƒตกรร¡»าสตร (Behavioralism)

·ล–การปร–ยÿกต„™ „นการ∫รÀาร¿าคร∞

นกว‡ครา–Àการพฒนา∑รพยากร¡นÿ…ย À¡าย‡ล¢ ˘ÛÒ

Õ—π ß§√“¡π—È𠇪ìπ‡√◊ËÕß ”§—≠¢Õߪ√–‡∑»™“µ‘ ‡ªìπ·À≈àß·Ààߧ«“¡‡ªìπ/§«“¡µ“¬ ‡ªìπ‡Àµÿ·Ààß°“√¥”√ßÕ¬Ÿà/¥—∫ Ÿ≠ ®—°‰¡à摇§√“–Àå¡‘‰¥â

´ÿนวÒ

นวไดประพนธตำราพชยสงคราม (The Art of War)

เมอกวา ๒,๐๐๐ ปทผานมาซงไดกลาวถงศาสตรและ

ศลปในการทำสงคราม ถงแมวาการทำสงครามจะเปน

เรองระหวางชาตแตกมปจจยหลายประการทจะบงช

´ÿ

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

92

ถงผลแพชนะแหงสงครามอนจะนำมาสการดำรงอยหรอลมสลายของชาตได

ปจจบนไดมการนำเอาคำวาสงครามมาใชกนอยางกวางขวางและ

แพรหลายมากขน ไมไดจำกดวาเปนเพยงเรองระหวางชาตเทานน

ยงหมายรวมถงเรองทเกดขนระหวางสองฝายทอาจจะเปนองคการ

หนวยงาน กลม บคคล หรอแมแตแนวความคดทกระทำตอกนโดยมง

ทจะกอใหเกดชยชนะหรอความไดเปรยบเหนออกฝายหนง เชน รฐบาล

ประกาศสงครามกบยาเสพตด สงครามคอรรปชน เปนตน การทจะนำ

ความรจากตำราพชยสงครามมาประยกตใชกบสงครามในความหมายอน

ตามทกลาวมาขางตนจงนาทจะเปนไปไดและกอใหเกดผลทนาพอใจ

เชนเดยวกนกบการทำสงคราม เพราะตำราพชยสงครามซนว ถอไดวา

เปนมรดกชนเอกของโลกทบรรพชนไดจารกไวใหผทสนใจนำไปประยกต

ปฏบต จนประสบชยชนะ ครงแลวครงเลาในการทำศกสงครามทแมวา

รปแบบจะเปลยนไปอยางมากจากยคทไดแตงตำราขน จากธนมาถงปนกล

จนกระทงขปนาวธขามทวป นกการทหาร แมทพ ผบงคบบญชา

ในระดบตาง ๆ ตางยดถอหลกกลยทธในการทำสงครามทพลกผนไปใน

แตละสมรภมการรบ เพอการรกษาและการดำรงคงอยของชาตและ

ผลประโยชนแหงชาต จงนบเปนสงทพสจนไดถงความไมขนอยกบกาลเวลา

ของหลกการและปรชญาทแฝงอยในหนงสอเลมน

พชยสงครามซนวไมใชตำราทบอกสตรสำเรจตายตวทจะให

คำตอบในลกษณะปฏฐานนยมเชงตรรก (Logical Positivism) ทสามารถ

ใชวธการเชงวทยาศาสตรในการทำนายถงผลแพชนะของสงคราม

ไมไดลงลกไปในรายละเอยดเชนเดยวกบหนงสอประเภทเดยวกนของ

นกยทธศาสตรทานอน ๆ โดยเฉพาะทมาจากโลกตะวนตก เชน คารล

วอน เคลาเซวทซ (Clausewitz) ใน วาดวยสงคราม (On War)๓

หรอ โจไมน (Jomini) ใน The Art of War ทมกจะองอยกบ

แนวความคดเชงวทยาศาสตรทมหลกการ พสจน และบนทกผล และ

แนวความคดเชงประจกษนยม (Empiricism) ทสามารถเหนผลจรง

ทเรยกวาการบรหารเชงวทยาศาสตร (Scientific Management) ซนว

ไดใหแนวทางเชงปทสฐานนยม (Normative) โดยจะบอกในลกษณะ

๓ vonClausewitz,Carl. Translated and edited by SirMichaelHoward andPeterParet,On War,Princeton,NJ:PrincetonUniversityPress,1976.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

93

ของสภาพทควรจะเปนอยางกวาง ๆ บอกวาสงใดควรสงใดไมควร

ขนอยกบการตความและนำไปประยกตใชของผอานเอง เปนการเปดกวาง

ทางแนวความคดทสรางสรรคตาง ๆ นบไดวามความยดหยนมากกวา

ทจะยดตดกบวธการใดวธการหนงทคดวาเปนวธการทดทสดเพยง

วธเดยว (One Best Way) ซงในการศกษาดานการบรหาร แนวความคด

การบรหารเชงวทยาศาสตรแบบนกแพภยตนเอง โดยไดเสอมความนยม

ในเวลาตอมา นบตงแตไดมการนำแนวความคดเชงพฤตกรรมเขามาใช

ในการบรหาร แตความคดของซนวยงคงอย ถงแมวาซนวจะใหความ

สำคญกบการเมอง การทหาร แตกไดใหความสำคญกบประชาชน

เชนกนในรปขององคสาม (Trinity of War)๔ ถงแมวาจะมมมมอง

ในลกษณะเดยวกบเคลาเซวทซ ทเหนคนเปนปจจยสำคญปจจยหนงทจะ

สงผลกระทบตอการแพ-ชนะของสงคราม แตซนวมแนวความคดทบงบอก

ถงการปฏบตตอทงกำลงพลและประชาชนทตางออกไปในฐานะทคนเปน

ทรพยากรทมชวตจตใจ มใชแคหมากหรอเบยในการรบเทานน แนวความคด

ดงกลาวนทมองคนในแงของจตใจในเชงพฤตกรรมศาสตรดวย โดยจะ

ไดกลาวในรายละเอยดตอไป

แมวาตำราพชยสงครามของซนวจะมชอในฐานะตำราทาง

การทหารกตาม แตคณคาของมนหาไดจำกดอยในแวดวงทหารไม เพราะ

เปนทยอมรบกนโดยทวไปวาในเนอหาแฝงไวซงความลกซงของปรชญา

ประกอบกบการใชถอยคำสำนวนทกระชบสนแตลกซงกนความกวางขวาง

ประสานสอดรบกนเปนลำดบจากตนจนถงปลาย สามารถนำมาประยกตใช

ไดกบทกวงการตงแตการกฬาไปจนถงการบรหารธรกจและบรหารรฐกจ

การทำธรกจไมตางจากการทำสงคราม๕ การคงอยหรอเลกกจการ

อาจมผลมาจากการวางแผนทไมด ทำใหเกดการใชทนทไมเกดประสทธภาพ

ทงในรปแบบของเงนลงทนและเครองจกรเครองมอตาง ๆ การจางงาน

ทไมเหมาะสมทงในระดบผบรหารและผปฏบต ทำใหผลประกอบการ

ไมดพอทจะสรางผลกำไรหรอขยายธรกจและดงเงนลงทนเพมไดจาก

๔ Handel,Michael I.,Masters of War : Classical Strategic Thought,Portland,OR:FrankCass,2003,pp.119-121. ๕ Hou-Wee, Chow, Sheng-Lee, Khai, and Hidajat, Bambang Walujo,Sun Tzu : War & Management : Application to Strategic Management and Thinking,Singapore:Addison-Wesley,1991,pp9-10.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

94

ตลาดทน เชนเดยวกบการวางแผนการสงคราม ถาไมมการวางแผน

ทดแลว จะทำใหเกดการสญเสยชวตของกำลงพล ยทโธปกรณ และแพ

สงครามในทสด

การบรหารรฐกจนนไมสามารถทจะแยกขาดจากการเมองได

ในเรองการเมองและการบรหาร การเพมประสทธภาพของระบบราชการ

ดวยมาตรการตาง ๆ ทจะกอใหเกดแรงจงใจในการทำงาน การเนนท

ขดความสามารถของบคลากรใหมากขน การวางแผนการดำเนนงานทม

กรอบทชดเจน การใชทรพยากรใหคมคาและเกดประโยชนมากทสด

ดงนนการนำแนวความคดของซนวทเกยวกบแนวความคดเชงพฤตกรรม

มาประยกตใชกบการบรหารภาครฐจงเปนเรองทนาสนใจและกอใหเกด

ประโยชนในการนำไปประยกตใชในหนวยงานภาครฐตาง ๆ และตอยอด

แนวความคดในวชาการบรหารภาครฐไดตอไป

บทความนจะนำเสนอในลกษณะของการเปรยบเทยบ และช

ประเดนใหเหนความเหมอนและความแตกตางระหวางนกคดเมอกวา

๒,๐๐๐ ปทแลว กบนกคดในศตวรรษทผานมา โดยจะนำเสนอในแนว

พฤตกรรมศาสตรกบการประยกตใชในการบรหารรฐกจเฉพาะเรองการ

จงใจและภาวะผนำในองคการ แตดวยขอจำกดของเนอหา การนำเสนอ

บทความนจะคดเฉพาะประเดนท เกยวของมาเปนตวอยางเพยง

บางประเดนเทานน

ในตำราพชยสงคราม ซนวกลาวไวในตอนทายของบทท ๓

วาดวยเรองยทโธบายเชงรก (Attack by Stratagem)๖ วา “รเขารเรา

รอยรบมพาย ไมรเขาแตรเรา ชนะหนงแพหนง ไมรเขาไมรเรา

ทกรบจกพาย”๗ วลดงกลาวถอเปนวลยอดนยมทนำไปกลาวถงกนอยเสมอ

ทงในการเขยนและการพดทางทหาร พลเรอน ภาครฐและเอกชน

เพราะถาจะเปรยบไปแลวจะเหนไดวา เปนการวเคราะหทงตวเราและ

ฝายตรงกนขาม (ในทนจะไมใชคำวาขาศกเนองจากมความหมายทแคบกวา

๖ เนองจากมผแปลภาษาไทยหลายทานทงทหารและพลเรอนไดใหความหมายไวตางกน เชนกลวธรก การวางแผนการรก ยทโธบายเชงรก วางแผนโจมต รวมทงการแปลเปนภาษาองกฤษโดยชาวจนเองและชาวตะวนตกกใชตางกน ประกอบกบผเขยนบทความไมมความรเรองภาษาจนจงจำเปนตองใชภาษาองกฤษกำกบ โดยยดตามการแปลของ Lionel Giles เนองจากตรงกบการแปลโดยชาวจนหลายทานและภาษาไทยจะใชหลายทานตามความเหนของผเขยนเอง ๗บญศกดแสงระว,น.106-107

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

95

และไมครอบคลมในทกภาคสวนของการนำไปประยกตใช) หรอเปนการ

วเคราะหปจจยภายในและปจจยภายนอก นนกคอการวเคราะห SWOT

Analysis ทเราคนเคยกนนนเอง

ถงแมวาการวเคราะห SWOT นจะเปนการมองจากภายใน

ไปสภายนอก (Inside-out) ซงจะไมตรงกบวลของซนว เราสามารถทจะ

มองในลกษณะนอกมาสใน (Outside-in) ไดเชนกนในลกษณะของ

TOWS Analysis๘ การมองแบบ TOWS จะเหมาะกบหนวยงานภาครฐ

หรอชาต เพอดำเนนการการวเคราะหหาขดสมรรถนะหลก (Core

Competencies) เพราะจะมงวเคราะหจากภายนอก คอ ความตองการ

ของผรบบรการหรอจากขอไดเปรยบของคแขงหรอฝายตรงกนขามกอน

ซงตรงกบแนวความคดของซนว เพราะจะยดฝายตรงกนขามเปนการ

เทยบสมรรถนะ (Benchmark)๙ เพราะการจะรไดวาเขมแขงกวา ดกวา

เมอเทยบกบใครกคงตองเปนฝายตรงกนขามนนเอง ดงนนการมองท

ผอนกอน รวมทงการนำมาเปนเกณฑในการเปรยบเทยบลกษณะนจงม

ความเหมาะสมทงแนวความคดของซนวและปรมาจารยทางการตลาด

ของโลกอยาง ฟลป คอตเลอร

สำหรบปจจยภายนอกนน (External Factors) จะทำการ

วเคราะหสงตาง ๆ อนไดแกสงทอยภายนอกตวเราซงอาจเปนสงแวดลอม

หรอฝายตรงกนขาม เปนสงทอยเหนอการควบคมของเราหรอองคการ

ไดแก โอกาสและอปสรรค (Opportunities and Threats) ในสวนของ

การทจะรเราไดยอมเกดจากการทเราทำการวเคราะหตวเราเองกอน

วาเปนอยางไรซงจะมองในเรองของจดแขงและจดออน (Strengths and

Weaknesses) ซงจะเปนเรองของปจจยภายใน (Internal Factors)

ตวเราหรอองคการของเราเอง ขนอยกบระดบของการวเคราะห ปจจย

เหลานเปนสงทเราสามารถควบคม ปรบปรงหรอมอทธพลตอปจจย

ดงกลาวไดเนองจากเปนเรองของตวเราหรอภายในหนวยงาน

ตามทไดกลาวมาในตอนตนแลววา แนวความคดของซนวนนม

ลกษณะเปนปรชญาทกนความลกซงขนอยกบการตความและนำไป

ประยกตใช ถาเราจะนำมาประยกตใชเรองพฤตกรรมศาสตรกบการ

บรหารภาครฐแลว คงจะตองมองการรเขารเราในระดบจลภาคสมหภาค

๘Kotler,Philip,andKartajaya,Hermawan,RepositioningAsia:FromBubbletoSustainableEconomy,Singapore:JohnWiley&Sons,2000,pp.98-99. ๙Hou-Wee,p.87.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

96

ในระดบยอยจะเปนในลกษณะของผบงคบบญชากบผใตบงคบบญชา

เราในฐานะของผบงคบบญชาเอาชนะเขาคอผใตบงคบบญชาอยางไร

เพอใหเขาทำตามทเราตองการอยางเตมใจ เพอใหตวเขาเองดขน ซงจะ

สงผลไปถงองคการในภาพรวมในทสดในเรองการเพม Core Competencies

เพมประสทธภาพองคการ และสดทายจะนำไปสการเพมประสทธภาพ

ของระบบราชการทงระบบ ดงนนผทเปนหวหนาจะตองเรมทจะรเขา

กอนวา ผใตบงคบบญชามคณลกษณะอยางไร สถานะ สภาพครอบครว

ความตองการ จากนนจงนำมาวเคราะหเพอทจะสรางแรงจงใจในการ

ทำงานทเหมาะสม

แรงจงใจเปนคำสำคญทมความหมายในฐานะท เปนตว

ตนกำเนดพฤตกรรม๑๐ ดงนนตวมนเองจงเปนแรงกระตนหรอแรงผลกดน

ใหเกดพฤตกรรมโดยมงสเปาหมายใดเปาหมายหนง เมอกลาวโดยทวไป

แรงจงใจ ไดแกความตองการ (Needs) ความปรารถนา (Desire) หรอ

ความมงหวง (Expectancy) นนเอง ดงนนการสรางแรงจงใจจงเปน

ทงศาสตรและศลป กลาวคอ มหลกหรอทฤษฎทคดคนขนมาแตวธการท

จะนำไปประยกตใชขนอยกบบคคล สภาวะแวดลอม และสถานการณ

การสรางแรงจงใจในการทำงานจงเปนวธทสำคญประการหนงทนำมาใช

ในการบรหารและการปฏบตงานทถกตอง เปนเครองมอทผบรหารหรอ

ผบงคบบญชาสามารถนำไปใชกบบคคลตาง ๆ ทเกยวของได ทงการ

ทำงานในลกษณะวนตอวน หรอการทำงานระยะเวลาตอเนองนาน ๆ

เพราะในแตละวนคนเราตองการแรงจงใจเพอการดำรงชพ การชวยเหลอ

บคคลอน และการนำบคคลตาง ๆ ไปสจดมงหมายของตวเราเอง

การสรางแรงจงใจนจงเปนปจจยทสำคญในการบรหารงานขององคการ

หรอหนวยงาน ซงเปนสงทจะชวยบำบดความตองการ ความจำเปน

และความเดอดรอนของพนกงานในการปฏบตงานได ดงนนผทดำรง

ตำแหนงผบรหารหรอหวหนางานในองคการตาง ๆ ภาครฐ กควรจด

ใหมขนในหนวยงานของตนตามความเหมาะสมตอไป

ในการบรหารองคการภาครฐ การกระตน หรอการปลกเราให

คนมกำลงใจทจะทำงานไดอยางมประสทธภาพเปนสงทมความสำคญ

อยางยง สามารถกระทำไดโดยการใชวธการตาง ๆ ในการสรางแรงจงใจ

๑๐สทธโชค วรานสนตกล, จตวทยาสงคม : ทฤษฎและการประยกต, กรงเทพฯ :ซเอดยเคชน,2546,น.157-158.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

97

ใหกบบคลากรในองคการนนเอง และปญหาทสำคญอกประการหนง

ของการบรหารองคการภาครฐจงเปนเรองท เกยวกบพฤตกรรมท

แสดงออกไดหลายรปแบบทแตกตางกนออกไป ซงยอมขนอยกบแตละ

ตวบคคล โดยพฤตกรรมทแสดงออกมานน ยอมจะเกดขนโดยมสาเหต

มแรงกระตน และมจดมงหมายตามทไดกลาวมาในตอนตน ดงนน

ในการบรหารงานใหมประสทธภาพ ผบรหารจะตองพยายามหาทาง

ควบคมพฤตกรรมของมนษยทแตกตางกนเหลานน ใหแสดงออกมาใน

รปแบบและทศทางทจะเปนประโยชนตอความสำเรจขององคการ

ดวยการสรางแรงจงใจ ดวยเหตทวาการจงใจมความสมพนธกบความตองการ

และเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา คนเราทกคนยอมมความตองการโดย

ไมมทสนสดตราบใดทคนเรายงมชวตอย ความตองการกอใหเกดแรงขบ

ททำใหคนเรากระทำพฤตกรรมเพอใหบรรลเปาหมายเหลานน แลวเกด

ความรสกสบายใจ และเกดความพงพอใจในทสด เชน ความตองการ

ความสำเรจ กจะทำใหบคคลเกดแรงจงใจในการกระทำพฤตกรรมตาง ๆ

เพอใหไดมาซงความสำเรจเหลานน และในทางตรงกนขาม ถาบคคลใด

ไมไดรบการตอบสนองความตองการ กจะเกดความตงเครยดและเกด

ความไมสบายใจขนไดเชนกน

ตามทไดกลาวมาแลววาผบรหารหรอผบงคบบญชาจำเปน

จะตองรเขา และนำมาวเคราะหโดยจะตองรในทฤษฎการจงใจซงมอย

หลายทฤษฎ แตละทฤษฎกพยายามนำเสนอวาเราจะกระทำพฤตกรรม

ออกไปภายใตเงอนไขสำคญอะไรบาง จากการคนควาของนกวชาการ

จำนวนมากไดใหความสนใจกบปญหาดานความตองการมากกวา โดยได

ทำการศกษาคนควาในเรองทเกยวกบความตองการของมนษย และพบวา

มนษยมความตองการเกดขนอยเสมอ ถาไมไดรบการตอบสนอง มนษย

จะมความพยายามเพมขนเรอย ๆ เพอใหสามารถตอบสนองความตองการ

ของตนใหได จงไดสรปความเหนวา มนษยจะมพลงกระตนอนเกดจาก

ความตองการ ซงเปนแนวความคดทไดรบความนยมกนมากตงแตอดต

จนถงปจจบน ไดแก แนวความคดเกยวกบลำดบขนความตองการ

(Hierarchy of Needs) ของ มาสโลว (Maslow) ซงไดแก

ความตองการทางรางกาย ความตองการความปลอดภย ความตองการ

ทางสงคม ความตองการใหผอนยอมรบ และความตองการความสำเรจ

ในชวต อยางไรกตามทฤษฎของมาสโลว ยงมใชสงทสมบรณซง

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

98

มาสโลวเองกยอมรบในขอน แตกถอไดวางานของเขาไดเปนตวจดประกาย

ใหกบนกทฤษฎในแนวน คนอน ๆ ทำการศกษามากขน๑๑ นอกจากนยง

มทฤษฎแรงจงใจอน ๆ ทนาสนใจ ตวอยางเชน ทฤษฎการคาดหวงของ

วคเตอร รม (Vroom) และ ทฤษฎการตงเปาหมายของลอค (Locke)

เปนตน

ปจจบนประเทศไทยมขาราชการกวาสองลานคน คดเปน ๓%

ของจำนวนประชากร แตรฐบาลตองจดสรรเงนประมาณ ๔๐% ของ

งบประมาณแผนดนเพอมาจายเงนเดอนและสวสดการในแตละป ทง ๆ ท

ตองจดสรรงบประมาณในอตราทสง แตขาราชการกยงตองเผชญปญหา

รายไดไมพอกบคาครองชพ รวมทงปญหาหนสน๑๒ ดงนนภาครฐจะตอง

ดำเนนการแกไขปญหาอยางเปนรปธรรมซงกไดดำเนนการบางแลว

ในการปฏรประบบราชการซงควรจะตองมการปฏรประบบเงนเดอนและ

เงนตอบแทนควบคกนไป เพราะของฟรไมมในโลก การทำงานกเชนกน

คงจะไมมใครตองการทจะทำงานฟร ๆ หรอการไมตองทำงาน/ทำงานนอย

แตไดเงนเดอนมาก ๆ อกทงของดราคาถกคงจะหาไดยากในยคปจจบน

หรออาจจะไมมเลยกได ดงนน การทำงานด ทำงานหนก แตเงนเดอนนอย

กคงจะเปนเรองทฟงดตลกสำหรบงานเอกชน แตเปนความจรงทเจบปวด

ของผททมเทใหกบการทำงานราชการ ดงนน การจงใจโดยการให

รางวลตอบแทน เปนการจงใจทสามารถตอบสนองความตองการของบคคล

ไดทกระดบชน รางวลนนจะมมลคาเปนตวเงนหรอไมกได แตการให

รางวลทมมลคาเปนตวเงนหรอวตถทสามารถตอบสนองความตองการ

ในลกษณะของสงอปโภคบรโภคนน สามารถทจะตอบสนองความตองการ

ในระดบตำ ๆ ได สวนรางวลทไมเปนตวเงนสามารถตอบสนองความตองการ

ในระดบสง ๆ ขนไป ซนวไดใหความสำคญของการใหรางวลไวใน

บทแรก ๆ ของการประเมนศกและการทำสงครามดงน

๑๑ Maslow, A. H., ‘A Theory of Human Motivation’ in Classic of PublicAdministration, (edited) Shafritz, Jay M., and Hyde, Albert C., Belmont, CA :Wadsworth,19923rd,ed,pp.127-137. ๑๒มานจวราภาคย,องคกรแบบราชการตายแลว,กรงเทพฯ:มตชน,2545,น.113.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

99

“...ดวยเหตฉะน จงตองเปรยบเทยบภาวะตาง ๆ เพอทราบ

ความจรง กลาวคอ...การบงคบบญชาฝายไหนยดปฏบตมน มวลพล

ฝายไหนแขงกลา ... การปนบำเหนจหรอการลงโทษฝายไหนกระทำได

โดยเทยงธรรม จากเหตเหลาน ขาฯ กพอหยงถงซงความมชยหรอ

ปราชยไดแลว”๑๓

และ

“...ตองปนบำเหนจทหารเขายดคนแรกใหถงขนาด...เชลยศกท

จบไดนนตองเลยงดโดยดเพอชวงใชตามสมควร...”๑๔

ซนวพดถงเรองการใหรางวลและการลงโทษโดยเหตวา เพอเปน

ขวญและกำลงใจ รวมทงเปนเหตใหเกดความเปนนำหนงใจเดยวกน

ความจงรกภกด ซอสตยตอกองทพ เปนการตอบแทนความกลาหาญ

และเสยสละเพอบานเมองและกองทพ การลงโทษเปนสงทควรกระทำ

ควบคไปกบการปนบำเหนจรางวล เพอใหเกดความเปนธรรมแกทกคน

ในกองทพ นอกจากนแลว ซนวยงแสดงใหเหนถงแนวความคดในเรอง

การปฏบตตอเพอนมนษย ดงจะเหนไดจากการพดถงการดำเนนการ

ตอเชลยศกทจบมาได เนองจากซนวไมไดเปนบคคลทนยมการทำสงคราม

และไมสนบสนนการทำสงครามในลกษณะทใชกำลงทหารเขาปะทะกน

ซงถอไดวาเปนหนทางสดทายและเปนวธทเลวทสดในการดำเนน

สงครามระหวางรฐ

การปฏบตตอเชลยเชนนนบไดวาเปนเรองทคำนงถงคณคา

ความเปนมนษย และเปนแนวคดทลำสมยเมอกวาสองพนปทผานมา

เมอมองในมมของพฤตกรรมนยมสมยใหมถอไดวาแนวคดตาง ๆ ทกลาวมา

ของซนว สามารถนำมาเทยบไดกบเรองของการจงใจในเรองของการ

ตอบสนองตามลำดบขนของความตองการตงแตระดบตำทางดาน

กายภาพ ไปจนถงระดบสง คอการประสบความสำเรจในชวต นนคอ

ไดรบการปนบำเหนจเลอนขน หรอจะพจารณาเรองของความคาดหวง

ตามเงอนไขทวา ถาพยายามแลวจะทำได กระทำไดแลวจะไดผลลพธ

และผลลพธนนมคาตอการรบรของผทำ๑๕

๑๓ เสถยรวรกล,ตำราพชยสงครามซนวพมพครงท๑๐,กรงเทพฯ:ก.ไก,2537,น.27,38. ๑๔เสถยรวรกล,น.38. ๑๕สทธโชควรานสนตกล,น.177-178.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

100

การทจะใหคนใดคนหนงทมเทใหกบงานนน จำตองทำใหคน

ผนนเหนวา เมอพยายามแลวตองทำได และไดผลคมคาคอบำเหนจ

รางวล ดงนนรางวลและความเทยงธรรมในการใหรางวลทซนวใหความสำคญ

สามารถเทยบเคยงใหเหนจากเรองความคาดหวง หรอถาเราจะมองใน

มมมองของทฤษฎการตงเปาหมายทวา คนจะกระทำพฤตกรรมตาม

เปาหมายและความตงใจของตน ดงนนเปาหมายจะตองทาทายและยาก

ตอการบรรลถง รวมทงมสวนในการบรรลเปาหมายเพอเปนพนธสญญา

และความภาคภมใจ ดงเชนการปนบำเหนจผทเสยงตายคนแรกใหถงขนาด

เพราะในการรบแบบโบราณนน เปนการรบทตองอาศยฝมอและความกลา

ไมมเครองทนแรงมากมายเหมอนปจจบน การจะจงใจใหทหารทำการรบนน

ตองแสดงใหเขาเหนเปาหมายทมผลตอบแทนทเขาจะยอมเสยง

เมอมองทการบรหารรฐกจซงเปนรปแบบการบรหารทถอไดวา

เปนการพฒนา (หรอไมพฒนา) มาจากรปแบบการบรหารแบบระบบ

ราชการ (Bureaucracy) ของ แมกซ เวบเบอร (Max Weber) การให

รางวลและลงโทษเปนหวใจหลกในการปฏบตงาน เปนการกระตนใหเกด

การพฒนาและเปนประโยชนกบองคการ การตอบแทนในรปแบบตาง ๆ

เชน เงนเดอน สทธพเศษในการลาพกผอน การสงไปศกษาอบรมพเศษ

ในตางประเทศ ความกาวหนากวาผปฏบตงานในระดบเดยวกน ลวน

กอใหเกดแรงจงใจในการทำงานและสรางความจงรกภกดใหกบองคการ

อยางไรกตามจากการทไดเรมการนำหลกการของการเพมเงนตอบแทน

เพอจงใจของภาคเอกชนมาใชในการทำงานภาครฐในชวงเวลาทผานมานน

โดยหลกการถอไดวาเปนสงทดทจะเกดแรงจงใจตามแนวทางของซนว

มาสโลว หรอนกทฤษฎทานอน ๆ แตการปฏบตจรง ๆ นน เงนตอบแทน

ทใหเฉพาะบางตำแหนง โบนสใชการหารตามจำนวนผสงกดหนวยงาน

มใชการใหตามผลการปฏบตงานจรง นอกจากนเงนทไดรบเมอหารเฉลย

ออกมาแลว ผปฏบตงานในหนวยงานบางแหงจะไดคนละประมาณ

๓๐๐-๔๐๐ บาทเทานน แทบจะไมไดสรางความแตกตางอยางมนยสำคญ

ใหเกดแรงจงใจในการทำงานของบคคลเลย เปนการปนบำเหนจรางวลท

ไมถงขนาดตามทซนวกลาวไว ในสวนของเงนเพมพเศษทไมมความ

จำเปนในหลาย ๆ ตำแหนง เชน ใหเฉพาะผดำรงตำแหนงผอำนวยการกอง

ซงไมสามารถปฏบตงานไดถาไมมแขนขา กคอลกนองนนเอง แสดงใหเหน

ถงการขดในหลกการใหความสำคญในการรวมมอรวมใจในการทำงาน

และหลกการของความเทยงธรรมในการใหรางวล

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

101

นกวเคราะหการพฒนาทรพยากรมนษยหลายทานไดเคย

สอบถามความคดเหนเกยวกบเงนเพมดงกลาว จากบคลากรทงภาคพลเรอน

และทหาร สวนใหญเหนวาเปนการทำลายแรงจงใจมากกวาการสราง

แรงจงใจในการทำงาน ยงไปกวานน การทจะใหรางวลโดยเชอมโยงกบ

ผลการปฏบตงานจรงตามหนาทนน ไดมผวเคราะหแลววากอใหเกดปญหา

เมอนำไปปฏบตในภาครฐ และไมมแนวความคดใดทจะสมบรณพรอม

และดทสด๑๖ มหลายปจจยทสงผลกระทบตอการใหรางวลในลกษณะน

ขององคการภาครฐ ประกอบกบขอจำกดในเรองงบประมาณและการ

ประเมนผล กอใหเกดผลเสยในเรองความรวมมอและไววางใจระหวางกน

ภายในหนวยงานของรฐ

ในสวนของการลงโทษนน ควรทราบวาการลงโทษเปนผลสบเนอง

มาจากการกระทำผดพลาดของบคคลทผดไปจากกฎ ระเบยบทกำหนด

ถงแมวาจะไดมการกำหนดบทลงโทษไวแลวกตาม ยงมผทยนยอมทจะ

กระทำผดอยเสมอเนองจากมผลประโยชนลอใจและถาเปนการกระทำผด

รวมกบขาราชการการเมองดวยแลว การลงโทษกมกจะขาดความ

เปนธรรม คอ ผทไดรบโทษกลบเปนเจาหนาททไมไดมอำนาจหนาท

ในการกระทำความผดในเรองนน ๆ อยางเตมท เปนเพยงผปฏบต

ตามคำสงหรออำนวยความสะดวกในการกระทำผด ในขณะทมกจะเอาผด

กบขาราชการการเมองไมได ทงหมดทกลาวมาน ถาใหซนวกลบชาต

มาเกดและประเมนคาระบบราชการแลว คงบอกวาการบรหารแบบน

ไมตองออกไปทำสงครามกบใครกแพภยตวเองอยแลว ใหรางวลลงโทษ

ขาดความเทยงธรรม ไพรพลเสยขวญและกำลงใจ

เมอกลาวถงการจงใจแลว สงหนงทจะไมกลาวถงไมไดกคอ

เรองของภาวะผนำ ซนวไดกลาวถงผนำในสองระดบ ไดแก ระดบ

ผปฏบตการ คอแมทพหรอขนพล และระดบนโยบาย คอผนำหรอกษตรย

โดยซนวไดบงบอกอยางชดเจนถงบทบาท รวมทงคณสมบตของผนำประเทศ

และผนำทางทหาร ดงความปรากฏในหลาย ๆ ตอนของหนงสอ คอ

“...ขนพลคอผกอปรดวยสตปญญา ความเทยงธรรม ความเมตตา

ความกลาหาญ และความเขมงวดเดดขาด...”๑๗

“...อนแมทพนนคอผคำจนประเทศ ถารอบคอบบานเมองจกเขมแขง

๑๖Chen,Bin,‘SaidEasierThanDone:AContingencyApproachtoAPay-Per-Performance Reward System in Public Organization’ in Public AdministrationJournal,vol3no.2May-August05,pp.33-49. ๑๗เสถยรวรกล,น.27.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

102

ถาบกพรองบานเมองจกออนแอ...ประมขนำความวบตแกกองทพมสาม

ไมรวากองทพรก มไดบญชาใหรก ไมรวากองทพถอย มไดบญชาใหถอย

นเรยกวาจำจองกองทพ ไมรเรองของสามทพ แตเขาสอดแทรกกจการ

ของสามทพ แมทพนายกองกสบสน ไมรอำนาจของสามทพ แตเขา

แทรกแซงการบญชาของสามทพ แมทพนายกองกสงสย เมอแมทพ

นายกองทงสบสนและสงสย เจาครองแควนอนจกนำภยมาส นเรยกวา

กอกวนกองทพ ชกนำขาศกใหชนะ...”๑๘

แมทพหรอขนพลคอศนยรวมการบญชาการการรบและเปน

ทพงแหงกำลงใจสงสด เปนแบบอยางใหไพรพล ความเคารพรกและม

ความเกรงกลวในขณะเดยวกน คณสมบตของแมทพประกอบดวย

หาประการทแมทพทดจำตองมเพอนำทพสสงครามและไดชยชนะ

นอกจากนบานเมองจะเปนปกแผนกเพราะแมทพเปนผคำจน ในทางกลบกน

การกาวกายหนาทจากผนำบานเมองในกจการของกองทพ กอใหเกด

ความปนปวนรวนเร จนแพพายในทสด

ในการจดการภาครฐในปจจบน แนนอนวาในองคการยอม

ประกอบดวยบคคลสองฝาย คอฝายผบงคบบญชาซงจะทำหนาทควบคม

กำกบดแล วางแผน กำหนดนโยบาย ตดสนใจและอน ๆ ตามขอบเขต

อำนาจหนาททไดรบมอบหมาย ตามกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบทกำหนด

เพอใหการทำงานนนเปนไปอยางเรยบรอยและมประสทธภาพ และฝาย

ผใตบงคบบญชา เปนผปฏบตตามคำสงของผบงคบบญชา บรหารงาน

โดยทวไป และไดรบการแบงมอบอำนาจหนาทความรบผดชอบออกไป

ตามลำดบตามสายการบงคบบญชา สงหนงทผบรหารในทกระดบเหลานน

ตองม คอคณสมบตตามทซนวไดกลาวไว เพอทจะสามารถแกไขปญหา

นำผใตบงคบบญชา หนวยงาน หรอองคการผานพนวกฤต ผบรหารทม

วสยทศนกวางไกล พรงพรอมดวยกลยทธและมคณธรรม หนวยงานนน

กจะสามารถทำผลงานไดตามเปาหมายทตงไว อยาลมวาภารกจของรฐ

เปนตวกำหนดภารกจหลกของระบบราชการ ไมวาจะเปนเรองของการ

เปนกลไกของรฐ การทำหนาททไมมใครทำ การเปนผนำสงคม

การอนรกษและสงเสรมทรพยากรของชาต จดบรการสาธารณะและ

ปฏบตสาธารณกจ และประกนความยตธรรมในสงคม๑๙

๑๘บญศกดแสงระว,น.105-106. ๑๙ ปรชญา เวสารชช, การปฏรปราชการเพออนาคต : ยทธศาสตรเพอการพฒนา,เอกสารการสมมนาวชาการประจำป2539.

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

103

คณสมบตผนำตามทซนวกำหนดกนาจะเปนสงทพงปรารถนา

ขององคการภาครฐเชนกน โดยเฉพาะอยางยงในปจจบน ถาตความ

ตามแนวทางของซนวแลว ผนำจะมลกษณะผสมผสานกนระหวางผนำ

ในแบบทใชการแลกเปลยน (Transactional Leader) และผนำการ

เปลยนแปลง (Transformational Leader) ผนำในแบบแรกตองรวา

ลกนองหรอผใตบงคบบญชาตองการอะไรจากการทำงาน และพยายาม

จะใหในสงทตองการนนเมอมการปฏบตตามมาตรฐานทผบงคบบญชา

ตองการ ซงเปนการใชผลประโยชนมาเปนสงจงใจนนเอง อยางไรกด

ผบงคบบญชานนจำเปนอยางยงทตองมเรองของคณธรรมจรยธรรม

เขามาเกยวของ เนองจากจำเปนตองมการจงใจใหมการเสยสละใหกบ

หนวยงาน กระตนใหปรบปรงตนเองและพฒนาองคการซงเปนลกษณะ

ของผนำการเปลยนแปลงทตรงตามคณสมบตของแมทพหรอขนพลของ

ซนวนนเอง

ในสวนของการบรหารรฐกจทถงแมวาจะไมสามารถแยก

การเมองออกจากการบรหารไดอยางเดดขาด แตถาฝายการเมองทมา

ในรปของรฐบาลเขามากาวกายหนาทของภาคราชการ เชน การแตงตง

ขาราชการ หรอ การไมรบฟงการทกทวงจากฝายปฏบต กจะกอใหเกด

ปญหากบการบรหารงานขององคการนน ทง ๆ ทเปนเรองของพฤตกรรม

สวนบคคลทฝายการเมองอาจจะถอวาเปนตวแทนของประชาชน และ

ฝายหนวยงานภาครฐเองในฐานะทเปนผนำนโยบายไปปฏบต แตอาจ

สำคญตนผดวา รฐโดยระบบราชการเทานนทมความรความเขาใจและ

มความสามารถในการดำเนนการทกอยางของประเทศ ทง ๆ ทแทจรงแลว

หนวยงานตาง ๆ ภาครฐเปนเพยงกลไกของรฐในการตอบสนองความ

ตองการของสงคม

ผลจากปญหาทกลาวมาขางตนกอใหเกดหายนะแกประเทศ

ดงจะเหนไดจากปญหาความไมสงบภายในประเทศของหลาย ๆ ประเทศ

ทในอดตไดมผเขามากาวกายหนวยงานดานความมนคง ทำใหเกดการ

ปรบโครงสรางองคการดานความมนคง ยบหนวยงานตาง ๆ ปรบยาย

ผรบผดชอบบอยครง ในลกษณะเดยวกบการเปลยนผบรหารของภาคธรกจ

ทำใหปญหาลกลามใหญโตเกนกวาทจะใชเวลาเพยงสน ๆ มาแกไข

หายนะทบรรดาผนำของประเทศทมปญหาภายในเหลานนไดกระทำไว

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

104

กบประเทศของตน แสดงใหเหนถงความออนดอยในเรองการบรหาร

ภาครฐ เขาใจวาการบรหารภาครฐทมงบประมาณมากมายกบการบรหาร

ภาคเอกชนทมทนขนาดใหญ มความเหมอนกน ทง ๆ ทภาคเอกชนกบ

ภาครฐมความคลายคลงกนเฉพาะในสวนทไมมความสำคญ แตใน

สวนทมความสำคญกลบมความแตกตางกนอยางสนเชง๒๐

อกตวอยางหนงไดแกการปฏรประบบราชการทมการพดถงมา

นานกวาสบป แตไมไดรบการปฏบตทเปนรปธรรม เนองจากปญหาของ

ระบบราชการและแนวความคดทฝงหวของขาราชการเอง ทวาเปนผทรด

ในระบบการบรหารประเทศและรกษาผลประโยชนของชาตเพราะ

ทำงานประจำ ตางจากนกการเมองทเขามาแลวกจากไป ซงในความ

เปนจรงแลวมไดเปนเชนนน จะเหนวาการแยกจากกนระหวางการเมอง

และการบรหารภาครฐ เปนเรองยาก การปฏรปฯ รเรมมาจากผนำ

รฐบาล ซงคอฝายการเมอง และสงใหหนวยงานภาครฐนำไปปฏบต

แตจรง ๆ แลวยงตองใชหนวยงานภาครฐบางหนวยรวมออกนโยบาย

รางกฎเกณฑตาง ๆ และสงใหฝายการเมองเปนผอนมตนโยบายนน ๆ

ซงการทแตละฝายไมทำหนาทของตนใหสมบรณ ผลทออกมาคอการปฏรปฯ

ทพกลพการและหมกเมด เปาหมายการเพมประสทธภาพดวยการ

ลดจำนวนคนแตไปเพมในสวนอน เชนลกจางแทน หรอการปรบโครงสราง

แทนทจะเปนการปรบใหมการทำงานทกระชบ เพมประสทธภาพ กลบกลาย

เปนการปรบทเปนการสรางฐานอำนาจการตอรองใหกลมตาง ๆ ทางการเมอง

ของรฐบาลแทน ตลอดจนการนำมาเปนเครองมอตอรองทางการเมอง

เชนการระดมลกจางกรมปาไมมาทำกจกรรมบางอยางทมใชหนาทโดยตรง

เปนตน

บรรดาผนำทเหนแกผลประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม

กาวกายการทำงาน ผนำทขาดสตปญญา ขาดความกลาหาญในการ

เผชญหนากบปญหา ลำเอยง และโลเล ยอมกอใหเกดหายนะแกชาต

บานเมอง หนวยงาน หรอองคการภาครฐ ทงหมดนเปนสงทซนวกลาวไว

เมอกวาสองพนปทผานมา และยงสามารถใชทฤษฎภาวะผนำชวยในการ

ยนยนความถกตอง ของคำกลาวของซนวทบอกเอาไว

๒๐ คำกลาวของWallace Sayre และมกถกนำมาอางในงานวชาการทางดานการบรหารภาครฐโดยเฉพาะอยางยงนกวชาการ๒ทานคอGrahamT.AllisonและJamesQ.Wilosn

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

104

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

105

จากทกลาวมาทงหมดจะเหนไดวา แนวความคดของซนวตามท

ปรากฏในตำราพชยสงครามนน เปนแนวความคดทเปนปรชญา เปดกวาง

ตอความคดสรางสรรคตาง ๆ ในการทจะนำมาประยกตใชไดดกบทก

ภาคสวน รวมถงการนำมาใชกบการบรหารภาครฐ ดวยเหตขอจำกด

ของเนอหาทนำเสนอในบทความน จงนำเพยงประเดนของแรงจงใจ

และภาวะผนำมาใชเทานน เปนเพยงเสยวหนงของตำราพชยสงคราม

และนำแนวความคดเพยงสวนหนงของนกคด นกทฤษฎแนวพฤตกรรมศาสตร

ซงเปนของชาวตะวนตกโดยสวนใหญทนำมาใชในการเปรยบเทยบและ

ประยกตใชกบการบรหารภาครฐนน ทำใหสามารถเทยบเคยงใหเหนจรง

ไดกบสงทอยในตำราของซนวทยงคงเปนจรง ทนทานตอการพสจน

ตลอดกวาสองพนปทผานมา และยงชดเจนมากยงขนเมอนำตวอยางท

เกดขนจรงในระบบราชการมาอธบาย แตพงระลกไววา การตความและ

การประยกตใชเปนเรองของศาสตรและศลป มใชเปนสตรสำเรจ ถาเปน

สตรสำเรจทกคนทเรยนตำราพชยสงครามเหมอนกนคงใหผลแหงชยชนะ

เชนเดยวกนเมอนำมาใช แตในความเปนจรงหาไดเปนเชนนนไม สงท

ซนวกลาวนนเมอนำมาใชยอมขนอยกบความรและประสบการณของ

ผนำมาใชประกอบดวย การจงใจและภาวะผนำเปนเรองทสำคญสำหรบ

การบรหารภาครฐ การดำรงหรอคงอยของหนวยงาน ถงแมวาหนวยงาน

ภาครฐจะไมมการลมสลายกตาม แตการทไมมผลงาน หรอการไมสรางสรรค

สงทเปนประโยชน หรอการกอใหเกดความสญเสยใหกบภาครฐ หรอ

การไมตอบสนองตอผรบบรการ สงตาง ๆ เหลานยอมมผลทงตอหนวยงาน

และองคการในภาพรวม การนำหลกการของซนวมาใชในการบรหารภาครฐ

จงเปนเรองทควรพจารณา สดทายนขอจบบทความนดวยคำกลาวของ

ซนวทใชในการเรมบทความโดยมการปรบเลกนอยเพอใหเขากบบรบท

ของการบรหารรฐกจวา

“อนการบรหารรฐกจนน เปนเรองสำคญของประเทศชาต

เปนแหลงแหงความเปน/ความตาย เปนเหตแหงการดำรงอย/ดบสญ

จกไมพเคราะหมได”

นาวกาธปตยสาร คลงปญญา พฒนาผนำ

105