OTVARANJE POVRŠINSKIH KOPOVA

Otvaranje površinskog kopa započinje pripremnim rudarskim radovima koji

omogućavaju usijecanje i razvoj etaža, kao i transportnu vezu između radnih etaža i

deponija na površini terena.

Osnovni kriteriji za odabir načina otvaranja su:

- što kraći rudarskih radova na otvaranju

- minimalna investicijska otkrivka

- što kraći transportni putovi

- što kraći rok izgradnje.

Pri odabiru mjesta otvaranja mora se voditi računa o slijedćem:

- konfiguraciji terena (brdovito, brežuljkasto, ravničarsko)

- dimenzijama površinskog kopa i ležištu mineralne sirovine

- geomehaničkim i geotehničkim parametrima otkrivke i mineralne sirovine

- investicijskoj otkrivci

- završnoj konturi površinskog kopa

NANAČČINI OTVARANJA POVRŠINSKIH KOPOVAINI OTVARANJA POVRŠINSKIH KOPOVA

Obzirom na poziciju i oblik, površinski kop može se otvoriti:− izradom usjeka (Otvaranje usjekom primjenjuje se izradom usjeka (Otvaranje usjekom primjenjuje se kod ležišta gdje se mineralna sirovina nalazi na većoj kod ležišta gdje se mineralna sirovina nalazi na većoj dubini od 10m)dubini od 10m)− direktnim otvaranjem (Plitka ležišta do 10m dubine)direktnim otvaranjem (Plitka ležišta do 10m dubine)− podzemnim prostorijama (Vrlo duboka ležišta)podzemnim prostorijama (Vrlo duboka ležišta)

Otvaranje površinskog kopa usjecima

Najčešći način otvaranja površinskih kopova je pomoću usjeka.

Prema lokaciji, usjeci otvaranja mogu biti:− centralni usjeci,− periferni usjeci i− dijagonalni usjeci

Takođe, prema lokaciji, usjeci otvaranja se mogu podjeliti na dvije osnovne grupe:− unutrašnji usjeci i − vanjski usjeci

Vanjski usjekUnutrašnji usjek

Prema vijeku trajanja usjeci otvaranja mogu biti:

− trajni usjeci i− privremeni usjeci

Ako se svaka etaža površinskog kopa otvara usjekom koji je nezavisan od usjeka druge etaže, takve usjeke nazivamo etažnim usjecima.

Ako se više etaža otvara iz jednog zajedničkog usjeka, tada se takav usjek naziva grupni usjek.

Za otvaranje plitkih površinskih kopova najčešće se koriste etažni usjeci.

Otvaranje plitkih površinskih kopova etažnim usjecimaKP-jedan usjek K1P1- drugi usjek.

Za otvaranje dubokih površinskih kopova najčešće se koriste grupni usjeci. Kod tih površinskih kopova često se koriste dva grupna usjeka od kojih jedan služi za otvaranje etaža na otkrivci a drugi za etaže na mineralnoj sirovini.

Unutrašnji grupni usjeci

Otvaranje površinskog kopa sa nepravilnim oblikom sloja, mineralne sirovine vrši se zajedničkim usjekom. Kod ovih usjeka, transport svih masa otkrivke i mineralne sirovine vrši se zajedničkom trasom.

Otvaranje površinskog kopa konbinovanim unutrašnjim i vanjskim zajedničkim usjekom

Tehnološke šeme izrade usjeka

Izbor tehnoloških šema i izbor načina i vrste rudarske opreme za izradu usjeka otvaranja zavisi od:− dimenzija usjeka,− vrste stijena,− hidrogeoloških karakteristika stijena,− tehničko-tehnoloških karakteristika raspoložive rudarske opreme.

Zavisno od navedenih uticajnih faktora, a naročito od vrsta stijena izrada usjeka se vrši:− u mekim stijenama bez korištenja bušenja i miniranja− u srednje čvrstim i čvrstim stijenama sa korištenjem bušenja i miniranja

Izrada usjeka na površinskim kopovima može se vršiti na dva načina:− bez transporta otkrivke, odnosno samo sa izbacivanjem otkrivke i− sa transportom otkrivke na odlagalište

Izrada usjeka bez transporta otkrivke

Izrada usjeka bez transporta otkrivke primjenjuje se u slučaju kada se otkopana otkrivka može odložiti na teren pored samog usjeka. Rudarski radovi na otkopavanju i prebacivanju otkrivke izvode se pomoću:

− bagera kašikara,− bagera dreglajna,− buldozera i utovarača i dr.

Najčešći način izrade usjeka otvaranja je pomoću bagera dreglajna.

Za izradu zasjeka na kosim terenima u praksi se često koristi i bager kašikar.

Tehnološka šema izrade usjeka otvaranja bagerom kašikarom

Izrada usjeka sa transportovanjem otkrivke

Najrasprostranjenije tehnološke šeme izrade usjeka sa transportom otkrivke su sa korištenjem otkopno – utovarnih rudarskih mašina cikličnog dejstva (bager kašikar, bager dreglajn, utovaarač, hidraulični bager i dr.) koji vrše utovar otkrivke u kamione koji transportuju otkrivku na odlagalište.

Tehnološka šema izrade usjeka otvaranja sa utovarno transportnim mašinama (bager – kamion)

Odvodnjavanje površinskih kopova podrazumeva kompleks mera vezanih zaborbu sa podzemnim i površinskim vodama u svim fazama eksploatacije ležišta.Sistem odvodnjavanja mora biti tako projektovan i izveden da pruža potpunu zaštitui omogućava nesmetan tehnološki proces dobijanja mineralne sirovine upovršinskom kopu, a da u isto vreme pruža racionalno i ekonomično rešenje.

1. pumpa 10. protivpovratni ventil2. motor 11. ventil3. prekidač 12. lijevak4. usisni cjevovod 13. cijev za ispuštanje vode5. potisni cjevovod 14. ventil6. ususna korpa 15. vakuummetar7. prijemni ventil 16. manometar8. ventil za zatvaranje 17. ventil9. protivpovratni ventil

Izgled pumpnog postrojenja