8/17/2019 Osteologi Put
1/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
2/139
ANATOMI & FISIOLOGI
Mature bone : - Trabecular
(cancellous/spongy)
longtu!nal !an
trans"ersal
- #ortcal (#o$pact) - Integral%o$poss tulang :
- ' ar *+ ,at organ (proten)
.',at anorgan (' #a 0os0at 1+ #a
arbonat)
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
3/139
F2NGSI T2LANGMenegu3an & $e$ber bentu ba!an4
Meln!ung alat 5 alat !ala$4
Te$pat perleatan otot ( alat gera pas0)4Me$bentu sel-sel !ara34
Te$pat pen$bunan #alcu$ & p3osp3at4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
4/139
1,25-DHCC
SKIN
VIT D
LIVER
VIT D
ULTRA VIOLET LIGHT
LYMPH
VIT D3
BILE
VIT D3
DIET
Ca SALTS
VIT D
SMALL INTESTINE
OTHER
VIT D
METABOLITES
? USESTORAGE
25-HCC
PLASMA Ca
B.P.
BONE
Ca
KIDNEY PARATHORMONE
PARATHYROID
SUN
METABOLISME KALSIUMBahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
5/139
5
SIST6M M2S%2LOS%6L6TAL
(OTOT-7ANG%A)
Otot (muscle) jaringan tubuh yg berfungsi mengubah energikimia menjadi kerja mekanik sebagai responstubuh terhadap perubahan lingkungan
Rangka (skeletal ) bagian tubuh yg tdd tulang, sendi, dan tulangrawan (kartilago) sbg tempat menempelnya
otot dan memungkinkan tubuh untukmempertahankan sikap dan posisi
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
6/139
(
Sste$ 7anga !an Sen!Alat gera tubu3 $anusa ⇒ sste$
$usuloseletal: pas0 → ranga (seletal)8at0 → otot ($uscle)
7anga-tulang: 9arngan at yg eras & au(9arngan penyoong)8 banya $engan!ung$neral ,at pereat !an ,at apur4
Tulang raan tulang !an sen!
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
7/139)
Fungs Sste$ 7anga14 ;enyangga: ber!rnya tubu3 te$pat
$eleatnya lga$en-lga$en otot 9arnganluna & organ
4 ;eny$panan $neral (alsu$ & 0os0at) !anlp! ( yellow marrow)
*4 ;ro!us sel !ara3 (red marrow)
.4 ;eln!ung8 $e$bentu rongga $eln!ung
organ yang 3alus & luna'4 ;enggera8 !pt $enguba3 ara3 & euatan
otot ranga saat bergera8 a!anya persen!an
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
8/139*
Tulang;e$bentu 9arngan:- sel-sel tulang (selosteoprogentor osteoblastosteost !an osteolas)- $atrs
Matrsnya $engan!ung unsuranorgan teruta$a alsu$ 0os0at(3!rosapatt)
Scr $arosop:- spongosa (anselosa)- o$pa (pa!at)
;er$uaan luar tulang !lapsselubung
8/17/2019 Osteologi Put
9/139
T2LANG
;a!a pena$pang trans"ersa aan terl3at *lapsan uta$a (!ar luar 5 e!ala$)
;erosteu$ (lapsan lat enyal transparan pe$bulu3!ara3 syara0 !an $e$bungus tulang) tulang$e$perole3 nutrent !ar lapsan perosteu$
Osteu$ (bagan eras put3 tebal a"asuler)
6n!osteu$ (bag !ala$ $era3 berongga/saluran=a"ers leb3 luna)
crat! "# !iputro,$%&' +
8/17/2019 Osteologi Put
10/139&%
TulangMe$bran perosteu$ berasal !ar peron!ru$tulang raan yang $erupaan pusat os
8/17/2019 Osteologi Put
11/139&&
;erosteu$
Me$bran "asuler
8/17/2019 Osteologi Put
12/139crat! "# !iputro,$%&' &$
Pembentukan Tulang
8/17/2019 Osteologi Put
13/139
&'
Tulang $enurut
bentunya1. Ossa longa (tulang pan9ang): tulang yguuran pan9angnya terbesar ct3: os 3u$erus
2. Ossa brevia (tulang pen!e): tulang yg
uurannya ra-ra sa$a besar ct3: ossacarpi
3. Ossa plana (tulang gepeng/pp3): tulang yguuran lebarnya terbesar ct3: os paretale
4. Ossa irregular (tulang ta beraturan) ct3: os
sp3eno!ale5. Ossa pneumatica (tulang berongga u!ara)
ct3: os $a>lla
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
14/139
&
Struktur Mikroskopis TulangSste$ =a"ers: saluran =a"ers (sara0
pe$bulu3 !ara3 alran l$0e)
La$ella (le$peng tulang yang tersusun
onsentrs)4Lacuna (ruangan ecl yang ter!apat !
antara le$pengan5le$pengan yang$engan!ung sel tulang)4
%analul ($e$ancar ! antara lacuna !ante$pat !0us $aanan sa$pa e osteon)4
crat! "# !iputro,$%&'
http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/http://struktur%20mikroskopis%20tulang.ppt/
8/17/2019 Osteologi Put
15/139
;a!a pena$pang sagtal (u9ung e tenga3)
6pp3se (epp3seal plate) bagan u9ung tulang!bentu !ar spong (cancellous/trabecular)4?laps ole3 artlago !an te$pat pertu$bu3an
$e$an9ang
Metap3se bagan tulang yang $en!eat u9ung(bagan epp3se yang tela3 $engeras)
?ap3se bagan tenga3 tulang antara e!ua$etap3se4 @agan n tela3 benar-benar pa!at!an $ula beruba3 uurannya (etebalannya)
crat! "# !iputro,$%&' &5
8/17/2019 Osteologi Put
16/139
&(
Tulang raan@ere$bang !ar $esen$ $e$bentu sel
yg !sebut on!rost
%on!rost $ene$pat rongga ecl (launa) !!ala$ $atrs !gn substans !asar sepert gel(berupa proteoglans) yg baso
8/17/2019 Osteologi Put
17/139
&)
Tulang raan@er!asaran 9ens & 9u$la3 serat ! !ala$$atrs a!a * $aca$ tulang raan:
1. Tl rawan hialin: $atrs $engan!ung seran
olagen8 9ens yg palng banya !9u$pa2. Tl rawan elastin: serupa !g tl raan 3aln
ttp leb3 bny serat elastn yg $engu$pul p!!n!ng launa yg $engellng on!rost
3. Fibrokartilago: t! perna3 ber!r sen!r ttpscr berangsur $enyatu !g tl raan 3aln ata 9ar4at
8/17/2019 Osteologi Put
18/139
&*
;ertu$bu3an Tulang7aanA!a cara:1. Appositional growth8 tu$bu3 !ar luar → sel
pe$bentu artlago ! !l$ peron!ru$
$enyeres $atrs baru e per$uaan luarartlago yg s!3 a!a
2. Interstisial growth8 tu$bu3 !ar !ala$ → on!rost yg beratan !g launa ! !l$
artlago $e$bela3 & $enyeres $atrsbaru & $e$perluas artlago !ar !ala$
;ertu$bu3an tulang raan bera3r sela$apero!e !easa
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
19/139
@AGIAN-@AGIAN T2LANG
14 Fora$en (lubang pa!a tulang)
4 Fosa (leu tulang)
*4 ;rosesus (ton9olan tulang)
.4 %on!lus (ta9u bun!ar)'4 Tuberel (to9olan ecl)
4 Tuberostas (ton9olan besar)
B4 Troanter (ton9olan besar tulang pa3a)
4 %rsta (tep tulang usus)
C4 Spna (ton9olan pa!a tulang usus)1+4 %aput (epal tulang)
&+crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
20/139
Susunan tulang
14Tulang epala
4%eranga !a!a ' bua3
*4Tulang belaang !an pnggul bua3
.4Tulang anggota gera atas . bua3
'4Tulang anggota gera baa3 bua3
$%crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
21/139
$&
Axial musculature- $eleat p! ranga asal- $e$possan epala tulang belaang8
$enggeraan tulang ga- $encaup + otot ranga tubu3
Appendicular musculature- $enstablan atau $enggeraan
o$ponen ranga appen!ular- $encaup .+ otot ranga tubu3
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
22/139
$$
Sste$ seletal/ ranga
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
23/139
crat! "# !iputro,$%&' $'
8/17/2019 Osteologi Put
24/139
$
Sull
Sternu$
7bs
Dertebrae
Sacru$
Scapula - collar"on
Uppr lim" "ons
ip
Lo/r lim" "ons
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
25/139
$5
Sull- Os Occptale- Os ;aretale- Os Te$porale
- Os Frontale- Os Sp3eno!- Os 6t3$o!- Os Ma>lla- Os ;alatne
- Os Nasal- Do$er- #onc3a nasal n0eror- Os Eygo$atc- Os Lacr$al- Man!bula- Osscles au!tor & Os=yo!
Truncus0 Batang "a!an Os Strnum
1 Manu"rium strni
1 Louis angl1 2orpus Strni1 3rocssus 4#phoi!us
i"s02osta1 2osta 6ra 7&1)8
1 2osta spuria a99i:a 7*1&%81 2osta spuria 9luctuants 7&&1&$8
;rt"ra1 2r6ical 7)81 Tora
8/17/2019 Osteologi Put
26/139
$(
2pper l$b
Os Scapula
Os #la"cula
Os =u$erus
Os 7a!us
Os 2lna
Os #arpals
Ossa Metacarpals
Ossa ;3alanges
Lo/r lim" Os co:a 7Os
Ilium, OsIschium,Os 3u"is8
Os =mur Os 3atlla Os Ti"ia Os =i"ula Os Tarsals Ossa Mtatarsals Ossa phalangs
crat! "# !iputro,$%&'
8/17/2019 Osteologi Put
27/139
DAS%2LA7ISASI T2LANG#abang perosteal
Masu $elalu canals Dol$an4
#abang a4artcularsMen!ara3 bagan u9ung yatu ep
8/17/2019 Osteologi Put
28/139
;67SA7AFAN & LIMFONO?I T2LANG
Syara0 sensbel;a!a perosteu$4
Syara0 otono$Masu tulang bersa$a pe$bulu3 !ara34
L$0ono!;erosteu$ & per"ascular canals =a"ers
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
29/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
30/139
%las
8/17/2019 Osteologi Put
31/139
SIST6M 7ANG%A
(Seletal syste$)Seleton a>ale
#olu$na"ertebrals
Tulang epalaOs 3yo!eu$#osta & sternu$
Seletonappen!culare6>t superor6>t n0eror
Ossculae au!t"a
Bahan Ajar, [email protected]
26
22
1
25
6
62
6
2!6
8/17/2019 Osteologi Put
32/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
33/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
34/139
?susun ole3 tulang-tulang yang $enyatupa!a sen! tabergera (sutura)ecual4 Artc4
Te$poro-$an!bulars
?be!aan atas :;e$bentu a9a3
(splanc3nocranu$)
;e$bentu cal"aru$(neurocranu$)
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
35/139
Tulang #al"aru$ (Neurocranu$) t!! :1. Os frontale 12. Os parietale 2
3. Os occipitale 14. Os temporale 25. Os sphenoiale 1!. Os ethmoiale 1
Tulang a9a3 (Splanc3nocranu$) t!! :1. Os "#gomaticum 22. Os ma$illa 23. Os lacrimale 2
4. Os %omer 15. Os palatum 2!. Os concha nasalis inferior 2&. Os manibula 1
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
36/139
Bahan Ajar, [email protected]
2A>IUM
8/17/2019 Osteologi Put
37/139
#ranu$ bay
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
38/139
Sutura
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
39/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
40/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
41/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
42/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
43/139
@ass cran (0aces e>terna)
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
44/139
@ass cran (0aces nterna)
Bahan Ajar, [email protected] =ossa cranii antrior, m!ia !an postrior
8/17/2019 Osteologi Put
45/139
@ass cran (0aces nterna) Anga I-HII a!ala3 no$or N4 cranals
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
46/139
#ranal lan!$ars
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
47/139
Os Frontale%ebaa3 $e$bentu $argo superor orbta4
?apat !l3at a!anya : Arcus superclars4
Incsura
Fora$en supraorbtale pa!a e- ss4
Margo orbtals superor a!ala3 : os 0rontaleLateral : os ,ygo$atu$4
In0eror : os $a>lla4
Me!al : proc4 Ma>llars & os 0rontale
Me$bentu bagan !epan ss cranu$4@erartulas !engan Os ;aretale pa!a :
sutura #oronals4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
48/139
Os Frontale?!ala$nya !atas $argo orbta
ter!apat rongga yg !laps $e$bran$uosa : snus 0rontals4
%e- os Nasales $e$bentu : batang3!ung4
Tep baa3 e- os naales $e$bentu :apertura nasales anteror4
#a"u$ nas !ubag ole3 septu$ nasalebertulang yang sebagan besar !bentu: "o$er4
#onc3a superor & $e!a Os et3$o!alepa!a setap ss $enon9ol e rongga3!ung se!angan conc3a n0eror$erupaan tulang tersen!r
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
49/139
Os ;aretale
Me$bentu ss & cal"ara
@erartulas !engan pasangannya !gars tenga3 pa!a : sutura sagtals4
?belaang berartulas !enganOs4Occptale pa!a : sutura la$bo!ea4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
50/139
Os $a>lla$e$bentu :;ars anteror palatu$ !uru$4
Sebagan !n!ng lateral rongga 3!ung4Sebagan !asar orbta4
%e- Os $a>lla berte$u ! tenga3 pa!a :sutura nter$a>llars $e$bentu : tepbaa3 apertura nasals4
?baa3 orbta4 Ma>lla !te$bus ole3 :Fora$en n0raorbtale4
;roc Al"eolars $en9ulur e-baa3 &bergabung !engan pasangannya
$e$bentu : arcus al"eolars ( 0s :$ena$pung gg atas );a!a tap $aslla ter!apat rongga
bentu pra$! yang !sebut : snus$a>llars4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
51/139
Os ,ygo$atcu$Me$bentu ton9olan pp bagan !n!ng
lateral !asar orbta4
? $e!al : artulas !engan Os4$a>lla4
? lateral : !engan ;roc4,ygo$atcus
osss Te$porals $e$bentu : arcus,ygo$atcus4
?te$bus ole3 0ora$en untu :
N4 Eygo$atco0acals4 N4 Eygo$atcote$porals
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
52/139
Os4 Man!bula?sebut tulang ra3ang baa34
T!! : corpus 3orsontals & ra$us"ertal4
#orpus $enyatu !engan ra$us pa!aangulus $an!bula4
Fora$en $entale : ber$uara pa!aper$uaan anteror corpus $an!bulae!baa3 gg ;re$olar e-4
Margo superor $an!bula y : ;ars4Al"eolars (te$pat $eleatnya gg ra3angbaa3)
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
53/139
Os $an!bula
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
54/139
;ars sua$osa osss Te$porals sslateral cal"aru$
@agan 5 bagan Os4Te$porals y :
;ars sua$osa & pars ty$panca4
;rocessus $asto!eus4
;rocessus stylo!eus4
;rocessus ,ygo$atcus4Ala $a9or osss sp3eno!als4
?sebela3 baa3 !!apatan : ra$us &corpus $an!bula
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
55/139
@agan tertps a!ala3 : !n!ng lateral
cranu$ y : te$pat !$ana su!ut ant-n0Os4;aretale berartulas !engan ala$a9or osss Sp3eno!als ( ;teron$elaps !"s anteror A/D4$enngea
$e!a )
Luar cranu$ pteron terleta J/- 4' c$
!belaang ;roc Frontals osss Eygo$atc& J/- . c$ !atas arcus ,ygo$atcus4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
56/139
Lnea te$porals superor & n0erorberaal sebaga gars tunggal !ar tepposteror proc ,ygo$atcus osss
0rontals & bercabang seatu$elengung e belaang4
Fossa Te$porals terleta !baa3 lnea Te$porals In0eror4
@atas baa3 0ossa te$porals : crsta
n0rate$porals ala $a9or ossssp3eno!als setngg tep atas arcus,ygo$atcus4
Bahan Ajar, [email protected]
Fossa n0rate$porals :
8/17/2019 Osteologi Put
57/139
Fossa n0rate$porals :
Terleta !baa3 crsta n0rate$poralspa!a ala $a9or osss sp3eno!als4
Fssura pterygo$a>llars : Fssura "ertal4
?!ala$ 0ossa4
Antara proc pterygo!eus osss sp3eno!als &punggung $a>lla4
%e $e!al ber3ubungan !engan :
8/17/2019 Osteologi Put
58/139
Fissura orbitalis inferiorFissura orbitalis inferiorFssura 3orsontal4Antara ala $a9or osss sp3eno!ale & $a>lla4
@er9alan e !epan e!ala$ orbta4
Fissura pter#gopalatinaFissura pter#gopalatina7ongga ecl !belaang & baa3 orbta4@er3ubungan elateral !engan 0ossa
n0rate$porals $elalu llars
@er3ubungan e-$e!al !engan ca"u$ nas$elalu 0ora$en sp3enopalatnu$4
%esuperor !engan cranu$ $elalu 0ora$en
rotun!u$4%e-anteror !engan orbta $elalu
8/17/2019 Osteologi Put
59/139
SIN2S ;A7ANASALIS
K %elo$po anteror :
K Snus 0rontalsK Snus $asllars
K #ellulae anteror snus et3$o!als $uara !baa3 ona $e!a pa!a atau
!eatn0un!bulu$
K %elo$po posteror :K #ellulae posteror snus et3$o!als
K Snus sp3eno!als $uara ! berbagate$pat !atas ona $e!a
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
60/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
61/139
Bahan Ajar, [email protected]
# 3 l !
8/17/2019 Osteologi Put
62/139
#onc3ae nasals !an $uarasnus paranasals
Bahan Ajar, [email protected]
SIN2S F7ONTALIS:
8/17/2019 Osteologi Put
63/139
SIN2S F7ONTALIS:@er3ubungan !engan $eatus $e!us
$elalu !utus naso0rontal
SIN2S 6T=MOI?ALIS : Terleta ! anan-r a"u$ nas
Me$punya b!ang 3orsontal !an"ertal yang salng tega lurus@!ang 3orsontal : Superor : rsta gall
In0eror : la$na perpen!ulars oset3$o! Me!al : la$na rbrosa Lateral : atap sel-sel et3$o!
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
64/139
SIN2S MA%SILLA7IS :Merupaan snus yang terbesar bentu
pra$! !asar $eng3a!ap 0ossa nasalspunca eara3 apes processus,ygo$atus os $asllars
SIN2S S;=6NOI?ALIS : Terleta !ala$ orpus os sp3eno!als
!psa3an ole3 septu$ tulang yang tps
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
65/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
66/139
Leta : lnea $e!anabagan !orsal4
#ollu$na "ertebrals t!!atas *-*. ruas
- Dt4cer"cals B
- Dt4t3oracals 1
- Dt4lu$bales '
- Dt4 sacrales '
- Dt4 #occygeus *-'
Bahan Ajar, [email protected]
ll
8/17/2019 Osteologi Put
67/139
#ollu$na"ertebralsDt4 #er"calesDt4 T3oracales4
Dt4 Lu$bales
Dt4 Sacrales
Dt4#occygeae
Bahan Ajar, [email protected]
V"#$"%#a" &"#a
V"#$"%#a" '(%)*)+
M(&a%*" &"#$"%#a
V"#$"%#a" )a$a
U/'(&a%*"
&"#$"%#a
V"#$"%#a" +0#)a
Lengungan pa!a collu$na "ertebrals
8/17/2019 Osteologi Put
68/139
Lengungan pa!a collu$na "ertebrals
Lor!oss cer"cals
%yp3osst3oracals
Lor!oss lu$bals
%yp3oss sacrals
Bahan Ajar, [email protected]
Fungs :
8/17/2019 Osteologi Put
69/139
;enyoong ba!an &$enerusan berat ba!an e
punggung & anggota baa34Meln!ung $e!ulla spnals
!an selaputnya
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
70/139
Tap "ertebrae ter!r atas bagan y :
Anteror : corpus "ertebrae4
Seg$en posteror: arcusneurals atau arcus "ertebrae
#orpus & arcus "ertebrae $e$batassuatu lubang yatu : 0ora$en "ertebrale
Bahan Ajar, [email protected]
2iri umum 6rt"ra
8/17/2019 Osteologi Put
71/139
? antara corpus"ertebrae a!a
9arngan
8/17/2019 Osteologi Put
72/139
A7#2S D67T6@7A6 T!! :
Sepasang pe!culus4
Sepasang la$na4
B processus4 T!! :
. procartculars4
proctrans"ersus4
1 proc spnosus
Bahan Ajar, [email protected]
# t b
8/17/2019 Osteologi Put
73/139
#orpus "ertebrae
@entu ber"arastergantung seg$en
Faces anteror :
Lobang-lobang eclte$pat $asunya a4nutrca
Faces posteror :
Satu lobang besarte$pat eluarnya"ena bas"ertebrals
Bahan Ajar, [email protected]
;e!culus arcus
8/17/2019 Osteologi Put
74/139
;e!culus arcus"ertebrae
Sepasang anan- r
;rocesus pen!e tebal &berpangal pa!a !ataran!orsocranal corpus "ertebrae4
Ton9olan yang $eng3a!ap e
!orsal4 Tap arcus ter!apat leuan
yatu : ncsura "ertebralssuperor et n0eror
?antara ncsura "ertebrals
superor et n0eror $e$bentusuatu lobang yatu : 0ora$ennter"ertebale yang !lalu N4spnals & ggl spnals4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
75/139
La$na "ertebraeSepasang4Lan9utan pe!culus
e !orso-$e!al4 Tps & lebar !anbersatu ! lnea$e!ana4
?ataran cranal &cau!al yang$eng3a!ap e"entral terl3at asar $erupaan te$patperleatanlg4a"u$4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
76/139
;rocessus spnosus Ton9olan e!orsal & au!alsetela3 e-la$na bersatu4
2ntu te$patperleatan otot-otot & lga$en
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
77/139
;rocessus trans"ersusSepasang anan-
r4
@erpangal pa!aperte$uan
pe!culus & la$na Ter!apat !antara
proc artcularssuperor & n0eror4
;erleatan otot-otot& lga$en
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
78/139
;rocesus artculars@erpangal pa!aperte$uan antarape!culus & la$na4
Ter!apat sepasangsebela3 cranalyatu processusarticularissuperior 4 ?an
sepasang sebela3cau!al yatu processusarticularis inferior
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
79/139
Dertebrae cer"calsMerp4"ertebrae terecl
!ar "ertebrae "era
?be!aan !ar"ertebrae t3oracales &lu$bals !engan a!anya0ora$en pa!a procesustrans"ersus !sebut0ora$en trans"ersaru$
;rocessus spnosusnyab
Bahan Ajar, [email protected]
A T L A S (Dert
8/17/2019 Osteologi Put
80/139
A T L A S (Dert4cer"cals I)
2ntu $enyoongepala
;ersen!an !engan osoccptals geraanes-estens epala-le3er
%est$eaan : T!a $e$punya
corpus !an proc4spnosus4
@entu cncn t!! : Arcus anteror4 Arcus posteror4
Massa laterals4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
81/139
' ( ) S *+ert.,er%icalis )) -
/pistropheusA>s : o/ $erupaan
su$bu !ar "ertebracer"cals I !ala$geraan rotas4
ang 3as : Ton9olan $en9ulang eatas
per$uaan atas corpus!sebut : proc o!onto!eus !ens epstrop3e4
Faces anteror !lnea$e!ana ter!apat suaturg yg ara3nyalongtu!nal
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
82/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
83/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
84/139
;ersen!an antara D# I !an D#
II
Bahan Ajar, [email protected]
Dertebrae #er"cals III 5 #
8/17/2019 Osteologi Put
85/139
Dertebrae #er"cals III #DI
#orpus berbentuo"al
;roc4 spnosus b
Fora$entrans"ersaru$Fora$en "ertebrals
berbentu segtga;e!culus ! sa$png
corpus
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
86/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
87/139
Bahan Ajar, [email protected]
Dertebra cer"cals DII
8/17/2019 Osteologi Put
88/139
(;ro$nens)
O/ procspnosusnya ygsangat $enon9ol4
;roc spnosusnya :pan9ang tebal3a$pr 3orsontalb
Merupaan tuberelte$pat perleatan
lg nuc3ae4
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
89/139
Bahan Ajar, [email protected]
Vertebra Thoracalis
8/17/2019 Osteologi Put
90/139
Vertebra Thoracalis
Bahan Ajar, [email protected]
1. P#(.+0)/(++ 0a/a/4
2. La')/a A#+ &"#$"%#a*)+ *a+ $"%a*
3.P#( a#$) S0"#)(#
.P#( $#a/+&"#++
3.P#( a#$) S0
5.P"7)*+ 7) 0(+$"#)(#
6.C(#0+ &"#$"%#a" +0$ a/$/48.9(#a'"/ &"#$"%#a" %*a$
:.P#( $#a/+&"#++
;.P#( a#$) )/
8/17/2019 Osteologi Put
91/139
Tana0tana has ;a!a corpus bag !orsal !e>tra 5 snstrat!p !ataran sen! untu bersen!!engan capitulum costae y : fovea
costalis. ;a!a proc trans"ersus t!p !ataran
sen! untu tuberculu$ costae (ec DT3HI-HII)
0o"ea costals trans"ersals4
#orpus "ertebrae berbentu spt 9antung
Bahan Ajar, [email protected]
b b li
8/17/2019 Osteologi Put
92/139
+ertebrae umbalis
Dertebrae yangterbesar
T!a a!anya 0or
Trans"ersa pa!aproc trans"ersus4
Bahan Ajar, [email protected]
3.Proc artic superior
8/17/2019 Osteologi Put
93/139
Vertebra
Lumbalis
Bahan Ajar, [email protected]
6. Corpus vertebrae btk ginjal
1. Proc Spinosus< L"%a#,$"%a*,%$= +"4)"'0a$
8/17/2019 Osteologi Put
94/139
;rt"racr6icalis
;rt"rathoracalis
;rt"ralum"alis
2orpus6rt"ra
Kcil
O6al
S!ang
?antung
Bsar
injal
=oramn6rt"ralis
Sgitiga Bulat Sgitiga
3rocssus
spinosus
atar
3anjang
O"li
8/17/2019 Osteologi Put
95/139
Dertebra Sacrals / Os
Sacru$ Os sacru$ 0us"ertebrae sacrals
Faces aurculars
bersen! !gn os lu$Spna sacrals 0us
!ar processusspnosus
Lnea trans"ersals 0us !ar !scus
;ro$ontoru$ tepanteror atas DS I
Bahan Ajar, [email protected]
Os sacru$ (0acesanteror)
8/17/2019 Osteologi Put
96/139
anteror)@ass
;ro$ontoru$
Fora$en sacrals
Lnea trans"ersals
Faces aurcularsApe>
Os coccygeus
Bahan Ajar, [email protected]
Os sacru$ 0aces posteror
8/17/2019 Osteologi Put
97/139
;rocessus art4superor
Faces aurculars
Spna sacrals
Fora$na sacrals
Os coccygeus
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
98/139
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
99/139
Bahan Ajar, [email protected]
Ossa pl6is
C Sacrum !an cocc#gus
C 2o:a 7Ilium, Ischium, 3u"is8
8/17/2019 Osteologi Put
100/139
Acetabulu$ :persatuan !ar etga ossa co>ae$ango sen! untu #aput 0e$ur
Bahan Ajar, [email protected]
Os Ilu$
8/17/2019 Osteologi Put
101/139
Os Ilu$#orpus
Ala
#rsta laca
Spna laca :
Spna laca anteror superor (SIAS) !ann0eror
Spna laca posteror superor !an n0eror
Lnea nno$nata Lnea ter$nals
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
102/139
OS IS#=I2M :
#orpus Tuberculu$
OS ;2@IS :#orpus
7a$us superor !an n0eror
Faces sy$p3seals
Bahan Ajar, [email protected]
;el"s anta
8/17/2019 Osteologi Put
103/139
(Gynaeco!)
Bahan Ajar, [email protected]
3intu atas panggul 73l6ic inlt8
"ulat
Arcus pu"is luas
;el"s la-la
8/17/2019 Osteologi Put
104/139
(An!ro!)
Bahan Ajar, [email protected]
3intu atas panggul 73l6ic inlt8
"ntu< hati 0 sgitiga
Arcus pu"is smpit
8/17/2019 Osteologi Put
105/139
Bahan Ajar, [email protected]
Ter!r !ar :# t
8/17/2019 Osteologi Put
106/139
#ostae B pasang costae
"era * pasang costae
spura pasang costa
uctuantes
Sternu$ Manubru$ #orpus ;rocessus >p3o!eus
Dertebrae t3oracalsFungs : $eln!ung
"scera t3oracs
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
107/139
Bahan Ajar, [email protected]
2osta "a/ah mlin!ungi s"agian6iscra a"!omn atas
#OSTA6
8/17/2019 Osteologi Put
108/139
#osta I-DII langsungter3ubung !engansternu$ cartlagocostals
#osta DIII-H
cartlago costa DII#osta HI-HII t!a
ter3ubung !engansternu$
#osta I-HII ter3ubung!engan Dert4 t3oracals
Bahan Ajar, [email protected]
;angal :
8/17/2019 Osteologi Put
109/139
;angal :#aptulu$ corpus "ertebrae
#ollu$ Tuberculu$ processus
trans"ersus "ertebrae
Bahan Ajar, [email protected]
Angulus costa
Sulcus costa 7!il/ati 6asa !arah
!an sara9 intrcostalis8
ST67N2 Me$l ceungant b ! !
8/17/2019 Osteologi Put
110/139
Muntu bersen! !enganOs cla"cula !an costae
Incsura cla"culars $anubru$
Incsura costals corpus
Bahan Ajar, [email protected]
i antrior antara
manu"rium !an corpus
Angulus strnalis 0
Angulus Lu!o6ic
8/17/2019 Osteologi Put
111/139
Bahan Ajar, [email protected]
6HT76MITAS S2;67IO7
8/17/2019 Osteologi Put
112/139
S S2 OGelang ba3u (s3oul!er gr!le) :
K ScapulaK #la"cula
Bahan Ajar, [email protected]
3ars li"ra
C umrusC Ulna
C a!ius
C Ossa manus C Ossa carpalia
C Ossa mtacarpalia
C Ossa !igitorum 7phalangs8
S#A;2LA
8/17/2019 Osteologi Put
113/139
S#A;2LA
Bahan Ajar, [email protected]
#LADI#2LA
8/17/2019 Osteologi Put
114/139
#LADI#2LA
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
115/139
;rocessus acro$als (Acro$on) bersen!!engan #la"cula (Artc4 Acro$ocla"culars)
;rocessus coraco!eus bersen! !engan#la"cula (Artc4 #oracocla"culars)
Fossa gleno!als bersen! !engan #aput3u$erus (Artc4 =u$er / Gleno3u$erale)
Fossa subscapulars $ene$pel pa!a !n!ngposteror t3ora>
Bahan Ajar, [email protected]
=2M672S;ros$al :
8/17/2019 Osteologi Put
116/139
;ros$al :#aput bersen! !gn Fossa
gleno!als os scapula#ollu$ anato$cu$
Tuberculu$ $a9us-$nus
#ollu$ c3rurgcu$
Bahan Ajar, [email protected]
istal
D 2apitulum "rsn!i !ngan
2apitulum os ra!ius
D Trochla
"rsn!i !nganOlcranon os ulna
D =ossa coronoi!a 7antrior8 !an
9ossa olcrani 7postrior8
8/17/2019 Osteologi Put
117/139
7a8 9acis antrior, 7"8 9acis postrior
Bahan Ajar, [email protected]
7A?I2S
8/17/2019 Osteologi Put
118/139
;ros$al :
#aptulu$#ollu$
Tuberostas ra!als
Bahan Ajar, [email protected]
istal
D =acis articularis carpalis "rsn!i !ngan Ossa carpalia
D 3rocssus st#loi!us
2LNA
8/17/2019 Osteologi Put
119/139
;ros$al :Olecranon
Incsura troc3lears
;rocessus corono!eus
Incsura ra!als caputra!
Bahan Ajar, [email protected]
istal
D 2apitulum
D 3rocssus st#loi!us
S6N?I SI%2 (A7TI#4 #2@ITI)
8/17/2019 Osteologi Put
120/139
S6N?I SI%2 (A7TI#4 #2@ITI)
Bahan Ajar, [email protected]
Ossa $anus Ossa carpalia
8/17/2019 Osteologi Put
121/139
Bahan Ajar, [email protected]
Ossa carpalia Ossa mtacarpalia
Ossa !igitorum
3ESE>IA> 3AAMA>US
D Artic. intrcarpalia D Artic. carpo1mtacarpalia
D Artic. mtacarpo1 phalanga
D Artic. intrphalanga
C igiti I artic.intrphalanga
C igiti II1; artic.intrphalanga
pro:imalis !an !istalis
Ossa carpala
8/17/2019 Osteologi Put
122/139
OS)M'
*ateral ke meial-Scaphoieum *6a%iculare manus-
unatum
Tri7uetrum
isiforme
Bahan Ajar, [email protected]
DISTAL :
(Lateral ke medial)
D Trapezium (Multangulum majus)
D Trapezoideum (Multangulum minus)
D Capitatum
D amatum
Ossa $etacarpala !an! t
8/17/2019 Osteologi Put
123/139
!gtoru$
Ossa metacarpalia )0+
8igiti
?gt I : p3alan> pro>$als !stals
?gt II-D : p3alan> pro>$als $e!als!stals
;a!a p3alanges !stals : tuberostas ungu-
culars
Bahan Ajar, [email protected]
6HT76MITAS INF67IO7
8/17/2019 Osteologi Put
124/139
6HT76MITAS INF67IO7
Fe$ur;atella
Tba
FbulaOssa pe!s :
Ossa tarsala
Ossa $etatarsala
Ossa !gtoru$ (p3alanges)
Bahan Ajar, [email protected]
F6M27;ros$al :
8/17/2019 Osteologi Put
125/139
;ros$al :#aput Acetabulu$
co>aeFo"ea capts
#ollu$ Troc3anter $a9or 5
$nor
Lnea ntertroc3anterca
?stal#on!ylus 5 epcon!ylus
$e!als !an laterals
Tuberculu$ a!!uctoru$Faces artculars
;atella !an Tba;lanu$ poplteu$
Bahan Ajar, [email protected]
TI@IA
8/17/2019 Osteologi Put
126/139
;ros$al :
#on!ylus laterals5 $e!als
6$nentantercon!ylars
Tuberculu$Faces artculars Fe$ur
?stal :Malleolus $e!als
Faces artculars Talus
Bahan Ajar, [email protected]
FI@2LA
8/17/2019 Osteologi Put
127/139
FI@2LA
;ros$al :#aptulu$
#ollu$
Faces artculars
Tba pros$al
?stal :Malleolus laterals
Faces artculars Tba !stal
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
128/139
;AT6LLA :@ass
Ape>
Faces artculars Faces artculars0e$ur !stal
Bahan Ajar, [email protected]
8/17/2019 Osteologi Put
129/139
A7TI#2LATIO G6N2 : Merupaan gabungan !ar :
Artculato 0e$orotbalsArtculato 0e$oropatellars
Bahan Ajar, [email protected]
Ossa pe!s (0aces $e!als)
8/17/2019 Osteologi Put
130/139
Talus Troc3lea tal bersen! !engan 0aces artclarsn0eror tba !stal !an
8/17/2019 Osteologi Put
131/139
Ossa !gtoru$ (?gt I-D) :
?gt I : ;3alan> pro>$als !stals
?gt II-D : ;3alan> pro>$als $e!als !stals
Bahan Ajar, [email protected]
Ossa p!is 79acis suprior8
8/17/2019 Osteologi Put
132/139
Bahan Ajar, [email protected]
3ESE>IA> 3AA
3EIS D Artic. intrtarsalia
D Artic. tarso1mtatarsalia
D Artic. mtatarso1 phalanga
D Artic. intrphalanga
C igiti I artic.
intrphalangaC igiti II1; artic.
intrphalanga pro:imalis !an !istalis
8/17/2019 Osteologi Put
133/139
AN%L6 POINT #OM;L6HQ
Merupaan gabungan!ar :Artc4 talo
8/17/2019 Osteologi Put
134/139
Bahan Ajar, [email protected]
#r u$u$ sen!
8/17/2019 Osteologi Put
135/139
=ubungan antar tulang
29ung tulang !lapscartlago
%apsul sen! (syno"u$)a!a syno"al u!
?ellng lga$entu$ !anten!on otot
Bahan Ajar, [email protected]
'S)F)'S) S/68) ?art3ross (geraan bebas)
8/17/2019 Osteologi Put
136/139
(g ) #t3 : Artc4 3u$er cubt genu
A$p3art3ross (geraan terbatas) #t3 : Sy$p3ss pubs Artc4
ntercarpala !an ntertarsala
Snart3ross (t!a !apat bergera ) Go$p3oss #t3 : gg !an proc4 al"eolars
$a>lla-$an!bula
Snostoss #t3 : Sutura pa!a cranu$ org4
!easa os sacru$
Bahan Ajar, [email protected]
? t3 A hi th i
8/17/2019 Osteologi Put
137/139
?art3ros
s
Bahan Ajar, [email protected]
Amphiarthrosis
Go$p3os S#nostosis
8/17/2019 Osteologi Put
138/139
Go$p3os
s
Bahan Ajar, [email protected]
S#nostosis
8/17/2019 Osteologi Put
139/139