Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne 1 Raport z działań diagnostycznych zrealizowanych w ramach projektu „Razem i aktywnie w Gminie Brenna” Ośrodek Promocji Kultury i Sportu w Brennej czerwiec, 2016
47
Embed
Ośrodek Promocji Kultury i Sportu w Brennej...Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne 4 WSTĘP „Razem i aktywnie w Gminie
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
1
Raport z działań diagnostycznych zrealizowanych w ramach projektu
„Razem i aktywnie w Gminie Brenna”
Ośrodek Promocji Kultury i Sportu w Brennej
czerwiec, 2016
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
2
Realizatorzy badań:
Magdalena Świergolik
Dorota Greń,
Autorka raportu: Magdalena Świergolik
Koordynacja działań projektu: Katarzyna Macura, Dorota Greń
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
14
zabudowaniach, a także dorocznej
obrzędowości.
Górki położone na Podgórzu
Cieszyńskim nie identyfikują się z kulturą
Górali Śląskich. Ich tradycje, obrzędowość,
gwara i stroje regionalne zbliżone są do
kultury miejskiej, cieszyńskiej. Strojami
regionalnymi Górek są wyłącznie stroje
cieszyńskie, które z kolei mieszkańcy
Brennej zakładają, wyłącznie z okazji
wyjątkowych wydarzeń rodzinnych,
kościelnych. Strój Górali Śląskich jest
częścią kultury wyłącznie Brennej, w Górka
nie jest obecny. Gwara, zarówno Brennej,
jak i Górek jest gwarą cieszyńską, jednak
są niuanse, które różnicują każdą
miejscowość.
W gminie Brenna działają stowarzyszenia, które w większości skupiają mieszkańców wszystkich trzech miejscowości. Wśród nich można wyróżnić:
- Stowarzyszenie Charytatywne Dogonić Czas, które w głównej mierze związane jest z Górkami, działają przy wsparciu miejscowej szkoły i „trójek klasowych”, co roku są organizatorami Festynu Szkolnego, z którego dochód przeznaczony jest na cele charytatywne.
- Stowarzyszenie Rozwoju „Integracja”, działające głównie na terenie Brennej. Młoda organizacja, która skupia głównie przedsiębiorców. W ostatnim czasie realizowało projekt dotyczący historii i dziedzictwa Brennej, co realizowane było poprzez warsztaty i publikację dotyczącą historii Brennej.
- Towarzystwo Miłośników Brennej i Górek „Jodła”, działające zarówno w Brennej i Górkach, stowarzyszenie o długiej tradycji, mające na koncie sporo inicjatyw kulturotwórczych: organizacja warsztatów, konkursów wiedzy dla uczniów, wydanie kilku publikacji, współorganizacja obchodów 11 listopada.
- Fundacja im. Zofii Kossak, działająca w Dworze Kossaków w Górkach Wielkich dysponuje budynkiem, gdzie ulokowana jest stała wystawa dotycząca Zofii Kossak. Co roku organizują Artystyczne Lato u Kossaków, podczas którego odbywają się koncerty, przedstawienia teatralne, plenery malarskie, rzeźbiarskie, wycieczki krajobrazowe. Dwór Kossaków pełni rolę domu kultury w Górkach, ograniczając się do projektów o odpowiednim poziomie, kierując swoje działania nie do masowej publiczności, ale koneserów sztuki.
- Koło Gospodyń Wiejskich w Brennej i Górkach – obie grupy skupiają kilkadziesiąt osób, spotykają się raz w tygodniu, poza tym organizują wyjazdy integracyjne i wypoczynkowe. Obie grupy kilka razy do roku sprzedają swoje wyroby podczas najważniejszych wydarzeń w naszej gminie.
- OSP Brenna Centrum, Brenna Leśnica i Brenna Górki – skupiają grupy strażaków ochotników, głównie młodych chłopaków, którzy angażują się społecznie dla naszej gminy, również poprzez pomoc przy organizacji wydarzeń.
- Koło Łowieckie „Sokół” – skupiające myśliwych, widoczni są dla mieszkańców podczas wspomnienia św. Huberta, kiedy to członkowie Koła uczestniczą w nabożeństwie.
- 2 Koła Emerytów, skupiające sporą rzesze mieszkańców Brennej i Górek, którzy spotykają się co tydzień, organizują również bankiety, wycieczki jednodniowe i dwutygodniowe.
Szkolnictwo
W gminie Brenna znajdują się dwa gimnazja, trzy szkoły podstawowe, cztery przedszkola i jeden żłobek. Przy szkołach funkcjonują kółka zainteresowań. Przy OPKiSie działa Baza Talentów, skupiająca 320 dzieci, działających w 14 sekcjach tj.: gitara klasyczna, gitara basowa, bębny, zajęcia plastyczne, bibułkarstwo, skrzypce
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
15
suzuki, skrzypce klasyczne, skrzypce góralskie, taniec nowoczesny, taniec mażoretkowy, dziecięcy zespół regionalny „Mała Brenna”, akordeon, grupa teatralna. Grupy skupiają przede wszystkim dzieci w wieku szkoły podstawowej, a także, w znacznie mniejszym stopniu, młodzież. Zajęcia w pełni finansowane są z budżetu OPKiSu.
Zagrody Edukacyjne
Na terenie gminy znajdują się trzy zagrody edukacyjne, co jest ewenementem, w żadnej innej miejscowości nie ma aż trzech miejsc legitymujących się certyfikatem zagroda edukacyjna. W naszej gminie są to: Kozia Zagroda, Chlebowa Chata oraz Agroturystyka „U Gazdy”.
Muzeum i galerie
Na terenie gminy znajdują się Muzeum Zofii Kossak-Szatkowskiej, placówka jest oddziałem Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie. Większość eksponatów stanowi własność skarbu państwa. Pozostałe są depozytem powierzonym przez rodzinę Zofii Kossak. Dwa pomieszczenia oddające atmosferę pracy pisarskiej, składają się na stałą ekspozycję Muzeum. Eksponaty i otoczenie, w jakim tworzyła Zofia Kossak pozwalają odtworzyć rzeczywisty wygląd i nastrój domku ogrodnika, w którym powstała większość powojennych utworów pisarki. W muzeum, oprócz przedmiotów związanych z życiem i twórczością pisarki, znajdują się liczne obrazy, autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza "Witkacego", Czesława Kuryatto, Leona Wyczółkowskiego oraz Wojciecha Kossaka i Juliusza Kossaka.
W Górkach znajduje się Galeria Pod Maską, gdzie oprócz wystawy i punktu sprzedaży odbywają się warsztaty ceramiczne, garncarstwa, malowania na szkle.
Obserwatorium
W Brennej znajduje się jedyne w Polsce obserwatorium nietoperzy.
Zespoły
W Brennej funkcjonują trzy zespoły
regionalne: Dziecięcy Zespół Regionalny
„Mała Brenna”, Rodzinny Zespół
Regionalny „Kotarzanie”, Zespół
Regionalny „Brenna”, dodatkowo przy
przedszkolu w Brennej, z inicjatywy
dyrektor Marii Greń działa dziecięcy zespół
regionalny „Małe Goroliczki”. W Górkach
kilka lat temu działał zespół regionalny
„Raubczycy”, który z przyczyn
negatywnych działań instruktorów został
rozwiązany. W Brennej działają dwie
kapele góralskie „Maliniorze” i „Brynioki”,
natomiast zarówno w Górkach, jak i w
Brennej liczne zespoły festynowe. W
regionie istnieje długa tradycja
funkcjonowania orkiestr dętych, przez
miejscowych nazywane „dęciokami”.
Orkiestry te działają zarówno w Brennej,
jak i Górkach, towarzysząc w
najważniejszych wydarzeniach naszych
miejscowości. W Brennej powstał zespół
grający muzykę folk-metalową „Radogost”.
Zespół występuje na terenie całej Polski, w
Brennej był inicjatorem i gościem Nocy
Folk-Metalowej, organizowanej co roku w
ramach wydarzenia Dni Dawnych Kultur.
Chóry
Przy parafii w katolickiej działa chór
Benedictus, natomiast przy parafii
ewangelickiej Magnificat oraz dziecięcy
chór Świetliki. Chóry wspólnie występują
podczas ekumenicznych wydarzeń w
gminie: dożynek ekumenicznych,
obchodów 11 listopada, ekumenicznego
kolędowania. Chór katolicki występuje w
strojach cieszyńskich.
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
16
Zabytki
W gminie Brenna znajdują się zabytki:
- Dwór Kossaków – siedziba fundacji,
miejsce wystawy stałej o Zofii Kossak oraz
licznych działaj kulturalnych
- Dworek Myśliwski „Konczakówka” –
własność Nadleśnictwa, pełniący funkcję
pensjonatu
- kościół w Górkach i w Brennej –
miejsca nie tylko kultu religijnego, ale
również miejsca organizacji spektakli
teatralnych, koncertów kameralnych,
wykładów; dodatkowo na strychu w
kościoła w Górkach znajduje się cenione
przez przyrodników stanowisko nietoperzy
- Dom Katolicko-Ludowy – Stare Kino
– GOK- jeden z pierwszych domów
kultury na śląsku, powstały z inicjatywy
oddolnej, w pełni sfinansowane ze składek
mieszkańców
- Krzyż Zakochanych – wokół którego
krąży kilka legend, ceniony wśród
mieszkańców, znajdujący się na szlaku, na
skraju lasu
- Krzyż Pokutny – mało znany,
najstarszy zabytek Brennej
- Plebania – drewniany budynek, będący
własnością parafii, opuszczony przez
księży, stojący pusty, niezagospodarowany
- Stanica Harcerska A. Kamińskiego –
znajdująca się w Górkach, w bliskiej
odległości od Dworu Kossaków, w
otoczeniu zabytkowego parku, miejsce
opuszczone, zaniedbane, będące
własnością gminy Brenna. Od kilku lat
organizowane są przez Fundację Zofii
Kossak liczne wydarzenia, mające na celu
uświadomienie mieszkańcom i
przyjezdnym jak wielką wartość posiadają
te zabudowania, jaki ładunek historyczny
w sobie noszą, a także niewykorzystany
potencjał. Celem fundacji jest
przywrócenie świetności tego miejsca.
Wśród działań promujących to miejsce
należy wymienić: mobilną wystawę
plenerową, koncerty na tle budynków,
widowisko słowno – muzyczne na tle
zabudowań, wydanie publikacji o historii
miejsca, spotkania z historią, wycieczki po
zabudowaniach.
- kapliczki – licznie rozsiane po naszej
gminie, najciekawsze znajdują się na
szlakach turystycznych.
Twórcy Ludowi
Maria Greń – w ramach hobby zajmuje się robótkami ręcznymi i bibułkarstwem
Jan Heller – lokalny rzeźbiarz, specjalizujący się w zaklinaniu znalezionych kawałków drewna, korzeni czy konarów w postaci węży
Rodzinna Grupa Pieśni i Tańca “Kotarzanie” – za promocję folkloru i tradycji beskidów otrzymali certyfikat “Beskidzki Produkt na 5”
Antoni Kocurek – u tego twórcy można zdobyć reprodukcje oryginalnych, używanych w tych “lepszych czasach” maselniczek, czerpoków, koryt i innych sprzętów gospodarstwa domowego sprzed lat
Koła Gospodyń Wiejskich w Brennej i Górkach – grupy pań, które razem zajmują się właściwie wszystkim. Wyszywają, szydełkują, robią na drutach, znakomicie gotują i pieką, śpiewają. Ich wyroby można zdobyć na wielu gminnych i nie tylko gminnych imprezach.
Adam Bojda, firma “Kamtex” – wyroby z piaskowca breńskiego, posiadacz certyfikatu “Beskidzki produkt na 5”
Alicja Pohl – Greń – artystka malarka, przelewająca najróżniejsze obrazy na płótna i drewno. Poza sprawną pracą pędzlami, zajmuje się również haftowaniem
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
17
Anna Gruszka – hafciarka
Andrzej Burkot – prowadzi pracownię snycerską, której wyroby odznaczono certyfikatem “Beskidzki produkt na 5”
Józef Droszczok – zajmuje się wyrobem najlepszego, sprawdzonego przez górali obuwia – kierpców. Poza tym jest także rzeźbiarzem.
Greń Franciszek – jeden z ostatnich kowali – rzemieślników. Bez obaw można mu powierzyć konie, albo kupić u niego okazjonalne, pamiątkowe podkowy na szczęście, albo ciupagi… coby swojego nie dać, hej!
Marta Cieślar, gospodarstwo “Agroturystyka u Gazdy” – malowniczo usytuowane w Brennej – Malince gospodarstwo agroturystyczne promujące regionalną kuchnię i jazdę konną, będące także doskonałą bazą wypadową do wycieczek górskich. Posiada certyfikat “Beskidzki produkt na 5”
Justyna Waliczek – hafciarka
Gminna Spółdzielnia “Samopomoc Chłopska” – wyrabiają najlepszy i najsmaczniejszy, tradycyjne breński kołacz, za którego “Beskidzka 5” wyróżniła Spółdzielnię certyfikatem “Beskidzki Produkt na 5”
Joanna Konieczny – zajmuje się wyrobem biżuterii i ozdabianiem w stylu decoupage
Jadwiga i Marian Dudys: “Chlebowa Chata” – w tradycyjny sposób wyrabiają chleb, podpłomyki, miód, smalec i inne regionalne potrawy. Dodatkowo udostępniają wnętrze obiektu do zwiedzania, by zapoznawać innych z dawnymi metodami produkcji, jakie były stosowane w Brennej. “Beskidzki produkt na 5”!
Jolanta Pieczko – po godzinach pracy w szkole robi przepiękne bombki choinkowe, maluje w różnych stylach i fotografuje, zwłaszcza przyrody – pejzaże, kwiaty, owady.
Schronisko KOSS i Fundacja im. Zofii Kossak – dbałość o dorobek pisarki Zofii Kossak, a także o materialną spuściznę po niej, w postaci zabudowań dworku Kossaków została doceniona poprzez odznaczenie certyfikatem “Beskidzki produkt na 5”
W gminie do tej pory organizowano
wiele warsztatów, organizowane
zarówno przez gminę, OPKiS, jak
również stowarzyszenia, np.
warsztaty śpiewu ludowego,
warsztaty muzyki ludowej,
kurs języka angielskiego
zajęcia komputerowe dla dorosłych
warsztaty regionalne dla dzieci
warsztaty rękodzieła dla dorosłych
(robótki ręczne)
kurs języka czeskiego
3.2 WARSZTATY Z MŁODZIEŻĄ
Na etapie przygotowania wniosku dotacyjnego do DK+ Inicjatywy lokalne 2016, ustalono,
iż grupami, których potrzeby wymagają szczegółowego rozpoznania to młodzież i seniorzy.
W tym celu zorganizowano warsztatowe spotkania diagnostyczne z przedstawicielami obu
grup wiekowych. Dwa z nich odbyły się z udziałem uczniów dwóch szkół gimnazjalnych
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
18
(centrum Brennej i Górki Wielkie). Były one okazją do pracy indywidualnej i grupowej
poświęconej zagadnieniom dotyczącym lokalnej tożsamości, czasu wolnego młodzieży oraz
jej potrzeb i pomysłów na działania kulturalne.
Gimnazjum w Górkach Wielkich gr I
Zebrane odpowiedzi młodzieży zapytanej o najchętniej wybierane formy aktywności
w ramach czasu wolnego:
1. Gram w gry komputerowe – 12
2. Spędzam czas ze znajomymi – 9
3. Jeżdżę na rowerze – 3
4. Gram w piłkę nożną – 6
5. Gram w koszykówkę – 2
6. Oglądam filmy – 2
7. Biegam – 2
8. Jeżdżę na snowboardzie, nartach -
2
9. Chodzę do kościoła – 2
Wśród pozostałych znalazły się: jazda na rolkach, sen, rysowanie/malowanie, słuchanie
muzyki, śpiew, czytanie książek, oglądanie telewizji, spędzanie czasu z rodziną, jazda konna,
spotkania z ciekawymi osobami, wyjazdy do ciekawych miejsc, spektakle teatralne dla
dorosłych widzów”.
„nauka śpiewu, zajęcia artystyczne dla starszych, stworzenie zespołu muzycznego z
dziećmi, które uczą się grać na instrumentach w Mikroklimacie”.
„(…) warsztaty quilingu, lepienie z gliny”.
„większa oferta dla dzieci, sekcja historyczno-kulturalna, szachy dla dzieci, rysunek z
natury, skatepark”.
„warsztaty rękodzielnicze”.
„Uniwersytet Trzeciego Wieku, joga, haft, żywotków, haft beskidzki, szydełkowanie”.
„taniec, zumba, fitness”.
„Gminne spotkania z…. (regularne spotkania: tematem wymiana doświadczeń,
rozmowy o sprawach gminy)”.
W propozycjach nie brakuje też zajęć sportowych:
„wakacyjne zajęcia sportowe”,
„zorganizowanie zajęć sportowych na zasadach „Cichociemnych”.
„Więcej imprez sportowych, w których brałyby udział osoby w różnym wieku, gry
zespołowe, nornic walkking, wycieczki rowerowe, jazda na rolkach, deskorolka, tenis
ziemny”.
Respondentom zadano pytanie o to, czego potrzebowaliby, aby czuć się w Ośrodku
Promocji, Kultury i Sportu Gminy Brenna jak u siebie, żeby było to również dla nich samych
ważne miejsce rozwoju – otwarta, społecznie użyteczna, partnerska przestrzeń do działań.
Część badanych deklarowała dobrą współpracę z OPKiS-em, życzliwość i pozytywną energię
bijącą od pracowników. Pozostali oczekują od instytucji większego otwarcia się na
mieszkańców i ich inicjatywy.
„(Potrzebna) otwartość i wspieranie inicjatyw”,
„Częstszy kontakt, lepsza informacja”,
„Więcej szczerości, otwartości, transparentnych zasad, okazywania sobie szacunku”,
„Poczucia współtworzenia, poczucia partnerstwa”,
„Przyjaznej , otwartej atmosfery, której skutkiem będzie wspólne dobro i rozwój
gminy”.
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
37
3.5 ZOGNISKOWANY WYWIAD GRUPOWY
Do udziału w wywiadzie zostali zaangażowani lokalni liderzy, przedstawiciele lokalnych
instytucji organizacji i grup nieformalnych.
W grupie fokusowej wzięli udział:
Zbigniew Greń – choreograf zespołu regionalnego „Kotarzenie”, wieloletni członek zespołów
regionalnych;
Dominika Strach – członek zespołu regionalnego oraz Towarzystwa Miłośników Brennej i
Górek „Jodła”;
Helena Kłósko – radna gminy Brenna, członek Stowarzyszenia „Integracja”;
Wojciech Grajewski - historyk, członek Stowarzyszenia „Integracja” oraz Towarzystwa
Miłośników Brennej i Górek „Jodła”, autor pierwszej monografii historycznej o Brennej;
Dorota Greń – pracownik OPKiS, członek Stowarzyszenia „Integracja” oraz Towarzystwa
Miłośników Brennej i Górek „Jodła”;
Szymon Pilch – mieszkaniec Brennej od 7 lat, animator, aktor, konferansjer, członek wielu
stowarzyszeń;
Katarzyna Macura – dyrektor OPKiS.
W oparciu o przygotowany scenariusz wywiadu poruszano kwestie dotyczące lokalnej
specyfiki, oferty kulturalnej i aktywności środowisk twórczych.
Gmina Brenna jako miejsce zamieszkania – wybrane wypowiedzi
„W gminie Brenna mieszka duży odsetek ludności napływowej, osób, które zamieszkały w
Brennej z wyboru, a wśród nich górnicy, lekarze, prokuratorzy. Wiele z nich wybudowało
swoje drugie domy na Śląsku Cieszyńskim, z zauważalną ostatnio tendencją
przeznaczania ich na sprzedaż”.
Źródło dochodu mieszkańców:
Górki – rolnictwo, przemysł (produkcja zniczy, samolotów),
Brenna – turystyka, kamieniarstwo.
„W naszej gminie jest czarna sfera, sporo osób żyje z zasiłków, nie będąc
zarejestrowanych w Urzędzie Pracy.”
„Gmina Brenna ma świetne połączenia z Cieszynem, Bielskiem, Skoczowem jeżeli
chodzi o komunikację samochodową, problematyczna jest natomiast komunikacja
publiczna, która nie ułatwia znalezienie zatrudnienia poza miejscem zamieszkania.”
Problemy mieszkańców:
„Alkohol, czarna sfera, problemy związane z wodą pitną, z oczyszczalnią ścieków,
brak perspektyw dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych.”
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
38
„Gmina Brenna nie korzysta z potencjału swoich mieszkańców. Wiele wśród
mieszkańców osób wyjątkowych, z ciekawymi zainteresowaniami, umiejętnościami, o
których nie wiemy. Jednoczą się raz na kilkadziesiąt lat, każdy „dba o swój ogródek”.”
„Problemem są również wały rzeczne, oblegane przez jednodniowych turystów, którzy
pozostawiają po sobie jedynie śmieci.”
Brak sali do ćwiczeń zespołów.
Osoby, grupy zaangażowane w gminie Brenna
„Są przysiółki, gdzie mieszkańcy wspólnie podejmują działania w obrębie swojego
miejsca zamieszkania - naprawa drogi, sprzątanie okolicy.”
„Koło Emerytów, Stowarzyszenia”
„Sporo mieszkańców jest pochowanych, nieśmiałych, niechcących pokazać swoich
wyrobów. Ludzie piszą wiersze, szydełkują, haftują, jednak robią to w zaciszu
swojego domu, nie chwaląc się tym na zewnątrz”
„Mała Brenna” – rodzice dzieci należących do Dziecięcego Zespołu Regionalnego
„Mała Brenna” świetnie się mobilizują, angażują w działalność zespołu. Przy zespole
została stworzona spora grupa dzieci (38 osób) i rodziców, którzy angażują się w
kultywowanie folkloru scenicznego.”
„Skupiamy wokół OPKiSu dzieci oraz ich rodziców, a także emerytów. Natomiast nie
mamy kontaktu z młodzieżą szkolną, studentami, którzy uczą się poza miejscem
zamieszkania i nie uczestniczą w życiu lokalnej społeczności.”
„OSP i Zespoły Regionalne skupiają młodzież”
„Dwór Kossaków – robią sporo dobrego, ich działania są na wysokim poziomie”
„Chlebowa Chata - również wartościowe miejsce, mały skansen, działanie
komercyjne”
Niewykorzystane miejsca:
„Dworek Myśliwski „Konczakówka” w Brennej Spalonej, budynek jest własnością
Lasów Państwowych. Nie jest dostępny dla zwiedzających indywidualnie, jedynie dla
grup zorganizowanych, po wcześniejszym umówieniu. Dworek jest po remoncie. Była
propozycja z OPKiSu, aby Dworek był dostępny dla zwiedzających, jednak
Nadleśnictwo nie jest chętne, ze względu na fakt, że Dworek jest wynajmowany na
noclegi.
Być może warto wynegocjować jedną salę na dolę, otwartą dla zwiedzających, gdzie
zaprezentowana będzie historia dworku i jego budowniczego – Konczakowskiego.”
„Hala Kotarska – piękna hala, dawniej pasterska.”
Czas spędzenia wolnego czasu przez mieszkańców gminy
Gmina Brenna jest sporą gminą, rozległą, gdzie trudno o integrację mieszkańców.
Inicjatywy oddolne:
Dożynki i Noc Świętojańska
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
39
W Brennej z inicjatywy zespołu regionalnego „Brenna” oraz byłego już proboszcza ks. Józefa
Budniaka powstały dwie inicjatywy: Dożynki Ekumeniczne i Noc Świętojańska – wydarzenia,
które do tej pory są kontynuowane cieszą się sporą popularnością, łączą wszystkich
mieszkańców, różnych wyznań. Oba wydarzenia łączą w sobie część tradycyjną, ludową,
sakralną z częścią rozrywkową. Podczas, zarówno nocy świętojańskiej, jak i dożynek część
obrzędowa ściśle związana jest z kościołem, a także z występami zespołu regionalnego, po
niej następuje część rozrywkowa związana z zabawą, z występami estradowymi.
Festyny
Festyny Strażackie również są wydarzeniami oddolnymi, które jednak nakierowane są
wyłącznie na rozrywkę.
Festyn Charytatywny w Górkach, pomysł na wydarzenie o charakterze oddolnym, inicjowany
przez mieszkańców Górek, głównie związanych ze środowiskiem szkoły (trójki klasowe).
Bal
Bal Góralski organizowany w okresie karnawału przez Jana Stasia, z której dochód
przekazywany jest na cele charytatywne lub społeczne.
Pielgrzymka
Tradycyjnie, 3 maja mieszkańcy Brennej chodzą na pieszą pielgrzymkę do Szczyrku „na
Górkę”, gdzie mają miejsce uroczystości odpustowe. Górka, to miejsce kultu maryjnego,
gdzie miała objawić się Matka Boska, tam też jest źródełko z wodą, której przywiązuje się
cudowną moc. Mówi się o Górce jako o sanktuarium Matki Boskiej Królowej Beskidów.
Tradycja pielgrzymek na Górkę w Brennej jest bardzo długa. Kościół na Górce pomagali
budować brenniacy, dlatego mieszkańcy do tego miejsca przywiązani są od pokoleń.
3 maja, poza pielgrzymką zorganizowaną przez miejscową parafię, której towarzyszy
orkiestra, na Górkę podążają mieszkańcy indywidualni, często formują się grupki przyjaciół,
znajomych, rodzin, które w kilku lub kilkunastu podążają na Górkę. Pielgrzymka na Górkę
stała się tradycją nie tylko sakralną, ale również świecką, o charakterze turystycznym.
W pielgrzymkach tych biorą udział również protestanci.
Koncerty czwartkowe
Inicjatywa księdza Budniaka, związana z organizacją koncertów muzyki poważnej –
organistów, skrzypków, muzyków ludowych, gitarzystów. Podczas spotkań odbyły się również
koncerty wyjątkowe: Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” czy występ multiinstrumentalisty, Józefa
Brody.
Poczucie tożsamości w Brennej:
„Był okres, gdy Brenna zachłysnęła się nowoczesnością, wypierając swoją przeszłość,
korzenie, gwarę, stroje regionalne. Mieszkańcy wiązali regionalizm, ludowość z biedą.
Zwracali swoją uwagę na zewnątrz, na modę miejska, jednocześnie wypierając się
swojej przeszłości. Burzyli stare drewniane domy, wyrzucali pamiątki rodzinne,
pozbywali się góralskiego stroju, przestawali używać gwary. Nikt nigdy w Brennej nie
zwrócił uwagę mieszkańcom, że tradycja, ludowość jest wartością, nie wpoił w nich
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
40
poczucie tożsamości regionalnej. Dopiero ostatnie lata, to praca nad budowaniem
szacunku do miejscowej tradycji. Tylko, że jest to odtwarzanie zwyczajów, gwary,
strojów, której brakuje ciągłości.”
„Spotkanie promocyjne dotyczące wydania książki Wojtka Grajewskiego o Brennej,
o jej przeszłości zgromadziło sporą grupę ludzi, co było sporym zaskoczeniem. Jednak
kolejne spotkanie, już po lekturze książki nie zgromadziło wielu osób.”
Regularne spotkania grupy osób mogą budować tę tożsamość, jedność.
Grupy z potencjałem:
- Strażacy,
- Emeryci (spotkają się głównie w celach towarzyskich, jedynie aby zjeść ciastko, wypić
kawę),
- Zespoły Regionalne,
Sport:
„Oferta sportowa dla mężczyzn jest spora. Jest spora grupa, która integruje się wokół
piłki nożnej. Zajęcia Fitness, zumby gromadzą początkowo ludzi, jednak po pewnym
czasie to mija, zapał znika i grupy się rozwiązują.”
-Liderzy:
„Potrzeba liderów, trzeba im dać możliwość rozwoju. Trzeba wyłuskać liderów. Oni
poprowadzą resztę dalej. Może trzeba zorganizować koła liderów. Mieć z nimi stały
kontakt, przekazywać informacje, wspierać.”
„Młodzi ludzie wyjechali na studia, ale oni wrócą. Trzeba im zrobić miejsce, bo to
będą bardzo silne osoby.”
„Brenna leżała odłogiem, nikt do tej pory nie rozbudzał ludzi do działania. Jedynie
ksiądz Józef Budniak wraz z ks. Miklerem (proboszczem ewangelickim) około 20 lat
temu rozbudzili społeczeństwo. Tych liderów już nie ma, część ich inicjatyw
pozostała, ale nie rodzi się nic nowego.”
„Ks. Budniak był charyzmatyczną osobą, dogadywał się z każdym, niezależnie od
wieku, wyznania.”
„Lokalny koloryt budują również lokalne antagonizmy. Zauważa się je na linii Brenna -
Górki, ale również Brenna - Brenna Leśnica. Mieszkańcy Górek i Leśnicy są w Brennej
tylko, gdy muszą coś załatwić. Leśnica nie tylko geograficznie jest zamknięta, ale
również ma swoją parafię, szkołę, więc nie mają potrzeby przyjeżdżać do Brennej,
jedynie w celach urzędowych.”
Pomysły na inicjatywy
- kurs tańca, nauka śpiewu ludowego,
- przedstawienia góreckie, które już są realizowane, ale skierowane są do zamkniętej grupy.
Przedstawienia odbywają się dwa razy w roku, związane są ze świętami,
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
41
- przedstawienie teatralne,
- spotkania tematyczne z ciekawymi osobami, kółka zainteresowań działające przy szkołach,
wycieczki edukacyjne po naszym regionie – rajdy,
– niezależne pismo kulturalne
Czym dla mnie jest Brenna?
- miejsce urodzenia,
- wiąże się z rodziną, kojarzy się z bezpieczeństwem,
- rodzinna miejscowość, mała ojczyzna,
– miejscowość z wielkim potencjałem, ale nie wykorzystanym,
- wielka inspiracja, biała plama, gdzie można sporo zrobić, jest moją wielką miłością,
- ciągle ją odkrywam, ciągle czegoś się uczę, wielka inspiracja,
- ostoja, miejsce gdzie mogę się zregenerować, potencjał, ciekawa tajemnica, którą chcę
odkrywać.
3.6 ANIMACYJNE DZIAŁANIA DIAGNOSTYCZNE
Do udziału w działaniach plenerowych zostali zaangażowani mieszkańcy w różnym wieku,
zgromadzeni na breńskiej malince podczas wiosennego spotkania z okazji Zielonych Świąt –
„Wiosenne smażenie Wajeśnicy”
Firma portretowa
Działanie, podczas którego, mieszkańcy Brennej mogli zostać „sportretowani” ze swoimi
pomysłami na wydarzenia kulturalne.
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
42
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
43
Fot.:Dorota Greń
Wśród propozycji znalazły się:
-warsztaty artystyczne, więcej atrakcji w centrum Brennej
- wiosenne plecenie wianków,
- zajęcia sportowe, skatepark, siłownia na świeżym powietrzu, ścieżka rowerowa, mecze piłki
plażowej/ siatkowej, ścianka wspinaczkowa
- naprawa chodnika, drogi – Leśnica, otwarcie wyciągu na Kotarzu, odnowienie boiska w
centrum, szkółka jeździecka
- kino/kino plenerowe,
-warsztaty taneczne, fotograficzne
- kółko szydełkowe,
- spotkanie z Krzysztofem Golonką, spotkania dla osób potrzebujących wsparcia (dzieci z
domów dziecka, niepełnosprawni, chorzy), taniec i śpiew ludowy
- dzień dziecka dla 14 latków
- harcerstwo dla 14 latków,
- bezpłatny dostęp do kortu tenisowego
- kurs gotowania
- noc w amfiteatrze,
- holi festiwal, przegląd zespołów teatralnych
- koncerty (rap)
- kursy ratownictwa na obszarze rzek
- promocja: „jak się dzieje coś w centrum Brennej, to powiesić plakaty na Leśnicy”
Koc na trawie
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
44
Fot.: Dorota Greń
Propozycje inicjatyw, które wrzucono do skrzyneczki:
-kino plenerowe x3 -zajęcia plastyczne x2
-festyny -więcej wydarzeń w Górkach x3 -wybory miss -wycieczki krajoznawcze -warsztaty wikliniarskie -rajdy rowerowe x2 -ścieżki rowerowe, -koncerty kameralne x2 -atrakcje dla dzieci x4 -animacje dla dzieci -wycieczki przyrodnicze -koncerty śląskich zespołów x3
-kabarety x4 -spotkania z ciekawymi postaciami x3 -spotkania ze znanymi osobami -spektakle teatralne dla dorosłych -więcej imprez sportowych x2 -więcej regionalizmu, -mniej góralskiego grania, -warsztaty fotograficzne.
4.WNIOSKI, REKOMENDACJE
1. Realizacja projektu ujawniła preferencje mieszkańców dotyczące form spędzania czasu
wolnego, wśród których dominuje model uczestnictwa w spotkaniach w gronie rodziny
i przyjaciół, a zaangażowanie w działania kulturalne jest najrzadziej wybieraną
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
45
aktywnością. Brak wyrobionej opinii na temat dostępnej oferty kulturalnej łączy się
z niskim poziomem ogólnego zainteresowania życiem kulturalnym ograniczanym
najczęściej przez brak czasu i interesujących propozycji.
W gminie niezbędna jest swoista „praca u podstaw” w zakresie edukacji kulturalnej
oraz przemyślane działania animacyjne, kształtujące nawyk uczestnictwa w kulturze
i kreujące modę na aktywność kulturalną.
2. Na terenie Brennej działa wiele osób, grup i organizacji podejmujących różnorodne
działania społeczno-kulturalne. Lokalni liderzy trafnie diagnozują problemy i poszukują
dla nich rozwiązań. Mimo ich silnego poczucia odpowiedzialności za rozwój
miejscowości, w której żyją, ich zaangażowanie nie jest zauważane przez
współmieszkańców i często zamyka się do wąskich grup tematycznych. Szansą może
być zwiększenie poziomu otwartości OPKiSu i udostępnienie przestrzeni na inicjatywy
własne mieszkańców, skuteczniejsza promocja działalności wyróżniających się osób
i wsparcie ich rozwoju.
3. Przeprowadzone badania pozwoliły na zebranie informacji o potrzebach mieszkańców
i ich pomysłach dotyczących oferty kulturalnej. Mogą one zostać uwzględnione
w planowaniu kolejnych działań instytucji i organizacji realizujących cele statutowe
w obszarze kultury. Mieszkańcy nie deklarują udziału w wydarzeniach artystycznych
z obszaru kultury wyższej. W większości wystarcza im też bierne uczestnictwo
w charakterze widzów. W ofercie kulturalnej gminy zbyt mało jest działań
umożliwiających doświadczanie aktywności twórczej, która jest ważnym komponentem
kompetencji kulturowych.
Dla zwiększenia szans rozwojowych szczególnie ważne będą działania cykliczne
realizowanych w długim okresie czasu, łączące potencjał różnych grup, osób i innych
niewykorzystanych zasobów. Działania integrujące, nastawione na wymianę wiedzy
i doświadczeń.
4. OPKiS realizując przez lata imprezy artystyczne w amfiteatrze brenneńskim wykreował
u mieszkańców potrzebę uczestnictwa w imprezach o charakterze ludyczno-
festynowym. Wielu z respondentów oczekuje od lokalnej instytucji kultury przede
wszystkim zwiększenia ilości organizowanych imprez. OPKiS nie jest postrzegany jako
aktor lokalnego rozwoju, miejsce edukacji kulturalnej i innowacyjnych działań
animacyjnych, czy rozwijania pasji i zainteresowań różnych grup wiekowych.
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne
46
Rekomenduje się wypośrodkowanie działań wzbogacających ofertę dla turystów
z przedsięwzięciami skierowanymi do mieszkańców gminy.
Kultura jest narzędziem rozwoju kapitału społecznego, może aktywizować i integrować
lokalną społeczność, budować lokalną tożsamość. Może też przyczyniać się do wzrostu
kreatywności i przedsiębiorczości mieszkańców. Aby tak się stało, wskazane jest
wdrożenie przez OPKiS nowej metodologii pracy edukacyjnej i animacyjnej, które będą
w stanie przygotować lokalną społeczność do aktywnego i świadomego uczestnictwa
w kulturze, w tym do odbioru kultury wysokiej.
5. Dobrym kierunkiem jest niewątpliwie Baza Talentów, obecnie skupiająca dzieci
ze szkoły podstawowej. Wskazane byłoby stworzenie podobnej oferty dla młodzieży
i osób dorosłych oraz wykształcenie nawyku uczestnictwa w tego rodzaju działaniach.
Jest to zadanie szczególnie ważne w kontekście zdiagnozowanych w badaniach nikłych
potrzeb kulturalnych gimnazjalistów zarówno z Brennej, jak i Górek Wielkich.
Uczestnicząca w warsztatach diagnostycznych młodzież miała duże trudności ze
sformułowaniem oczekiwań związanych z kierowaną do nich ofertą kulturalną,
z wypracowaniem pomysłów na wartościowe zagospodarowanie czasu wolnego.
Dlatego pożądana byłaby ścisła współpraca szkół gimnazjalnych z OPKiS-em w zakresie
stworzenia młodzieży możliwości doświadczenia różnych aktywności artystycznych
i udziału w różnorodnych kołach zainteresowań, po to by młodzi ludzie mogli poznać
własne predyspozycje i uzdolnienia oraz nauczyć się twórczo spędzać czas wolny.
Dofinansowano w ramach Programu Narodowego Centrum Kultury – Dom Kultury +Inicjatywy lokalne