Top Banner
LAMPIRAN
17

Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Mar 06, 2018

Download

Documents

truonghanh
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

LAMPIRAN

Page 2: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 1 Rincian Perhitungan Biaya Penggunaan Energi Lampiran 1a Perhitungan Harga Konsumen

Keterangan : Pajak (Value Added Tax): 10% dari harga beli Biaya Distribusi : 13,5% Harga Beli

Asumsi : Biaya Distribusi = 20% Harga Jual Produsen Biaya Perawatan per tahun = 10% harga alat memasak

Sumber Data :

Kolom A-D : Handbook Statistik Ekonomi Energi 2006 Harga MT riil(kolom C) : Perkembangan Harga BBM Tahun 2005 dalam www.Pertamina.com Harga Listrik Riil (kolom C) : ”Kenaikan Tarif Listrik Bergantung Subsidi” dalam Suara Pembaharuan edisi 20 Oktober 2005 Harga BBt (kolom C) : www.ristek.go.id Harga Kayu Bakar (kolom C) : ”Biomass Energy Potentials And Utilization In Indonesia” oleh Kamaruddin Abdullah Harga Beli IMT : Harga MOPS (Mild Oil Plat Singapore) Harga Beli ILPG : Harga LPG Aramco

i

Konversi SBM PP_i/Satuan PP_i(Rp/SBM) T_i/Satuan P_i / Satuan P_i / SBM

Unit Asli

Pengali SBM

Harga Jual Produsen (Harga Ketetapan Pemerintah) Biaya

Distribusi

Harga Konsume

n

A B C D E F G H

20% C C+F

MT KL 5,9274 6.480,0 RP/Ltr 1.093.228,1 1.296,0 7.776,0 1.311.873,7

MTSubs KL 5,9274 2.061,0 RP/Ltr 347.707,3 412,2 2.473,2 417.248,7

LPG Ton 8,5246 4.250,0 Rp/Kg 498.557,1 850,0 5.100,0 598.268,5

LIST MWh 0,613 970,00 Rp/KWh 1.582.381,7 970,0 1.582.381,7

ListSubs MWh 0,613 563,05 Rp/KWh 918.515,5 563,1 918.515,5

BBt Ton 3,5638 1.300,0 Rp/Kg 364.779,2 260,0 1.560,0 437.735,0

GsK M3 0,0063 1.150,0 Rp/M3 182.539,7 1.150,0 182.539,7

KyB Ton 2,2979 300,0 Rp/Kg 130.554,0 300,0 130.554,0

IMT KL 5,9274 4.194,3 RP/Ltr 707.618,8 412,2 4.606,5 777.160,2

ILPG Ton 8,5246 5.690,9 Rp/Kg 667.583,2 850,0 6.540,9 767.294,7 NBBt Ton 3,5638 1.300,0 Rp/Kg 364.779,2 260,0 1.560,0 437.735,0

Page 3: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 1b Perhitungan Biaya Teknologi Akhir & Biaya Penggunaan

i Konversi SBM Harga Kompor

Life Time(Thn)

Penggunaan RT

Investasi Awal

Life Time (Thn)

I_i / tahun OM_i/tahun CT_i/tahun CT_i

Satuan CT_i / SBM C_i/Satuan C_i/SBM

I J K L M N O P Q R S T U J/K 10%J 0+P Q/(12L) R*1000/I G+S T*1000/I

MT KL 5,9274 50.000,0 5 30,0 liter/bulan 10.000,0 5.000,0 15.000,0 41,67 ltr 7.029,5 7.817,7 1.318.903,2 MTSubs KL 5,9274 50.000,0 5 30,0 liter/bulan 10.000,0 5.000,0 15.000,0 41,67 ltr 7.029,5 2.514,9 424.278,2 LPG Ton 8,5246 150.000,0 10 15,0 kg/bln 150.000,0 35 19.285,7 15.000,0 34.285,7 190,48 kg 22.344,3 5.290,5 620.612,8 LIST MWh 0,613 200.000,0 10 165,0 kwh/bln 885.200,0 35 45.291,4 20.000,0 65.291,4 32,98 kwh 53.793,6 1.003,0 1.636.175,3 ListSubs MWh 0,613 200.000,0 10 165,0 kwh/bln 885.200,0 35 45.291,4 20.000,0 65.291,4 32,98 kwh 53.793,6 596,0 972.309,1 BBt Ton 3,5638 50.000,0 5 75,0 kg/bulan 10.000,0 5.000,0 15.000,0 16,67 kg 4.676,7 1.576,7 442.411,7 GsK M3 0,0063 150.000,0 10 20,0 m3/bln 1.100.000,0 35 46.428,6 15.000,0 61.428,6 255,95 m3 40.627,4 1.406,0 223.167,0 KyB Ton 2,2979 20.000,0 5 230,0 kg/bln 4.000,0 2.000,0 6.000,0 2,17 kg 946,0 302,2 131.500,0 IMT KL 5,9274 50.000,0 5 30,0 liter/bulan 10.000,0 5.000,0 15.000,0 41,67 ltr 7.029,5 4.648,2 784.189,7 ILPG Ton 8,5246 150.000,0 10 15,0 kg/bln 150.000,0 35 19.285,7 15.000,0 34.285,7 190,48 kg 22.344,3 6.731,4 789.638,9 NBBt Ton 3,5638 50.000,0 5 75,0 kg/bulan 10.000,0 5.000,0 15.000,0 16,67 kg 4.676,7 1.576,7 442.411,7

Contoh Perhitungan Biaya Penggunaan : P_MT = PP_MT + T_MT = 6.480 + 1.296 = 7.776 Rp/liter I_MT = Harga kompor : Life Time = 50.000 : 5 thn = 10.000/thn CT_MT = I_MT*) + OM_MT = 10.000 + 5.000 = 15.000/tahun = 15.000/thn : 12 bulan/thn : 30 ltr/bulan = 41,67 Rp/ltr C_MT = P_MT + CT_MT = 7.776 + 41,67 = 7.817,7 Rp/ltr = 7.817,7 Rp/ltr x 1000 ltr/KL : 5,9274 KL/SBM = 1.318.903 Rp/SBM *) I_MT = Harga Kompor + Investasi Awal tetapi untuk penggunaan minyak tanah tidak memerlukan investasi awal seperti biaya pemasangan Sumber data:

Penggunaan RT per bulan : Structure of Final Energy Demand in Household Sector dalam “Comprehensive Assessment of Different Energy Sources for Electrucity Generation in Indonesia 2002”

Investasi awal PLN : Biaya pemasangan listrik pada daya 2200

Page 4: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Trans MTMINYAK TANAH KOMPOR MINYAK 40%

Lampiran 2 Alur Sistem Energi

REFERENCE ENERGY SYSTEM

Keterangan:

M E M A S A K

Energi Carrier

Teknologi Pengguna Akhir

DEMAND RT

Tranportasi & Distribusi

Trans LPG

Trans MT

Trans BBt

MINYAK TANAH

BRIKET BATUBARA

GAS KOTA PIPA GAS KOTA

LISTRIK

KOMPOR LPG

KOMPOR MINYAK

KOMPOR GAS

KOMPOR KAYU BAKAR

KOMPOR LISTRIK

KOMPOR BRIKET

Transmisi

KAYU BAKAR

62%

40%

25%

60%

65%

12.5%

LPG

Rp. 50.000

Rp. 150.000

Rp. 50.000

Rp. 150.000

Rp. 200.000

Rp. 20.000

Rp. 41,67/ltr

Rp. 190,48/kg

Rp. 16,67/kg

Rp. 255,95/m3

Rp. 32,98/kwh

Rp2,17/kg

Rp. 2.061/ltr

Rp1.300/kg

Rp. 4.250/kg

Rp1.150/m3

Rp 970/kwh

Rp 300/kg

Rp2.473,/ltr

Rp 5.100/kg

Rp 1.560/kg

Rp1.150/m3

Rp 970/kwh

Rp 300/kg

Rp 2.514,9/ltr

Rp 5.920,5/kg

Rp 1.576,7/kg

Rp 1.406/m3

Rp 1.003/kwh

Rp302,2/kg

Rp.412,2/ltr

Rp850/kg

Rp260/kg

NEW

EXISTING

IMPOR

DOMESTIK

IMPOR

DOMESTIK

Rp. 4.194,3/ltr Rp 412,2/ltr Rp4.606,/ltr

Rp 4.648/ltr Rp. 3.396,2 /ltr

Rp. 2.061/ltr

Rp. 5.690,9/kg Rp 850/kg Rp6.541/kg

Rp 6.731/kg Rp. 4.608/kg

Rp. 4.250/kg

Rp1.300/kg Rp 1.560/kg Rp 1.576,7/kg Rp260/kg

Rp. 50.000 Rp. 41,67/ltr Rp. 2.061/ltr Rp2.473,/ltr

Rp 2.514,9/ltr Rp.412,2/ltr

IMPOR

DOMESTIK

Rp. 4.194,3/ltr Rp 412,2/ltr Rp4.606,/ltr Rp 4.648/ltr

Rp. 3.396,2 /ltr

Rp. 2.061/ltr

Harga Jual Produsen Harga Konsumen Harga Kompor Biaya Teknologi Per satuan

Page 5: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 3 Konsumsi, Produksi dan Potensi Ketersediaan Energi untuk Memasak Pada Rumah Tangga

ENERGI MINYAK TANAH LPG LISTRIK BRIKET BATUBARA GAS KOTA KAYU BAKAR

KONVERSIUnit Asli 1 KL 1 TON 1 Mwh 1 TON 1 M3 1 TON

Pengali SBM 5,93 8,52 0,61 3,56 0,01 2,30

KONSUMSISBM 59.459.394,00 4.462.117,00 25.246.557,00 90.440,00 118.608,00 223.060.198,00

MEMASAK(SBM) 51.016.160,05 4.462.117,00 1.035.108,84 90.440,00 118.608,00 223.060.198,00(Unit Asli) 8.606.836,06 523.440,04 1.688.595,17 25.377,41 18.826.666,67 97.071.325,12

PRODUKSI(Unit Asli) 8.542.000,00 1.890.717,00 127.369.000,00 28.216,00 19.300.000,00 -

SBM 50.631.850,80 16.117.606,14 78.077.197,00 100.556,18 121.590,00 -

KONSUMSI Sektor Selain RT (SBM)MINYAK TANAH LPG LISTRIK BATUBARA GAS BUMI KAYU BAKAR

Industri 2.547.000 2.542.000 26.021.000 72.551 98.691.000 42.948.000Transportasi 14.000 - 34.000 - 37.000 -Lain-lain 2.509.000 - - - - -

MINYAK TANAH LPG LISTRIK BATUBARA GAS KOTA KAYU BAKARKomersial 3.220.000 1.990.000 14.343.900 - 211.900 1.415.600Total 8.290.000 4.532.000 40.398.900 72.551 98.939.900 44.363.600

Rumah Tangga 59.459.394 4.462.117 25.246.557 90.440 118.608 223.060.198Total Konsumsi 67.749.394 8.994.117 65.645.457 162.991 99.058.508 267.423.798

PRODUKSI 50.631.850,8 16.117.606,1 78.077.197,0 100.556,2 121.590,0 -PROD UTK RT 42.341.850,80 11.585.606,14 37.678.297,00 100.556,18 121.590,00PROD UTK MASAK 33.898.616,85 11.585.606,14 13.466.848,84 100.556,18 121.590,00 223.060.198,00

2006-2010(per tahun)90% 140% 140% 140% 140% 90%

30.508.755,17 16.219.848,59 18.853.588,37 140.778,65 170.226,00 200.754.178,20

2006-2015(per tahun)70% 200% 200% 200% 200% 80%

23.729.031,80 23.171.212,28 26.933.697,67 201.112,36 243.180,00 178.448.158,40

IMT ILPG NBBt2008 10.169.585,06 3.475.681,84 20.111,242010 9.152.626,55 4.865.954,582015 7.118.709,54 6.951.363,68

2015

RINCIAN PRODUKSI

2010

Page 6: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 4 Penduduk dan EU untuk Memasak Pada Rumah Tangga

Asumsi :

EU Masak diperoleh dari masing-masing energi final yang gunakan untuk memasak di kali dengan

efesiensi alat memasaknya.

Total EU untuk Memasak = 0.4 MT + 0.62 LPG + 0.65 List + 0.25 BBt + 0.60 GsK + 0.125 KyB

dengan :

Minyak Tanah untuk memasak (MT) = 85.8 % Minyak Tanah

Listrik Untuk Memasak (List) = 4,1% Listrik

Pertumbuhan Penduduk Indonesia Tahun 2006-2015 sebesar 1,3% per tahun

EU Masak tahun 2010 dan 2015 diduga dari persamaan :

EU Masak = - 43626983 + 0,437 Penduduk

Lampiran 5 Pemakaian Energi Final Rumah Tangga (SBM)

Tahun Briket Minyak Tanah Myk Tanah (Masak) LPG Gas Kota Listrik Listrik (Masak) Kayubakar EU Masak 1993 1.426 41.104.029 35.267.257 1.930.374 40.906 8.082.613 331.387 182.334.471 38.335.845 1994 11.028 41.860.070 35.915.940 2.551.986 48.994 8.969.275 367.740 184.500.218 39.282.319 1995 20.701 42.655.313 36.598.259 3.198.935 57.750 10.458.197 428.786 186.351.563 40.235.125 1996 30.435 43.490.636 37.314.966 3.871.566 68.459 11.984.659 491.371 187.874.458 41.178.740 1997 46.865 46.469.134 39.870.517 3.855.983 73.605 13.914.040 570.476 193.551.043 42.959.485 1998 61.259 48.976.088 42.021.484 3.786.611 75.713 15.243.152 624.969 198.328.596 44.414.339 1999 72.880 50.846.709 43.626.476 3.660.835 74.499 16.474.240 675.444 201.807.664 45.448.224 2000 75.051 52.794.443 45.297.632 3.843.042 81.573 18.735.376 768.150 205.650.963 46.775.114 2001 77.225 55.093.802 47.270.482 4.027.953 88.761 20.437.285 837.929 209.387.522 48.196.180 2002 79.605 57.906.341 49.683.641 4.226.389 96.310 20.838.052 854.360 213.557.856 49.821.571 2003 81.952 59.503.414 51.053.929 4.327.667 103.958 21.916.618 898.581 217.517.280 50.961.326 2004 84.026 59.580.046 51.119.679 4.405.688 111.383 23.614.273 968.185 220.636.196 51.476.080 2005 90.440 59.459.394 51.016.160 4.462.117 118.608 25.246.557 1.035.109 223.060.198 51.822.097

Tahun Penduduk(jiwa) EU Masak (SBM)1993 186.794.000 38.335.8451994 189.309.000 39.282.3191995 191.825.000 40.235.1251996 194.340.000 41.178.7401997 199.837.000 42.959.4851998 202.873.000 44.414.3391999 203.047.000 45.448.2242000 205.843.000 46.775.1142001 208.647.000 48.196.1802002 212.003.000 49.821.5712003 215.276.000 50.961.3262004 217.854.000 51.476.0802005 219.893.000 51.822.0972008 228.580.796 56.262.8252010 234.562.527 58.876.8412015 250.210.689 65.715.088

Page 7: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 6 Perhitungan Kebutuhan Energi Rumah Tangga

Penggunaan RT per Bulan Proposi MemasakKebutuhan Memasak = 241,8 PJ/Thn

= 241,8 . 10E15 J/Thn Minyak Tanah

Cooking + Hot Water 241,8Total Fosil Fuel 281,8

(Handbook Statistik Energi,Tahun 2000)

Lighting 40Total 281,8

= 0,78 SBM/RT Thn Listrik= 0,065 SBM/RT Bln

Energi Use MT = 0,065/5,9274 Cooking + Hot Water 3,3= 0,01098 KL/RT Bln Total Electricity 81,3= 10,98 Ltr/RT Bln

Energi Final (EF) MT = 10,98 /0,4 Lighting+El.App+AC 78= 27,45 Ltr/RT Bln Total Electricity 81,3

EF LPG = 0,065/8,5246*1000/0,62= 12,298 Kg/RT Bln

EF KyB = 0,065*1000/2,2379/0,125= 226,3 Kg

EF BBt = 0,065*1000/3,5638/0,25= 72,96 Kg

EF GsK = 0,065/0,0063/0,6= 17 M3

EF List = 0,065*1000/0,6130/0,65= 163 Kwh

= 4,10%

= = 95,90%

=

= 85,80%

= = 14,19%

=RT000.008.52Thn/J10.8,241 15

=

RTThn/J10.65,4 9=

J/SBM10.68,1RTThnx/J10.65,4 109 −=

Sumber : Structure of Final Energy Demand in Household Sector dalam “Comprehensive Assessment of Different

Energy Sources for Electrucity Generation in Indonesia 2002”

Page 8: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 7a Tampilan Fisik Linear Programming Optimasi Tahun 2008 (MT& Listrik Subsidi) dengan software LINGO 10

Lampiran 7b Model Optimasi Tahun 2008 dengan MT& Listrik Subsidi

Lampiran 7c Tampilan Fisik Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun

2008 (MT& Listrik Subsidi) dengan software LINGO 10

Page 9: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 7d Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivirtas Optimasi Tahun 2008

(MT& Listrik Subsidi) dari software LINGO 10 CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 33.898.620,00 0,00 551.561,70 226.285,600 INFINITY 777.847,300 INFINITYLPG 11.585.610,00 0,00 806.796,70 398.866,600 INFINITY 1.205.663,300 INFINITYList 8.288.140,00 0,00 1.264.002,00 231.349,600 187.800,300 1.495.351,600 1.076.201,700BBt 90.440,00 0,00 575.135,20 INFINITY 88.980,620 INFINITY 486.154,580GsK 121.590,00 0,00 290.117,20 876.653,700 INFINITY 1.166.770,900 INFINITYKyB 223.060.200,00 0,00 170.950,00 72.127,230 INFINITY 243.077,230 INFINITYIMT 0,00 241.599,40 1.019.447,00 INFINITY 241.599,400 INFINITY 777.847,600ILPG 3.475.682,00 0,00 1.026.531,00 179.132,600 INFINITY 1.205.663,600 INFINITYNBBt 0,00 88.980,62 575.135,20 INFINITY 88.980,620 INFINITY 486.154,580

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -1.944.618,00 0,00 56.262.820,00 3.366.161,00 4.714.470,00 59.628.981,00 51.548.350,00Min LPG 0,00 7.123.489,00 4.462.117,00 7.123.489,00 INFINITY 11.585.606,00 INFINITYMin List 0,00 7.253.031,00 1.035.109,00 7.253.031,00 INFINITY 8.288.140,00 INFINITYMin BBt -88.980,62 0,00 90.440,00 10.116,00 90.440,00 100.556,00 0,00Min GsK 0,00 2.982,00 118.608,00 2.982,00 INFINITY 121.590,00 INFINITYMax MT 226.285,60 0,00 33.898.620,00 11.786.180,00 8.415.402,00 45.684.800,00 25.483.218,00Max LPG 398.866,60 0,00 11.585.610,00 7.603.984,00 5.429.292,00 19.189.594,00 6.156.318,00Max List 0,00 5.178.709,00 13.466.850,00 INFINITY 5.178.709,00 INFINITY 8.288.141,00Max BBt 0,00 10.116,00 100.556,00 INFINITY 10.116,00 INFINITY 90.440,00Max GsK 876.653,70 0,00 121.590,00 7.857.450,00 2.982,00 7.979.040,00 118.608,00Max KyB 72.127,23 0,00 223.060.200,00 37.715.760,00 26.929.290,00 260.775.960,00 196.130.910,00Max IMT 0,00 10.169.590,00 10.169.590,00 INFINITY 10.169.590,00 INFINITY 0,00Max ILPG 179.132,60 0,00 3.475.682,00 7.603.984,00 3.475.682,00 11.079.666,00 0,00Max NBBt 0,00 20.111,00 20.111,00 INFINITY 20.111,00 INFINITY 0,00

Allowable Allowable

Allowable AllowableConstraint Dual Price Slack/Surplus Current RHS

Variable Value Reduced Cost

Page 10: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 8a Model Optimasi Tahun 2008 (Harga Riil Seluruhnya)

Lampiran 8b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2008

(Harga Riil Seluruhnya) CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 15.294.740,00 0,00 1.714.574,00 INFINITY 405.633,90 INFINITY 1.308.940,100LPG 11.585.610,00 0,00 806.796,70 1.850.793,000 INFINITY 2.657.589,700 INFINITYList 13.466.850,00 0,00 2.127.028,00 659.155,000 INFINITY 2.786.183,000 INFINITYBBt 100.556,00 0,00 575.135,20 496.473,600 INFINITY 1.071.608,800 INFINITYGsK 121.590,00 0,00 290.117,20 2.281.744,000 INFINITY 2.571.861,200 INFINITYKyB 223.060.200,00 0,00 170.950,00 364.854,400 INFINITY 535.804,400 INFINITYIMT 10.169.590,00 0,00 1.019.447,00 695.127,400 INFINITY 1.714.574,400 INFINITYILPG 3.475.682,00 0,00 1.026.531,00 1.631.059,000 INFINITY 2.657.590,000 INFINITYNBBt 20.111,00 0,00 575.135,20 496.473,600 INFINITY 1.071.608,800 INFINITY

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -4.286.435,00 0,00 56.262.824,79 7.441.552,000 6.117.895,000 63.704.376,79 50.144.929,79Min LPG 0,00 7.123.489,00 4.462.117,00 7.123.489,000 INFINITY 11.585.606,00 INFINITYMin List 0,00 12.431.740,00 1.035.109,00 12.431.740,000 INFINITY 13.466.849,00 INFINITYMin BBt 0,00 10.116,00 90.440,00 10.116,000 INFINITY 100.556,00 INFINITYMin GsK 0,00 2.982,00 118.608,00 2.982,000 INFINITY 121.590,00 INFINITYMax MT 0,00 18.603.880,00 33.898.620,00 INFINITY 18.603.880,000 INFINITY 15.294.740,00Max LPG 1.850.793,00 0,00 11.585.610,00 9.867.573,000 7.123.489,000 21.453.183,00 4.462.121,00Max List 659.155,00 0,00 13.466.850,00 9.412.146,000 11.448.540,000 22.878.996,00 2.018.310,00Max BBt 496.473,60 0,00 100.556,00 24.471.580,000 10.116,000 24.572.136,00 90.440,00Max GsK 2.281.744,00 0,00 121.590,00 10.196.490,000 2.982,000 10.318.080,00 118.608,00Max KyB 364.854,40 0,00 223.060.200,00 48.943.160,000 59.532.410,000 272.003.360,00 163.527.790,00Max IMT 695.127,40 0,00 10.169.590,00 15.294.740,000 10.169.590,000 25.464.330,00 0,00Max ILPG 1.631.059,00 0,00 3.475.682,00 9.867.573,000 3.475.682,000 13.343.255,00 0,00Max NBBt 496.473,60 0,00 20.111,00 24.471.580,000 20.111,000 24.491.691,00 0,00

Allowable

Allowable Allowable

Constraint Dual Price Slack/SurplusAllowable

Current RHS

Reduced CostVariable Value

Page 11: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 9 Ringkasan Solusi Optimasi Tahun 2008 Ketika Biaya MT Diubah

Biaya MT (Rp/SBM)

Harga Konsumen (Rp/Liter)

% Subsidi Variable

Nilai Solusi (SBM)

Reduced Cost

Current Coefficient (Rp/SBM)

Allowable

Upper Bound

Lower Bound

551.561,70 Rp2.679 68,19% MT 33.898.620,00 0,00 551.561,70 777.847,30 INFINITY ≥ 777.847,31 Rp4.556 45,91% MT 25.483.210,00 0,00 777.847,31 920.216,21 777.847,27 ≥ 920.216,22 Rp5.400 35,89% MT 25.464.320,00 0,00 920.216,22 1.019.446,67 920.216,26

≥ 1.019.446,68 Rp5.989 28,91% MT 15.294.740,00 0,00 1.019.446,68 INFINITY 1.019.446,97 Ditambah impor IMT 10.169.590,00 0,00 1.019.446,68 1.019.447.03 INFINITY

1.714.574,12 Rp8.424 0 %

Page 12: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 10a Model Optimasi Tahun 2008 (Subsidi MT dikurangi (i))

Lampiran 10b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2008

(Subsidi MT dikurangi (i))

CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 25.483.210,00 0,00 777.847,31 142.368,900 0,042 920.216,210 777.847,268LPG 11.585.610,00 0,00 806.796,70 398.866,600 INFINITY 1.205.663,300 INFINITYList 13.466.850,00 0,00 1.264.002,00 0,069 INFINITY 1.264.002,069 INFINITYBBt 90.440,00 0,00 575.135,20 INFINITY 88.980,590 INFINITY 486.154,610GsK 121.590,00 0,00 290.117,20 876.653,800 INFINITY 1.166.771,000 INFINITYKyB 223.060.200,00 0,00 170.950,00 72.127,240 INFINITY 243.077,240 INFINITYIMT 0,00 241.599,40 1.019.447,00 INFINITY 241.599,400 INFINITY 777.847,600ILPG 3.475.682,00 0,00 1.026.531,00 179.132,700 INFINITY 1.205.663,700 INFINITYNBBt 0,00 88.980,59 575.135,20 INFINITY 88.980,590 INFINITY 486.154,610

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -1.944.618,00 0,00 56.262.820,00 3.366.161,00 10.193.290,00 59.628.981,00 46.069.530,00Min LPG 0,00 7.123.489,00 4.462.117,00 7.123.489,00 INFINITY 11.585.606,00 INFINITYMin List 0,00 12.431.740,00 1.035.109,00 12.431.740,00 INFINITY 13.466.849,00 INFINITYMin BBt -88.980,59 0,00 90.440,00 10.116,00 90.440,00 100.556,00 0,00Min GsK 0,00 2.982,00 118.608,00 2.982,00 INFINITY 121.590,00 INFINITYMax MT 0,00 8.415.402,00 33.898.620,00 INFINITY 8.415.402,00 INFINITY 25.483.218,00Max LPG 398.866,60 0,00 11.585.610,00 16.440.780,00 5.429.292,00 28.026.390,00 6.156.318,00Max List 0,07 0,00 13.466.850,00 15.681.980,00 5.178.709,00 29.148.830,00 8.288.141,00Max BBt 0,00 10.116,00 100.556,00 INFINITY 10.116,00 INFINITY 90.440,00Max GsK 876.653,80 0,00 121.590,00 16.988.810,00 2.982,00 17.110.400,00 118.608,00Max KyB 72.127,24 0,00 223.060.200,00 81.546.290,00 26.929.290,00 304.606.490,00 196.130.910,00Max IMT 0,00 10.169.590,00 10.169.590,00 INFINITY 10.169.590,00 INFINITY 0,00Max ILPG 179.132,70 0,00 3.475.682,00 16.440.780,00 3.475.682,00 19.916.462,00 0,00Max NBBt 0,00 20.111,00 20.111,00 INFINITY 20.111,00 INFINITY 0,00

Allowable Allowable

Allowable AllowableCurrent RHSConstraint Dual Price Slack/Surplus

Variable Value Reduced Cost

Page 13: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 11a Model Optimasi Tahun 2008 (Subsidi MT dikurangi (ii))

Lampiran 11b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2008

(Subsidi MT dikurangi (ii)) CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 25.464.320,00 0,00 920.216,30 99.230,370 0,044 1.019.446,670 920.216,256LPG 11.585.610,00 0,00 806.796,70 619.538,600 INFINITY 1.426.335,300 INFINITYList 13.466.850,00 0,00 1.264.002,00 231.349,700 INFINITY 1.495.351,700 INFINITYBBt 100.556,00 0,00 575.135,20 0,028 INFINITY 575.135,228 INFINITYGsK 121.590,00 0,00 290.117,20 1.090.207,000 INFINITY 1.380.324,200 INFINITYKyB 223.060.200,00 0,00 170.950,00 116.617,600 INFINITY 287.567,600 INFINITYIMT 0,00 99.230,37 1.019.447,00 INFINITY 99.230,370 INFINITY 920.216,630ILPG 3.475.682,00 0,00 1.026.531,00 399.804,600 INFINITY 1.426.335,600 INFINITYNBBt 20.111,00 0,00 575.135,20 0,028 INFINITY 575.135,228 INFINITY

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -2.300.541,00 0,00 56.262.820,00 3.373.718,00 10.185.730,00 59.636.538,00 46.077.090,00Min LPG 0,00 7.123.489,00 4.462.117,00 7.123.489,00 INFINITY 11.585.606,00 INFINITYMin List 0,00 12.431.740,00 1.035.109,00 12.431.740,00 INFINITY 13.466.849,00 INFINITYMin BBt 0,00 10.116,00 90.440,00 10.116,00 INFINITY 100.556,00 INFINITYMin GsK 0,00 2.982,00 118.608,00 2.982,00 INFINITY 121.590,00 INFINITYMax MT 0,00 8.434.294,00 33.898.620,00 INFINITY 8.434.294,00 INFINITY 25.464.326,00Max LPG 619.538,60 0,00 11.585.610,00 16.428.600,00 5.441.480,00 28.014.210,00 6.144.130,00Max List 231.349,70 0,00 13.466.850,00 15.670.350,00 5.190.335,00 29.137.200,00 8.276.515,00Max BBt 0,03 0,00 100.556,00 40.742.920,00 10.116,00 40.843.476,00 90.440,00Max GsK 1.090.207,00 0,00 121.590,00 16.976.220,00 2.982,00 17.097.810,00 118.608,00Max KyB 116.617,60 0,00 223.060.200,00 81.485.830,00 26.989.740,00 304.546.030,00 196.070.460,00Max IMT 0,00 10.169.590,00 10.169.590,00 INFINITY 10.169.590,00 INFINITY 0,00Max ILPG 399.804,60 0,00 3.475.682,00 16.428.600,00 3.475.682,00 19.904.282,00 0,00Max NBBt 0,03 0,00 20.111,00 40.742.920,00 20.111,00 40.763.031,00 0,00

Allowable Allowable

Allowable AllowableCurrent RHSConstraint Dual Price Slack/Surplus

Variable Value Reduced Cost

Page 14: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 12a Model Optimasi Tahun 2008 (Subsidi MT dikurangi (iii))

Lampiran 12b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2008

(Subsidi MT dikurangi (iii))

CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 15.294.740,00 0,00 1.019.447,00 INFINITY 0,03 INFINITY 1.019.446,970LPG 11.585.610,00 0,00 806.796,70 773.345,700 INFINITY 1.580.142,400 INFINITYList 13.466.850,00 0,00 1.264.002,00 392.599,100 INFINITY 1.656.601,100 INFINITYBBt 100.556,00 0,00 575.135,20 62.019,030 INFINITY 637.154,230 INFINITYGsK 121.590,00 0,00 290.117,20 1.239.053,000 INFINITY 1.529.170,200 INFINITYKyB 223.060.200,00 0,00 170.950,00 147.627,100 INFINITY 318.577,100 INFINITYIMT 10.169.590,00 0,00 1.019.447,00 0,030 INFINITY 1.019.447,030 INFINITYILPG 3.475.682,00 0,00 1.026.531,00 553.611,800 INFINITY 1.580.142,800 INFINITYNBBt 20.111,00 0,00 575.135,20 62.019,030 INFINITY 637.154,230 INFINITY

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -2.548.617,00 0,00 56.262.820,00 7.441.552,000 6.117.895,000 63.704.372,00 50.144.925,00Min LPG 0,00 7.123.489,00 4.462.117,00 7.123.489,000 INFINITY 11.585.606,00 INFINITYMin List 0,00 12.431.740,00 1.035.109,00 12.431.740,000 INFINITY 13.466.849,00 INFINITYMin BBt 0,00 10.116,00 90.440,00 10.116,000 INFINITY 100.556,00 INFINITYMin GsK 0,00 2.982,00 118.608,00 2.982,000 INFINITY 121.590,00 INFINITYMax MT 0,00 18.603.880,00 33.898.620,00 INFINITY 18.603.880,000 INFINITY 15.294.740,00Max LPG 773.345,70 0,00 11.585.610,00 9.867.573,000 7.123.489,000 21.453.183,00 4.462.121,00Max List 392.599,10 0,00 13.466.850,00 9.412.146,000 11.448.540,000 22.878.996,00 2.018.310,00Max BBt 62.019,03 0,00 100.556,00 24.471.580,000 10.116,000 24.572.136,00 90.440,00Max GsK 1.239.053,00 0,00 121.590,00 10.196.490,000 2.982,000 10.318.080,00 118.608,00Max KyB 147.627,10 0,00 223.060.200,00 48.943.160,000 59.532.410,000 272.003.360,00 163.527.790,00Max IMT 0,03 0,00 10.169.590,00 15.294.740,000 10.169.590,000 25.464.330,00 0,00Max ILPG 553.611,80 0,00 3.475.682,00 9.867.573,000 3.475.682,000 13.343.255,00 0,00Max NBBt 62.019,03 0,00 20.111,00 24.471.580,000 20.111,000 24.491.691,00 0,00

Allowable

Allowable Allowable

AllowableConstraint Dual Price Slack/Surplus Current RHS

Variable Value Reduced Cost

Page 15: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 13a Model Optimasi Tahun 2010 (Harga Riil Seluruhnya)

Lampiran 13b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2010

(Harga Riil Seluruhnya) CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 11.640.390,00 0,00 1.978.355,00 INFINITY 468.039,10 INFINITY 1.510.315,900LPG 16.219.850,00 0,00 930.919,30 2.135.531,000 INFINITY 3.066.450,300 INFINITYList 18.853.590,00 0,00 2.454.263,00 760.563,600 INFINITY 3.214.826,600 INFINITYBBt 140.779,00 0,00 663.617,50 572.854,300 INFINITY 1.236.471,800 INFINITYGsK 170.226,00 0,00 334.750,60 2.632.782,000 INFINITY 2.967.532,600 INFINITYKyB 200.754.200,00 0,00 197.250,00 420.985,800 INFINITY 618.235,800 INFINITYIMT 9.152.627,00 0,00 1.176.285,00 802.070,200 INFINITY 1.978.355,200 INFINITYILPG 4.865.955,00 0,00 1.184.458,00 1.881.992,000 INFINITY 3.066.450,000 INFINITY

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -4.945.887,00 0,00 58.876.840,00 7.547.345,000 4.656.157,000 66.424.185,00 54.220.683,00Min LPG 0,00 11.757.730,00 4.462.117,00 11.757.730,000 INFINITY 16.219.847,00 INFINITYMin List 0,00 17.818.480,00 1.035.109,00 17.818.480,000 INFINITY 18.853.589,00 INFINITYMin BBt 0,00 50.339,00 90.440,00 50.339,000 INFINITY 140.779,00 INFINITYMin GsK 0,00 51.618,00 118.608,00 51.618,000 INFINITY 170.226,00 INFINITYMax MT 0,00 18.868.360,00 30.508.760,00 INFINITY 18.868.360,000 INFINITY 11.640.400,00Max LPG 2.135.531,00 0,00 16.219.850,00 7.509.931,000 11.757.730,000 INFINITY 4.462.120,00Max List 760.563,60 0,00 18.853.590,00 7.163.319,000 11.611.300,000 INFINITY 7.242.290,00Max BBt 572.854,30 0,00 140.779,00 18.624.630,000 50.339,000 INFINITY 90.440,00Max GsK 2.632.782,00 0,00 170.226,00 7.760.262,000 51.618,000 7.930.488,00 118.608,00Max KyB 420.985,80 0,00 200.754.200,00 37.249.260,000 60.378.760,000 238.003.460,00 140.375.440,00Max IMT 802.070,20 0,00 9.152.627,00 11.640.390,000 9.152.627,000 20.793.017,00 0,00Max ILPG 1.881.992,00 0,00 4.865.955,00 7.509.931,000 4.865.955,000 12.375.886,00 0,00

Allowable

AllowableAllowableCurrent RHS

Variable Value Reduced Cost

Constraint Dual Price Slack/Surplus

Allowable

Page 16: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 14a Model Optimasi Tahun 2015 (Harga Riil Seluruhnya)

Lampiran 14b Ringkasan Output Solusi dan Analisis Sensitivitas Optimasi Tahun 2015

(Harga Riil Seluruhnya)

CurrentCoefficient Increase Decrease Upper Bound Lower Bound

MT 10.456.240,00 0,00 2.637.806,00 INFINITY 624.052,20 INFINITY 2.013.753,800LPG 23.171.210,00 0,00 1.241.226,00 2.847.374,000 INFINITY 4.088.600,000 INFINITYList 26.933.700,00 0,00 3.272.351,00 1.014.085,000 INFINITY 4.286.436,000 INFINITYBBt 201.112,00 0,00 884.823,30 763.805,700 INFINITY 1.648.629,000 INFINITYGsK 243.180,00 0,00 446.334,10 3.510.375,000 INFINITY 3.956.709,100 INFINITYKyB 178.448.200,00 0,00 263.000,10 561.314,400 INFINITY 824.314,500 INFINITYIMT 7.118.710,00 0,00 1.568.380,00 1.069.427,000 INFINITY 2.637.807,000 INFINITYILPG 6.951.364,00 0,00 1.579.378,00 2.509.222,000 INFINITY 4.088.600,000 INFINITY

Increase Decrease Upper Bound Lower BoundKeb EU -6.594.516,00 0,00 65.715.090,00 6.665.060,000 4.182.497,000 72.380.150,00 61.532.593,00Min LPG 0,00 18.709.100,00 4.462.117,00 18.709.100,000 INFINITY 23.171.217,00 INFINITYMin List 0,00 25.898.590,00 1.035.109,00 25.898.590,000 INFINITY 26.933.699,00 INFINITYMin BBt 0,00 110.672,00 90.440,00 110.672,000 INFINITY 201.112,00 INFINITYMin GsK 0,00 124.572,00 118.608,00 124.572,000 INFINITY 243.180,00 INFINITYMax MT 0,00 16.662.650,00 27.118.890,00 INFINITY 16.662.650,000 INFINITY 10.456.240,00Max LPG 2.847.374,00 0,00 23.171.210,00 6.745.964,000 10.750.100,000 29.917.174,00 12.421.110,00Max List 1.014.085,00 0,00 26.933.700,00 6.434.611,000 10.253.940,000 33.368.311,00 16.679.760,00Max BBt 763.805,70 0,00 201.112,00 16.729.990,000 110.672,000 16.931.102,00 90.440,00Max GsK 3.510.375,00 0,00 243.180,00 6.970.829,000 124.572,000 7.214.009,00 118.608,00Max KyB 561.314,40 0,00 178.448.200,00 33.459.980,000 53.320.480,000 211.908.180,00 125.127.720,00Max IMT 1.069.427,00 0,00 7.118.710,00 10.456.240,000 7.118.710,000 17.574.950,00 0,00Max ILPG 2.509.222,00 0,00 6.951.364,00 6.745.964,000 6.951.364,000 13.697.328,00 0,00

Allowable Allowable

Allowable Allowable

Current RHS

Variable Value Reduced Cost

Constraint Dual Price Slack/Surplus

Page 17: Optimasi Substitusi Penggunaan Minyak Tanah Untuk ...repository.ipb.ac.id/bitstream/handle/123456789/33037/Lampiran... · MINYAK TANAH Trans MT KOMPOR MINYAK 40% Lampiran 2 Alur Sistem

Lampiran 15 Algoritma Metode Simpleks (Nasendi& Anwar 1985)

Langkah 0

Langkah 1

Langkah 2

Ya Tidak

Langkah 3 Langkah 4

Ya

Tidak

MULAI

Konversikan semua ketidaksamaan menjadi kesamaan (Bentuk Baku): Gunakan peubah disposal (slack dan surplus atau artificial) (0)

Tentukan penyelesaian pendahuluan yang layak (initial basic feasible solution) : Gunakan peubah artifisial/peubah disposal (1)

Lakukan penyempurnaan penyelesaian kelayakan (2)

(3) Penyelesaian kelayakan yang dicari perlu diteruskan?

Carilah penyelesaian kelayakan yang lebih baik (5)

Apakah penyelesaian kelayakan yang kini sudah layak (feasible) dan optimal? (4)

Penyelesaian kelayakan sudah optimal (6)

Tidak ada penyelesaian (Tidak layak/optimal) (7)

SELESAI