-
[Bu dosyada yer alanlar 2015 KPSS Eitim Bilimlerine ynelik
bilgilerdir. Sz konusu bilgiler KMS-KPSSde
km sorular dikkate alnarak hazrlanmtr.
KPSSde kan sorular temele alnarak, konularn anlatmnda ayrntya
girilen yerler olduu gibi, zet
geilen yerlerde olmutur.]
Hata ve nerilerinizi ltfen bildiriniz!
Mail: [email protected]
Web Site: http://www.rehberlik.biz.tr
m
ma
Mail:
RETM YNTEM VE TEKNKLER
MURAT CVELEK REHBERLK VE ETM BLMLER UZMANI
-
1
ANLATIM YNTEM
ZELLKLER Sunu stratejisinde kullanlr. - Bilgi dzeyindeki
davranlarn kazandrlmasnda, - Dersin giri blmnde dikkat ekmede, -
Dersin sonunda zet ve tekrar yapmada kullanlr. Alt yap bilgilerin
olumasnda kullanlr. retmen aktiftir (retmen merkezlidir). Basit ksa
ve z ifadelerle sunulmaldr. Anlatm aamal ekilde gereklemelidir.
Ara, gere ve bolca rnek kullanlmaldr. Beden dili ve ses tonu etkili
kullanlmaldr. retmen ayakta ve hareketli olmaldr. Soru-cevap ve
tartma teknii kullanlmaldr. Soyut konularn ilenmesinde en uygun
yntemdir. iterek renme temellidir.
YARARLARI
Bu yntem herkese bilindii iin renci ve retmene yakndr.
Ekonomiktir (Ksa srede ok bilgi verilebilir. Ayn anda ok sayda
renciye ok bilgi verilebilir.).
Bilgilerin derli toplu sunulmasn salar. rencilerin kontrol
kolaydr. Bu nedenle kalabalk
snflardaki en etkili metottur. retmen anlatm renci dzeyine
gre
ayarlanabilir.
Dinleme ve not alma becerisi kazandrr. Kontrol retmende olduu
iin retmen
gvendedir ve hedeften saplmaz, konu dalmaz.
SINIRLILIKLARI
renci pasiftir. lgi ksa sreli olabilir, dikkat ksa srede
dalabilir. Ezbere dayal olduu iin bilgiler kalc deildir. Geri
bildirim yetersiz olduundan eksik ve yanl
renmeye sebep olabilir. itsel yn gelimemi olanlara uygun
deildir. Psikomotor ve uygulama gerektiren renmelerde
kullanlamaz. Tm renme ihtiyalarn karlayamaz.
RNEK OLAY YNTEM
ZELLKLER Bulu stratejisinde kullanlr ve renci merkezlidir.
Kavrama ve zeri (analiz, sentez) dzeydeki
davranlarn kazandrlmasnda kullanlr. Gerek yaamda karlalm veya
karlalmas
muhtemel problemlerin, rencilerin katlmyla snf ortamnda
tartlarak zm nerilerinde bulunulduu yntemdir.
rencilere bir konuyu, beceriyi kazandrmak ve o konuda uygulama
yaptrmak iin de kullanlr.
Kalabalk snflarda gruplar oluturulur. Her gruba ayn veya farkl
rnek verilebilir. rnek olayn aamalar yledir:
- rnek olay retmen tarafndan; metin olarak, grsel olarak veya
szel olarak aktarlr ve gerekli sre verilir. - rencilerin problemle
ilgili sorular varsa yantlanr. - rencilerden alternatif zmler
retilmesi istenir. - renciler bulduu alternatif zm yollarn sunar. -
Byk grup tartmas yaplr. - En ok benimsenen grler belirlenir.
YARARLARI
rencilerin rendiklerini kullanabilmesini salar. rencilerde st
dzey becerilerden bazlar
(eletirel dnme, problem zme, karar verme becerisi) geliir.
rencilerin evrelerine kar duyarllklar geliebilir.
rencilere rendiklerini uygulamay ve bir problemi zmeyi
retir.
renciler srece aktif olarak katld (grerek, iiterek, syleyerek
renme temellidir) iin kalc ve st dzey renmeler edinmi olurlar.
SINIRLILIKLARI
Temel bilgilere sahip olunmas zorunludur. renci bu temel
bilgilere sahip deilse zm retemez.
Dersin hedefleri dna klabilir. Kalabalk gruplarda etkili olarak
kullanlamaz (Bu
nedenle renciler gruplara ayrlr).
2012 KPSS: Metin retmen rencilerinin, konuyla ilgili organize
bilgilere sahip olmas gerektiini, n hazrlk asndan bunun nemli
olduunu ve rencilerin karmaa yaamalar hlinde kavram yanlglar gibi
baz sorunlarla karlaabileceklerini dnmektedir. Bu durumda Metin
retmenin, hangi yntem veya
teknii kullanmas daha uygundur? Cevap: Anlatm
2012 KPSS: retmen, bir trafik kazas sonras yaanan kavgayla
ilgili olarak be dakikalk video grntsn snfla birlikte izler ve
rencilerin, olayn nedenlerini ve sonularn tartmalarn isteyerek bu
srete onlara rehberlik eder.
Bu etkinlikte kullanlan yntem/teknik ve beceri aadakilerin
hangisinde doru olarak verilmitir?
Cevap: rnek olay Analiz etme
-
2
PROBLEM ZME YNTEM
ZELLKLER Aratrma-inceleme stratejisinde kullanlr. Gerek yaamda
yaanan veya yaanmas muhtemel
ilgi ekici ve merak uyandrc sorunlara kar, bilimsel basamaklarn
srayla kullanlarak zm bulunmasn salayan yntemdir.
Uygulama, analiz, sentez ve deerlendirme dzeyindeki davranlarn
kazandrlmasnda kullanlr.
renci merkezlidir (retmen rehberdir). Yaparak-yaayarak renme
temellidir. lerlemecilik ve yaplandrmacla dayanr. Bilimsel
yntemi/basamaklar kullanmay gerektirir. Tmevarm ve tmdengelim
metotlar kullanlr. Problem zme ynteminde; alt apkal dnme,
beyin frtnas, gr gelitirme, argmantasyon, 5N1K gibi teknikler
kullanlr.
Bilimsel basamaklar: Problemin farkna varma, problemi snrlama,
zmle ilgili kaynaklar tarama ve bilgi toplama, zmle ilgili
hipotezler (denenceler) kurma, hipotezler iin veri toplama ve ara
hazrlama, hipotezleri test etme, zme ulama-deerlendirme
YARARLARI
Daha kalc renmeler gerekleir. rencide ilgi ve gdlenmeyi artrr.
st dzey (Uygulama, analiz, sentez ve
deerlendirme) davranlarnn kazandrlmasnda en etkili yntemlerden
biridir.
Problem zme, bilimsel yntem, karar verme, sorgulama becerileri
kazandrr.
Eletirel, yaratc, yanstc, analitik dnme becerilerini
gelitirir.
rencilere kavram ve ilkeleri kefetme olana tanr.
renci yaparak-yaayarak ve uygulayarak renme etkinliine katld iin
tmyle etkindir.
Grupla almay (ibirlii) renmeye katk salar.
SINIRLILIKLARI
Temel bilgi ve kavramlar iyi retilmelidir. Yoksa bu yntem
uygulanamaz.
rencilerin aratrmas, tartmas ve bylece kendi kendine renmesi
adna yani uygulanmas zaman alcdr.
Tm aamalar renciden beklendii iin renci motivasyonunu salamak
zordur. Bu nedenle renci motivasyonu (ilgi ve merak) salanamazsa
etkili kullanlamaz.
Her zaman problemin zmne ulalamayabilir. Her renci ayn dzeyde
renemeyebilir. Deerlendirme srecinde zorluklar ortaya kabilir.
GSTERP YAPTIRMA YNTEM
ZELLKLER retmenin bir beceriyi aamal olarak gstermesi ve
anlatmas, daha sonra renciye bu beceriyi uygulama ve altrma
yaptrmas yntemidir (Gster-uygulat).
1. aamada retmen, 2. aamada renci merkezlidir. Uygulama
dzeyindeki davranlarn ve psikomotor
becerilerin kazandrlmasnda kullanlr. Yaparak-yaayarak renme
temellidir. Gvenlik salanmal, kullanlacak ara gereler nceden
retmen tarafndan hazrlanmaldr. Tm rencilerin gsteriyi
izleyebilmesi gerekir. Gsteriler srayla ve aamal olarak
gerekletirilmelidir. Bir beceri tam anlalmadan dierine
geilmemelidir. renci uygulama ve altrma yaparken, retmen
tarafndan dnt ve dzeltme annda yaplmaldr. Meslek liselerindeki
teknik derslerde, beden eitimi,
mzik, teknoloji tasarm gibi derslerde ok kullanlr.
YARARLARI
Yaparak-yaayarak renme temelli olduu iin kalc renmeler
salar.
Uygulama dzeyindeki davranlarn ve psikomotor (devinisel)
becerilerin kazandrlmasnda en uygun yntemdir.
Birok duyu organn kullanma imkn verir. Bu nedenle etkili
renmeler gerekleir.
SINIRLILIKLARI
Ara gere kullanm zorunludur. Maliyetlidir. Her bir rencinin
uygulama yapmasn gerektirdii iin
zaman alcdr. Kalabalk gruplarda etkili deildir.
2010 KPSS
Metin retmen beden eitimi dersinde rencilerine halk danslarn
retmektedir. Kazandrmak istedii becerileri nce kendisi kolaydan
zora doru rencilerine gsterir. Her renciye, istenilen beceriyi
kazanmas iin yeterli zaman ve tekrar etme ans verir. Metin retmen
hangi retim yntem,
tekniini kullanmtr? Cevap: Gsterip yaptrma
2013 KPSS
Esra retmen, bir dersinde aadaki ilemlere yer vermitir: I.
rencilerin tm duyu organlarna ynelik etkinlikler kullanmtr. II.
Yaparak, yaayarak renme amal altrmalar yaptrmtr. III. Uygulamalarda
renci katlmn serbest brakmtr. IV. rencilerinde, st dzey dnme
becerilerini gelitirmeye almtr.
Esra retmenin bu dersinde yaptklarndan hangileri, gsterip
yaptrma tekniine uygundur? (Cevap: I ve II)
-
3
ZELLKLER Aratrma-inceleme stratejisinde kullanlr. Proje yntemi,
herhangi bir konunun retiminde
dorudan bir uygulama olarak deil, bu retime destek olmak amacyla
kullanlan bir metottur.
Birden fazla disiplini kapsayan (disiplinler aras) bir soruna
kar yeni bir rn ortaya koyulmaya allr.
Proje yntemi bir sretir; bu nedenle sonu (rnden) kadar sre de
nemlidir.
renci merkezlidir. retmen srece rehberlik eder. Proje yntemi
bireysel ve grupla renmeye, okul ile
gerek hayat arasnda ba kurulmasna nem verir. Hem snf iinde ve
hem de dnda uygulanabilir. renciler ilgi ve isteklerine gre konular
seerler. Konular ilgi ekici, gerek hayatla ilgili ve bireysel
farkllklar ortaya karc olmal, rencilerin ibirlii iinde almalarna
imkn tanmaldr.
rnler gerek dnya ile ilgili (gereki) olmaldr. rnler pano,
gazete, sergi gibi yerlerde sergilenir. Problem zme ve bilimsel
yntem kullanlr. Deerlendirmeyi retmen-renci birlikte yaparlar.
Yaparak-yaayarak renme temeline dayanr.
YARARLARI
Kalc renmeler gerekleir. Bireysel ve grupla alma alkanl
kazandrr. lgi ve gdlenmeyi artrr. renciler renme etkinliinde tmyle
aktiftir. zgveni gelitirir. Proje; bilimsel yntem, eletirel dnme,
karar
verme, sorgulama, bamsz, yaratc ve yanstc dnme gibi st dzey dnme
becerilerini kazandrr.
Aratrma ve st dzey dnme becerilerini gelitirir.
rencilerin farkl zek alanlarn gelitirir. Aratrma yapmay,
insanlarla iyi iletiim kurmay,
bir arada almay (ibirliini), bilgiyi paylamay, sorumluluk almay,
sorumluluklar yerine getirmeyi, liderlik yapmay retir ve
gelitirir.
rencilerin disiplinler aras bir alma yapmalarn destekler,
projenin odakland konularn iyice renilmesini ve ilgili konuda
uzmanlamay salar.
SINIRLILIKLARI
retmenin iini ve sorumluluunu artrr. nk ynetilmesi ve yrtlmesi g
bir yntemdir.
Konudan sapma grlebilir. Proje sresi planlanan sreden ok daha
fazla
olabilir.
PROJE YNTEM
GSTER (DEMONSTRASYON) YNTEM
ZELLKLER retmenin rencilerin nnde bir becerinin,
ilemin vb. nasl yaplacan grsel, iitsel aralar kullanarak
gstermesi yntemidir (Gster-izlet).
Anlatmn grsel halidir. retmen merkezlidir. Becerilerin retiminde
etkilidir. iterek ve grerek renme temellidir. retmen gsterimi iyi
planlamal, gsterimi daha
nce denemeli, gsterimi snftaki btn rencilerin grebilecei yerde
yapmal, gsterinin amacn rencilere aklamal, srete rencilere sorular
sormal, gsteri sonunda nemli noktalar zetlemeli, rencilerin
sorularna cevap vermeli ve varsa yanllar dzeltmelidir.
YARARLARI
renme sresini ksaltr ve zamandan tasarruf salar.
Ksa zamanda ok kiiye bilgi verme olana salad iin
ekonomiktir.
renenlerin dikkatini ve ilgisini ektiinden renciyi renmeye
gdler.
Becerilerin daha kolay renilmesini salar. retimin verimliliini
artrr. rencilerin konuyu, bilgiyi veya olguyu gerek
durumu ile grme ve szel olarak da duyma olana tanr (iterek ve
grerek renirler).
SINIRLILIKLARI
ok fazla hazrlk ve plan gerektirir. Bu nedenle iyi planlanmamsa
gsteri etkili olmayabilir.
Gster-izlet ilkesi uygulanp, dntler alnmazsa etkisiz
olabilir.
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur. nk tm rencilerin gsterimi
grmesi salanamayabilir.
Her zaman her rencinin ilgisini ekemeyebilir. nk renci srete
daha ok pasiftir
Karmak gsterilerde renende eksiklik duygusu yaratr.
renci retim srecine katlmad iin gsterip yaptrma ve benzetimdeki
gibi kalclk salanamayabilir.
2012 KPSS
Elif retmen, snfndaki rencilerden bir grubun gribe yakalanmas
zerine Saln koruma sorumluluunu stlenir. Kazanmn gerekletirmek iin
bir alma yapmaya karar verir. rencilerinden gribin sebepleri,
yaylmas, tedavisi ve gripten korunma yollar hakknda aratrma
yapmalarn, bulgularna eletirel dncelerini de katarak snfta
paylamalarn ister.
Elif retmenin, rencilerden yapmasn istedii alma aadakilerden
hangisine rnektir? Cevap: Proje
-
4
Tartma tekniklerinin bazlar unlardr:
BREYSEL ALIMA YNTEM
ZELLKLER rencinin kendi bana bir konuyu renmek veya
alma yapmak istedii zaman kulland metottur. Bireyin bir konuyu
yaparak-yaayarak renmesinde ve
aratrma yoluyla retime uygun durumlarda kullanlr. Her hedef ve
renme dzeyine sahiptir. zellikle bilisel
alann uygulama, analiz ve sentez dzeyindeki davranlarn
kazandrlmasnda kullanlr.
renci merkezlidir. renciler renme durumlarn kendilerine gre
ayarlar. Bilgisayar destekli retim ile programl retimde ska
kullanlr.
YARARLARI
Bireyin kendi renme yoluna, stiline ve biimine uygun ortam
hazrlayabilmesine imkn salar.
Sorumluluk ve sistemli alma zellii kazandrr.
SINIRLILIKLARI
Hedeften sapma olasl yksektir. rencinin isel motivasyonunun
devamn
salamak gtr.
ZELLKLER Tartma yntemi; rencilerin bir konunun kavranmas
amacyla karlkl grler reterek o konuyu kapsaml ve detayl olarak
incelemeleridir.
Kullanm amac ise; bir konu zerinde rencileri dnmeye yneltmek,
iyi anlalmayan noktalar ortaya karmak, dzeltmek ve anlalan
bilgileri pekitirme ve geniletmektir.
Tartma iyi planlanmal, tartma srasnda kullanlacak sorular nceden
oluturulmal, tartma balklar lider tarafndan sunulmal, lider ve
renciler konulara nceden iyi hazrlanmal ve zgr ortam
salanmaldr.
retmen-renci etkileimi vardr. kisi de aktiftir. Hem bilisel hem
de duyusal hedeflere yneliktir. Bulu yoluyla retim yaklamnda ve
kavrama
dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda kullanlr. rencilerin kendi
dncelerini sylemesine ve yorum
yapmasna imkn verir. iterek ve syleyerek renme temellidir.
Analiz, sentez ve deerlendirme gc kazandrr. Grlerin (bilgilerin)
incelenmesini (analizi) ve daha
nceki retilenlerle iliki kurmay salar.
YARARLARI
Demokratik tutum kazandrr. Dil becerilerini gelitirir. Sosyal
becerileri gelitirir. Dinleme alkanl kazandrr. Kendini ifade etme
gcn gelitirir. Konularn tekrar ve pekitirilmesiyle renmenin
kalcln salar. rencilerin birbirlerinin deneyimlerinden
yararlanma imkn verir. Eletirel ve yaratc dnme becerisini
gelitirir.
SINIRLILIKLARI
Hedeften uzaklama ve konunun dalma olasl vardr.
Zaman alcdr. rencilerin konuya ilikin temel bilgilere sahip
olmas gerekir. renciler konuda hakknda yeterli nbilgilere sahip
deilse tartma etkili kullanlamaz.
Tartma uzadka ortam gerginleebilir ve snf hkimiyeti
zorlaabilir.
Konumalarn ve tartmalarn uzamas ve tartmann belli kiiler arasnda
gerekleebilmesi olasl nedeniyle dier dinleyicilerin sklmasna,
ilgisinin ve gdsnn kaybolmasna sebep olabilir.
Baz renciler tartmaya katlmak istemeyebilir, bazlar da
kendilerini kontrol edemeyip baz olumsuz davranlarda
bulunabilirler.
Somut deneyimler kazandrmada etkisizdir.
TARTIMA YNTEM
- Mnazara - Sempozyum - Panel - Zt Panel - Kollegyum - Forum -
Ak Oturum - Beyin Frtnas - ember - Vzlt - Fikir Taramas - Seminer -
Workshop - alma Grubu - Brifing - Phillips 66 - Konferans -
Akvaryum
- Byk Grup Tartmas - Kk Grup Tartmas
-
5
TARTIMA TEKNKLER1
MNAZARA TEKN Zt grl iki grup oluturulur. Gruplara hazrlk iin
gerekli sre verilir. Gruplar grlerini tarafsz bir dinleyici gruba
ve
jriye sunar. Ama kendi tarafnn grlerinin doru, dier
tarafn grlerinin yanl olduunu gstermektir. Tartma fazla bilimsel
olmaz; sz ustal, kvrak
zek ve mantk yrtme n plandadr. Dinleyici grup, beendikleri
konumaclar
alklayarak jriyi etkilemeye alrlar. Jri fikirlerini etkili
ekilde savunan taraf belirler. Kar gr iyi bilmek gerekir. nanlmayan
(istenmedik) dnceler savunulmak
zorunda kalnabilir. Mnazara yoluyla tartma ve iletiim
becerileri
gelitirilir.
SEMPOZYUM (BLG LEN) TEKN Akademik bir konu (bilimsel, sanatsal,
felsefi)
zerinde, uzman kiilerce konunun deiik ynlerinin sunulmasdr.
Sunumlar bildiri veya tebli niteliindedir. Sempozyum srasnda
bildiriler veya tebliler
zerinde tartma olmaz. Sempozyum dier tekniklere gre daha ilmi ve
ciddi
bir havada geer. Sempozyumu bir bakan ynetir ve konumaclarn
says 3-6 kii, konuma sreleri 5-20 dakika arasdr. Sempozyum,
oturumlar halinde, ayr salonlarda
birka gn boyunca da srebilir. Sunumun ardndan forum
dzenlenerek,
dinleyicilerin sorularna cevap verilebilir. Dinleyiciler sunum
yaplan konu hakknda genelde
bilgi sahibi olan kiilerdir.
PANEL TEKN Panel, toplumu ilgilendiren yaanan bir konunun
dinleyicilerin nnde, uzmanlar tarafndan
samimi bir havada tartlmasdr. Bir bakan ve 3-5 kiilik uzman
gruptan oluur. Panel grubu, rencilerden oluacaksa renciler iyi
bir hazrlk yapp, uzman bilgisi ile tartma yapmaldr.
Bakan konumaclar tantarak, konuma sresini ve sralarn
belirler.
Ama bir konuyla ilgili farkl grleri ortaya koyarak konuyu
derinlemesine incelemektir.
Panel sonucunda izleyiciler isterse soru sorabilirler. Tartma
dinleyicilere de geerse o zaman forum
ekline dnr.
ZIT PANEL TEKN Ksmen tartlm, ancak yeterince akla
kavumam konularn ilenmesi iin uygulanr. nceden ilenilen bir
konunun tekrar, pekitirilmesi
ve yanl anlamalarn dzeltilmesi iin kullanlr. nce bir lider
seilir. Daha sonra snf soru soran
grup ve cevap veren grup diye ikiye ayrlr. Gruplarn hazrlk
yapmalar iin 15-50 dakika
(genelde 20 dk) sre verilir. Bu hazrlk srecinde soru soran grup
sorular, cevap verecek grup kendisine sorulabilecek sorulara
tahmini cevaplar hazrlar. Daha sonra konu gruplar arasnda
tartlr.
Soru soran ve cevap veren grubun rolleri deiebilir. Soru soran
ve cevap veren gruplar kendi iinde
tekrar 4-6 kiilik gruplara ayrlr.
KOLLEGYUM TEKN Panelle benzerlik gsteren bir tekniktir.
Ancak
panelden fark bu teknikte bir deil, iki panel grubu vardr.
Birinci grup uzman grubu (kaynak kiiler), ikinci grup ise renci
grubudur (tartmac grup).
Her iki gruptaki kii says 3-5 kii arasndadr. Dinleyicileri
temsil eden renci grubu konuyu sunar
ve daha sonra gerekirse uzman gruba sorular sorar. Sunumlar
tamamlandktan sonra dinleyici renciler
de sorularn sorarak yantlar alr. Paneli yneten lider,
dinleyicileri soru sorma
konusunda zendirir ve tartmalar zetler.
FORUM TEKN Kk bir grubun dinleyicilere bilgi vermesi ve bu
sunumun ardndan dinleyici gurubun konumaclara (uzmanlara) soru
sorduklar veya dncelerini paylatklar tekniktir.
Panel, ak oturum ve sempozyumdan sonra gerekleebilecei gibi ayr
bir sre olarak da dzenlenebilir.
Forumun sonunda ortak bir karar metnine ulalr.
AIK OTURUM TEKN Geni kitleleri ilgilendiren gncel bir
konunun
uzmanlarnca, bir bakan ynetiminde dinleyicilerin nnde tartld bir
yntemdir.
Bakan nce konuyu aklar, sonra konumaclar tantr ve sz verir.
Konumalar belli bir sraya gre deil yneten kiinin tercihine gre
(sz alnr) gerekleir.
Konumaclar birok defa sz alarak konuabilirler. Bakan konu
hakknda bilgi sahibi olmal, tartma
boyunca tarafsz olmal, konumaclara eit sz hakk vermelidir.
Bakan konumaclara bir takm sorular yneltir ve gerektiinde ksa
bir deerlendirme yapar.
rnek: Siyaset Meydan
SEMNER TEKN Uzmanlk ve bilgi gerektiren bir konuda uzman bir
kiinin ilgili gruba sunu yapmasdr. Daha ok Yksek Lisans ve
Doktora dzeyindeki
eitim kademesinde kullanlr. En yaygn kullanm biimi yazl bir tez
ya da alma
zerinde grupa tartlmasdr. zerinde grlecek yazl materyal iki-
hafta
nceden grup yelerine datlr ve n alma yaplr. Seminerler
genellikle akademik zellik tarlar.
BRFNG TEKN Bir kurumun yapsnn ve ileyiinin yetkili bir kii
tarafndan ilgili kiilere bilgilendirme ve zetleme yoluyla
sunulmasdr.
Okul uygulamalarnda ise, bir konunun ya da projenin ayrntlarnn,
hazrlkl bir renci tarafndan snftaki dier rencilere sunulmasdr.
-
6
TARTIMA TEKNKLER2
PHLLPS 66 TEKN Fikir retme gruplardr. Altar kiilik gruplarn alt
dakika boyunca
tartmalarna ve problemin en uygun zmlerini bulmalarna
dayanr.
Gruplar bir dakika iinde bir szcs seer. Bir dakikann sonunda,
tartlacak sorun retmen tarafndan tahtaya yazlr.
rencilere sorunun en iyi zm konusunda grup yeleri arasnda bir
anlamaya varmalar iin alt dakika sre verilir. Sre sonunda grup
ortak kararn belirler. Ortak toplantda her szc kendine en uygun grn
toplantda aklar.
Bu yntemle konunun gzden geirilmesi, deerlendirilmesi ve karar
verme becerisi gelitirilir.
KONFERANS TEKN Sanatsal, bilimsel, toplumsal, eitsel vb.
konularda
eitli uzmanlarca aklama yapmak, bilgi vermek amacyla yaplan bir
konuma trdr.
Bilimsel bir dnceyi, akademik bir konuyu, orijinal bir gr
anlatmak en belirgin amalardr.
Konferansya renciler soru sorabilirler. retmen buna imkn
vermelidir.
Snfta nceden; ne zaman ve hangi konuda konferans verilecei ve
kimin gelecei belirtilmeli, rencilerin soru hazrlamalar
istenmelidir.
VIZILTI GRUPLARI TEKN retmenin ders sunumundan ya da byk
grup
tartmasndan sonra kullanlan ksa sreli tartma gruplardr. Amac
yaratcl gelitirmektir.
Gruplarn renci says kadar konuma sresi ile snrland tartmadr
(Vzlt 22 = 2 renci 2er dakika, Vzlt 33 = 3 renci 3er dakika).
Tartma sresi 4 ile 36 dakika arasnda srebilir. Konu gruplar
iinde sessizce tartlp sonuca
varldktan sonra grup liderleri, sonular retmene ve snfa yazl
veya szl olarak bildirilir.
Szl etkileim en st dzeydedir. renciler tartma kurallarn,
bakalarnn
dncelerine sayg duymay ve dinlemeyi renirler.
ALITAY (WORKSHOP) TEKN Konusunda deneyimli, uzmanlam veya
aratrma ile deneyim kazanacak kiilerin belli bir yerde toplanp
aralarnda tartarak, ksa srede (hzl) ortak zm yollarn bulmalarn
salayan tekniktir.
Katlmclar genelde 6-8 kiiliktir. Bu tekniin kullanabilmesi iin
katlmclarn ele
alnacak problemlerle ilgili olarak KAVRAMA dzeyinde bir
yeterlilie ulam olmas gerekir.
Hem teorik hem de uygulamaya dayaldr.
FKR TARAMASI TEKN Ders srasnda snfa canllk getirmek,
ilgi-dikkati
toparlamak amacyla herhangi bir konuda rencilerin fikirlerinin
alnd ksa sreli bir tartma tekniidir.
renci merkezlidir ve eletirisiz bir ortam gereklidir.
4-9 kiiden oluan gruplarda 5-10 dakika belli bir konuda kendi
aralarnda fikir taramas yapabilir.
Tekniin amac yaratc dnceyi gelitirme ve soruna deiik zmler
getirmedir.
st dzey dnme becerileri kazandrmada ve n bilgileri eksik olan
rencilere uygulamada uygun bir teknik deildir. Ayrca hedef dna da
klabilir.
SYLEV TEKN Herhangi bir konuda bir kiinin duygusal yn baskn
ve dinleyicileri coturmak amacyla yapt bir konuma trdr.
Sylevin ksa olmasna dikkat edilmelidir. Anma gnlerinde,
bayramlarda renciler bu tr
konuma yapabilir.
DEME TEKN Yetkili bir kiinin yayn organlarna yapt
aklamalar olarak ele alnabilir. Okulun al ve kapannda, diploma
ve karne
trenlerinde ynetici ve retmenler bu tr konuma yapabilirler.
KOMSYON TEKN Bir konunun rencilerden oluan kk bir grup
(komisyon grubu) tarafndan derinliine incelenerek snfa szl veya
yazl bir rapor halinde sunulmasdr.
Sempozyum yntemine benzer. Sempozyumdaki uzmanlar yerine konuya
hazrlanm renciler vardr.
KK GRUP TARTIMASI TEKN Gruplarn 2-6 kiilik olduu tartma
tekniidir. Ama, daha fazla renci katlmn salamaktr. Gruplar bir
bakan ynetiminde ilgili konuyu
tartrlar. Bu yntem sayesinde st dzey dnme ve iletiim
becerileri geliir. Ayrca liderlik yetenei ve tartma yetenei
de
geliir. Kk grup tartmalarna rnek: Phillips 66, Vzlt
gruplar, panel, seminer,
ARGMANTASYON Bir fikri, hipotezi veya dnceyi deliller ve
ispatlar
kullanarak savunma ve aklamaya almadr. Bu aklamalarda kullanlan
ispat ve deliller ise
argmanlardr (kantlar, ispatlardr). rnein; evre kirliliinde en
nemli etmen atk
malzemelerdir. grn WHO (Dnya Salk rgt)nn verilerine dayandrmak
argmantasyon becerisi gelitirecektir.
Argmantasyon eletirel dnce ile yakndan ilikilidir.
-
7
TARTIMA TEKNKLER3
EMBER TEKN Genellikle 10-15 rencinin katld, ember
eklinde oturarak lider ynetiminde kendilerine sorulan sorular
cevapladklar bir tartma eididir.
Lider, tartma konusu ile ilgili al konumasn yaptktan sonra
katlanlara srayla sorularn yneltir.
Her bir konumacya 1-2 dk konuma sresi verilir. Konumalar
sekreter tarafndan not alnr. Doru yantlar yoksa rencilere ipucu
verilmelidir. Konumalar srasnda hatal cevaplar olursa liderin
dzeltmesinde yarar vardr. Tartmann sonunda ana noktalar
vurgulanmaldr. Gerekli grlrse ikinci bir tur daha yaplabilir.
Genelde dersin banda veya sonunda uygulanr.
AKVARYUM TEKN rencilerin ilgi duyduu veya zerinde anlamaya
varamad konularn retiminde uygulanr. rencilerin tartma ve grupla
alma
becerilerinin gelitirilmesi iin kullanlr. Analiz, sentez ve
deerlendirme gc kazandrr. Aktif renme yaklamna uygundur. renci
merkezlidir. rencilerin empati yetisini gelitirir. Snf ii
tartmalara canllk katar. rencilerin bakalarnn grlerine sayg
duymasn salar. Tm rencilerin tartmaya katlmasn salar. Kalabalk
snflarda uygulamak zordur. rencilerin tartma konusunda n bilgileri
yok ise
hedef dna klabilir.
1. Uygulama:
renciler i ie iki ember oluturacak ekilde oturtularak
gerekletirilirse buna akvaryum denir.
emberdekiler tartrken d emberdekiler tartmay izler ve i
emberdekilere soru sorabilirler. emberdeki rencilerle d emberdeki
renciler yer de deiebilir.
2. Uygulama:
Snfn uygun bir yerine bir ember izilir. emberin ortasna bir bo
sandalye konur. Snfn tm emberin dndadr. Konu hakknda yorum yapmak
isteyen sandalye
oturur, dncesini syler ve emberin dna kar. emberin dndaki dier
renciler tartmay
izlerler, dnr ve katlmclara dntler verirler. Tartmay yaplandrmak
ve srdrmek iin
nceden bir soru listesi hazrlanmaldr. Gzlemciler tartma srasnda
not almal, tartma
sonunda snfa tartmann zeti sunulmaldr.
BYK GRUP TARTIMASI TEKN Tm snfn katlmyla gerekleen tartma
tekniidir. Bu tekniin etkili kullanabilmesi iin retmenin ok
yetkin, bilgili, etkili snf ynetimine sahip olmas gerekir.
retmen tartmay hedef dna karmamal, snftaki herkesin sylenenleri
dinlemesini salamal.
Bu teknikte herkese eit sz hakk verilmeli, retmen bazen konuyu
toparlama amal zetlemelidir.
12-15 kiilik snflarda daha iyi uygulanabilir. Bu teknikte katlm
ve etkileim azdr.
GDML TARTIMA rencilerin hedef davranlar kazanmalar iin
yaant ve grlerini paylatklar, retmenin gzetiminde yaplan grup
kontrol srecidir.
Serbest tartmada renciler akllarna geleni syleyebilirler. Gdml
tartma ynteminde retmen dersi, hedef davranlar gerekletirecek
biimde dikkatlice planlar.
Yani gdml tartma hedeflerin nceden belirlendii ve tek ynl dnmeyi
gelitiren bir tekniktir.
Soru ve yantlara, renciler etkin bir biimde katlmal, retmen ise,
genellikle yol gsterici bir grev stlenmelidir.
renciler, birbirlerinin dnce, yaant ve grlerini paylamal, hedef
davranlar kazanmalar iin yreklendirilmelidirler.
Gdml tartma yntemi bilisel alann kavrama, analiz ve
deerlendirme, duyusal alann tepkide bulunma ve deer verme
basamaklarndaki hedef davranlarn kazandrlmasnda kullanlabilir.
Gdml tartma yntemi; bulu yolu stratejisiyle yakndan ilgilidir.
Bu yntemde; byk grup tartmas, kk grup tartmas, ember, zt panel,
mnazara, ak oturum vb. teknikler
kullanlabilir.
2013 KPSS
Sosyal bilgiler dersinde 10 rencisi bulunan bir retmenin, byk
grup tartmas yntem veya tekniini kullanrken aadakilerden hangisini
yapmas uygun deildir?
A) Tartmay, rencileri gruplara ayrmadan balatmas B) Sunulan
problemin ardndan tartmaya, gnll rencilerden balamas C) Daha nceden
konuyu aratrma grevi verdii renciyi lider olarak semesi
D) Aratrma grevi verdii renciyi, tartmay deerlendirmek iin jri
olarak belirlemesi
E) Planlama yaparak rencilerin tartlacak konu hakknda bilgi
sahibi olmalarn salamas
-
8
Beyin frtnasnda kullanlan yardmc teknikler - Proje iin tevik
etmek - Elenti - Hzl beyin frtnas - Mektup daveti - Benzerlerinden
yararlanma - Fikir balantlar kurma - Zarardan kar elde etme
ZELLKLER Bir grup insann ksa zamanda, bir probleme
zm getirmek ve karar vermek amacyla hayal glerini ve
yaratclklarn kullanarak zm ve fikir retmeleridir.
Beyin frtnas hem bir problem zme yolu hem de bir tartma eididir.
Bu nedenle problem zme ve yaratc dnme becerisi gerektirir.
renci merkezlidir.
Dikkat edilecekler:
Beyin frtnas oturumlarna izleyici alnmamaldr. Sre herhangi bir
kayt cihazna kayt
edilmemelidir.
Fikirler sylendii srada eletirilmemeli, alay edilmemeli,
deerlendirme ve ynlendirme yaplmamaldr.
Ancak grlerin toplanmas tamamlandktan sonra deerlendirme
yaplmaldr.
Deerlendirmeyi retmen snfla beraber yapmal. Serbest, rahat ve
demokratik bir ortam yaratlmal. Her trl ilgin ve farkl fikirlerin
ifade edilmesine
izin verilmelidir (retilen gr nicelii nemlidir). retmen kendi
fikirlerini de syleyerek
katlmclar (rencileri) yreklendirmeli.
Uygulanmas: Lider (retmen) tarafndan nce problem sunulur
ve bu problem tahtaya yazlr. rencilerden, kendilerine tannan ksa
sre iinde
(bu sre esnek olmal) grlerini belirtmeleri istenir ve bu grler
ayrt edilmeksizin tahtaya yazlr.
Sre bitince tahtaya yazlan fikirleri retmen, snfla beraber
analiz edip deerlendirmeye alr (benzer fikirler birletirilerek
numaralandrlr, sraya konulur ve gruplandrlr).
Ve ortak bir sonu karlr (en etkili fikir veya zm yolu
belirlenir).
YARARLARI
Tartma eidi olmas nedeniyle; - rencinin kendini ifade etme
becerisini gelitirir. - Fikirlerle alay etmeme becerisi kazandrr. -
Demokratik tutum kazandrr. - Dil ve iletiim becerilerini gelitirir.
- Sosyal becerileri gelitirir.
Problem zme yolu olduu iin rencilere problem zme becerisi
kazandrr.
Hayal gcne dayal yaratc grlerin retilmesini saladndan yaratc
dnmeyi gelitirir.
Bamsz dnmeyi salar. Bir soruna ok farkl adan zm gelitirmeye
katk salar. Benzer veya farkl grlerin gruplandrlarak
tahtaya veya bir yere not edilmesiyle analiz gc
geliir.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr. Hedeften saplabilir ve konu dalabilir. Deerlendirme
uzun srebilir. Her zaman sonuca ulama durumu olmayabilir, bu
nedenle rn elde edilemeyebilir. Psikomotor etkinliklerde
uygulanamaz.
BEYN FIRTINASI TEKN
2012 KPSS
Deniz kirliliini nasl engelleriz? sorusuna
rencilerinin zm retmesini isteyen bir retmenin, beyin frtnas
uygulama ilkelerine gre aadakilerden hangisini yapmas yanltr?
A) Rahat bir konuma ortam oluturmas B) Yeni fikirler retmeye
cesaretlendirmesi C) Doru sonucu bulmaya zendirmesi D) ne srlen
dncelerin eletirilmesini
engellemesi
E) Fikirlerin deerlendirilmesini en sona brakmas
2013 KPSS
Bir retmen rencilerine Nehirler tuzlu olsayd ne olurdu? sorusunu
ynelterek 10 dakika boyunca rencilerden gelen fikirleri tahtaya
yazp bu fikirlerin tartlp deerlendirilmesini salamtr.
Bu retmen, aadaki yntem veya tekniklerden hangisini
kullanmtr?
A) Soru-cevap B) ember C) Forum D) Ak oturum E) Beyin frtnas
-
9
Gr Gelitirme ile Mnazara Tekniklerinin Karlatrmas ki metotta da
ztlk ve eliki ieren konu vardr. Gr gelitirme de ztlk ieren iki
fikir arasnda ara fikirler varken, mnazara tekniinde bu iki zt
fikrin arasnda orta (ara) bir fikir yoktur. Gr gelitirmede
seyirciler ve jri yoktur (tm snf teknii uygular), fakat mnazara da
vardr. Gr gelitirmede fikirler deitirilebilirken mnazara da
fikirler deitirilemez. Gr gelitirme bireysel bir tekniktir ve tm
snf katlr, mnazara ise grupsal bir tekniktir ve sadece 2 grup
teknii uygular. Gr gelitirmede kazanan-kaybeden yoktur, oysa
mnazara da kazanan-kaybeden vardr.
Gr Gelitirme ile Beyin Frtnas Tekniklerinin Karlatrlmas Gr
gelitirme ztlklar ieren konularn retimine (eletirel) uygunken,
beyin frtnas zgn (yaratc) dnce bulmak iin uygulanr. Gr gelitirmede
fikir says bellidir (genelde 5 ile snrldr), oysa beyin frtnasnda
birok fikir vardr ve fikir says belli deildir. Gr gelitirmede
fikirlerin gerekelendirmesi gerekirken beyin frtnasnda bu
gerekelendirme aranmaz. ki metotta bireyseldir, renciler
fikirlerini deitirebilir ve renciler bir konuya farkl adan bakmay
renirler.
ZELLKLER rencilere daha nceden retilen, ztlk ve eliki
ieren konularda, dnceleri bu ztlklarn iki ucunda ya da aralarnda
bir yerlerde olan rencilerin, eilimlerini gerekelendirdikleri, btn
snfn etkin katlmn gerektiren bir tartma tekniidir.
Aktif renme tekniklerindendir ve renci merkezlidir. Bu teknik
eliki ve ztlk ieren konularda rencilere
kendi grlerini ifade etme, bu grleri gerekeleriyle savunma ve
fikir deiiklii yapma olana tanr.
Ztlk ve eliki ieren konu seilir ve konuya ilikin soru tahtaya
yazlr ve rencilere soruya ilikin setii seenei sorulur ve neden bu
seimi yaptn da sorar.
Seenekler: Tamamen katlyorum, katlyorum, kararszm, katlmyorum,
kesinlikle katlmyorum gibi
ara seenekleri de iermelidir.
YARARLARI
rencilerin bir konuya ilikin deiik bak alarn oluturmalarn ve
konuya eletirel olarak yaklaabilmelerini salar.
rencilere demokratik tutum kazandrr. Hogr, birbirine katlanma,
konuma, dinleme,
ikna, kant bulma ve deiime aklk becerilerini gelitirir.
Grlerin gerekeleriyle aklanmasn salar ve bu sayede analiz gc
kazandrr.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr. Hedeften saplabilir ve konu dalabilir. Kalabalk
snflarda etkin kullanm zordur. retmenin snf ynetim becerileri
yeterli deilse
etkili kullanlamayabilir. Tartma srasnda her renci kendi
fikrini
savunmaya kalkarsa amacndan uzaklalabilir.
GR GELTRME
2012 KPSS: Bir corafya retmeni Trkiyede su kaynaklarnn verimli
kullanm iin hidroelektrik santrallerinin kurulmas doru bir uygulama
mdr? sorusuyla derse balayarak konuyu, rencilerinin tartmasn ister.
Tartma, snfa aslan bir grsel tutum formu kullanlarak gerekleir.
renciler tutumlarn bu grsel tutum formunun nnde gerekeleriyle
aklar. retmen bu yolla rencilerine kant bulma, dinleme, eletiriye
ak olma gibi zellikleri kazandrmay hedefler.
retmenin bu uygulamas aadakilerden hangisine uygun bir rnek
oluturur?
Cevap: Gr gelitirme
-
10
APKA apka rengi ANLAMI
Beyaz apka: Ak ve tarafsz olunur. Net bilgiler, saysal veriler
ortaya koyulur.
Yorum yaplmaz, nesnel olunur.
Krmz apka: Duygusal tepkiler aklanr. Korku, sezgi, phe, beeni
gibi duygular
dile getirilir.
Siyah apka: Tehlikeler ve riskleri bilinir. Olumsuzluklar,
dezavantajlar dile
getirilir.
Karamsarlk, ktmserlik apkasdr.
Sar apka:
Avantajlar ve faydalar sralanr. Karar alnmas durumunda
salanacak yararlar, avantajlar, olumlu ynler ortaya koyulur.
yimserlik apkasdr.
Yeil apka:
Yaratclk ve retkenlik kullanlr. Kararn alnamamas durumunda
alternatif ve yeni fikirler ortaya koyulur.
Mavi apka: Serinkanl bir ekilde sonular toparlanr, zmler
nerilir. Dier apkalarda ortaya koyulan fikirler bu apkada bir arada
ele alnr.
Tarafszlk apkasdr ve en son taklacak apkadr.
ZELLKLER rencinin bir durumun, konunun ya da sorunun farkl
ynlerini grmesi (6 yn), ok ynl dnmesi, analiz etmesi ve bunlarn
sonucunda karar vermesini salayan bir tekniktir.
Bu teknik Lateral (yanal) dnceye (alternatifli dnme) dayanr.
renci merkezlidir. Bu teknik karlkl tartma yaplmadan bireye
kendisi
ya da bakalar adna dnebilecei ve dncelerini ayrtrabilecei bir
ortamda dnmesini salamak amacyla karar verilecek her durumda
kullanlabilir.
Bu teknik eletirel (mavi), yaratc (yeil), empatik ve analitik
dnme becerilerini gelitirmek iin kullanlr.
zellikle doru karar vermeyi retmek iin uygun bir metottur.
Bu teknikte 6 farkl renkte ve ekilde apka vardr. apkalara
yklenen anlam da renklere bal olarak deimektedir.
Her apka tek tek taklarak o apkann rengine gre dnlmektedir.
Beyaz apka: Ak ve tarafsz olunur. Net bilgiler, saysal veriler
ortaya koyulur. Yorum yaplmaz, nesnel olunur.
Krmz apka: Duygusal tepkiler aklanr. Korku, sezgi, phe, beeni
gibi duygular dile getirilir.
Siyah apka: Tehlikeler ve riskler bilinir. Olumsuzluklar,
dezavantajlar dile getirilir. Karamsarlk ve ktmserlik apkasdr.
Sar apka: Avantajlar ve faydalar sralanr. Karar alnmas durumunda
salanacak yararlar, avantajlar, olumlu ynler ortaya koyulur.
yimserlik apkasdr.
Yeil apka: Yaratclk ve retkenlik kullanlr. Kararn alnamamas
durumunda alternatif ve yeni fikirler ortaya koyulur.
Mavi apka: Serinkanl bir ekilde sonular toparlanr, zmler
nerilir. Dier apkalarda ortaya koyulan fikirler bu apkada bir arada
ele alnr. Tarafszlk apkasdr ve en son taklacak apkadr.
YARARLARI
ok ynl (Lateral) dnmeyi retir. Yani bir konunun farkl ynlerini
grmeyi retir.
Etkin katlmdan dolay kalc renmeler salar. Eletirel (mavi apka),
yaratc (yeil apka),
empatik ve analitik dnme becerilerini gelitirir. Doru karar
vermeyi retir. Bilinli dnmeyi retir ve dnme etkinliini
belli bir dzene sokar. Bu teknik bir konuya ait 6 deiik adan
bakmaya
olanak salad iin sistematik dnme yeteneini gelitirir ve tek bir
noktaya taklp kalmay engeller.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr. Hedeften saplabilir ve konu dalabilir. Kalabalk
snflarda kullanm zordur. Farkl renciler ayn konuya ilikin farkl
duygu,
tutum ve inana sahip olabileceinden tm snfla ortak karar
alnamayabilir.
ALTI APKALI DNME
-
11
ZELLKLER Bu teknik alt apkal tekniinin gelitirilmesiyle
ortaya
kmtr. rencilerin daha nce karlamadklar farkl
durumlara uyum salamasn ve nasl davranmalar gerektiini reten
tekniktir.
Bu teknik sayesinde insanlar belli bir durum iin gerekli
olabilecek davran trn renirler.
Problemlere uygulamal zmler aranr. Farkl davran biimlerini
retir. Bu teknik Lateral (yanal) dnceye (alternatifli
dnme) dayanr. renci merkezlidir. Bu teknikte 6 farkl renkte ve
ekilde ayakkab vardr.
Ayakkablara yklenen anlam da renklere bal olarak
deimektedir.
Bu teknikte ayn olay karsnda farkl iki ayakkab
uygulanabilmektedir.
Lacivert (resmi) ayakkab: Resmiyeti ifade eder. Kurallara, resmi
prosedrlere gre eylemde bulunulur. Gri (spor) ayakkab: Net olmayan
durumlar, resmi dl, sessizlii, rahatl ifade eder. Problemle ilgili
objektif bilgiler aratrlp toplanr ve bunlar kullanlr. Kahverengi
(yry) ayakkabs: Karmak durumlar ifade eder. Zor koullarda
kullanlabilecek pratik ve salam ayakkabdr. nisiyatiflerden
yararlanmay, esnekliklerden faydalanmay ifade eder. Turuncu
(lastik) izme: Tehlikeyi, aciliyeti, krizi ifade
eder. Duygular n plandadr. Tehlikeyi azaltmay ngrr. Uygulamaya
gemek iin cesaret gerekir. Pembe (ev) terlikleri: nsancll, scakl,
duyarll, empatiyi ifade eder. nsanlar korumay, insanlarn duygu ve
hassasiyetlerine kar duyarl olmay anlatr. Mor (binici) izmeler:
Yetkiyi ifade eder. Liderlik ve hkimiyetlik sz konusudur. Resmi bir
yetkiye dayanarak liderlik rolnn oynand ayakkabdr.
YARARLARI
rencinin ilgi ve gdlenme dzeyini artrr. renciye bir olay karsnda
farkl davran
biimlerini reterek, belirli bir davran kalbna taklp kalmasn
engeller.
rencinin evresini alglayp anlamasn salayacak bir dizi hazr kalp
sunar.
Ayn durumda birden fazla davran biimi (birden fazla ayakkab)
kullanld iin analitik dnmeyi ve yaratcl gelitirir.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr. Hedeften saplabilir ve konu dalabilir. Kalabalk
snflarda kullanm zordur.
ALTI AYAKKABILI UYGULAMA
2011 KPSS
Ar yamurun olduu, sellerin byk evresel zararlara yol at gnlerde,
Mustafa retmen, Yamurlar sayesinde bu yl kurak gemeyecek. der.
Mustafa retmenin yukardaki davranndan yola karak alt apkal dnme
tekniinden hangi apka rengine uygun davrandn bulan renciler, ders
boyunca ayn apka rengine uygun tepkiler vereceini
bilmektedirler.
Buna gre, Mustafa retmenin ders boyunca ayn apka rengine uygun
olarak aadaki davranlardan hangisini gstermesi beklenmez?
A) Sanayilemenin neminden ve bunun doann yararna olduundan
bahsetmesi
B) Yaanm nkleer santral kazalarn rnek gstererek olas riskler
zerinde durmas
C) Okunan hikyedeki kt adamn iyi ynlerinin de olduunu
sylemesi
D) Buzullarn erimesiyle yeni petrol rezervlerine ulalacan ve
bunun enerji kaynaklar asndan yararl olacan belirtmesi
E) Sera gazlarnn salnmna snrlama getirilmemesinin ekonomik
kalknmaya katk getireceini ifade etmesi
Cevap: Srekli taklan apka iyimserlik ve olumlu apka olan sar
apkadr. Oysa B kknda risk, tehlikeleri n plana alan, karamsarlk ve
olumsuz
apka olan siyah apkadr. Cevap B kkdr.
2010 KPSS: Lale retmen derste haberleme ile ilgili konu ilerken
rencilere Televizyon hi olmasa hayatmz nasl olurdu? sorusunu sorar.
renciler olay tarafsz, olumlu, olumsuz gibi ok ynl olarak dnrler.
Soruya ilikin yeni zmler bulurlar, duygularn tanmlarlar, analiz
ederler ve farkl fikirleri empati yaparak deerlendirirler.
Lale retmenin bu rnekte kulland retim
teknii Alt apkal dnmedir.
2013 KPSS: retmen, snfnda alt dnce apkas tekniini uygulamak
istemektedir. Bu amala snfa getirdii yars dolu bir su bardan
masasna koyar. Dnce apkalarn da rencilere datarak rencilerinden
apkalarn rengine uygun yorumlar yapmalarn ister. Buna gre, aadaki
renci
yorumuapka rengi eletirmelerinden hangisi
yanltr?
A) Bardan yars botur. Siyah B) Bu gzel bardan iindeki su, hayat
temsil
etmektedir. Krmz
C) Bu su temiz deildir. Yeil D) Bardan yars doludur. Sar E)
Bardan yars dolu, yars botur. Mavi
-
12
UYARI: Analoji ve benzetim benzer tekniklerdir. Analojide
kavramsal benzetimler vardr. rnein bir retmenin vcuttaki kan dolamn
ehrin trafik ileyiine benzetmesi analojidir. Benzetim de ise geree
benzetmek (yapay ortam oluturmak) ve uygulama vardr.
ZELLKLER rencilerin snfnda iinde veya dnda bir konuyu,
olay, durumu yapay ortamda gerekmi gibi ele alp, zerlerinde alma
yapabildikleri bir tekniktir.
renmeyi desteklemek amacyla kullanlr. nemli olan, gereine uygun
bir ortam oluturmaktr. Psikomotor (devinisel) becerileri kazandrmak
ve
rencileri ileride alacaklar tehlikeli ve riskli rollere
hazrlamak amacyla kullanlr.
Tehlikeli ve karmak durumlarda kullanlr. rnein parat, astronot,
dalg, src, pilot, doktor eitiminde, deprem ve yangn tatbikatnda
kullanlr.
Maliyetlidir. Fakat gerek durumuna gre maliyeti azaltr.
Yaparak-yaayarak renme temellidir. renci merkezlidir. Benzetim
teknii bilgisayarda hazrlanm yazlmlar ile
(simlasyon) bilgisayarda da kullanlabilir.
YARARLARI
Maliyetlidir. Fakat gerek durumuna gre maliyeti azaltr
(ekonomiklik salar).
Gvenlii salar (i kazalarn nler). Gdlenmeyi artrr. Analiz ve
sentez gcn gelitirir. Yaratclk ve psikomotor becerileri gelitirir.
Gerek yaam becerileri kazandrr. Kiiler aras iletiim becerilerinin
gelitirilmesine
ve sosyallemeye katk salar. Yaparak-yaayarak renme temelli olduu
iin
renilenler daha kalc hale gelir. Bireyin ileride alabilecei
riskli rollere daha iyi
hazrlanmasn salar ve bylece bireyin kendine gven duygusunun
artmasna katk salar.
SINIRLILIKLARI
Dier metotlara gre daha maliyetlidir. yi hazrlanmam benzetim
ortamlar gereini
yanstamayabilir. Kendine gvenen rencilerin dierlerine gre
daha
aktif rol olmasna neden olur ve dierlerinin daha pasif bir
durumda kalmasna da neden olur.
BENZETM (SMLASYON)
ZELLKLER Bir olguyu kavramak veya bilgiye ulamak iin,
bilinen
bir kavram ile bilinmeyen kavram arasnda benzerlikleri ve
farkllklar ortaya koyarak gerekletirilen
kavramsal benzetmelerdir.
Analoji yabanclk ekilen bir kavramn, yabanclk ekilmeyen
kavramlara benzetilerek aklanmasdr.
Analojiler daha ok ekilde kullanlr. Basit analoji dorudan bir
eyin baka bir eye benzetilmesidir. rnein; beynin ceviz iine
benzetilmesidir. Hikye analojilerinde benzetilecek olan hikye
eklinde sunulur. Resimli analojilerde bir olay aklamak iin konuyla
benzetme yaplacak resim ve ekiller sunulur. rnein, hcre bir
fabrikaya ekil zerinde benzetilerek sunulur.
renci srete aktif ve katlmc olur. rencilerin kavramlar anlaml
hale getirmesine
yardmc olur.
YARARLARI
rencilerin soyut ve bilimsel kavramlar daha kolay renmelerini
salar.
Kavram yanlglarnn nlenmesine yardmc olur. renmeyi somutlatrarak
konularn daha iyi
anlalmasn salar. rencilerin yaratclk, analiz etme ve
ilikilendirme
becerilerini gelitirir.
SINIRLILIKLARI
Benzetilecek olan kavram ile benzetilen kavram arasnda iliki
yoksa rencilerde yanl renmeler ve kavram yanlglar oluabilir.
Yanl iliki kurulan analojilerde istenmeyen durumlar
grlebilir.
ANALOJ
2010 KPSS: Trke dersinde kompozisyon yazarken giri blmnn nemini
vurgulamak isteyen bir retmen rencilerine Kompozisyonumuzun giri
paragraf bel kemiimiz gibidir; bel kemiinde problem olan bir insan
nasl yryemezse, giri paragraf yeterince ilgi ekici olmayan bir
kompozisyonu da kimse okumak istemez. der.
Bu derste retmen Analoji tekniini kullanmtr.
2011 KPSS: Olas bir savata hava bombardman birliklerinde grev
alacak askerler iin sanal sava ortamlar oluturulmu ve sava annda ne
zaman ne yapmalar gerektiine ilikin bilgi ve beceri kazanmalar iin
eitim verilmitir.
Bu rnekte askerlere eitim verilirken hangi retim yntem ya da
tekniinin kullanld
sylenebilir? Cevap: Benzetim
-
13
ZELLKLER Dersin banda rencilerin konuya ilikin n renmelerini
kontrol etmek, retim srecinde rencilerin ilgisini
ekmek ve rencileri renmeye kar gdlemek, ders boyunca konunun
anlalp anlalmadn kontrol etmek ve retim srecinin sonunda zet ve
deerlendirme yapmak iin bu teknik kullanlr.
Sorular retmenle renciler arasnda retken iletiim sreleri olumasn
salar ve renmeyi artrr.
Soru-cevap ynteminde dikkat edilecek hususlar - retmen soruyu
sorduktan sonra herkesin cevab bulabilmesi iin ksa bir bekleme
sresi vermelidir. - Sorular rencilere rastgele yolla sorulmaldr.
Gnll rencilere ncelik verilmelidir. - Soruya doru cevap verenler
pekitirilmeli, yanl cevap verenlere ipucu, dnt ve dzeltme verilerek
rencilerin
doru cevaba ulamas salanmaldr. Yanl cevap verenler rencide
edilmemelidir ve aalanmamaldr. - Sorular, rencilerin dzeyine uygun
olmaldr. rencilerin doru cevaplayabilecei dzeyde sorular
sorulmaldr. - Dersin banda dk dzeyli daha sonra yksek dzeyli
sorular sorulmaldr. - Sorular ak, net ve anlalr sorulmal, bir
defada bir soru sorulmal, sorular mantkl bir sra ile sorulmaldr. -
Soru ve cevaplar gerekmedike tekrar edilmemelidir ve evet-hayr
cevab olan sorulara sklkla bavurulmamaldr. - Mmkn olduunca farkl
rencilere sz verilmelidir ve rencilere isimleriyle hitap
edilmelidir. - retmen soru sorarken ve cevaplar alrken yumuak, lml,
gven veren bir grnt vermeli, rencileri
cesaretlendirmeli ve rencilerin retmene soru sormasna imkn
verilmelidir. 2013 KPSS: Derste soru-cevap yntem veya tekniinin
kullanlmasnda uyulmas gereken en temel kural: Kazandrlacak
niteliklerle tutarl sorular sormadr.
YARARLARI
Kalabalk gruplarda da kullanlabilir. rencini dnmeye, konumaya
sevk ederek
renciyi aktif klar ve renci katlmn salar. retmen-renci ile
renci-renci etkileimini
salar ve artrr. renme durumlaryla ilgili geri bildirim salar.
Her dersin retimine ve renme dzeyine
uygundur.
SINIRLILIKLARI
Srekli kullanm dersi skc hale getirebilir ve rencilerin gergin
olmasna neden olabilir.
rencinin dzeyine uygun sorular sorulmas zaman zaman mmkn
olmayabilir.
Soru cevap tekniini kullanmay retmen iyi bilmezse yntem etkili
olarak kullanlamaz.
Uygulanmas srasnda ok zaman kaybedilebilir.
SORU-CEVAP YNTEM
ZELLKLER renilen bilgilerin pekitirilmesini ve rahat ortamda
tekrar
edilmesini salayan, yetenekleri ortaya karan bir tekniktir.
retimin alt kademelerinde (okulncesi, ilkokul) etkilidir. Dersin
giri ksmnda daha etkilidir. renci merkezlidir. Oyunun belli bir
amac (hedefe ynelik) olmaldr. Ortam neeli, elenceli ve rahat
olmaldr. Oyun rencilerin olgunlama seviyesine uygun olmaldr. Oyun
kurallar snftaki herkesin katlmna izin vermelidir. Oyun kurallar ak
ve net bir ekilde anlatlmaldr. Oyunlarda yarmalar dzenlenebilir,
kazanan-kaybeden
olabilir.
retmen oyunda danma hizmeti verir, gerekirse hakem olabilir.
Ska kullanlan eitim oyunlar: kukla, tahta, kart, izgi,
yapbozlar, bulmacalar, Legolar ve bilgisayar oyunlardr.
YARARLARI
renciye neeli ve rahat bir ortam yaratarak, dersin monoton
gemesini engeller.
Konular oyunlarla ilgi ekici hale getirilir. Sosyallemeyi salar.
ok ynl geliim salar. Problem zme, kritik dnme, kavram
retimi, strateji gelitirme gibi becerileri kazandrr.
Yaratclk, paylama ve empati becerileri geliir. Kural koymay,
kurallara uymay, oyun
kurallarna uyulmamas durumunda yaptrmlara raz olmay, katlanmay
ve sonucunda denecek bir bedel varsa bunu demeyi retir.
SINIRLILIKLARI
Hedeften saplabilir, konu dalabilir. Ayrlan zaman yetmeyebilir.
Her oyun tm rencilerin ilgisini eit dzeyde
ekmeyebilir.
ETSEL OYUN
2011 KPSS: Cemil retmen, snfn zeminine bir gen izer ve bu genin
kelerini mutluluk kesi, mutsuzluk kesi ve kzgnlk kesi eklinde
isimlendirir. Daha sonra rencilere birka rnek durum verir. Verilen
durumlarda hangi duyguyu
hissederlerse genin o kesine gitmelerini ve hissettikleri
duyguyu ifade eden bir cmleyi yksek sesle sylemelerini ister. Bu
rnekte Cemil
retmenin kulland yntem veya teknik
nedir? Cevap: Eitsel oyun
-
14
ZELLKLER rencilerin rnek olarak verilen bir problem durumundaki
insann yerine kendisini koyarak o
insann hissettii duygular ve davranlar anlamasn salayan bir
tekniktir. Yani empati becerisini gelitirmeye ynelik bir
tekniktir.
Bu teknik bir kavram ya da beceriyi retmek ve gelitirmek,
rencileri tanmak, rencileri derse katmak amacyla da
kullanlabilir.
rencileri gerek yaamda karlalabilecek sorunlara nceden
hazrlamaya imkn tanr. retmen, ynlendirici konumdadr ve gerekirse
rol alr. Btn retim kademelerinde kullanlabilir. renci merkezlidir.
Yaparak-yaayarak renme temellidir ve kalc renmeler gerekleir.
retmen rencilere senaryoyu verir (senaryo rencilerle birlikte
seilebilir), senaryodaki
roller snfn katlmyla ve grleriyle datlr (ncelik gnll rencilerde
olmal). Sonra rencilere hazrlk iin yeterli sre ve imkn salanmaldr.
rencilerin bir ksm oyuncu, bir ksm seyirci olur. Snfn nnde oyunun
oynanmas salanr. Son olarak, oyun dersin amalar ve ierikleri
dorultusunda snf ortamnda tartlr ve deerlendirme yaplr (Rol alanlar
rolne brndkleri kiilerin yerine getiinde neler hissettiini snfta
anlatr. Deerlendirme de psikolojik analizlere girilmemeye zen
gsterilir).
YARARLARI
rencilerin sosyallemesine katk salar. letiim becerilerinin
(empati ve grup etkileimi) gelimesine katk salar. Jest ve
mimiklerini kullanan bireyin, psikomotor becerilerini gelitirir.
retmenlere rencilerini tanma frsat verir. rencilerin etkin katlmn
artrr. rencilerin hem kendi hem de bakalarnn grlerini ve
duygularn
anlamasn salar. rencilerin problem zme becerisini gelitirir.
rencilerin farkl durumlarda olas zmleri grmesini salar. renme
ortamn daha elenceli hale getirerek ilgiyi ve gdlenmeyi artrr.
Oynanan rol zerindeki duygu ve dncelerin tartlarak gelimesini
salar.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr ve snf kontrol zorlaabilir. Hep ayn rencilerin gnll
olmas sz konusu olabilir. Sosyal becerileri gelimemi rencilerin
katlmn salamak zordur.
ROL OYNAMA (YAPMA)
ZELLKLER Bir olayn renciler tarafndan yaratclk, taklit yapma,
davranlar yanstabilme becerilerine dayal olarak izleyiciler
nnde tmyle canlandrlmasdr. Yani drama, bir olayn taklit ve
canlandrma esasna dayal olarak anlatlmasdr. Bu teknikle renciler
hangi durumlarda nasl davranmalar gerektiini yaayarak renirler.
renci merkezlidir, tm snfn katlmn gerektirir ve bu sayede snfn
canll arttrlm olunur. Dramada roller retmen tarafndan datlr ve roln
nasl gerekletirileceini renci belirler. Dramada olaylar, akna
braklr, drama bitmeden sonucu kimse bilemez, drama bitince konu
rencilerce tartlr. Genelde uygulanan 5 trl drama vardr.
- Psikodrama: Psikolojik tedavi amaldr. Ama; insanlarn dnce ve
davranlarnda tutarl olmalarna yardmc olmaktr. Kiinin kendi uygulad,
konunun kiiye ait olduu ve uygulanmasnn uzmanlk gerektii
dramadr.
- Sosyodrama: Kiinin problemle ilgili bir bakasn oynad dramadr.
Sosyal sorunlarn irdelenmesinde kullanlr. - Eitici drama: stendik
niteliklerin rencilere kazandrlmasnda kullanlan dramadr. - Biimsel
(formal) drama: rencinin oynayaca rol tamamen retmene ve senaryoya
baldr. nceden plan
gerektirir. Yetikin renci gruplarnda uygulanr rnein; okul
piyesleri, pandomim, Karagz ve Hacivat oyunlar. - Yaratc
(informal-doal) drama: Belirli karakterleri renciler hazrlk
yapmadan; hemen canlandrrlar. Senaryo
nceden belli deildir. rencilere kendi szckleriyle aklama yapma
olana verilir. Doalama becerisi en yksek dzeyde kullanlr. Amac
rencilerin, yeni bir ey retmelerini gelitirmektir. rencilerin
kendilerini ifade etmelerine, sahip olduu bilgi ve yaantlar zerine
hayal ettikleri dnyay oluturmalarna olanak salar.
YARARLARI
Var olana farkl bakarak yeni ilikiler kurmay ve yeni bir rn
ortaya koymay salar (yani yaratcl gelitirir).
Bireylerin problem zme becerilerini gelitirir. Sosyallemeyi
salar ve zgven duygusunu gelitirir. letiim ve dil becerilerini
(kendini ifade etme, etkili
dinleme ve anlama becerilerini) gelitirir. Bilgilerin
kullanlmasn salayarak, bilgilerin tekrar
edilmesini salar, bilgiler pekitirilir ve geniletilir.
SINIRLILIKLARI
Hedeflerden saplabilir. rencilerin syleyeceklerini nceden
kontrol etmek sz
konusu deildir (Yaratc drama). Sosyal becerileri gelimemi
rencilerin katlmn
salamak zordur ve bu nedenle bu rencilerde dramann
etkili kullanlmas mmkn deildir.
DRAMA
-
15
ZELLKLER retmen adaylarnn eitiminde, hazrladklar ders planna
uygun olarak iledikleri dersin videoya kaydedildii (5-20
dakika), dersi verenin ve dier retmen adaylarnn video kaytlarnn bir
retim elemanyla birlikte izlenerek deerlendirildii tekniktir.
Deerlendirme sonularna gre retmen adaylarna dnt ve dzeltme imkn
verilir, retmen aday dzeltmelerden sonra tekrar dersi iler
(ret-tekrar ret ak).
Daha ok retmen yetitirmede (hizmet ncesi ve hizmet ii eitimde)
kullanlr.
Deneyim, uygulama ve psikomotor hedef alanlarna yneliktir.
Dnt sistemi zerine kurulu bir tekniktir. Yaparak-yaayarak renme
temeline dayaldr.
YARARLARI
Uygulamay yapan retmen aday eletirilirken eletiriye tahamml ve
deneyimlerden ders karmay (yanstc dnmeyi) gelitirir.
Uygulamay deerlendiren retmen adaylar ise deerlendirme (eletirel
dnme) becerisini kazanr.
Mesleki deneyim kazandrma ve uygulama olana verir. Bylece
gelecek deneyimler iin kaygy da azaltr.
Kayt cihazlar kullanlrsa, retmen adayna z deerlendirme imkn
salar.
Annda geribildirim imkn salar.
SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr ve kalabalk snflarda etkisi azdr. Teknolojik
olanaklar asndan kstl olan
kurumlarda video kamera bulunmayabilir.
lte gre ve iletiim kurallarna gre yaplmayan eletiriler krc
olabilir.
Uygulama srasnda uygulamay yapan retmen aday heyecanlanabilir ve
gerek performansn
sergilemeyebilir.
MKRO RETM
ZELLKLER Bilimsel bir gerei rencilere kantlamak ya da
gstermek
ii kullanlr. Ayrca kuramsal (teorik) bilgileri uygulamaya
dntrmek
iin kullanlr. renci merkezlidir. Tm rencilerin deneye ve
laboratuar almasna katlmas
mmkn deilse retmenin yapt uygulamay rencilerin izlemesi
salanmaldr.
renciler bireysel veya gruplar halinde kurulan dzeneklerde
alabilirler.
Koullar nceden belirlenmeli ve gvenlik nlemleri alnmaldr.
retmen nceden gerekli denemeleri ve hazrlklar yapmaldr.
YARARLARI
Tehlikeli uygulamalarda gvenlik nlemleri almay retir.
Bilgiyi kullanmay retir. Bireysel veya grupla ara-gere ve
materyal
kullanmn retir. Psikomotor, uygulama, planlama-ynetme,
aratrma, dnme, karar verme, problem zme, gzlem ve deerlendirme
becerisi kazandrr.
SINIRLILIKLARI
Gerekli nlemler alnmazsa tehlikeli olabilir. yi bir planlama
yaplmam ise amaca
ulamayabilir. Ara-gere temini asndan maliyetlidir. Her renciye
ara-gere temin edilemeyebilir.
DENEY VE LABORATUVAR
2010 KPSS
Mikro retim yntem ya da tekniinin kullanld bir snfta, Meral snf
arkadalarna rnek bir ders anlatm yapacaktr.
Aadakilerden hangisi Meralin mikro retim uygulamasnda en fazla
neme sahiptir?
Cevap: rnek ders anlatmnn grntl kayt edilmesini salama
-
16
ZELLKLER Btn snfn her aamada (her istasyonda) e zamanl alarak
bir nceki grubun yaptklarna
katk salayarak bir basamak ileri gtrmeyi, yarm kalan ii
tamamlamay reten bir yntemdir.
Farkl etkinliklerden yararlanarak tm rencilerin ortak bir rn
ortaya koymas iin kullanlr. renci merkezlidir Her renci dzeyi iin
uygundur. Tm snfn katlmn gerektirir ve rencilere birlikte alma
olana verir.
Uygulanmas: - Tek bir konu belirlenir ve retmen snfn tamamn 3,
4, 5 veya 6 istasyona bler. - stasyonlarn isimleri yaptrlmak
istenen etkinlie gre deiir (Afi, slogan, yk, iir, drama,
rnek olay vb.). - Her istasyonda etkinliin gerei ara gereler
nceden hazr olarak yer alr. - Her istasyona gidecek renciler
belirlenir. - Her gruba bir gzlemci ya da istasyon efi atanr
(retmen de olabilir). - ef gruba klavuzluk yapar, i bitince rnleri
toplar. - Oluturulan istasyon says kadar istasyonlar renciler
srayla gezer ve yaklak 10ar dakika o
istasyonlarda daha nceden yaplan etkinlii (eksik kalan)
tamamlamaya alrlar. - Tm gruplarn tm istasyonlarda almas salanr. lk
istasyona gelindiinde teknik sona erer. - Sre sonunda tm gruplarn
ileri toplanr. Yaplan almalar sergilenir, iirler okunur, afiler
aslr.
YARARLARI
rencilerde ilgi ve gdlenmeyi artrr ve z gven duygusunu
gelitirir. ekingen rencilerin retim srecine aktif olarak katlmn
salar. Tm snfn katld birikimli bir rn ortaya konulur. Etkinlik
temelli bilgiler ve beceriler kazanlmasn salar. rencilerde ibirlii,
yaratclk, balanm bir ie katk getirme ya da ii
bitirme, zel yetenekleri ortaya karma, kurallara uyma, iletiim
gibi yetenek ve becerileri gelitirir.
SINIRLILIKLARI
stasyon daha ok snf ii uygulamadr. Ama tm snfta uygulamak
zordur. nk snfta grlt, kargaa gibi durumlar olabilir. stasyon snf
dnda kurulursa bu renme merkezini ve rencileri denetlemek
zordur.
Gruplardaki btn rencilerin etkin olmasn salamak gtr.
STASYON
ZELLKLER Bir olay, konu, durum ya da ykdeki bir kiinin yerine
rencilerin srayla kendilerini koyduklar ve
byle bir durumda neler hissedeceklerini ve nasl davranacaklarn
paylatklar bir tekniktir. renci merkezlidir. rencilere farkl grlere
sayg gstermeyi ve baz duygular anlayabilmeyi retmek iin kullanlr.
Ayrca renciler arasndaki ilikileri ve iletiimi gelitirmek iin de bu
teknik kullanlr. retmen ho geldin konumasyla al yapar ve olay,
konuyu veya problemi snfta paylar. renciler daire eklinde oturur
(2-12 kii) ve Sizce ne hissetmitir? , Ne dnmtr? gibi sorular
karsnda dairedeki renciler srayla grlerini bildirir. Cevap
vermek istemeyen renciler atlanabilir fakat daha sonra onlara
tekrar dnlmelidir. rencilerin kendilerini rahat hissedebilecei bir
ortam yaratlr ve bu nedenle eletiri yoktur. renciler birbirleri
zerine deil, fikirler zerine tartrlar. Herkes fikrini paylatktan
sonra retmen de grlerini aklar ve alma zetlenir.
YARARLARI
rencilere empati becerisi kazandrr ve gelitirir. letiim, kendini
ifade etme, grup iinde konuma, dikkatli dinleme,
farkl grlere sayg gsterme gibi becerileri gelitirir. Duygular ve
dnceleri ayrt etmeyi retir.
SINIRLILIKLARI
Kalabalk snflarda kullanlmas gtr ve snfta halka dzeni oluturmak
iin fiziki ortam her zaman uygun olmayabilir (kk snf).
Halkada konumak istemeyenlerin sorun karabilme ihtimali
olabilir. rencilerin uzun sre dinlemelerini gerektirdiinden,
rencilerin
dikkati dalabilir. Tm derslerde uygulanmas gtr.
KONUMA HALKASI
2013 KPSS: rencilerini drt gruba ayran bir retmen, snfnda drt
keye yerletirdii masalara srngenlere, balklara, kulara ve
memelilere ait resimler koymutur. Her bir grubun, masalar dolaarak
her bir masada belirtilen hayvan grubuna ynelik bir pano
hazrlamalarn istemitir. Gruplar daha nceden belirlenen plana gre tm
masalardaki almalar tamamlamtr. retmenin bu
uygulamas istasyon tekniidir.
-
17
ZELLKLER Bu yntem soru-cevap eklinde geen iki aamal
diyalektik
(diyalog) bir metottur.
ki aamal bu metodun ilk aamas olan ironi (alayc konuma)
aamasnda; diyaloglar yoluyla insanlarn iyi bildiklerini sandklar,
kesin emin olduklar konularda onlara eitli sorular sorarak bu
bilgilerin hi de kesin olmad hissettirilerek pheye drlr. kinci aama
olan dourtma aamasnda ise: sorularn tipini deitirerek (konuyla
ilgili ipucu ieren sorular sorarak) onlarda var olan bilgileri
ortaya karmay amalar.
retmen rencisine eitli sorular sorarak rencilerin eski
bilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulamasn amalar.
retmen bilgiyi rencilere buldurur. Kendisi kesinlikle sylemez.
nk Sokratese gre Tm bilgiler doutan insan zihninde vardr. retmenin
grevi ise bu bilgileri hatrlamasn (dourtmay) salamaktr.
renci merkezlidir. Kavrama ve daha st dzey hedef davranlar iin
kullanlr. Bulu yoluyla retim yaklamna temel oluturur.
YARARLARI
Sorularla ynlendirilen rencinin bilgiyi kefetmesini salar.
rencinin renmeyi renmesini salar. renciye eletirel dnme ve
tartma
becerilerini kazandrr. Dnme ve iletiim becerilerini gelitirir.
rencinin yeni bilgileri n bilgileriyle (eski
bilgileriyle) ilikilendirmesine yardmc olur.
SINIRLILIKLARI
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur. Ya kk rencilerde uygulanmas
zordur. Her konu iin uygun sorular
hazrlanmayabilir. Bu yntemi uygulamak iin soru-cevap
ynteminin iyi bilinmesi gerekir. rencilerin st dzey anlama ve
tartma
becerilerinin gelimi olmas gerekir.
ZELLKLER Bu teknik bir tartma tekniidir ve Sokrat tartmasn
temele alr. rencilerin ar, anlalmas zor ve st dzey dnme
becerisi
isteyen bir metin zerinde almasn gerektiren bir metottur. renci
merkezlidir. Uygulanmas: retmen tarafndan verilen bir konu ardndan
(metin zerinden)
sorular yoluyla bir tartma alr. Tartmada herkesin kendini ifade
edebilmesi iin bir daire
(ember) oluturulur. Kalabalk snflarda i ie daireler
oluturulabilir. Bu durumda d daireler gzlem yapar.
Seminer kurallar belirlenir, seminer srasnda retmen daha ok soru
sorarak rehber grevini yapar.
Tartma sonunda bireysel veya grupla birlikte sre ve rn
deerlendirilmesi yaplr.
YARARLARI
Analiz ve daha st dzey davranlar kazandrabilir.
rencilerin eletirel, analitik ve lateral dnme becerilerini
gelitirir.
rencilerin mantkl ve tutarl konumasn salar.
rencilerin bakalarnn grlerine sayg gstermesini ve
toplumsallamasn salar.
rencilerin tartma yntemini kullanmasn salar.
Bu teknik, dnmeyi ve i birliini gelitiren ak ulu bir tartma
ortam salar.
SINIRLILIKLARI
n bilgileri eksik olan rencilere uygulanmas zordur.
Semineri ynetecek retmen ynetimi iyi gerekletiremezse hedeften
uzaklalabilir ve disiplin sorunlar yaanabilir.
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur. Kullanlacak metin
rencilerin seviyelerinin
zerinde olmadnda istenilen renmeler ve hedefler
gereklemeyebilir.
Kk yataki ocuklar zerinde uygulanmas gtr.
SOKRAT SEMNER
SOKRAT TARTIMASI
UYARI
Bu yntem soru-cevap yntemiyle benzerlik tamaktadr, fakat ikisi
ayn metot deildir.
Soru-cevap teknii; n renmelerini kontrol etmek, retim srecinde
rencilerin ilgisini ekmek ve rencileri renmeye kar gdlemek, ders
boyunca konunun anlalp anlalmadn kontrol etmek ve retim srecinin
sonunda zet ve deerlendirme yapmak iin kullanlr. Soru-cevap teknii,
Sokrates tartmasnda rencinin ne bildiini ortaya karmak ve ona
dorular buldurmak amacyla bir yol olarak kullanlabilir.
-
18
ZELLKLER Bir problemin nedenlerini ve alt nedenlerini
tanmlama
srecini yaplandrmaya yardm eden tekniktir. Tm rencilerin derin
ve nesnel bir gr kazanmalarn
ve problemin eitli blmleri arasnda ki nemli ilikileri grmesini,
rencilerin daha derin bir ekilde bir problem zerinde younlamasn
salar.
Problem zme tekniklerinden biri olan bu teknik, rencilerin
dncelerini organize etmeye yardm eder; ancak, problem iin zmler
salamaz.
Belirli bir sorunun ya da durumun olas nedenlerini belirlemek
iin kullanlr.
renmesi ve uygulanmas kolaydr.
Balk kl tekniinin admlar; 1. Problemi tanmlama: Ele alnacak
problem hakknda ksa bir bilgi verilir. 2. Nedenler retme:
Yaplandrlmam beyin frtnas tekniini kullanma (bu probleme neden olan
faktrler nelerdir? Bu nedenler arasndaki ilikiler nelerdir?).
Yaplandrlm beyin frtnas tekniini kullanma: (Round Robin 6-3-5,6
kii 5 dakikada 3 fikir sunmas).
3. Diyagramn oluturulmas: - Sorun, balk klnn omurgasna veya bana
yazlr. - Sorunun olmasna sebep olan nedenler nem srasna
gre tek tek balk klnn yan klna yazlr. - Yazlan nedenler iin bu
neden olutu? sorusu sorulur ve
altna alt nedenler olarak sralanr, incelenir.
Balk kl tekniinin etkili kullanlabilmesi iin; 1. Teknie
balamadan nce herkesin problem zerinde hem fikir olduundan emin
olun. 2. Ksa ve z szckler kullann. 3. Nedenlerin ne olabileceini
dnn ve onu oklarn zerine ekleyin. 4. Nedenlerin ayrntlarn zerine
ekleyin.
5. Herkesin birbirinin grne saygl olmasn salayn.
YARARLARI
Birlikte almay, gerei aramay, deiik grlere ak olmay ve kart
grlerin ortaya kmasn salar.
Derin dnme ve nesnel dnme gibi becerileri gelitirir.
Bir problemi oluturan neden, alt neden ve zel nedenlerin ortaya
koyulmasyla rencide analitik dnceyi gelitirir.
alma grubunun sorunun ieriine odaklanmasn salar ve ayrntl
neden-sonu ilikiyi karmay salar.
SINIRLILIKLARI
rencilerin problemlere zm retmesini salamaz.
rencilerin problemle ilgili n bilgileri yetersiz ise bu teknii
uygulamak mmkn olmayabilir.
st dzey dnme becerileri gereklidir. Kk ya grubu rencilere
uygulamak zordur.
BALIK KILII (NEDEN-SONU DYAGRAMI)
-
19
BLSEL IRAKLIK
ZELLKLER rencinin bir uzman gzlemleyerek balad ve
uzmann giderek azalan destei ile o ii kendi bana, hatta kendi
biemiyle yapar duruma geldii renme srecidir.
Bilisel raklk, renciye bilgiye nasl ulalacan, onu nasl
kullanabileceini ve uygulayabileceini yol gsterici bir uzman
rehberliinde kazandrma srecidir.
6 aamas vardr: - Model Olma: Uzmann, renilecek ii rencilerin
gzleyebilecei biimde yapmas - altrma: Uzmann gzetiminde rencinin
beceriyi
sergilemesi
- Destekleme: Uzmann renciye yardm etmesi (pucu verme, ara
nerme, yapamad ksmlar yapma)
- fade Etme: rencilerin yaptklar etkinliin, akl yrtmenin ya da
zd problemin aamalarn anlatmas
- Yanstma: rencinin sergiledii beceriyi uzmann ya da dier
rencilerin sergiledikleri ile karlatrmas
- teleme: Gitgide azalan destein kalkmas. rencinin beceriyi
kendine zg ekilde sergilemesi
YARARLARI
Bilisel raklk uygulamalar motive edici ve renciler iin ilgi
ekici bulunmaktadr.
rencilerin uzmanlar gibi dnmelerini salar ve onlar aktif hale
getirir.
rencilerin doal grevleri stlenmesini salar. renilen bilgilerin
kalc olmasn salar. birlii ierisinde alma becerilerini gelitirir.
Yanstc ve eletirel dnme becerilerini
gelitirir.
SINIRLILIKLARI
Uzun zaman alabilir. Bu nedenle de rencilerin srete sabrl olmasn
gerektirebilir.
Ara gere ve kaynak bulmada skntlar yaanabilir.
Yetenekli ve tecrbeli uzman reticilerin bulunmasnda eitli
zorluklar yaanabilir.
rencilerde baarsz olma durumunda daha st dzeyde kayg ve hayal
krklna sebep olabilir.
2012 KPSS
Okuma yazma retmeye alan 1. snf retmeni, yazma gl eken iki
rencisine her gn rettii iki harfin yazln nce izletir, sonra yardm
ederek parmaklaryla havada, masada ve defterde bu harfleri
yazmalarn salar. retmen rencilere, yapamadklar durumda yardmc olur.
Daha sonra rencilerin yazma becerisi ilerledike verdii destei yava
yava eker.
retmenin bu uygulamas aadakilerden hangisine en uygun rnektir?
Cevap: Bilisel raklk
-
20
DN-ELE-PAYLA Bu teknik ibirlikli renme tekniidir. Tekniin amac;
rencilerin bilgiyi ilemelerine,
iletiim becerileri gelitirmelerine ve zihinsel becerilerini
kullanmalarna yardmc olur.
Uygulanmas: rencilere bir soru, problem veya bir konu verilir.
Verilen konu zerinde renciler 1-2 dakika bireysel olarak dnr.
Bireysel dnme tamamlannca renciler 2-3 kiilik gruplar oluturarak
aralarnda tartrlar. Grup tartmalar bitince grup szcleri ulatklar
sonucu snfa sunarlar.
Yararlar: letiim kurma, kendini ifade etme, giriimcilik, yaratc
ve eletirel dnme becerilerini kazandrmaya dnk bir tekniktir.
YAZ-ELE-PAYLA Bu teknik ibirlikli renme tekniidir. Dn-ele-payla
tekniinin sadece ilk aamasnn
(dnme aamas) farkl uyguland bir tekniktir. Dier kalan uygulama
dn-ele-payla tekniiyle ayndr.
KOMTE GRMES retmen tarafndan grevlendirilen bir grup
rencinin, belli bir konuyu inceleyip snftaki dier rencilere ve
retmene yazl ve/veya szel olarak rapor hazrlamak amacyla ie
kotuklar ve konuma trdr.
Rapor hazrlanp snfa sunulduktan sonra zerinde snfa
tartlmaldr.
renci merkezlidir. Uygulama olarak panele benzer. Bir ii baarmak
iin birlikte almay gerektirir. Aratrma ve sorgulama becerilerini
gelitirir. rencilerin tartma, iletiim becerilerini gelitirir. Zaman
alcdr. Hedef dna klabilir. Konunun daha ok sunuyu yapan
renciler
tarafndan renilmesine neden olur. Konuyla ilgili temel bilgiler
yeterli olmadnda en
sonda yaplan tartma etkili olmayabilir.
BEYN ESER (BEYN RN) rencilerin bireysel veya grupsal olarak
grlerini
gelitirmelerini salayan ve tevik eden ve beyin frtnasna benzeyen
tekniktir.
zellikle retim yl banda snf kurallar oluturulurken
kullanlmaktadr.
Uygulanmas: Bir konu veya problem belirlendikten sonra snftaki
renciler 6-7 kiilik gruplara ayrlr ve her renciye bir konunun farkl
ynleriyle ilgili 3 kart verilir. renciler bu kartlara konuyla
ilgili dncelerini yazar ve kartlarn masalarnn zerine koyarlar.
Sonra her renci srayla kart eker ve o kart sesli olarak okunur.
Benzer fikirler gruplandktan sonra grler snfla paylalr ve
tahtaya yazlr.
KARTOPU
nce bireysel daha sonra iki kiilik gruplar ardndan drtl, sekizli
gruplar eklinde kademeli olarak ilerleyen (kartopu gibi byyerek) ve
sonunda karsnda sunum yaplan tartma tekniidir.
renci merkezlidir ve renci katlmn salar. ok zaman alabilmesi bu
tekniin nemli snrlldr.
KELEME (KELENME) Genellikle net bir yant olmayan ve eliki
ieren
sorular/problemler zerinde alrken kullanlr. renci merkezlidir.
rencilerin eletirel, analitik, lateral dnme ve
kendilerini ifade etme becerilerini gelitirir. Uygulanmas zaman
alcdr. Kk ve kalabalk snflarda uygulanmas zordur. Yanl kullanmda
hedef dna klabilir.
Uygulanmas: 1. Uygun problemin seilmesi ve aklanmas 2. Olas
zmlerin arasndan zellikle tartmal olanlarn seilmesi 3. Seilen
zmlerin kartonlara yazlarak snfn eitli kelerine aslmas 4.
rencilerin kendilerine en uygun gelen zmn asl olduu keye gitmeleri
ve orada toplanmalar
Uyar: renciler grlerini deitiremezler (Gr gelitirme tekniinden
fark)
5. Ayn keyi seenlerin oluturduu gruplarda o zm seme nedenlerinin
kendi ilerinde tartlmas ve gerekelerin hazrlanmas 6. Hazrlanan
gerekelerin snfa sunulmas 7. Snf tartmas ve snf kararlarn alnmas
yer almas
PAZAR YER rencilerin birbirlerini tanmas, grlerini ve
zmlerini birbirleriyle paylamalar amacyla kullanlr.
renci merkezlidir. Kalabalk snflarda uygulanmas zordur.
Uygulamas zaman alcdr. rencilerin birbirlerini tanmasna,
grlerini
birbirleriyle paylamalarna olanak salar.
Uygulanmas: 1. rencilere nce kk kt paracklar datlr. 2. Daha
sonra rencinin bu ktlara bir soruna ilikin kendi zm, deneyimleri,
kafasna taklan bir soruyu, gr veya bildiklerini yazmas istenir. 3.
Ktlar stlerine takmalar ve snfta birbirlerinin stndekini okuyarak
dolamalar istenir. 4. renciler yazlanlarla ilgili sorular varsa
birbirlerine sorarlar ve beendikleri kart olursa birbirleriyle
deitirirler. 5. En son snf tekrar toplanr, hangi kt deiikliklerin
yapld tespit edilir ve kt deitirenlerin neden deitirdiklerini snfa
aklamalar istenmesiyle teknik son bulur.
RENME GALERS Bu teknik, rencilerin bir konuda neler
rendiklerini
tespit etmek ve deerlendirmek amacyla kullanlr. Snfta genelde
4er kiilik gruplar oluturulur ve
onlardan konuyla ilgili rendiklerini yazp snf panolarna asmalar
istenir.
Daha sonra btn gruplar panoya aslan btn listeleri inceleyerek
eksik olduklar yerleri not etmeleri salanr.
Bylece bir konudaki hedeflerin ka renci tarafndan renilip
renilmedii tespit edilir.
-
21
ZELLKLER Gezi teknii, okul ve snf iinde yaplan eitsel
almalar tamamlamak, nitede geen konular doal ortamnda grmek ve
okul ile yaam arasndaki ba kurmak amacyla yaplan planl
ziyaretlerdir.
Materyalin snfa getirilemedii, gerek ortama ulama olanann
bulunamad durumlarda daha ok yaplr.
Gezi mutlaka eitsel bir deer tamal ve dersin amacna uygun
olmaldr.
Gezi sonras tartmalar, geziyle ilgili deerlendirmeler,
etkinlikler de mutlaka yaplmaldr.
Bu teknik bir konunun ya da nitenin balangcnda ve sonunda
uygulanabilecei gibi, bazen bir konu sadece gezi teknii ile de
ilenebilir.
Aamalar; rencilerle birlikte gezinin amac belirlenir, gezi
yaplacak yer belirlenir, izin alnr, gezi plan hazrlanr, gezi plana
gerekletirilir ve retmen-renci katlmyla snfta tartlarak
deerlendirilir.
Geziler, sanal bir ekilde dzenlenirse sanal gezi adn alr. Sanal
geziler, teknolojik ortamlarda tm alan grlebilecek ekilde 360 bir
ayla izlenerek gerekleir.
YARARLARI
Var olanlar, olaylar, sreleri gerek ortamda gzleme olana
salar.
rencilerin okulda rendiklerinin gerek yaamda olanlarla iliki
kurmalarn salar.
rencilerin ilk elden tecrbe yaamalar (somut renme yaantlar)
salanr.
Okul-evre ilikisi geliir ve gerek yaam becerileri kazanlr.
renciler ok sayda duyu organlarn kullanarak daha kalc renmeler
gerekletirir.
rencilere kurallara uyma, sorunlar irdeleme, eletirel dnme,
ibirlii, grupla alma becerilerini kazandrr ve gelitirir.
SINIRLILIKLARI
yi planlanmamas sonucu ortaya eitli olumsuzluk kabilir.
Maliyetlidir ve masrafldr. Gezi srasnda rencilerin kontrolnn
zorluu nedeniyle disiplinsiz davranlarn oluabilmesi
Kurallara uymama durumlarnn oluabilmesi Baz yaamsal tehlikelerin
oluabilmesi Gezi tekniinin uygulanmasnn zorluu
nedeniyle uygulama kurallarna uymada glklerin ekilmesi
SINIF DII RETM TEKNKLER
2012 KPSS
Ktahyada grev yapan bir snf retmeni rencileriyle birlikte
Beylikten Devlete nitesi kapsamnda Bilecikin St ilesine bir gezi
plan yapar. Gerekli n hazrlklar tamamladktan sonra ilgili izinleri
alarak geziye giderler. Geziden sonraki ilk derste retmen geziyle
ilgili gzlemlerini paylar ve snfa bir deerlendirme yaplr. Bu
etkinlikte yaplan en nemli hata aadakilerden hangisidir?
Cevap: Gzlem faaliyetlerinin deerlendirilmesinin gezi sonrasna
braklmas
GEZ
GZLEM Bir ama dorultusunda varlklar/olaylar doal koullarnda
ya da yapay ortamlarda (laboratuvar) planl ve dikkatli
izlemektir.
Gzlem yoluyla daha ok duyu organ renmeye katlr ve renmeler hem
desteklenmi olur hem de kalc hale gelir.
Yaayarak renme temellidir. evreden dorudan bilgi edinilir.
Bilimsel aratrma ve inceleme becerileri kazandrr.
Gzlem yaplrken dikkat edilecek hususlar unlardr: - Sistematik
olmal ve bir format olmaldr. Gzleme
balamadan nce hedefler nceden belirlenmelidir. - rencilere
gzlenecek durum veya olay ile ilgili nceden
bilgi verilmelidir.
- renciler ayn olay gzlemeli, sonular karlatrlmaldr. - Gzlemci
gzlemi yaparken doal ortam bozmamal, byle
bir durum gerekleirse gzlem de gizli gerekletirilmelidir. -
Gzlem sonular vakit kaybetmeden kaydedilmelidir.
SERG rencilerin, renim srecinde rettikleri rnlerin
(resim, iir, heykel vb.) deerlendirildii ve paylamay salayan bir
tekniktir.
Hazrlanan rnler; snf sergileri, iir, kitap, resim, heykel
sergileri gibi etkinliklerle ortaya konulur ve
incelemeye sunulur.
Hem rn hem de sre deerlendirmeye olanak tanr.
rencilerin etkin katlmyla yaparak renmesini ve dier rnleri
grerek renmesini salar.
rencilerin yaratcln, sorumluluk duygusunu, sanat anlayn, alma ve
deerlendirme becerisini gelitirir.
Grup bilincini ve grup alma alkanln gelitirir. rencilerde renme
gdsn (motivasyon) artrr. Tekniin snrllklar; zaman alc ve
masrafldr.
EV DEV retmenlerce rencilerin ders d zamanlarda
hazrlamalar iin verilen; bazen derse hazrlk ve ou kez de derste
renilenleri pekitirme (tekrar), geniletme ve tamamlamay bazen de
deerlendirmeyi amalayan almalardr.
devler; yazl, szl, bireysel veya grup halinde verilebilir.
devler kullanmna gre, grupla alma ve bamsz alma alkanl
kazandrabilir.
rencilerde sorumluluk duygusunu gelitirir. devler mutlaka eitsel
bir deer tamaldr. dev ceza iin kullanlmamaldr. devler bo zamanlarn
deerlendirilmesi iin
verilmez.
Dersde renilmeyen ve yetitirilemeyen konularla ilgili dev
verilemez.
-
22
KAVRAM HARTALARI
KAVRAM YANILGILARI
rencilerin rendii kavramlarn bilimsel olarak kabul edilenlerle
uyumamasdr.
Kavram yanlglar; rencinin kavram hakkndaki n yarglar, bilimsel
olmayan inanlar, retmen tarafndan yanl retilmesi, gnlk hayatta ve
bilimsel alanda kavramlarn farkl anlamlarda kullanlmas, bilgi
eksiklii gibi nedenlerle oluabilir.
Kavram yanlglarnn hem tespitinde hem de giderilmesinde kavram
haritalar ve kavram karikatrleri kullanlr.
Sadece kavram yanlglarnn tespitinde: TGA (tahmin-gzlem-aklama),
mlakatlar, izimler, kelime ilikilendirme, talih izgileri, tanlayc
dallanm aa, yaplandrlm grid, tehis testleri
Sadece kavram yanlglarnn giderilmesinde: Analoji (benzetim),
kavramsal deiim metinleri, anlam zmleme tablolar, rehber
materyaller, alma yapraklar, vee diyagram, kavram a kullanlr.
KAVRAM ALARI (SEMANTK A) Kavram alar mevcut bilgilerin
kategorize edildii
bir grafik uygulamasdr. Kavram alar kavram haritalarnn zel
halleridir. Kavram alarnda merkezde ana kavram, etrafnda
ise konu ile alakal dier kavramlar vardr. Birden ok ana kavramn
yer ald durumlarda ise kavram haritalar kullanlr.
Kavram alar, rencilerin izlenim ve dncelerini ders
materyallerindeki kavram ve ilkelerle uyumlu bir biimde sergileyen
grafiklerdir.
rencilerin n bilgilerini harekete geirmek, kavramlar aras yeni
ilikiler kurmak, yeni kavramlar gelitirmek ve kavramlar yeniden
dzenlemek gibi zihinsel etkinliklerle yazl metinleri daha iyi
anlamalarna kolaylk salar.
Kavram alar; nitenin/temann banda, ileni srecinde veya sonunda
kullanlabilir.
ZELLKLER lgili kavramlarn genelden zele doru, aralarndaki
ilikiye gre bir ema eklinde gsterildii grsellerdir. Bir kavram
haritas daha geni bir kavram bal altndaki
kavramlarn birbirleriyle ilikilerini gsteren iki boyutlu bir
emadr.
Kavram haritalar; rmcek, zincir, balk kl ve hiyerarik olmak zere
4 farkl ekilde hazrlanabilir.
Anlaml renmeyi kolaylatrmak, renmenin kalitesini lmek ve
bilgilerin organize edilmesini salamak amal kullanlan bir
renme-retme tekniidir.
Kullanl Amalar 1. rencilerle kavramlarn anlamlarn tartmada, 2.
Kavram yanlglarnn tespitinde ve giderilmesinde, 3. Yksek seviyeli
dnme yeteneinin gelitirilmesinde, 4.rencilerin konuya ilikin n
renmelerini (hazrbulunuluunu) ortaya karmada 5. Bir konunun
(ieriin) retiminde, zetlenmesinde
ve/veya llmesinde (deerlendirilmesinde) kullanlr.
YARARLARI
Bilginin zihinde nasl organize edildiini gsterir. Kavram
yanlglarn nlemede etkilidir. Dersin her aamasnda farkl amalarla
kullanlabilir. retimin her kademesinde kullanlabilir. Bilgilerin
genelden zele (tmdengelim), zihinde
yaplandrlmasnda yardmc olur. renmelerin anlaml ve kalc hale
gelmesini salar. renciler arasndaki renme stratejilerini ve
bireysel
farkllklar ortaya karabilir. rencilerin motivasyonlarn, ilgisini
ve derse kar
tutumunu artrr. rencilerin yaratclklarn kuvvetlendirir. lgili
olduu konudaki kavramlarn ieriini
btnletirir ve konuyu zetler. Kavramlar arasndaki ilikileri
ortaya koyar. Kavramlar grselletirdii iin kavramlar
somutlatrr.
SINIRLILIKLARI
Kavram haritalar zihinsel bir gayret gerektirmektedir. rencilere
sklkla verilen kavram haritalar rencilerde bkknlk yaratabilir ve
haritalarn amac dnda hazrlanmasyla sonulanabilir.
Tek bir kavramn detayl olarak incelenmesinde kullanlabilecek bir
teknik deildir.
yi yaplandrlmad takdirde rencilerin kavramlar arasndaki
balantlardaki eksiklikleri ortaya koyamayabilir.
Puanlamann ok iyi yaplmad durumlarda retmene yanl bilgi
verebilir.
Yalnzca bilisel alan gelitirmede etkilidir.
KAVRAM RETM
-
23
ZELLKLER Bu teknik, rencilerin derse ilikin bilgi ve
becerilerini
pekitirmek ve kalcln salamak amacyla kullanlr. rencilerin konuya
ilikin kavram yanlglarn ortaya
karmak, rencilerin konuya odaklanmalarn salamak, tartma ortam
yaratmak, rencilerin kendi dncelerini sorgulamalarn salamak amacyla
da kullanlr.
Bu teknik yaplandrmac renme stratejilerine dayanr. Teknik,
birbirinden farkl grlerin yer ald bir grup
tartmasn oluturma fikrini temel almaktadr. renciler, ncelikle
dersin temel kavram ve ilkelerine
dayal bir konu ile ilgili yanl ve doru ifadeleri oluturmaktadr.
Belirlenen bu ifadeler, insan veya hayvan figrleri kullanlarak bir
poster zerinde resimlendirilmekte (genellikle konuma balonlar
eklinde) ve renciler, tartmalarn bu poster zerinde yapmaktadrlar.
Tartma sonrasnda oluan sonular hazrlanan alma kd zerinde
belirtilmektedir.
alma kdnda, posterde belirtilen ifadelerden hangisinin doru
olduu iaretlenmekte daha sonra yantn gerekesi belirtilmektedir.
KAVRAM KARKATRLER
YARARLARI
Yaratc dnmeyi gelitirir. Kavram yanlglarnn tespitini ve
giderilmesini salar. rencilerin konuya odaklanmasn salar.
rencilerin var olan bilgi ve dncelerinin ortaya
karlmasn salar. Karikatrlerin mizah yn sayesinde farkl
fikirlerin kolaylkla
savunulmasn salar. Grsellie dayal zengin bir renme ortam
oluturur. rencinin farkl dnce ve fikirlerinin farkna
varabilmesine
ve farkl grlere sayg duymasna imkn verir.
SINIRLILIKLARI
rencilerin n bilgileri eksik olduunda bu teknik verimli bir
ekilde (tam anlamyla) kullanlamayabilir.
Tartma srasnda renciler arasnda gerginlikler kabilir.
-
24
ZHN HARTALARI
ZELLKLER Kelimeleri ve dnceleri birbirine balamak ve bunlar bir
anahtar
kelime/dnce etrafnda toplamak iin kullanlan diyagramdr. Zihin
haritalama, temel bir dnce ve dnceye bal fikirleri
detaylandrarak, ilikiler kurma yntemidir. Tm bunlar, kiiye zel
anahtar kelimeler ve simgeler kullanlarak
gerekletirilir. Uzun uzun cmleler yerine konuyla ilgili akllarna
ilk gelen (serbest arm) en fazla kelimeden oluan anahtar kelimeler
kullanlr. Ardndan, oklar, dallar ve balayclar aracl ile fikirler
birletirilir. Fikirler, bellekteki gibi birbirine balanarak, yeni
bilgilerin anlalmas ve hatrlanmas salanr.
Zihin haritalar bir not alma ve yaratc dnme tekniidir. Notlarnz
daha yaratc biimlerde almanz, daha kolay hatrlamanz ve zerinde
altnz konuyu net bir ekilde anlamanza yardmc olur.
Beynin bilgiyi alglama ve saklama biimine en uygun yntemdir.
Zihin haritas beyinde saklanan bilgilerin grsel bir resmini yaratr.
Bu yntemle beyniniz bilgileri daha kolay hafzada tutmann yannda
kolay bir ekilde kda aktarmanza yardmc olur.
Ders almada, dersi planlamada, problem zmede, zet kartmada, not
tutmada, konuma hazrlamada ve sunumda, beyin frtnas yapmada sklkla
kullanlr.
YARARLARI
Yaratc dnceyi ortaya kartr ve kiiye zaman kazandrr. nemli
konular zerinde rencinin younlamasn salar. Detaylarn daha iyi
grlmesini salar ve hatrlama gcn artrr. Bilginin btn olarak
grlmesini salar. Beynin iki lobunun (sa ve sol lob) birden
kullanlmasn salar. Dncelerin kda dkld en somut ve en hzl
hatrlama
tekniidir.
2012 KPSS: Sosyal paylam sitelerinin toplum zerindeki etkileri
nelerdir? sorusunu tahtaya yazarak dersine balayan bir retmen,
rencilerinden konuyla ilgili akllarna ilk geleni sylemelerini
ister. rencilerin rettii ksa cmle ve kelimeleri, tahtaya yazd soru
etrafna dairesel bir dzen ierisinde yazar. Daha sonra hep birlikte
bu fikirleri deerlendirirler. retmenin bu uygulamas,
aadakilerden
hangisine en uygun rnektir? Cevap: Zihin haritas
-
25
VEE (V) DYAGRAMI
ZELLKLER renme-retme srecinde baz kritik sorular cevaplandrarak,
bilisel
dzeyde, daha anlaml ve kalc renmenin gerekleecei varsaymna
dayanan tekniktir.
Gowin tarafndan gerekletirilen V diyagramnda byk bir V harfi
izilir. Diyagramn ortasnda odak soru, sol tarafndan planlama, sa
tarafnda ise deerlendirme yer alr.
V diyagramlar, etkinlik ncesi rencileri aratrmaya sevk etmesi,
kavram retimine yardmc olmas, kavram yanlglarn tespit etme ve
giderme amacyla kullanlabilir.
Ayrca V diyagramlar geleneksel laboratuar raporlarna alternatif
olarak da kullanlabilir.
rencilere bilgilerini/aratrmalarn daha kapsaml ve daha iyi
organize etme, daha etkili bir biimde aratrma yapma ve renmelerini
salama iin kullanlan bir lme deerlendirme uygulamasdr.
YAPILANDIRILMI GRD
ZELLKLER Bu tekniin en nemli amac rencilerin bilgi seviyesini,
eksiklerini ve kavram
yanlglarn tespit etmektir. Bu teknikte rencinin seviyesine uygun
olarak 9, 12 ya da 15 kutucuktan oluan bir
tablo hazrlanr ve tablodaki her bir kutucuk sras ile
numaralandrlr. Gridi hazrlamak zere retmen, konu ile ilgili bir
soru hazrlar ve sorunun yantn
rastgele kutucuklara yerletirir. Daha sonra ikinci soruyu
hazrlar ve yine kutucuklara yantlar yerletirir. kinci
sorunun yantnn verildii kutucuklardan bir ksm birinci soru iin
de geerli olabilir. rencilerden, her soru iin doru kutucuu bulmalar
ve kutucuk numaralarn
mantksal ve ilevsel olarak sralamalar beklenir. rencilerin
verdii cevaplar o konudaki bilgi seviyelerini, bilgi
eksikliklerini,
kavramsal balar veya yanl kavramlar gsterir. Snrll: Bu teknikte
soru hazrlanmas balangta retmenler iin biraz zahmetli
olabilmektedir.
2013 KPSS: Yaplandrlm grid uygulamasnda rencilerin; I. her cevap
iin uygun kutucuklar bulma, II. kutucuktaki cevabn doru ya da yanl
olmasna gre ilerleme, III. kutucuklardaki anahtar kavramlarn artrd
kelimeleri yazma
ilemlerinden hangilerini yapmalar istenir? (Cevap: Yalnz I)