Page 1
1
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
OGÓLNOPOLSKI KONKURS HISTORYCZNY
LOSY ŻOŁNIERZA I DZIEJE ORĘŻA POLSKIEGO W LATACH 972-1514.
OD CEDYNI DO ORSZY
ETAP REJONOWY – GIMNAZJUM
8 stycznia 2010 r., czas trwania – 120 minut
Zestaw pytań wraz z punktacją
Test składa się z 24 zadao. Na ich wykonanie przeznaczone jest 120 minut.
Do udzielenia poprawnej odpowiedzi potrzebne są Twoje wiadomości i umiejętności. Zanim zaczniesz
udzielad odpowiedzi, przeczytaj uważnie treśd poleceo. Po krótkim namyśle zaznacz lub wpisz
prawidłową odpowiedź. Jeśli się pomylisz, błędną odpowiedź przekreśl i zaznacz lub napisz poprawną.
Sprawdź czy wpisałeś w rubrykę swój kod.
Życzymy powodzenia.
___________________________________________________________________
Wypełnia Komisja Konkursowa
Kod uczestnika
………………………….
Liczba punktów
…………………………
Miejsce
………………………..
Imię i nazwisko uczestnika
……………………………………………………………
Szkoła
……………………………………………………………
Page 2
2
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
1. Napisz nazwę stylu scharakteryzowanego w poniższym zdaniu.
Grube, kamienne mury i małe okna umieszczone wysoko, górna część okien
i drzwi zamknięta łukiem okrągłym.
………………………..
(0-1 pkt)
2. Wśród insygniów władzy królewskiej wymienia się: berło, jabłko, koronę, miecz. Określ
ich symbolikę.
a) Berło – ………………………………………………………………………….
b) Jabłko – …………………………………………………………………………
c) Korona – ………………………………………………………………………..
d) Miecz – …………………………………………………………………………
(0-4 pkt)
3. Podkreśl prawidłową odpowiedź. Władysław II Wygnaniec dążąc do odzyskania władzy
spotkał się z:
a) Henrykiem IV.
b) Henrykiem V.
c) Konradem III.
d) Fryderykiem I.
(0-1 pkt)
4. Napisz, kto jest bohaterem przytoczonego fragmentu pieśni.
Bolesławie, Bolesławie, ty przesławny panie,
Ziemi swojej umiesz bronić wprost niezmordowanie!
Sam nie sypiasz i nam także snu nie dasz ni chwili,
Ani we dnie, ani w nocy ni w rannej godzinie!
……………………………………………………….
(0-1 pkt)
5. Wymienionych królów elekcyjnych uszereguj według kolejności panowania, wpisując
cyfry od 1 do 5.
a) Stanisław August Poniatowski ………
b) Henryk Walezy ………
c) Jan III Sobieski ………
d) Jan Kazimierz ………
e) August III ………
(0-5 pkt)
Page 3
3
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
6. Wykorzystując wiersz Jana Lechonia oraz wiedzę pozaźródłową, określ bohatera utworu
oraz wydarzenie historyczne.
Kiedy wszystko struchlało z obawy Moskali,
On na progu się sali jako kłoda wali
Z tą jedną myślą w głowie: „Ja wszystko ocalam”.
Rozdziera swoje szaty krzycząc: „Nie pozwalam!”
Sto ramion niezlękłego uchwyciło męża
I oszalał, i umarł. Lecz to on zwycięża.
a) Bohater – ………………………………………………………………….
b) Wydarzenie – …………………………………………………………………..
………………………………………………………………….
(0-2 pkt)
7. Uzupełnij tabelę dotyczącą prowadzenia polityki zagranicznej przez Kazimierza
Wielkiego, wykorzystując przytoczone poniżej informacje.
a) Daty: lata 1340-1366; 1343 r.; 1348 r.
b) Fakty:
- oddanie Śląska w zamian za zrzeczenie się pretensji do korony polskiej;
- zwrócenie Polsce Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, Pomorze Gdańskie oddane
w „wieczną jałmużnę”;
- przyłączenie do Polski terenów na wschodzie.
Stosunki
z Krzyżakami Stosunki z Czechami
Stosunki
z Rusią Halicką
Daty …….……………… …………………. …………………
Fakty
………………………
………………………
………………………
………………………
……………………
……………………
……………………
……………………
…………………..
…………………..
…………………..
……………………
(0-6 pkt)
Page 4
4
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
8. W 1792 r. miało miejsce ustanowienie nadawanego za zasługi bojowe medalu Virtuti
Militari na pamiątkę zwycięstwa pod Zieleńcami. Po zakończeniu wojny polsko–
rosyjskiej medal zostaje zniesiony przez konfederację targowicką. W 1807 r. Virtuti
Militari zostaje przywrócony pod nazwą Orderu Wojskowego Księstwa Warszawskiego
z podziałem na pięć klas.
Do poszczególnych klas dopisz nazwy orderu.
I klasa – ………………………………………
II klasa – ………………………………………
III klasa – ………………………………………
IV klasa – ………………………………………
V klasa – ………………………………………
(0-5 pkt)
9. Do przedstawionych ilustracji dobierz właściwe postacie spośród niżej wymienionych.
Przemysł II, Kazimierz II Sprawiedliwy, Bolesław IV Kędzierzawy, Ludwik
Węgierski, Henryk I Brodaty, Władysław II Wygnaniec, Bolesław Krzywousty
a) ……………………….. b) ……………………… c) ……………………..
d) ……………………………….. e) ……………………… f) ………………………..
(0-6 pkt)
Page 5
5
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
10. Przytoczone wydarzenia dotyczą pierwszych dni związanych z odbudową państwa
polskiego. Uporządkuj je chronologicznie, wstawiając cyfry od 1 do 5.
a) Notyfikacja Józefa Piłsudskiego o istnieniu państwa polskiego. ………….
b) Przekazanie przez Radę Regencyjną Józefowi Piłsudskiemu naczelnego
dowództwa nad tworzącą się armią polską. ..………..
c) Powrót Józefa Piłsudskiego z więzienia w Magdeburgu, wjazd do Warszawy.
…………
d) Józef Piłsudski Tymczasowym Naczelnikiem Państwa do czasu zwołania Sejmu
Ustawodawczego. …………
e) Jędrzej Moraczewski mianowany premierem rządu. …………
(0-5 pkt)
11. Dokończ zdania, wpisując brakujące treści.
a) Nie rzucim ziemi skąd nasz ród… to słowa rozpoczynające wiersz Marii
Konopnickiej pt. ……………..
b) Chłop, który odznaczył się bohaterstwem w bitwie pod Racławicami to
……………. ……………............. c) W Wielkopolsce symbolem walki o utrzymanie ziem w rękach polskich stał się
…………………………………… d) I Brygadą Legionów Polskich dowodził …………………………………………
(0-4 pkt)
12. Każdej z wymienionych niżej postaci historycznych przyporządkuj formację wojskową,
która została przez nią utworzona lub, na której opierali się, prowadząc walki. Wpisz
w miejsca wykropkowane odpowiednie cyfry.
a) Jan Karol Chodkiewicz ………….. 1. I Brygada Legionów
b) Mieszko I ………… 2. Husaria
c) Kazimierz Jagiellończyk ……. 3. Piechota wybraniecka
d) Zygmunt August ……. 4. Wojsko Kwarciane
e) Stefan Batory ……. 5. Drużyna książęca
f) Józef Piłsudski ……. 6. Pospolite ruszenie
7. Wojsko zaciężne
(0-6 pkt)
13. Pod informacjami dopisz postać, która została opisana.
a) Wielki książę litewski, od 1501 r. król polski. W latach 1492-1494 i później
toczył wojny z Moskwą. W 1505 r. król zaaprobował konstytucję zwaną nihil
novi, w myśl której ustawy w sprawach państwa panujący mógł wydawać tylko
za zgodą sejmu.
……………………………………………………..
Page 6
6
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
b) Królowa Polski, w sprawach politycznych wykazywała zdolności
dyplomatyczne, o czym świadczy jej korespondencja z Krzyżakami. Przyczyniła
się do wzmożenia działalności Akademii Krakowskiej. Była fundatorem oraz
opiekunką szpitali, przytułków.
………………………………………………………
c) Księżniczka niemiecka, królowa Polski. Po śmierci Mieszka II próbowała
objąć władzę u boku młodego Kazimierza. W 1035 r. zmuszona
do opuszczenia Polski. Przypisuje się jej, że wywiozła wtedy do Niemiec
insygnia władzy królewskiej.
……………………………………………………….
d) Obejmował tron w warunkach zamętu wewnętrznego i niekorzystnej sytuacji
międzynarodowej. W 1037 r., wygnany przez zbuntowanych możnych, schronił
się na Węgrzech, a następnie w Niemczech. W dwa lata później wrócił do Polski
i zaczął odbudowę kraju. Odzyskał ziemię krakowską, przyłączył Mazowsze,
odebrał Czechom Śląsk.
……………………………………………………….
e) Książę krakowski, mazowiecki. Syn Kazimierza II Sprawiedliwego. Został
zamordowany przez Pomorzan podczas zjazdu książąt w Gąsawie.
………………………………………………………..
f) Pochodził z dynastii Przemyślidów, król Polski od 1300 roku. Dokonał reformy
monetarnej, wprowadził jednolity pieniądz oraz utworzył system administracji
państwowej, ustanawiając urząd namiestników królewskich – starostów.
………………………………………………………..
(0-6 pkt)
14. Wymienione poniżej pojęcia przyporządkuj do właściwych wyjaśnień.
bombarda; kirys; hufnica; haubica; szyszak; berdysz; hakownica
a) Działo o dużym kalibrze i krótkiej lufie używane w XIV-XV w. głównie
do burzenia murów obronnych; stosowano kule kamienne, później żelazne –
…………………………...
b) Długa ręczna broń palna, rodzaj rusznicy z hakiem pod lufą do podpierania; używana
od XIV w. – ……………….................
c) Część zbroi osłaniającej tułów wykonana z blachy żelaznej – ……………………….
d) Hełm stożkowy zakończony ostrym szpicem – ……………........................
e) Szeroki topór o zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu, używany
przez piechotę – ……………………………..
Page 7
7
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
f) Lekkie działo o krótkiej lufie strzelające kulami kamiennymi, używane
w XV w. do bezpośredniego wsparcia wojsk na polu walki – …………………………
(0-6 pkt)
15. Podpisz ilustracje, podając miejsce bitwy i rok.
a) ………………. rok – ………… b) ………………. rok – …………
c) …………………. rok – …………. d) …………………………………….
……………….. rok – …………
(0-8 pkt)
16. Wymień dwóch Piastów prawdopodobnie uczestniczących w wyprawach krzyżowych
do Palestyny w XII i XIII w.
a) ………………………………….
b) ………………………………….
(0-2 pkt)
Page 8
8
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
17. Poniższy plan przedstawia pierwszą fazę bitwy pod Orszą.
Wymień dwa nazwiska dowódców wojsk polsko-litewskich.
a) ……………………………….
b) ……………………………….
(0-2 pkt)
18. Uporządkuj przebieg bitwy pod Grunwaldem w układzie chronologicznym, wpisując
w wykropkowane miejsca cyfry od 1 do 10.
a) Walka o odbicie polskiej chorągwi. ……….
b) Zdobycie obozu krzyżackiego. ……….
c) Zbigniew z Oleśnicy ratuje życie króla……….
d) Król Władysław uczestniczy w porannej mszy. ………
e) Poselstwo krzyżackie przynosi królowi dwa nagie miecze. ………
f) Po godzinnej walce Litwini uciekają z pola bitwy mimo nawoływań
Witolda. ………
g) Litwini jako pierwsi uderzają na szeregi krzyżackie. ………
h) Krzyżacy kierują do bitwy 16 chorągwi z wielkim mistrzem na czele. ………
i) Śmierć wielkiego mistrza i dużej części rycerstwa krzyżackiego. ………
j) Nabożeństwo za odniesione zwycięstwo na polach grunwaldzkich. ………
(0-10 pkt)
19. Wymień trzech dowódców chorągwi polskich w bitwie pod Grunwaldem.
a) ……………………………………….
b) ……………………………………….
c) ….……………………………………
(0-3 pkt)
Page 9
9
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
20. Uzupełnij tabelę, przyporządkowując do podanych definicji odpowiednie pojęcia:
puginał, proporzec, pawęż, wekiera.
Definicja Pojęcie
Broń obuchowa; maczuga zwykła i okuta żelazem, często
z metalową głowicą. …………………
Kopia rycerska zaopatrzona w chorągiewkę
z wyhaftowanym herbem właściciela, barwny płat materii
przytwierdzony do drzewca. …………………
Prosty, jedno lub obosieczny sztylet do walki wręcz
o prostej, silnie zwężającej się głowni. …………………
(0-3 pkt)
21. Na podstawie przytoczonych dwóch źródeł:
a) określ rok i miejsce bitwy – ……………………………………….
b) władcę Polski – ………………………………………..
c) wskaż podstawową różnicę wynikającą z obu tekstów –
……………………………………………………………………………………
Bitwa trwała dotąd, dopóki ci [Krzyżacy], którzy poszli naprzód nie powrócili.
Wtedy król zmęczony walką razem z wojskiem swoim uciekł a z nim syn jego;
w ucieczce tej wielu [z Polaków], tak z jazdy, jak z piechoty zostało zamordowanych;
[tak] osiągnęli rycerze zakonni zwycięstwo i triumf. Armia krzyżacka po pogoni wojsk
królewskich wróciła z powrotem do Torunia. /Kronika oliwska/
Gdy król Władysław sądził, że odniósł całkowite zwycięstwo, pod wodzą
wielkiego komtura Russa v. Plauen przybyło nowe wojsko [...] Kiedy więc nadeszło
wojsko w. komtura wszczęto nową walkę [...]. Ale gdy padł wielki komtur Otto
von Bunsdorf [...] z mnóstwem innych, znaczna część wrogów uległa rozbiciu
i wpadła w popłoch i zamieszanie, myśląc jedynie o ucieczce. Polakom przypadło
pełniejsze zwycięstwo, gdy Krzyżacy rzucili się do ucieczki.
/Roczniki, czyli Kroniki.../
(0-4 pkt.)
22. Dopisz rok do wymienionych wydarzeń politycznych z okresu Polski dzielnicowej.
a) ………… r. – Złamanie zasady senioratu; Mieszko Stary został wygnany, a Kraków
zajął Kazimierz Sprawiedliwy.
b) ………… r. – Sprowadzenie Krzyżaków do Polski.
c) ………… r. – Koronacja Przemysła II.
d) ………… r. – Ucieczka Władysława II do Niemiec.
e) ………… r. – Zjazd w Łęczycy.
f) ………… r. – Złamanie zasady pryncypatu, śmierć Leszka Białego pod Gąsawą.
g) ………… r. – Interwencja cesarza niemieckiego Fryderyka I Barbarossy; hołd lenny
złożony przez B. Kędzierzawego.
h) ………… r. – Bitwa z Mongołami pod Legnicą. (0-8 pkt)
Page 10
10
GIMNAZJUM – zestaw pytań - etap rejonowy
23. Wykorzystując tekst źródłowy oraz wiedzę pozaźródłową, określ:
a) nazwę porozumienia – …………………………………
b) miejsce – ……………………………
c) rok – ……………….
[ziemie Litwy i Rusi] [...] Królestwu polskiemu powtórnie wcielamy [...] złączamy,
przyłączamy, sprzymierzamy [...] na wieczne czasy, aby zawżdy były zjednoczone
nieodwołalnie bez sporu wszelakiego. [...] panowie i szlachta [litewska] po śmierci
Aleksandra, to jest Witolda wielkiego księcia litewskiego, żadnego nie mają mieć
i obrać za wielkiego księcia, jeno którego król polski za radą prelatów [prałatów]
panów polskich i ziem litewskich będą rozumieć obrać i postawić. I tak prelaci,
panowie i szlachta królestwa polskiego [...] króla i pana nie mają sobie obierać
przez wiadomości i rady naszej, to jest Aleksandra wielkiego księcia i panów
i szlachty ziem litewskich [...]
(0-3 pkt)
24. Z poniższego diagramu wypisz miejsca stoczonych bitew.
A N A P Ł O W C E J
Z A D S Y T A Z G U
C Z W I E W R Ł R A
Ś W I E C I N O U G
C A Ł P O L A K N Ł
H N K O R O N O W O
O I O L S T Y K A G
J E M E Z A M O L Ó
N M I M A R O N D W
I C E D Y N I A M I
C Z R L E G N I C A
E A Z A M E C Z E K
Poziomo: ………………., ………………, ……………….., ………….……, …………………
Pionowo: ……………….., ……….………., ……….…….., ……………….., …………..…..,
………………, ………………, ……………….
(0-13 pkt)