Top Banner
ف ص ل ن ا م ه ع ل م ی- پ ژ و ه ش ی ن گ ر ش ه ا ی ن و د ر ج غ ر ا ف ی ا ی ا ن س ا ن ی س ا ل ی ا ز د ه م، ش م ا ر ه د و م، ب ه ا ر1 3 9 8 ت ب ی ی ن ت أ ث ی ر ا ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی ا ن د ی ش ه و ک ن ش س ی ا س ی د ا ع ش ب ر ا ی ت أ س ی س ک ش و ر و ح ک و م ت ا ی د ئ و ل و ژ ی ک د ر م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه ف ا ط م ه پ و ر ح س ی ن د ا ن ش آ م و خ ت ه د ک ت ر ی ج غ ر ا ف ی ا ی س ی ا س ی، و ا ح د ت ه ر ا ن م ر ک ز ی، د ا ن ش گ ا ه آ ز ا د ا س م ی، ت ه ر ا ن، ا ی ر ا ن م ح م د ا خ ب ا ر ی0 د ا ن ش ی ا ر ج غ ر ا ف ی ا ی س ی ا س ی، و ا ح د ت ه ر ا ن م ر ک ز ی، د ا ن ش گ ا ه آ ز ا د ا س م ی، ت ه ر ا ن، ا ی ر ا ن ت ا ر ی خ د ر ی ا ف ت: 9 0 / 9 / 1 3 9 0 ت ا ر ی خ پ ذ ی ر ش: 1 0 / 0 0 / 1 3 9 0 چ ک ی د ه د و ل ت ا س م ی ع ر ا ق و ش ا م م ه م ت ر ی ن ب ح ر ا ن ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه و ا ت ی ج ه ا ن د ر ب ر ه ه ک ن و ن ی ب ه ش م ا م ی ر و د. ا ی ن گ ذ ر و ه ه ذ م د ر ا ن د ی ش ه و ه م د ر ک ن ش س ی ا س ی ن ش ا ن د ا د ه ا س ت ک ه ب ه د ن ب ا ل ت غ ی ی ر د ر ن ظ م ک ن و ن ی س ی ا س ی، ف ر ه ن گ ی و ا ج ت م ا ع ی خ ا و ر م ی ا ن ه و د ر ا د ا م ذ ه د ر ک ل ج ه ا ن ا س ت. ه د ف م ق ا ل ه ا ا ض ر ت ب ی ی ن ت أ ث ی ر ا ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی ا ن د ی ش ه و ک ذ ن ش س ی ا س ذ ی د ا ع ذ ش ب ذ ر ا ی ت أ س ذ ی س ک ش ذ و ر و ا ک و م ذ ت ا ی د ئ و ل و ژ ی ک د ر م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه ا س ت. س ؤ ا ل ا ص ل ی م ق ا ل ذ ه ا ی ذ ن ا س ذ ت ک ذ ه ا ن د ی ش ذ ه و ک ذ ن ش س ی ا س ذ ی د ا ع ذ ش ب ذ ر ا ی ت أ س ذ ی س ک ش ذ و ر و ا ک و م ت ا ی د ئ و ل و ژ ی ک د ر م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه چ ه ت أ ث ی ر ا ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی د ا ش ت ه ا س ت ؟ ف ر ض ی ه ا ی ر ا ک ه ب ر ا ی پ ا س خ گ ذ و ی ی ب ذ ه ا ی ذ ن س ذ ؤ ا ل د ر ص د د ن ز م و ن ن ن ب ر ن م د ه ا ی م ا ی ن ا س ت ک ه ژ ئ و پ ل ی ت ی ک م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه د ر ا ث ر ا ق د ا م ا ت د ا ع ش ب ی ش ا ز پ ی ش ب ه د و ر ا ن و س ذ ت ف ا ل ی ا ی ی خ ذ و د ر ج ع ت ن م و د ه ا س ت و ت ق ا ب ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ب ی ن و ا ا د ه ا ی س ی ا س ی م ن ط ق ه ب ا گ ر ف ت ه و ش ا ه د ن ذ و ع ی پ ذ ا ر ا د و ک س ا س ذ ت ر ا ت ژ ی ک ب ذ ی ن م ن ذ ا ف ع ژ ئ و پ ل ی ت ی ک و ت خ ا ص م ا ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک د ر ر و ا ب ط م ن ط ق ه ا ی و ف ر ا م ن ط ق ه ا ی خ ا و ر م ی ا ن ه ه س ت ی م. ن ت ا ی ج ا ی ن م ق ا ل ه ن ی ز ن ش ا ن م ی د ه د ک ه ب ا ت و ج ذ ه ب ه ا س ا س ی ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه ا ن د ی ش ه و ک ن ش س ی ا س ی د ا ع ش ب ی ا ع ت م ا د ی و و ا گ ر ا ی ی ر ا د ر م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه ع م ذ ق ب خ ش ذ ی د ه ا س ت و ا م ن ی ت س ی ا س ی و م ر ز ی و ج غ ر ا ف ی ا ی ی ب ر پ و ی ش ه ا ی ا ق ت ص ا د ی و ا ج ت م ا ع ی و ف ر ه ن گ ی و س ی ا س ی م ن ط ق ه س ا ی ه ا ف ک ن د ه ا س ت. ب ا ت و ج ذ ه ب ه ا ی ن م ق د م ه د ر ا ی ن م ق ا ل ه ت ش ش د ه ا س ت ک ه ب ا ا س ت ف ا د ه ا ز م ن ذ ا ب ع ک ت ا ب خ ا ن ذ ه ا ی و ا س ذ ت ف ا د ه ا ز ج ذ د ا و ل و ن ق ش ذ ه ه ذ ا و ن م و د ا ر ه ذ ا ت ذ أ ث ی ر ا ت ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی ا ن د ی ش ه و ک ن ش س ی ا س ی د ا ع ش ب ر ا ی ت أ س ی س ک ش و ر و ا ک و م ت ا ی د ئ و ل و ژ ی ک د ر م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه ت ح ل ی ل و ت ب ی ی ن ش و د. و ا ژ گ ا ن ک ل ی د ی: د ا ع ش، م ن ط ق ه خ ا و ر م ی ا ن ه، ب ح ر ا ن ژ ئ و پ ل ی ت ی ک ی، ح ک و م ت ا ی د ئ و ل و ژ ی ک. 0 - ( ن و ی س ن د ه م س ئ و ل) [email protected]
22

تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

Sep 03, 2019

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

یشهوژپ-یملع همانلصف یناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن139 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس 8

و روشک سیسأت یارب شعاد یسایس شنک و هشیدنا یکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکح

نیسحروپ همطاف ناریا ،نارهت ،یمالسا دازآ هاگشناد ،یزکرم نارهت دحاو ،یسایس یایفارغج یرتکد هتخومآ شناد

0یرابخا دمحم ناریا ،نارهت ،یمالسا دازآ هاگشناد ،یزکرم نارهت دحاو ،یسایس یایفارغج رایشناد

10/00/1390 :شریذپ خیرات 90/9/1390 :تفایرد خیرات

هدیکچ مذه هورذگ نیا .دوریم امش هب ینونک ههرب رد ناهج یتا و هنایمرواخ هقطنم یکیتیلپوئژ نارحب نیرتمهم ماش و قارع یمالسا تلود هذمادا رد و هنایمرواخ یعامتجا و یگنهرف ،یسایس ینونک مظن رد رییغت لابند هب هک تسا هداد ناشن یسایس شنک رد مه و هشیدنا رد تذموکا و روذشک سیذسأت یارذب شذعاد یذسایس شنذک و هشیدنا یکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت رضاا هلاقم فده .تسا ناهج لک رد و روذشک سیذسأت یارذب شذعاد یذسایس شنذک و هذشیدنا هذک تذسا نذیا هذلاقم یلصا لاؤس .تسا هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا رد لاؤذس نذیا هذب ییوذگخساپ یارب هک ار یاهیضرف ؟تسا هتشاد یکیتیلپوئژ تاریثأت هچ هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکا دوذخ ییایلافتذسو نارود هب شیپ زا شیب شعاد تامادقا رثا رد هنایمرواخ هقطنم کیتیلپوئژ هک تسا نیا میاهدمنرب نن نومزن ددص عفاذنم نیذب کیژتارتذسا سکوداراذپ یعوذن دهاش و هتفرگ الاب هقطنم یسایس یاهدااو نیب کیتیلپوئژ تالباقت و تسا هدومن تعجر هذجوت اب هک دهدیم ناشن زین هلاقم نیا جیاتن .میتسه هنایمرواخ یا هقطنم ارف و یاهقطنم طباور رد کیتیلپوئژ تامصاخت و کیتیلپوئژ هدیذشخب قذمع هنایمرواخ هقطنم رد ار ییارگاو و یدامتعا یب شعاد یسایس شنک و هشیدنا هنایمرواخ هقطنم یکیتیلپوئژ تیساسا هب هذجوت اب .تسا هدنکفا هیاس هقطنم یسایس و یگنهرف و یعامتجا و یداصتقا یاهشیوپ رب ییایفارغج و یزرم و یسایس تینما و تسا تاریثأذت اذهرادومن و اذه هذشقن و لوادذج زا هدا فتذسا و یا هذناخباتک عباذنم زا هدافتسا اب هک تسا هدش شالت هلاقم نیا رد همدقم نیا هب .دوش نییبت و لیلحت هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکا و روشک سیسأت یارب شعاد یسایس شنک و هشیدنا یکیتیلپوئژ .کیژولوئدیا تموکح ،یکیتیلپوئژ نارحب ،هنایمرواخ هقطنم ،شعاد :یدیلک ناگژاو

[email protected] (لوئسم هدنسیون) -0

Page 2: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 23 98

همدقم

یارگداینب هزومآ کی یوریپ هک تسا یفَللَسس یارگداهج یوج هزیتس هورگ کی ماش و قارع یمالسا تموکح ای شعاد تموکح ار دوخ و تسا هدرک یناهج تفالخ یاعدا یدالیم 1010 هیئوژ زا هک هورگ نیا تسا ینس مالسا زا یباهو و 9/0 یاه تیعمج اب ار هیروس قرش و قارع لامش زا یگرزب یاه شخب نینچمه ؛دمان یم (ةیمالسالا ةلودلا) یمالسا یرربهر هرب هوررگ نریا دروآرد دورخ فرصت هب 0ناتسناغفا و هیرجین ،یبیل رد ار یکچوک یاه شخب و رفن نویلیم 9 ررگید و هیرورس ،قاررع یاره ترلود اب و هدش یسأت هدعاقلا هکبش زا هدش ادج یفلس نیدهاجم زا یدادغبلا رکبوبا رد اررگ مالرسا یاه هورگ نیرت لاکیدار زا یکی شعاد تسا هدش گنج دراو هیروس تلود فلاخم یشروش یاه هورگ یاره هوررگ و دنراد دوخ لرتنک رد زین ار هیرجین و یبیل زا ییاه شخب هیروس و قارع رب هوالع اه نآ تسا هنایمرواخ Zahedi & Pourghareh ) دنترسه لارعف زرین یقررش ورنج یایسآ و ناتسناغفا لثم ایند رگید طاقن رد نآ نامیپ مه

Khan, 2017: 85) یسأت 0یواقرزلا بعصموبا یربهر هب یدالیم 3330 لاس رد هک دسر یم داهج و دیحوت تعامج هب شعاد هچخیرات ارب گرنج دراو هک هورگ نیا دش فورعم قارع هدعاقلا هب نآ زا پ و تسویپ هدعاقلا هکبش هب 1110 لاس رد و دش ررگید یاررگ مالسا هورگ نیدنچ اب یدالیم 6110 لاس رد دوب هدش قارع رد رقتسم ییاکیرمآ یاهورین و قارع تلود قاررع ناترسا نیررت عیرسو راربنا ناترسا رد مهم تردق کی هک داد لیکشت ار نیدهاجم یاروش لجم و درک فالتئا ار قاررع یمالرسا تموکح رگید ِییشروش هورگ دنچ هارمه هب اروش لجم لاس نیمه ربتکا 90 رد دش یم وسحم 1010 لیروآ 90 رد هک دندوب قارع یمالسا تموکح یلصا ربهر ود 9یدادغب رمعوبا و یرصملا ویاوبا داد لیکشت زارغآ ارب (Al-Zain, 2015: 20) درش اره نآ نیزگیاج یدادغب رکبوبا و دندش هتشک اکیرمآ شترا تایلمع رد یدالیم ترموکح مارن یدالیرم 9010 لریروآ 9 رد و دندرش زین هیروس دراو یمالسا تموکح یاهورین هیروس یلخاد گنج زا ییاه شخب تعرس هب اه نآ دندش فورعم شعاد ففخم مان اب پ نآ زا و دنداهن دوخ رب ار ماش و قارع یمالسا مادرقا ارب نارمز مره پرس دندرک اختنا دوخ تختیاپ ناونع هب ار هقر رهش و هدرک فرصت ار هیروس یقرش لامش هرب ار قاررع رد راربنا ناترسا یاهرهش نیرت مهم هجولف و یدامر دندش قفوم و هدرک هلمح قارع هب هیروس رد یماظن قاررع گرزب رهش نیمود ر لصوم فرصت اب شعاد تیقفوم نیرت مهم یدالیم 1010 نئوژ رد دنک هفاضا دوخ ورملق و هیرورس کارخ زا یمین دودح 1390 دادرخ ات و هتشاد یدایز یاه یورشیپ زین دعب یاه هام رد اه نآ دمآ تسد هب ر زا زرین ار دورخ تافررصتم زا ییاره شخب هرود نیا رد شعاد دنراد دوخ فرصت رد ار قارع یبرغ لامش یاه شخب هرک یبعرش درشح یمارظن هبش یورین و قارع شترا هب 1390 نیدرورف رد ار تیرکت مهم رهش هلمج زا و هداد تسد داد ترسد زا مره ار راجنرس یدالیم 2010 ربماون طساوا رد شعاد درک راذگاو ،هدش لیکشت هورگ نیا اب گنج یارب (Zanganeh & Hamidi, 2016: 144) دوش یم هتفگ داد تسد زا ار یدامر یدالیم 2010 ربماسد 90 رد نینچ مه

1. Libya, Nigeria and Afghanistan 2. Abu Musab al-Zarqawi 3. Abuayoub al-Masri and Abu Amr Baghdadi

Page 3: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

33 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

ترلود» نآ مارن رپ نریا زا هرک دررک مالرعا یدالیرم 1010 نئوژ 30 رد دوخ تافرصتم شرتسگ زا پ هورگ نیا و دررک یفرعم هفیلخ ناونع هب زین ار هورگ ربهر یدادغب رکبوبا و هداد لیکشت ار یناهج تفالخ کی و تسا «یمالسا ،هرمانرذگ و شرعاد رارنید درحاو ارب سانکرسا اچ اه مادقا نیا هلمج زا)داد شرتسگ ار دوخ یتموکح یاه تیلاعف هرشیر درنچره ( ترسا یرگشدرگ یاه تشگ یرازگرب ،نویزیولت هکبش یزادنا هار ،تفن رودص ، یلپ ندرک تسرد گرنج دراو هیرورس رد هدرعاقلا یمرسر هخاش ترصن ههبج اب اما دسر یم هدعاقلا هکبش اب طبترم یاه هورگ هب شعاد یدالیم 9010 لاس هب شعاد و هدعاقلا نیب فاکش تسا هدرک در ار دوخ هب شعاد تبسن اهراب هدعاقلا و تسا هدش بریقر نایرشروش و یرورس نادنورهرش اب یراتفر دب هب شعاد هورگ هکنیا زا دعب لاس نیا رد یرهاوظلا ددرگ یم رب (Mostafa et al., 2014: 152) دزاس نشور ار دوخ یاه تیلاعف ،تساوخ هورگ نیا زا دش مهتم هوررگ ترسا یوارقرز بعصموبا یربهر هب قارع رد یداهج یاه یفلس زا هورگ کی یتالیکشت همادا عقاو رد شعاد نربا یارهاوتف هرب هراومه دوخ یاه هیمالعا رد وا دش هتشک قارع رد یدالیم 6110 لاس و دوب هدعاقلا وزج یواقرز ترسا یدارهج یارهورگ همه یونعم ردپ هیمیت نبا دناد یم 0هیمیت نبا وریپ ار دوخ زین یدادغب درک یم دانتسا هیمیت ثریداحا و لرقن دییأت یاتسار رد هکنیا رگم تسا فلاخم یلک هب لقع تیعجرم اب وا تسا حیرص و نشور وا راکفا اره نآ و دودررم زین ار نایعیش یمالسا تارکفت هلمج زا وا دناد یم مارح ار نیکرشم و رافک اب لماعت هنوگره وا دشاب درنناد یرم دورخ یعررش هفیظو ار یمالسا تعیرش یارجا و ینید تموکح ییاپرب یداهج یاه هورگ دناد یم رفاک ار تسا فورعم نایحیسم و هعیش دض رب شا هنایشحو تنوشخ و مالسا زا تیباهو نشخ تئارق و ریسفت رطاخب شعاد هدعاقلا یمسر هخاش هرصنلا ههبج هلمجزا یفلس یارگ مالسا یاه هورگ رگید اب هک تسا ریگ تخس و وردنت یردق هب و نرمیا هرک دورب یدالیرم 1010 هریروف رد رارب نیرلوا (Tavakoli, 2014: 196)تسا هدش گنج ریگرد زین هیروس رد مارش و قاررع یمالسا تلود درک در ار هدعاقلا هب هورگ نیا استنا هنوگ ره یمسر روط هب هدعاقلا ربهر ،یرهاوظلا و هرشیدنا رد مه هورگ نیا دوریم امش هب ینونک ههرب رد ناهج یتح و هنایمرواخ هقطنم یکیتیلپوئژ نارحب نیرتمهم رد و هرنایمرواخ یعارمتجا و یرگنهرف ،یسایس ینونک مظن رد رییغت لابند هب هک تسا هداد ناشن یسایس شنک رد مه یرسأت یاررب شرعاد یسایس شنک و هشیدنا یکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت رضاح هلاقم فده تسا ناهج لک رد همادا یرسایس شنرک و هرشیدنا هرک ترسا نیا هلاقم یلصا لاؤس تسا هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکح و روشک نریا رد ؟تسا هتشاد یکیتیلپوئژ تاریثأت هچ هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکح و روشک یسأت یارب شعاد تاریثأرت ارهرادومن و اره هرشقن و لوادرج زا هدافترسا و یا هرناخباتک عبارنم زا هدافترسا ارب هک تسا هدش شالت هلاقم و لریلحت هنایمرواخ هقطنم رد کیژولوئدیا تموکح و روشک یسأت یارب شعاد یسایس شنک و هشیدنا یکیتیلپوئژ دوش نییبت

یرظن بوچراچ یتاربث یرب ،اره شزرا دریدهت ،لورمعم درح زا شیرب یگدننکرش ،یمظن یب ،یگتخیسگ مه زا فادرتم ار نارحب موهفم ییاره تمرسق ای یلصا متسیس مظن هک تسا یتیعضو نارحب دنا هدرک فیرعت و یماظن همصاخم ،یسایس ر یعامتجا

1. Ibn Taymiyyah

Page 4: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 43 98

لاصفنا و عطق ببس نارحب عقاورد تسا عبانم و اهزاین نیب قباطت مدع نارحب دنک یرادیاپان و لالتخا راچد ار نآ زا ترورص هرب اری ینارهگان روط هب ،رشب هلیسو هب ای یعیبط روط هب هک تسا یدادیور نارحب دوش یم یگدنز یعیبط دنور تامادرقا هرب زارین نآ ندررک فرطرب یارب هک دنک لیمحت یناسنا هعماج هب ار یتقشم و یتخس و دیآ دوجو هب هدنیازف (Gholipur, 2003: 43) دشاب هداعلا قوف و یساسا ،یرورض یلارم و ینارج یاه بیسآ و دنا هدوب نابیرگ هب تسد ایالب و اه بیسآ عاونا اب هراومه نونکات شنیرفآ زاغآ زا اه ناسنا یاره ناررحب (0 :زا درنا تراربع هرک دنوش یم میسقت هتسد ود هب اه نارحب یلکروط هب تسا هدش دراو اه نآ هب یناوارف ررشب ترسد هتخارس یاره نارحب ای یعیبطریغ یاه نارحب (0 (دنتسین یریگشیپ لباق اما دنتسه ینیب شیپ لباق) یعیبط و شرناد نتشاد مزلتسم دوخ ،نارحب زا یریگشیپ و ینیب شیپ نیا هک (دنتسه یریگشیپ لباق اما دنتسین ینیب شیپ لباق) اری دریدهت ررصنع هرس زا جترنم ًاالورمعم هک تسا هژیو یتاصخشم یاراد نارحب تسا هلئسم هب تبسن یفاک تخانش (Tashakori, 2011: 323) تسا هدراو راشف نازیم و دودحم نامز ،تصرف تسا هدش لیکشت تسایس یانعم هب کیتیلپ و نیمز یانعم هب وئژ زا تسایسارغج ای ییایفارغج تسایس ای کیتیلپوئژ زا یرشان تارمولعم هرب هک دیدرگ قالطا رشب تفرعم زا شخب نآ هب و یسایس یایفارغج زا تسا یا هخاش کیتیلپوئژ ،یرسایس مورلع یارملع یورس زا کریتیلپوئژ هژاو زا یددرعتم فراعت دوش یم طوبرم تسایس و ایفارغج نیب طابترا یاریفارغج لدارعم کریتیلپوئژ ،فیرارعت یرضعب رد تارقوا یهارگ تسا هتفریذپ تروص ایفارغج و للملا نیب طباور یرسایس یاریفارغج و کریتیلپوئژ یاه هزوح ییادج هب لئاق کیتیلپوئژ نادنمشناد رثکا اما ؛تسا هدش هدناوخ یسایس ییاریفارغج لرماوع ریثأت یسررب ار یسایس یایفارغج ای کیتیلپوئژ ،ناهج تسایس و للملا نیب طباور همانشناد دنتسه تلود کی هک ینیمز هکت کی و تیعمج ،یعیبط عبانم ،میلقا ،یناکم تیعقوم هنوگچ هک نیا دناد یم اه تلود راتفر رب دنک یم نییعت اه تلود بتارم هلسلس رد ار نآ هاگیاج و تلود یجراخ تسایس یاه هنیزگ ،تسا هتفرگ رارق نآ یور آ ،نیمزررس یاه یگژیو شقن دناد یم اه تلود تردق ییایفارغج ینابم هعلاطم ار کیتیلپوئژ عوضوم هیریشب نیسح مارظن دررکلمع و لکرش ررب یرگنهرف تایرصوصخ و یرتیعمج یاه یگژیو ،ییایفارغج تیعقوم ،یعیبط عبانم ،اوه و- ییاریفارغج یارضف زا یشخب اه تلود زا کی ره نوچ هوالعب تسا یسایس شناد زا هخاش نیا ثحب دروم ،یسایس هب ،0شلاو دنومدا دوش یم حرطم زین صاخ هاگدید نیا زا للملا نیب طباور زا ثحب ،دنهد یم لیکشت ار ناهج یسایس زا برکرم هرعلاطم ،کیتیلپوئژ تسا دقتعم و هداد هئارا یللملا نیب تلادع یانبم رب یفیرعت یسایس دنمشناد کی ناونع Hafez ) ددررگ یمزاب تناک و ویکستنم ،وطسرا نارود هب نآ خیرات هک تسا یدربراک یسایس ملع و یناسنا یایفارغج

Nia, 2000: 71) نارگیزارب و ییارضف ر یرسایس لکرشتم یاره هوررگ و اهروشک شکمشک و هعزانم زا تسا ترابع یکیتیلپوئژ نارحب و درنراد فرلتخم عاونا و اه همشچرس اه نارحب ییایفارغج لماع و شزرا دنچ ای کی فرصت و لرتنک رس رب یسایس یارضف یاره درنیآرف و یدارع تیعرضو رد لالرخا زوررب و لداعت تلاح زا متسیس جورخ بجوم یدرکراک ظاحلزا (Hafez Nia, 2005: 22) تسا ریز یاه یگژیو یاراد یکیتیلپوئژ نارحب دنوش یم اه ن اسنا هاگتسیز و ییایفارغج

1. Edmund Walsh

Page 5: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

53 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

نارگیزارب و ییارضف ر یرسایس لکرشتم یاره هوررگ و اهروشک شکمشک و هعزانم زا تسا ترابع یکیتیلپوئژ نارحب و درنراد فرلتخم عاونا و اه همشچرس اه نارحب ییایفارغج لماع و شزرا دنچ ای کی فرصت و لرتنک رس رب یسایس یارضف یاره درنیآرف و یدارع تیعرضو رد لالرخا زوررب و لداعت تلاح زا متسیس جورخ بجوم یدرکراک ظاحلزا :تسا ریز یاه یگژیو یاراد یکیتیلپوئژ نارحب دنوش یم اه ن اسنا هاگتسیز و ییایفارغج

-0 ترسا یناسنا و یعیبط زا معا ییایفارغج شزرا دنچ ای کی فرصت و هلخادم ،لرتنک ،نارحب لماع و عوضوم -0 تسین لح لباق یگداس هب و تسا رادروخرب یبسن موادت و یرادیاپ زا تسا لح لباق و رذگدوز یسایس نارحب یلو اپرید یکیتیلپوئژ نارحب -9 حطرس ،یا هقطنم حطس ،یلحم حطس لماش هک دریگ یم لکش یحطس دنچ یا هلخادم یوگلا یکیتیلپوئژ نارحب رد -1 ,vali Gholizadeh etal ) دورش یم یناهج و یا هقطنم یاه نامزاس یا هزاس حطس ،یورک و یناهج حطس ،یا هقطنم ارف

آ میقتسم طخ رییغت ،یکشخ رد روصحم روشک یتیزنارت ریسم :زا دنا ترابع (نارحب) هدش دای لماوع (111 :2013 زا جرارخ تریلقا هوررگ ،هرناخدور همرشچرس لرتنک ،یزرم هچایرد فصنم طخ ،یزرم هناخدور ریسم رییغت ،زرم رد درکرارک یاراد ناکم و ریاخذ ،یلخاد یاه تیلقا یبلط ییادج ،نانیشن چوک ،کرتشم زرم رد رقتسم تیلقا هورگ ،روشک یدربهار زا معا یندعم عبانم ،کرتشم زرم اب تختیاپ ترواجم ریظن زرم یاروام هیشاح رد دیدهت لیسناتپ ،یللملا نیب (Amini, 2006: 66) اهربا یعونصم یروراب و یژرنا و عوضوم اریز ؛تسین ندش فرطرب و لح لباق یگداس هب و تسا رادروخرب یبسن موادت و یرادیاپ زا یکیتیلپوئژ نارحب داحآ یترابع هب دنوش یم وسحم یعمج و یلم عفانم هرمز رد هک دنتسه ییایفارغج ییاه شزرا ،شکمشک و نارحب هحلارصم و دنترسین یرشوپ مرشچ لباق نیاربانب ؛دنراد یلم و یعمج تعفنم کرد اه نآ زا یناسنا لکشتم هورگ ای تلم و دنترسه ور هربور یراورشد اب دوخ هبناجدنچ ای ود تارکاذم رد زین اه تموکح دریگ یم ماجنا یتخس هب اه نآ هرابرد دنوش مهتم یتیافک یب ای تنایخ هب ،دننکن لصفو لح ار نارحب ،یلم تیاضر بسک وچراچ رد رگا هک دنراد ینارگن لریلد نیرمه هرب دنورش طقارس یرسایس تردرق زا و دنهدب تسد زا دوخ تلم نیب ار دوخ تیلوبقم و تیعورشم و نیمأت نمضتم هک یوحن هب نآ لح یارب بسانم تصرف ات دنزادنا یم قیوعت هب ار هرکاذم نایرج اه تلود و اه تموکح هرب و درنراذگب یدرعب ترلود هد رهع هب ار نآ ،یسایس تردق ِئکرت ِئترورض تروص رد ای دیآ مهارف دشاب یلم عفانم ر ییاضف یاه نارحب ؛یزرم طوطخ نییعت و یزرم یاه شکمشک دنزادنا دوخ یسایس بیقر نادیم هب ار وت یترابع ؛سدرقملا تریب ،یربارب دجرسم رریظن یبهذرم یاره نارکم یاره نارحب ؛دنلریا و کساب ،ریمشک ،ناتسدرک ریظن یموق ,Amini) دنورش یم وسحم اپرید یکیتیلپوئژ یاه نارحب هلمجزا ریازج نارحب ؛کرتشم ینیمزریز ریاخذ یاه نارحب

2006: 66)

هنایمرواخ هقطنم یرکی ؛دورمن میرسقت شخب ود هب ناوت یم هدش هتخانش یبرغ ونج یایسآ ای هنایمرواخ مان هب هک ار ایسآ زا یا هقطنم هررگ کری هرب ار یلامش شخب ناتسبرع هریزج هبش لماش یبونج شخب یرگید و ناریا و هیکرت لماش یلامش شخب رربرد ریغرص یایسآ ار نآ پچ ای یبرغ فرط و هدش عقاو زاقفق ونج تاذاحم رد نآ زکرم هک دننک یم هیبشت یتنیز یمومع بیش اب یتالف تسا ینیمزرس دوخ هک هتفرگارف ناریا ار ثحب دروم هرگ تسار ای یرواخ فرط تسا هتفرگ

Page 6: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 63 98

یبونج شخب ای ناتسبرع هریزج هبش تسا هدروآ دوجو هب یدنلب یاه هوک هتشر ار نآ فارطا همه هک رواخ فرط هب هرک هدرش لیکرشت یمیظع 0لاتخت کی زا نآ مامت هک ینعم نیدب تسا هداس یلیخ یبیکرت یاراد یبرغ ونج یایسآ میرظع هرارق هبرش ار ایسآ هقطنم نیمود دروخ یم مشچ هب خرس و هنارتیدم یایرد ترواجم رد نآ هدمآرب یاه تمسق اریلامیه- مورورق هرق و یرتخاب لامش رد نامیلس دننام یگرزب یاه هوک هتشر هک تسا هدروآ دوجو هب ناتسکاپ و دنه (Shafiee Arabi, 2008: 83) دزاس یم ادج یحاون زا ار نآ رواخ رد 9اموی و 0ناکارا و لامش رد هرنایمرواخ :درسیون یرم 2( ییاریفارغج مرهم قطارنم) ناهج یمومع یایفارغج اتک رد هنایمرواخ هرابرد 1رلیو یسج فالترخا ارملع نیب هقطنم نیا تعسو دروم رد ،دوش یم لیکشت رازفلع و نابایب زا نآ مظعا تمسق هک تسا یا هقطنم مهبم یلیخ ار نآ نوچ دنرادن لوبق ًاالوصا ار هنایمرواخ حالطصا یتح نانآ زا یخرب هک یروط هب دراد دوجو یشحاف رد هرک ییاره نی مزررس نارییاپورا اریز تسا هدش هداد هقطنم نیا هب ناییاپورا فرط زا حالطصا نیا ،دنناد یم هابتشا و روارخ و ( ایرسآ ررغ ورنج) هرنایمرواخ ،(یقرش یایسآ) رود رواخ تمسق هس هب بیترت هب ور دندوب اپورا قرش نارسآ نآ نتخادرنارب هرک درش تیبثت یروط هقطنم کی مان ناونع هب حالطصا نیا اذه عم دنا هدرک یدنب میسقت کیدزن ارجنیا زا نارهج یاره نیریآ و ارهرواب زا یرایرسب تسا هدوب ناهج ندمت یاه هاگتساخ نیتسخن زا هنایمرواخ تسین لرسن) ییارقیرفآ دنمرشوه یاه ناسنا دروخرب نیتسخن نینچمه و هدوب اجنیا رد یمدآ یاه هتفای نیتسخن ،دنا هتساخرب تسا هدش هتشون اجنیا رد (یبارومح نوناق) ناهج یاه نوناق نیتسخن دشاب یم لاتردناین یاه ناسنا و (اه ناسنا زورما(Hartz, 1996: 25)

هنایمرواخ هقطنم تیعقوم-1 هرامش هشقن

Source: (https://www.jewishvirtuallibrary.org)

1. Block 2. Arakan 3. Yoma 4. Jesse Wheeler 5. General Geography of the World (Major Geographic Areas)

Page 7: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

73 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

،یدارصتقا ،یکیژتارترسا ررظن زا نارهج هقطنم نیرتساسح دیاش و یناهج هجوت زکرم ،متسیب نرق هنایم زا هنایمرواخ یرمهم نایدا هاگداز هنایمرواخ تسا لیئارسا و ارعا تدم زارد یاهشکمشک ناکم و تسا هدوب یگنهرف و یسایس هنایمرواخ حالطصا تسا یونام و رهم نییآ ،یتشترز نید لثم یمیهاربا ریغ نایدا و مالسا ،تیحیسم ،تیدوهی نوچ هرقطنم نریا یاهرورشک یرلک روط هب درادن دوجو نآ یارب یصخشم زرم هجیتن رد ،تسا یگنهرف یا هقطنم هدنسانش :زا دنا ترابع

هنایمرواخ هقطنم یاهروشک -1 هرامش رادومن

Source: (countries.bridgat.com)

رترشیپ یرگنهرف و یخیرارت دیدرش یگترسباو لریلد هب (0شکارم و یبیل ، نوت ،ریازجلا) هقطنم نیا یبرغ یاهروشک و ینارتیروم ییاقیرفآ یاهروشک دیآ یم رامش هب اهروشک نیا زا یکی زین نادوس دنوش یم هدرمش هنایمرواخ زا یشخب ،دنترسه هرقطنم نریا کریدزن ای نورد ییایفارغج رظن زا هک سربق و هیکرت دنراد هنایمرواخ اب ییاهدنویپ زین یلاموس نریا یاهرورشک زا زرین ار ناترسناغفا هتبلا دنراگنا یم هنایمرواخ یقرش زرم ار ناریا و دنناد یم اپورا زا یشخب ار دوخ (Sekhavaty, 1997: 63) دراد تیعقوم ایسآ بلق رد هک دنروآ یم رامش هب یدنب شخب یگنهرف -یخیرات تیمها -0 ،دنوادخ مزعلاولوا ناربمایپ تسا یهلا و یدیحوت گرزب نایدا هاگداز و هاگتساخ یخیرات -یگنهرف رظن زا هنایمرواخ نآ زا یرمین زا شیرب ،هدش هتخانش ندمت دنچ و تسیب دودح زا دنا هدرک مالعا ار دوخ یناهج تلاسر ،هقطنم نیا رد یرسانشزاب هرنایمرواخ یگیارسمه رد زرین ررگید فورعم یاه ندمت زا یرایسب دنا هدش ییاسانش هنایمرواخ هقطنم رد و تیحیرسم ،دورهی یرهلا ناریدا ناورریپ یارب ،سدقملا تیب رهش یبهذم رظن زا دنه و نیچ یاه ندمت دننام دنا هدش و تایبدا و هفسلف یاه شناد و یراذگ نوناق هراوهگ هنایمرواخ ،اه نیا رب هوالع تسا دنمشزرا و سدقم رایسب ،مالسا

1. Algeria, Tunisia, Libya and Morocco

عقاو یاهروشک هقطنم ردهنایمرواخ

نمی رصم

نانبل

تیوک

رطق

نامع

ناتسبرع یدوعس

قارع

نیطسلف هیروس

نیطسلف

هیکرت

نیرحب

ناریا

هدحتم تاراما یبرع

لیئارسا

ندرا

Page 8: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 83 98

ترسا هرتفای شرترسگ نارهج ررسارس هرب ارج نریا زا و دراد هقطنم نیا رد هشیر میدق یایند رنه دیآ یم رامش هب (Nourouzi, 2006: 92)

یتینما -یسایس تیمها-0 ؛تسا رادروخرب یا هژیو تیمها زا یدام تاناکما و عبانم ،یداژن و یموق عونت ،یعامتجا تفاب هب هجوت اب ،هنایمرواخ نیرسیروئت یکرسنیژرب وینگیبز تسا هدوبن هقطنم مدرم تیاضر و تساوخ هیاپ رب یعیبط تاناکما و عبانم عیزوت اریز جیرلخ و هرنایمرواخ نورماریپ اکیرمآ قباس روهمج یئر رتراک یلم تینما رواشم و اکیرمآ یجراخ تسایس هتسجرب نارهج یورس هرب هدنرشک یرریت تسا هدامآ و هدش هدیشک اهتنا ات هک تسا ینامک هز هیبش هقطنم نیا :دیوگ یم سراف نیگنرس ترباقر نونارک هز نریا تسا نامک نیا هز کیدزن رواخ ات ناریا زا و ناتسناغفا ات اقیرفآ خاش زا دنک اترپ دروآرد نارجیه هرب ار نارهج و دورش لعترشم ترسا نرکمم هرظحل رره زرین نآ ینوماریپ نوناک و تسا اه تردقربا(Motattagi etal, 2013: 69) یداصتقا تیمها-9 هرطقن ،دریدج نررق زاغآ رد فعاضم یا هنوگ هب و متسیب نرق رسارس رد ناهج یژرنا نوناک ناونع هب هنایمرواخ هقطنم ترسا هرتفر یم رتارف یا هقطنم حوطس زا بلغا اه نآ تاریثأت هک هدوب یددعتم یاه نارحب و تالوحت روهظ و شزیخ ،دررک ادریپ ینارهج داصتقا رد هک یتیمها لیلد هب ،وس نیا هب مود یناهج گنج نایاپ نامز زا هژیو هب هنایمرواخ هقطنم تالورحت رد ذورفن و رورضح یارب ات تخاس راداو ار اه نآ و تفرگ رارق گرزب یاه تردق هجوت دروم شیپ زا شیب (Moeinaldini, 2007: 61) دننک هدافتسا یفلتخم یاهرازبا زا هقطنم نیا ررگید یورس زا و ترفر یرم رامرش هب ناهج یژرنا زا یا هدمع شخب هدننک نیمأت وس کی زا هقطنم نیا ،متسیب نرق رد یاره تردرق زا یرخرب عمارطم و لیئاررسا روضح زا یشان ًااتدمع هک تسا هدوب ییاه شنت و اه نارحب زا یخرب نوناک دارصتقا زرین و ینارهج تینما اب هنایمرواخ هقطنم تالوحت ،لیلد نیمه هب دشاب یم اکیرما هدحتم تالایا هژیو هب گرزب هدورب گرزرب ی اره تردرق هجوت دروم زاب رید زا هنایمرواخ هک تسا ور نیمه زا تسا هدروخ هرگ للملا نیب یسایس هرئارا هرنایمرواخ زا ار یرفلتخم فیرارعت دوخ یاهزاین و هدرتسگ عفانم روخارف هب اه تردق نیا هدش ثعاب هک تسا و کیژتارتسا یاه هگنت و اهدور ،اهایرد دوجو زین و اقیرفا و ایسآ ،اپورا هراق هس نایم رد هیحان نیا نتفرگ رارق دنهد هطلرس و یسرتسد یارب یتعنص گرزب یاهروشک و اه تردقربا ات هدش نآ بجوم ،تفن میظع رئاخذ زا نآ یدنم هرهب لود یرریگ عرضوم درنروآ دیدپ نآ رد ار یدایز یاه نارحب و اه شکمشک و دنشاب یتخس تباقر رد رگیدکی اب نآ رب و هدررب لریلحت هرب ار هقطنم نیا یاهدنویپ و طباور زا یرایسب ،مسیلانویسان رب هیکت و یبرغ لود لباقم رد هقطنم نیا ارب زیترس و عازرن تلاح رد دنراد یدحاو هلبق و کرتشم نیئآ ،هکنآ دوجو اب و هدومن فیعض ار یگنهرف یاه یگناگی نیرب رابکترسا لرماوع هرئطوت ارب هک هتشگ نآ ببس تسا تتشت و هقرفت اب مأوت هک اهراتفر نیا ،دنرب یم رسب رگیدکی یسرتسد دوجو اب هک یوحن هب هدروآ دیدپ یعامتجا و یگنهرف ،یسایس یاهداضت روکذم نیمزرس ناملسم یاهروشک یبهذرم یاره ناری نب و یتدریقع تورخا زا ی درنم هرهب ،نآ زا رت مهم و یشیجلا قوس یحاون رب طلست و میظع عبانم هب نیمزررس برصغ نورچ یلرضعم لح زا و دننک دوجو زاربا یا هدننک نییعت وحن هب یناهج تابسانم رد دنناوتن ،قیمع (Sariolghalam, 2016: 139) دنشاب زجاع ،بصاغ تسینویهص یهورگ طسوت نیطسلف

Page 9: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

یارهداهن و اره نامزارس لیکرشت هرب راداو ار اره نآ زین نوگانوگ یاه تیعقوم رد اهروشک نیا یسایس یاه یریگ ههبج زرین و روبزم یاهروشک تالکشم لح رد اه نامزاس نیا تسا هدومن یبرغ یسایس تالیکشت هب نتسویپ ای و یسایس ترسا هدیرشخب تدش ار یمالسا لود نیب فاکش و هتشادن ینانچ نآ یئاناوت دوخ زا هقطنم یاه نارحب و لئاسم عفر نیا هک هچنآ اما ،دشاب یم ینهک گنهرف و خیرات ،ندمت یاراد سراف جیلخ هقطنم ینعی نآ بلق و هنایمرواخ هک دنچره هرک یزایتما دشاب یم نآ تفن ًااصوصخ یژرنا راشرس نداعم ،تسا هدناسر تیمها زا هجرد نیا هب ناهج رد ار هقطنم ترسا نارهج رد یژرنا ریاخذ نیرت گرزب یاراد هقطنم نیا و دنک تباقر نآ اب ایند رد دناوت یمن یرگید یگژیو چیه نارهج یتفن ریاخذ زا دصرد 16 ینعی تسا هکشب درایلیم 169 سراف جیلخ هزوح یاهروشک هدش هتخانش یتفن ریاخذ د راریلیم 0/960 ناترسبرع رد بیترت هب تفن هریخذ نیرتشیب و نیرت مهم تسا سراف جیلخ هزوح روشک تفه هب قلعتم یرشان یاهدمآرد بیترت نیدب دشاب یم 1/0 نیرحب و 1/9 رطق ،2/1 تاراما ،62 ناریا ،32 قارع ،1/26 تیوک ،هکشب شرازرگ سارسا ررب درسر ی رم رالد دراریلیم دصناپ و رازه ود زا شیب هب 9330 ات 9130 لاس زا اهروشک نیا تفن زا ریارخذ زا %91 دودرح رد ،هکرشب درایلیم 1/9 نتشاد رایتخا رد اب کیپا وضع یاهروشک ،0اکیرمآ یتفن لقتسم نمجنا نریا هرب ماخ تفن یناهج فرصم زا دصرد 2/6 اهنت هک تسا یلاح رد نیا و دنا هداد صاصتخا دوخ هب ار ناهج تفن دوش یم طوبرم اهروشک و دنراد رایتخا رد ار یناهج ریاخذ دصرد 11 الئوزنو و ناریا ،تیوک ،تاراما ،قارع ،ناتسبرع یاهروشک نایم نیا رد زا درصرد 09 دودح ندوب اراد اب (ناریا -قارع -تاراما -تیوک -ناتسبرع) سراف جیلخ زیخ تفن یلصا روشک جنپ ناورت ی رم هرن ،اره نآ نتفررگ رظن رد نودب هک دنتسه ماخ تفن ناگدننکرداص و ناگدننکدیلوت نیرت مهم ،کپوا ریاخذ هرسیاقم نریا رد دررک یبایزرا ار نآ یتآ تالوحت و یسررب ار تفن یناهج رازاب هن و تخانش ار نآ راتخاس و کپوا ماخ تفن ریاخذ زا دصرد 9 زا رتمک هک یلاح رد دنک یم فرصم ار ناهج یدیلوت تفن %20 زا شیب ییاهنت هب اکیرمآ (Brena Beldachi, 2011: 88)دراد ار ناهج دورخ هرب ار مارخ ترفن ینارهج فرصم دصرد 00 زا شیب ناهج تفن ریاخذ زا دصرد 00 زا رتمک نتشاد اب زین اپورا هرب هرجوت ارب تسا تفن ریاخذ دقاف ًااساسا ،ماخ تفن فرصم دصرد 1 زا شیب اب نپاژ روشک و تسا هداد صاصتخا 110 ارت 23 نیرب هرک ترفن تعنرص هب سراف جیلخ هزوح رد هژیو هب هنایمرواخ یاهروشک یلوصحم کت و یگتسباو یرترشیب تریمها زا هرتکن ود ، دریآ ی رم ترسد هرب ترفن شورف زا ناریا هلمج زا اهروشک نیا یزرا دمآرد زا دصرد زورنه ،هرنایمرواخ هرقطنم و نارریا هلمج زا سراف جیلخ یاهروشک تفن میظع دمآرد اب هک نیا لوا ؛تسا رادروخرب یارب تفن نایرج و هقطنم نیا تینما هک تفایرد ناوت یم یگداس هب هک نیا مود و دنراد ندش یتعنص اب یدایز هلصاف یکیژتارترسا یالارک هرب هرنوگچ ترفن و ترسا یتایح و یساسا دح هچ ات ناگدننکدراو نینچمه و هقطنم یاهروشک ار نارهج رد یا هرقطنم چیه هک تسا هدیشخب یریظن یب تیعقوم یدالیم موس هرازه رد سراف جیلخ هب و هدش لیدبت زج هب ناهج مامت تفن ریاخذ هدنیآ لاس 20 رد اه ینیب شیپ قبط ،نیا رب هوالع درک هسیاقم نآ اب رظن نیا زا ناوت یمن ترفن یاراد رضاح لاح رد هک ییاهروشک و دش دهاوخ مامت تیوک و قارع ،ناتسبرع ،ناریا ینعی هدمع روشک راهچ

1. IPAA

Page 10: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 14 98

، دورش یمن وسحم تصرف ییاهنت هب یتفن ریاخذ نتشاد هتبلا دوب دنهاوخ سراف جیلخ تفن دنمزاین هدنیآ رد دنتسه رد درنا هدررب ترفن یزارس هرری خذ و فررصم رد اکیرما هژیو هب اه یبرغ ار اه تصرف نیا زا مهس نیرتشیب هک نیا هچ نآ ریارخذ یناوارف تلع هب هک تسا یعبانم زا یعیبط زاگ ،تفن دیلوت رب هوالع سراف جیلخ هنارک رد عقاو یاهروشک لک زا دصرد 19 هب بیرق سراف جیلخ هزوح یاهروشک هک یروط هب تسا هدوزفا هنایمرواخ رد هقطنم نیا تیمها رب سأر رد نآ جارخترسا و دریلوت ررظن زا و زارگ ناوارف هریخذ اب ناریا و دنا هداد صاصتخا دوخ هب ار ناهج زاگ ریاخذ و دارصتقا تفرشیپ رد یا هدمع شقن هنایمرواخ هقطنم زین یمیشورتپ تعنص رظن زا دراد رارق سراف جیلخ یاهروشک یمیرشور تپ عیانرص زا ارپورا هتفررشیپ یاهرورشک یتعنرص تالورصحم زا 1/0 و دراد نارهج یاه تلم عیانص هعسوت هرنازور و نینالم نت رازه 10 و کیروفلوس دیسا نت رازه 110 ،هروا نت رازه 199 هنالاس و دوش یم نیمأت هنایمرواخ Brena ) دورش ی رم رداص هیسونایقا و اکیرمآ ،اپورا هب سراف جیلخ هزوح یاهروشک زا لوناتم و کاینومآ نت رازه جنپ

Beldachi, 2011: 88) یماظن و کیژتارتسا تیمها -ج هررمز رد هرک ترسا یی اره هارربآ و ارهورملق ررب لمترشم و اقیرفآ و اپورا ،ایسآ گرزب هراق هس یقالت لحم هنایمرواخ ود ارب تروارجم ظارحل هب هنایمرواخ یماظن و کیژتارتسا تیمها دشاب یم ناهج کیژتارتساوئژ قطانم نیرت تیمهارپ نیرنچمه و هایرس یاریرد ،رزرخ یایرد ،رمحا یایرد ،هنارتیدم یایرد دننام ییاهایرد دوجو و دنه و لطا سونایقا ی اره هرگنت و اره لارناک دوجو هک نیا رب هوالع تسا هدوب یناهج تردق یاه نوناک هجوت دروم زابرید زا ،سراف جیلخ سراف جیلخ لاصتا لحم) زمره هگنت ،(رصم رد خرس و هنارتیدم یاهایرد لاصتا لحم) زئوس لاناک نوچ یکیژتارتسا رد ندع جیلخ هب خرس یایرد) دنملا اب هگنت ،(هیکرت رغ لامش رد) لنادراد و رفسب یاه هگنت ،(نامع یایرد و ود ار هرنایمرواخ هتسجرب شقن ،( لطا سونایقا اب هنارتیدم یایرد لاصتا) قراطلا لبج هگنت ،(ناتسبرع یبرغ ونج و قبارس یورورش تردرقربا ود تاعزانم نیرت یلصا زا یکی هقطنم نیا رب طلست ،روظنم نیمه هب تسا هدرک نادنچ (Jafari Valdani, 2007) دوب درس گنج نارود رد اکیرمآ شعاد یکیتیلپوئژ تاریثأت یسررب :تسناد ریز دراوم ناوتیم ار هنایمرواخ هقطنم یارب شعاد یکیتیلپوئژ تاریثأت نیرتمهم یلک روط هب رد نارگیزارب نیا یماظن یورین یریگراک هب و رارقتسا ،مازعا هب رجنم هک یا هقطنم ارف نارگیزاب عفانم داضت و لباقت -0 اره تسیرورت اب هلباقم و هیروس یسایس ماظن زا تیامح ددصرد یماظن یورین رارقتسا اب هیسور تسا هدش هنایمرواخ ،ترسا هیرورس مارظن فلارخم یارهورین تریوقت یارب شالت رد دوخ یماظن ناراشتسم مازعا اب هدحتم تالایا ،تسا اهرورشک نریا هرمه درنا هدررک ادیپ روضح ینارحب قطانم رد مسیرورت اب هزرابم هناهب هب زین ناملآ و یلگنا ،هسنارف مارمت مرسیرورت ارب هرلباقم هرک ی لارحرد درنا هداد رارق هلخادم و ورین مازعا یارب یزیواتسد ار نآ اب هلباقم و مسیرورت (Montsaran & Gorbani, 2016: 115) تسین یا هقطنم ارف یاه تردق تالخادم تیعقاو طاقن رگید و قارع ،نمی ،هیروس رد اه نآ ییورایور هب رجنم هک یا هقطنم یاه تردق عفانم داضت و لباقت -0 مادک ره و دنراد رارق یا هقطنم تالباقت و اهداضت نیا سأر رد هیکرت و یدوعس ناتسبرع ،ناریا تسا هدش هنایمرواخ

Page 11: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

94 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

رظندروم مظن یوگلا عفن هب 0نمی و قارع ،هیروس رد ار اوق هنزاوم رگیدکی فیعضت اب دنراد شالت اهروشک نیا زا مهرب لاح رد تردق نزاوت هک دنسرب هجیتن نیا هب رگا یا هقطنم یاه تردق نیا زا مادک ره ًااملسم دننزب مهرب دوخ هرابود یرارقرب یارب یرگناریو و روصت لباق ریغ مادقا ره هب تسد تسا نکمم تسا اه نآ عفانم ررض هب ندروخ (Monatzeran & Qorbany, 2016: 115) دننزب دوخ عفن هب نزاوت رییغت ای و نزاوت

نارحب نیا رد ریگرد یاهورین و هیروس نارحب -2 هرامش هشقن

Source: (http://www.afkarnews.ir)

هنایمرواخ یلصا یاه نارحب زا یکی نمی -3 هرامش هشقن

Source: (biography98.com) ینوگنررس رد دریاب ار لباقت نیا هنومن ؛یا هقطنم یاه تردق لباقم رد یا هقطنم ارف یاه تردق عفانم داضت و لباقت -9 ناریم تردق یرباربان هب هجوت اب درک هدهاشم اه نآ نایم هدننک نارگن یاه شنت همادا رد و هیکرت طسوت هیسور هدنگنج ارب یا هرقطنم اررف ی اره تردق دروخرب رد نکمم یاهویرانس نیرتدب راظتنا ناوت یم یا هقطنم ارف و یا هقطنم نارگیزاب درک یمن عافد هیسور ربارب رد روشک نیا زا وتان و دوبن وتان وضع هیکرت رگا ًاانیقی تشاد راظتنا ار یا هقطنم یاهتردق (Bazard et al., 2016: 151) دنتفرگ یم شیپ رد روشک نیا ربارب رد ار یماظن لباقتم مادقا اه سور اسب هچ ور هربور یرشرتسگ لاح رد و دشر هبور مسیرورت اب ینونک هنایمرواخ ؛اه نآ یا هنایمرواخ ارف تامادقا و مسیرورت -1

1. Syria, Iraq and Yemen

Page 12: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 24 98

هرک مرسی رورت نریا زرارب یرگژیو ترسا هدرک فیرعت هنایمرواخ یاهزرم زا رتارف ار دوخ یتایلمع تامادقا هک هدش :هک تسا نیا درک دهاوخ راد هنماد و ریگارف نارحب کی دراو ار هنایمرواخ مهرب و ییادززرم ددص رد موس ،دراد ار تموکح و تفالخ هیعاد امود ،تسا یژتارتسا رب ینتبم و هتفای نامزاس ًاالوا هرب رصحنم اه نآ یریگرای مجنپ ،تسا تنوشخ تعنص جیورت ددص رد مراهچ ،تسا هنایمرواخ ییایفارغج هشقن ندز ناوت یم ور نیا زا و تسا هداد یاج دوخ رد زین ار اکیرمآ و اپورا زا ییاضعا و تسین ناملسم یاهروشک و هنایمرواخ مرسیرورت هرک دنارسرب هرجیتن نریا هرب ار ام دناوت یم دراوم نیا همه تسناد یتیوه دنچ و یتیلمدنچ مسیرورت ار نآ طارقن مارمت هرب ار نارحب هنماد و دراد هگن نشور ار شتآ یاه هلعش ینالوط یتدم یارب دناوت یم هنایمرواخ رد ینونک هرنایمرواخ رد گرزرب یاه تردق هرابود روضح یارب هدش یزیواتسد و هناهب هک یمسیرورت دهد تیارس هنایمرواخ اررف و یا هرقطنم ی اره تردق عفانم هرابود لباقت و هنایمرواخ یاهزرم هرابود میسرت ثعاب تسا نکمم هک یمسیرورت (Bazard et al., 2016: 151) دوش ذوفن هزوح و عفانم بسک یارب یا هقطنم

هنایمرواخ رد شعاد لاغشا تحت قطانم -4 هرامش هشقنSource: (http://www.businessinsider.com)

هرک ترسناد یا هرقطنم تینما و تابث دیدش فیعضت ناوت یم ار شعاد نتفرگ تردق تاریثأت نیرت مهم ،یلک حطس رد درریگب لکرش هنایمرواخ رد یا هقطنمارف نارگیزاب یراذگریثأت و ذوفن شیازفا یارب یبسانم یاهرتسب ات دوشیم ثعاب ثرعاب هترسکشرو ی اره ترلود هرب هرقطنم یاه تلود لیدبت و یزکرم یاه تلود ندیشک شلاچ هب اب شعاد عقاو رد هرنوگ نریا هرب لسوت اب یا هقطنم ارف نارگیزاب زا یخرب یطیارش نینچ رد تسا هدش یتابث یب و ینماان یدج شرتسگ ار هقطنم رد دوخ یاه تسایس و فادها زا یرایسب دنا هتسناوت یناهج تینما نتفرگ رارق هرطاخم رد رب دیکأت و طیارش رد دریدج ی اره حرط یخرب نتخاس حرطم یارب یبسانم رتسب شعاد تامادقا زا یشان یا هقطنم یتابث یب دنربب شیپ هب رد هک تسا ینونک یاهزرم زا روبع و هیروس و قارع هیزجت هب ناوت یم اه حرط نیا هلمج زا هک تسا هقطنم صوصخ (Abdullah Pour, 2017: 168) دش دهاوخ رجنم یدیدج هنایمرواخ ندشرادومن هب ،نآ ققحت تروص ارب زریمآ تنوشخ هلباقم و یتینما مادقا یارب یماظن و ینامزاس یاه تیلباق یاراد و یتسیرورت یهورگ ناونع هب شعاد هریکرت و رطق ،یدوعس ناتسبرع هلمج زا ناریا بیقر نارگیزاب یریگ هرهب یارب یبسانم رازبا قارع و هیروس یاه تلود

Page 13: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

34 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

فادرها قرقحت و یا هرقطنم و یجرارخ ترسایس یدمآراکان زا یدوعس ناتسبرع دننام ییاه تلود هک یلاح رد تسا ار نارکما نریا یتاریلمع هصرع رد هجوت لباق یدمآراک اب یهورگ ناونع هب شعاد روهظ ،دنرب یم جنر دوخ یا هقطنم فادها دربشیپ رد یرثؤم رازبا ناونع هب نآ زا شعاد زا تیامح و یراذگ هیامرس اب ات تخاس مهارف اه تلود نیا یارب یا هرقطنم نارگیزارب یاره هزریگنا شعاد دننام ییاه هورگ نتفرگ تردق و روهظ عقاو رد دننک هدافتسا دوخ یا هقطنم ندز مهررب فدره ارب ار هیروس و قارع رد تردق راتخاس رییغت یارب شالت و تباقر حطس شیازفا یارب ناریا بیقر نیا رب یدوعس ناتسبرع دننام ناریا بیقر یا هقطنم نارگیزاب یخرب هک ییاجنآ زا داد شیازفا تدش هب تردق هنزاوم رد قاررع یعیرش یاه نایرج نینچمه و هیروس تلود و هللا زح دننام دوخ نیدحتم یریگراک هب اب ناریا هک دنداقتعا ددرصرد نارگیزارب نریا ،ترسا هدورب دورخ عرفن هب یا هقطنم تردق هنزاوم ندز مه رب ددصرد هتشذگ ههد کی لوط (Abdullah Pour, 2017: 168) دندمآرب یا هقطنم تردق نزاوت رییغت یارب شعاد زا یریگ هرهب

ی اره نارسنا زا ررگناریو ینیشام تسا یللملا نیب و یناهج سایقم رد مسیرورت یارب ارچ و نوچ یب یا هدنیامن شعاد ارب و ترسا یا هرقطنم و ینارهج یاه تردق زیر همانرب و رکف یاه قاتا ی هداز هک تسا نیا بلاغ تشادرب هک بصعتم ترسا نرشور یرلو (رهارظ هرب) هدش جراخ نآ هیلوا ناحارط تسد زا تس یتدم نیشام نیا رود هار زا لرتنک هکنیا قبارطم ار هوررگ نیا تاکرحت و اهراتفر رگید یا هنوگ هب و دنرادن یتفلاخم دنک یم یگتفشآ نیا رد هچنآ اب مه نادنچ یدارمر هار رد شرعاد یارهورین ناورارک روبع نامز رد ییاکیرمآ یاهورین یتوافت یب دننک یم تیاده دوخ فادها اب هقبارس ی رب ارم هرقطنم رد یی اره هوررگ نینچ نیا ندرک اهر و ندنارورپ اعدم نیا رب تس یلیلد ،(شیپ هام هس دودح) ار ،تسا هتفر ناتسناغفا هدعاقلا رب هچنآ اب ار شعاد شرورپ و شیاز ریس زورما تهابش هک تس یسک رتمک و تسین (Emadi, 2015: 75)تسا هباشم یتیرومأم اب هتشذگ ههد ود هدعاقلا نامه زورما شعاد هکنیا وگ دنکن رواب و یرللملا نی رب تالدارعم هدرننک نییعت لماوع نیرت یلصا زا یکی هب لیدبت شعاد ینعی نآ نیزورما هدنیامن و مسیرورت هقطنم یگتفشآ و یتابث یب رب ؛تسا هداد رارق ریثأت تحت تدش هب ار یا هقطنم و یللملا نیب تینما ؛تسا هدش یا هقطنم هقطنم رد یتنس یاه عازن یخرب ؛تسا هتخیر مه رب ار نآ رد یا هقطنم (یبسن) رقتسم و یتنس مظن و هدوزفا هنایمرواخ ار هرقطنم یاهروشک زا یخرب نیب تافالتخا ؛تسا هدرک جراخ تیولوا زا ًااتقوم و هداد رارق عاعشلا تحت ار هنایمرواخ یاره ی رارکمه ؛ترسا هدرش ثرعاب ار یا هرقطنم- یرللملا نیرب دریدج یاه فالتئا ؛تسا هدرک راکشآ هتشذگ زا شیب رقتسم تلود ود لقادح ؛تسا هدرک یزاس هنیمز ار هقطنم زا جراخ و یا هقطنم یاهروشک نیب فالتئا هبش و یمسرریغ یدرج شلارچ اب ار ییاپورا یاهروشک رد تینما ؛تسا هدرک هنیزهرپ و یشیاسرف ،ینالوط یگنج ریگرد ار هنایمرواخ نیرب عازرن ترشگزاب لریلد تریاهن رد دوخ دیاش و هدش هقطنم نیا رد اه تلود نیب عازن نیزگیاج ؛تسا هدرک وربور (Mosalla-Nezhad, 2014: 15) دوش اه تلود ار نآ هدنیآ و رت هدیچیپ ،رت هتفشآ ار هنایمرواخ هتفشآ عاضوا ،دوخ فوخم یورین اب تسا هتسناوت رگناریو نیشام نیا زا شیرب ار هدیچیپ و هتفشآ عاضوا نیا هب ندیشخب ناماس یارب یللملا نیب هعماج (یگدارا یب ای و) یناوتان ؛دنک رت مهبم نیشام ربارب رد ار یا هدش هتخانش یا هقطنم یماظن یاه تردق ،تلود-هبش کی تماق رد ؛دزاس المرب یرگید نامز ره و هرنامحر یب یرگ یماظن یعون جورم ،تاحیلست نیرت هتفرشیپ اب ؛دنک وربور یدج تالکشم و اه شلاچ اب شا یگنج راریتخا رد ار هدوب اه تلود رایتخا رد یتنس روط هب هک ( و یتایلام و یتفن یاهدمآرد) یا یلام عبانم ؛ددرگ از تشحو

Page 14: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 44 98

؛درهد زوررب درنویپ نیا زا روصت لباقریغ یتشحو و رارقرب «تورث و یژولوئدیا ،تاحیلست» نیب موش یدنویپ ؛دریگب یرفرعم یربرع رارهب هرب مورسوم یاه شزیخ زا ریذپ بیسآ یبرع یاه تلود زا یدادعت ویتانرتلآ اهنت ناونع هب ار دوخ یایحا و مالسا ردص هب تشگزاب هیعاد و هتشادن لوا یناهج گنج یادرف رد هدش میسرت یاهزرم هب یداقتعا ؛دننک یم یا هنارسر دریدج یارهرازبا زا نارمزمه تسا هتسناوت یا هفرح ًاالماک یتروص هب ؛دراد ار یمالسا تفالخ یسایس ماظن ارب و ؛دنک هدافتسا فرط یب ثلاث یاه فرط ندرک ریحتم و نانمشد رد تشحو و بعر داجیا ،نارادفرط ذج تهج و زبرس یارپورا ارت یرسایس ی اره مارظن نی ررت هترسب زا ینازابررس زا یتیلمدنچ یشترا ،دوخ طلسم یژولوئدیا رب هیکت (Mosalla-Nezhad, 2014: 15)دهد لیکشت ،ناسکی و هباشم ییاه هشیدنا و راکفا اب ار کیتارکومد

هوررگ نریا طرسوت هرقطنم زا ترفن تاردارص رد لالرخا هرب طوربرم شعاد یا هقطنم نارحب یاهدمایپ زا رگید دروم رد یمرسرری غ یداربم زا کیژتارترسا هدام نیا هیروس و قارع رد تفن یاههاچ هب اه نآ یبای تسد اب تسا یتسیرورت هرب طوربرم درمایپ نیرمود دادراررق ری ثأرت تحت ار هقطنم یداصتقا و یسایس دعب ود ره رد هک دش هتخورف هایس رازاب هرب هرقطنم یاهرورشک نیرب زرین یتاحیلست تباقر نارحب نیا عورش اب اریز ؛تسا هقطنم نیا رد تینما یامعم دیدشت اضما یبرغ یاهروشک اب هنیمز نیا رد یدرایلیم یاهدادرارق هک ییاج ات تفای شیازفا ایسآ رغ ونج رد صوصخ ارب هرقطنم نریا زا تفن رتشیب هچ ره تارداص تسا مود دمایپ جیاتن زا هک درک هراشا ناوت یم هک یدروم نیموس دش نییارپ ترمیق و اضاقت شهاک اب یژرنا رازاب هک یلاح رد تسا یتاحیلست تباقر نیا تفگنه یاه هنیزه نیمأت فده ولطمارن ری ثأرت هرقطنم ن ریا یژررنا کیتیلپوئژ رب رما نیا تسین ینالقع دیلوت حطس زا نازیم نیا ،تسورب ور تفن هب تسا یا هقطنم یاه یدنب هورگ یریگ لکش دمایپ نیمراهچ تساک یژرنا رازاب رب نآ یراذگرثا تردق زا اریز تشاد هاررمه یتبارین ی اره گنج اب هک دنوش وربور نارحب نیا اب توافتم یاه یدنب فص رد دندومن یعس اه تلود هک یروط ترسا هرقطنم رد یبهذرم و یمورق ی اره شنرت رترشیب هچ ره نتفرگ توق هب طوبرم زین دمایپ نیمجنپ و نیرخآ دش(Shapouri, 2017: 111) یاره تریلاعف و درک رداص ار یدادغب رکبوبا یگفیلخ اب یمالسا تفالخ لیکشت هینایب لصوم نتفرگ زا پ هک شعاد دحاو اب سانکسا اچ اه مادقا نیا هلمج زا)داد شرتسگ دوب هدش زاغآ هیروس رد رتشیب شیپ زا هک ار دوخ یتموکح یرگشدرگ یاه تشگ یرازگرب ،نویزیولت هکبش یزادنا هار ،تفن رودص ، یلپ ندرک تسرد ،همانرذگ و شعاد رانید لیلد هب یهاتوک تدم رد یمالسا تلود داد رییغت یمالسا تلود هب ماش و قارع یمالسا تلود زا ار دوخ مان ؛(تسا ِیینورنک یاهزرم ،دشاب یم هدیقع نیا رب شعاد درک ادیپ یناهج ترهش نیگنس یاه تازاجم و هناریگ تخس یاه نوناق نیرب ورکیپ - کیارس هدرقعنم هرمان ترقفاوم هجیتن ،تسا ینامثع یروتارپما هیزجت لصاح هک یمالسا یاهروشک نیب لربق و شرعاد ددرگ زاب لوا یناهج گنج زا شیپ تلاح هب دیاب اهزرم و ددرگ هدیچرب دیاب و تسا ایناتیرب و هسنارف هیلع دیدهت رد 0یناندعلا دمحموبا شعاد یوگنخس دوب هدرک یراحتنا تایلمع هب دیدهت ار ناریا یواقرز هورگ نآ زا نمرشد نیرتدرب ناریا و دنک لیدبت نوخ زا یقالتاب هب ار ناریا هک دهاوخ یم و دناوت یم شعاد هک تشاد راهظا ناریا (Shapouri, 2017: 111)دوش یم وسحم شعاد

1. Abu Muhammad al-Adnani

Page 15: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

54 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

اهرورشک تردق گنج هطساو هب اه فاکش نیا ندش رت فرژ و هنایمرواخ رد یبهذم ر یموق قیمع یاه فاکش دوجو هدرک لیدبت شعاد دننامه ،یطارفا یاه هورگ تشهب هب ار هنایمرواخ هقطنم ،هدش داجیا یتینما الخ هارمه هب هقطنم رد رظن هب دیعب اه یدنبزرم رد رییغت ناکما هک یا هنوگ هب ،هداد ناشن ار دوخ دعوم زا رتدوز ،نآ یاهدمایپ هجیتن رد تسا یرساسا تابررض ندش لمحتم مغر هب و تفرگ تردق قارع رد جیردت هب یدالیم 9110 لاس زا هک شعاد دسر یمن و یلارم عبارنم ذرج ناکما و بسانم ینیمزرس یاضف ندش ادیپ اب و هیروس نارحب زا دعب ،داد تایح همادا نانچمه شرعاد هرطیس و قارع ریخا تالوحت تسا هدش لیدبت قارع و هیروس تالوحت رد یدیلک یرگیزاب هب دیدج یناسنا دیدرشت ،یتینما و یماظن یاهورین یدج فعض و یدمآراکان هلمج زا قارع رد یساسا و مهم تالکشم دوجو رگناشن و تارشیارگ درشر ،یلم قفاوت هب یسایس یاه هورگ نتفاین تسد و روشک نیا رد یبهذم ر یموق و یسایس تافالتخا ررییغت یاررب یا هرقطنم یدرج یراذرگ هیامررس و هدارا دورجو نینچمه و هقطنم و قارع رد هنایارگ طارفا یاه تیلاعف یاری حا هرکنآ مرغر هرب شرعاد تسا روشک نیا هیزجت ای و میژر رییغت یتح و قارع نورد یتینما و یسایس تالداعم قرحلم رگیدکی هب ار ماش و نیرهنلا نیب یاه نیمزرس هک تسا یعدم و هتشاد ار هتشذگ رد یمالسا یاهروشک تمظع ارب قاررع سارسا نیا رب تسا هیروس و قارع رد یبلط هیزجت جوم رب ندش راوس نآ تسخن هصخاش اما ،درک دهاوخ نیرنچمه و هدرترسگ یرلخاد گنج زورب ،ینیمزرس یگچراپکی نتفر نیب زا و هیزجت دیدهت هلمج زا یمهم تادیدهت یا هرقطنم حطس رد ار یدج تادیدهت شعاد هرطیس لاح نیا اب تسوربور یسایس ماظن رییغت و یسایس دنور یماکان گرنج زوررب ،هرقطنم یاهروشک هیزجت و یزرم تارییغت ،مسیرورت و ییارگ طارفا دشر هلمج زا هک تسا هدرک داجیا طرسوت هیرورس و قاررع رد ریخا تالوحت دشاب یم یا هقطنم تینما و تابث یدج دیدهت و هقطنم رد یبهذم و یموق هرب ،میقتسم ییورایور یاج هب یا هقطنم یاه تباقر هک تسناد هقطنم حطس رد یزیر همانرب کی زا یشان دیاب ار شعاد نینچمه و فده یاهروشک یارب زین یرایسب یاهدمایپ هک هدش هدناشک بیقر یاهروشک ذوفن قطانم رد یتباین یگنج یاره دریدهت و اه مادقا :تشون ناتسبرع اچ طسوالا قرشلا همانزور دنویپ نیا رد دراد یپ رد هقطنم لک تابث یارب ،هرمانزور نیا هتشون هب داد دهاوخ قوس ،دراد یراوگان یاهدمایپ هک یتبیصم یوس هب ار هقطنم همه ،قارع رد شعاد (Alipour et al., 2014: 1393) دنک شتآ یاه هلعش دراو ار هقطنم مدرم همه ات تسارجا تسد رد یگرزب یاه حرط شرترسگ لمارش هرلمج زا هرک دراد یرپ رد یا هرقطنم مرهم یاهدرمایپ هیروس و قارع زا ییاه شخب رب شعاد طلست نتفر نیب زا و هیزجت تروص رد اهروشک یاهزرم ندروخ مهرب لامتحا ،یا هقطنم نارگیزاب نیب تافالتخا و اه تباقر ،یبهذم و یموق یاه شنت شیازفا و هقطنم حطس رد مسیرورت و ییارگ طارفا شرتسگ ،هیروس و قارع یضرا تیمامت رد تالدارعم ررییغت و هنایمرواخ تابث و تینما دیدهت و قارع رس رب اه تباقر دیدشت اب یا هقطنم گنج عوقو لامتحا مرلق هب یشرازگ رد 9390 هام دادرخ 60 نامع اچ نطولا همانزور دوش یم هیروس نارحب دننام یا هقطنم یاه نارحب مارقتنا یعورن هرب و هدورب رورشک نیا هب شعاد هلمح مهم فادها زا قارع هیزجت یارب شالت :تشون 0یبوتلا یمخ ،قار رع یاهرهرش طوقرس و هدروخ هرگ مه هب قارع و هیروس عاضوا ،رگلیلحت نیا رواب هب تسا هیروس رد تسکش هریاپ رب ار حرط نیا دننک یم شالت هقطنم یاهروشک یخرب اریز ؛تسا گرزب هنایمرواخ حرط ندرک هدایپ یارب یزاغآ

1. Khamis altubi

Page 16: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 64 98

نیرتشیب قارع نیشن ینس یاه شخب رب شعاد طلست نینچمه دنربب شیپ نآ نانامیپ مه و یتسینویهص میژر هتساوخ رایرسب دررکیور شرعاد هرک ترسا ررکذ هرب مزال درنک یرم داجیا ناریا یمالسا یروهمج یارب ار یا هقطنم تادیدهت یترسیرورت و ارگ طارفا هورگ طلست دراد هدعاقلا اب هسیاقم رد ناریا یمالسا یروهمج و نایعیش لابق رد یرت لاکیدار نیهوت و یعیش زکارم و فادها لابق رد هورگ نیا یاه تیلاعف یدج شرتسگ ثعاب قارع نیشن ینس قطانم رب شعاد و یبهذرم یررطخ نارهج رد هعیرش راد مچرپ ناونع هب ناریا یارب عوضوم نیا و دوش یم یعیش تاسدقم و نکاما هب (Alipour et al., 2014: 1393) دوش یم وسحم یتیثیح دورجو هرب هرقطنم رد ار ینیورن یکیتیلپورئژ و یرسایس تیعضو قارع و هیروس زا یگرزب یاه شخب رب شعاد طلست یرسایس هصرع دراو ار یدیدج نارگشنک و هتخاس رییغت شوختسد یدودح ات ار یتنس یاه فالتئا و اهداحتا ،هدروآ یرلمورف ی اره هوررگ هاگیاپ تیوقت و ریخا لاس دنچ رد قارع و هیروس یزکرم تلود فیعضت تسا هدرک هنایمرواخ نریا یوس زا هداد یور تالوحت ات هدش ببس ،تالوحت نیا رد للملا نیب و هقطنم یاهروشک شقن و یبهذم و یموق (Alipour et al., 2017: 139) دوش ریسفت رفص یربج عمج لصاح اب یزاب بلاق رد ،نارگشنک رود زا هرجیتن رد و ینرس لالره رد فاکش داجیا یانعم هب تسخن هلهو رد هیروس و قارع رد شعاد ورملق شرتسگ ،لارح نیع رد تسا رگیدکی هب هیروس و ناریا یاه هقلح هدنهد دنویپ ناونع هب نآ یدیلک شقن و قارع ندرک جراخ ار یعیرش لاله وس کی زا هک تسا هبل ود یریشمش دننام ندرا و یدوعس ناتسبرع یاهزرم ات شعاد ورملق شرتسگ رد اورق نزاورت ترسا هدررک لیدربت ینرس لالره رد عقاو مهم یاهروشک یارب گرزب یدیدهت هب نامز مه اما عطقنم ار تالورحت زا شیرپ مرظن هرب ترشگزاب ًااربیرقت هک هدش ینیداینب رییغت هب رجنم ،روکذم لاله هس بلاق رد هنایمرواخ هب ،تالوحت نیا اب نامزمه رغ اب ناریا یمتا هشقانم رد هجوت لباق یاهدرواتسد ،رگید یوس زا تسا هدرک نکممان لیئارسا و هقطنم رع یاهروشک یلصا هغدغد ناریا اب رغ یمتا قفاوت لامتحا و هدش رجنم نارحب ندش رت هدیچیپ نتگنیرشاو رد یترسینویهص میژر قباس ریفس دلگ هرود اب یدوعس هتسشنزاب لارنژ یقشع رونا ریخا رادید تسا هدش یورس زا ترسا دارحتا و فالترئا یورگلا رییغت نیا یاه هنومن نیرتزراب زا ،هقطنم رد ناریا ذوفن اب هلباقم یاتسار رد زا نارریا مریژر و نارریا ات هدش ببس قارع نارحب و هیروس رد یلخاد گنج هجیتن رد تمواقم روحم فیعضت ،رگید زا نارریا تریامح دننک هدافتسا هیروس رد روشک نیا فادها و هیکرت ذوفن ربارب رد یوق رایسب یتراک ناونع هب اهدرک لرلخ و فاکش داجیا تهج رد ًااقیقد نیشندرک قطانم زا هیروس یتلود یاهورین ینیشن بقع و هیروس لامش رد اهدرک (Haghshenas et al., 2017: 15) تفرگ تروص ینس روحم رد تریوقت هژریو هرب و اهروشک نیا رد یمالسا وردنت یاهورین نتفرگ تردق ،هیروس و قارع رد یزکرم تلود فیعضت اب نامز مه تسا هدش رجنم هقطنم رد تردق نزاوت رییغت یلصا لماوع زا یکی هب دوخ روشک ود نیا رد اهدرک هاگیاپ رد هدشداجیا یاه فاکش زا هنالوقعم یرادرب هرهب اب یدرک لاله ،هقطنم رد یعیش و ینس لاله ود ره هاگیاج فیعضت هرب دررک یاره گررم شیپ زیهجت زا هقطنم رع یاهروشک ریخا تیامح تسا هدش تیوقت هنایمرواخ یاهروشک نایم یارههنومن زا سراف جیلخ هزوح یاهروشک هب قارع ناتسدرک میلقا یئر ینازراب دوعسم توعد و نیگنس یاه حالس یرریگ لکرش هرب یعیرش و ینرس لالره ترباقر بلاق رد ،تالوحت نیا یمامت تسا یتینما یاهتیولوا رییغت رد زراب

Page 17: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

74 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

یرهتنم هرقطنم رد نزاورت دارجیا یور شیرپ یرشلاچ هب لاله نیا دوخ تیاهن رد هک دش رجنم یدرک لاله هتساوخان (Niakouei & Moradi Clardeh, 2015: 121) دش دهاوخ ناورخا و ارکیرمآ قرفاوت ساسا رب یمالسا تلود دوب رارق درک دیکأت دوخ تارطاخ دیدج اتک رد نوتنیلک یرالیه هراب کی هب اما دوب وخ زیچ همه و میدرک تکرش یبیل و هیروس ،قارع گنج رد ام دوش لیکشت رصم رد نیملسملا ارب ارم درک رییغت تعاس 01 تدم رد زیچ همه و داد یور نیملسملا ناوخا تلود هیلع رصم رد نئوژ ما یس القنا و سامح هب انیس زا یشخب دوب رارق دوش لیکشت انیس رد یمالسا تلود میدوب هدرک قفاوت رصم رد نیملسملا ناوخا رد ار یربیل ارب اهزرم رصم تلود و دوش قحلم نادوس هب نیتالش و بیالح و دوش راذگاو لیئارسا هب نآ رگید شخب (Ramezani, 2016: 126)دنک زاب مولسلا هقطنم ترلود دورخ ییارپورا ناترسود اب یتسشن رد یدالیم 9010 لاس هیئوژ هام مجنپ زور رد ام دوب رارق 0نوتنیلک معز هب هرب هرابرد ار ناتسود زا یضعب اب قفاوت و اکیرمآ شقن ات مدرک رفس روشک 000 هب نم میسانشب تیمسر هب ار یمالسا ام نامشچ ربارب رد زیچ همه هراب کی هب اما ؛مهد حیضوت ،نآ لیکشت زا پ هلصافالب یمالسا تلود نتخانش تیمسر میدرک یم میسقت ار هقطنم دوش لیکشت دوب رارق هک یمالسا تلود و رصم رد نیملسملا ناوخا قیرط زا ام تخیر ورف رارک ادتبا میتفر یم سراف جیلخ هیشاح یبرع یاهروشک غارس هب نیملسملا ناوخا زا دوخ لماوع طسوت نآ زا پ و و یربرع هرقطنم تامیرسقت ،نآ یرپ رد میرتفر یم نامع و نیرحب ،تاراما غارس هب بیترت هب و دش یم زاغآ تیوک زا می دررک ی رم ادریپ ییاریرد ی اره هاگرذرگ و یرتفن عفارنم ررب لرماک طلست ام و درک یم رییغت لماک روط هب یبرع رغم(Ramezani, 2016: 126) مریژر و یرلگنا ،ارکیرمآ یتارعالطا یاره نامزارس هک تسا دقتعم اکیرمآ یلم تینما ناژآ قباس راکنامیپ 0ندونسا مارن اب یتایلمع رد و دنتشاد شقن «شعاد» ماش و قارع رد یمالسا تلود هب موسوم هورگ یریگ لکش رد یتسینویهص تاریلمع فدره و ترسا هدرش لیکشت لیئارسا زا تیامح یارب شعاد هورگ دنداد لیکشت ار شعاد هورگ روبنز هنال سارسا ررب و درنک ذرج نارهج ررسارس زا ار اهوردرنت هرک ترسا یمالرسا یاهراعش اب یهورگ لیکشت روبنز هنال هرود شعاد هدرکرس دریگب هناشن لیئارسا تیدوجوم فلاخم یاهروشک یوس هب ار دوخ حالس ،یریفکت یاه هشیدنا و یمارظن ی اره شزومآ هرود نیا رد یو ؛تسا هتشاذگ رس تشپ داسوم لماوع رظن ریز لاسکی تدم هب ار یا هدرشف رد مدررم یراربجا چورک و هرنامحر ی رب راتشک و رامش یب یاه تیانج اکترا اب شعاد هورگ تسا هدید ار یرونخس :Basiri and Saldourgar, 2017) تسا هدرک تباث ار مسینویهص رکفت زا یوریپ نانبل و قارع ،هیروس فلتخم قطانم

553) لورط رد شنارنامیپ مره و ارکیرمآ شرافرس و رارشف تحت (درک و ینس ،هعیش) اه یقارع هک لاح تسا راودیما اکیرمآ رریغ درکرارک نیا دنوش لیامتم یرما نینچ هب شعاد سرت زا ،دنبای تسد یلم تدحو کی هب دنتسناوتن لاس نیدنچ کری هرب ررت عیررس هرچ ره یبایتسد یارب اکیرمآ روهمج یئر دیکأت دراد رظن دروم اکیرمآ هک تسا شعاد میقتسم

1. Hillary Rodham Clinton 2. Edward Snowden

Page 18: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 84 98

Basiri) دراد اکیرمآ یقارع یژتارتسا زا هجو نیا زا تیاکح دیدج ریزو تسخن اختنا هیاس رد یلم تدحو تلود

and Saldourgar, 2017: 553)

دح هچ ات شروضح هک دوش روآدای روشک نیا یسایس یاهورین ریاس هب زین و قارع هدنیآ تلود هب دهاوخ یم اکیرمآ یمئاد یماظن روضح هک تسا ولطم رایسب اکیرمآ یارب نیا دشاب زیهرپ لباقریغ هژیو هب و دیفم اه نآ یارب دناوت یم افیا اه یقارع یارب ار زاس تشونرس یشقن ،یماظن دودحم تامادقا اب و دوش لمحتم هنیزه نیرتمک اب ار قارع رد دوخ دزاس لیامتم شیوخ یتآ یداصتقا و یسایس یدربهار طوطخ زا یوریپ هب ار اه نآ و

لارح رد درنک هدافترسا هقطنم یاهروشک رس یالاب لکوماد ریشمش کی ناونع هب شعاد زا هک تسین لیم یب اکیرمآ کریدزن زا ارهربخ یا هرارپ ترسا یلوتسم هیکرت و ناریا رد هنوگ شعاد ای شعاد یاهورین روضح زا تشحو رضاح رد نارریا یمارظن یارهورین شارب هدارمآ زا ،هدشن دیئات یاه شرازگ زا یضعب و ناریا یاهزرم هب شعاد یاهورین ندش رد ورین نیا ذوفن زا سرت هطساو هب ،اراکنآ ای نارهت هک تسا لآ هدیا نتگنشاو یارب نیا دنراد تیاکح یبرغ یاهزرم (Basiri and Saldourgar, 2017: 553) دنشاب هتشاد یراکمه یا هقطنم یاه تسایس هنیمز رد اکیرمآ اب ،دوخ کاخ

و یجارن شرقن ،شرعاد یدوبان هب رجنم تایلمع یربهر و تیاده نتفرگ هدهع هب اب دناوت یم اکیرمآ هک نیا ماجنارس نیچ هک یلاح رد دزادنایب اج نآ یارو یتح و ناهج زا شخب نیا یاهروشک هیلک نایم رد دوخ یارب ار هقطنم یلپ یرلحم گرنج کی یوس هب یلامتحا نتفر و 0نیارکوا ریگرد تدش هب زین هیسور و درادن یماظن روضح هقطنم نیا رد و هرسنارف ،اریناتیرب یرنعی ،دورخ یربرغ نیدحتم هارمه هب ،هقطنم زات کت ناونع هب هک تسا هدحتم تالایا نیا ،تسا نارج شیوخ هدروخ هبرض یللملا نیب رابتعا هب و هدرک ایحا ار دوخ یتردقربا شقن ،یناهج یاه تردق زا رگید یخرب دهد یم یا هرابود

یریگ هجیتن هرب ار یا هرقطنم یاره تردرق و اه تلود ،سرت نیا و تسا هدرک مکاح هنایمرواخ هقطنم رب ار تشحو و سرت شعاد رد طاریتحا اب و ماگ هب ماگ تروص هب هدحتم تالایا تسا هداد قوس یماظن تردقربا کی تیامح بلج یارب شالت عرفر ررگا درریگب نادریم نیا هب دورو دودح و دح هب میمصت نآ نایز و دوس دروآرب اب ات تسا شقن نیا یافیا لاح ار اکیرمآ یماظن -یسایس هرطیس و هدیسر تدحو هب قارع یسایس یاهورین هک دوش ببس اکیرمآ طسوت شعاد رطخ هنیزهرپ گنج لاس تشه اب هدحتم تالایا هک ار هچ نآ ینعی ؛دوب دهاوخ یگرزب یزوریپ نتگنشاو یارب نیا ،دنریذپب شرعاد هریلع هنیزه مک دیاش و تدم هاتوک تایلمع کی اب دناوت یم ،درواین تسد هب هدش لاغشا قارع رد تافلت رپ و یارضما یارپ هرب ار نارریا درناوتب نتگنرشاو ،شرعاد رطخ عفر قیرط زا هک تسا نکمم نآ رب هوالع دروآ تسد هب یدرربهار یژتارترسا یارب ار یرگید گرزب یزوریپ قیرط نیا زا و دناشکب شیوخ یمتا هدنورپ یارب ییاهن همانقفاوت روهمج یئر اب ار هیکرت تلود هرابود دناوت یم رما نیا نینچ مه دناسرب تبث هب هنایمرواخ هقطنم رد امابوا یداهنشیپ دنادرگزاب نتگنشاو تسود یاهروشک هقلح هب اکیرمآ یا هقطنم دحتم کی ناونع هب ،ناغودرا بیط بجر ،نآ دیدج

1. Ukraine

Page 19: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

14 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

هدیاف ،تدم نایم رد دناوت یم قارع رد شعاد یورشیپ اب یماظن دروخرب رد امابوا ریخا میمصت داعبا مامت ،مالک کی رد هرجرد رد ،رریخ ای دوش یلمع رما نیا هک نیا دناسرب هنایمرواخ رد نآ رثؤم رارقتسا تسایس و نتگنشاو هب ار ینالک و لیئاررسا هرب همه زا لبق دیاب اهروشک نیا نایم رد تسا روشک نیا اب یا هقطنم یاه تردق یراکمه دنمزاین تسخن نارشن هزرغ راون رد یزورفا گنج اب هک تسا یتردق لیئارسا اریز ،درک هراشا دیفس خاک اب ویوآ لت ییوسمه ترورض ناترسبرع ییوسمه نآ زا پ دناشکب نارحب و جنشت یاهزرم هب ار هنایمرواخ ،نتگنشاو زا تیعبت نودب دناوت یم داد مرهم تردرق کری ناورنع هرب زرین ار هیکرت شقن تسا یرورض هراب نیا رد سراف جیلخ رع یاهروشک و یدوعس نارسآ ییارهن هرمانقفاوت شریذرپ ارب ار اکیرمآ راک هک تسا نارهت هدهع رب نیا تیاهن رد و ؛درب دای زا دیابن یا هقطنم صارخ طیاررش ررگید رارب کری درب لاؤس ریز ار هنایمرواخ رد یبسن شمارآ رارقتسا حرط ،شریذپ مدع اب ای ،دزاس شرخب نیا رد اکیرمآ تردقربا یاه حرط دنناوت یم هک تسا هداد رارق یتیعقوم رد ار لیئارسا و ناریا ،هقطنم و یناهج یا هزارت قالتارب هرب ار هنایمرواخ ،ویوآ لت و نارهت نایم هتشونان یگنهامه نیرتمک دنزاس هجاوم یماکان اب ار ناهج زا دهاوخ هدنز نتگنشاو یارب رگید یا هنوگ هب ار یدالیم 0010 زا لبق قارع سوباک و تخاس دهاوخ لدب اکیرمآ یارب تخاس - یرسایس تاربث و مرظن ،رریخا یاه لاس لوط رد هنایمرواخ هقطنم رد یموق و یبهذم ییارگ طارفا و مسیرورت دشر یعورن ناورنع هرب یرگ یفلس و تیباهو دهد یم رارق ریثأت تحت تدش هب ار اهروشک یداصتقا تفرشیپ و یعامتجا یگتفشآ هطساو هب یژولوئدیا نیا و هدوب یبهذم یاه شنت و مسیرورت شرتسگ هدمع عبنم ،یطارفا یبهذم یژولوئدیا هدررک ادریپ یراذرگریثأت و راشتنا یارب رت هدرتسگ ییاضف ،عفن یذ نارگیزاب یسایس تاظحالم یخرب و یا هقطنم یلک رد یرتح و قاررع رد هتفای نامزاس و هدرتسگ تروص هب ،یریفکت یاه هورگ یتسیرورت و یراحتنا یاه تایلمع تسا نمرض ،( اره کری تکات) اره شور نیا ؛تسا مالسا خیرات رد دیدج یا هدیدپ ،هانگ یب مدرم نایم رد و ییاپورا یاهروشک رد هنایارگ طارفا یاه شیارگ یخرب نتفرگ جضن ،نینچمه و یبهذم یاه بصعت دشر و ینالقعریغ یاضف ندرک مکاح دراد رارق ناریا یمالسا یروهمج هنابلط حلص و زیمآ تملاسم درکیور اب ضراعت رد ساسا زا ،ناناملسم نایم رارچد یمارآارن و شنرت هرب ار هرقطنم و فیعضت ار هدنزاس لماعت و همهافم یاضف ،شعاد یماح یاهروشک درکلمع رد ار ارکیرمآ ددرجم روضح ،یریفکت تیلاعف دهد یم یا هقطنم ییارگاو هب ار دوخ یاج ییارگمه ،هجیتن رد ؛دنک یم شیازرفا و هرلخادم هرنوگره ،نارریا یمالرسا یرورهمج و دوش یم ببس سراف جیلخ هقطنم یاهروشک ریاس و قارع سراف جیلخ رد یزاس تینما یارب یبرع یاهروشک اب دوخ یاهدنویپ میکحت هار رد یعنام ار هقطنم رد اکیرمآ روضح درنچ حالرس دریرخ یارهدادرارق هرلمجزا ،اهرورشک نریا ارب ارکیرمآ یرتینما - یماظن هبناج ود طباور ؛دنک یم یقلت ترهج رد مرهم یلمارع پرمارت درلانود یرورهمج ترسایر نارود رد ارکیرمآ و یدوعس ناتسبرع نایم یدرایلیمدص وتارن یاهورین روضح ،نیاربانب ؛تسا هقطنم تالداعم ندروخ مه هب و یا هقطنم یاه لماعت و اه یراکمه زا یریگشیپ یگیارسمه رد ارهورین نریا رورضح ،رگید یوس زا ؛درب دهاوخ الاب تدمدنلب رد ار ناریا یتینما یاه هنیزه ،هقطنم رد رد و درش دهاوخ اکیرمآ و هیسور تردقربا ود نایم تباقر ثعاب ،هلئسم نیا و تسین دنیاشوخ اه سور یارب هیسور درک دهاوخ مهارف هقطنم رد ار ینماان داجیا و یتباین گنج نداتفا هار هب هنیمز ،تیاهن

Page 20: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 15 98

،ارکیرمآ یدرلبیم 3110 لارس رد نارنبل هرب یتسینویهص میژر زواجت نایرج رد هللا زح و تمواقم یاهورین یزوریپ لیئارسا هجراخ روما ریزو ،نامز نامه رد ؛تخادنا تشحو هب تخس ار اه نآ یبرع نانامیپ مه و للملا نیب مسینویهص شنرت دارجیا ،تیاهن رد و ینس و هعیش نایم فالتخا داجیا ،تمواقم ههبج رب هبلغ یارب نکمم هار اهنت هک درک مالعا و یمارظن ،یعافد روما هب هک تینما زا یتنس فیرعت اهراب ار عوضوم نیا زین داسوم یئر ،ناگاد ریئم ؛تسا هقطنم رد و دیلوت ،یداصتقا تیلاعف یارب رادیاپ ییانبم دناوتب هک تسا فوطعم ییاه هنیمز هب نونکا مه ،دش یم طوبرم یتاحیلست تازریهجت زا یرایسب ،یلخاد یشیاسرف یاه گنج نتخادنا هار هب اب اه یریفکت دشاب هعماج تاناکما و دمآرد شیازفا لود یاره تخارسریز یدوبارن و بریرخت هرک ترسین یدیدرت دنا هدرک دوبان ار یمالسا یاهروشک یاه تخاسریز و زا ،ترساهروشک نریا تفررشیپ هار رد یدرج رایرسب یعنارم هرک ترمواقم رورحم یاهروشک صوصخ هب و یمالسا یاره هی امررس ندررک دوبان ،دربهار نیا فده ؛تساهنآ یبرغ نایماح و اه تسینویهص نالک یاه یژتارتسا یاهدربهار ،هیرورس یزارسزاب هرک دز نیرمخت 6010 ربماتپرس رد دحتم للم نامزاس تسا یمالسا یاهروشک یناسنا و یداصتقا درحتم للم نامزاس یعامتجا و یداصتقا نویسیمک یوگنخس دراد زاین رالد درایلیم 121 لداعم یغلبم هب هزغ و قارع هدررک هرجاوم یدرج یتالکشم اب روشک نیا رد ار یتعنص و یشزومآ ،ینوکسم تاناکما ،هیروس گنج هک درک مالعا رورط هرب رورشک نیا قرش و لامش رد نامتخاس اهدص ،شعاد اب هتفرگ تروص یاه یریگرد یط زین قارع رد ؛تسا دنا هدید بیسآ یدج یاهرورشک ،ررگید تراربع هرب ؛هرتخادنا هرطاخم هب مالسا ناهج رد ار بیرقت و تدحو ،شعاد درکیور ،تقیقح رد رد درحاو عرضوم هرب ندیسر یارب یبهذم بیرقت و یسایس تدحو یاج هب ،دنا هدش روبجم ،شعاد روهظ اب یمالسا ؛درننک فررص رگیدرکی اب ییورردور یارب ار دوخ یعامتجا و یناسنا ،یماظن یاه هیامرس نونکا ،مالسا نانمشد لباقم نیا عبانم زا یشخب ،شعاد ،هیروس و قارع یاهروشک یناسنا و یداصتقا عبانم هب هورگ نیا یبایتسد و شعاد روهظ اب فررص ،ترشاد رارق تمواقم مدقم طخ رد هک هیروس صوصخ هب ،یمالسا یاه تلود فیعضت روظنم هب ار اهروشک هرناخ رد ناناملسم هک یلاح رد ؛هدش داجیا هتشذگ یاه لاس یط ،ینئمطم یتینما هیشاح ،لیئارسا یارب هجیتن رد ؛درک زرین نارنبل کارخ هرب ار دورخ یاره تریلاعف هرریاد ،شعاد هکنیا هب هجوت اب دنا هدش لوغشم ،رگیدکی اب دربن هب ،دوخ تردق شیاسرف ثعاب ،تقیقح رد ،هیروس و نانبل رد شعاد روضح یزاس یثنخ هب تمواقم ههبج رابجا ،داد شرتسگ مرسینویهص اب ییورایور یاج هب ،شعاد لباقم رد نآ یماظن و یداصتقا ،یناسنا یاه هیامرس فرصم و تمواقم ههبج ناریم هرعزانم هرکارچ دوش یم تمواقم ههبج فیعضت و مسینویهص تیوقت ثعاب شعاد روضح ،رگید ترابع هب ؛دش تسا هدرک لقتنم یمالسا تما نورد هب و یمالسا یاهروشک نایم هعزانم هب ار 0مسینویهص و مسیلایرپما و مالسا

References Zahedi, Nisa and Reza Pourghareh Khan (2017), Knowledge Resources, Quarterly Journal of Military

Policy, No. 1 Al Zain, Ahmed (2015), Knowledge; Wahhab's Fruit, Seraj Monir Quarterly, No. 19 Zanganeh, Peyman and Somayeh Hamidi (2016), Psychological Analysis of the Action of the Salafist-

Takfiri Groups: A Case Study of Knowledge, Quarterly Journal of Islamic Political Studies, No. 20 Mostafa, Hamzeh and Abdolaziz Al-Hays and Alireza Taqati (2014), Knowledge Psychology,

Quarterly Journal of Strategic Studies, Islamic World, No. 59

1. Imperialism and Zionism

Page 21: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

95 ...يسایس شنک و هشیدنا يکیتیلپوئژ تاریثأت نییبت

Tavakkoli, Saeed (2014), Al-Qaeda, Knowledge; Differences and Similarities, Afqaf Security Quarterly, No. 23

Gholipour, Aryan (2003), Management crisis crisis management, Quarterly Journal, No. 4 & 5 Matrixi, Mahmoud (2011), Crisis Management: Communication in Crisis, Quarterly Journal of Law

Enforcement Management, No. 18 Hafez Nia, Mohammad Reza (2000), A New Definition of Geopolitics, Geographical Quarterly, Nos.

58 and 59 Vali Gholizadeh, Ali, Zahra Ahmadipour and Mohammad Reza Hafezia (2013), Strategic Analysis

and Analysis of the Geopolitical Basis of Geopolitical Crises (Emphasizing the Geopolitical Crisis of Qarabagh), Defense Policy Quarterly, No. 82

Amini, Armin (2006), Geopolitical Recognition, Quarterly Journal of the Social Sciences Month, No. 103, 104, and 105

Shafiee Arabi, Mir Ali (2008), The Importance of the Middle East Region and Overview of the Great Middle East, Geographic Space Quarterly, No. 23

Generosity, Nasrallah (1997), Convergence in the Middle East, Quarterly Journal of Knowledge, No. 22

Nowroozi, Hasan (2006), from the Great Middle East to the Middle East Islamic Republic, Quarterly Ma'aref, No. 102

Mottaqi, Ibrahim and Arash Bidollah Khani and Abdolreza Kalmarzai (2013), Developments in the Arab world: Changes in the Security Geopolitical Space - A Strategy for Modern Geochemistry, Defense Policy Quarterly, No. 83

Mojinaldini, Javad (2007), The Great Middle East Project: Native Modernization Patterns and the Development of Regional Convergence, Quarterly Journal of Private and Criminal Law Research, No. 7

sarriolgalam, Mahmoud (2016), New Middle East and Middle East Geopolitics System, Quarterly Journal of Political Science Research, No. 45

Brena Belladachi, Sirus (2011), Shiite Crescent and Middle East Geopolitics http: // www. hawzah.net Jafari Voldani, Asghar (2007), Border Development and its Geopolitical Role in the Persian Gulf,

Sepah Naval Defense Research Center, Tehran montazeran, Javid and Sa'id Ghorbani (2016), The Future National Security Research of the Islamic

Republic of Iran in the context of geopolitical developments, territorial integrity and internal Iraqi crises, Defense Policy Quarterly, No. 97

Bazdar, Shahnaz and Zahra Peshakhfard and Abdolreza Farajirad (2016), The study and prioritization of effective divergent factors in the relations between Iran and the Islamic countries of the periphery, Quarterly Journal of Islamic Political Studies, No. 19

Abdollahpour, Mohammad Reza (2017), Knowledge: Transition from Security Strategy to Security, Quarterly Journal of Strategic Studies, Islamic World, No. 71

Emadi, Sina (2015), Middle Eastern and Middle Eastern geopolitical groups, Political and Economic Information Quarterly, No. 302

Mosala Nezhad, Abbas (2014), Series of Geopolitical Competitions to Identity Conflicts in the Middle East, World Health Policy Quarterly, No. 9

Shapouri, Mehdi (2017), Economic Cost of Terrorism in West Asia; Analytical Review, Strategic Studies Quarterly, No. 77

Alipour, Abbas and Jahangir Heidari and Amin Current (2014), internal and external factors affecting the development of takfiri movements in Southwest Asia, Afqah Security, No. 23

Alipour, Abbas and Jahangir Heydari and Mohammad Hussein Hajilou (2017), Iran and New Iraq from a geopolitical strategy perspective (Opportunities and Challenges), Islamic Political Studies Quarterly, No. 22

Haghshenas, Mohammad Reza and Seyyed Masoud Mousavi Shafaei and Seyed Mohammad Kazem Sadjadpour and Mohsen Shariatinia (2017), Geopolitics and Iran-Saudi Relations: Mechanisms and Strategies, Quarterly Political Studies, Islamic World, No. 22.

Niakuyi, Seyyed Amir and Sajjad Moradi Kalardeh (2015), Regional Competitiveness in Iraq, Foreign Relations Quarterly, No. 25

Page 22: تبینی تأثیترا ژئوپلیتییک ادنیشه وش ک سنییاسش د اع حکوتم ...geography.journals.iau-garmsar.ac.ir/article_663707_dac5469a6cbf4e0b6b... ·

13 راهب ،مود هرامش ،مهدزای لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 25 98

Ramezani, Mohammad Jawad (2016), The Confrontation between the Islamic Republic of Iran and America in the Psychological War; US Case Study on Terrorist Teachings in Syria, Quarterly Journal of Psychological Operations, No. 45

Basiri, Mohammad Ali and Elaheh Saldhorgar (2017), Investigating the Causes and Facts of Knowledge Formation, Journal of Policy, Forty-Seventh - No. 3

Online resources https://www.jewishvirtuallibrary.org countries.bridgat.com http://www.afkarnews.ir biography98.com http://www.businessinsider.com