This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
لاس زا هیکرت یجراخ تسایس رد یلادتعا ییارگ مالسا یکیتیلپوئژ نییبت و یسررب یراگنا هزاس درکیور اب یدالیم 5511 ات 1995
تسایس ی هصرع نارگیزاب .تشگ لادتعا یوسب نآ تیاده و لاکیدار ییارگ مالسا روهظ زا عنام یدودح ات هک دش هب هجوت اب و دندوب هدروآ تسدب دوخ روشک یکیتیلپوئژ هاگیاج و تیعقوم زا هک یتخانش اب هیکرت یجراخ .دنا هتشاد دوخ عفانم هب یرثکادح یبایتسد رب یعس ،تسا هتشاد رارق اه نآ یور ارف هک ییاه تصرف و اه تیدودحم یلم عفانم و تینما ساسارب ینوریب طیحم زا هنایارگ عقاو یکرد هئارا ببس یکرت یساملپید صاخ تیصخش نیا ،هیسور دننام یگرزب نارگیزاب اب دروخرب رد حماست و یراک هظفاحم یعون ببس دوخ هبون هب هک ،تسا هتشگ هیکرت یعون یگتخاسرب ببس هک تسا هتشگ لیئارسا و ناریا دننام یکیژتارتسا نارگیزاب ای هدحتم تالایا ،اپورا هیداحتا یسایس مالسا شریذپ عون اب زین یمالسا یرادیب نارود رد هلئسم نیا .تسا هتشگ هیکرت یجراخ تسایس رد لداعت هراگنا یعون لک روطب .دیشخب ماوق هیکرت یجراخ تسایس رد ار یلادتعا مالسا یعون و دش هتخیمآ مه رد رصاعم .دیشخب نیوکت یلادتعا مالسا زا یعون هب یراک هظفاحم و حماست ی هصیصخ اب یکیتیلپوئژ
برغ و مالسا ناهج اب هیکرت یکیتیلپوئژ ییاضف مه -2
و یبرغ یاهروشک طساو دح رد ،دش هداد حیضوت الاب رد هک شا یکیتیلپوئژ صاخ تیعقوم هب رظن هیکرت روشک بلق رد هریغ و ناتسبرع ،قارع ،ناریا نوچمه یمالسا یاهروشک دننام هن روشک نیا .تسا هتشگ عقاو مالسا ناهج رارقتسا برغ ناهج کیژتارتسا قمع رد هدحتم تالایا و یبرغ یاپورا یاهروشک دننام هن و هدش عقاو مالسا ناهج ًالاعبط ،برغ و مالسا ناهج هزوح یاهروشک اب شا یکیتیلپوئژ تیعقوم رد توافت لیلد هب هیکرت روشک .تسا هتفای
تسایس هصرع رد زین یتوافتم تیصخش و لخاد رد هریغ و یسایس ،یگنهرف ،یعامتجا توافتم یاه هصیصخ ناهج لصافدح رد رارقتسا و یکیتیلپوئژ صوصخب تیعضو نیا ساسا رب هیکرت نیاربانب .تسا اراد دوخ زا یجراخ ییاضف مه .تسا ههبج ود رد تکراشم زا ریزگان و تسا ریگرد نامزمه تروصب ورملق ود لئاسم اب مالسا و برغ شزیمآ نیا دنیآرب هک یتیصخش و دشاب ههبج ود زا رثأتم نامزمه روطب ات هدش ببس مالسا و برغ ناهج اب هیکرت .دراذگب شیامن هب دوخ زا ار تسا برغ و مالسا یکیتیلپوئژ
برغ و مالسا ناهج طساو دح رد هیکرت یکیتیلپوئژ تیعقوم :1هرامش هشقت
251 ...يمیلقا تاناسون ریثات يسررب و لیلحت
هیکرت یرگیزاب هزوحرد یمالسا یرادیب و مالسا ناهج -2-1 یرادیب و مالسا دوخ هلئسم ،تسا هتشگ رثأتم نآ زا مالسا ناهج اب یراوجمه رثا رد هیکرت هک یلئاسم زا یکی
نارود رد یسایس مالسا ای و یمالسا یرادیب ای ییارگ مالسا .تسا مالسا ناهج رد هیکرت یرگیزاب هزوح رد یمالسا زا توافتم یریذپ ریثأت نیا تیفیک اما ،داد رارق ریثأت تحت یمالسا رگید روشک ره دننام زین ار هیکرت روشک رصاعم ندش مکاح و برغ رامعتسا رثا رد هک دوب متسیب نرق لیاوا زا و مهدزون نرق رخاوا زا .دوب یمالسا یاهروشک رگید دندش یقیمع باوخ هجوتم یمالسا یاملع و نارکفنشور زا یهورگ یمالسا کلامم و اهروشک رب یبهذم ریغ دارفا فارحنا هجوتم هک یمالسا نارکفنشور و املع و نادنمشیدنا ینعی دارفا نیا .دندوب هتفر ورف نآ رد یمالسا عماوج هک یرادیب لبط رب دندوب هدش یمالسا عماوج یگدرپسرس و یمگدرس داجیا یارب برغ یاه هشقن و یمالسا عماوج رد ناردارب شوگ هب ار دوخ یادص یمالسا یاه شبنج و اه نامزاس لیکشت زینو یبدا و ینید ،یملع راثآ هلیسوب و دندز عبات هک یناسک یرگ یدصت هطساوب ناهج هزورما ،یمالسا یرادیب ای شزیخ ای شبنج رظن زا .دندناسر دوخ ناملسم یلهاج رظن نیا زا عماوج زورما .تسا هتشگ راچد تیلهاج رب ینتبم یمظن و تیلهاج هب دنتسین یهلا تاروتسد ثعاب هک یرتچ .تسا هدرک مکاح هعماجرب ار یهلاریغ نیناوق هک یرتچ ،دنراد رارق تیلهاج رتچ ریز هک دنتسه تواضق !دننک یم غیلبت مالسا یارب هک یناغلبم یتح ،دنا هتفرگرارق نآ ی هیاس ریز هک تسا هدش یناسک مامت یهارمگ لابق رد هک یعضوم هب دراد یگتسب _دنا هداد حیضوت (ص) مرکاربمایپ هک هنوگ نامه_ ینامدرم نینچ ی هرابرد ندرک صاخ مکح ،دریذپب ار نآ هکره و دیآ یم باسح هب نانآ وزج ،دهد تیاضر نادب سکره !دنا هدرک ذاختا تیلهاج .(220-320 :4230 ،بطق) دراد ار دوخ
و ناریا ،رصم ؛یوق هطقن هس زا و تفرگ لکش ناناملسم نایم رد ییازون و تضهن هک دوب دیاقع نیا ساسارب .تفای راشتنا و یرست مالسا ناهج رد طاقن ریاس هب و عورش ناتسبرع
لاح رد یاه هدیدپ و اه نایرج زا رثأتم و دراد رارق مالسا ناهج اب ییاضف مه و ترواجم رد هک روطنامه هیکرت و ییارگ ناسنا و مزیرالوکس ثحب .تسا رثأتم زین برغ ناهج رد ییاضف تاراشتنا زا ،تسا مالسا ناهج رد شخپ
رد میظع یمیاداراپ داجیا ببس یبرغ عماوج هعسوت و یهلا نیناوق یاج هب یناسنا و ییایند نیا نیناوق ینیزگیاج لماعت رثا رد زین هیکرت و دوب برغ ناهج رد هدیدپ نیا جضن هطقن .تشگ یتنس نارود رد یسایس ییارگ نید ربارب .تشگ هجاوم هدیدپ نیا اب ییاضف مه زا یشان
و دش هتخانش هیکرت یعامتجا و یداصتقا هعسوت عناوم نیرتمهم زا یکی بهذم کروتاتآ ندیسر تردق هب زا سپ نیتسخن رد یو .دناشوپب لمع هماج ار دوخ فادها جیردت هب اما ،دوجوم یاه هنیمز زا هدافتسا اب درک یعس کروتاتآ تشاد رظن رد کروتاتآ هک یفادها اب .دز یمالسا شیارگ عون ره دوجو زا یسایس راتخاس ی هیفصت هب تسد ماگ .دمآ یم باسحب یگرزب عنام ،دش یم یقلت ناهج ناناملسم ربهر ناونعب و هدوب نآ سأر رد هفیلخ هک یتموکح دوجو هتسهآ ار دوخ یاه مدق یتسیاب اهروشک رگید ناناملسم یمومع راکفا هب هجوت اب هک دوب هدیسر هجیتن نیا هب یو :Bayder, 1995) دوب یروهمج مالعا و تفالخ یاغلا یسایس راتخاس حالصا رد وا ییاهن فده دنچره درادرب
هب شیارگ ،ییارگ مالسا یاج هب یبرغ گنهرف ندرک نیزگیاج ،مزیلامک تاحالصا فادها نیرتمهم زا یکی .(50 .دنکشب مهرد ار هتشذگ یعامتجا یاه لبمس و یمالسا یاهداهن تردق هک دوب نآ ددصرد کروتاتآ .دوب نایئاپورا(Toprak, 1988: 121). 2390 تلود و دیدرگ فذح یمسر نید ناونع هب مالسا ،0290 بوصم یساسا نوناق رد ینیناوق نیشناج یبهذم ریغ ینیناوق 1290 لاس رد .درک مالعا تموکح یساسا یانبم ناونعب ار مزیرالوکس ًالامسر زا توافتم یتیصخش ،هیکرت ندرک هزیرالوکس یاه تسایس نیا رثا رد .(Yalman, 2009: 43) .دیدرگ یمالسا یمالسا یژولوئدیا رب ینتبم نآ یسایس متسیس اما تسا یمالسا روشک کی هیکرت .دش میسرت روشک نیا یارب هتشذگ یکی هیکرت .تسا هدش یراذگ هیاپ مزیرالوکس ساسارب و هدوب راوتسا تسایس زا نید ییادج رب هیکرت متسیس .تسین هیکرت .تسا هدوبن مسر هیکرت رد یبرغ عضاوم ذاختا و تسا یبرغ یاه شیارگ یاراد هک تسا یمالسا یاهروشک زا ثاریم و گنهرف نینچمه و هعماج یتنس و ینورد یاه شزرا اب اه نآ ضقانت مدع و ندش یبرغ دنیارف دروم رد و ندش هزینردم یبسن روطب تسا هتسناوت و تسا هدیسر یبسن عانقا و عامجا کی هب یدودح ات شیوخ یخیرات .(Lesser, 2007: 65) دنک عمج مه اب ار هعماج یتنس یاه شزرا
یسایس ریغ رب هک دناسر یم مزیسیئال ار ییانعم نینچ هکلب ،تسین ینید یب ًالالوصا هیکرت رد مزیرالوکس یانعم ریونت یمالسا و یرشب تینالقع کی یاقترا یارب دوب یششوک هیکرت رد مزیرالوکس و دراد دیکأت نید لماک ندرک نیا یارب و دیوگ خساپ یعیسو حطس رد یعمج یگدنز یاهزاین هب دیاب هک تسا هدنز یعامتجا داهن کی نید .هتفای لوط رد رما نیا .(Lewis, 2007: 231) دیامن یهارمه هعسوت و یعامتجا و یسایس تارییغت اب ماگ هب ماگ دیاب راک ار مالسا ،ییارگ مالسا روهظ نایرج رد اه کرت .دش هیکرت رد مزیرالوکس ندش هنیداهن ببس یدایز دودح ات نامز
151 ...يمیلقا تاناسون ریثات يسررب و لیلحت
هیکرت رد مزیلامک نارود نیدلوتم .دندوبن هناگیب زین یبرغ گنهرف و مزیرالوکس اب اما دنتسناد یم دوخ یموب گنهرف یعون یگتخاسرب ببس تلم کی روصت عون نیا .دنناد یم هیکرت گنهرف زا ییزج ار ییارگ یبرغ و مزیرالوکس و هیکرت هعماج رد یلادتعا ییارگ مالسا لدم هئارا نآ هجیتن هک هدش یبرغ یسارکومد و مالسا یتشآ زا یشان لادتعا هجیتن رد و هیکرت یکیتیلپوئژ صاخ تیعقوم .تسا یجراخ تسایس ی هصرع رد و نوریب اب اهنآ لماعت رد نآ باتزاب ببس ،هزوح ود هب لباقتم یریذپ رثا و لماعت و برغ و مالسا ناهج اب کرتشم ییاضف مه رد روشک نیا نتفرگ رارق ضحم ییارگ برغ و مالسا ناهج رد ضحم ییارگ مالسا) ههبج ود زا توافتم و یبیکرت و صاخ تیوه یگتخاسرب نونک ات 19ههد زا أصوصخم و نامز یط رد یلادتعا یبرغ-یمالسا درکیور یعون نیوکت هجیتن رد و ،(برغ رد .تسا هتشگ برغ و مالسا ناهج هب هیکرت یکیتیلپوئژ لباقتم زاین -3
لداعت .تسا هیکرت روشک یجراخ تسایس رد ییارگ مالسا یکیتیلپوئژ لماوع هلسلس زا زین یکیتیلپوئژ لباقتم زاین هک تسا هیکرت یکیتیلپوئز صاخ تیعضو رگنایب هیکرت یارب یبرغ و یمالسا ی ههبج رد یکیتیلپوئز یاهزاین رد .تسا هدش یلاتعا مالسا یوگلا و لدم شنیزگ یاه هیور رد لداعت ببس
مالسا ناهج هب یکیتیلپوئژ زاین -3-1
یکی .دوش هراشا هنیمز نیا رد مهم هلأسم دنچ هب تسا مزال مالسا ناهج هب هیکرت یکیتیلپوئژ یاهزاین حیضوت یارب لاح رد یروشک ،هیکرت روشک .تسا مالسا ناهج کیژرنا قطانم هب هیکرت دیدش زاین و یژرنا ثحبم ،ثحابم نیا زا یداصتقا یانبریز یاقترا و یداصتقا قنور و هعسوت و تلادع بزح نایارگ مالسا ندمآ راک یور اب هک تسا هعسوت نیا .تسا زاگ و تفن لیبق زا یرتشیب یژرنا فرصم هب زاین یداصتقا دیدج هدش ادیپ یاه تیفرظ هب ییوگباوج یارب دصرد 19 دودح 4112 لاس ات .تسا فیرعت لباق رتهب هیسور هب یژرنا لالقتسا یارب هیکرت شالت اب عمج رد لماع تینما یاتسار رد تدش هب هیکرت و (Lenore, and Keridis, 2004: 216) درک یم نیمأت هیسور ار هیکرت یژرنا و ،(110 :1030 ،نارگید و ینادزی) یزکرم یایسآ و هنایمرواخ هک تسا یژرنا دیدج یاهرازاب رکف رد یژرنا نیمأت
.دنتسه هیکرت یارب یژرنا نیمأت یاهرازاب نیرت هفرص هب نورقم و نیرتهب رزخ هزوح ناهج کیژرنا هقطنم نیرتگرزب هقطنم نیا .دراد یژرنا اب هطبار رد یدایز عفانم هنایمرواخ هقطنم رد هیکرت روشک
.تسا هدش زکرمتم هقطنم نیا رد زاگ ریاخذ زا ییالاب دصرد و یتفن ریاخذ نیرتشیب و تسا
و 220-230 :0030 ،هدازاضر) دنراد ییالاب ییارگمه یداصتقا -یراجت تالدابت نینچ مه و نیطسلفwww.Kurdish-info.net هیروس اب هیکرت طباور .(90 :3030 ،روپ یناحبس و 4-1 :1030 ،یشرق و روپ یدرف و
یطباور روشک ود 1990 و 1090 یاه ههد رد دنچره .تسا هتفای شیازفا یریگمشچ نازیم هب هتشذگ یاه لاس رد زین ،ک ک پ زا قشمد یاه تیامح نتفای همادا تروص رد هیروس هب هلمح هب هیکرت دیدهت اما ،دندرک هبرجت ار شنترپ بقع دوخ عضاوم زا هیکرت یماظن یرترب ربارب رد هیروس .دناسر جوا هب روشک ود طباور رد ار نارحب 0990 ربتکا رد رییغت نیا .دز هورگ نیا ینیرمت یاه هاگودرا نتسب و ،ک ک پ ربهر ،نالاجوا هللادبع جارخا هب تسد و تسشن هب ،هیروس روهمج سیئر ،دسا راشب 1112 هیوناژ رفس .درک راومه طباور یجیردت دوبهب یارب ار هار ،قشمد عضوم رد دیدرت و کش یارب ییاج رگید ،تفر یم رامش هب 1490 رد هیروس لالقتسا نامز زا دوخ عون رد رفس نیلوا هیکرت .(12 :1030 ،یبارال ) تشاذگن یقاب روشک ود طباور رد یتشآ
لیئارسا هب تبسن هیکرت هاگن عون رد یتارییغت ،هتفرگ تسد هب ار یربهر هعسوت و تلادع بزح هک ینامز زا ندناوخ 4«یتلود مزیرورت» اب ناغودرا .تسا هتفرگ شیپرد اه ینیطسلف عفن هب ار رتلاعف یتسایس اراکنآ و هدمآ دوجوب
و هتخادرپ قطانم نیا رد لیئارسا یاه تسایس زا داقتنا هب اراکشآ ،هزغ راون و یرتخاب هنارک رد لیئارسا یاه تسایس تاباختنا یرازگرب زا سپ هتفه دنچ .تسا هدز ینیطسلف ناربهر اب رت کیدزن ییاهدنویپ داجیا هب تسد ،لاح نیع رد دلاخ یربهر هب سامح هبتر یلاع تأیه کی نابزیم ار اراکنآ ،1112 هیوناژ رد نیطسلف یلاغشا یاه نیمزرس رد هقطنم رد رتلاعف شقن یافیا یارب ار هیکرت ییاناوت ،یمادقا نینچ هب ندز تسد اب تشاد دیما ناغودرا .دوب لعشم بزح عطاق یزوریپ هب هک 0012 نئوژ 20 رد هیکرت ناملراپ تاباختنا نایرج رد ناغودرا بیط بجر .دهد شیازفا هیده یلاغشا یاه نیمزرس مدرم و ناناملسم هب ار یزوریپ نیا :تفگ نینچ تشگ راب نیموس یارب هعسوت و تلادع تسا هزغ و سلبان ،یرتخاب هنارک ،یلاغشا سدق یزوریپ عقاو رد ،هیکرت رد هعسوت و تلادع بزح یزوریپ .مهد یم .(10 :1930 ،تاعالطا همانزور)
زا دندوب ترابع هک درک لابند زاقفق و یزکرم یایسآ یاهروشک رد ار یداصتقا فادها هیکرت ،هنایمرواخ رب هوالع هیامرس یارب هطساو شقن یارجا ،ماخ داوم و نازرا راک یورین زا هدافتسا ،فرصم عیسو یاهرازاب هب یسرتسد ،نارگید و این ظفاح) تسین ناسکی زاقفق و یزکرم یایسآ یاهروشک همه اب هیکرت طباور ًالاتعیبط – برغ یراذگ دراد دودحم یتاناکما زین یداصتقا تهج زا و دنتسین نابز کرت شمدرم هک ناتسکیجات لاثم ناونع هب .(010 :1030 یرتشیب یسایس تابث زا ،تسا هقطنم روشک نیرت تیعمج رپ هک ناتسکبزا ات دراد یرتمک تیمها هیکرت رظن زا رد یراذگ هیامرس و یزکرم یایسآ هقطنم رد روضح رظن زا هیکرت .دراد هدرتسگ یداصتقا تاناکما و تسا رادروخرب درایلیم 1 شزرا هب حرط 312 و دنا هدش تبث اهروشک نیا رد تکرش 111 دودح .دراد ار لوا هاگیاج هقطنم نیا ،بیترت نیدب و دنتسه تیلاعف لوغشم ناتسنمکرت رد کرت دنورهش رازه تفه زا شیب .دنراد ارجا تسد رد ار یرالد .(12 :3230 ،بیبز) دنهد یم لیکشت ار روشک نیا یجراخ عابتا نیرتشیب اه کرت
،مراهچ لاس ،یعافد تسایس هلجم ،یلیلحت شرازگ کی :لیئارسا و هیکرت کیژتارتسا ،یماظن نامیپ ،(1230) ،نیسح ،اتکی .2 هرامش
Bayder, Mustafa, (1955),Conversation with Ataturk" Istanbul: Yeditepe Yayinlari. Boli, John & John Meyer and George Thomas, (1989), Ontology and Rationalization in the
Western Cultural Account, in George Thomas et at, (eds): International Structure: Constituting State, Society, and the Individual, London.
BP Statistical Review of World Energy, 2009 EIA, (2007), Country Analysis Briefs, Caspian Sea, January 2007. EIA, (2007), US and Central Asian Roles in Global Energy Markets, US -Turkmenistan
Energy Roundtable, Washington, DC, September. Kalin Yasin,(2005), The Implications of the EU Admittance of Turkey on Turkish-EU
Relations and Turkish-U.S. Relations. Strategy Research Project , U.S.Army War College,Carlisle Barracks,Carlisle. USAWC STRATEGY RESEARCH PROJECT.
Lenore, Martin and Dimitris Keridis , (2004), The Future of Turkish Foreign Policy, London: The MIT Press.
Lesser, Jan, (2007), Western Interest in Changing Turkey, Rand Center for Middle East Public Policy.
Lewis, Bernard, (2007), the Emergence of Modern Turkey, London, New York: of Oxford University Press.
Toprak, Binnaz, (1988),The State, Politics and Religion In Turkey, London , Walter Press.
Wendt, A, 1992," Anarchy is What States Make of IT, The social Construction of Power Politics," International Organization, Vol, 46, No, 2, pp 391- 425.
Yalman , Nur,(2009), Islamic Reform and mystic tradition in eastern turkey, London.