OCAK 2013 TARİH BASKILI İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ DERS ... · Ücret politikaları ile İK yönetiminin diğer işlevleri arasında önemli bir etkileşim vardır. Örneğin,

1

OCAK 2013 TARİH BASKILIİNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ

DERS KİTABINA İLİŞKİN DÜZELTME CETVELİ

1- İçindekiler bölümü, Sayfa iii, 2. Ünite başlığı, “İnsan Kaynakları Planlaması, İş Analizi ve İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi” şeklinde düzeltilmiştir.

2- Ünite 1, Sayfa 27, devam eden madde metninde geçen, “........ SSK, Çalışma Bakanlığı, ........”; “........ SGK, Aile, Ça-lışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, .......” olarak değiştirilmiştir.

3- Ünite 1, Sayfa 29, Kendimizi Sınayalım, 2. Soru aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

2. Batı dünyasında insan kaynakları yönetimi anlayışına geçilmesi aşağıdaki tarihlerden hangisine rastlamaktadır?

a. 1960’lara

b. 1970’lere

c. 1980’lere

d. 1990’lara

e. 2000’lere

4- Ünite 2, ünite adı değiştirilmiştir.

5- Ünite 2, Sayfa 40, ilk paragraftan sonra yer almak üzere aşağıdaki metin eklenmiştir.

Gözlem, mülakat ve anket yöntemlerinden biri yada birkaçı bir arada kullanılarak elde edilen işle ilgili bilgiler iş analizi tekniklerinden biri uygulanarak analize edilir. İş analizi tekniklerinden bazıları belirli bir mesleki alan için uygulanmakla sınırlı olan, sadece o alandaki işlerin içerdiği görevleri ve gerektirdiği personel niteliklerini ortaya koyan tekniklerdir. Diğer teknikler ise her alandaki her tür işin analizinde kullanılmaya hazır formlar halindedir. Bunlar; (Bilgin, 2010).

• İşenvanteritekniği;biralandakiişlereilişkintümgörevleriiçerdiğindenözellikleiştanımlarınınhazırlanmasındayarar sağlar. Bir mesleki alanda yerine getirilen işlerin gerektirdiği görevler sıralanarak personelin bunların içinden kendisinin yapmakta olduklarını; yapma sıklığına, yaparken harcanan süreye, önemine, güçlüğüne veya öğrenmek için gerekli süreye göre derecelendirmesi istenir.

• Durumanalizitekniği;işiniçeriğivegerektirdiğipersonelözelliklerineilişkinsorulariçerenbiranketformukul-lanılarak yapılır.

• Fonksiyonelişanalizitekniği;işlerigerektirdikleripersonelfonksiyonlarıcinsindeninceler.Personelfonksiyonları,işi yapanın; bilgilerle, insanlarla ve araç gereçle ilişkilerini belirleyen faaliyetlerdir.

• Kritikolay tekniği;belirlibir işteçalışanpersonelinvebağlıoldukları ilkyöneticinin şahitoldukları, işle ilgiliolumlu veya olumsuz sonuç veren personel davranışları kaydedilir. Bunlar işin gerektirdiği genel davranışlar de-ğil, duruma özgü, somut davranışlardır. Daha sonra bu davranışlar anlamlı cümleler halinde ifade edilerek, bu iş hakkında bilgi sahibi olan tarafsız bilirkişilerin değerlemesine sunulabilir. Bilirkişiler puanlı bir ölçek üzerinde, bu davranışın o iş için ne derece istenen davranışlar olduklarını belirleyebilirler.

2

6- Ünite 2, Sayfa 40, döndüncü paragraftan sonra yer almak üzere aşağıdaki metin eklenmiştir.

Tablo: İş Tanımı Formu Örneği

İşin Unvanı: Bordo Tahakkuk Elemanı

İşin Kodu: 16111

Departmanı: Mali ve İdari İşler

Amir: PersonelŞefi

Tarih: 10.04.2000

İş Özeti:

Tüm yurt içi ve yurt dışı şantiyelerin bordro tahakkuklarını hazırlar ve yerlerine ulaşmasını sağlar.

İş Görevleri:

• Tahakkukdönemlerindebordrolarıraporlamak,muhasebeve/veyaşantiyeleregöndermek.

• İşçıkışlarınınkıdem,ihbarvetümhaklarıileilgiliverilerinihazırlamak.

• Merkez ofis personelinin vergi iade zarflarını kontrol etmek; nemalarını hesaplamak veformlarını doldurmak.

• Merkezveşantiyeçalışanlarınınözlükdosyalarınıdüzenlemekvegüncelleştirmek.

• MerkezofispersonelininSSKbildirgeleri,tasarrufteşvikleri,primbildirgelerinihazırlamak.

• Emeklilikişlemleriniyürütmek.

• Yıllıkizindefterinitutmak,genelizinveyamazeretizinlerinitakipetmek.

Çalışma Koşulları:

Hafta içi günlük çalışma saatleri 08:30-17:30; Cumartesi 08:30-12:30 arasındadır. Gerekli ol-duğunda aylık 15-25 saat fazla çalışabilir. Çalışma zamanının %100’ünü oturarak ve bilgisayar başında geçirir.

İşle İlgili Malzeme ve Makinalar:

Bilgisayar

Kaynak: Bilgin, 2010.

3

7- Ünite 2, Sayfa 40, Dikkatten sonra yer almak üzere aşağıdaki metin eklenmiştir.

Tablo: İş Gerekleri Formu Örneği

İşin Ünvanı: Bordo Tahakkuk Elemanıİşin Kodu: 16111Departmanı: Mali ve İdari İşlerAmir: PersonelŞefiTarih: 10.04.2000Öğrenim: En az lise öğrenimi. Bilgi ve Deneyim:

Bilgisayar bilgi ve deneyimi.Yetki ve Sorumluluk:

Kıdemveihbartazminatlarınınvenemalarınhesaplanmasındasorumluluk.İletişim:

Muhasebe birimi ve şantiyelerle yazılı ve sözlü iletişim.Fiziksel Gereklilikler:

• NormalOfiskoşullarınıngerektirdiğihareketlilik.Zihinsel Gereklilikler:

• El-gözKoordinasyonu• Dikkat• Dakiklik• İletişimyeteneği.Tehlike:

Kaynak: Bilgin, 2010.

8- Ünite 3, ünite adı değiştirilmiştir.

9- Ünite 3, Sayfa 78, Kendimizi Sınayalım, soruların yanıt seçenekleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

2. Aşağıdakilerden hangisi boş bir pozisyonu işletme içinden doldurmanın sağlayacağı yararlardan biridir?

a. Mevcut yapının devamı

b. Çalışanların motivasyonunun artması

c. Yenilikçiliğindesteklenmesi

d. Yaratıcılığındesteklenmesi

e. Eğitim maliyetinin artması

3. Aşağıdakilerden hangisi sadece iç kaynaklardan işe alma uygulayan bir işletme için daha uygun çevreyi ifade etmektedir?

a. Rekabetçi

b. Dinamik

c. Durgun

d. Dinamik ve rekabetçi

e. Durgun ve rekabetçi

4

4. Aşağıdakilerden hangisi işe alma sorumluluğu kapsamında değildir?

a. İşe alma kararının bildirilmesi

b. Testlerin yapılması ve değerlendirilmesi

c. Mülakat (görüşmelerin) yapılması ve değerlendirilmesi

d. Performansdeğerlemesonuçlarınınraporlanması

e. Yeniçalışanınoryantasyonu

5. Aşağıdakilerden hangisi seçim için değerlendirilecek tüm adayları ifade etmektedir?

a. Çalışanlar

b. Aday havuzu

c. İnsan kaynağı

d. Personel

e. Pozisyon

8. Aşağıdakilerden hangisi aday havuzundan işi yerine getirebilecek niteliklere sahip kişileri belirleme sürecidir?

a. Normkadro

b. İşe alma

c. Bulma

d. Rotasyon

e. Seçme

9. Aşağıdakilerden hangisi mülakat türlerinden biri değildir?

a. Karma

b. Yapılandırılmış

c. Yapılandırılmamış

d. Psikolojik

e. Stresli

10. Aşağıdakilerden hangisi durumsal ve davranış tanımlama mülakatını içeren mülakat türüdür?

a. SorunluMülakat

b. YapılandırılmamışMülakat

c. KarmaMülakat

d. StresliMülakat

e. YapılandırılmışMülakat

10- Ünite 3, Sayfa 80, Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı, soruların yanıt seçenekleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

2.bYanıtınızyanlışise“İşeAlmaKavramsalÇerçeve”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

3.cYanıtınızyanlışise“İşeAlmaKavramsalÇerçeve”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

4.dYanıtınızyanlışise“İşeAlmaKavramsalÇerçeve”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

5.bYanıtınızyanlışise“İnsanKaynağıBulma”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

8.eYanıtınızyanlışise“İnsanKaynağıSeçme”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

5

9.dYanıtınızyanlışise“İnsanKaynağıSeçme”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

10.eYanıtınızyanlışise“İnsanKaynağıSeçme”konusunuyenidengözdengeçiriniz.

11- Ünite 5, Sayfa 149, Kendimizi Sınayalım. 4. Soru aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

4. Aşağıdakilerden hangisi performans değerlemenin personelin ilk amir tarafından yapılmasının ortaya çıkardığı sorun-lardan biri değildir?

a. Astlar ilk üstün ceza ve ödül yetkisini açık seçik görmekten ve bu yetkiyi performans değerleme sistemi yolu ile kul-lanıyor olmasından rahatsız olabilirler.

b. Değerleme sonucundaki geribildirimlere göre olumsuz durumlarda ast kendisini savunmaya geçebilir.

c. İlk amir asta geribildirim sağlama konusunda gerekli becerilere sahip olmayabilir.

d. Cezalandırma durumunda ast ile ilk amirin ilişkilerinde herhangi bir değişme olmaz.

e. İlk amir asta geribildirim sağladıktan sonra gerekli yönlendirmeyi yapamayabilir.

12- Ünite 6, Sayfa 178, Kendimizi Sınayalım bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

1. Aşağıdakilerden hangisi iş değerleme ilkelerinden biri değildir?

a. Personelindeğilişindeğerlenmesi

b. Doğruluğun ve dürüstlüğün sağlanması

c. Çalışmalarınilgilitaraflarcabenimsenmesi

d. Gizliliğin sağlanması

e. İş değerleme verisinin güncellenmesi

2. İş değerlemesi sırasında katılımcı yaklaşımın benimsenmesi aşağıdakilerden hangisinin garanti altına alınmasını sağlar?

a. Çalışmalarınilgilitaraflarcabenimsenmesinin

b. Çalışmaların en kısa zamanda tamamlanmasının

c. Çalışmaların en doğru ve dürüst biçimde yapılmasının

d. İş değerleme verisinin sürekli güncel tutulmasının

e. En etkili yöntemlerle değerleme yapılmasının

3. Aşağıdakilerden hangisi çıplak ücretle aynı anlamı taşır?

a. Brüt ücret

b. Ana-kök ücret

c. Nominalücret

d. Netücret

e. Reel ücret

4. Aşağıdakilerden hangisi ücretin tüm bileşenlerini içerir?

a. Brüt ücret

b. Netücret

c. Giydirilmiş ücret

d. Ücret yapısı

e. Ana-kök ücret

6

5. Devlet aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmek için ücretlerle ilgilenir?

a. Kişiselgelirdağılımındaadaletisağlamak

b. İşverenlerden en yüksek ücret artışını almak

c. Ücret giderlerini azaltmak

d. Bireylerin kurum ve sosyal yaşamındaki statüsünü artırmak

e. Bireylerin motivasyonlarını artırmak

6. Aşağıdakilerden hangisi bir bireyin performansını sağlayan bilgisini, becerisini ve davranışlarını içeren sergilenebilir özelliklerini tanımlar?

a. Sosyalsermaye

b. Sorumluluk

c. Kişilik

d. Yetkinlik

e. İnsan sermayesi

7. Aşağıdaki ücret sistemlerinden hangisinde ücret işin bütününün tamamlanmasına bağlı olarak ödenir?

a. Zaman temeline dayalı

b. Bilgiye-beceriye dayalı

c. Parçabaşı

d. Götürü

e. Yetkinlikleredayalı

8. Aşağıdakilerden hangisi ücret düzeyini etkileyen unsurlardan biridir?

a. İş değerlemesi

b. Performansdeğerlemesi

c. Kıdem

d. İş analizi

e. İş tanımları

9. Bireyin elde ettiği ücretle ne satın alabildiği aşağıdakilerden hangisini gösterir?

a. Piyasayahakimücretdüzeylerini

b. İşverenin ekonomik gücünü

c. İşgücü piyasasındaki arz-talep dengesini

d. Bireyin kıdemini

e. Bireyin yaşam standardını

10.Piyasaücretverisiaşağıdakilerdenhangisindeneldeedilemez?

a. İşverenlerin biraraya gelerek yaptıkları ücret araştırmalarından

b. TÜİK’inyaptığıhanehalkıaraştırmalarından

c. Araştırma şirketlerinin ya da danışmanlık firmalarının ücret araştırmalarından

d. Mesleki kurumların ve ticari medya organlarının ücret araştırmalarından

e. Ticari ve profesyonel birliklerin yaptığı ücret araştırmalarından

7

13- Ünite 6, Sayfa 181, Kendimizi Sınayalım Yanıt Anahtarı bölümü aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

1.dYanıtınızyanlışise“İşDeğerlemesi”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

2.aYanıtınızyanlışise“İşDeğerlemesi”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

3.bYanıtınızyanlışise“ÜcretveÜcretleİlgiliKavramlar”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

4.cYanıtınızyanlışise“ÜcretveÜcretleİlgiliKavramlar”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

5.aYanıtınızyanlışise“ÜcretinİlgilileriAçısındanÖnemi”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

6.dYanıtınızyanlışise“ÜcretSistemleri”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

7.dYanıtınızyanlışise“ÜcretYönetiminiEtkileyenTemelUnsurlar”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

8.cYanıtınızyanlışise“ÜcretYönetiminiEtkileyenTemelUnsurlar”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

9.eYanıtınızyanlışise“ÜcretYönetiminiEtkileyenTemelUnsurlar”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

10.bYanıtınızyanlışise“ÜcretSistemininKurulması”başlıklıkonuyuyenidengözdengeçiriniz.

14- Ünite 6, Sayfa 181, Sıra Sizde Yanıt Anahtarı aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Sıra Sizde 1

Sınıflamayöntemiyükseknitelikli,objektifdeğerlemegerektiren(işinbirbütünolarakdikkatealınıpkarşılaştırılmasınıgerektirdiğindendeğerlemeyiyapankişininsubjektifyargıları,işinunvanıyadaücretigibipsikolojiketkenlergöreceliolarak yanılmalara neden olacağı için) ve daha çok bedensel güçle yapılan işlerin (iş türü fazlalığı, güçlük derecesi ile ücret arasında bağlantı kurmanın zorluğu ve üst yönetimin işçilere yüklediği yasal yükümlülükler nedeniyle) değerlenmesine uygundeğildir.Sınıflamayöntemiyledahaçokbüroişlerininveherdüzeydekiyönetselişlerindeğerlenmesindegöreceliolarak daha başarılı sonuçlar elde edilmektedir.

Sıra Sizde 2

Ana-kökücretinnakdenveTürkParasıileödenmesigerekir.Bunagöre,kökücretpersonelemalverilereködenemezveayrıcataraflarsözleşmedeyabancıparaylaödenmesikararlaştırmışolsalarbile,ücretinödemetarihindekigeçerlikurüzerindenTürkParasıileödenmesigerekir.Ayrıcanakitolaraködenmesigerekenücretsenetveyakıymetlievraklarara-sında yer alan bono ve poliçeyle ödenemez. Buna karşılık yine kıymetli evraklardan çekle ödeme yapılması mümkündür. Çünkü çek bir ödeme aracı olarak kullanıldığından bunun paraya çevrilmesinde sorun yaşanmayacağı kabul edilir.

Sıra Sizde 3

Devletin ekonomiye müdahalelsi kendini bazen üretim faktörlerinin fiyatlarını düzenlemek şeklinde gösterir. Bu amaçla devlet faiz oranlarını saptar, en az ücret düzeylerini belirler, kiraları dondurur, belirli ürünlerin fiyatlarının düşmesini engeller.Bumüdahalelerşüphesizserbestpiyasaekonomisininmantığıylaçelişir.Fakatgenellikleekonomikdengelerinsağlanmasıaçısındangerekliolmaktadır.Örneğin, faizoranlarınınsaptanmasıveucuzparapolitikasının izlenmesiyleekonominindengesitamçalışmayayakınbirdüzeydetutulabilir.Faizpolitikalarıylailişkiliasgariücretpolitikası,çeşitliişkollarında asgari ücretlerin birbirine yaklaşmasını mümkün kılar.

Sıra Sizde 4

İlkolarakbusistemsadecegeniş/kapsamlıbiryetkinliğedayalıinsankaynaklarıprogramınınbirparçasıolarakkurulmalıdır.Tek başına ya da öncü bir girişim olarak yetkinliğe dayalı ücret sisteminin başarı şansı düşük olacaktır. İkincisi, böyle bir sistem yeni yetkinliklerin tam olarak anlaşılmasını ve benimsenmesini sağlayan yetkinliklere dayalı bir performans yönetimi sisteminiizlemelidir.Sonolarakdaişletmedekapsamlıbiryetkinliğedayalıyönetimsistemininyerleşmesineönemverildi-ğini göstermek için ilave bir vurgulamaya ihtiyaç duyulduğunda yetkinliğe dayalı ücret sistemi düşünülmelidir.

Sıra Sizde 5

Ücretpolitikaları ileİKyönetiminindiğer işlevleriarasındaönemlibiretkileşimvardır.Örneğin,yenipersonelin işealınmasında işler için ödenen başlangıç ücretleri başvuran adayların sayısını artırabilir ya da azaltabilir. Başlangıç düzeyi düşük ücretlerle personel arandığı zaman az sayıda adayın başvurması kaçınılmazdır. Bu nedenle bazı işletmeler çok sa-

8

yıda adayın başvuru yapmasını sağlamak için başlangıç ücret düzeylerini yüksek tutarlar. Böylece geniş bir aday havuzu yaratılarak ve personel seçme standartları yükseltilerek daha nitelikli adaylar işe alınabilir. Bu, sonuçta işverenin eğitim maliyetlerini de düşürebilir.

15- Ünite 7, Sayfa 203, Kendimizi Sınayalım, 8. Soru aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

8. Disiplin sisteminin personele tanıtımında aşağıdaki konulardan hangisi yer almaz?

a. Kurallarvekonuluşnedenleri

b. Cezalar ve ceza kademeleri

c. Kurallarauymayandavranışlarınbelirlenmesi

d. Kuraldışıdavranışlarıntekrarındaizlenecektutumunaçıklanması

e. Cezaya konu olmayan disiplin kurallarının tanıtımı

16- Ünite 8, Sayfa 217, “TÜRKİYE’DE SENDİKALARIN ÖRGÜTLENMESİ VE FAALİYETLERİ” başlığı altındaki ilk iki paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

6356sayılıSendikalarveTopluİşSözleşmesiKanunubirçokülkedekigelişmelereparalelbirşekildeişkolunagöresen-dikalaşmailkesineyervermiştir.Kanunun3.maddesisendikalarınkurulduğuişkolundafaaliyettebulunacağını ifadeetmektedir.Konfederasyonlarisedeğişikişkollarındaenazbeşsendikanınbirarayagelmesiylekurulabilir.AyrıcaKanunmeslek ya da işyeri esasına göre işçi sendikası kurulamayacağını hükme bağlayarak az sayıda ve güçlü sendikalar kurul-masıesasınıgüçlendirmiştir.6356sayılıKanunişkolusayısını28’den20’yedüşürmüştür.Birişkolunagirenişler,işçiveişveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslar arası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak biryönetmeliklebelirlenir(m.4/3).

Sendikalarınfaaliyetleriniçalışmahayatınayönelikfaaliyetlervesosyalveekonomikfaaliyetlerolmaküzereikibaşlıkaltında inceleyebiliriz (Güngör, 1998, ss.43-45):

17- Ünite 8, Sayfa 218, maddeler sonrası gelen paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

YönetimilesendikaarasındabirköprügöreviyerinegetirenişyerisendikatemsilciliğiTürksendikacılıksistemine3008sayılıİşKanunu’ndayeralan“işçitemsilciliği”kurumuylagirmiştir.İşyerlerindesendikalfaaliyetlerinetkinbirbiçimdeyürütülmesinde önemli rol oynayan sendika temsilcileri, sendikanın işyerinde çalışan üyeleri arasından sendika tarafın-danatanırlar.6356sayılıSTİK’nagöre,topluişsözleşmesinintarafıolansendika,işçisayısı50’yekadarolanişyerlerinde1, 51- 100 arasında işçi çalıştıran işyerlerinde en çok iki; 101- 500 arasında işçi çalıştıran iş yerlerinde en çok 3; 501-1000 arasındaençok4;1001-2000arasındaençok6;2000’denfazlaiseençok8temsilcitayinedebilir(m.27/1).

18- Ünite 8, Sayfa 218 ve 219 de devam eden, “TÜRKİYE’DE TOPLU PAZARLIK SİSTEMİ VE SÜRECİ” başlığı altındaki pa-ragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Türkiye’de işçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma koşullarını düzenlemek ama-cıylatopluişsözleşmesiyapmahakkınasahiptirler.Topluişsözleşmesinintaraflarıiseişçisendikaları,işverensendikalarıyadasendikaüyesiolmayanişverenlerdir.6356sayılıSTİK’nun41.maddesinegörebirişçisendikasınıntopluişsözleş-mesi yapmaya yetkili olabilmesi için kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az %1’inin üyesi bulunması şartıyla, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzdekırkınınkendiüyesibulunmasıgerekmektedir(m.41/1).Birişverensendikasıisekendisineüyeolanişverenlerinişyerlerinde, sendika üyesi olmayan işveren ise kendi işyeri veya işyerlerinde toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.

Türkiye’de toplu pazarlık süreci, sendikanın yukarıda bahsedilen koşulları yerine getirdiğini gösteren ve yetki belgesi olarakadlandırılanbelgeyiAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığındanalmasıylabaşlamaktadır.İşçisendikasınınoişkolundaçalışanlarınyüzdebirioranındaüyeyesahipolupolmadığıheryılOcakveTemmuzaylarındaBakanlığınyayımladığı istatistikler esas alınarak tespit edilir. Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işveren sendikası ya da sendika üyesi olmayan işveren ise aynı Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir. Bu talepler Bakanlık tarafın-dan6356sayılıSTİK’dabelirtilensüredegerçekleştirilir.

9

Yetkibelgesinialanişçisendikasıyadayetkitespityazısınıalanişverensendikasıyadasendikaüyesiolmayanişveren,yetkibelgesinialdığıtarihtenitibarenonbeşgüniçindekarşıtarafıtoplupazarlıkgörüşmelerineçağırır.Taraflar,belirti-len süreler içinde biraraya gelip pazarlık görüşmeleri sonucunda anlaşmaya varılırsa toplu iş sözleşmesi imzalanır. 4 nüsha olarakhazırlanansözleşmeninbirernüshasınıtaraflaralır,2nüshasıiseimzagünündenitibarenaltıişgünüiçindegörevlimakamatevdiedilir(m.48/1).Belirtilensüreleriçindeanlaşmasağlanamaziseuyuşmazlıksürecibaşlatılır.

19- Ünite 8, Sayfa 219, “TÜRKİYE’DE TOPLU PAZARLIK SİSTEMİ VE SÜRECİ” başlığının yanındaki Yan Bilgi aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Türkiye’de bir işçi sendikasının toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili olabilmesi için kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az%1’inin ve toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerlerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması gerekmektedir.

20- Ünite 8, Sayfa 219, “TÜRKİYE’DE TOPLU PAZARLIĞIN ÖZELLİKLERİ” başlığı altındaki ilk paragraf da yer alan cüm-lede, “...... Sendikalar Kanunu’na göre .......” yerine, “...... 6356 saylı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanuna göre......” şeklinde düzeltme yapılmıştır.

21- Ünite 8, Sayfa 220, ikinci, üçüncü ve döndüncü paragraflar aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

6356sayılıSTİK’nagöregrev,işçilerintoplucaçalışmamaksuretiyleişyerindefaaliyetidurdurmakyadaişinniteliğinegöre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak ya da bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği bir karara uyarak işi bırakmalarıdır. Lokavt ise işyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda işveren ya da işveren vekili tarafından kendi teşebbüsü ile ya da bir işveren kuruluşunun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır.

Türkiye’degrevvelokavtserbestbırakılmıştırancakgrevvelokavtabaşvurmadanöncetaraflarınbarışçıçözümyolla-rınıkullanmalarıöngörülmüştür.6356sayılıKanun’dabarışçıçözümyollarındanarabuluculukvehakemuygulamasıdüzenlenmişbulunmaktadır.6356sayılıKanun’un49.maddesinegöre,toplupazarlıkiçinbelirlenenyer,günvesaattetaraflardanbiritoplantıyagelmezseyadatoplantıyageldiğihâldegörüşmeyebaşlamazsayadatoplugörüşmeyebaşla-dıktansonrataraflardanbiritoplantıyadevametmezsetoplantıyagelentarafdurumugörevlimakamaaltıişgünüiçindebildirir.Diğertaraftan,toplugörüşmeninbaşlamasındanitibarenaltmışgüniçindetaraflaranlaşamadıklarınıbirtutanakile belirlerlerse ya da toplu görüşmenin başlamasından itibaren altmışıncı günün sonunda anlaşmaya varamamışlarsa taraflardanbiridurumugörevlimakamayazıilebildirir.

Bu nedenlerle yapılan başvuruyu alan görevli makam, duruma göre ya direkt resmî ara bulucu tayin eder ya da yetkili iş mahkemesinebaşvurarakresmîlistedenbirarabulucununtayininiister(m.50/1).Resmîarabulucu,belirlisüreleriçin-detaraflarıtoplantıyaçağırırveonlarıuzlaştırmayaçalışır.Uzlaştırabilirsetopluişsözleşmesiimzalanır.Arabulucunundataraflararasındaanlaşmayısağlayamamasıdurumundaisegrevaşamasınageçilir.

22- Ünite 8, Sayfa 220, Yan Bilgi eklenmiştir.

6356sayılıSTİK’nagöreTürkiye’decanvemalkurtarmaişlerinde,cenazeişlerinde,şehirşebekesuyu,elektrik,doğalgaz,petrol üretimi tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta ve doğalgazdan başlayan petrokimya işlerinde, kamu kuruluşlarınca yürütü-len itfaiye hizmetlerinde grev yasaktır.

23- Ünite 8, Sayfa 220, son paragraf aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Sendikanıntopluişsözleşmesiyapmakistediğiişletmedegrevvelokavtyasağıbulunmasıdurumundaisetoplupazar-lıklardagörüşmeve arabuluculukaşamalarında anlaşma sağlanamadığında,uyumazlığın çözümyeriYüksekHakemKurulu(YHK)olmaktadır.YHKüçtaraflıbirkuruluştur.Kurul;işçi,işverenvehükûmetitemsiledenikişerkişiilebilimve yargı organlarını temsil eden birer kişiden oluşan sekiz kişilik bir kuruldur. Cumhurbaşkanlığının sağlık ve güvenlik nedeniylegrevvelokavtlarıertelemesidurumundadaertelemesüresiolan60güniçindetaraflararasındabiranlaşmasağlanamamışsauyuşmazlığınçözümüiçinYHK’yebaşvurmakgerekmektedir(Koray,19992,s.213).

10

24- Ünite 8, Sayfa 223, “Meslek Hastalıkları” başlığı altındaki ilk paragraf aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Meslekhastalıkları,meslekietkilerebağlıolarakortayaçıkanvebuetkinindevamıhâlindegittikçeartanvebunedenlebelirlimesleklerdeyadaçalışmagruplarındagörülenhastalıklardır.5510sayılıSosyalSigortalarveGenelSağlıkSigor-tasıKanunu’nun14.maddesindemeslekhastalığışöyletanımlanmaktadır:“Meslekhastalığı,sigortalınınçalıştığıveyayaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık,bedenselveyaruhsalözürlülükhalleridir.”Meslekhastalıklarınınnezamanbaşladığınınkesinolarakbelirlenme-si güçtür. Bazı hastalıklar işgörenler emekli olduktan sonra bile ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca işgörenlerin çeşitli işlerde çalışması durumunda hangisinin hastalığa sebep olduğunun belirlenmesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak, işletmelerin işyerinin koşullarına bağlı olarak ortaya çıkan meslek hastalıklarını tespit etmeleri zor olabilir. İşletmeler bunu belirlese-ler bile hastalığın iş ortamı ve yapılan işle ilgili hangi özelliklerden kaynaklandığının ortaya çıkarılması gerekmektedir. Bununiçinmedikalaraştırmalaryapılmaktadır(Fishervd.,1996,ss.637-638).

25- Ünite 8, Sayfa 230, Dikkat aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Türkiye genelinde 2013 yılı içerisinde istihdam edilenlerden %2,3’ü bir iş kazası geçirmiştir. Bu oran erkeklerde %2,8, kadınlarda %1,3’tü. Toplam iş kazası geçirenlerin %81,6’sını erkekler oluşturmuştur. Toplam istihdamın içindeki iş ka-zası geçirenlerin toplamı 706.000 kişidir.

Aynı yıl içinde istihdam edilen 15-24 yaş grubundaki fertlerde iş kazası geçirenlerin oranı %1,9, 25-34 yaş grubunda bu oran %2,3, 35-54 yaş grubunda %2,6 ve 55 ve daha yukarı yaştakilerde ise %2 olarak gerçekleşmiştir.

Toplam rakamlarda bir iş kazası geçirenlerin %63,7’si geçirdiği iş kazası nedeniyle belirli sürelerde işinden uzak kaldı.

İstihdamedilenlerden%7,1’içalıştığıişleilgiliolarak“zamanbaskısıveaşırıişyüküşeklinderuhsalsağlığınıetkileyenelverişsizfaktöremaruzkaldığınıbelirtmişlerdir.Fizikselsağlığınıetkileyenfaktörlerden“kazariski”nemaruzkalanlarınoranı ise %17,1 olarak verilmiştir.

Kaynak:www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16118

26- Ünite 8 genelinde tüm “Yasa” lar; “Kanun” a çevrilmiştir.

27- Ünite 8, Sayfa 233, son paragraf aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Günümüze kadar gelen süreç içinde Türkiye’de iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili çok sayıda yasal düzenleme yapılmış ve mevzuat değişikliğine gidilmiştir. Çok sayıda kurum ve kuruluşun iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilişkilendirilmesi bu alandaki sorumluluk ve süreçlerin takip edilmesinde büyük sıkıntılar yaratmıştır. Türkiye’de iş sağlığı ve iş güvenliğine ilişkinyasalçerçeve,hâlenyürürlükteolanAnayasa’nınçalışmahayatınındüzenlenmesiyleilgili18,49,50,51,52,53,54, 55, 56, 60, 61, 62 ve 173. maddelerinde bulunmaktadır. Bunlardan 50. maddede hiç kimsenin yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılmayacağı, 56. maddede ise herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahipolduğubelirtilmektedir.2012yılınınHaziranayınakadar4857sayılıİşKanunu’nun77,78,79,80,81,83,84,85,86,87,88ve89.maddelerindedeişgüvenliğiileilgilihususlardüzenlenmekteydi.4857sayılıİşKanunu’ylabirlikteülkemizde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatımız da değişmiş, bu yasayla birlikte 50 yönetmelik ve 5 tebliğ yayımlanmıştır. BuyönetmeliklerinbazılarıTablo8.6’deyeralmaktadır.“İşSağlığıveGüvenliğiHizmetleriYönetmeliği”devamlıolarakenaz50işçiçalıştırılanişyerlerinde“İşSağlığıveGüvenliğiKurulu”oluşturulmasıveyaişyeridışındakuruluortaksağlıkve güvenlik birimlerinden hizmet alınmasını düzenlemektedir. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili düzenlemelerde en az 50 işçi sınır getirilmesi küçük ve orta ölçekli işletmelerin çoğunlukta olduğu Türkiye’de çalışanların önemli bir kısmını kapsam dışı bırakmaktadır.

28- Ünite 8, Sayfa 234, son paragraf aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

Ülkemizde işgören sağlığı ve iş güvenliğinden doğrudan ve dolaylı olarak sorumlu olan çok sayıda kurum ve kuruluş vardır.BunlarınbaşındaAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığıyeralmaktadır.BakanlığınörgütyapısıiçindebaştaİşTeftişKuruluBaşkanlığıolmaküzerekonuylailgilidörtayrıbirimbulunmaktadır.DahasonraSağlıkBakanlığıveMilliSavunmaBakanlığıgelmektedir.MilliSavunmaBakanlığınınkonuyla ilgisiaskerî işyerlerininteftişiyle ilgilidir.BakanlıklardansonraSosyalGüvenlikKurumu,Belediyeler,MilliProdüktiviteMerkezi,TürkStandartlarıEnstitüsüve

11

Üniversiteler kendi görev alanları itibarıyla değişik açılardan ve değişik amaçlarla konuyla ilgilidirler. Bütün bu kurum vekuruluşlardışındaişçiler,sendikatemsilcileriveişletmeyöneticilerininbirlikteyeraldığıİşçiSağlığıveİşGüvenliğiKurullarıişletmedüzeyindekonuylailgilifaaliyetgösterenönemlimekanizmalardır(Gerek,1998,s.48).

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak mevzuattaki dağınıklığı gidermek ve iş sağlığı ve güvenliği düzenlemelerinin kapsa-mınıgenişletmeküzerehazırlanan6331sayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunTasarısı20.06.2012tarihindeyasallaşmıştır.BukanunilebirliktebutarihekadarİşKanunuiçindeyeralanişsağlığıvegüvenliğineilişkinhususlarayrıbiryasaiçerisindedüzenlenmiştir.YanibuKanunla4857sayılıİşKanunununişsağlığıvegüvenliğineilişkin77-89maddeleriyürürlükten kaldırılmıştır.

Bu yasayla birlikte bazı yönetmelikler de çıkarılmıştır. Bazıları;

• İşSağlığıveGüvenliğiRiskDeğerlendirmesiYönetmeliği

• İşSağlığıveGüvenliğiKurullarıHakkındaYönetmelik

• İşSağlığıveGüvenliğiHizmetleriYönetmeliği

ÇıkarılanbuKanunlaişyerlerindeişyerihekimiveişgüvenliğiuzmanıilediğersağlıkpersoneliningörevyapmasıbelir-tilmektedir. Ayrıca işverenin bu görevlileri istihdam edebilmesinin yanında hizmet satın alma yoluyla da temini müm-kündür. Ancak 10’dan az çalışanın bulunduğu çok tehlikeli ve tehlikeli işyerlerinde devlet bu işyerlerine maddi destek verecektir (Güven ve Aydın, 2013; ss. 161-162).

29- Ünite 8, Sayfa 235, İnternet aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

6331sayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunmetninewww.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6331.pdfadresindenulaşa-bilirsiniz.

30- Ünite 8, Sayfa 238, Soru 5, b ve e şıkkı aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

b. Cumhurbaşkanlığı

e. Aile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığı

12

31- Ünite 8, Sayfa 239, Yaşamın İçinden, “İŞYERİ KAZA VE MESLEK HASTALIĞI BİLDİRİM FORMU” aşağıdaki şekilde dü-zeltilmiştir.

13

14

32- Ünite 8, Sayfa 240, Okuma Parçası aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İşverene Ne Gibi Yükümlülükler Getiriyor?

Uzunyıllardırüzerindeçalışılanvegündemimeşguleden6331sayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunu;30Haziran2012tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Mevzuatımızda önemli değişiklikler ve yenilikler getiren söz konusu Kanun;bazıistisnalarharicinde,kamuveözelsektöreaitbütünişlereveişyerlerine,buişyerlerininişverenleriileişverenvekillerine,çırakvestajyerlerdedâhilolmaküzeretümçalışanlarına;faaliyetkonularınabakılmaksızınuygulanacak.

Kanun’laçokçeşitlikonulardadüzenlemegetiriliyor.Yenidüzenlemeleregöre;işyerihekimi,işgüvenliğiuzmanıvediğersağlık personelinin görevlendirilmesinde 50 işçi sınırı kaldırılmakta, işverene iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değer-lendirmesi yapma veya yaptırma, acil durum planları hazırlama, bütün çalışanların sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlama, çalışanları ve çalışan temsilcilerini bilgilendirme, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerini alma ve katılımlarını sağlama, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla Kanun’dabelirlenensayıdaçalışantemsilcisigörevlendirme,işyerlerininbüyüklüğünegörebüyükkazaönlemepolitikabelgesi veya güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü getirilmekte, yükümlülüklere uyulmaması halinde uygulanacak idari para cezaları belirlenmekte, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmeliklerin çıkarılacağı düzenlenmekte, 4857 sayılıİşKanunu’nunbazımaddelerideğiştirilmekteveişsağlığıvegüvenliğineilişkinmaddeleriiseyürürlüktenkaldı-rılmaktadır.Kanun’laayrıca,mevcutişyerihekimliğiveişgüvenliğiuzmanıbelgevesertifikalarınıngeçerliliğineyönelikdüzenlemeye de yer verilmektedir.

Kanun’unyürürlüğüileilgiliolarakdadeğişiktarihleröngörülmüş.BunagöresözkonusuKanun’un;

• işyerlerinintehlikesınıfınınbelirlenmesi,

• işsağlığıvegüvenliğihizmetisunan,ölçümveanalizleriyapankişi,kurum,kuruluşlarveeğitimkurumlarıileilgiliolarak yetkilendirme ve belgelendirme bedelleri, ihtar ve iptallerin düzenlenmesi,

• TRTveözeltelevizyonlarauyarıcıveeğiticimahiyetteyayınyapmazorunluluğugetirilmesi,

• işgüvenliğiuzmanınınbirüstsınıftaçalıştırılması,

• mevcutsertifikavebelgelerileihtarpuanlarındüzenlenmesi

• konularındakimaddeleriileÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığıkadrolarınailişkindüzenlemelergetirenmaddeleriyayımıtarihindeyürürlüğegirmiştir.Kanun’un;“İşsağlığıvegüvenliğihizmetleri”başlıklı6.,“İşsağlığıvegüvenliğihizmetlerinindesteklenmesi”başlıklı7.ve“İşyerihekimleriveişgüvenliğiuzmanları”başlıklı8.maddesidışındakalanmaddeleriyayımıtarihindenitibarenaltıaysonra(1Ocak2013);6,7ve8.maddeleriiseçalışansayısıveişyeritehlike sınıfına göre yayımı tarihinden itibaren altı ayla iki yıl arasında değişen sürelerde yürürlüğe girecektir.

15

İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri

İSGKanunu’nagöre,işverençalışanlarıarasındanişgüvenliğiuzmanı,işyerihekimivediğersağlıkpersoneligörevlen-direcektir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması halinde, işveren bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ayrıca belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini işverenin kendisi de üstlenebilir.

Maddeyle ayrıca, tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerleri bakımından bir istisna getirilerek; bu işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu tutulmamıştır.

Görüldüğü üzere söz konusu maddenin uygulanmasında, işyeri hekimi görevlendirme konusunda mevcut uygulamada yer alan 50 işçi çalıştırma sınırı, iş güvenliği uzmanı görevlendirme konusunda ise 50 işçi çalıştırma koşulunun yanı sıra sanayi-densayılmakoşulukaldırılmaktaveKanunkapsamındabulunanbütünişveişyerleribuyükümlülüğetabitutulmaktadır.

Sözkonusumadde;

• Kamukurumlarıile50’denazçalışanıolanveaztehlikelisınıftayeralanişyerleriiçinyayımıtarihindenitibarenikiyıl sonra,

• 50’denazçalışanıolantehlikeliveçoktehlikelisınıftayeralanişyerleriiçinyayımıtarihindenitibarenbiryılsonra,

• Diğerişyerleriiçinyayımıtarihindenitibarenaltıaysonra

yürürlüğegirecektir.HernekadarKanun’unuygulanmasıbakımındankamukurumlarıve50’denazçalışanıolaniş-yerleri bakımından tehlike sınıfına göre bir ve iki yıllık geçiş süreleri getirilmişse de; özellikle işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğihizmetisunacakişyerihekimiveişgüvenliğiuzmanıgörevlendirilmesikonusundaKanun’unyayımıöncesindede sertifikalı uzman yetersizliği nedeniyle sıkıntı yaşanırken, bu yükümlülüğün kapsamının genişletilmesi sonucunda bu personelinnasılteminedilebileceğikonusuhâlâbelirsizliğinikorumaktadır.Kanun’labuyükümlülüklereuyulmamasıhalinde fahiş idari para cezaları getirildiği göz önünde bulundurulduğunda, sertifikalı uzman yetersizliği sorununun bu geçiş süreleri içinde çözüme kavuşturulması gerekmektedir.

Kanun’laayrıca,işsağlığıvegüvenliğihizmetlerininyerinegetirilmesiiçin,ÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığıtara-fından aşağıdaki şartlarla destek sağlanabileceği düzenlenmektedir:

Sözkonusudestekten,kamukurumvekuruluşlarıhariçondanazçalışanıbulunanlardan,çoktehlikelivetehlikelisınıftayeralanişyerlerifaydalanabilecektir.Ancak,BakanlarKurulu,ondanazçalışanıbulunanlardanaztehlikelisınıftayeralanişyerlerinin de faydalanmasına karar verecektir.

Giderler, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kaynak aktarılmak suretiyle,SosyalGüvenlikKurumutarafındanfinanseedilirveuygulamada,SosyalGüvenlikKurumukayıtlarıesasalınır.

Getirilenbudüzenlemeyerindedeğildir.Öncelikle,Bakanlıkçasağlanacakdesteğinsadece10’danazçalışanıbulunançok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleriyle sınırlanması ve gereğinde bu desteği 10’dan az çalışanı bulunan işyer-lerindenaztehlikelisınıftayeralanlaradayaygınlaştırmayaBakanlarKurulu’nunyetkilikılınması;maddeninuygulamaalanını daraltmaktadır.Oysa, 50 işçi sınırı kaldırıldığından,Bakanlıkça verilecekdesteklerin50’den az işçi çalıştıranbütün işyerlerine yayılması gerekmektedir.

Kanunda,işsağlığıvegüvenliğiyönündenhiçbirteşvikmekanizmasınayerverilmediğigibi,yapılacakbudestekleyicifaaliyetlerin giderlerinin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından kısa vadeli sigorta kolları için toplanan primlerden kay-nakaktarılmaksuretiyle,SosyalGüvenlikKurumutarafındanfinanseedileceğidüzenlenmektedir.Maddeningerekçe-sindeyeralan“İlkuygulamadönemindeişkazasıvemeslekhastalıklarıbakımındankısavadelisigortakoluprimgelirlerhesabındahissedilebilirbirharcamayasebepolabilecekancak,….”şeklindekiifadedendeyapılanbudüzenlemeninkısavadelisigortakolugelirlerindeciddibirazalmayasebepolacağıkabuledilmektedir.Gerekçenindevamındaise;“….uzundönemde ise iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerleşmiş olması ve işyerlerinde güvenlik kültürünün oluşması sayesin-de, iş kazası ve meslek hastalıklarından kaynaklanan görünür ve görünmeyen maliyetlerin (geçici iş göremezlik, sürekli işgöremezlikveişkazasıvemeslekhastalığıkaynaklıtedavimasraflarıveölümaylığıgibi)azalmasıöngörülmektedir.”ifadeleri yer almaktadır. Gerekçenin öngördüğü tarzda bir güvenlik kültürünün ülkemizde yerleşmesi, uzun vadeli bir hedeftir.BunedenledeİSGKanunu’nunuygulamasınıtakibensisteminoturmasıuzunyıllarıbulabilecektir.Busüredeprimlerden aktarılan kaynağın kompanse edilmesi mümkün görülmemektedir. Bu nedenle söz konusu primlerin toplan-ma amacına aykırı düşen bu düzenlemenin değiştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Kanun’laayrıca işgüvenliğiuzmanlarınıngörevalabilmeleri için; çok tehlikeli sınıftayeralan işyerlerinde (A) sınıfı,tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise en az (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olmaları şartı aranacağı düzenlenmiş bunun yanı sıra, getirilen bir geçici madde ile bu hükmün

16

uygulanmasınayönelikbirkolaylıksağlanmıştır.Bunagöre;İşSağlığıveGüvenliğiKanunu’nun8.maddesindebelir-tilen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, buişyerlerindeKanununyürürlüğegirdiğitarihtenitibarendörtyılsüreyle(B)sınıfıbelgeyesahipişgüvenliğiuzmanıgörevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yü-kümlülüğü,buişyerlerindeKanununyürürlüğegirdiğitarihtenitibarenüçyılsüreyle(C)sınıfıbelgeyesahipişgüvenliğiuzmanıgörevlendirilmesikaydıylayerinegetirilmişsayılacaktır.Yayımıtarihindeyürürlüğegirenbumadde,sertifikalıişgüvenliği uzmanı yetersizliğine yönelik olarak alınmış olumlu bir tedbirdir.

Risk değerlendirmesi

İSGKanunuilegetirilenbirdiğerönemlihususdaişverene,işsağlığıvegüvenliğiyönündenriskdeğerlendirmesiyapmakveya yaptırmak yükümlülüğünün getirilmesidir. İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güven-liğitedbirleriilekullanılmasıgerekenkoruyucudonanımveyaekipmanıbelirleyecektir.SözkonusumaddeKanununResmiGazete’deyayımtarihiolan30Haziran2012tarihindenitibarenaltıaysonra(1Ocak2013)yürürlüğegirmiştir.

Bununyanısıra,Kanunun“İşindurdurulması”başlıklı25.maddesinde;çoktehlikelisınıftayeralanmaden,metalveyapıişleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk de-ğerlendirmesi yapılmamış olması durumunda işin durdurulacağı düzenlenmiştir. Bu işkollarında faaliyet gösteren işyerleri bakımından yalnızca risk değerlendirilmesinin yapılmamış olmasının işin durdurulması yaptırımına bağlanması, amacı aşar nitelikteağırbiryaptırımdır.Kaldıki,Kanun’unidariparacezalarınıdüzenleyen26.maddesinderiskdeğerlendirmesiya-pılmaması ya da yaptırılmaması halinde 3.000 TL., aykırılığın devam ettiği her ay için 4500 TL. idari para cezası verileceği düzenlenmiştir. Hem fahiş nitelikte idari para cezasının belirlenmesi, hem de işin durdurulma cezasının getirilmesi tek bir aykırılığa getirilen çok ağır nitelikte iki ayrı yaptırımdır ve suç ve cezada orantılılık ilkesi ile bağdaşmamaktadır.

Geçersiz sayılan sertifika ve belgeler

Kanun’la,işyerihekimliği,işgüvenliğiuzmanlığıveişyerihemşiresisertifikasıveyabelgesiileTürkTabipleriBirliğita-rafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanların durumuna da geçici bir madde ile açıklıkgetirilmiştir.Bunagöre;İşSağlığıveGüvenliğiKanunu’nunyayımıtarihindenönceÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığı’nca verilen işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hemşiresi sertifikası veya belgesi ile Türk Tabipleri Birliği tarafından verilen işyeri hekimliği sertifikası sahiplerinden belgeleri geçersiz sayılanlar, mevcut belge veya sertifika-larınıİSGKanunu’nunyayımındanitibarenbiryıliçindeÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığı’ncadüzenlenecekbelgeiledeğiştirmelerişartıylabuKanun’laverilenbütünhakveyetkilerikullanabileceklerdir.Aynıtarihtenönceeğitimku-rumlarınca verilen işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitimlerini tamamlayanlardan eğitimleri geçersiz sayılanlar ise ilgili mevzuata göre sınava girmeye hak kazanacaklardır. Hak sahipliğinin tespitinde Bakanlık kayıtları esas alınacaktır.

Yayımı tarihindeyürürlüğegirenbuhükmünuygulanması ile ilgili olarak,ÇalışmaveSosyalGüvenlikBakanlığı İşSağlığı veGüvenliğiGenelMüdürlüğü’nünweb sitesinde; “6331 sayılı İSGKanunununGeçici 5.maddesine göresertifikalarını değiştirmek şartıyla kullanmaya veya sınava katılmayahak kazananlarındikkatine” başlıklı bir duyuruyayımlanmıştır.

Sözkonusuduyurudaaşağıdakiaçıklamalarayerverilmektedir:

6331sayılıKanun’unilgilimaddesigereğince;belgelerigeçersizsayılanvebelgelerinideğiştirmekamacıylaBakanlığabaşvuru yapmak isteyen işyeri hekimliği, iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hemşiresi sertifikası veya belgesi sahiplerinin Bakanlığa hitaben yazılı bir dilekçe ve bu dilekçe ekinde duyuruda belirtilen belgeleri ibraz etmeleri gerekmektedir.

Belgesini yenileyen iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin belgelerini kullanabilmeleri amacıyla; belgelerini aldık-ları tarihten itibaren 5 yıl veya daha fazla süre geçmiş olması durumunda, bu kişilerin Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumlarından iş güvenliği uzmanlığı veya işyeri hekimliği için düzenlenen yenileme eğitimi programlarına katılmaları gerekmektedir.Sözkonusu tarihinüzerinden5yıldanaz süregeçmişolmasıdurumunda,belgelerinkullanılabilmesiamacıyla herhangi bir işlem yapılmasına ihtiyaç bulunmamaktadır.

Yenilemeeğitiminitamamlayanişgüvenliğiuzmanlarıveişyerihekimlerinin,belgelerineilişkinvizeişlemlerinideta-mamlamaları gerekmekte olup, bu işlemler eğitime katıldıkları kurumlar tarafından takip edilecektir.

SözkonusuKanun’unilgilimaddesigereğince;dahaönceherhangibirsınıfailişkinişgüvenliğiuzmanlığıeğitimialarak,eğitimini aldığı sınıfa ilişkin sınava katılmaya hak kazananların, düzenlenecek ilk iş güvenliği uzmanlığı sınavına katılma-ları gerekmektedir. Bu sınava ilişkin duyurular, Genel Müdürlüğün internet sayfasından takip edilebilecektir. Bu kişilerin mevcut belgelerini kullanabilmeleri amacıyla ise, yukarıda açıklanan işlemleri takip etmeleri ve belgelerini yenilemeleri gerekmekte olup, belge alınma tarihleri üzerinden 5 yıldan az süre geçmiş olması durumunda mevcut belgelerini kulla-nabilmeleri amacıyla sadece belge değiştirme işlemini yapmaları yeterli olacaktır.

17

Kanunun“Mevcutyönetmelikler”başlıklıGeçici2.maddesiisehalihazırdaİşKanunu’nagöreyayımlanmışolanyö-netmeliklereilişkinbirhükümgetirmektedir.Bumaddehükmünegöre,4857sayılıKanunun77,78,79,80,81ve88.maddelerinegöreyürürlüğekonulanyönetmeliklerinbuKanunaaykırıolmayanhükümleri,buKanundaöngörülenyönetmelikleryürürlüğegirinceyekadaruygulanmayadevamolunacaktır.Budurumda,İşKanunuuyarıncaişsağlığıvegüvenliğialanındaçıkarılmışbulunanvehalenuygulanmaktaolanyönetmeliklerin,İşSağlığıveGüvenliğiKanunu’naaykırılıkteşkiletmeyenhükümleri,buKanunuyarıncaçıkarılacakyeniyönetmelikleryürürlüğegirinceyekadaruygu-lanmaya devam olunacaktır.

Bilgilendirme,eğitim,çalışanlarıngörüşlerininalınmasıvekatılımlarınınsağlanmasıKanun’lagetirilenbidiğerönemlidüzenlemeyle de; işverene işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla, çalışanları ve çalışantemsilcileriniişyerininözelliklerinidedikkatealarakKanun’dabelirtilençeşitlikonulardabilgilendirmeyüküm-lülüğü getirilmesidir.

Bunun yanı sıra işveren; çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce,çalışmayeriveyaişdeğişikliğinde,işekipmanınındeğişmesihâlindeveyayeniteknolojiuygulanmasıhâlindeveri-lir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.

Kanun’lamevzuatımızdailkkezyerverilenbirdiğerhususda;işverene,işsağlığıvegüvenliğiileilgilikonulardaçalışan-ların veya çalışan temsilcilerinin görüşlerinin alınmasını ve katılımlarının sağlanması zorunluluğu getirilmesidir. Buna göre işveren, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde; varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine,yoksaçalışantemsilcilerineaşağıdakiimkânlarısağlar.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması,

Yeniteknolojilerinuygulanması,seçilecekişekipmanı,çalışmaortamıveşartlarınınçalışanlarınsağlıkvegüvenliğineetkisi konularında görüşlerinin alınması.

Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlar-da veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

İşverenlereçokağıryükümlülüklergetiren,çalışanyükümlülüğünütekbirmaddeiledüzenleyenveKanun’unuygulan-masınayönelikteşviklerdenyoksunolarakçıkarılanİşSağlığıveGüvenliğiKanunu’nunuygulanabilmekabiliyetiönü-müzdekiyıllardaortayaçıkacaktır.Temennimiz,sözkonusuKanun’nunamacınauygunolarakülkemizdebirişsağlığıve güvenliği kültürünün yerleşmesine katkı sağlamasıdır.

Kaynak:ŞeydaAktekin-MESSMüşavirAvukatı-MESSİşverenGazetesiTemmuz2012sayısı

33- Ünite 8, Sayfa 246, Sıra Sizde 4 aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

6331sayılıİŞSağlığıveGüvenliğiKanunu’nun6.maddesinegöre,“Meslekirisklerinönlenmesiveburisklerdenko-runulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren; çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirir. İşyeri hekimlerinin nitelikleri, sayısı, işe alınmaları, görev, yetki ve sorumlulukları, eğitimleri,çalışmaşartları,görevlerininasılyürütecekleriileişyerisağlıkbirimleri,SağlıkBakanlığıveTürkTabipleriBir-liğiningörüşüalınarakAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığıtarafındançıkarılacakbiryönetmeliktedüzenlenir.

34- Ünite 8, Sayfa 246, Sıra Sizde 5 aşağıdaki şekilde düzeltilmiştir.

6331SayılıİşSağlığıveGüvenliğiKanunu’nun25.maddesinegöre,“İşyerindekibinaveeklentilerde,çalışmayöntemve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dik-kate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. İş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili üç iş müfettişinden oluşan heyet, iş sağlığı ve güvenliği bakımından teftişe yetkili iş müfettişinin tespiti üzerine gerekli incelemeleri yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gün içerisinde işin durdurulmasına karar verebilir. Ancak tespit edilen hususunacilmüdahaleyigerektirmesihâlinde;tespitiyapanişmüfettişi,heyettarafındankararalınıncayakadargeçerliolmakkaydıylaişidurdurur.”