-
Öz: Tüm dünyada da olduğu gibi ülkemizde de eğitim-öğretimde en
çok önem verilen faaliyetlerin başında yabancı dil öğretimi gelir.
Buna rağmen yabancı dil, öğretim süreci sonucunda, en çok başarısız
olduğumuz alanlardan biridir. Çünkü yaklaşık 9 yıllık bir öğ-retim
sürecinde öğrencilerin öğrendikleri dilde kendilerini ifade
edememeleri dil öğretim sistemimizin bir gerçeğidir. Bu çerçevede,
harcanan onca emek ve zaman kaybı düşünül-düğünde ne Fransızca ne
de diğer dillerin öğretiminde yeteri kadar başarılı olduğumuz
söylenemez. Dil öğretimindeki bu durumun başlıca nedenleri; ders
kitapları, yöntem ve teknik seçimi, öğretmen istihdamı ve öğretmen
yeterlilikleri, yabancı dilin yapısal fark-lılığı, doğal ortamın
oluşturulamaması, motivasyon eksikliği, öğrenci hazır bulunuşluğu
ve sınav sistemleri olarak listelenebilir. Çalışmanın içeriğinde
öğretim programından ve ders kitabından kaynaklı sorunlar ele
alınmıştır. İlköğretim düzeyi ders kitabını inceler-ken Milli
Eğitim Bakanlığının yayınladığı 1739 sayılı Türk Milli Eğitim Temel
Kanunu esas alınarak hazırlanan yönetmelik ve yönergeler konunun
evreninin oluşturmuştur.
Anahtar Kelimeler: Ortak Başvuru Metni, yabancı dil, öğretim
programı, ders kitabı, fiziksel, eğitsel ve yöntemsel ölçütler
A Critical Overview on French Curriculum and French Course Book
(Bonjour Le Français) for Primary School 4th Grade before CEFR
Abstract: In our country, language teaching is one of the most
significant components of education as it is all over the world.
However, it is the field in which we are the least successful.
Because today, the students who are graduated high school express
themselves in target languages. When we consider the time spent,
and concerted effort made and the result of these studies, it can
be said that we are successful in teaching neither on French nor on
other languages. Furthermore, at present, French Language teaching
is becoming less and less common at schools and contents of the
course books have not been checked for many years. And these cause
the basic troubles of the French courses. In this study, primary
French course book (Bonjour Le Français) is reviewed according to
the Basic Law of the Turkish National Education, Basic Law No.
1739, Regulations and Directives related to course equipments.
Keywords: Common European Framework for Reference (CEFR), target
language, language teaching program, course book, physical
education, and methodical criteria
OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı
veBonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
*) Dr.,MEB,SınıfÖğretmeni,AtatürkİlköğretimOkulu
(e-posta:[email protected])
Ertan KUŞÇU (*)
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2012 16
(2): 249-270
-
250 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
Giriş Derskitapları, eğitim-öğretimsürecininenönemliveen
temelöğelerindendir.Ay-
rıcaöğrencininhemokuldahemdeokuldışındaherdaimbaşvurukaynağıdır.Öğretimprogramlarındabelirlenengenelveözelhedefler,derskitaplarındarenkli,öğrencidüze-yineuygun,albenili,görselveişitselunsurlarladesteklenereköğrenciyesunulur.Fakatherdönemderskitaplarıiçeriğininhazırlanmasında,çevreyeayarlamasında,sunumundaveölçme-değerlendirmeetkinliklerindesorunlarvetartışmalarhiçeksikolmamıştır.Buyönüyleelealındığındaprogramvederskitabıkaynaklısorunlargeçmiştedegünümüz-dedeneredeyse
aynıdır.Budurumu,1900’lüyılların tanınmış
eğitimcilerdenM.SatıEfendi’nin,döneminEğitimBakanıEmrullahEfendi’ye,derskitaplarısorununutespitetmekamacıylaverdiğiyazılıönerieniyibiçimdeözetler:
Her türlü ıslahatvedüzenlemelerinbaşarıylasonuçlanması
içinbunlarınbelirlibiramacıizleyenvegenişbirbilgiyedayananplanauygunolarakyapılmışolmasıgerekir.Bugerekliliközellikleeğitimleilişkinyenilikvedüzenlemelerdekesinvekaçınılmazdır.HemenherkesiçinaçıkvekesinolanbugerçekneyazıkkişimdiyekadarMaarifneza-retimizcehiçdikkatealınmamıştır.Derskitaplarıhakkındakararalmayaderskitaplarınıaraştırmaveseçmeyeancakokullarınaçılışınabirkaçhaftahattagünkalarakbaşlanmasıgibigecikmeler,hiçbirvasıtahazırlamadığıhaldevilayetlerdeörnekRüştiyeveDarulmu-allimleraçılmasıgibiaceleişler,hepbuesasınnazarıdikkatealınmamasındankaynakla-nanhatalardır.(Küçükahmet,2004:76)
ÜlkemizdeöğretimiyapılacakyabancıdillerönceMilliGüvenlikKurulu’nungörüşüalınarak,BakanlarKurulukararıylatespitedilir.(ResmiGazete1983,s.758)Sonrasındailkveortaöğretimkurumlarındaöğretimiyapılacakyabancıdilleröğretimyılına,okultipine,dersinzorunluyadaseçmeliolmasına,yöntemveuygulamaylailgiliyönetmelik-lere,düzenlemeleregöreMilliEğitimBakanlığı’nabağlıTalimveTerbiyeKurulutara-fındanbelirlenirvebakanlığınresmiyayınorganıolanTebliğlerDergisi’ndeyayınlanır.Buaşamalardansonrabakanlıktarafındanbasılırveokullaragönderilir.
Çalışmada,AvrupaBirliğiOrtakBaşvuruMetniöncesi,ilköğretimbirincikademe4.sınıf,birinciyabancıdilFransızcaöğretimiderskitabıBonjour
Le Français
4’ünfiziksel,yöntemselveeğitseliçeriğiyinebakanlığınyayınladığı,1739sayılıTürkMillîEğitimTe-melKanunuçerçevesindehazırlananyönetmeliklereveyönergeleregöreincelenmiştir.
I.
YöntemEnbasittanımıylayöntem,birsorunuçözmekiçinizlenendüzenliyoldur.Bubağ-
lamdaçalışmadaamaç;ilköğretimbirincikademe4.sınıfFransızcaöğretimiprogramınıvederskitabınıfiziksel,eğitselveyöntemselanahatlarıylaincelemek,yöntemise;derskitaplarınıincelemekveuzmangörüşleriyledestekleyereksorunlaraçözümönerilerige-tirmektir.Yöntembölümünde,çalışmadaizlenenbilimselyaklaşımınaraştırmamodeli,çalışmanınevrenveörneklemi,veritoplamateknikleriileverilerinanalizi
bölümleriyeralmaktadır.
-
251OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
A. Araştırma
ModeliAraştırmada,GenelTaramaModelitercihedilmiştir.Yani,araştırmaverilerinintop-
lanmasıiçinönceliklebukonuylailgililiteratürtaramasıyapılmışsonradayabancıdilFransızcaöğretimprogramlarıvederskitaplarıincelenereköğrencidüzeylerineuygun-luğukonusundaçıkarımlardabulunulmuştur.Çalışmadaderskitabıincelenirkenyabancıdil
öğretiminin ilkeleri, teknikleri veyöntemselyönleri deyeri
geldikçedeğinilmiştir.Derskitabıincelemeleri,yineMEB’inyayınladığıkanunlar,yönetmeliklerveyönergelerdoğrultusundabiçimlendirilmiştir.
B. Evren
Araştırmanınevrenini,ilköğretimbirincikademe4.sınıf,birinciyabancıdilFransız-
caöğretimindekullanılanöğretimprogramıvederskitaplarıdır.
C. Veri Toplama
TeknikleriAraştırmanıniçeriğioluşturulurkenGenelTaramaTekniğiyleyabancıdilöğretimiyle
ilgilikaynaklarla,bualandayapılançalışmalarınkaynakçalarıtaranmıştır.
Ç. Verilerin
AnaliziAraştırmadaliteratürtaraması,incelemeveörneklemearacılığıylaeldeedilenveriler
araştırmayı kaliteli ve geçerli kılmak için uzmangörüşleriyle
desteklenmiştir.Yapılantümincelemelervedeğerlendirmelersonucundaeldeedilenveriler,araştırmanınsonuçbölümündeaçıklamıştır.Ayrıcabuveriler,yabancıdilFransızcaöğretimindederskitap-larıalanındayapılacakçalışmalaraörnekolmasıamaçlanmıştır.Sonuçbölümündekive-riler,Fransızcaöğretimindesorunlarıntekrarlanmamasıvebundansonrasıiçinreferansolmasıamacıylagerçekçi,faydalıveetkilitespitlerdesunulmayaçalışılmıştır.
II. Kavramsal
ÇerçeveOsmanlıDevletinineğitim-öğretimkurumlarıolanSıbyanMekteplerindeveEnde-
runlardayaygınolarakokutulandillerdoğudilleriolanArapçaveFarsça’ydı.Batılıan-lamda,Tanzimat’tanönce,yabancıdilöğretimininizlerineilkdefa,EnderunMekteple-rindeveaskerîokullarındersprogramlarındarastlanır.BudönemdeokutulanilkbatıdiliFransızca’ydı.SonrakisüreçteFransızca,hemyabancıdilolaraköğretilmişhemdetıpeğitimibudildeyapılmıştır.(Demirel,2004:4-8)YükselmedönemindeFransa’ylaolansiyasi,askerialandakiyakınlaşmalarveFransa’yagidenaydınlarınetkisiyleFransızcaöğretilmeyebaşlanmıştır.Fakatbatılıdillerinöğretimindeyetersizlikherdönemkendinihissettirmiştir.Hatta
yabancı dil bilen eleman eksikliği, üç kıtaya
yayılanOsmanlınınbatılıdevletlerleolanilişkilerindeçıkmazlarasürüklenmesinebilenedenolmuştur.
Budurum,geçmiştengünümüze,hangidilokutulursaokutulsun,dilöğretimindebelir-lenenamaçlarınvedavranışlarınistenendüzeydeeğitim-öğretimsistemineyansımaması,başarısızlıkolarakkarşımızaçıkmaktadır.Hernekadardilöğretimindekiolumsuzlukları
-
252 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
ortadankaldırmakiçindeğişikdüzenlemeleryapılmışolsabilebualandahedeflenennok-tayaulaşmakneredeyseimkansızolmuştur.
Buolumsuztabloyanında,sonyıllardadilöğretimindebaşarılıolanbazıAvrupaül-kelerinindilöğretimsistemlerininincelenmesi,yeniyaklaşımlaragöreprogramvederskitaplarınınoluşturulmayaçalışılmasıbakanlığınbusorunuçözmekiçinçabaharcadığıgöstermektedir.Örneğin,ilköğretimbirincikademe4.sınıftanitibarenyabancıdilöğreti-mininyapılmayabaşlanmasıveikincikademe6.sınıftanitibarenseçmeliikinciyabancıdilöğretimininönününaçılması,dilöğretimindeAvrupastandartlarınınyakalanmayaça-lışıldığınınbirgöstergesidir.Fakatbuuygulamalarınaltyapıçalışmalarınınsağlanmasıy-laeğitim-öğretimsistemine,başarıolarakyansımayacağıdaunutulmamalıdır.
Buçalışmadaderskitabı,öğrencininherzamanbaşvurukaynağıolacağıdüşünüldü-ğüiçiniçeriğininözenlehazırlanmasıgerektiğivurgulanmıştır.Bunedenle,bakanlığınhazırladığıFransızcaöğretimiderskitabınınfizikseliçeriğini,yinebakanlığınhazırladığıyönetmelikveyönergelereuygunolmasıgerekir.Eğitseliçerikiseöğrencilerinilgisiniçekenveöğrenmeihtiyaçlarınıkarşılayacaknitelikte,öğrenciodaklı,renkli,albenili,öğ-rencininöğrenmeisteğiniarttıranetkinliklerledonatılmalıdır.Buetkinliklerinteknolojikunsurlarladesteklenmesidebirdenfazladuyuorganınahitapedeceğiiçindilöğretiminekatkısağlar.
Yabancıdilöğretimikitaplarınıniçeriklerindebasımveyazımhatalarıyanlışöğren-melerenedenolabilir.Çünküöğrenciyeniöğrendiğidili,basitbirbasımyadayazımhatasındandolayıyanlışöğrenebilir.NeyazıkkibutürörnekleretümFransızcaöğretimiderskitaplarındasıklıklarastlanılmaktadır.
Derskitaplarıiçeriğindekietkinliklerin,öğrencilerindilöğrenmebecerilerineheran-lamdakatkısağlamalıdır.Derskitapları
içeriğindedilinkullanımınınbileöğrenciüze-rindeetkilerivardır.Bunedenle,derskitabı
içeriğindeemir
tümcelerininkullanılmasıdaöğrencilerinderskitabıkonusundakigeneldüşünceleriniolumsuzetkileyebilir.Yani,ilköğretimdüzeyisınıflardametinincelenirken;“ilgilimetnioku,anlamıbilinmeyenke-limeleribul,metinsorularınıcevapla,gramerkurallarınadönvebolcagrameregzersiziyap”(Acat,2009:15)gibitümceleröğrencilerinöğrenmeisteğiniazaltacağıiçiniçeriktekullanılacaksözcükvetümcelerözenleseçilmelidir.
Derskitaplarınıniçerikleri,kurumlarınfizikselveteknolojikolanaklarınauygunola-rakdonatılırsa,dilöğretimprogramıamacınadahakolayulaşır.Enbasitbiryaklaşımla,sınıf
içindebilgisayar,
televizyon,projeksiyon,vbmateryallerleöğretimdesteklenereköğretim
kalıcı ve eğlenceli hale getirebilir.Çünkü birden fazla duyuya
hitap eden
biröğretimetkinliği,öğrencilerindahaçokkazanımlareldeetmelerineyardımcıolacaktır.Fakatbubağlamda,sınıflarınkalabalıkolmamasıgerekmektedir.
Derskitapları,yabancıdilöğretirkenherikidilinkültürelöğelerinindeöğretimineyervermelidir.Anadilinkültürelöğeleri,
eğitsel içerikteyabancıdilinkültürelöğele-riyle ilişkilendirilse,
öğrencilerin dilsel becerileri daha kolay öğrenmeleri
sağlanabilir.Programlarhazırlanırkendilvekültürünayrılmazbirbütünolduğuhesabakatılmalıve
-
253OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
dilöğretimindekültürünetkilerinden
faydalanılmasıgerektiğiunutulmamalıdır.Sonuçolarak,yabancıdilFransızcaöğretimininkankaybettiğibirdönemdederskitaplarıiçe-riklerininözensizcehazırlanıpsunulması,toplumunAvrupa’nınveDünya’nınenyaygındillerindenolanFransızca’yabakışaçılarınıolumsuzetkilemektedir.
A. İlköğretim Birinci Kademe Fransızca Öğretim Programları
8yıllıkkesintisiz eğitim sürecininkabul edilmesinden sonra, 17Eylül
1997 tarih-
live145sayılıTalimTerbiyeKurulu’nunkararınagöre,
ilköğretim4.ve5.
sınıflardaFransızcaöğretimprogramıkabuledilmişve1997-1998eğitim-öğretimyılındanitibareniseuygulanmayabaşlamıştır.1997
tarihve2481sayılıTebliğlerDergisi’ndeyayımla-nan4.ve5.sınıf(Bonjour
Le
Français)Fransızcaöğretimprogramı,YayımlarDairesiBaşkanlığı’nın21Eylül1991tarihve6860sayılıemirleriylebastığıortaokul1.,2.ve3.sınıf(Je
Voyage En
Français)Fransızcaöğretimprogramınınaynısıdır.Dolayısıylayenibirprogramhazırlanmadanöğrencilerinyaşdüzeyleri,ilgiveihtiyaçlarıgözardıedilerekyayınlananbiröğretimprogramdır.
TalimTerbiyeKurulu,04/08/1999
tarihlive263sayılıekkararıdoğrultusunda,
İl-köğretimKurumlarınınöğretimprogramlarıilederskitaplarındayeralmasıgerekenAta-türkçülükleilgilikonularıkabuletmişvebunu,62ciltnumaralıve2504sayılıTebliğlerDergisi’ndeyayımlayaraköğretimprogramlarınasonşeklinivermiştir.Karargöre,ilköğ-retim8.sınıfınderskitaplarınaAtatürkçülükkonularıeklenmiş,diğersınıflardaise(4,5,6,7)mihverderslerde(HayatBilgisi,SosyalBilgiler,Vatandaşlık)bukonununöğretile-ceğiifadeedilmiştir.Buyönüylehemprogramdahemdederskitaplarında(4.,5.,6.,7.sı-nıflarınkitaplarında)Atatürkçülükkonularınındüzgündağıtılmadığıgözeçarpmaktadır.
Fransızcaöğretimprogramlarınınuygulanmasürecivetakvimi,yinebakanlığındö-nemdönemaldığıbazıkararlarlaamacındansapmıştır.Örneğin,ilköğretimsınıflarında(4,5,6,7,8)yabancıdilöğretimidersprogramıhaftada2saatolacakbiçimdedüzenlen-mişolmasınarağmen,dahasonrakideğişikliklerle,yabancıdildersihaftalık3saateçıka-rılmıştır.FakatneFransızcaöğretimiprogramlarındanedederskitaplarında,derssüreyleilgilibirdüzenlemeyegidilmemiştir.Üstelikikincikademeveortaöğretimaşamasında,programlarınuygulanması45dakikalıkbir
zamandiliminegörehazırlanmışolmasınarağmenbusüreninokultürüvetipinegöredeğişebileceğiprogramlardabelirtilmemiştir.
Eğitim-öğretimprogramları,1739sayılıTürkMilliEğitimKanunu’nuntemelamaç-larıdoğrultusunda,öğretimsüreçlerigözönündebulundurarak,bireylereistenendavra-nışlar
kazandırmayı amaçlar.Yani, programlarda yer verilen amaçlara
yönelik
bireyleryetiştirmekesastır.Bunedenle,Fransızcaöğretimprogramınınamaçlarınınkazanımlaradönüşmesiiçin,hazırlananprogramlamaçalışmalarıdörtölçütegörebiçimlendirilmiştir:
1.Amaç(Hedef)2.Muhteva(İçerik)3.Öğrenme-öğretmeSüreçleri(Çevreayarlaması)4.Ölçme-Değerlendirme“(Küçükahmet,2004:2-5;Başar,1998:52)
-
254 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
Buölçütler,uzunyıllareğitimbilimcilervebualanınuzmanlarıtarafındanyapılança-lışmalarsonucundabelirlenmiştir.Yaniderskitabıhazırlanırkenbuölçütlerçerçevesindeetkinliklerdüzenlenir.
Hereğitim-öğretimprogramındaolduğugibiFransızcaöğretimiprogramlarıdakendiiçinde,öğrencileredavranışkazandırmadagenelveözelamaçlardanoluşur.Fransızcaöğ-retimi,ilköğretim4.sınıfdüzeyiprogramınıniletişimeyönelikgenel
amaçlarışöyledir:
- Türkçe’denbaşkadillerindeolduğununfarkınavarma.-
Fransızcaöğrenmeyevebudilikullanarakiletişimkurmayaisteklioluş.-
Fransızcaprogramınınbusınıflarınhedeflerineuygunolarak;-
dinlediğinianlayabilme,- konuşabilme,- okuyabilme,- yazabilme,-
Kendikültürüyanındadiğerkültürleritanımavefarklıkültürdeğerlerinihoşgö-
rüylekarşılayabilme.-
Fransızcaöğrenmeninkendinehayatıboyuncakazandıracağıyararlarınbilincine
varma.-
Fransızca’dakendinigeliştirmeyeistekliolma(MEB1997,KüçükahmetveÇetin,
2004:366;Kocaoluk,2002:341).4. sınıf düzeyi yabancı dil
Fransızca öğretimi etkinliklerinin amacı, öğrencilerin
Fransızca’yıöğrenmelerineistekoluşturma,onlarıheveslendirme,dilisevdirme,anadilidışındadadillerinolduğunuhissettirmeveiletişimkurmayayöneliktemelbecerilerka-zanmalarınısağlayacakniteliktedir.İlköğretimdüzeyigenelamaçlar,hem4.sınıflar,hemde5.sınıflardaaynıolmasınarağmen,hersınıfdüzeyininözelamaçlarıayrıayrıdır.Bunagöre,ilköğretim4.sınıfdüzeyiözel
amaçlariseprogramdaşöyledir:
-
Fransızca’dayeniöğrendiğiseslerialgılayabilme,telaffuzvetonlamabilgisi.-
Öğrendiğiyabancıdildeselamlaşma.-
Adını,soyadınıveyaşınısöyleyerekFransızcakendinivebaşkasınıtanıtabilme.-
Bunedir?vebukimdir?sorukalıbıbilgisi.- Şahıszamirleribilgisi.-
Duyduğubazıemirlerianlayabilmeveuygulayabilme.-
Nerede?,Nereye?sorukalıbıbilgisi.-
1’den25’ekadarsayılarısayabilme.- Haftanıngünleribilgisi.-
İçinde,altında,üstünde,önündeyerbildirensözcüklerikullanabilme.-
Vardırkalıbınıkavrayabilme.- Bazıyiyecekveiçeceklerbilgisi.-
İnsanvücuduileilgilikelimebilgisi.
-
255OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
- Birkişininsağlıkdurumuileilgilibasittümcelerkurabilme.-
Havadurumuileilgilibasittümcelerkurabilme.- Renklerbilgisi.-
Sahipolmakfiiliileilgilibazıyapılarbilgisi.-
Mülkiyetsıfatlarıbilgisi.-
Şimdikizamanıntemelözelliklerinikavrayabilme.-
DüzeyeuygunFransızcatekilveçoğulkelimelerbilgisi.-
DüzeyeuygunFransızcakısadiyaloglarıanlayabilmeveiletişimkurabilme.-
DüzeyeuygunFransızcasorucümlelerineFransızcayanıtverebilme.-
DüzeyeuygunFransızcatümcelerkurabilme.- Fransızcaöğrenmekten zevk
alma (Çetin, 2001:108;Kocaoluk, 2002:34;Küçü-
kahmetveÇetin,2004:367).Genelveözelamaçların,öğrencilerebelirlikonuörgüsüiçerisindesunulmasıgerekir.
Konularındağılımıdilöğretimilkelerine,tekniklerineveyöntemlerineuygunbiçimlerdeolmalıdır.Budurum,4.sınıfdersineaitüniteler,süredağılımıveözelamaçlarıgösterentabloşöyledir:(Tablo1)
Tablo 1. 4.SınıfFransızcaDersiÜniteleriveDağılımları
(Kocaoluk,2002:341;Çetin,2001:108;MEB,1997)
ÜNİTE ADIÜNİTELERİN
YÜZDE(%) DAĞILIMI
ÖNGÖRÜLEN DERS SAATİ
ÖZEL AMAÇ SAYISI
ÜNİTE1:Fr.veTürkçe’debenzerkelimeler,Selamlaşma 11 8 4
ÜNİTE2:Çizgifilmveresimliromankahramanları 17 12 6
ÜNİTE3:Ailebireylerinitanıma,Articlesdéfinis 17 12 4
ÜNİTE4:Doğumgünü,yaş,oturduğuyerhakkındabilgiverme
19 14 6
ÜNİTE5:Kardanadam,insanvücudu 19 14 5
ÜNİTE6:23Nisan,YaşasınBayram!Renkler 17 12 4
TOPLAM 100 72 29
-
256 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
AB’yeüyeliksüreciiçindeolanülkemizde,MilliEğitimBakanlığıyabancıdilöğre-timinedahafazlaönemvermeyebaşlanmıştır.Bununiçinattığıadımlarınbirideyabancıdilderssaatlerininarttırılmasıdır.Bakanlık2007-2008öğretimyılında,ilköğretim4.ve5.sınıflardahaftada2saatolanyabancıdilderssaatini,haftada3saateçıkarmıştır.Böy-leliklebireğitim-öğretimdöneminde72saatolanyabancıdilderssaati108saateçıkarıl-mıştır.Budüzenlemeçerçevesinde,Fransızcaöğretimprogramları,derskitapları,ünitesürelerivekonudağılımlarıyenidengözdengeçirilmelidir.
İlköğretimbirincikademe4.sınıfünitesüreleri,konudağılımları,programınamaç-larıetkinliklerledesteklendiktensonra,öğrencilerinFransızcadilöğrenmelerinikontroletmekiçin,örnekölçmevedeğerlendirmeetkinlikleridersöğretimprogramındaveöğ-retmenkılavuzkitaplarındaaçıkçabelirtilmiştir.Bunagöre,
programdabir
öğrencinindinlemevedinlediğinianlamabecerisiniölçmekamacıylayapılanbir
testte,öğretmendahaöncedenhazırladığıtümceleriöğrencilereyüksekseslebirkaçkezokuması,butüm-celerikaset,cdortamındandinleyipyazmasıolarakörneklendirilebilir.Öğretmendilselöğelerinöğretimindetablo,şekil,şema,resimvb.materyallerikullanaraköğretiminkalıcıolmasınısağlamalıdır.Örneğin,öğretmen4.sınıflardabelirsiztanımharfleri(les
articles
indéfinis)“un/une”konusundahazırlamışolduğubiretkinliği(programdavederskita-bındadaörnekverildiğigibi)sırasıylaokurveöğrencilerdenellerindekibelirsiztanımharfitablosundakikutucuklarınaçarpıatmalarıisteyerekölçmevedeğerlendirmeetkinli-ğinigerçekleştirir.(Tablo2)Örnek:
Un/une? Cochez le tableau. (Tümceler okunur, adı geçen harfi
tarifler tabloya işler.)(MEB1997,Kocaoluk,2002:343)
Questions: 1. C’est une pomme, 2. C’est un pantolon, 3. C’est un
balon, 4. C’est une moto.
Tablo 2. ÖrnekÖlçmeveDeğerlendirmeTablosu
(MEB1997,Kocaoluk,2002:343)
Questions Un Une1 X2 X3 X4 X
B. Bonjour Le Français 4 Ders Kitabının Yöntemsel
ÖzellikleriBiröğretimprogramınmükemmelvedonanımlıolmasıdemekonunamacınaulaşma-
sıiçinyeterliolacağıanlamınagelmez.Yabancıdilöğretimindebaşarıöğretimprogramı,derskitabı,öğretmenveöğrenciunsurları,kullanılanyöntemvetekniklerinbirbütünlükiçindeçalışmasıylasağlanır.Örneğinöğretmen,öğretimprogramınınölçütlerinidikkatealaraksınıfdüzeyinegöreöğrencilerinzihinsel,bilişsel,duyuşsalvesosyaletkileşimleri-nidehesabakatarakdilöğretimietkinliklerinidüzenlemelidir.
-
257OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
Dilöğretiminde,hemprogramınhemdederskitabının
içeriğininoluşturulmasındayönteminprensiplerideetkilidir.Yöntemkavramıçoğunluklayaklaşımkavramıylaka-rıştırılmıştır.1963yılındaEdwardAnthony,busözcüklerişöyletanımlamıştır:Yaklaşım,
dilindoğası,öğrenmeveöğretimeyönelikbirtakımvarsayımlardır.Yöntem,
seçilmişbiryaklaşımadayalısistematikbirdilsunumunungenelplanıdır.Yine,1980’liyıllarda,JackRichardsveTeoddoreRogerstarafındandayorumlanarakyöntem
ve yaklaşım
yenidentanımlanmıştır.RichardsveRogers’egöreyöntem;kuramveuygulamanınbelirlenmesiveilişkilendirilmesiamacıylakullanılanbirkavramdır.Yaklaşım;
dilindoğasıvedilöğ-renimineyönelikvarsayımvekanılardır.(Tosun,2006:80)
Ülkemizdeyabancıdilöğretimi,21.yüzyıldadahada
farklıbirboyutkazanmıştır.Okutulmakiçinseçilendiller,çağdaşyaklaşımlarınveyöntemlerinverileridoğrultusun-daharmanlanarakyeni,çağdaşvekaliteliderskitaplarıhazırlanıpöğrenciyesunulmayabaşlanmıştır.Dersöğretimindekullanılanyöntemlerdeiletişimbecerilerineağırlıkver-meyebaşlamıştır.Bunagöre,yabancıdildersindeİletişimciyönteminölçütlerikullanıl-mıştır.Buölçütler:
-
Yöntemyanındaöğretmenyabancıdilöğretimilkeleriniveteknikleriniiyibilmeliveuygulamalıdır.
-
Konuşmabecerilerikazandırılırkenmekaniktekrarlaryerineiletişimbecerilerinigeliştirmeyeyöneliktekrarlarayervermelidir.(Demirel,2004:44)
-
Öğrencilerarasıbireyselfarklılıklardikkatealmalıvedilöğretimetkinlikleribuçerçevedebiçimlendirilmelidir.
-
Düzenlenetkinlikler,oyunlarveçalışmalartemeldilselbecerilerehitapetmelidir.-
Öğrencileregelişimveöğrenmepsikolojisininbelirttiğigibidavranmalıdır.-
Öğretmenmateryalkullanımınaözengöstermelivedersizenginleştiriciçalışmalar
yapmalıdır.-
Görselveişitselunsurlarındilöğretimineetkisiunutulmamalı,renklerinöğrenme
üzerineetkisigözönündebulundurularakderskitaplarıiçeriğibunagörehazırlan-malıdır.
-
GerektiğindeTürkçe’yikullanmalıveaçıklamalarıanadildeyapmalıdır.-
Sınıfiçindehoşgörüortamısağlanmalı,yanlışyanıtlaramacauygundüzeltilmeli
vesözlüödüllendirmelermutlakayapılmalıdır.-
Yönteminözellikleridoğrultusundasınıfınfizikikoşullarınagöredeğişikoturma
biçimleri(U)uygulanarakyüzyüzeiletişimortamısağlanmalıdır.-
Derslerdiğerderslerlevegüncelyaşamlailişkilendirilmelidir.-
Grupçalışmalarınaönemverilerekpasiföğrencilerindeetkinliklerekatılımısağ-
lanmalıdır.
-
258 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
-
Öğrencilerindersdışıyabancıdilöğrenmeortamlarınakatılmalarıteşvikedilmeli-dir.
- Temel beceriler yöntemin öngördüğü biçimde öğretilmesi
sağlanmalıdır. (öncesözlü,sonrayazılıbeceriler)
- Fotoğraf, resimvekarikatür gibi eğlendirirkenöğretenöğelere
yer verilmelidir.(Gevrekçi,2001:14)
-
Etkinlikleröğrencinineğitimdüzeyine(yaş,sosyaltavır,kültürdüzeyi)uygunsı-ralanmalıdır.(Gevrekçi,2001:14)
-
Etkinliklerinsomuttansoyuta,basittenzoraveöğrenciyehitapedenbiçimdedizil-mesisağlanmalıdır.
- Etkinlikleröğrenciodaklıhazırlanmalıdır.(Demirel,2004:44)-
Öğretmenöğrencilerinerehberlikedicibirrolüstlenmelidir.(Demirel,2004:44)-
Kültürel öğeler öğretilirken dil amacına uygun kullanılmalı, dil ve
kültürün bir
bütünolduğuunutulmamalıdır.(Demirel,2004:44)- Etkinlikleröğrenci
ilgisiniçekecekveihtiyacınıkarşılayacakbiçimdedüzenlen-
melidir.-
Yabancıdildersiningelecektekullanabileceğialanlaraveyabancıdilöğrenmenin
öneminedeğinmelidir.-
Etkinliklerönceliklesözlü,sonrayazılıiletişimbecerilerinehitapetmelidir.-
ÖğretmenFransızcaöğretimetkinliklerinidahaçokkarşılıklıdiyalog,grupçalış-
ması,benzetim,problemçözmeveeğitseloyunlarlagerçekleştirmelidir.-
Fransızcaöğretimindeöğrencilerinihtiyacıolangüncelveyararlıbilgileröğretil-
melidir.- Öğretmeninbranşıdışındadabilgisiüstdüzeydeolmalıdır.-
Öğretmenöğrencilerinerehberlikedicibirgörevüstlenmelidir.
C. Bonjour Le Français 4 Ders Kitabının Fiziksel
ÖzellikleriFransızcaöğretimibirincikademe4.ve5.sınıföğrencileriiçinhazırlananBonjour
Le
Françaisadlıderskitabıİletişimciyöntemingörehazırlanmıştır.Buyöntem,öğrencilerinzihinselvepsikolojikgelişimlerinigözönündebulundurarakbilgi,becerivekişilikleriniarttırmakiçiniletişimbecerilerinikullanmalarınayardımcıolacakbiçimdederskitapla-rınayansımıştır.
Bonjour Le Français 4
derskitabında,diyaloglarveyazılıetkinlikler,görselveişit-selöğelerledesteklenmiştir.Ayrıcakonularıngüncelvegeçerliolmasıdaöğrencileridilöğrenmeyeisteklendirecekbiçimdedir.Örneğin,ilköğretim4.sınıfBonjour
Le Français
kitabınınilkünitesinde,dilimizeFransızca’dangeçensözcüklere(şeffafsözcükler,motstransparents)yerverilmiştir.ÜstelikbusözcüklerinTürkçe’dedekullanılmasıöğrencileridilöğrenmeyedahadamotiveeder.
-
259OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
Derskitabıeğitseliçeriğiyanında,fizikselolarakbirderskitabınınkapağındaniçindekullanılanresimlerdentablolarda,önsözdenyazıpuntosunavesayfaadedinekadarbir-çokölçütöğrenciyaş,ilgi,öğrenmedüzeyivebeklentilerineuygunolmalıdır.
İlköğretim ve ortaöğretim ders kitapları fiziksel yönlerden
belirlenen
standartlardaöğrenciyesunulmalıdır.Bustandartlarkanunlar,yönetmeliklerveyönergelerlebelirlen-miştir.Örneğin,“önkapakta;kitabınadı,kullanılacağısınıf,yazarınadısoyadı,yayınevi,amblemveyaresim,arkakapakta;sağaltköşedefiyatı,basımyılı,firmavebarkodnu-marası”(Gevrekçi,2001:14)bulunmalıdır.Yani,birderskitabınınkapağınakonanilgiçekici,renklibirresminbileöğreticibiryönüolduğuunutulmamalıdır.
1739sayılıTürkMilliEğitimKanunuçerçevesindeMilliEğitimBakanlığı,Haziran2007tarihlive2597sayılıTebliğler
Dergisi’ndeyayınladığı,DersKitapları ileEğitimAraçlarının
İncelenmesiveDeğerlendirilmesine İlişkinYönerge’debu
standartlarıbe-lirtmiştir.
Derskitaplarınınkapakresmivekapakrenginingösterişliliği,öğrencilerinmotivas-yonununartmasınakatkısağlar.Bunedenle,kitaplardakullanılangörselunsurlaryanındarenklerinkullanımıdaçokönemlidir.Eğitimuzmanlarınındakabulettiğigibiderski-taplarınıniçeriğindekullanılansıcak,soğukvenötrrenkler,öğrencinindikkatinifarklıbiçimlerdeetkiler.Burenkler:
Sıcak Renkler:Sarı,Turuncu,Kırmızı,EflatunKırmızıSoğuk
Renkler:Eflatun,Mavi,EflatunMavi,Yeşil,SarıYeşilNötr
Renkler:Siyah,Beyaz,GriSıcakrenkler,hareketvecanlılıkgösterir,soğukrenklerisesükunetverahatlıkverici
bir etkiye sahiptir. Sıcak renklerin yaklaştırıcı, soğuk
renklerin ise uzaklaştırıcı etkisivardır.(Gevrekçi,2001:15)Bonjour
Le
Français’dekullanılansıcakvesoğukrenkler,kitabınöğrencidüzeyineveöğrenmeortamınatamanlamıylauygundeğildir.
MilliEğitimBakanlığı,derskitaplarını1739sayılıMilliEğitimTemelKanunu’nun55.maddesinegöreseçervelistesiniTebliğler
Dergisi’ndeyayınlar.DolayısıylabuderskitaplarınınokutulmasıveseçimindeMilliEğitimintemelilkelerineyönelikolması,dersprogramlarınavederssaatlerineuygunluğu,okul
türvetiplerineuygunluğuesaslarınadikkatedilir,sonrabasımıyapılarakokullaragönderilir.
3Temmuz1995tarihve2434sayılıTebliğler
Dergisi’nde,TalimTerbiyeKurulu’nun5.6.1995 tarih ve 269karar
sayılı,MilliEğitimBakanlığıDersKitaplarıYönetmeliği(kitaplarınhazırlanmasıveincelenmesiileilgiliesasveusullerleilgiliyönetmelik)ya-yınlanmıştır.Bunagöre,2007yılındayayınlananMillîEğitimBakanlığıDersKitaplarıileEğitimAraçlarınınİncelenmesiveDeğerlendirilmesineİlişkinYönerge’nin6.mad-desinde
yer alan ve ders kitaplarının oluşturulması esaslarına göre,
teknik,
tasarımvedüzenleme,kitapkapaklarıvegörüntüsüaşağıdakihususlaragöreşekillendirilmelidir:
-
260 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
Ön
kapakta;kitabınadı,okultürü,sınıfı,başvurusahibininadı,varsapedagojikaçı-danuygunbulunan
amblemi ve dersin özelliğini yansıtan bir kapakolmalıdır.
(MEB,2007:427)Bonjour Le
Français’deokultürü(İlköğretim),kitabınadı(BonjourLeFran-çais4),bakanlığınamblemivekitabıntürü(livred’élève)bilgileriyeralmıştır(Şekil1).
Şekil
1.İlköğretim4.SınıfFransızcaÖğretimiDersKitabıKapakSayfası(BLF4,2007)
İç kapağın ön
yüzünde;kitabınadı,okultürü,sınıfı,yazarı/yazarlarınadıvesoyadıvarsaakademikunvanı,başvurusahibininadıveyaadresivarsapedagojikaçıdanuygunbulunanamblemyerverilir.(MEB,2007:427)Bonjour
Le Français 4
içkapağınönyü-zünde,okultürü(İlköğretim),kitabınadı(BonjourLeFrançais4),bakanlığınamblemivekitabıntürü(livred’élève),yazarlarvebasımevibilgilerbulunmaktadır.İçkapağınarkayüzünde;yazar/yazarlarındışındakikitabıhazırlayanlarınadıvesoyadıbulunur.(MEB,2007:427)
yazarlar, telif yazısı, kabul ve basım kararı, ISBN, yayın ve dizi
numarasıbulunmaktadır.
Arka
kapakta;sınıfseviyesidikkatealınaraksağlık,beslenme,trafikveçevreileilgiliyazılıvegörsel
tasarımlaryeralır. (MEB,2007:427)Bonjour Le Français
arkakapakbilgilerindedesağlık,beslenme,trafikveçevreileilgiliyazılıvegörseltasarımlarayerverilmiştir.
İkinci yaprak ve
devamında;ilköğretim1.,2.,ve3.sınıflarınaaitkitaplarda,sayfa-nınönyüzündeTürkBayrağıilebirlikteİstiklalMarşı’nınilkikikıtası;yaprağınarkayüzündeÖğrenciAndı;üçüncüyaprağınönyüzündeAtatürk’ünresmiveresminaltkıs-mında,Mustafa
Kemal Atatürkibaresiolmalıdır.4.,5.,6.,7.ve8.sınıflarileörgünve
-
261OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
yaygıneğitimkurumlarınaaitkitaplarda,TürkBayrağıileİstiklalMarşı;yaprağınarkayüzündeAtatürk’ünGençliğeHitabesi,üçüncüyaprağınönyüzünde,AtatürkresmiileresminaltkısmındaMustafa
Kemal Atatürk ibaresiyazılır. (MEB,2007:427)Bonjour Le Français’de
ikinci yaprak sayfasının ön yüzündeTürkBayrağı ile birlikte
İstiklalMarşı’nıntamamı;yaprağınarkayüzündeAtatürk’ünGençliğeHitabesi;üçüncüyapra-ğınönyüzündeAtatürk’ünresmiveresminaltkısmında,Mustafa
Kemal Atatürkibaresivardır.
2007yılındayayınlanan2597 sayılıTebliğler Dergisi’nde: “4.
sınıflarda12punto,5. sınıflarda11punto,dahaüst sınıflar
içinde10puntoolmalıdır.Metinleraralarındaparagrafboşluğubulunmayan100mm’likkısımda;4.ve5.sınıflarda20satır,dahaüstöğretimkademelerdede22satır”(Tertemizvediğ.,2004:41;MEB,2434,1995)olmasıgerektiğiifadeedilmiştir.
Ç. Bonjour Le Français 4 Eğitsel ÖzellikleriMilli
EğitimBakanlığı,AvrupaKonseyi’yle işbirliğine giderek yabancı dil
öğreti-
minidahaetkilivedahakaliteliyapmakiçinçalışmalaryapmaktadır.BuçalışmalardanilköğretimdüzeyindeolanCommeniusprojesiyleöğrencilerindil
edinmesüreci
farklıboyutkatılmasıamaçlanmıştır.Bununyanısıra,yabancıdilöğretimprogramlarıyenidengözdengeçirilmişvederslerinöğretimindekullanılanaraç-gereçler,dilöğretimyöntem-lerinin
gereksinimleri doğrultusunda yeniden hazırlanmıştır. Bakanlık dil
öğretimindekullanılanmateryalleri,TalimTerbiyeKuruluBaşkanlığı’nın10.05.1973tarihlive380sayılıkararıylabelirlemiştir.Bumateryaller:
1.Öğretmenkılavuzu,2.Öğrencikitabı,3.Alıştırmakitabı,4.Konuşmaiçintekresimler(Figüranlar),5.Ufaktablolarveduvarresimleri,6.Filmşeritlerivedialar,7.Bandveyaplaklar,İletişimciyönteminürünüolanBonjour
Le Français,yukarıdakieğitim-öğretimaraç-
larınındaötesinegiderekdilöğretiminebilgisayar, televizyon,
tepegöz,vb.
teknolojikaraçlarınsınıfortamınagirmesinisağlamıştır.
İletişimciyöntemindilöğretiminekatkısı,Koç’un(1979)dabelirttiğigibi,amaçdilinişleviolaniletişimbecerilerininsağlanmasıgörüşüyatar.(Demirel,2004:43)Buaçıkla-madoğrultusundaİletişimciyöntemderskitapları,sınıfiçinde,öğretmenkontrolündedi-linfonksiyonelyapısını,öğrenciyeiletişimbecerisikazandıracakbiçimdetasarlanmıştır.Yine,Bonjour
Le
Françaiskitaplarındadilbilgisiöğretimi,Brumfit’inde(1978)belirt-tiğigibi,öğretmenindilbilgisikuralvekalıplarınıdoğrudanöğretmediği,budurumları
-
262 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
zihinselsüreç
içineyayarakdeneme-yanılmayoluylagerçekleştirmesiesasınadayanır.(Demirel,
2004:44) İletişim kavramının vurgulandığıBonjour Le Français’de,
sınıftadersinişlenişindeöğretmen,öğrencileregöredahapasifdurumdaolmalıveetkinliklerinyapılmasındaonlarayolgöstericibirtutumsergilemelidir.Çünkübuyönteminöğretimesaslarıveetkinlikleriöğrencimerkezliolarakdüzenlenmiştir.
Öğretmen görsel okuma yaptırarak, öğrencilerin dilsel beceriler
kazanmalarını
he-deflerken,dilseldurumlarıyorumlamafırsatıdasağlamalıdır.Buyönüyle,Bonjour
Le
Françaisderskitabıiçerikleri,öğrencilerinilgileriniçekengüncel,eğlencelivekendineözgübiçimlerdesunulmayaçalışılmıştır.
Buyöntemindilöğretiminebaşkabirkatkısıdaiçeriğinsunumundakullanılanya-bancıdilöğretimteknikve
ilkeleriyle ilişkilidir.Yani,eğitsel
içerikrolyapma,eğitseloyunlar,benzetim,gösteri,grupçalışmalarıgibiuygulamalarladesteklenmiştir.Etkinlik-ler,somuttansoyuta,basittenkarmaşığa,kolaydanzoradoğrusıralanmıştır.Öğrencilereverilenprojeveperformansgörevleriyledeöğrencilerinaktifgörevlereveetkinliklerekatılmasını
sağlamıştır.Yine,kitaplardaöğrencilerin
iletişimyetisikazanmalarınayar-dımcıolacaknitelikteilkelerbenimsenmiş,öğrencilerin,öğrenilendilinsosyalçevresineuyumsağlamalarıvedilişlevlerinitanımalarıhedeflenmiştir.
Sözlüiletişimbecerileriniarttırmakiçinöğretmen,derskitabındakigörselunsurlarıdakullanaraköğrencilerinkonuşmabecerilerinienüstdüzeyeçıkarıpöğrencilerindilselkazanımlareldeetmelerinisağlamalıdır.Bunedenle,bazenkitaptakidiyaloglarıyorum-lar,bazenroloyunlarıyapar,bazendesözlüyönergelerçerçevesindeçalışmalaryaparak(Yoltarifi,birolayıresimlemek,resimyorumlamak...)anlamavekonuşmaetkinlikleriniçeşitlendirmelidir.
Programdavederskitabındakietkinliklerdeöğretilmesigerekendiğerbirnoktadadilbilgisi
kurallarının öğrenci düzeylerine göre hazırlanmış bir içerikte
öğretilmesidir.Öğretmendilbilgisikurallarınıanlatarakyadayazdıraraköğretemez.Hemsözlüveya-zılıdildekullanımlarınıdavermesigerekir.Budurumşöyleörneklendirilebiliriz;nasılfutboloynamak,bilgisayarkullanmaknasılteorikteöğretilmezse,dilbilgisikurallarıdaezberlenereköğretilmez.İletişimciyönteminölçütlerindedebelirtildiğigibidilbilgisi,biramaçdeğil,biraraçtır.Ayrıcadilbilgisiöğretimiyanında,sözcüköğretiminde,sözcüklerimekanikolaraktekrarlatmakyerine,gösterilenbiryapınınbiranlamtaşıdığınıkavratmakyönteminkabulettiğigörüştür.
Eğitsel içeriğin sunduktan sonra öğretmen, Fransızca dil
öğretiminde öğrencilerinkonuları anlayıp anlamadıklarını kontrol
etmek için, ölçme-değerlendirme
etkinlikleridüzenler.Buetkinliklerprogramdaşöylebelirtilmiştir:
-Yetiştirmeyeyönelikdeğerlendirme-BaşarıyıölçmeyeyönelikdeğerlendirmeBunagöre,
programdayeralanvemateryallerdeuygulamaalanıbulan yetiştirmeye
yönelik değerlendirme;
süreklivedersyılıboyuncasıksıkyapılır,öğrencilerlebirlikte
-
263OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
planlanabilir,öğretimveöğrenmeetkinliklerinibirbütünolarakelealandeğerlendirme-lerdir.(MEB,2000:15)
Öğretmenbuaşamada,dilselbilgilerinöğrenilipöğrenilmediğinikontroleder.Bunuyaparkenhemöğrencilerinhemdeyönteminbaşarısınıölçer.İletişimeyönelikbecerilerindeğerlendirilmesinde,özellikleşuyapılarıkullanır:
- Boşluklarıdoldurunuz.- Şudikteyialınız.- Doğrucevabıseçiniz.-
Sorularıyanıtlayınız.- Çekilmemişfiilleriçekiniz.-
Resimlerianlatınız
(MEB,2000:16)gibisorularlaöğretmeniletişimeyönelikbe-
cerilerideğerlendirir.Diğerdeğerlendirmeetkinliği,derskitabıöğelerinikontroletmedeuygulananbaşa-
rıyı ölçmeye yönelik
değerlendirmedir.Budeğerlendirmeçalışmasını,öğrencilerinko-nuşmabecerilerinedüzeydeöğrenipöğrenmediklerikontroleder.Dolayısıyladilbilgisi,sözcükvesesbilgisiniölçensorularayerverilmez.Öğretmenbaşarıyıölçmeyeyönelikdeğerlendirmeleri(dinleyerekanlama,okuyarakanlama,konuşmaveyazılıanlatımbe-cerilerini)ölçmekiçin;
- Söyleyeceklerimiyap.-
Kiralıkevarıyorum,gazeteilanınıdinlebanauygunmudeğilmisöyle.-
Havaalanındakianonsudinleveuçağınkalkışsaatinisöyle.-
Şubaşvuruformunudoldur.- İşilanlarınıokuvesanauygunolanınıseç.-
Yarınkihavadurumunasıl.- Kendinitanıt.- Ensevdiğinçizgifilmianlat.-
Evarıyorsunbununiçinbirilanyaz.-
Mektupyazyadauzaktakiarkadaşınamektupyaz.(MEB,2000:16-18)Bonjour Le
Français
4’teeğitseliçerik,iletişimikolaylaştırmakamacıylaikitemel
öğretimhedefiçerçevesindegerçekleştirilmiştir.Bunlar:İletişime
Ait Hedefler (Objec-tifs communicatifs) ve Dilin Yapısına Ait
Hedefler (Objectifs linguistiques)
D. İletişime Ait Hedefler (Objectifs
communicatifs)İletişimkurmakamacıylaöğretilendüzeyeuygunolanduygu,düşünce,durum,ortam
vekişilerigözönünealarakseçilendilselkullanımlardır.Buhedefler,programıngenelveözelamaçlarındayeralanmaddelerdir.Derskitabıiçindebuhedefinuygulanmasınavebuhedefinetkinliklerineörnekvermekgerekirse:(Şekil2)
-
264 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
Görüldüğügibiderskitabındailetişimkurmabecerileriniarttırmakiçineklenenres-minhemgerçekçideğilhemderenklerisolukveöğrenciilgisiniçekmektenuzakbiçimdesunulmuştur.Ünitebaşlangıçsayfalarındakullanılanresimler,dilselveişlevselkonularıanlatmadayetersizdir.
İlköğretimdüzeyiöğrencilerindikkatinipek
fazlaçekmeyenburesimlerineğitselişleviamaçlandığıgibideğildir.Yinebuaçıklamayagöre,4.sınıfderskitabınınilkünitesininkapakresmişöyledir.(Şekil3)
Şekil
2.İletişimeAitHedeflerinÖğretiminiGösterenEtkinlik(BLF4,2007)
Şekil
3.4.SınıfDersKitabı,BirinciÜnite,KapakSayfası(BLF4,2007)
-
265OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
Dinlemeveyazmabecerilerinigeliştirmeyiamaçlayanetkinliklerdüzensizveçizmebirresimlesunulmuştur(Şekil4).
Şekil 4. DinlemeveYazmaEtkinliği(BLF4,2007)
E. Dilin Yapısına Ait Hedefler (Objectifs linguistiques)Dilsel
becerilerin kullanılmasında ve ifade edilmesinde yararlanılan dil
öğeleridir.
Bunlar;sözcük,dilbilgisivedilselyapılardır.Buyöntemdedilbilgisiöğretimi,üstüka-palıbirbiçimdedolaylıbirbiçimdeöğretilir.Eğitseliçeriktedilbilgisikurallarımaddemadde
tanımlanmaz ama konuşmada kullanılır.Öğretiminmerkezinde öğrenci
vardır.Fransızcaöğretimisüreciiçindeöğrenci,öğrendiğiyapılarısözlüiletişimdekullanarakdili
yapısal kurallarına göre öğrenir. Sonuç olarak dil bilgisi amaç
olarak
öğretilmez,araçolaraköğretilir.Bunusağlamakiçinöğretmenöğrencilerdenbiriymişgibidavrana-raköğrencilerleöğretimetkinliklerinekatılır.Buaşamaetkinlikleriderskitabıiçinde;“Bonjour,
Comment ça va, c’est un crayon, c’est une chaise, Quelle heure
est-il?,….”gibidilselyapılarlasunulmuştur.(Şekil5,6)
Eğitseliçeriğinsunumundaöğrenciyerehberlikedenveetkinliklerinamacınınanla-şılmasınıkolaylaştıracaksimgelerkullanılmıştır.FakatBonjour
Le
Français’debusim-gelerelleçizilmiş,özensizhazırlanmış,düzgünrenklendirilmemişvehersayfanınüstsolkısmındaverilmiştir.
Derskitabındakonularınsunumu,açıklanmasıvedilselişlevlerininöğretimi,iletişi-mevedileaitamaçlarlabelirlenmişvekonuörgüsüylebütünleştirilereköğrenciyeöğre-
-
266 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
tilmeyeçalışılmıştır.Etkinliklerinsunumaşamasındaizlenenbasamaklarsırasıyla;sunu,açıklama,yenidenkullanma(dilişlevleri),uygulama(Üretim),değerlendirme’dir.
Yöntem,öğrencimerkezlibiröğretimilkesinibenimser.Bunedenleİletişimciyönte-minuygulamaaşamasındagrupçalışmalarıönemlibiryertutar.Çünkügrupçalışmaları,grupiçindekiheröğrencininkendilerinidilselyöndengeliştirmelerineyardımcıolduğugibi
sessiz öğrencilerin bile söz aldığı ve fikirlerini ifade ettiği bir
öğretim
anlayışınıbenimser.Fakatöğretmenin,grupoluşturmadabazınoktalaradikkatetmesigerekir.Böy-lecegrupoluşturmadaamaç,öğrencilerarasındakalıcıbağlarkurarak,iletişimkurmak-tır.Öğrenciler,beraberçalışacağıarkadaşlarıylaortakmetinler,diyaloglaroluşturduğugibi,onlarıbirliktesahneleyebilecekleriortamlarıdaoluştururlar.Fakatgruplarınsayısınıiki,üçveyadörtkişiylesınırlıtutmaktayararvardır.Grupçalışmaları,öğrencininkendiduygularını,psikolojisini,hayattecrübesiniortayakoyacağıiçinkendikişilikleriniorta-yakoymalarınayardımcıolur.Buçalışmalar,öğrencilerinöğrenme,uygulama,üretme,eğlenme,hazduymalarınaimkânvermekte,herşeydenönemlisideiletişimbecerisiningelişmesineönemlikatkılarsağlar.Sınırlarıneolursaolsun,buetkinliklerindaimasınıf-çayapılmışolançalışmalaradayandırılmasınaveonlarıntamamlayıcısıolduğunadikkatedilmelidir.
Yönteminprensiplerinegöreöğretmen,sınıftaherdefasındadersekatılımındahaet-kinolmasınısağlamayaçalışır.Katılımınsağlanmasıiçingerekderskitabıgerekseöğret-
Şekil 5.
DilinYapısınaAitHedefleriGösterenEtkinlikler(BLF,2007)
Şekil 6.
DilinYapısınaAitHedefleriGösterenEtkinlikler(BLF,2007)
-
267OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
meninhazırlayacağımetinler,resimlervekonuşmaileilgiliçalışmalaröğrenciyeenüstdüzeydedilselbecerilersağlayacakşekildesınıftasunulmalıdır.Aslındaburadaamaçla-nanöğrencilerigitgidedahaözgürbırakmakveyüzyüzegelebilecekleridurumlarısınıfaoluşturarak,istenendavranışlarısergilemeleriamaçlanır.Bunuyaparkensınıfiçindede-ğişikteknikler(benzetim,dramatizasyon,roloyunları,amacahizmetedendiğeroyunlar,sınıfgazetesiçıkarma,şarkısöyleme(BLF5,2007:11)kullanmakgerekir.
Sonuç olarak, İletişimeAit Hedefler (Objectifs communicatifs) ve
DilinYapısınaAit Hedefler (Objectifs linguistiques) hem Fransızca
öğretimi ders kitabıBonjour Le
Français’ninhemdeFransızcaöğretimprogramınıntemelinioluşturur.
F. Bonjour Le Français Ders Kitaplarında Sözcük Öğretimi
İletişimciyöntemderskitaplarında
iletişimevedilinyapısınaaitamaçlardansonra
önemverilenbirbaşkakonudasözcüköğretimidir.İletişimkurmagücününartmasıbiranlamdasözcükbilgisiyledoğruorantılıdır.Böylecebuyöntemdesözcüköğretimiile-tişimkurmagücü,dilöğelerivekelimelerinkullanımıylabirliktebeceriyedönüştürül-melidir.Örneğin,öğretmensözcüköğretiminde,yöntemindebirprensibiolarak,sözcükdağarcığınıgeliştirmekiçinsözcüklerinbirbirleriyleolanilişkilerinden(eşanlamlılık,zıtanlamlılık)hareketedebilir.(BLF5,2007:10)Ayrıca,Fransızcabazısözcüklerinöğrenci-lerinkendianadillerindedekullanması(şeffafsözcükler,mots
transparents)öğrencilerindilöğrenmeistekleriniarttırır.
Öğretmenüstsınıflarda,öğrencileresözcüklerinyapısınıvekullanımfarklılıklarınıgörmefırsatıverme,türetmeyollarınıgöstermelidir.Buçalışmalar,biçimsel(örneğin:-tion
ekiyle türeyen sözcükler)veyaanlamsal (eş anlamlı, zıt anlamlı
gibi)gruplamalarşeklindedegerçekleştirilebilir.Bonjour Le
Français’desözcüköğretimiikigenelbaşlıkaltındatoplanmıştır.Bunagöre;
Gösterme Çalışması: Öğretmen
gerçeknesnelerle,fotoğraflarla,resimlerle,mimikvejestleriyle,dramaçalışmasıylasözcüköğretebilir.Öğrencilerbutürdeçalışmalardaar-kadaşlarıylasözcükpaylaşımınagidereksözdağarcıklarınızenginleştirebilirler.Sözcüköğretimindesıklıklakullanılanvegörsellerledilinöğretilmesiniamaçlayanbirçalışmadır.Gerçekfotoğraflar,çizimler,gazetevedergiresimleribuöğretimtekniğimateryalleridir.(BLF5,2007:10)Öğretmenindersiçindekullandığıdiğerbirsözcüköğretimçalışmasıdasözcüğüntanımlanması,eşanlamınınveyazıtanlamınınverilmesi,sözcüğünbirbütünolarakmetiniçindeyeralması,öğrencilerinbütünparçailişkisinegöreanlamınıbulabil-meleriyadasözcüğünanadildekikarşılığınınverilmesiyoluylagerçekleştirilebilecekaçıklamalarladasözcüköğretimigerçekleştirilir.
Sözlük Kullanma:
Bireyselolaraksözcüköğrenmedebilinenvesıklıklakullanılanbiröğrenmeetkinliğidir.Öğrencilerin,kendikendilerineöğrenmeçabalarıçerçevesindesözlükkullanımıkuşkusuzönemkazananbiröğretimçalışmasıdır.Derskitaplarındayeniöğrenilmişsözcüklisteleriyöntemin(Bonjour
Le Français, Je Voyage En Français ve
Salut!)derskitaplarınınsonundayeralmıştır.(BLF5,2007:11)
-
268 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
Sonuç
Dil,yüzyıllarboyuncainsanlararasındaenönemliiletişimaracıolmuştur.Buyönüyle
dil toplumlarıbazensavaşa,bazendebarışa
sürüklemiştir.Yinedil,kültürlerinürettiğibilgivedeğerlerinaktarılmasınaimkantanıyancanlı,yaşayan,kendinisürekliyenileyendinamikbiryapıyasahiptir.
21.yüzyıldaAvrupaBirliğidevletleriçokdilliveçokkültürlüolmayolundakidilselhedeflerinigözdengeçirmişveönceleriikidilbilmekhedeflenirkengünümüzdeisebuhedef,üçdilolarakkabulgörmektedir.Ülkemizde
isebiryabancıdilbilmekzorunlu-luk haline gelmiş, ikinci bir dili
bilmek hemen hemen toplumun her kesimi için
lüksolmaktançıkmışveihtiyaçhâlinegelmiştir.Buhedefler,formaleğitimkurumlarınadayansımışvebukurumlardaikinciyabancıdilöğretiminebaşlanmıştır.Buçerçevedederskitaplarıdahazırlanmıştır.Çalışmadadilöğretiminvazgeçilmezunsurlarındanolanderskitaplarınınsüreklikendiniyenileyen,yenigelişmelereayakuyduran,öğrenciyihembi-reyselçalışmalarahemdegrupçalışmalarınayönlendiren,görselöğelerledesteklenen,öğrencilerinilgisiniçekenalbenilibiçimdeveçağdaşgörüntüsüyleöğrenciyesunulmasıgerektiğigörüşünevarılmıştır.
Çalışmadadavurgulandığıgibi,derskitaplarınınniteliğininöneminiAtaman(2001)şöylesavunmuştur:Eneskiveenyaygınbiçimdekullanılaneğitimkaynaklarındanbiri-dir.Basılımateryallerinenönemliavantajı,bireyinbirbilgiyidefalarcatekraretmesinevebağımsızçalışmasınaolanaksağlar.Derskitapları,birey,aile,toplumveulusüzerindebıraktığıetkilerdendolayıeğitimveöğretiminenönemliöğelerindenbiridir.(ÜnsalveGüneş,2003:388)
Neyazıkkifiziksel,eğitselveyöntemselyönleriyleincelendiğindeFransızcaöğretimiderskitaplarıherdönemolumsuzluklarlakarşımızaçıkar.Girişbölümündedebelirtildiğigibi,Osmanlıdevletininsondönemlerindedederskitabıkonusundasorunlarınolması,bukonudayeterliçalışmalarınhalenyapılamadığınıgösterir.
Kavramsalçerçevedeelealınankonulardançıkansonucagöre,kitaplarıniçeriğinde,güncel,pratik,kullanışlıveiletişimedayalıetkinliklerolmalıdır.İçerik,görselunsurlarladesteklenerekalbenilibirbiçimdeöğrencilerinilgisiniçekenveonlarınmotivasyonlarınıarttıran,kitaplarınkâğıtkalitesindenrenkkullanımınakadarheryönüyleöğrencilerinyaşveöğrenmedüzeylerinehitapedenniteliklerdehazırlanmalıdır.
Bakanlık tarafındanbasılanderskitapları, yinebakanlık
tarafındanyayınlananyö-netmelikveyönergeleregöreuygunbiçimlerdesunulmalıdır.Yöntemingerekleri,hemprogramahemders
kitabına yansıtılmalıdır.Öğretmen dilsel yöntemleri, teknikleri
veilkeleri iyi bilmeli ve sınıfta tüm incelikleriyle kullanmalıdır.
Öğretmen, öğrencilerinetkinliklerdeöğrendiğibilgilerikullanmalarını
fırsatvererekonların iletişimkurmavedilsel
algılamabecerilerinigeliştirmelidir.Gerektiğindekitaplarıneğitsel
içeriği,diğerderslerle
ilişkilendirilmelivedeğişiköğrenmealanlarınahitapedenetkinliklerleöğre-
-
269OBM Öncesi İlköğretim 4. Sınıf Fransızca Öğretim Programı ve
Bonjour Le Français Ders Kitabına Eleştirel Bir Bakış
timçeşitlendirilmelidir.Tümbuetkinlikler,öğrencisınıfdüzeyineveokultürünegöredüzenlenmelidir.
Sonuçolarak,yabancıdilöğretimimüfredatlarıngözdengeçirilmesi,gereksizbölüm-leriniçeriktençıkarılması,amaçvekazanımlarıniyibelirlenmesi,öğretimsüreçlerinindikkatealınmasıveölçmedeğerlendirmeölçütlerininöğrenciyeyönelikolması,dilöğre-timindebaşarıyıarttıracağıunutulmamalıdır.
Derskitaplarınıniçerikleri,kurumlarınfizikselveteknolojikolanaklarınauygunola-rak
donatılırsa, dil öğretiminin amacına ulaşmasına yardımcı olur. En
basit bir yakla-şımla, sınıflarınkalabalıkolmasınedeniyleöğretmen
tümöğrencilerleyeterlidüzeydeilgilenemezveböylecedilöğretimiamacınaulaşamaz.Uygunsınıfmevcutlarıveyaban-cıdilöğretimidersleriningörsel,işitselaraçlarladesteklenmesidebaşarıyıberaberindegetirir.
Derskitapları,yabancıdilöğretirkenkültürelöğelerindeöğretimineyervermelidir.Hattaeğitseliçerikteanadilinkültürelöğeleriileyabancıdilinkültürelöğeleriilişkilen-dirilereköğrencilerinbilinenörneklerdenhareketlediğerdilinkültürelöğeleriüzerineiletişimkurmalarısağlanır.
Sonuçolarak,yabancıdilFransızcaöğretimininkankaybettiğibirdönemdederski-taplarıiçeriklerininözensizcehazırlanıpsunulması,bireylerinyabancıdilFransızca’yabakışaçılarınıolumsuzetkilemektedir.
KaynakçaAcat,B.(2009).“ÖğrenciMerkezliYabancıDilEğitimi”.EğitimeBakışDergisi,Yıl:5,
Sayı:14.Başar,E.(1998).GenelÖğretimYöntemleri.Samsun:KardeşlerOfsetMatbaacılık.Çetin,
Ş. (2001). “İlköğretimOkuluYabancıDilÖğretimProgramı”.
L.Küçükahmet
(Editör).KonuAlanıDersKitabıİncelemeKılavuzuYabancıDil.BirinciBaskı.Ankara.NobelYayınDağıtım,ss.59-110.
Çetin,Ş.,KüçükahmetL.(2004).KonuAlanıDersKitabıİncelemeKılavuzu(2.Baskı).Ankara:NobelYayınDağıtım.
Demirel,Ö.(2004).YabancıDilÖğretimi(2.Basım).Ankara:PegemaYayıncılık.Gevrekçi,M.
(2001). “BiçimveTasarım”.L.Küçükahmet (Editör).KonuAlanıDers
KitabıİncelemeKılavuzuYabancıDil.BirinciBaskı.Ankara.NobelYayınDağıtım,ss.13-18.
Kocaoluk,M.Ş.VeKocaolukF.(2002).İlköğretimOkuluProgramı1-8(37.Baskı)Ada-na:KocaolukYayınevi.
Küçükahmet,L.(2004).KonuAlanıDersKitabıİncelemeKılavuzu(2.Baskı).Ankara:NobelYayınDağıtım.
-
270 / Ertan KUŞÇUAtatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi 2012 16 (2): 249-270
MEB.(2000).İlköğretimOkuluDersProgramları,Fransızca6-7-8,
İstanbul:M.E.Ba-sımevi.
MEB.(1992).Ortaokul1.2.ve3.SınıflarFransızcaÖğretimProgramı,Ankara:M.E.Basımevi.
MilliEğitimBakanlığı(1973). TebliğlerDergisi.Ankara:Sayı:380
MilliEğitimBakanlığı(1995).TebliğlerDergisi.Ankara:Sayı:2434
MilliEğitimBakanlığı(1997).TebliğlerDergisi.Ankara:Sayı:2481
MilliEğitimBakanlığı(2007).BonjourLeFrançais4.İstanbul:DoğanOfset.
MilliEğitimBakanlığı(2007).BonjourLeFrançais5.İstanbul:DoğanOfset.
MilliEğitimBakanlığı(2007).TebliğlerDergisi.Ankara:Sayı:2597
Tertemiz,N.,Ercan,L.veKayabaşı,Y.(2004).DersKitabıveEğitimdekiÖnemi,KonuAlanıDersK.İnc.Kıl.(Sos.Bil.4-8,VatandaşlıkveİnsanHak.Eğ.4-8,T.C.İnk.Tar.veAtatürkçülük4-8),Ankara:NobelYayınevi.
Ünsal,Y.veGüneşB.(2003).“BirKitapİncelemeÇalışmasıÖrneğiOlarakMEBİlköğ-retim8.SınıfFenBilgisiDersKitabınaFizikKonularıYönündenEleştirelBirBakış”.Kastamonu:KastamonuEğitimDergisi,11(2),387-394.