Page 1
Semi-nari-Semi- nari-Semi- nari-
nari- Semi-nari- Semi-Inhoud
Intensieve cursus van
2 weken voor docenten
Nederlands uit heel
de wereld
Nederlands als vreemde taalzondag 23 augustus tot zaterdag 5 september 2015
www.taalunie.orgverbindt
SeminariumNederlands als vreemde taal
didactiek, taal en cultuur
Page 3
SeminariumNederlands als vreemde taal
didactiek, taal en cultuur
Page 4
2
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
2
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Algemene informatie
Locaties
Hotel Casa 400
Eerste Ringdijkstraat 4
1097 BC Amsterdam, Nederland
tel: +31-20-6651171
fax: +31-20-6630379
www.hotelcasa400.nl
IBIS Hotel Antwerpen Centrum
Meistraat 39
2000 Antwerpen, België
tel.: +32-3-2318830
fax: +32-3-2342921
www.accorhotels.com/nl/hotel-1453-ibis-
antwerpen-centrum/index.shtml
Page 5
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
3
DoelgroepHet seminarium is bedoeld voor
docenten Nederlands aan
universiteiten en hogescholen
buiten Nederland en Vlaanderen
voor wie het Nederlands niet de
moedertaal is. Het programma is
door het interactieve karakter en de
gevarieerde inhoud voor zowel
beginnende als meer ervaren
docenten van nut. De cursus biedt
plaats aan maximaal 20 deelnemers.
Programma
Didactiek
Het seminarium beoogt deelnemers
aan te zetten tot reflectie over eigen
didactisch handelen. Informatie-
verstrekking over nieuwe, taal -
didactische inzichten en uitwisse ling
van ervaringen moeten dit bewerk -
stelligen. De colleges didactiek zijn
veelal geordend rond thema’s die
een gehele dag centraal staan.
Tijdens deze themadagen voeren
we in subgroepen opdrachten uit.
Er is bijvoorbeeld een dag van de
didactiek, een dag over interactieve
werkvormen met lees- en luister-
teksten, een toets ochtend en een
sessie peer teaching.
Taal
Het Nederlands is de voertaal
tijdens alle activiteiten. In
individuele gesprekken met taal- en
uitspraak deskundigen kunnen
bepaalde aspecten van de eigen
taalvaardigheid worden verdiept.
Cultuur
In de vorm van lezingen en
excursies krijgen de deelnemers
culturele en maatschappelijke
informatie over Nederland en
Vlaanderen aangeboden. De auteur
Stefan Hertmans van wie de
deelnemers voorafgaand aan het
seminarium het literaire werk
‘Oorlog en terpentijn’ krijgen
toegestuurd, zal komen praten over
zijn boek en het literaire schrijven.
Page 6
4
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
De eerste week van het seminarium
vindt plaats in Amsterdam in aan -
sluiting op het IVN-congres in Leiden
en de tweede week in Antwerpen.
Het succes van het seminarium
staat of valt met de mate van inzet,
leermotivatie en samenwerkings-
bereidheid van de deelnemers.
Openstaan voor wat anderen te
berde brengen binnen en buiten het
officiële programma verruimt de
sociale dimensie van het vakgebied.
Het seminarium biedt een unieke
gelegenheid tot het opdoen van
nieuwe professionele contacten en
tot het verruimen van de collegiale
kring ver buiten de nationale
grenzen.
De deelnemer volgt de volledige
cursus. De deelnemer komt dus op
de eerste dag aan en blijft tot de
laatste dag. Op de cursus volgt de
deelnemer alle lessen, gastlezingen,
excursies en activiteiten die in het
programma staan.
CursusleidingAnnelies de Jonghe
Docente Nederlands NVT
ProjectleidingIngrid Degraeve
Nederlandse Taalunie,
Adviseur Internationaal
OrganisatiesDe Nederlandse Taalunie
De Taalunie is een beleids organisatie
van Nederland, Vlaanderen en
Suriname voor de Nederlandse taal.
De Taalunie stimuleert mensen en
maat schappelijke sectoren om het
Nederlands optimaal te benutten,
zodat het hun kansen vergroot.
Daartoe ontwikkelt ze proactief
beleid, producten en diensten.
Op die manier zorgt zij ervoor dat
het Nederlands een levendige taal
blijft die in alle maatschappelijke
domeinen wordt gebruikt.
Meer informatie vindt u op
www.taalunieversum.org en
www.taalunie.org.
Page 7
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
5
Blijf op de hoogte van al onze activiteiten
in verband met Nederlands als vreemde
taal en word onze vriend op Facebook:
www.facebook.com/TaalunieNVT
Volg de Taalunie op
https://twitter.com/taalunie.
Of meld je aan op ons
gratis digitale tijdschrift:
http://taaluniebericht.org/abonneren.
Page 8
6
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
6
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Programmaoverzicht
Zondag 23.08 > Aankomst
Maandag 24 >Didactiek: NVT actueel
dinsdag 25 >Taalreflectie: ´t Poldernederlands
Woensdag 26 >Didactiek: Toetsing
donderdag 27 >Cultuurkunde: Den Haag vandaag
Vrijdag 28 >Didactiek: Teksten doorgronden / Verstaanbaar spreken
Zaterdag 29 >Dagje vrij
Zondag 30 >Cultuurkunde: Nederlands watererfgoed
Maandag 31 >Taalreflectie: Vlaams in het buitenland?
dinsdag 01 >Didactiek: Authentiek materiaal van het internet in lessen NVT
01 >Cultuurkunde: Rubens in Antwerpen
Woensdag 02 >Didactiek: Peer teaching
donderdag 03 >Cultuurkunde: Vlaanderen en Brussel vandaag
Vrijdag 04 >Cultuurkunde: Lezing met de auteur Stefan Hertmans
Zaterdag 05.09 > Afscheid
Page 9
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
7
Aankomst
Zondag 23 augustus In de namiddag Aankomst van de deelnemers
in het Hotel CASA 400 in Amsterdam
17.00 Informele ontvangst en gelegenheid om met elkaar
kennis te maken
18.00 Opening van het seminarium door medewerker
Taalunie. Aansluitend bespreking van het programma
19.30 Avondmaaltijd in het hotel
Afscheid
Zaterdag 5 september Ontbijt
Vertrek van de deelnemers
uit het Hotel IBIS in Antwerpen
Page 10
8
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
8
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondVoor een docent staat of valt
succesvol lesgeven met heel wat
didactische overwegingen:
• Wat moet een student op korte
termijn allemaal kunnen?
• Welke nieuwe didactische
inzichten zijn zinvol?
• Moet cultuurkunde als vak apart
of kan het in de taalverwervings-
lessen worden geïntegreerd?
• Welk didactisch materiaal is
bruikbaar in het hoger onderwijs?
• Hoe kan authentiek materiaal
worden ingebed?
• Tijdens deze instapsessie worden
verschillende aspecten uit de
vreemdetalendidactiek nader
toegelicht en besproken. Het
seminarium biedt geen
kant- en- klare onderwijsrecepten,
maar een forum voor de
ontwik keling van lesideeën en de
reflectie op de eigen lespraktijk.
Het is ook een unieke kans om
samen met collega-docenten
ideeën uit te wisselen en uit te
testen.
DoelstellingInformatieverstrekking over recente
inzichten in de
vreemdetalendidactiek en
onderzoek naar de bruikbaarheid
ervan in de eigen onderwijssetting.
Aandachtspunten hierbij zijn:
• algemene tendensen in de
vreemdetalendidactiek,
• de rol van de docent in gestuurde
of meer autonome leerprocessen,
Didactiek:
NVT actueel
Page 11
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
9
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
9
• de plaats van cultuurkunde
binnen het curriculum,
• recent verschenen leermiddelen.
WerkwijzeVolgens het principe ‘learning-by-
doing’ komen verschillende
interactieve en activerende
werkvormen aan bod zoals
ijsbrekers, subgroepen met
verwerkingsopdrachten, check-in-
duo´s, discussie met sneeuw-
baleffect, fluisteroverleg. Werk-
vormen kunnen meer docentgericht
of meer taakgericht zijn en worden
altijd ingezet om een bepaald
leerdoel te bereiken.
Page 12
10
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Maandag 24 augustus 06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Ingrid Degraeve en Annelies de Jonghe: Een niet-alledaagse
benadering van de ontwikkeling van de vreemdetalen-
didactiek en de rol van de docent in het leerproces van de
student
10.15 Pauze
10.45 – 12.15 Ingrid Degraeve en Annelies de Jonghe:
Vervolg van de workshop
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.30 Annelies de Jonghe: Een bruikbare analyse van recent
verschenen leergangen, lexicale en didactische
hulpmiddelen. Verwerkingsopdrachten in subgroepen
15.30 Pauze
16.00 – 17.45 Posterpresentatie leermiddelen
Godi Dijkman en Margreet Verboog: Individueel taaladvies
18.30 Avondmaaltijd in het hotel
Page 13
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
11
Page 14
12
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
12
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondEen goede spreek- en schrijfvaardig-
heid is voor de NVT-docent van
belang bij uitleg en instructie.
Daarnaast is de docent bron van
creatieve taal tijdens de feitelijke
communicatieve situaties in de les.
De docent vult de leergang aan of
stuurt deze bij. De productieve
taalvaardigheden van de NVT-
docent hangen vooral samen met
woorddiversiteit en stilistische
variatie. Maar wie kan de docent in
de eigen onderwijssituatie feedback
geven op deze kwaliteiten?
DoelstellingReflectie op de eigen kennis van het
Nederlands en de manier waarop
die in een onderwijssetting wordt
ingezet. De focus ligt hierbij op
creatieve ideeën omtrent woord -
diversiteit en stilistische variatie.
WerkwijzeDe onderwerpen ‘vragen stellen’,
‘vragen uit de klas’, ‘woorden
semantiseren’ en ‘stijl & register’
komen aan bod. Er wordt gekeken
naar de beste manieren om te
anticiperen op vragen uit de NVT-
klas en de verschillende wijzen
waarop op een selectieve manier
betekenis aan nieuwe woordenschat
kan worden gegeven. Aan de hand
van enkele artikelen uit de Neder-
landse media worden de deel nemers
in subgroepjes aan gespoord zelf na
te denken over de verschillende
registers en variaties in stijl en te
komen tot diverse schrijfproducten.
Taalreflectie:
Reflectie op eigen taal gebruik (deel 1)
Page 15
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
13
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
13
Taal verandert. Ook het Nederlands.
Niemand kan voorspellen in welke
richting die ontwikkeling zal gaan.
Met twee taalexperts uit Vlaan-
deren en Nederland wordt een kijkje
genomen achter de schermen van
de taalverandering. Jan Stroop,
ontdekker van ‘t Poldernederlands
start met een lezing over de opmars
van het Poldernederlands.
AchtergrondVan alle soorten Nederlands die je
hoort spreken trekt ’t Polder neder-
lands de meeste aandacht. Dat komt
waarschijnlijk vooral omdat er een
naam aan gegeven is, net zoals dat
bij ’t Verkavelingsvlaams ’t geval is.
’t Poldernederlands is het resultaat
van een taalverandering die drie
eeuwen op zich heeft laten wachten.
Terwijl in ’t Duits en ’t Engels de
verlaagde diftongen [ai] en [au], die
in de dialecten ontstaan waren uit
lange monoftongen, al sedert de
16e eeuw deel gingen uitmaken van
de standaardtaal, is dat in het
Nederlands niet gebeurd.
De voornaamste oorzaak is de
afwijzende houding van grammatici
en schrijvers, die die tweeklanken in
klaain (klein), kaai (kei) afkeurden
vanwege hun zogenaamd boerse
karakter. Pas in de jaren ‘60 en ‘70
van de vorige eeuw kon die
verlaging alsnog doorzetten toen
zich op grote schaal maat schap-
pelijke veranderingen voltrokken.
Vooral vrouwen hebben daarvan
geprofiteerd door met hun aai’s
en aau’s de strenge normen van
’t ABN te bruuskeren.
Taalreflectie:
Onderzoek naar taal-verandering (deel 1)
Page 16
14
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Dinsdag 25 augustus 06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Godi Dijkman: Creatieve ideeën over woorddiversiteit en
stilistische variatie in de klas
10.15 Pauze
10.45 – 12.15 Godi Dijkman: Gevarieerde taken in subgroepen
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.30 Jan Stroop: De onstuitbare opmars van ‘t Poldernederlands.
Lezing met praatje in de wandelgangen
15.30 Pauze
16.00 – 17.45 Godi Dijkman en Margreet Verboog: Individueel taaladvies
Vrije avondmaaltijd
Afhankelijk van de culturele agenda is er een theater- of
concertbezoek gepland in Amsterdam of Antwerpen
Page 17
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
15
Page 18
16
seminarium nederlands als vreemde taal
16
seminarium nederlands als vreemde taal
AchtergrondHet toetsen van taalvaardigheid is
onlosmakelijk met het taalonderwijs
verbonden. Docenten en studenten
willen graag weten wat ze al hebben
bereikt en aan welke punten ze nog
moeten werken. Om hier een
correct beeld van te krijgen zijn
goede toetsen en een goede
interpretatie van de resultaten
belangrijk.
DoelstellingDocenten ontwikkelen vaak zelf
toetsen. Het is daarbij belangrijk te
weten hoe je dat op een betrouw-
bare en valide manier kunt doen.
WerkwijzeTijdens deze workshop gaan we aan
de slag met bestaand toetsmateriaal
en met items die de deelnemers zelf
ontwikkelen. Ook mogen deel-
nemers eigen toetsen meenemen.
Ook die zullen we bekijken.
MiddagprogrammaDe middag is vrij voor het bezoek
aan boekwinkels, bibliotheken en
universiteiten, aan studie-
begeleiders en het onderhouden
van overige academische contacten.
Er is geen avondprogramma
voorzien.
Didactiek:
Toetsen in de taalcursus. Van ontwikkeling naar beoordeling
Page 19
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
17
Woensdag 26 augustus 06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Petra Poelmans: Toetsen in de taalcursus,
van ontwikkeling naar beoordeling.
10.15 Pauze
10.45 – 12.15 Petra Poelmans: Vervolg van de workshop
12.30 Lunch in het hotel
Middag en avond vrij voor academische contacten
en bezoek aan boekhandels
Vrije avondmaaltijd
Page 20
18
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
18
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Vandaag staat Den Haag als de
politieke draaischijf van Nederland
centraal. We bezoeken eerst het
kantoor van de Nederlandse
Taalunie waar bekende mede-
werkers klaarstaan voor een
persoonlijk gesprek. Daarna laat de
senior adviseur en ‘Hagenaar’ Marc
le Clercq mooie en interessante
plekjes in de stad zien. Er is nog
genoeg tijd over voor vrije opties:
een strandwandeling in Scheve-
ningen, een bezoek aan het
panorama Mesdag of aan het
prachtig gerenoveerde Mauritshuis.
Cultuurkunde:
Den Haag vandaag
Page 21
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
19
Donderdag 27 augustus 06.30 – 08.30 Ontbijt
08.45 Vertrek per bus naar Den Haag
10.30 Bezoek aan de Taalunie. Ontvangst in het Algemeen
Secretariaat met aansluitend een broodjesmaaltijd
13.00 – 14.00 Stadswandeling met Marc le Clercq
Vanaf 14.00 Vrij programma in Den Haag
18.00 Vertrek per bus vanaf Parkeerplaats Ministerie van
Financien aan Prinsessegracht naar Amsterdam
19.30 Avondmaaltijd in het hotel
Page 22
20
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
20
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondIn het NVT-onderwijs is het van
groot belang om cursisten te leren
teksten te doorgronden op verschil -
lende niveaus. Zo moeten zij de
structuur en de opbouw van de
tekst kunnen begrijpen, zowel op
tekst- als op zinsniveau. Zij moeten
de woordenschat die de tekst
aanbiedt kunnen begrijpen.
Daar naast moeten zij de tekst
kunnen plaatsen in een culturele
context. Van NVT-docenten vraagt
dit veel kennis en vaardigheid.
DoelstellingIn de lessen Nederlands kunnen
docenten verschillende didactische
middelen gebruiken om cursisten te
leren teksten diepgaand te
door gronden. Het doel van deze
module is om de deelnemers kennis
te laten maken met deze didactische
middelen en die vervolgens te
gebruiken in de eigen onderwijs-
praktijk.
WerkwijzeIn deze module gaan we aan het
werk met verschillende technieken
om voorkennis te mobiliseren en
verwachtingen te formuleren bij een
tekst (associatie, woordspin,
afbeeldingen, titel van een tekst,
enz.). Ook zullen we oefenen met
globaal lezen. Daarnaast worden er
teksten geanalyseerd, waarbij
aandacht besteed wordt aan
grammatica, zinsopbouw en
tekstopbouw. We gaan in op
Didactiek:
Teksten doorgronden
Page 23
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
21
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
21
mogelijke oefeningen bij het
verwerken van teksten (leg in de
juiste volgorde, beantwoord vragen,
vertel in eigen woorden, vat de tekst
kort samen, dictoglos, enz.).
Als laatste bestuderen we de
culturele aspecten en context van
teksten. We bespreken de
over een komsten en verschillen
tussen die aspecten en de context
van de Nederlandse teksten en de
talen en culturen van de deel-
nemers. Hierbij staat de vraag
centraal hoe je dit alles in de eigen
lespraktijk kunt toepassen. In een
opdracht voor peer teaching
brengen de cursisten de opgedane
kennis en ervaring van de module
in praktijk.
Page 24
22
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
22
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondOm een aantal redenen is het
belangrijk om aandacht te besteden
aan de uitspraak: je kunt het niet uit
een boek leren en het heeft grote
invloed op de begrijpelijkheid van
de spreker. Maar ook voor het
verstaan van het Nederlands zijn
met name de prosodische aspecten
van belang. Voor de leerder zijn
deze aspecten vaak onbekend, in de
eigen taal leert men dit als heel jong
kind, nog voor de woordenschat.
Daarnaast heeft het Nederlands nog
specifieke punten van aandacht,
bijvoorbeeld de klinkers, die ook
nog eens veel spellingsproblemen
geven. Ook de assimilatie in het
Nederlands behoeft aandacht.
DoelstellingMargreet Verboog zal in haar
workshop de deelnemers praktische
handvatten aanreiken om bij hun
studenten de verstaanbaarheid te
verhogen. Daarbij ligt de focus op
de bovengenoemde elementen, en
hoe die zo effectief mogelijk
duidelijk te maken.
WerkwijzeIn een aantal gezamenlijke (luister)
oefeningen laat Margreet Verboog
zien hoe de docent in de klas aan
uitspraak kan werken. Ook wordt
er literatuur en materiaal voor
het oefenen van de uitspraak
aangeraden. Nieuw: de app
SpreekBeter om zelf thuis uitspraak
te oefenen.
Verstaanbaar spreken, wat helpt? Functionele didactiek
Page 25
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
23
Vrijdag 28 augustus 06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Christine van Baalen: Teksten doorgronden
10.1 5 Pauze
10.45 – 12.15 Christine van Baalen: Vervolg workshop
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.30 Margreet Verboog: Verstaanbaar spreken, wat helpt?
16.00 – 17.00 Annelies de Jonghe: Introductie peer teaching
Vrije avondmaaltijd
Afhankelijk van de culturele agenda hebben we een
theater- of concertbezoek geplan in Antwerpen of
Amsterdam.
Page 26
24
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Zaterdag 29 augustus Op zaterdag is iedereen vrij
De cursusleider geeft graag tips over het actuele
zomerprogramma in Amsterdam.
06.30 – 10.00 Ontbijt
Er zijn verder geen gezamenlijke maaltijden
Page 27
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
25
Page 28
26
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
26
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondVandaag verhuizen we naar België.
Het huidige landschap in Nederland
is voor een groot deel gevormd door
ruim achthonderd jaar waterbeheer.
De aanleg van dijken, sluizen,
stuwen, trekvaarten, kanalen en
gemalen door waterschappen en
hoogheemraadschappen hebben het
aangezicht van Nederland tot op
heden aanzienlijk bepaald. Onder
leiding van historicus Mark Opmeer
verdiepen we ons tijdens de busreis
naar Antwerpen in het veelzijdige
watererfgoed van het Nederlandse
landschap. Ook kijken we naar de
manier waarop de overheid in
samenwerking met bedrijven,
burgers en publieke partijen dit
omvangrijke stukje geschiedenis
probeert te bewaren voor
toekomstige generaties. Door
kennis te maken met een aantal
toonaangevende voorbeelden van
waterbeheer in het stroomgebied de
Stichtse Rijnlanden in de regio
Utrecht verwerven de deelnemers
meer inzicht in het publieke
waterdebat in Nederland en in de
invloed van water op het landschap.
Op een verfrissende en interactieve
manier worden de deelnemers
geïnformeerd over het veelzijdige
watererfgoed in deze omgeving.
Door een aantal plaatsen met eigen
ogen te bezichtigen, zien de
deelnemers hoe deze historische
objecten ook in de huidige tijd
belangrijke, maatschappelijke
functies vervullen.
Cultuurkunde:
Watererfgoed Nederland
Page 29
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
27
Zondag 30 augustus 06.30 – 08.45 Ontbijt
09.00 Koffers inladen en vertrek per bus
Middagpauze op een leuke locatie
ca. 18.00 Aankomst Antwerpen
19.00 Avondmaaltijd in Antwerpen
Page 30
28
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
28
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondSinds het ontstaan van het ABN
werd vrij algemeen aanvaard dat wie
‘correct’ Nederlands wilde spreken,
moest spreken zoals in de Neder -
landse Randstad. Maar in de tweede
helft van de 20e eeuw is in Vlaan -
deren een eigen standaard isering op
gang gekomen. Tegenwoordig wordt
het Nederlands gezien als een
pluricentrische taal met centra in
Nederland, Vlaanderen en Suriname.
Dat heeft conse quen ties voor het
taalonder wijs, en het stelt taal -
docenten in het buitenland voor
een dilemma: moeten ze alleen de
Noord-Neder landse norm aanbieden,
of is het voor studenten ook
belangrijk het ‘andere’ Nederlands
te leren kennen?
DoelstellingKennismaking met enkele verschil-
len tussen Algemeen-Neder lands,
Nederlands-Nederlands en
Belgisch-Nederlands. Kenmerken
van standaardtaal en tussentaal in
België. Reflectie op consequenties
voor het taalonderwijs in het
buitenland.
WerkwijzeIn enkele korte teksten speuren we
naar voorbeelden van Belgisch-
Nederlandse standaardtaal en
tussentaal. In welke mate maken die
het begrip van de tekst moeilijk?
Waarom gebruikt een literaire
auteur typische Vlaamse woorden?
Gedachtewisseling over de manier
waarop taaldocenten hiermee
kunnen omgaan.
Taalreflectie:
Onderzoek naar taal-verandering (deel 2)
Typisch Vlaams,
ook in het buitenland?
Page 31
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
29
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
29
Achtergrond‘Van hier naar daar’ is een
intercultureel spel, ontwikkeld door
het Centrum Educatieve Spelen,
met steun van de Taalunie.
Bedoeling van het spel is mensen
uit verschillende culturen samen te
brengen en wederzijds begrip en
respect te stimuleren.
DoelstellingHet is de bedoeling dat we door
middel van het spel ervaren wat
interculturele interferentie is en dat
we hierover door middel van een
gesprek reflecteren. Vervolgens
zullen we leren hoe we de kennis die
uit de reflectie zal voortvloeien,
kunnen omzetten naar de
lespraktijk.
WerkwijzeDeze workshop volgt de rode draad
van cultuurkunde die door het
Seminarium loopt. In het eerste deel
van de workshop wordt het spel
geïntroduceerd en gespeeld. In het
tweede deel gaan we in op de
invloed van interculturaliteit op het
leren én het doceren van een taal.
Op basis van de ervaringen die we
bij het spelen opgedaan hebben,
zullen we de link leggen met onze
eigen realiteit: hoe kijken wij aan
tegen de contacten tussen
Nederland/Vlaanderen en ons eigen
land? Zijn we ons bewust van
bepaalde culturele verschillen en
hoe gaan we daarmee om? Wat zijn
onze ervaringen? Houden we ook
rekening met zulke cultuur-
verschillen in onze lessen?
Didactiek en interculturaliteit:
Van hier naar daar, stilstaan bij inter-culturaliteit
Page 32
30
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Maandag 31 augustus
06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Tussenevaluatie Seminarium
Bespreking van enkele aandachtspunten (reflectie op de
lespraktijk, organisatie peer teaching)
10.1 5 Pauze
10.45 – 12.15 Ludo Permentier: Typisch Vlaams, ook in het buitenland?
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.30 Peter Schoenaerts: Van hier naar daar,
stilstaan bij interculturaliteit
15.30 Pauze
16.00 – 17.30 Peter Schoenaerts: Vervolg workshop
Vrije avondmaaltijd
Page 33
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
31
Page 34
32
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
32
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
AchtergrondOp het internet vind je veel goed en
bruikbaar authentiek materiaal voor
je lessen NVT. Maar je moet weten
waar je het kan vinden.
En wat je ermee zal doen. Hoe zorg
je ervoor dat het een meerwaarde
biedt tegenover het vaste handboek
dat je gebruikt? We reflecteren over
een aantal vormen van authentiek
materiaal, zoals: krantenartikels,
reclame, cartoons, filmtrailers,
gedichten,...
Doelstelling• bewustzijn van de meerwaarde
van authentiek materiaal
• de juiste selectie maken van
authentiek materiaal voor je
eigen doelgroep
• de juiste opdrachten ontwikkelen
op verschillende niveaus van het
Europees Referentiekader
• op een afwisselende manier
omgaan met authentiek materiaal
WerkwijzeVertrekken doen we vanuit een
aantal uitgewerkte voorbeelden die
ons doen reflecteren over de meer -
waarde van authentiek materiaal, de
voor- en nadelen van bepaalde
vormen en de verschil lende
oefen types op de niveaus van het
Europees Referentiekader voor Talen.
Daarna ontwikkel je zelf een aantal
opdrachten bij authentiek materiaal
zodat je die meteen kan meenemen
naar je eigen lespraktijk.
Didactiek:
Authentiek materiaal van het internet in lessen NVT
Page 35
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
33
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
33
AchtergrondKunst is een expressie van het
gedeelde betekenisweb van een
cultuur. Het idioom van de
kunstenaar vertaalt de culturele
betekenis in toegankelijke beelden
als we met de ogen van de
participerende tijdgenoot kunnen
kijken. Naar Rubens kijken vanuit de
Vlaamse barokcultuur, voor onder-
stelt bekendheid met de contra-
reformatie van het 17e-eeuwse
Antwerpen.
DoelstellingEen kennismaking ter plekke met
het werk van Rubens in zijn
Antwerpse context moet leiden tot
een beter begrip van zijn werk.
WerkwijzeNa een inleiding in de contra-
reformatorische barokcultuur ten
tijde van Albrecht en Isabella
betreden we de leefwereld van
Rubens via een peripatetische
wandeling door zijn werk en zijn
stad.
Cultuurkunde:
Rubens in Antwerpen
Page 36
34
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Dinsdag 01 september
06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Catherine Verguts: Authentiek materiaal van
het internet in lessen NVT
10.15 Pauze
10.45 – 12.15 Catherine Verguts: Vervolg workshop
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.00 Ludo Beheydt: Rubens in Antwerpen,
een culturele identiteitsverkenning
15.00 Pauze
15.20 – 17.00 Ludo Beheydt: Stadswandeling in het voetspoor
van Rubens
Vrije avondmaaltijd
Afhankelijk van de culturele agenda hebben we een
theater- of concertbezoek geplan in Antwerpen of
Amsterdam.
Page 37
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
35
Page 38
36
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
36
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Tijdens de ochtend presenteren de
deelnemers in de vorm van peer
teaching alle lesontwerpen die ze in
subgroepen ontwikkeld hebben.
Peer teaching is een soort rollenspel
waarbij een docent lesgeeft en de
andere docenten de rol van de
leerder overnemen. Deze methode
is ideaal om zowel het perspectief
van de docent als dat van de leerder
in te nemen. Het is een mooie kans
om samen met de collega´s na te
denken over verschillende
lespraktijken in de literatuur- en
tekstdidactiek.
De presentaties vormen ook een
basis voor reflectie over transfer-
mogelijkheden naar de eigen
onderwijssetting in het buitenland.
In deze module zullen we ook
fragmenten uit het boek van de
gastschrijver didactiseren.
MiddagprogrammaMedewerkers van het team CNaVT
(Certificaat Nederlands als Vreemde
Taal) stellen de nieuwste ontwikke-
lingen voor. Daarna is er mogelijk-
heid tot individuele gesprekken.
De rest van de middag is vrij
voor bezoek aan boekwinkels,
bibliotheken en universiteiten,
aan studiebegeleiders en het
onderhouden van academische
contacten. Er is geen avond-
programma voorzien.
Didactiek:
Peer teaching
Page 39
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
37
Woensdag 02 september 06.30 – 08.45 Ontbijt
08.45 – 10.15 Peer teaching: Presentatie lesontwerpen
10.15 Pauze
10.45 – 12.15 Peer teaching: Vervolg
12.30 Lunch in het hotel
14.00 -15.00 Medewerkers CNaVT: De nieuwste ontwikkelingen
Middag en avond vrij voor academische contacten
en bezoek aan boekhandels
Vrije avondmaaltijd
Page 40
38
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
38
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
De gezamenlijke uitstap naar
Brussel bestaat uit een heel
gevarieerd programma. Het begint
met een bezoek aan het Vlaams
Parlement, gelegen in het politieke
hart van Brussel, gevolgd door een
lunchbuffet in het parlements-
gebouw. Enkele parlementariërs
zullen ons rondleiden en graag over
een aantal politieke kwesties of over
het politieke systeem in het
algemeen van gedachten wisselen.
Brussel is een typische 19e-eeuwse
stad die zich ontwikkeld heeft vanuit
de structuur van het 18e-eeuwse
Koningsplein in de bovenstad en
stedenbouwkundige ingrepen in de
benedenstad: de overwelving van de
Zenne, de aanleg van een overdekte
winkel galerij, pleinen en wandel-
promenades. Wandelen in de stad,
zich voor het plezier verplaatsen in
de stedelijke ruimte, lijkt vandaag
iets vanzelfsprekends. Zien en
gezien worden in de stad is een
typische vrijetijdsbesteding die
ontstond in de loop van de 17e
eeuw. Tijdens de wandeling staan we
stil bij de diversiteit van de
architectuur en de stedenbouw.
Daarna is er tijd om zelf op ontdek -
king te gaan. Ingrid en Annelies,
allebei ‘Brusselaars’, houden heel
wat tips paraat. We reizen die dag
per trein. Er zijn tussen Antwerpen
en Brussel frequente en snelle
verbindingen. ’s Avonds is iedereen
vrij om terug te keren wanneer hij
of zij wil.
Cultuurkunde:
Vlaanderen en Brussel vandaag
Page 41
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
39
Donderdag 3 september 08.00 – 08.45 Ontbijt
09.00 Vertrek te voet naar het station
09.45 Vertrek per trein van Antwerpen CS naar Brussel CS
11.30 – 14.30 Ontvangst bij het Vlaams Parlement met aansluitend
een lunch en gesprek met medewerkers
14.30 – 15.30 Wandeling van de bovenstad naar de benedenstad langs
bezienswaardigheden
Eindpunt: Grote Markt
Individuele terugreis per trein naar Antwerpen
Vrije avondmaaltijd
Page 42
40
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
40
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
In 2014 won Stefan Hertmans met
het boek ,Oorlog en terpentijn‘ de
AKO Literatuurprijs. Met dat boek
scoort Stefan Hertmans ook
internationaal heel hoog. De
vertaal rechten zijn inmiddels op
verhitte veilingen verkocht aan
gerenommeerde uitgeverijen overal
ter wereld. In Nederland en
Vlaanderen zijn inmiddels 200.000
exemplaren van ‚Oorlog en
terpentijn‘ verkocht.
Tijdens de lezing is er veel ruimte
voorzien voor eigen inbreng via
discussie en presentatie van
lesvoorstellen rond het boek die
tijdens de sessie peer teaching
werden uitgewerkt. Deze schrijvers-
ontmoeting is het ultieme sluitstuk
van het seminarium. Meer
informatie: www.stefanhertmans.be.
MiddagprogrammaNa de lunch ronden we het
seminarium met een evaluatie af.
Daarna is er tijd om koffers te
pakken en de stad in te duiken.
Tijdens het afscheidsdiner in een
restaurant in de stad zal Marc le
Clercq de certificaten van deelname
uitreiken en het seminarium
officieel afsluiten.
Cultuurkunde:
Lezing met de auteur Stefan Hertmans
Page 43
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
41
Vrijdag 4 september 06.30 – 08.45 Ontbijt
10.00 – 12.30 Lezing met de auteur Stefan Hertmans
12.30 Lunch in het hotel
14.00 – 15.00 Evaluatie van het seminarium
19.30 Feestelijke afscheidsmaaltijd op een mooie
locatie in Antwerpen met uitreiking van de
CERTIFICATEN VAN DEELNAME
Page 44
42
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
42
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Individueel taal- en uitspraakadvies
Page 45
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
43
De deelnemers aan het seminarium
hebben verschillende linguïstische
en educatieve achtergronden. Om
tegemoet te komen aan taal- en
uitspraakkarakteristieken die
daarmee samenhangen, is er aan
het seminarium een optionele
individuele component toegevoegd.
Wie de moeite neemt tevoren een
tekst te vervaardigen, kan deze
laten beoordelen door een aan het
seminarium verbonden specialist
tijdens een individueel gesprek.
Kenmerken van de eigen uitspraak
kunnen eveneens worden besproken
met een specialist die
uitspraakadvies geeft.
Godi Dijkman: individueel taaladviesDe deelnemers aan het seminarium
kunnen gebruikmaken van het
taaladvies. Aan de hand van een
door hen geschreven tekst wordt
ingegaan op eventuele onjuist-
heden, structuur, stijl en woordkeus.
De opdracht voor deze tekst wordt
verstuurd met het boek van de
gastschrijver. Ook kunnen de
deelnemers tevoren op het
aanvullende informatieformulier
een (bijvoorbeeld grammaticaal of
lexicaal) onderwerp aangeven
waarover ze nadere informatie
willen krijgen. In een individueel
gesprek van ongeveer twintig
minuten wordt de tekst besproken.
Margreet Verboog: individueel uitspraakadviesOp basis van geluidsopnames
worden tijdens individuele
gesprekken de sterke en zwakke
kanten van ieders uitspraak
besproken. Daarop volgen adviezen
voor verbetering.
Page 46
44
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
44
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Sprekers op het seminarium
Page 47
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
45
Christine van BaalenChristine van Baalen is sinds 1994
werkzaam in het NVT- en
NT2- onderwijs. Ze heeft aan
verschil lende universiteiten in
Neder land en in het buitenland
gewerkt. Sinds enige tijd heeft ze
haar eigen bedrijf, Sjibbolet taal en
training, waarin zij cursussen NT1,
NT2 en NVT verzorgt. Christine is de
auteur van Taal in zaken, co-auteur
van Cultuur in taal en van Dutch for
Reading Knowledge. Contact:
www.sjibbolettaalentraining.nl
Ludo BeheydtLudo Beheydt doceert Nederlandse
taalkunde en Nederlandse cultuur
aan de Université Catholique van
Louvain-la-Neuve. Hij is redacteur
van het tijdschrift Neerlandia en
heeft veel gepubliceerd over
taalverwerving en over culturele
identiteit in kunst en taal. Zijn
major opus is ‘Eén en toch apart.
Kunst en cultuur van de
Nederlanden’, een overzichtswerk
van de ontwikkeling van de kunst
en cultuur van de Nederlanden
van de Vlaamse Primitieven tot
de Nulgeneratie.
Marc le ClercqMarc le Clercq heeft Nederlandse
taal en letteren en theater weten-
schappen gestudeerd. In 1982
studeerde hij af aan de Universiteit
van Leiden. Hij heeft een jaar als
docent gewerkt en is daarna aan de
slag gegaan als beleidsadviseur bij
het Ministerie van Onderwijs en
Wetenschappen. Het is nu 28 jaar
dat hij als senior adviseur bij de
Nederlandse Taalunie werkt. Daar
zet hij zich in voor de bevordering
van het onderwijs Nederlands als
Vreemde Taal en de neerlandistiek
in het buitenland.
CNaVTHet Certificaat Nederlands als
Vreemde Taal voorziet examens
Nederlands voor leerders over de
hele wereld die een internationaal
Page 48
46
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
erkend certificaat van hun taal -
vaardigheid Nederlands willen
behalen. Het CNaVT is een project
van de Nederlandse Taalunie en
wordt uitgevoerd door het Centrum
voor Taal en Onderwijs (KU Leuven).
De projectcoördinator Koen Van
Gorp en de wetenschappelijk
medewerkster Lucia Luyten komen
een presentatie geven over de
vernieuwingen. Voor meer
informatie zie: www.cnavt.org.
Ingrid Degraeve Ingrid Degraeve studeerde vertaal -
kunde en vergelijkende literatuur-
wetenschap. In 1999 zette ze in
Tbilisi (Georgië) het docent schap
Nederlands aan de Ilia State
University op. Haar vertalingen van
Georgische literatuur verschijnen bij
Vlaamse en Nederlandse uit-
geverijen. Sinds 2008 werkt ze als
projectleider NVT bij de Neder-
landse Taalunie in Brussel. In 2015
is ze aangesteld tot adviseur
Internationaal.
Godi DijkmanGodi Dijkman is een gecertificeerd
docent NT2 die geruime tijd in het
buitenland heeft gewerkt. Na zijn
studie vertaler Engels/Italiaans in
Antwerpen heeft hij als docent
Engels (VSO) gewerkt. In Jakarta
was hij aan het Erasmus Taal-
centrum werkzaam als docent NVT.
Hij specialiseert zich in het
Neder lands op ERK-niveaus B1-C1
waarbij het geven van schrijf-
vaardigheid hem het meest
inspireert.
Stefan HertmansStefan Hertmans (Gent, 31 maart
1951) is auteur van een omvangrijk
literair en essayistisch oeuvre,
waarvoor hij zowel in binnen- als
buitenland werd onderscheiden. Hij
publiceerde poëzie, romans, essays,
theaterteksten, kortverhalen en een
handboek over kunstagogiek. Hij
doceerde in de masteropleiding van
de Koninklijke Academie voor
Schone kunsten (KASK, Hogeschool
Page 49
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
47
Gent) en leidde er het Studium
Generale tot oktober 2010.
Annelies de JongheAnnelies de Jonghe is neerlandicus
en germanist. Ze doceert
Nederlands en Duits in Duitsland.
Haar specialismen voor nascholings-
programma’s zijn blended learning,
creatief schrijven en de integratieve
aanpak van cultuurkunde en
taalverwerving. Samen met Britta
Bendieck (UvA Amsterdam) richtte
ze het internationale programma
FAM (Freiburg-Amsterdam-model)
op dat intussen aan vijf
universiteiten in het
studiecurriculum werd opgenomen.
Ze is auteur bij de uitgeverij
Langenscheidt in München.
Mark Opmeer Mark Opmeer is historicus met een
specialisatie in reiscultuur en
landschapservaring. Na zijn studie
heeft Mark enige tijd gewerkt als
geschiedenisdocent in het
middelbaar onderwijs. Sinds 2014
promoveert hij aan de faculteit
Ruimtelijke Economie en Bedrijfs-
wetenschappen aan de Vrije
Universiteit Amsterdam op het
onderwerp ‚promoting new
perceptions of cultural heritage
landscapes through mobile location-
based heritage gaming applications‘.
Mark onderzoekt onder andere hoe
mobiele communicatietechnologie
kan bijdragen aan meer waardering
en kennis van Europees cultureel
erfgoed onder toeristen en
studenten.
Ludo Permentier Ludo Permentier studeerde
Germaanse filologie in Leuven en
werd leraar Nederlands in Brussel.
Daarna werd hij redacteur voor de
kranten Het Nieuwsblad en De
Standaard. Bij die laatste krant werd
hij taaladviseur en opleider van
journalisten. Hij werkte ook als
redacteur bij Van Dale, als
communicatiemedewerker bij de
Page 50
48
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Taalunie en als praktijkassistent
Journalistiek aan de Universiteit
Gent. Hij is de auteur van de
leidraad van het Groene Boekje
en publiceerde met Rik Schutz
het boek ‘Typisch Vlaams’.
Petra PoelmansPetra Poelmans werkt als leraren -
opleider bij de vakgroep Nederlands
van Fontys Hogeschool Tilburg.
Naast taalkundecolleges verzorgt zij
ook de post-HBO opleiding Docent
NT2. Na haar promotieonderzoek
over tweedetaalverwerving bleef zij
betrokken bij allerlei projecten op
het gebied van taaltoetsing en
taalonderwijs, zo werkte ze
verschillende jaren voor het
Certificaat Nederlands als Vreemde
Taal en was ze redactielid van het
tijdschrift LES.
Peter SchoenaertsPeter Schoenaerts was lange tijd
verbonden aan het Instituut voor
Levende Talen in Leuven en werkt
nu voor de Nederlandse Taalunie in
Brussel. Hij was co-auteur van
verscheidene publicaties voor
studenten en docenten Nederlands.
Sinds 2001 maakt Peter
Schoenaerts met de theatergroep
Fast Forward toneelstukken voor
anderstaligen die Nederlands leren.
Jan StroopJan Stroop heeft gestudeerd aan de
Universiteit van Nijmegen. Hij is
acht jaar medewerker geweest bij
’t Meertens Instituut, daarna hoofd -
docent aan de Universiteit van
Amsterdam. In 1997 heeft Stroop
’t Poldernederlands ontdekt. In zijn
boek ‘Hun hebben de taal verkwan -
seld’ maakt hij onderscheid tussen
fout en ‘fout’ Nederlands. Onlangs
verscheen ‘Die taal, die weet wat’.
Stroop is gastonderzoeker aan de
UvA.
Margreet Verboog Margreet Verboog heeft als
psycholinguïst en logopedist veel
Page 51
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
49
ervaring met de didactiek van
spreekvaardigheid en verstaan-
baarheid. Naast haar werk als
trainer/docentopleider is zij actief
in de beroepsvereniging van
docenten Nederlands als tweede
taal (BVNT2.org) en publiceerde ze
veel didactisch werk op haar
vakgebied.
Artikelen en boektitels zijn te
vinden op de website:
www.margreetverboog-
verstaanbaarspreken.nl.
Catherine VergutsCatherine Verguts is coördinator van
het team Germaanse talen op het
Universitair Centrum voor Talen-
onderwijs van de Universiteit Gent:
zij staat in voor de inhoude lijke
evaluatie van de cursus inhouden en
waakt over de kwaliteit van het
lesgeven. Daarnaast begeleidt ze
projecten met verschil lende thema’s
en geeft ze zelf les Nederlands
(aan anderstaligen) en Engels.
Page 52
50
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
50
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
E-mailadressen sprekers
Page 53
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
51
Christine van Baalen
[email protected]
Ludo Beheydt
[email protected]
Marc le Clercq
[email protected]
CNaVT
[email protected]
Ingrid Degraeve
[email protected]
Godi Dijkman
[email protected]
Stefan Hertmans
zie www.stefanhertmans.be
Annelies de Jonghe
[email protected]
Mark Opmeer
[email protected]
Ludo Permentier
[email protected]
Petra Poelmans
[email protected]
Peter Schoenaerts
[email protected]
Jan Stroop
[email protected]
Margreet Verboog
[email protected]
Catherine Verguts
[email protected]
Page 54
52
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
52
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Deelnemerlijst Stand per 27 mei 2015
Page 55
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
53
Argentinië
• Nicolás Cortegoso Vissio
Universidad Nacional de Córdoba
Armenië
• Armine Ghratyan
Yerevan State Linguistic University
after V. Brusov
Belarus
• Ina Mezina
Linguististic State University of Minsk
• Katsiaryna Niachai
Linguististic State University of Minsk
• Alena Kantsevich
Linguististic State University of Minsk
Bulgarije
• Sonya Dimitrova
University HLL. Kiril i Metodij
China
• Jiachen Zhang
Beijing Foreign Studies University
Hongarije
• Eszter Zelenka
Károli Gáspár Református Egyetem
• Réka Kornélia Bozzay
Debreceni Egyetem
• Krisztina Soós
Károli Gáspár Református Egyetem
• Janina Vesztergom
Eötvos Loránd Tudományegyetem (ELTE)
Indonesië
• Indira Ismail
Universitas Indonesia
• Christina Turut Suprihatin
Universitas Indonesia
• Daniel Frits Maurits Tangkilisan
Akademi Bahasa 17 Agustus 1945
Semarang (Akaba 17)
Page 56
54
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Polen
• Paweł Mrowiec
Uniwersytet Warszawski
• Natalia Brozyna
Uniwersytet Wroclawski
Roemenië
• Alexa Stoicescu
Universitatea din Bucuresti
Rusland
• Ekaterina Tereshko
Sankt-Petersburgskii gosurdarstvennyi
university
Tsjechië
• Martina Veliká
Masarykova Univerzita
Zuid-Afrika
• Kornelia Neele
Universiteit van die Vrystaat
Page 57
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
55
Notities
Page 58
56
Seminarium nederlandS alS vreemde taal
Notities
Page 60
Semi-nari- Semi-nari- Semi-nari-nari-Semi- nari-Semi-nari-nari-nari-
Telefoon + 32 (0)2 – 203 66 [email protected]
BezoekadresTaalunie Gebouw KaaitheaterSainctelettesquare 19 1000 BrusselBelgië