Mirosław Głowacki Wykładhome.agh.edu.pl/.../matwykl/GrafInz/GrafInz_Podstawy.pdf · 2019. 9. 27. · Metodologia projektowania wskazuje też jak należy ... jest wykorzystywany

Grafika inżynierskaMirosław Głowacki

Wykład

ProjektowanieMirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Metodologia

Metodologia – nauka o metodach badań i przedstawianiu ich wyników.

Metodologia – znawstwo analityczne, krytyczne i normatywne metod badań, budowy systemów, wyrażania i utrwalania osiągnięć.

Metodologia projektowania jest nauką wskazującą możliwości i uwarunkowania poprawnego projektowania.

Łańcuch działań projekto-twórczych

KTO projektant (podmiot)

JAK proces

CO obiekt

(Przedmiot)

Otoczenie - sytuacja praktyczna

Metodologia projektowania

Metodologia projektowania uczy potencjalnego projektanta patrzenia na jego działalność z wieluperspektyw jednocześnie i wskazuje mu jak powinien działać aby projektować „dobrze”.

Metodologia projektowania wskazuje też jak należy rozumieć określenie „dobre projektowanie”

Zakres wiedzy przydatnej przy projektowaniu

Rozwój projektowania

Projektowanie pierwotne

Projektowanie przez szkicowanie

Projektowanie przez kreślenie

Projektowanie nowoczesne

Projektowanie pierwotne

Brak analizy toku namysłu

Nie wyróżnia się faz namysłu

Jednoosobowe „namyślanie” i „wykonywanie”

Słaba komunikacja z innymi

Brak świadomości możliwości ulepszania „obmyślania”

Brak świadomości udziału w projektowaniu

Projektowanie poprzez szkicowanie

Wykonywanie odręcznych szkiców

Szkice wykonane głównie na własny użytek

Pierwsze zastosowanie podziału ról podczas projektowania

Umożliwienie przechowywania i gromadzenia wiedzy

Wyraźnie oddzielona rola projektanta od producenta (możliwość)

Projektowanie poprzez kreślenie

Trwały, precyzyjny zapis toku projektowania

Kreślenie zgodnie z zasadami, normami

Obszerne opisy słowne

Rysunki wykonywane przez kilku projektantów

Proces zawężony do zagadnień technicznych

Projektowanie nowoczesne

Kreślenie jest tylko częścią prac projektowych

Dążenie do optymalizacji działań projektantów

Wieloaspektowość procesu projektowania

Uwzględnianie zagadnień środowiskowych

Zapis konstrukcji Zapis konstrukcji stanowi zbiór informacji o cechach

geometrycznych, materiałowych i innych cechach technicznych wytworu.

Powinien on spełniać następujące zasady: jednoznaczności, niesprzeczności, zupełności.

Zasada jednoznaczności wymaga stosowania sposobu zapisu konstrukcji opartego o przyjęte ujednolicone zasady, przepisy i symbole.

Zasada niesprzeczności dotyczy jednoznacznego przedstawiania konstrukcji.

Zasada zupełności wymaga uwzględnienia w zapisie konstrukcji wszystkich koniecznych i wystarczających informacji.

Rodzaje zapisu konstrukcji graficzny (rysunkowy) wykorzystujący różne metody

rzutowania przedmiotów, odpowiednie zasady i reguły oraz symbole,

fotograficzno-rysunkowy stanowi odpowiednie połączenie fotografii konstrukcji i odpowiedniego zbioru zapisanych graficznie informacji np. w postaci układu wymiarów na fotografii konstrukcji .

zapis komputerowy za pomocą języków programowania jest wykorzystywany np. do sterowania obrabiarek, zewnętrzną formą takiego zapisu jest zapis graficzny

Arkusze rysunkówMirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Podstawowe formaty arkuszy rysunkowych

Oznaczenie

formatu

Wymiary formatu

rysunku (lub kopii)

po obcięciu w mm

Pole rysunkowe

A0 841x1189 821x1159

A1 594x841 574x811

A2 420x594 400x564

A3 297x420 277x390

A4 (podstawowy) 210x297 180X277

Wymiary arkusza rysunkowego formatu A4

Wymiary arkusza rysunkowego formatu A3

Składanie arkusza formatu A3 do wpięcia w teczce rysunkowej

Tabliczka rysunkowa

Tabliczkę rysunkową na formatach od A0 do A3 należy umieścić w prawym dolnym rogu pola rysunkowego.

Dozwolone jest tylko poziome usytuowanie tych arkuszy.

Arkusz formatu A4 może być usytuowany tylko pionowo.

Tabliczka rysunkowa na arkuszu formatu A4 powinna być umieszczona w jego krótszej dolnej części.

Linie rysunkowe – linia ciągła cienka odręczna

Linie rysunkowe są typowymi znakami graficznego zapisukonstrukcji.

Kształty linii rysunkowych i ich wymiary podlegają normalizacji.

Linia ciągła cienka odręczna Zastosowanie

1. Przy kreśleniu ręcznym linii zakończenia przekroju cząstkowego lub

przerywanego widoku, przekroju i kładu, jeżeli granica nie jest linią

symetrii lub linia środkowa

Linia ciągła cienka

Linia ciągła cienka Zastosowanie

1. Linie wyobrażalne przenikania 10. Przekątne do oznaczania

powierzchni płaskich

2. Linie wymiarowe 11. Linie gięcia na półwyrobach i

częściach przetworzonych

3. Pomocnicze linie wymiarowe 12. Obramowanie szczegółów

4. Linie wskazujące i linie odniesienia 13. oznaczenie szczegółów

powtarzanych

5. Kreskowanie 14. Linie określające elementy zbieżne

6. Zarysy kładów miejscowych 15. Położenie warstw połączonych

7. Krótkie linie środkowe 16. Linie rzutowania

8. Dno bruzdy gwintu 17. Linie siatki

9. Początek i zakończenie linii

wymiarowych

Uwaga: Pogrubiono zastosowania linii

najczęściej stosowanych na rysunkach

Linia ciągła gruba

Linia ciągła gruba Zastosowanie

1. Krawędzie widoczne 5. Główne przedstawienia

na wykresach planach,

schematach

technologicznych

2. Zarysy widoczne 6. Układ linii

3. Wierzchołki gwintu 7. Linie podziału form na

widokach

4. Granica długości gwintu

pełnego

8. Linie przekrojów i

strzałki kładów.

Linia ciągła cienka zygzakowataLinia kreskowa cienka

Linia ciągła cienka zygzakowata Zastosowanie

1. Wykonanie automatyczne zakończenia cząstkowego

lub przerwanego widoku, przekroju i kładu, jeżeli

granicą _nie jest linia symetrii lub linia środkowa

Linia kreskowa cienka Zastosowanie

1. Krawędzie

niewidoczne

2. Zarysy

niewidoczne

Linia cienka z długą kreska i kropką

Występują również inne linie jak:

linia kreskowa gruba,

linia gruba z długą kreską i kropką oraz

linia cienka z długą kreską i dwoma kropkami

Są one stosowane do specjalistycznych przedstawień na rysunkach technicznych.

Linia cienka z długą kreska i kropką Zastosowanie

1. Linie środkowe 2. Linie symetrii

3. Okrąg podziałowy kół

zębatych

4. Okrąg podziałowy

otworów

Grubości linii

Na rysunkach w budowie maszyn są stosowane dwiegrubości linii.

Zaleca się aby proporcje grubości linii wynosiły 1:2.

Stosowane grubości linii grubej w [mm]:

0,25; 0,35; 0,5; 0,7; 1; 1,4; 2.

Zalecane grubości to: 0,5mm oraz 0,7mm.

Pismo rysunkowe Wymagania ogólne:

czytelność, dla jej uzyskania odstępy między znakami powinny być równe dwukrotnej grubości linii pisma (odstępy te mogą być zmniejszone do jednej grubości linii w przypadkach określonych w normie)

przydatność do powszechnie stosowanych sposobów powielania,

przydatność do systemów kreślenia sterownychnumerycznie.

Wymiary pisma Wielkość nominalna pisma jest określona wysokością (h) wielkich

liter Szereg wymiarów nominalnych wysokości pisma (h): 1,8 mm; 2,5

mm; 3,5 mm; 5 mm; 7 mm; 10 mm; 14 mm; 20 mm. Grubość linii pisma powinna być taka sama dla liter wielkich jak i

dla liter małych. Kąt pochylenia pisma: Pismo może być proste (pionowe) lub pochyłe, nachylone pod

kątem 75o do linii bazowej poziomej. Rodzaje pisma:

Pismo rodzaju A, proste (V) Pismo rodzaju A, pochyłe (S) Pismo rodzaju B, proste (V) stosowanie zalecane Pismo rodzaju B, pochyłe (S) inne.

Pisma rodzaju A i B różnią się stosunkiem wysokości liter do ich grubości.

Podstawowe wymiary pisma technicznego rodzaju A

Podziałki rysunkowe Podziałka rysunku jest to stosunek wymiarów liniowych

przedmiotu przedstawionego na rysunku do jego wymiarów rzeczywistych.

Wg PN-EN ISO 5455 należy stosować następujące podziałki: powiększające: 5O:1, 20:1, 10:1, 5:1, 2:1 naturalną; 1:1 zmniejszające: 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500, 1:1000,

1:2000, 1:5000, 1:10000.

W wyjątkowych wypadkach, z przyczyn praktycznych możliwe jest stosowanie pośrednich wartości podanych wyżej podziałek.

Jeżeli mały przedmiot przedstawiamy w dużej podziałce to wówczas zalecane jest dołączenie jego widoku w podziałce naturalnej.

Rzutowanie prostokątne Mirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Metody rzutowania Metody rzutowania przedmiotów są zdefiniowane przez:

rodzaje prostych rzutujących, które mogą być zarówno równoległe, jak i zbieżne,

położenie płaszczyzny rzutu względem prostych rzutujących, prostopadłe lub ukośne,

położenie przedmiotu (jego głównych elementów), które mogą być zarówno równoległe (prostopadłe), jak i ukośne do płaszczyzny rzutu

Rzutowanie prostokątne Rzutowanie prostokątne (przedstawienie prostokątne)

stanowi odwzorowanie geometrycznej postaci konstrukcji w postaci rysunków dwuwymiarowych.

Jest to taki rodzaj rzutowania, w którym kierunki rzutowania są prostopadłe do rzutni.

Rzutowanie prostokątne jest najbardziej rozpowszechnioną formą graficznego zapisu konstrukcji.

Rozróżnia się dwie metody rzutowania prostokątnego:

wg metody europejskiej (metody pierwszego kąta),

wg metody amerykańskiej (metody trzeciego kąta).

Rzutowanie wg metody europejskiej i amerykańskiej

Rzutowanie wg metody europejskiej – E polega na wyznaczaniu rzutów prostokątnych przedmiotu na wzajemnie prostopadłych rzutniach przy założeniu, że przedmiot rzutowany znajduje się pomiędzyobserwatorem i rzutnią.

Rzutowanie metodą amerykańską – A cechuje się tym, że rzutnia znajduje się pomiędzy obserwatorem a przedmiotem rzutowanym co powoduje przestawienie niektórych rzutów w stosunku do metody E .

Rzutowanie europejskie

Rzutowanie amerykańskie

Rzutnie Monge’a

Metoda rzutów na płaszczyzny wzajemnie prostopadłe została opracowana i rozpowszechniona przez GaspardaMonge'a i dlatego nazwano ją metodą Monge'a.

Gaspard Monge (10 maja 1746 — 28 lipca 1818) to francuski matematyk, fizyk, chemik, uważany za twórcę geometrii wykreślnej.

Rzuty punktu

Rzuty odcinka

Normalny układ rzutów Rzutowanie

przeprowadza się wewnątrz wyobrażalnego prostopadłościanu rzutni

Rozwinięcie prostopadłościanu rzutni wg metody europejskiej - nazwy rzutów

Nazwy rzutów: A – rzut główny, B – rzut z góry, C – rzut z lewej

strony, D – rzut z

prawej strony, E – rzut z dołu, F – rzut z tyłu.

Układ rzutów – metoda europejska

Podstawowyukład rzutów

Układ rzutów – metoda amerykańska

Podstawowyukład rzutów

Oznaczenie metody rzutowania W celu uniknięcia nieporozumień w odbiorze rysunków, w

przypadku międzynarodowej wymiany dokumentacji należy na rysunkach umieszczać graficzne oznaczeniazastosowanej metody rzutowania prostokątnego:

a) metoda europejska,

b) metoda amerykańska

a) b)

Przykład rysowania prostych przedmiotów w rzutach prostokątnych Należy zwrócić uwagę na zgodność usytuowania rzutów

względem siebie.

W przypadku elementów przestawionych jednoznacznie w dwóch rzutach prostokątnych możemy wyznaczyć trzeci rzut, jeżeli jest to wymagane.

Przykład rysowania prostych przedmiotów w rzutach prostokątnych

Należy zwrócić uwagę na zgodność usytuowania rzutówwzględem siebie.

W przypadku elementów przestawionych jednoznaczniew dwóch rzutach prostokątnych możemy wyznaczyć trzeci rzut, jeżeli jest to wymagane.

W takim przypadku na rysunkach technicznych pomijamy cienkie pomocnicze linie służące do przenoszenia współrzędnych charakterystycznych punktów

Przykłady rysowania złożonych przedmiotów w rzutach prostokątnych -model

Przykłady rysowania złożonych przedmiotów w rzutach prostokątnych – rzut modelu

Pomijane linie

pomocnicze

Podstawowe zasady rysowania przedmiotów w rzutach prostokątnych

1. Liczba rzutów powinna być ograniczona do minimumniezbędnego do jednoznacznego przedstawienia kształtów przedmiotu i wymiarowania. Najczęściej wystarczają dwa lub trzy rzuty, rzut główny zawsze występuje.

2. Przedmiot powinien być tak ustawiony wewnątrz wyobrażalnego prostopadłościanu rzutni, aby większość jego powierzchni płaskich i osi była równoległa lub prostopadłado rzutni w celu ułatwienia rysowania i wymiarowania.

3. Rzut główny (jeżeli jest to możliwe) powinien przedstawiać przedmiot w położeniu użytkowym widzianym od strony najbardziej charakterystycznej.

4. Usytuowanie rzutów względem siebie powinno być zgodne z rozwinięciem prostopadłościanu rzutni.

Odstępstwa od w/w zasad przedmioty długie, których położenie użytkowe jest

pionowe można narysować w położeniu poziomym, dolnączęść przedmiotu umieszcza się z prawej strony rzutu,

przedmioty nie posiadające pionowego lub poziomego położenia użytkowego oraz przedmioty zajmujące rożnepołożenia użytkowe rysuje się w położeniu poziomym lub pionowym.

dopuszcza się dowolne rozmieszczenie rzutów, w razie trudności uzyskania układu wynikającego z rozwinięcia prostopadłościanu rzutni.

Rozmieszczenie rzutów Rzuty można rozmieszczać dowolnie na jednym arkuszu

lub na wielu arkuszach rysunkowych stosując odpowiednie oznaczenia.

W przypadku rozmieszczenia rzutów zgodnie z rozwinięciem prostopadłościanu rzutni nie są potrzebne dodatkowe oznaczenia rzutów.

Rzutowanie identyfikowane strzałkami

Przedmiot rzutowany

Rzutowanie identyfikowane strzałkami

Dowolne rozmieszczenie rzutów przedmiotu identyfikowanych za pomocą strzałek

Rzutowanie aksonometryczne

Mirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Rzutowanie aksonometryczne Rzuty aksonometryczne służą do poglądowego przedstawiania

przedmiotów. W metodzie aksonometrycznej rzutnią jest płaszczyzna π

dowolnie ustawiona względem trzech osi x, y, z układu prostokątnego o początku w punkcie O.

Przedmiot umieszcza się w układzie prostokątnym w ten sposób aby jego krawędzie osie i płaszczyzny były równoległelub prostopadłe do osi układu.

Rzut przedmiotu zawartego w prostokątnym układzie osi napłaszczyznę π nazywamy rzutem aksonometrycznym.

W celu wykonania rzutu aksonometrycznego przedmiotu najpierw rzutujemy układ osi Oxyz.

Rzut punktu O oznaczony na rysunku symbolem O’ , nazywamy środkiem aksonometrycznym.

Zasada wyznaczania rzutu aksonometrycznego prostokątnego

Rzutowanie aksonometryczne Rzuty osi układu prostokątnego na płaszczyznę aksonometryczną

oznaczono na rysunkach literami x’, y’, z’. Osie te są nazywane osiami aksonometrycznymi.

Obraz przedmiotu na rzutni aksonometryczne zależy od ustawienia układu prostokątnego względem płaszczyzny π oraz kierunkurzutowania.

Rzut układu prostokątnego możemy wykonać w kierunku ukośnymlub prostopadłym do rzutni π.

W pierwszym przypadku aksonometrię nazywamy ukośną , a w drugim prostokątną.

Dla rysunku technicznego największe znaczenie mają szczególneprzypadki aksonometrii tak prostokątnej jak i ukośnej.

Zalecane rodzaje aksonometrii (wg PN-EN ISO 5456-3) aksonometria izometryczna (jednomiarowa), aksonometria dimetryczna (dwumiarowa), aksonometria ukośna.

Aksonometria prostokątna izometryczna

Wymiary przedmiotu równoległe do którejkolwiek osi ulegają jednakowemu skróceniu 0,816:1 (po zaokrągleniu 0,82:1) w stosunku do rysunku przedmiotu w rzutach prostokątnych.

Wynika to z ustawienia krawędzi sześcianu względem rzutni π pod kątem 35,25o .

Dopuszcza się bezskrótowe przedstawianie rysunków.

Układ osi dla rzutów izometrycznych i uproszczone rysowanie okręgów

Rzuty okręgów Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach układu xOz, xOy,

yOz są elipsami, których wielkie osie są równe średnicyokręgów a małe osie są równe 0,58 tych średnic.

W przypadku bezskrótowego przedstawiania rysunków w izometrii długość wielkiej osi wynosi 1,2 średnicy rysowanego okręgu, a długość małej osi 0,7 tej średnicy.

Rzut prostokątny i izometryczny

Układ osi dla rzutów dimetrycznych i rysowanie okręgów w dimetrii prostokątnej

Aksonometria prostokątna dimetryczna Wymiary przedmiotu równoległe do osi y’ lub z’ są

przedstawiane bez skrótów, wymiary równoległe do osi x’ulegają skróceniu o połowę.

Dokładnie na osiach x’,y’,z’ powinny być następujące skrócenia 0,47:0,94:0,94.

Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do płaszczyzny yOz są elipsami o stosunku długości osi 0,881:1 (w przybliżeniu 9:10).

Aksonometria prostokątna dimetryczna

Osie te pokrywają się z przekątnymi ukośnika przestawiającegokwadrat o bokach równoległych do y’ i z’ opisany na okręgu.

Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do xOzlub xOy są elipsami o stosunku długości 1: 3 a wielkie osie tych elips są prostopadłe do osi y’ lub z’.

Przedmiot narysowany w dimetrii prostokątnej

Aksonometrię dimetrycznąstosujemy wówczas gdy chcemy wyróżnić pewien widok przedmiotu

Układ osi dla dimetrii ukośnych i rysowanie okręgów w tej dimetrii

Aksonometria ukośna Wszystkie wymiary przedmioty równoległe do płaszczyzny yOz są

przedstawiane bezskrótowo, wymiary równoległe do osi x ulegają skróceniu o połowę.

Wymiary nierównoległe do osi ulegają skróceniu w różnym stopniu.

Rzuty okręgów leżących w płaszczyznach równoległych do osi xOz i xOy są elipsami o stosunku długości w przybliżeniu 1:3, przy czym wielka oś elipsy jest nachylona do osi y’ lub z’ pod kątem 7o.

Izometria, dimetria prostokątna i dimetria ukośna

Aksonometria planometryczna W aksonometrii planometrycznej płaszczyzna rzutu

przedmiotu jest równoległa do poziomej płaszczyzny współrzędnych xOy.

Obracając przedmiot wraz z układem osi Oxy względem osi Oz możemy otrzymać różne przedstawienia przedmiotu na płaszczyźnie aksonometrycznnej.

Rzutowanie planometryczne jest rzutowaniem ukośnym.

Aksonometria planometryczna jest szczególnieodpowiednia do planowania przestrzennego zabudowy miejskiej.

Rzutowanie planometryczne

a) układ osi aksonometrii planometrycznej

b) rzutowanie planometrycznenormalne

c) rzutowanie planometryczneskrócone

b)

a)

c)

Przekroje w aksonometrii

Linie kreskowania przekrojów na rysunkach aksonometrycznych powinny mieć kierunek równoległy do odpowiedniej przekątnej bokusześcianunarysowanego w takim samym rzucie jak kreskowany przedmiot.

Kierunki kreskowania przekrojów

Rysunki aksonometryczne cieniowane

izometria

Zastosowanie - rysunek szkoleniowy

Mechanizm zamknięty

Mechanizm otwarty

Rysunek izometryczny szkoleniowy „eksplodujący”

RYSUNEK KATALOGOWY, zespoły i elementy katalogowe wraz z opisem technicznym

Rysunek ofertowy RYSUNEK OFERTOWY zwykle przedstawia w uproszczonej

formie graficznej podstawowe cechy konstrukcyjne i eksploatacyjne oferowanej konstrukcji mechanicznej.

Dimetria ukośna

Fotograficzny zapis konstrukcji Ta forma zapisu ma zastosowanie głównie w rysunkach

katalogowych i ofertowych Zdjęcia reprezentują inny typ rzutowania – rzutowanie

perspektywiczne, na ogół nie zachowujące wymiarów

WymiarowanieMirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Zapis układu wymiarów Rysunek przedmiotu wykonany w rzutach prostokątnych

lub aksonometrycznych przedstawia jedynie jego kształt.

W celu wykonania przedmiotu, niezbędne jest podanie jego wymiarów.

Układ wymiarów stanowi liczbowy zapis cech konstrukcyjnych przedmiotu.

Na wymiar rysunkowy składają się następujące elementy:

linia wymiarowa,

pomocnicza linia wymiarowa,

liczba wymiarowa,

znaki wymiarowe.

Linia wymiarowa Linia wymiarowa jest to cienka linia zakończona grotami

dotykającymi ostrzem linii rysunkowych lub ich przedłużenia.

Linia pomocnicza Pomocnicza linia wymiarowa jest linią cienką, która stanowi

przedłużenie linii rysunku lub jest styczna do linii rysunku co pozwala umieszczać wymiary poza zarysem przedmiotu.

Linie pomocnicze

Groty linii wymiarowych

Groty linii wymiarowych

Groty można zastępować:

cienkimi kreskamio długości co najmniej 4,5 mm i nachylonymi pod kątem 45o do pomocniczych linii wymiarowych lub

kropkami o średnicy ok. 1 mm.

Linia wymiarowa i pomocnicza Linia wymiarowa powinna być równoległa do kierunku

wymiaru

Pomocnicza linia wymiarowa jest zwykle prostopadła do kierunku wymiaru

Liczba wymiarowa Liczba wymiarowa podaje wartość wymiaru w odpowiednich

jednostkach (np. długość, szerokość, wysokość, głębokość, średnicę, kąt, itp.)

Wymiary liniowe podaje się w „mm” – jeżeli wymiary podawane są w innych jednostkach to za liczbą wymiarową należy podać oznaczenie

Ciągi normalne

Podczas konstruowania zaleca się przyjmować wymiary z tzw. ciągów normalnych.

Ciąg o niższym wskaźniku jest uprzywilejowany względem ciągu o wyższym wskaźniku.

Fragment tabeli wymiarów normalnychRa 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40 Ra 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40 Ra 5 Ra 10 Ra 20 Ra 40

1,0 1,0 1,0 1,0 2,1 10 10 10 10

1,05 2,2 2,2 10,5

1,1 1,1 2,4 11 11

1,15 2,5 2,5 2,5 2,5 11,5

1,2 1,2 1,2 2,6 12 12 12

1,3 2,8 2,8 13

1,4 1,4 3,0 14 14

1,5 3,2 3,2 3,2 15

1,6 1,6 1,6 1,6 3,4 16 16 16 16

1,7 3,6 3,6 17

1,8 1,8 3,8 18 18

1,9 4,0 4,0 4,0 4,0 19

2,0 2,0 2,0 2,0 20 20 20 20

Zapis liczb wymiarowych na rysunkach Do opisu małych wymiarów można używać linii

odniesienia.

Kolizje na rysunku Należy przerwać linie rysunku w przypadku kolizji z liczbą

wymiarową

Niezgodności rysunku z wymiarem Linia wymiarowa przedmiotu przerwanego nie jest przerwana

W przypadku gdy liczba wymiarowa nie odpowiada podziałce rysunku (w przypadku braku zgodności liczby wymiarowej z rzeczywistą wartością wymiaru na rysunku) to należy ją podkreślić

Znaki wymiarowe Znaki wymiarowe są to odpowiednie dodatkowe symbole

określające cechy geometryczne przedmiotu wymiarowanego w celu uproszczenia jego zapisu, np. R, ø, SR, Sø, M i inne.

Zastosowanie znaków wymiarowych zostanie pokazane na przykładach w dalszej części wykładu.

Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów 1) Wymiary powinny

być rozmieszczone w taki sposób aby najłatwiej było je czytać patrząc na rysunek z dołu lub z prawej strony.

2) Należy unikać przecinania się liniiwymiarowych.

Dopuszcza się w uzasadnionych przypadkach przecinaniepomocniczych linii wymiarowych.

Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów Wymiarowanie jest przejrzyste jeżeli wymiary są rozmieszczone na

tych rzutach, na których elementy wymiarowane są najlepiej widoczne, czyli raczej na przekrojach a nie na widokach.

W przypadku przedmiotów obrotowych wskazane jest rozmieszczanie wymiarów w rzucie przedmiotu na płaszczyznę równoległą do jego osi.

Ogólne zasady rozmieszczania wymiarów Linie wymiarowe średnic przecinają się w ich środku

Należy unikać niewidocznych zarysów i powierzchni przedmiotów narysowanych liniami kreskowymi.

W takim przypadku wskazane jest wykonanie dodatkowegorzutu.

Wymiarowanie charakterystycznych fragmentów przedmiotów

Mirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych

Dla oznaczania średnicy liczbę wymiarową poprzedza się znakiemwymiarowym (symbolem) ø.

Znaku ø nie podaje się przy wymiarowaniu: średnic gwintów oraz w przypadku

podawania średnicy w postaci symbolu literowego np. d lub D.

Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych

Wymiarowanie średnic powierzchni obrotowych w rzucie na płaszczyznę równoległą do osi obrotu można uprościć w ten sposób, ze linię wymiarową średnicy rysuje się z jednej strony osi a następnie urywa po przeciągnięciu za oś ok. 8 – 10 mm.

Wymiarowanie promieni krzywizny Przy wymiarowaniu promieni przed liczbą wymiarową

pisze się znak wymiarowy R.

Linie wymiarową prowadzi się od środka krzywizny do linii zarysu krzywizny.

Wymiarowanie średnic i promieni powierzchni kulistych Wymiary średnic i promieni powierzchni kulistych należy poprzedzić

literą S. Powinny to być zatem oznaczenia Sø lub SR.

Wymiarowanie kątów Przy wymiarowaniu kąta linia wymiarowa jest łukiem zatoczonym z

wierzchołka kąta, pomocnicza linia wymiarowa jest przedłużeniemkąta.

Liczba wymiarowa powinna być napisana prostopadle do dwusiecznej kąta.

Kąty można również podawać na rysunkach za pomocą wymiarów liniowych.

Kąty stożków, ostrosłupów i klinów Kąty stożków, ostrosłupów, klinów

można wymiarować za pomocą zbieżności lub pochylenia.

𝐶 =𝑑1 − 𝑑2

𝐿= 2 tan

𝛼

2

𝐶 =𝑑1 − 𝑑22𝐿

= tan𝛼

2 Uprzywilejowane wartości:

kątów: 120°, 90°,60°,45°,30°, z

zbieżności: 1:3,1:5, 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500

pochylenia: 1:10, 1:20, 1:50, 1:100, 1:200, 1:500

Wymiarowanie stożków

Wymiarowanie ścięć krawędzi wałków i otworów

Wymiarowanie pogłębianych otworów

Wymiarowanie rowków wpustowych Symbol 8N9 oznacza

szerokość i tolerancję.

P9 dla połączeń spoczynkowych

N9 dla połączeń zwykłych

H9 dla połączeń ruchowych

Wymiarowanie elementów o przekrojach kwadratowych

Na rysunku pokazano różne warianty wymiarowania elementów, których przekrój jest kwadratem w zależności od położenia względem rzutni.

Wymiarowanie elementów o przekrojach wielokątów foremnych

Na rysunku pokazano różne warianty wymiarowania elementów, których przekrój jest sześciokątem w zależności od położenia względem rzutni.

Zasady wymiarowania

Mirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Zasady wymiarowania 1. Zasada wymiarów koniecznych. Należy podać wszystkie

wymiary niezbędne do wykonania narysowanego przedmiotu, a w szczególności wymiary gabarytowe.

2. Zasada niepowtarzania wymiarów. Każdy wymiar powinien być podany tylko raz, niezależnie od liczby rzutów ani liczby arkuszy, na których jest przedmiot narysowany.

3. Zasada niezamykania łańcucha wymiarowego. Łańcuch wymiarowy jest to układ wielu wymiarów odpowiednio uporządkowanych. Łańcuch taki powinien być otwartytzn. zawierać wszystkie wymiary z wyjątkiem jednego najmniej ważnego, który można obliczyć.

Zasady wymiarowania

4. Zasada pomijania wymiarów oczywistych. Wymiary oczywiste wynikające z prostopadłości i równoległości linii rysunkowych oraz z symetrii przedmiotu należy pominąć.

5. Zasada wymiarowania od baz. Wymiarowanie powinno uwzględniać proces konstruowania, wykonaniaprzedmiotu i pomiary w trakcie kolejnych faz tego procesu. Należy obrać odpowiednie powierzchnie przedmiotu jako bazy pomiarowe niezbędne w trakcie jego wykonania. Rozróżnia się w związku z tym bazy: konstrukcyjne,

obróbkowe,

pomiarowe.

Łańcuch wymiarowy Łańcuch

wymiarowy prostyjest to układ wymiarów położonych jeden za drugim

Łańcuch wymiarowy złożonyjest to układ wymiarów dowolnie skierowanych

Łańcuch wymiarowy Łańcucha

wymiarowego nie należy zamykać, najmniej ważny wymiar powinien być wymiarem „wyliczonym” !!!

W szczególnychprzypadkach wymiar „domykający” podaje się w nawiasach.

Rodzaje wymiarowania Wymiarowanie

równoległe - polega na podawaniu wszystkich wymiarów od jednej bazy (powierzchni lub linii)

Wymiarowanie równoległe stosowanejest wówczas gdy zachodzi potrzeba uzyskania dokładnościwymiarów względemjednej bazy

Płaski prostokątny układ współrzędnych tworzą dwie bazy wzajemnie prostopadłe

Rodzaje wymiarowania Płaski biegunowy układ współrzędnych tworzą dwie bazy

np. oś symetrii i wybrana linia zarysu przedmiotu

Wymiarowanie szeregowe Wymiarowanie szeregowe polega na podawaniu

wymiarów jeden za drugim .

W takim przypadku można podać wymiar „domykający”

Wymiarowanie szeregowe we współrzędnych biegunowych

Wymiarowanie szeregowe jest stosowane w przypadku potrzeby uzyskania dokładnego położenia elementów przedmiotu względem siebie a nie względem wybranej bazy.

Wymiarowanie mieszane

Wymiarowanie mieszane

Wymiarowanie mieszane (szeregowo-równoległe) stanowi połączenie obydwu metod wymiarowania.

Jest najczęściej stosowane ponieważ pozwala na uniknięcie ich wad a równocześnie umożliwiauwzględnienie wymogów procesu technologicznego.

Rodzaje rysunków

Mirosław Głowacki

Wykład z grafiki inżynierskiej

Rysunki wykonawcze Rysunki wykonawcze są to rysunki na podstawie których

będą wykonywane części mechaniczne.

Powinny być rysowane w podziałce 1:1, a jeżeli nie jest to możliwe w pomniejszeniu 1:2 lub wyjątkowo 1:5.

Małe części o skomplikowanych kształtach rysuje się w powiększeniu.

Na rysunkach wykonawczych podaje się: wymiary,

rodzaj materiału,

masę oraz

inne informacje niezbędne do wykonania przedmiotu z żądaną dokładnością i parametrami technicznymi.

Typowy rysunek wykonawczy

Rysunki złożeniowe Rysunki złożeniowe przedstawiają przedmioty złożone z

różnych elementów.

W zależności od stopnia złożoności mogą być mniej lub bardziej skomplikowane.

Przedstawiają szczegółowo kompletne maszyny lub urządzenia, wzajemne usytuowanie zespołów (np. przekładnia, silnik, pompa) w układach złożonych (samochód, obrabiarka itp.) oraz budowę pojedynczych zespołów i podzespołów.

W zasadzie na rysunkach złożeniowych nie podaje się wymiarów.

Rysunek złożeniowy chwytaka 1/2

Rysunek złożeniowy chwytaka

2/2

Rysunki zestawieniowe Rysunki zestawieniowe posiadają cechy rysunku

złożeniowego i wykonawczego.

Podaje się na nich wymiary oraz wymagania dotyczące wykonania.

Rysunki tego typu są wykonywane dla przedmiotów o małej złożoności.

Rysunek zestawieniowy jednej części chwytaka