Mga Persiano

MGA PERSIANO

Mga PersianoIsang uri ng mga taong Indo- Europeo ang mga Persiano at Medes. Nagmula sila sa mga pastulan ng kabundukan ng Caucasus sa pagitan ng Black at Caspian Sea.

Nandayuhan ang mga Persiano at Medes sa timog –silangan patungo sa talampas ng Iran sa silangan ng Ilog Tigris.

Naging katapusan ng imperyo ng Assyria ang pagkakaisa ng Medes at Persia.

Pagbagsak ng Assyria noong 612 BCE, napailalim sa mga Medes at Persiano ang kabuuan ng Iran at ang ibang bahagi ng hilagang lambak ng Tigris-Euphrates

Ang imperyong Akemenida, higit na kilala bilang ang imperyong Persyano ay isang makasaysayang imperyo sa Asya.

Sakop ng imperyong ito ang lahat ng bahagi ng makabagong iRan, Turkiya, Iraq, Sirya,israel, Hordan, Lebanon,

Armenia, Heyorhiya, Aserbayan, Egipto, Apganistan, Uzbekistan, Turkmenistan, Pakistan, at ilang bahagi ng Rusya, Gresya,Ethiopia, India, at Saudi Arabia.

Kasaysayan

May mga katutubong 'Indo-aryan' kung tinatawag ngayon ay Iranian ang naninirahan sa lugar,na ngayon ay bansang Iran noong 3000 BCE.

Sila ay nahahati sa dalawang nasyonalidad: ang mga Persiyano at mga Mediyano. Noong 625 BCE, nakapaggawa na ang huli ng isang imperyo na pinakamalaki sa lahat ng kaharian ng kanyang panahon.

Ang naturang pangalang "Akemenida" ay nanggaling sa isang datu na pinangalanang si "Akemenyo”na namuno sa mga katutubong persiyano noong 705 BCE hanggang 675 BCE..

Si Akemenyo ang itinuturing bilang ninuno ng mga haring akemenida ng imperyong Persiyano.

MGA NAMUNO

CYRUS

CYRUS

Isa siya sa pinakamagaling na pinuno sa kasaysayan. Magaling na mandirigma ang mga Persiano.

Sa pamamahala niya lumaganap ang imperyo, na sa kalaunan ay sumakop sa halos kalahatan ng timog-silangang asya.

Gumagamit sila ng mga kawal na nakakabayo at mga mamamana.

Hangad ng mga persiano na maging pinakamahusay sila sa pagsakay sa kabayo, paggamit ng pana at busog at pagsasabi ng katotohanan lamang.

Nagsimula nang itatag ni Cyrus Ang Dakila ang imperyong Akemenida noong 550 BCE nang naghasik siya ng rebelusyon ng mga

katutubong persiyano laban sa imperyong mediyano dahil sa hindi maayos na pamamahala ng haring si Astyages sa kanila.

. Nilupig ng una ang huli at sinakop ang imperyo, pero napagisipan naman ni Cyrus na ang mga Persiyano at Mediyano ay iisang lahi,

kaya pinag-isang lahi niya ang dalawang nasyonalidad sa pangalang "Persiyano".

Pagkatapos ng mga pangyayaring iyon, ang kaharian ng Neo-babylonia sa pamumuno ng haring si Nabonido,

kaalyado ng nawasak na imperyo, ay naghasik ng digmaan laban sa bagong imperyong itinatag ni Cyrus, gayun rin ang ginawa ng kahariang Lydia sa pamumuno

Ng haring si Creso; subalit, walang makakatalo sa husay ng haring Persiyano sa digmaan, at napasali rin ang dalawang kaharian sa mga lupain ng imperyong Persiyano.

Noong natapos nang sakupin ni Cyrus ang mga kahariang ito, ang kanyang imperyo ay tinawag bilang pinakamalaki sa lahat ng kaharia't imperyo sa sinaunang mundo na nasasaksihan ng mundo.

CAMBYSES

Sinakop ni Cambyses, anak ni Cyrus, ang Egypt.

Pumanaw na ang tumatandang si Cyrus sa edad na 70 noong disyembre, 530 BCE. Ipinagpatuloy ng kanyang anak na si Cambyses ang pakikidigma sa mga kahariang nakapalibot sa imperyo.

Sa ilalim ng kanyang pananakop, nasakop niya ang ika-26 dinastiya ng kahariang Egipto, pero sa madugo namang paraan.

DARIUS THE GREAT

Namatay si Cambyses noong 522 BCE at inangkin ni Darius I ang trono ng persiya.

Higit niyang pinalawak ang teritoryo ng Persia. Sinakop niya ang mga rehiyon sa timog at silangan ng Iran hanggang sa Ilog Indus sa India gayundin ang timog silangan ng Europe.

Sa ilalim ng kanyang pamumuno nasakop niya ang mga lupaing silangan ng ilog indus, mga lupaing nasa hilaga ng ilog na ngayon ay tinatawag na amu darya sa uzbekistan, mga lupaing nasa timog ng ilog danube, mga kabundukan ng caucasus, at mga lupaing hilaga ng gresya.

Inayos rin niya ang pamamahala sa mga dayuhang nasasakupan ng imperyo sa pamamagitan ng paghirang ng mga lalawigan na kung tawagin sa kanila ay satrapy, dahilan kung bakit tinawag rin siyang "ang dakila".

Noong panahong ito, natatakot ang mga griyego sa kalupalupan ng gresya na baka sakupin sila ng mga persiyano, kaya naghasik ng rebelyon ang mga griyegong ionian sa asia minor sa tulong ng lungsod-estado ng athens.

Winasak ni Darius ang rebelyon, at dahil galit siya sa ginawang pagtulong sa mga rebelde ng mga griyegong ateneo, nagsanay siya ng malaking hukbo upang isali ang gresya sa imperyo

. Ipinadala ng hari ang 300,000-malakas na hukbo sa pamumuno ni datis sa mga baybaying-dagat ng marathon

; Nakasagupa ng hukbo ang 10,000-malakas na hukbo ni miltiades, isang griyegong heneral. Umasa si datis na mananalo siya sa labanan, pero nabigo siya;

Magiting at matapang ang mga griyego at mapagmahal sa kalayaan, naggawa sila ng napakataas na linya ng mga sundalo at sinugod ang napakaraming sundalong persiyano sa gitna ng takot at kamatayan.

Nagulat ang persiyanong heneral sa nangyari; marami sa kanyang hukbo ang namatay at nalaman na lang niya na walang kaya ang mga sandata nila sa mga matataas na sibat-espada ng mga griyego, kaya dali-dali ang mga sundalong persiyano na bumalik sa mga barko.

Noong narinig ni haring dario ang balita, ipinapapatay niya ang heneral dahil galit na galit siya sa nangyari sa marathon. Nagsanay na naman ng napakalaking hukbo ang hari, pero namatay siya bago pa natapos ito.

XERXES

Noong 400 BCE, nilusob nina Darius at ng kanyang anak na si Xerxes ang Greece. Sa pagsakop ng Greece, umabot hanggang sa Caspian Sea ang terirtoryo ng mga Persiano.

Si Xerxes ang naging hari ng imperyo sa pagkamatay ng kanyang ama; ipinagpatuloy niya ang gawain ng kanyang ama na pagsasanay ng napakalaking hukbo para sa ikalawang paglusob sa gresya.

Sa panahong nakapagsanay na siya ng mahigit 2,600,000-malakas na hukbo upang gibain sa lupa ang lungsod-estado ng athens at masakop ang lahat ng mga lungsod-estado ng gresya,.

Ipinadala niya ang kanyang napakalaking hukbo sa thermopylae, isang makitid na patag na napapalibutan ng bulubundukin sa kaliwa at karagatan sa kanan.

Dito nakasagupa niya ang 8,000-malakas na hukbong griyego sa pamumuno nina themistocles ng athens,leonidas ng sparta, at si demophilus ng thespia.

Tumagal ang labanan sa tatlong araw, at habang walang humpay ang paglusob ng mga persiyano sa mga posisyon ng mga griyego,

Marami sa una ang nalipol dahil sa sobrang dami nila nahihirapan silang makapasok at lumaban sa loob ng lambak ng thermopylae.

Nangyari lamang ang kapanaluhan ng mga persiyano noong may isang griyegong traydor na si ephialtes ang nagturo sa haring si asuero sa isang daan upang mapalibutan ang mga griyego sa lambak;

Noong nalaman na lang ni leonidas ito, ipinauwi niya ang karamihan sa kanyang hukbo at naiwan siya kabilang ang kanyang kasamang 300 sundalo na tubong-sparta,

At nilaban nila ang mga persiyano hanggang sila lahat ay namatay. Pagkatapos ng labanan, nagalit ang haring persiyano sa nangyari sapagkat sa laki ng kanyang hukbo, malaking bahagi ng kanyang hukbo ang nalipol