Metodologia nauk część 2 Dr Sabina Cisek Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ 2012/2013 1
Metodologia nauk część 2
Dr Sabina CisekInstytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ
2012/2013
1
Treści merytoryczne przedmiotu [część 1]
1. Metodologia nauki i nauk (szczegółowa). Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki badań. Wskazanie, jakie ujęcie metodologii nauk obowiązuje w ramach zajęć.
2. Pojęcia nauki i naukowości. Czym różni się nauka od nie-nauki? Typologia nauk, dziedziny i dyscypliny naukowe. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne)
3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Wzajemne relacje. Hierarchizacja – wedle poziomów ogólności (metoda nauki w ogóle, metoda nauk przyrodniczych i metoda nauk społecznych, strategie badawcze, metody badań, techniki i narzędzia badawcze). Typologia metod, w tym wedle etapów procesu badawczego.
4. Na czym polega metoda naukowa – ogólnie? Założenia, wytyczne, cele, postępowanie. Dwa źródła (metody?) prawomocnego poznania w nauce – obserwacja (empiria) i rozumowanie. Problemy z empirią. (Przypomnienie, zebranie i rozszerzenie treści z przedmiotu Naukoznawstwo – 2. rok s1st, stacjonarne i niestacjonarne).
4a. Najważniejsze typy rozumowań (wnioskowań) w nauce – dedukcja, indukcja i inne – szczegółowa charakterystyka.
4b. Logika klasyczna w nauce – jako podstawa wnioskowań. Wybrane elementy.
5. Strategie lub podejścia badawcze w naukach społecznych – ilościowa, jakościowa i „mieszana” (mixed methods).
2
Treści merytoryczne przedmiotu [część 2]
6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.
7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).
8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja.
9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań.
10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji).
3
6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.
4
Typy badań – ze względu na cel
Eksploracyjne („rozpoznanie terenu”, identyfikacja zagadnień do zbadania etc.)
Opisowe („Jak jest?”)Wyjaśniające
(Pilch, Bauman s. 22-23)
5
Co to znaczy „wyjaśnić”?Co można wyjaśnić?
Co można wyjaśnić? fakty, zdarzenia jednostkowe prawa, prawidłowości, uogólnienia
Co można wyjaśnić? coś niezwykłego, nieoczekiwanegocoś – wydawałoby się – oczywistego, dobrze
znanego
6
Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania
Podać prawo ogólniejsze, pod które można „podciągnąć” pojedyncze zdarzenie, zjawisko etc. lub prawidłowość „niższego rzędu” (Frankfort-Nachmias, Nachmias 2001, s. 23-25) (Grobler 2008, s. 103-105)◦ wyjaśnianie przez prawa (już znane albo nowe, właśnie
odkryte lub skonstruowane w celu wyjaśnienia)
◦ wyjaśnianie polega na podaniu generalizacji, hipotezy, prawa, z których dane zdarzenie albo prawidłowość wynika
7
Co to znaczy „wyjaśnić”? Rodzaje wyjaśniania [cd.]
Odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego?” czyli podać przyczynę ◦ Zawsze można znaleźć wiele przyczyn, która z nich jest ta
właściwą, „wyjaśnia”? istotność przyczynowa i istotność statystyczna przyczyny główne i uboczne zależność wyjaśnienia przyczynowego od kontekstu (wyjaśnianie ma charakter
pragmatyczny, odbywa się w jakimś kontekście) (Grobler 2008, s. 106-120)
Odpowiedzieć na pytanie typu „Dlaczego P, a nie Q”? (Grobler 2008, s. 115)
Odpowiedzieć na pytanie „Jak?”, „W jaki sposób?”
8
9
Rodzaje wyjaśniania – genetyczne, w tym poszukiwanie przyczyny Przez podanie genezy, historii, procesu rozwoju Próba odpowiedzi na pytania „Dlaczego zaszło zdarzenie A?”,
„Jak doszło do zdarzenia A?”, „Jaka jest przyczyna stanu A?” Dwa aspekty
◦ śledzenie przemian cech, jakości, kształtu „samego” obiektu badań◦ „wyłowienie z materii historycznej zdarzeń, faktów, warunków, które
były ‘przyczynami’ przemian oraz ukazanie ich sprawczej, przyczynowej roli w przemianach, w ‘stawaniu się’ przedmiotu naszych badań” (Pilch, Bauman 2001, s. 29)
Uwaga◦ To, że dwa zjawiska współwystępują (istnieje korelacja) nie musi
zawsze oznaczać, że jedno z nich jest przyczyną drugiego ◦ To, że jedno zdarzenie jest wcześniejsze niż drugie także nie musi
zawsze oznaczać, iż jest jego przyczyną
10
Rodzaje wyjaśniania – funkcjonalne, intencjonalne, teleologiczne Funkcjonalne – przez podanie funkcji, jakie coś pełni
w przyrodzie, społeczeństwie, strukturze, życiu człowieka etc. ◦ zależności funkcjonalne odpowiadają na pytanie „Jak?”, „Jak
zjawisko A wpływa na zjawisko B?”
Intencjonalne – przez podanie intencji, zamiarów (ludzi)
Teleologiczne – przez cel, próba odpowiedzi na pytanie „Po co?”◦ polega na poszukiwaniu celu, do jakiego zmierza jakiś proces
lub jakiemu służy określone zdarzenie
11
Wiedzotwórczy charakter wyjaśniania
W dydaktyce, w życiu codziennym wyjaśniany z reguły nieznane przez znane
W nauce – wyjaśniamy znane przez nieznane, albo wręcz nieznane przez nieznane ◦Na przykład wyjaśniamy zachowania informacyjne
użytkowników (które widać) za pomocą powodujących je potrzeb informacyjnych, których nikt jak dotąd nie widział
12
Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa (Critical literature review)
Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny, R.78 z.3, s. 273-284. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://
bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=489&dirids=1
Metody jakościowe Sampling – dobór obiektów / przypadków /
zjawisk do zbadaniaNa jakiej zasadzie wybieramy? Celowy lub
teoretyczny dobór próby Trzeba uzasadnić
dlaczego wybieramy te a nie inne zjawisko, przypadek, sytuację, środowisko, zdarzenie etc.
czy – i jeżeli tak – dlaczego mamy prawo tworzyć uogólnienia na podstawie wybranych przypadków
13
Metody jakościowe Badanie w działaniu (Action research) Wilson, Tom D. (1982). Nowy
paradygmat badań w dziedzinie informacji naukowej: badanie przez działanie. Zagadnienia Informacji Naukowej 1982 nr 1 (40), s. 57-74.
Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=161&dirids=1
14
Metody jakościowe Metoda delficka (Delphi method) Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w
badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.
Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=586
Zobacz też http
://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/search/label/delphi%20method%20%28metoda%20delficka%29
15
Metody jakościowe Metoda etnograficzna (Ethnography) Kruszewski, Tomasz (2008). Etnografia i jej
wybrane zastosowania w badaniach bibliologicznych. Przegląd Biblioteczny, R. 76 z. 3, s. 405-417. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=445
16
Metody jakościowe Metoda Sense-Making
Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. Red. Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708, http://www-old.inib.uj.edu.pl/wyd_iinb/s3_z5/cisek-n.pdf
17
Metody jakościowe Studium przypadku (Case study) http://
www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-studium-przypadku-w-badaniach-kultury-informacyjnej-final
Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej
http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1 18
7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).
19
Sposoby / techniki / źródła gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych (wg Silverman 2010 i innych)
Ankiety Dane wizualne (pochodzące z nagrań) Grupy fokusowe Eksperymenty Notatki terenowe (pochodzące z obserwacji, z etnografii jako
metody) Teksty, czyli istniejące lub tworzone na prośbę badacza dokumenty
piśmiennicze, oficjalne i inne (blogi, dzienniki, pamiętniki, video-pamiętniki itp.)
Transkrypcje, czyli spisane nagrania audio lub wideo Wywiady
20
Dwie główne techniki / metody gromadzenia danych empirycznych w badaniach jakościowych
Obserwacja ◦ Etnografia (obserwacja etnograficzna) ◦ Nagrania audio i video ◦ Obserwacja uczestnicząca ◦ …
Wywiad jakościowy, otwarty wywiad pogłębiony◦ Wywiad grupowy (dyskusja grupowa, grupa fokusowa, zogniskowany wywiad
grupowy) ◦ Wywiad narracyjny
Narracyjny wywiad ekspercki Wywiad autobiograficzno-narracyjny
◦ Wywiad skoncentrowany na problemie◦ Wywiad swobodny ◦ Wywiad recepcyjny ◦ Wywiad Sense-Making
(Cisek, 2008; Konecki, 2000; Pilch, Bauman, 2001, s. 318-343; Przastek-Samokowa, 2004)
21
Rodzaje danych empirycznych w badaniach jakościowych
Ze względu na sposób i zakres ingerencji badacza w środowisko badane możemy wyróżnić:◦ dane niewywołane (naturally occuring data), występujące
„naturalnie”, tj. bez interwencji badacza, „dane, mające źródło w sytuacjach, które pozostają niezależne od interwencji badacza” (Silverman 2010, s. 433). Dane takie można uzyskać poprzez nagrania audio i wideo, są także zawarte w istniejących dokumentach (tekstach, np. regulaminach albo zarządzeniach itp.),
◦ dane wywołane, sprowokowane, tj. powstające w wyniki interwencji badacza, w „sztucznych” sytuacjach badawczych, „takich jak wywiady, eksperymenty, grupy fokusowe lub kwestionariusze sondażowe” (Silverman 2010, s. 161)
22
Kiedy należy przestać gromadzić dane?
Skąd wiemy, że mamy już zebrany odpowiedni materiał empiryczny, na podstawie którego można uczciwie wyciągać trafne i rzetelne wnioski?
Nasycenie teoretyczne (theoretical saturation, data saturation)
23
Jakościowe metody analizy danych i tworzenia teorii Metoda teorii ugruntowanej
Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 233-239.
Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Dostęp do fragmentów na stronie
http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/
Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.
24
8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i „badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i hipotez. Operacjonalizacja.
25
Zobacz
Slajdy dotyczące metody nauk empirycznych w prezentacji „Metodologia nauk część 1” – od „Metoda nauk empirycznych – dwa warianty”
Metoda indukcyjna Metoda hipotetyczno-dedukcyjna
Slajdy dotyczące operacjonalizacji
26
27
Co to jest operacjonalizacja? Terminy teoretyczne i obserwacyjne, zdania teoretyczne
(hipotezy, prawa) i zdania obserwacyjne, definicje operacyjne (Frankfort-Nachmias, Nachmias, 2001, s. 44-51)
„Operacjonalizacja (ang. operationalization) – proces przekształcania abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu badania, w konkretne wskaźniki i zmienne, dające się zmierzyć empirycznie. Operacjonalizacja pojęcia „dobrobyt społeczny” może polegać na ustaleniu wskaźników, które zdaniem badaczy dotyczą tego pojęcia i są mierzalne w praktyczny sposób, tak jak produkt krajowy brutto, stopa bezrobocia, średnie zarobki, wartość posiadanych oszczędności, wydatki na kulturę i rozrywkę itd.” http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html?b=baza&szczegolowo=406 (odczyt 29.11.2009)
◦ Zobacz też http://www.calculemus.org/lect/08metod/3-indukcja.pdf
28
Co to jest operacjonalizacja? [cd.]Wikipedia
http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacjonalizacja_problemu_badawczego (odczyt 28.11.2009)
„Operacjonalizacja problemu badawczego jest najobszerniejszym etapem przygotowania badań.
Obejmuje ona następujące kroki:◦ rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania◦ dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych◦ wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i
dokonanie w niej zwiadu terenowego◦ decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i
wybór bazy źródłowej◦ decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego
Operacjonalizacja jest bardzo ważną częścią procesu badawczego. Podjęte w jej ramach decyzje bezpośrednio rzutować będą na wyniki badań.”
9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań
29
Etapy badania naukowego, fazy procesu badawczego
I. Postawienie pytania badawczego, ogólne sformułowanie problemu (najczęściej w metodologii jakościowej, badaniach idiograficznych) albo hipotezy (najczęściej w metodologii ilościowej, badaniach nomologicznych) pytanie musi być sformułowane serio, zasadnie,
rozstrzygalnie, w niektórych badaniach – precyzyjnie (badania z hipotezą), w niektórych – niekoniecznie (doprecyzowanie nastąpi w dalszych etapach badania)
zagadnienie naukowe może mieć charakter teoretyczny lub stosowany, przedmiotowy, konceptualny lub metodologiczny
30
Etapy badania naukowego … [cd.]
II. Operacjonalizacja zagadnienia badawczego zob. slajdy dotyczące operacjonalizacji wybór metodologii (ilościowa, jakościowa, mieszana) i
strategii badań (badania przed teorią, teoria przed badaniami), metod oraz technik badawczych
sampling – czyli wybór wycinka rzeczywistości lub obiektów do zbadania jednego lub niewielu przypadków reprezentujących samych
siebie lub jakąś zbiorowość (w metodologii jakościowej)próby (celowej, losowej) reprezentującej całą badaną
populację, zbiorowość (w metodologii ilościowej)
31
Etapy badania naukowego … [cd.]
III. Gromadzenie materiału empirycznego – różne metody / techniki / źródła analiza i krytyka piśmiennictwadane empiryczne niewywołane, np. pochodzące z istniejących
dokumentów albo obserwacji nieuczestniczącej dane empiryczne wywołane, np. pochodzące z eksperymentów,
obserwacji uczestniczącej – po części, wywiadów
Uwaga – w metodologii jakościowej gromadzenie i analiza danych empirycznych, a także tworzenie kategorii i formułowanie uogólnień bardzo często „przeplatają się” ze sobą, współwystępują od początku danego przedsięwzięcia badawczego
32
Etapy badania naukowego … [cd.]
IV. Analiza i interpretacja materiału empirycznego – próba odpowiedzi na pytanie badawcze – różne możliwości w zależności od celu, charakteru i typu prowadzonych badań ◦ potwierdzenie albo obalenie hipotezy ◦ rozwiązanie (a właściwie iteracyjne rozwiązywanie) problemu
praktycznego, np. w badaniach w działaniu ◦ sformułowanie prawidłowości, uogólnienia albo wysunięcie
hipotezy ◦ uzasadnienie zdania wcześniej niepewnego (normy, oceny,
twierdzenia) ◦ zaprojektowanie konstrukcji
33
Etapy badania naukowego … [cd.]
V. Rozstrzyganie wartości proponowanego rozwiązania ◦ analiza logiczna (poprawność formalna, prostota, spójność
wewnętrzna i powiązania z dotychczasową wiedzą) ◦ testowanie empiryczne (potwierdzanie, falsyfikowanie)
VI. Stworzenie koncepcji, modelu, teorii
◦ (Hajduk, 2001, s. 198-201), (Kamiński, 1992, s. 203-205), (Nowak, 1985, s. 26-27, 30-37), (Silverman, 2008) i wiele inne
34
10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych, paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania (metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie informatologii (nauki o informacji)
35
Bibliografia
36
Bibliografia Ajdukiewicz, Kazimierz (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik. Blackburn, Simon (1997). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”. Bobrowski, Ireneusz (1998). Zaproszenie do językoznawstwa. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka
Polskiego PAN. Bocheński, Józef M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: „W drodze” Wydawnictwo Polskiej
Prowincji Dominikanów. Bronk, Andrzej (1992). Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne).
W: Kamiński, Stanisław. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL, s. 345-370.
Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, M.; Korycińska-Huras, A. (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 233-239.
Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W: Kocójowa, M. (red.). Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. [CD-ROM]. Kraków: Instytut INiB UJ. Dostępny także online: http://hdl.handle.net/10760/13708
Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.
Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4 s. 3-11.
Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku. Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.
37
Bibliografia [cd.] Cisek, Sabina (2010). Metodologia mieszana w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa. W:
Kocójowa, Maria (red.). Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21. wieku. [CD-ROM]. Kraków: Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ. Dostęp także online: http://eprints.rclis.org/handle/10760/15393
Dobrodziej, Piotr (2012). Słownik badawczy. http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html
Frankfort-Nachmias, Chava; Nachmias, David (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.
Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1
Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak.
Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL.
Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL.
Kołakowski, Leszek (2000). Neutralność i wartości akademickie. W: Tenże, Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 137-155.
Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana [podrozdziały 8.2. Wywiad swobodny, 8.3. Wywiad narracyjny, 8.4. Wywiad grupowy]. http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/
Krajewski, Władysław (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Wydanie drugie poprawione. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.
Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk. http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html
38
Bibliografia [cd.] Nowak, Stefan (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.
Pilch, Tadeusz, Bauman, Teresa (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydanie drugie poprawione i rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Przastek-Samokowa, Maria (2004). Rozmowa na temat, czyli wywiad jako narzędzie komunikacji z użytkownikiem. W: Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Pod red. Barbary Sosińskiej-Kalaty oraz Katarzyny Materskiej i Wiesława Glińskiego. Warszawa: Wydawnictwo SBP. http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=41&dirds=1&tab=1, http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=41&dirids=1
Sady, Wojciech (2002 – ). Dzieje religii, filozofii i nauki. http://sady.up.krakow.pl/
Silverman, David (2010). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych. Warszawa: Wydawnictwo SBP.
Szaniawski, Klemens (1994a). Kilka uwag o filozofii nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 48-54.
Szaniawski, Klemens (1994b). Metoda i twórczość w nauce. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-76.
Szaniawski, Klemens (1994c). O obiektywności nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 8-17.
Tavris, Carol; Wade, Carole (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 30-35.
Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.
Dodatkowe publikacje związane z filozofią i metodologią można znaleźć poprzez blog Methodology and Philosophy of (LIS) Information Science. http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/
39