metaal MAGAZINE In dit nummer: Best supplier 2011 Blechexpo positief gestemd Vonktechnologiedagen Discussie over gereedschappen Plaatproductie op perslijnen Metallisch zirkoon Robuuste machines op maat Ontwikkelingen CNC-besturingen Vernieuwde Invar-legering Trumatic 7000 combi Jaargang 49 | 6-2011 Dé kennisbron voor de metaal www.metaalmagazine.nl
Metaal Magazine is hét vakblad voor de metaal en brengt technische, actuele en praktijkgerichte informatie over metaalproductietechnieken. Metaal Magazine is een multimediaal merk, dat bestaat uit vakblad Metaal Magazine, de website www.metaalmagazine.nl en de gratis e-mail nieuwsbrief.
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.
De Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten zoekt voor haar 3D-lab een enthousiaste en vakbekwame
WERKPLAATSBEHEERDER / CNC FREZER / DRAAIER (0,4 fte) met kennis van cam-software (bij voorkeur Edgecam)
DE FUNCTIEJe begeleidt de studenten bij keuze en gebruik van materialen, apparatuur en gereedschap. De artistieke ontwikkeling van de student staat hierbij voorop. Je geeft vaktechnische aanwijzingen en demonstreert de werking van apparatuur en machines. Voor het CNC frezen/draaien beschikken wij over de volgende machines:
- I-MES GFV 138/248 portaalfrees- Haas Toolroom Mill TM-3P 4-assige CNC freesmachine- Haas Toolroom Lathe TL-1 halfautomatische CNC draaibankJe zorgt ervoor dat er veilig wordt gewerkt en dat de werkplaats op orde blijft. Je onderhoudt de machines en verricht zonodig kleine reparaties. De functie wordt gewaardeerd in schaal 7 van de cao-hbo.
GEVRAAGDJe hebt aantoonbare werkervaring als CNC-frezer/draaier en bent bekend met de nieuwste apparatuur en technieken op jouw vakgebied. Je bent in staat ontwerpen van studenten, gemaakt in verschillende programma’s, met behulp van CAM-software productiegereed te maken. Je bent in staat anderen instructie te geven over de werking en het gebruik van de apparatuur en hen in het gebruik te begeleiden. Je hebt affiniteit met onderwijs en kunt studenten verder helpen in hun creatieve ontwikkeling. Je hebt kennis van de vigerende veiligheidsvoorschriften. Je hebt een BHV-diploma of bent bereid dat te behalen. Je hebt organisatorisch en probleemoplossend vermogen.
INFORMATIE EN SOLLICITATIE
Nadere informatie over de functie is in te winnen bij Gerard Hali,
tel. 070 3154736.
Kijk ook op onze website: www.kabk.nl.
Je sollicitatiebrief met CV ontvangen wij graag vóór 8 juli 2011
Eind juni dit jaar wordt bij de Blok Groep in Velsen een aantal nieuwe Mazak machines geleverd.
De totale order omvat een geïnvesteerd bedrag van 3 miljoen euro. Voor Mazak is dit de groot-
ste order van meerdere machines in één levering ooit gedaan in Nederland. Blok schaft vier
Mazak CNC-bewerkingscentra aan, een Palletech beladingssysteem en een uitbreiding van een
bestaand systeem. “De vier nieuwe machines zijn een horizontale HCN 5000, twee maal een
HCN 8800 en een verticale, simultaan vijfassige VTC 800/30 S/R”, legt Erik Blok, algemeen direc-
teur van de Blok Groep uit. “De pallets zijn 800 mm bij 800 mm. De HCN 8800 blinkt uit door
een X-slag van 1.400 mm. Daar kunnen we straks hoognauwkeurig grote producten op gaan
maken.” De uitbreiding van Blok is deels gericht op vervanging van enkele oudere machines en
deels op uitbreiding van extra capaciteit, vooral voor diverse klanten uit de luchtvaartindustrie.
Sinds 19 mei 2011 is de Blok Groep AS9100 gecertificeerd.
Mammoettransport carrouseldraaibank
Grote order Mazak bij Blok Groep
Erns
t D
irks
en F
otog
rafi
e
chine is in onderdelen (sommige van die delen
wegen alleen al 31 ton) vervoerd van Rotterdam
naar Almelo. Het transport onder politiebegelei-
ding bestond uit twaalf zware vrachtwagens van
de firma Resink uit Almelo (foto: Boessenkool)
Erik Blok, directeur van de Blok groep, samen met Takaharu Tomisawa, Deputy General Manager van
Mazak Benelux voor een nieuwe Integrex i-300S (foto: Paul Quaedvlieg)
04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 5
N I E U W S
Een simpel elektronisch apparaatje kan
enorm helpen bij procesbeheersing:
ThyssenKrupp zet kleine transponders
in om de gehele gegevensstroom
rondom het koudwalsen te beheersen.
Een kleine, glazen transponder, met een diame-
ter van maar 2,12 mm bij een lengte van 12 mm,
verricht ‘wonderen’ bij de koudwalserij van
ThyssenKrupp Nirosta in Dillenburg (D). Deze
elektronische apparaatjes worden ondermeer
ingelijmd in de walsen die ingezet worden bij
het koudwalsen van roestvast staal. Zoals een
afbeelding bij dit artikel laat zien, kan een wal-
senset, een zogeheten ‘Rollengerüst’, opge-
bouwd worden uit een groot aantal walsen: van
binnen naar buiten zien we aan onder- en bo-
venkant van de te walsen band in totaal maxi-
maal twintig walsen. Twee walsen zijn direct in
contact met het koudband, de andere walsen
nemen de proceskrachten op en houden de
walsspleet van maar een paar millimeter con-
stant. In totaal zijn er in Dillenburg 2200 walsen
in omloop met 4700 mogelijke magazijnposities
en worden er per dag 200 tot 250 bewerkingen
aan walsen uitgevoerd als draaien, slijpen en
polijsten.
De transponders in de walsen, maar ook in het
walsenmagazijn, zijn de passieve zintuigen in
wat bij ThyssenKrupp heet ‘Walzenmanage-
mentsystem mit RFID’ (RFID is Radio Frequency
Identification, de frequentie is 125 kHz). Een sys-
teem als het WMS is nodig om het grote aantal
variabelen rondom het walsproces te kunnen
beheersen: de diameters van de walsen kunnen
verschillen, maar ook het oppervlakte en de
walsen kunnen gedraaid, geslepen of gepolijst
zijn. Er gaan continu walsen naar de onder-
houdsafdeling en dus zijn er steeds nieuwe wal-
sensetcombinaties mogelijk. Een te walsen
koudband kan een lengte hebben tot 9 km. Het
kan voorkomen dat voor die walslengte tot wel
vijf paar werkwalsen, die in contact komen met
het walsgoed, ingezet moeten worden.
Problematisch voor ThyssenKrupp is bovendien
dat het eigenlijke walsen geschiedt onder een
oliefilm. Oppervlaktefouten die tijdens het wal-
sen ontstaan, worden vaak pas zichtbaar na het
gloeien van de band. Op dat tijdstip is de wals-
combinatie al weer uitgebouwd en dit bemoei-
lijkte de traceability en de procesbeheersing in
de koudwalserij.
Dankzij de transponders is de beheersbaarheid
verbeterd. Elke wals heeft nu een eigen naam,
de positie in het bedrijf is bekend met de bijbe-
horende conditie (geslepen, gepolijst, gedraaid
of versleten) en de actuele diameter en de vorm
(oppervlaktetextuur) van de wals. Dit is een
enorm hulpmiddel om on-line snel een juiste
combinatie van walsen te kunnen samenstellen.
Fouten door diameterverschillen worden op
deze manier voorkomen.
Maar er is meer. ThyssenKrupp kan nu door mid-
del van een statistische analyse optredende fou-
ten terugleiden naar individuele walsen. Daaruit
blijkt weer dat de 80/20-regel opgaat: een klein
deel van de walsen is verantwoordelijk voor een
groot deel van de fouten. Bijvoorbeeld een on-
DOOR: REINOLD TOMBERG
Voorbeeld van een on-line
berekening voor een set walsen
met een voorstel voor de inbouw
van de walsen. In het midden de
twee (kleine) walsen die het
eigenlijke koudwalsen
verzorgen. Een juiste combinatie
van walsen is essentieel (bron:
ThyssenKrupp)
Koudwalsen beheersen met RFID
6 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
gewenste, periodieke aftekening op het wals-
goed. Met behulp van de transponder kan de
betreffende wals opgespoord worden en kan er
na analyse een beslissing genomen worden:
extra afdraaien, naslijpen of de schrotbak in.
Bijkomend voordeel is dat de walsen die wel in
orde zijn, minder nageslepen hoeven te worden:
de afname tijdens het slijpen is teruggebracht
van 60 micrometer naar 30 micrometer. Boven-
dien claimt ThyssenKrupp dat het aantal wals-
fouten met 50 procent is teruggebracht. <<<
TransponderEen transponder is een elektronisch ap-
paraat dat een boodschap uitzendt, als
antwoord op een ontvangen boodschap.
De naam transponder is een samenvoe-
ging van de woorden transmitter (zen-
der) en responder (antwoorder).
Het uitlezen van een transponder bij
ThyssenKrupp in Dillenburg. De transponders in
de walsen zijn passief, ze worden met behulp
van een antenne uitgelezen en via een WLAN
opgeslagen en verwerkt
De ingelijmde transponder in de astap van een wals; om uit te lezen
moet de scanner zich op een afstand van 30 mm tot 40 mm bevinden
(foto’s: ThyssenKrupp)
04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 6
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 7
De MAG Group uit Göppingen (D) breidt haar activiteiten uit
door de overname van het Franse lucht- en ruimtevaart- en com-
positieproductiespecialist Forest Liné. Forest Liné heeft vestigin-
gen in Frankrijk, Duitsland, China en Canada en heeft ongeveer
driehonderd werknemers (www.mag-ias.com).
Systomatic uit Lisse, leverancier
van industriële componenten, is
sinds kort officieel importeur
voor de Benelux van de Duitse
fabrikant Mäder. Mäder uit
Neuhausen ob Eck (D) is fabri-
kant van modulair samen te
stellen persen en bijbehorende
accessoires (www.systomatic.nl).
Poelstra Machinefabriek uit Groningen, gericht op machine-
bouw, draaien en frezen, service en onderhoud, bestaat 50 jaar
(www.pomafa.nl).
Ouwerkerk Metaalwarenfabriek uit Vianen heeft zijn naam ge-
wijzigd in Ouwerkerk Displays. Lag de nadruk in de beginjaren
vooral op de bewerking van metaalwaren, nu is het accent ver-
legd naar maatwerk displays (www.ouwerkerkdisplays.nl).
Per 1 mei is technische groothandel Lasaulec (met het hoofdkan-
toor in Heerenveen) landelijk dealer van het Deense merk Miga-
tronic. Lasaulec gaat vanuit alle grotere vestigingen het dealer-
schap op zich nemen (www.lasaulec.nl).
Starmatik uit Treviso (It) voor
industriële automatisering
met robots, wordt in Neder-
land vertegenwoordigd door
Tuwi uit Winterswijk. Tuwi is
leverancier van metaalbewer-
kingsmachines (www.tuwi.nl).
Voortaan geeft Flir Systems (na productregistratie) twee jaar vol-
ledige garantie op iedere handheld warmtebeeldcamera die be-
doeld is voor preventief onderhoud en gebouweninspecties en
is uitgerust met een ongekoelde microbolometerdetector. De on-
gekoelde microbolometer zelf is gedekt door een garantieperi-
ode van tien jaar (www.flir.com).
Laagland uit Dordrecht (voorheen Rotterdam) bestaat 80 jaar.
Laagland is importeur van CNC-metaalbewerkingsmachines, ma-
chinegereedschappen, hydraulische spanmiddelen en compo-
nenten voor de machinebouw (www.laagland.nl).
Stoffenmanager Nano 1.0 is een nieuwe website die in opdracht
van het ministerie van SZW is ontwikkeld door TNO, ArboUnie
en Beco. De Stoffenmanager is een gratis digitaal hulpmiddel dat
door de Arbeidsinspectie is geaccepteerd. Dit gratis online instru-
ment biedt ondernemers actuele informatie om mogelijke risico’s
bij het werken met nanomaterialen in kaart te brengen en waar
nodig te beheersen (www.stoffenmanager.nl).
K O R T
Mini 3D-printer
Eenvoudige bescherming tegen glascorrosie
Onderzoekscentrum Innovent uit Jena (D) heeft
een eenvoudige en goedkope manier gevonden
om corrosiebestendig glas te produceren. In
plaats van om een glas te produceren uit corrosie-
bestendig materiaal wordt alleen de oppervlakte
van sodakalk glas behandeld. Met Combustion
Oppervlakteconcentratie van aluminium en uitgeloogde concentratie van silicium en natrium
(afbeelding: Innovent)
Onderzoekers van de TU in
Wenen (O) hebben een kleine
en betaalbare 3D-printer ont-
wikkeld. De printerresolutie is
uitstekend: slechts een twin-
tigste van een millimeter
meten de lagen. De printer
kan zo worden gebruikt voor
toepassingen waar een hoge
precisie vereist is, zoals com-
ponenten voor gehoorappa-
raten. Het prototype is niet
groter dan een melkpak,
weegt 1,5 kg en met een prijs-
kaartje van 1.200 euro is het
een stap dichterbij om een
alledaags product te worden
(foto: TU Wien)
Chemical Vapor Deposition (CCVD) wordt het op-
pervlak van gewoon sodakalk glas door een een-
voudige en goedkope pyrolyse vlam verwarmd
en ontstaat er aluminiumoxide. Het oppervlakte
van het glas is hierdoor nagenoeg net zo water-
dicht als het duurdere borosilicaat glas.
04-09_Nieuws 20-06-11 13:35 Pagina 7
8 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
3D-printen komt op snelheid
De firma Rapidshape uit Friolzheim (D) introduceert een 3D-printer die afhankelijk van het ge-
bruikte harsmateriaal tot wel 9 centimeter per uur kan printen. De door TNO ontwikkelde en
door VDL-ETG uit Almelo gebouwde printer is geschikt voor het maken van modellen die ge-
bruikt worden om afgietsels te maken voor de tandtechnische industrie en juwelenindustrie
(foto: TNO)
Ziektekiemen doden met koper
N I E U W S
28 juni - 2 juliGifa, Metec. Thermprocess enNewcast
Düsseldorf (D)www.messe-duesseldorf.de
29 juniLasertechnologie Solarzellen
Hannover (D)www.photonicnet.de
1 september14. Werkstofftechnisches Kolloquium
Chemnitzwww.wtk.tu-chemnitz.de
6-8 septemberTIV 2011 Hardenberg
Hardenbergwww.evenementenhal.nl/harden-berg
19 - 24 septemberEMO Hannover
Hannover (D)www.emo-hannover.de
26-27 septemberAVK Reinforced Plastics
Stuttgart (D)www.avk-tv.de
27 - 29 septemberEurofinish
Gent (B)www.eurofinish.be
27 - 29 septemberDVS Expo
Hamburg (D)www.dvs-expo.de
10-13 oktober5. Bondexpo
Stuttgart (D)www.bondexpo-messe.de
10-13 oktoberTIV Venray 2011
Venraywww.evenementenhal.nl
11-12 oktoberOffshore Energy
Amsterdamwww.offshore-energy.biz
Op de Universität des Saarlandes in Saarbrücken
(D) wordt onderzoek gedaan om koper te ge-
bruiken om besmetting met ziektekiemen te
voorkomen. Al langer is bekend dat op gepolijst
koper ziektekiemen geen lang leven beschoren
zijn. Na verloop van tijd ontstaat op koper ech-
ter patina, het koper slaat groen uit. Hiermee
gaat dus ook de antibacteriële werking verlo-
ren. Door te experimenteren met koperlegerin-
gen en door het aanbrengen van een bepaalde
lijnstructuur met laserinterferentietechnologie
willen de onderzoekers een materiaal ontwik-
kelen dat langere tijd zijn antibacteriële wer-
king behoudt. Dit materiaal is bedoeld voor
deurklinken en lichtschakelaars in ziekenhuizen
en openbare gebouwen om verspreiding van
ziektekiemen te beperken.
Bacteriën op een lijnpatroon koperoppervlak die
sterven dankzij de lasergegenereerde
interferentietechnologie van professor Frank
Mücklich (foto: Universität des Saarlandes)
A G E N D A
Zie ook de meer uitgebreide
agenda op de site van Metaal Magazine:
www.metaalmagazine.nl
Metaalmanifestaties
04-09_Nieuws 20-06-11 13:36 Pagina 8
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 9
M A R K T I M P U L S
Bos Homogenisatoren uit Hilversum, producent van homogeni-
satoren voor de levensmiddelenindustrie, heeft de eerste Weiler
E60 draaibank van Laagland uit Dordrecht afgenomen. De af-
metingen van de machine (draaidiameter 650 mm boven het
bed en 2000 mm
tussen de centers)
geven Bos de moge-
lijkheid alle voorko-
mende draaibewer-
kingen in eigen huis
te doen.
Bij het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) in Eindho-
ven zijn twee nieuwe fiberlasers in gebruik genomen voor het
bewerken van lagen zoals bij dunne film zonnecellen, displays
en verlichtingtoepassingen. Het unieke van dit systeem is dat er
twee kleuren (groen en nabij infrarood) met een korte pulsduur
van 1 ns in hetzelfde systeem beschikbaar zijn. Deze lasers
maken het mogelijk om een essentiële stap in de fabricage op
de High Tech Campus in Eindhoven uit te voeren.
De Nederlandse precisiegieterij Cirex uit Almelo heeft een kali-
breerpers van Tox Pressotechnik in gebruik genomen. Met deze
pers kunnen de gietstukken in één opspanning zowel verticaal
als horizontaal worden uitgericht.
Minkels uit Veghel, leverancier van geïntegreerde datacenter-
oplossingen voor monitoring, koeling, stroomverdeling en be-
huizing, heeft een derde assemblagelijn in gebruik genomen in
de fabriek in Veghel. De assemblagelijn beslaat ongeveer 100 m2
en is speciaal ingericht om projectmatig klanten te kunnen be-
dienen.
Dematec Equipment uit Dodewaard laat zijn Impact-heihamers
voortaan lassen bij plaatsgenoot Lasrobotspecialist RobWelding.
Hiermee kan Dematec levertijden van rond de vijf weken afspre-
ken.
Walsproces geoptimaliseerd door lasermeetsysteem
Empa neemt UV-lasersysteem in gebruik
In Thun (CH) heeft Empa in samenwerking met
Crealas een UV-lasersysteem in gebruik geno-
men waarmee grote oppervlakken tot op nano-
meterniveau kunnen worden bewerkt. Naast
materiaalonderzoek naar nieuwe fysisch-me-
Karl Böhlen van Crealas met een door de UV-lasermachine bewerkte folie (foto: IDW)
Bij de Finse staalproducent Outokumpu heeft LAP een lasermeetsysteem geïnstalleerd waar-
mee de productie van plakken staal voor walserijen continu gecontroleerd en gestuurd wordt.
De plakken staal worden bij walserijen verder bewerkt tot platen. Het walsen gebeurt met een
snelheid van 30 m/s, en het halfproduct moet voldoen aan de gewenste maten in lengte,
breedte en dikte. Door de plak direct na het verlaten van de wals in zowel de breedte te
meten als op meerdere plaatsen in de lengte kan de vervorming van de plak binnen een veel
kleinere tolerantie blijven. Het lasermeetsysteem bevindt zich ondermeer vlak bij de wals, en
moet bestand zijn tegen temperaturen van 900ºC (foto: LAP)
chanische effecten kunnen met de machine
ook matrijzen gemaakt worden voor bijvoor-
beeld het maken van folie met optische 3D-
effecten. Het bed van de machine bestaat uit
een 19-ton zware granieten tafel.
04-09_Nieuws 20-06-11 13:36 Pagina 9
10 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Industrial Parts te Booy is door de Europese
filterdivisie van Parker Hannifin uitverkoren tot
‘best supplier 2011’. Reden voor Metaal Magazine
om zich naar ‘s-Heerenberg te spoeden en zich uit te
laten leggen hoe een bescheiden toeleverancier zich
op zo’n manier in de kijker weet te spelen bij een
grote eindproducent.
DOOR: JAN OONK
De ‘best supplier 2011’ award werd uitgereikt
tijdens de supplier meeting op 5 april in Arn-
hem, waar Parker Hannifin Hydraulic Filter Divi-
sie Europe is gevestigd. Tijdens deze jaarlijkse
bijeenkomst deelt Parker Hannifin haar visie op
groei en doelstellingen voor de komende jaren
met een selecte club van ‘preferred suppliers’ en
stemt de speerpunten af. Zo’n veertig preferred
suppliers telde Dave Hutten van de commerciële
afdeling daar in Arnhem. Samen met Willie Jan-
sen van de kwaliteitsafdeling vertegenwoor-
digde hij Industrial Parts te Booy op deze sup-
plier meeting.
Hutten noemt een leveringsbetrouwbaarheid
boven 99 procent en een afkeurpercentage in
het ppm-gebied als enkele elementen waar te
Booy de award aan te danken heeft. “Slechts in
een half procent van de leveringen gaat er iets
niet helemaal goed”, geeft hij aan. Naast de
geometrie van de producten en de levertijd kan
dat bijvoorbeeld ook te maken hebben met
zaken als de verpakking. Naast de absolute cij-
fers is het voor Parker Hannifin belangrijk hoe
de toeleverancier dergelijke situaties te lijf gaat,
geeft Hutten aan. “De kunst is om problemen
snel zichtbaar te maken, te kijken waar en
waarom het mis gaat en dan met oplossingen te
komen.”
Andere boegDat toeleveranciers steeds belangrijker worden
in de supply keten van Parker Hannifin heeft te
maken met de wijze waarop de producent van
oliefilters en toebehoren samenwerkt met pre-
ferred suppliers. Beide bedrijven werken al zo’n
twintig jaar samen en sinds 2003 behoort de
toeleverancier uit ‘s-Heerenberg tot de prefer-
red suppliers van Parker Hannifin, blijkt uit de
uitleg van directeur Hans te Booy. In dat jaar
werd op initiatief van de hoofdvestiging van
Parker Hannifin in Engeland de relatie met toe-
leveranciers over een andere boeg gegooid,
waarbij een veel hechtere samenwerking met
een select groepje gespecialiseerde toeleveran-
ciers centraal stond. Met als achterliggend doel
om de aanwezige kennis en expertise in de
keten beter te benutten voor wederzijds prijs-
en kwaliteitsvoordeel. “Voor de Engelse inko-
pers, vooral gewend aan prijsvergelijkingen,
was dat een hele cultuuromslag”, herinnert Te
Booy zich.
Met de groep van preferred suppliers wordt
door Parker Hannifin een wederzijds ‘commit-
ment for life’ getekend. Dat wil zeggen dat een
langdurige en hechte relatie het uitgangspunt
vormt. Opzeggen van het contract kan door
beide partijen, bijvoorbeeld als het prestatieni-
veau van de toeleverancier afglijdt of als ander-
Samen zoeken naar slimme oplossingen waarmee zowel de klant als de toeleverancier geld kunnen verdienen
(foto’s: Jan Oonk)
Afkeurpercentage in ppm-gebied
Succes doorcommitment for life
10-11_Booy 20-06-11 13:43 Pagina 10
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 11
zijds de toeleverancier een lucratiever marktseg-
ment weet aan te boren. In dat geval geldt ech-
ter een opzegtermijn van een jaar.
Gericht investerenTe Booy is enthousiast over deze contracten.
“Als je weet dat je nog jaren kunt leveren ga je
anders tegen investeringen aankijken. Omdat
de risico’s te overzien zijn, kun je gericht inves-
teren om productieprocessen te versnellen en te
verbeteren. Dat is goed voor onze marges en
goed voor hun prijs.” Het heeft er toe bijgedra-
gen dat Industrial Parts te Booy nu volgens hem
voorop loopt qua machinepark, waarbij de
nadruk ligt op manarm en de combinatie van
draaien en frezen op één machine. Bij dat
gericht investeren denkt Te Booy overigens niet
alleen aan machines, maar ook aan mensen,
gereedschappen en herbruikbare verpakkin-
gen.
Het ‘commitment for life’ heeft ook de weg vrij
gemaakt voor nauwere vormen van samenwer-
king. Op verschillende niveaus (zoals directie,
engineering, kwaliteitsafdeling) zijn er regelma-
tig contacten, niet alleen per e-mail maar ook in
levende lijve zodat beide partijen in letterlijke
zin ‘bij elkaar in de keuken kunnen kijken’. Ver-
spillingen worden daardoor eerder onderkend.
Vaak zijn het ingeslopen automatismen die een
product onnodig duur maken. Om dat te door-
breken behoort de re-engineering van be-
staande producten tot de speerpunten.
MeedenkenDe status van preferred supplier betekent ook
dat Te Booy al in de ontwerpfase betrokken
wordt bij de ontwikkeling van nieuwe produc-
ten en kan meedenken met de tekenaars. “Uit-
gaande van een bepaalde functionaliteit kijken
wij vooral naar wat beter zou kunnen uit oog-
punt van maakbaarheid, materiaalkeuze, kwa-
liteit en kostprijs. Wat is het beste ontwerp met
het oog op de doorlooptijd en ons machine-
park?”
Om op de diverse aspecten, zoals kosten en
kwaliteit, het onderste uit de kan te halen is het
wel een voorwaarde dat naar het integrale pro-
ces wordt gekeken. “Sommige onderdelen
maken we nu uit RVS en niet uit verzinkt staal,
omdat het tussendoor verzinken veel tijd kost,
bijdraagt aan maatafwijkingen en de kans op
uitval vergroot.”
Samen geld verdienenDat meedenken met de klant kan dus vele voor-
delen opleveren, maar vergt wel de nodige in-
ventiviteit van de toeleverancier. “Maar dat zit
bij ons in de genen”, aldus Te Booy. “Al sinds
onze start in 1955 denken we na over slimme
oplossingen waarmee zowel wij als de klant
geld kunnen verdienen.” Hij refereert daarbij
aan grondlegger Antoon te Booy die medio
jaren vijftig zijn eerste twee curvemachines zelf
in elkaar knutselde, zonder daarvoor ooit een
dergelijke machine te hebben gezien.
Anderzijds profiteert Industrial Parts te Booy
ook van kennis die bij Parker Hannifin aanwezig
is, bijvoorbeeld op het punt van lean manage-
ment en kwaliteitssystematiek. “Op het gebied
van kwaliteit waren we al ver gevorderd, maar
wat betreft meetprocedures en steekproef-
groottes hebben we de zaken nauwgezet afge-
stemd met Parker Hannifin.”
Dankzij de hoge leveringsbetrouwbaarheid zijn
de magazijnvoorraden bij Industrial Parts te
Booy minimaal. Alle orderprocedures en de fi-
nanciële afhandeling tussen Parker Hannifin en
Industrial Parts te Booy zijn bovendien geauto-
matiseerd. <<<
T O E L E V E R E N
Tijdens crisis gaan eindproducenten rekenenVanwege het succes dat de intensieve vorm van samen-
werking met Parker Hannifin beide partijen heeft ge-
bracht streeft Industrial Parts te Booy ernaar om met an-
dere klanten tot een soortgelijke aanpak te komen. Sinds
de crisis toesloeg is de animo daarvoor volgens Hans te
Booy aanzienlijk toegenomen. “In tijden van crisis gaan
ze weer rekenen.” Ook met beddenspecialist Auping en
het Oostenrijkse WP Suspension wordt inmiddels op een
vergelijkbare intensieve manier samengewerkt.
Dave Hutten, Hans te Booy en Willie Jansen (v.l.n.r.): “De klant moet op je kunnen rekenen”
De nieuwste aanwinst van Industrial Parts te Booy, het Hyperturn 690 MC Plus draaifreescentrum van Emco.
Naast het draaien en frezen wordt de assemblage overigens steeds belangrijker. “Zo compleet mogelijke
producten, dat is wat klanten willen”
10-11_Booy 20-06-11 13:43 Pagina 11
12 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Begin juni tijdens de Blechexpo 2011 bleek duidelijk dat de stemming in de plaat -
wereld, zeker in Duitsland, weer positief is. Het is weer hollen in de plaatbranche:
levertijden en gebrek aan vakmensen worden nu als obstakels genoemd. Alhoewel
erg kort na de EuroBlech, vorig najaar in Hannover (D), hadden veel exposanten ook
nu in Stuttgart (D) stevig uitgepakt. De foto’s geven een impressie van de beurs.
DOOR: REINOLD TOMBERG
Nieuw vertegenwoordigdErmaksan had tijdens de Blechexpo een behoor-
lijk grote stand. Onder andere de energiezui-
nige, hydaulisch aangedreven Ermak Evolution
afkantpers werd gedemonstreerd. Sinds kort
vertegenwoordigt Landré uit Vianen deze
Turkse machinebouwer in de Benelux (foto’s:
Reinold Tomberg)
Laser- en plasmasnijdenDe Zinser 1225 is een mooie combimachine die
de bewerkingen laser- en plasmasnijden (rechts
op de foto) combineert. De laser is een 1,5 kW
fiberlaser
Vijfassig waterstraalsnijdenEen bijzondere constructie voor een water-
straalsnijkop op een Waterjet machine van
Maximator. Dankzij de dubbele hefbomen kan
deze 3D snijkop vijfassig waterstraalsnijden. De
kop kan als het ware rondom het ‘toolpoint’ ro-
teren
Blechexpoonder positief gesternte
12-13-14_Blech 20-06-11 13:44 Pagina 12
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 13
AfkantcelDe Italiaanse machineleverancier LAG demon-
streerde de servomechanische GBS buigcel. Op-
vallend is de jukachtige constructie die resul-
teert in minimale machinevervormingen tijdens
het afkanten. Met behulp van kogelomloopspil-
len wordt het juk met de bovengereedschappen
op en neer bewogen
SoftwareTrumpf liet in Stuttgart de mogelijkheden zien
van TruTops Fab. Dit is een softwaresysteem
voor het beheren en aansturen van plaatbewer-
kingsmachines. Ook camera’s voor visuele in-
spectie en iPads voor monitoring en aansturing
kunnen geïntegreerd worden. De gebruiker
krijgt overzichten van uren, statistieken en in-
zicht in de logistiek
Prima PowerDe Blechexpo was de eerste beurs waar Prima
en Finn-Power zich onder de nieuwe naam
Prima Power als één firma presenteerden. Hier
de nieuwe naam op een servo-elektrische Shear
Genius, van oorsprong een machine van Finn-
Power
Grote standSafan pakte tijdens de Blechexpo uit met een
grote, indrukwekkende stand in de bekende
groene kleurstelling. Rechts op de foto een aan-
tal servomechanische afkantpersen van Safan.
Ook in Duitsland krijgt de katrolaandrijving veel
belangstelling
VlakbedsnijlaserOp de Blechexpo werden veel vlakbedsnijlasers
geëxposeerd. De metaalbranche schaft veel van
die machines aan. Op de foto de vlakbedlaser Si-
rius 3015 Plus van LVD zoals deze in Stuttgart
getoond werd
PerslijnNaast de meer bekende plaatbewerkingsmachi-
nes toonde Amada tijdens de Blechexpo ook
een perslijn met een ‘AC Servo Direct Drive’-
pers. De komende maanden zal Amada voor
Nederland een nieuwe verkooporganisatie voor
plaatmachines vorm geven
BuislaserAan de hand van wat werkstukken liet Adige
zien wat de mogelijkheden zijn van de buislaser
Lasertube LT8. Snijwerk kan dermate precies uit-
gevoerd worden, dat de gesneden buizen en
profielen als het ware in elkaar klikken
B E U R S
>>>
12-13-14_Blech 20-06-11 13:46 Pagina 13
14 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
FiberlaserNet zoals vorig jaar tijdens de EuroBlech in Hanno-
ver zette Salvagnini ook in Stuttgart de fiberlaser
L5 weer in de schijnwerper. Dit is een 3 kW laser die
ook reflecterende materialen als koper en messing
tot een dikte van 6 mm kan lasersnijden
PlaatschaarBoschert toonde tijdens de plaatbeurs de
nieuwe G-Cut 3013 CNC plaatschaar. Deze heeft
een capaciteit van 13 mm in staal en 8 mm in
roestvast staal. De maximale snijlengte is 3100
mm
Snel wisselen Wila liet de beursbezoekers van de Blechexpo
zien hoe gemakkelijk het ‘New Standard’ snel-
wisselsysteem voor afkantgereedschappen in te
zetten is
Grote snijlijnBystronic demonstreerde in Stuttgart deze ge-
automatiseerde lasersnijlijn. Bijzonder was de
zogeheten ‘Automatische Düsenzentrierung’
die na het automatisch wisselen van een lenzen-
kop de ‘Düse’ en de laserstraal ten opzichte van
elkaar precies kalibreert op Z-hoogte en cen-
treert
Flexibel walsenMubea (Muhr und Bender) liet tijdens de Blech -
expo zien hoe je door middel van flexibel wal-
sen een coil kunt maken waarop bandmateriaal
zit met verschillende diktes (op de foto 1,6 mm
en 3 mm). Op deze manier is het mogelijk om
‘Tailored Rolled Blanks’ te maken
FotoreportageIn het digitale fotoalbum op de site van
Metaal Magazine
www.metaalmagazine.nl hebben we
meer foto’s opgenomen van ons bezoek
aan de Blechexpo in Stuttgart.
12-13-14_Blech 20-06-11 13:48 Pagina 14
NIET ALLEEN SURPLUS, MAAR OOK gecertificeerde buizen!
www.deboerbuizen.nl T 0251 36 22 70
NIET ALLEEN SURPLUS, MAAR OOK gecertificeerde buizen!
www.deboerbuizen.nl T 0251 36 22 70
ONZE KENNIS, UW SUCCES kijk voor meer informatie op
www.eisma.nl/industrialmedia
w w w.un i s i g n .n lYour partner in productivity
GEN
ERA
L M
ACH
ININ
G
TRU
CK &
TRA
IN
OIL
& G
AS
REN
EWA
BLE
EN
ERG
Y
AER
OSP
ACE
& A
VIAT
ION
meet us at:
stand B24 - hall 1319-24 september 2011
16 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Dit voorjaar organiseerde De Ridder in Best
gedurende twee maanden de Vonktechnologie dagen.
Per dag werden slechts enkele klanten ingepland,
waardoor er voldoende tijd en aandacht gegeven kon
worden aan de producten van de klant en
oplossingen voor alle vragen met betrekking tot
zinkvonken, draadvonken, startgatvonken en het
frezen van elektrodes. Metaal Magazine was op één
van de Vonktechnologiedagen aanwezig en kreeg
een kijkje in de keuken van het draad- en zinkvonken.
DOOR: PAUL QUAEDVLIEG
“Klanten uitnodigen en laten zien wat je in huis
hebt zet veel meer zoden aan de dijk dan be-
paalde technieken op een beurs laten zien”,
legt Ron Maarschalkerweerd van De Ridder uit.
“Tijdens de Vonktechnologiedagen kunnen
klanten bovendien producten meenemen die
niet gemakkelijk te bewerken zijn of waarmee
problemen zijn ontstaan tijdens het vonken. Ter
plekke wordt daar met onze specialisten over
gesproken. Ook nemen sommige klanten de
operators mee die de machines bedienen of en-
gineers die de producten ontwikkelen. Dan zien
ze meteen wat wel en wat niet mogelijk is.”
NanoslijtageOp de Sodick draad- en zinkvonkmachines is
veel mogelijk. Bijzonder was de demonstratie
op de zinkvonkmachine AG60L. Hier werd op
vol vermogen gezinkvonkt. Ter illustratie van de
stabiliteit werd een 20 cent muntstuk op de ram
geplaatst. Deze bleef onder het vonken op volle
snelheid gewoon staan. Dat komt mede door de
lineaire elektromotoren waarmee de Sodick
machines standaard zijn uitgerust. Door de
hoge snelheid is spoelen ook niet nodig. Er
ontstaat een dusdanige stroming in het diëlek-
tricum, dat de metaaldeeltjes vanzelf uit de te
vonken holte spoelen. Daarbij beschikt de
AG60L over de nieuwste generatie grafietgene-
rator, waardoor er nagenoeg geen slijtage op-
treedt. Sodick zelf spreekt van ‘nanoslijtage’.
60 Procent minder energieBij De Ridder stond ook de nieuwste generatie
draadvonkmachines van Sodick in de vorm van
de AG600L. Deze machine beschikt over de
CNC-generator van het type LP2WH, waarmee
snel gevonkt kan worden met 60 procent min-
der energieverbruik dan bij traditionele draad-
vonkmachines. Ook kan er drastisch bespaard
worden op de instel- en programmeertijden
dankzij de import van 3D solid models. De AG
serie beschikt verder over lineaire motoren op
de X-,Y-, U- en V-assen. De nieuwe generatie
machines heeft absolute lineaire meetlinialen
met een resolutie van 0,01 micrometer. Naast
een hoge nauwkeurigheid biedt dit ook als
voordeel dat de machine na het opstarten met-
Tijdens de Vonktechnologiedagen werd er op wens gevonkt met elektrodes van de klanten (foto’s: Paul Quaedvlieg)
“Klanten laten zien wat we kunnen”
Met de TaperFlex-functie kan snel en eenvoudig onder een hoek
worden gedraadvonkt
16-17_Vonktechnologie 20-06-11 13:50 Pagina 16
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 17
een op de juiste coördinaten staat en niet meer
hoeft te ‘homen’.
Op de draadvonkmachine AG600L werden bij
De Ridder de meest complexe vormen gesneden
naar klantwens. Zo werd onder meer het Taper-
flex-principe gedemonstreerd waarbij met
draad onder een hoek gesneden kan worden
tot 45 graden. Met speciaal gevormde geleidin-
gen en geavanceerde compensatiesoftware
wordt ook bij grote hoeken een optimale op-
pervlaktekwaliteit gerealiseerd.
Daarnaast was er aandacht voor het startgat-
vonken. Bij De Ridder in Best werd dit gedemon-
streerd met een Sodick K1C startgat EDM-ma-
chine. Hiermee kunnen startgaten gevonkt wor-
den met een diameter van 0,25 mm tot 3 mm.
OntwikkelingenDe nieuwste generatie Sodick machines zijn een
stuk compacter dan hun voorgangers, maar
hebben wel een groter bereik. Dat komt omdat
veel onderdelen slim binnen de machines zijn
geïntegreerd. Ook zijn de nieuwe machines me-
chanisch stabieler doordat er gebruik wordt ge-
maakt van een portaalconstructie. Daarnaast is
de machine thermisch stabieler omdat de gene-
rator apart ten opzichte van het hoofdframe
staat en er wordt lucht en diëlektricum door het
machineframe gecirculeerd voor een stabiele
temperatuur. Tegenwoordig is de tankinhoud
van de bewerkingsruimte instelbaar via de CNC-
besturing. Het niveau van het diëlektricum is
hiermee in te stellen aan de hand van de pro-
ducthoogte hetgeen zeker bij geautomati-
seerde systemen een voordeel biedt. Ook wordt
het diëlektricum bij de nieuwe machines sneller
erin of eruit gepompt.
GrafietfrezenBehalve de draad- en zinkvonkmachines levert
De Ridder ook sinds enige tijd de CNC-freesma-
chines van I-mes. Tijdens de Vonktechnologieda-
gen werden er demonstraties op de I-mes elek-
trodenfreesmachine van het type Premium 4030
Graphite uitgevoerd. Vanuit volmateriaal gra-
fiet werd zeer snel een aantal naalden gefreesd,
waarbij de dunste slechts een diameter had van
0,05 mm. Dat is alleen mogelijk op een stabiele
machine. De I-mes Premium 4030 Graphite be-
schikt dan ook over lineaire motoren en een
granieten portaalopbouw, waarbij de Y-as is
ontkoppeld. Belangrijk bij het grafietfrezen is
een goede stofafzuiging, want niemand zit te
wachten op grafiet in zijn werkplaats. De I-mes
machine beschikt over een tornadoafzuiger,
waardoor het granietstof volledig geïntegreerd
wordt afgevoerd. Standaard is de machine drie-
assig uitgevoerd, maar eenvoudig om te bou-
wen naar een vijfassige machine middels een
draaizwenkas. De hoogfrequente hoofdspil
heeft een vermogen van 2 kW bij 50.000 min-1.
De machine heeft een bereik van 400 mm bij
350 mm bij 200 mm (X,Y,Z). Daarnaast is de I-
mes elektrodenfreesmachine compatibel met
vrijwel elk gangbaar type nulspansysteem, zoals
Hirschmann, Erowa en System 3R. <<<
vlieg)
Vanuit volmateriaal grafiet werd zeer snel een
aantal dunne naalden gefreesd op de nieuwe I-mes
CNC-grafietfreesmachine
M E T A A L B E W E R K E N
Verbi kiest voor I-mesMidden april was Arjen Vos van Verbi Gereedschappen uit
Helmond één van de deelnemers aan de Vonktechnologie-
dagen. Het bedrijf beschikt over twee Sodick zinkvonkma-
chines en kocht tevens een I-mes elektrodenfreesmachine
van het type Premium 4030 Graphite. “Voorheen werden
de meeste van onze doorns (elektrodes) gefreesd uit
koper”, legt Vos uit. “Dat gebeurde op een drieassig be-
werkingscentrum. Eigenlijk wilde ik nooit grafiet frezen,
omdat het stof en vervuiling geeft in de werkplaats, ook
met een sterke afzuiging. Maar gezien de stijgende koper-
prijs en de hoogwaardige I-mes freesmachine is de ‘angst’
voor het grafietfrezen compleet voorbij. Momenteel lever
ik zelfs elektrodes voor derden.” Verbi ontwikkelt en
maakt matrijzen voor spuitgietcomponenten, onder an-
dere voor de hightech industrie. Vooral in de ontwikke-
lingsfase komen bedrijven naar Verbi. “Wij zijn een bedrijf
dat meedenkt met onze klanten. In de ontwikkelfase kun-
nen wij aangeven of iets maakbaar is. Wat voor veel klan-
ten ook belangrijk is, zijn korte lijnen en snelle levertijden.
Met de Sodick machines en de nieuwe elektrodenfreesma-
chine kunnen we daar nu nog sneller op inspelen.”
16-17_Vonktechnologie 20-06-11 13:50 Pagina 17
18 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Bij een groot deel van de Nederlandse metaalbedrijven zijn er te veel gereedschappen. Uit oogpunt van kostenbeheersing is er
dan ook ruimte voor verbetering. Die verbetering is ook nodig om de kennis van gereedschappen te kunnen waarborgen. En
met die kennis kan het productieproces weer verder worden geoptimaliseerd. Wat zijn huidige en toekomstige bewerkingen?
Welk gereedschap heb ik daarvoor nodig? En wat kan ik nog meer met datzelfde gereedschap produceren? Vragen die aan de
orde zullen komen wanneer eens kritisch wordt gekeken naar de eigen gereedschappen. Tijdens de Vimag-Forumdiscussie over
gereedschappen werd een antwoord op deze vragen gegeven. Daarbij werd uitgebreid stilgestaan bij de benodigde
applicatiekennis, de groeiende belangstelling voor procesdenken en het leveren van ‘totaaloplossingen’.
DOOR: MARTIN FRANKE
Gereedschappenkenniskrijgt prominente plaats
Van links naar rechts: Patrick Morssink, Hans van Steenis, Philippe Reinders Folmer, Danny van Rij, Marcel van Hijum, Jack Huijsmans, Martin Franke, Reinold Tomberg, Gert Jan Braam, Helga
Uitzettingscoëfficiënt bij 20 ºC 5,98.10-6 6,3.10-6
Thermische geleidbaarheid in W/m ºK 13 10
(tussen 300-800 ºK)
Elektrische weerstand bij 20 ºC in 39,7 55
micro-ohm.cm
Kwaliteit Zr702 Zr704 Zr705 Zr706
Treksterkte in MPa 379 411 552 510
Rekgrens 0,2% in MPa 207 241 379 345
Rek in % 16 14 16 20
>>>
Tabel 2. Fysische eigenschappen van ongelegeerd en gelegeerd zirkoon.
Tabel 3. De mechanische waarden van zirkoon en zirkoonlegeringen.
24-25-27_Zirkoon 20-06-11 13:58 Pagina 25
KOST WEINIG.
MAAR PRESTEERT
VEEL!
Handtmann HBZ® CompactCell
KRACHTIG. SNEL. COMPACT.
Horizontaal bewerkingscentrum in compacte uitvoering
Tafelafmeting 2.000 x 1.000 mm (lengte x breedte)
Op de behoefte toegesneden automatiseringsopties
Onovertroffen prijs/prestatieverhouding
Aerospace, automotive, solarindustrie, machinebouw, modellen- en matrijzenbouw
www.handtmann.de/HBZ-CC
Voor de bewerking van verspaningsintensieve onderdelen tot 2 x 1 m zet de HBZ CompactCell nieuwe standaards.van een nieuwe machinegeneratie. Tegen een verrassend gunstige prijs.
Voor de bewerking van verspaningsintensieve onderdelen tot 2 x 1 m zet de HBZ CompactCell nieuwe standaards.
Exclusively for EMO visitors from outside of Germany,
Lufthansa is offering a discount on many routes.
Further information is available at:
www.emo-hannover.de/lufthansaspecial_e
Mmag_NL_3406062_EMO Hannover 2011 18.05.11 18:03 Seite 1
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 35
al geconfigureerd voor een ideale interactie met
elkaar. Een Fanuc robot kan daarom met weinig
moeite en binnen korte tijd gekoppeld worden
aan een CNC-machine met Fanuc besturing.
Robot connectionHoewel elke robot over een eigen besturing be-
schikt, kan deze communiceren met de CNC-be-
sturing via een eenvoudige veldbusaansluiting
en software. De nieuwste Fanuc robots beschik-
ken nu over een FL-Net interface waardoor FL-
Net functies gemakkelijk geïntegreerd kunnen
worden. Deze functies zijn van belang voor de
grotere productiestraten, waarin meerdere
CNC-besturingen en robots met elkaar moeten
communiceren. Dankzij de nieuwe functie
‘Robot Connection’ in de Fanuc besturingen, is
het gecombineerd bedienen van een bewer-
kingsmachine en een robot alleen maar een-
voudiger geworden. Zo kan bijvoorbeeld de sta-
tus van de robot en het geselecteerde pro-
gramma getoond en aangepast worden op het
CNC-bedieningsscherm. Aan de andere kant
wordt op het robotscherm specifieke informatie
getoond over de CNC-besturing en staat het de
gebruiker toe om deze informatie te gebruiken.
Tijdens een set-up procedure van een robot, kan
de operator de functie ‘Robot Connection’ ge-
bruiken om een menu op te roepen met daarin
alle noodzakelijke informatie over de status van
de robot zoals onderhoudstaken of alarmmel-
dingen. Ook kunnen hiermee programma’s ge-
kozen en geladen worden en kan de robot be-
diend worden zonder de afzonderlijke robotbe-
sturing. Dat scheelt veel tijd en verhoogt de vei-
ligheid met betrekking tot werken met de
robot. Omgekeerd geeft een menu in de robot-
besturing toegang tot de machinebesturing.
Deze eigenschap is bijzonder handig als de
robot wordt ingesteld tijdens de preproductie-
fase als de programmeur informatie nodig
heeft over de status van de machineassen om
potentiële conflicten tussen robot en machine
op voorhand te identificeren. De bijbehorende
software bevat tevens een handleiding voor de
nieuwe functies, inclusief voorbeeldmenu’s en
uit te voeren programma’s.
Besturing op maatIn vergelijking met oudere generaties besturin-
gen zijn de nieuwe Fanuc CNC-besturingen van
de series 30i/31i/32i Model B (oftewel afgekort
3xi-B) speciaal ontwikkeld voor complexe ma-
chinale bewerkingen. De nieuwe B-serie heeft
diverse verbeteringen en extra functies voor
ponsmachines en lasersnijmachines. Daarnaast
is er een speciale besturing geïntroduceerd, de
CNC 35i-B Serie. Deze is gebaseerd op de 30i-B
serie en speciaal ontwikkeld voor transport en
handling van producten. Fanuc speelt daarmee
in op de specialisatie van bepaalde machines en
de bestuursspecifieke functies.
Een nieuwe high speed servoprocessor vergroot
het basisvermogen van de digitale asaandrijving
en staat veel meer assen toe zonder dat een
extra insteekkaart nodig is. De nieuwe FSSB
(Fanuc Seriële Servo Bus) is nog sneller en biedt
een beslissend voordeel: het kan ook spindel-
data transporteren. Servo- en spindelversterkers
worden via een enkele optische kabel verbon-
den met de CNC-besturing. De verminderde ver-
kabelingscomplexiteit en het gebruik van opti-
sche kabels spaart tijd en kosten en vermindert
de kans op fouten.
ConclusieCNC-besturingen bepalen de ‘intelligentie’ van
een bewerkingsmachine. De ontwikkelingen
bij de besturingen lopen parallel aan de ont-
wikkelingen op elektronica- en softwarege-
bied. In dit artikel proberen we een actuele
stand van zaken te geven en hebben we lang
niet alle merken aan bod laten komen. Zo is de
CNC-besturing van Bosch Rexroth in Duitsland
breed geaccepteerd, maar is dit type besturing
in Nederland amper geleverd. Maar ook de di-
verse machinebouwers die hun eigen bestu-
ring bouwen, zijn niet allemaal aan bod geko-
men. Duidelijk is wel dat de meeste fabrikan-
ten inspringen op zaken als kostenreducties,
eenvoudigere besturingen, nieuwe generaties
operators, intuïtiever, sneller en eenvoudiger
programmeren, verkorting van bewerkings-
cycli, verhoging van productkwaliteit en een
betere aansluiting op automatiseringsoplos-
singen. Benieuwd wat we op de komende
EMO 2011 in Hannover gaan aantreffen op
CNC-gebied. <<<
A U T O M A T I S E R I N G
Met de functie ‘Robot Connection’ van Fanuc kan een operator de robot aansturen via de CNC-besturing. Ook
gaat de softwarematige koppeling zeer eenvoudig (foto: Fanuc)
30-31-32-33-35_Besturingen 20-06-11 14:13 Pagina 35
36 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Het is ThyssenKrupp VDM gelukt om de
ijzernikkellegering Pernifer 36 zodanig te
verbeteren dat een draadje van 3,2 mm een
massa van maar liefst 850 kg kan dragen. Dit
met behoud van het Invar-effect met een
extreem lage uitzettingscoëfficiënt van
pakweg 2 ppm/K. Meer stroom door het 380
kV hoogspanningsnet is een mogelijke
toepassing. Ook bij het transport van LNG
bewijst een vernieuwde Invar-legering nuttige
diensten.
DOOR: REINOLD TOMBERG
Pernifer 36 van ThyssenKrupp VDM is een ijzer-
nikkellegering. Het getal 36 verwijst naar het
nikkelaandeel van ongeveer 36% in deze lege-
ring. Kenmerkend voor een samenstelling van
ongeveer 36% nikkel en 64% ijzer is een ex-
treem lage uitzettingscoëfficiënt: bij een tempe-
ratuur van 20°C gaat deze zelfs richting nul. Dit
is ook wel bekend als het ‘Invar-effect’. Stijgt de
temperatuur van de toepassing van Invar-lege-
ringen dan zal ook de uitzettingscoëfficiënt toe-
nemen. In het temperatuurtraject tussen +20°C
tot +90°C zien we bijvoorbeeld een uitzettings-
coëfficiënt van 1,2 micrometer tot bijna 2 micro-
meter per meter per graad (afhankelijk van de
legeringselementen). Bij hogere temperaturen
wordt de uitzettingscoëfficiënt steeds meer ver-
gelijkbaar met die van andere nikkellegeringen.
In het gebied van -200°C tot +200°C, dus ook bij
koudere toepassingen, zien we echter steeds
een uitzettingscoëfficiënt van 2.10-6/K of zelfs
lager. Dus kun je stellen dat in dat genoemde
temperatuurgebied van 400 graden een Invar-
legering bijna niet zal krimpen of uitzetten bij
temperatuurveranderingen.
Het is vanwege die eigenschap dat Thyssen-
Krupp voor Penifer 36 goede toepassingen ziet
in het transport van vloeibaar gas bij lage tem-
peraturen of het transport van meer stroom
door hoogspanningsleidingen bij hogere tem-
peraturen.
DoorhangenDe draden van hoogspanningsleidingen zijn op-
gebouwd uit kerndraden van staal voor de ver-
eiste trekvastheid en een mantel met alumini-
umdraden voor de elektrische geleiding van de
stroom. Stuur je meer stroom door het hoog-
spanningsnet dan zal de temperatuur in de dra-
den stijgen. Bij een temperatuurverhoging van
bijvoorbeeld 60°C zal bij een afstand tussen de
hoogspanningsmasten van 200 m de doorhang
met 3,5 m toenemen. Bij een afstand van 400 m
verdubbelt de doorhang tot 7 m. Dit zijn waar-
den die veelal niet toelaatbaar zijn: de hoog-
spanning op de draden komt te dicht bij de
grond met gevaar voor overslag. Toch is het een
wens om meer stroom door het bestaande 380
kV stroomnet te kunnen sturen. Vanwege de
lage uitzettingscoëfficiënt is een Invar-legering
Vanwege de lage uitzettingscoëfficiënt is een Invar-legering een interessant materiaal voor toepassing
als kerndraad in hoogspanningsleidingen. Bij hogere gebruikstemperaturen, bij meer stroom dus, is de
doorhang minder (foto: ThyssenKrupp VDM)
Meer stroom door het net
Minder doorhang metsterkere Invar-legering
36-37_Invar 20-06-11 14:15 Pagina 36
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 37
een interessant materiaal voor toepassing als
kerndraad. Echter, de trekvastheid van 450 MPa
is te laag om de stalen kerndraden te kunnen
vervangen.
Om die reden heeft ThyssenKrupp VDM, in ons
land gevestigd in Zwijndrecht, de nieuwe lege-
ring Penifer 36 MoW ontwikkeld. Dit is een
ijzernikkellegering met 36% Ni, 0,3% C, 0,9%
Cr, 2,5% Mo en 0,5 W (gewichtspercentages).
Dit materiaal krijgt de vereiste sterkte door na-
nocarbide-uitscheidingen én door versteviging
tijdens het draadtrekken om tot de eindmaat
van de draad te komen. Het blijkt mogelijk om
een trekvastheid van 1400 MPa of hoger te be-
reiken.
Om een idee van de sterkte te krijgen: dit bete-
kent dat een draad van 3,2 mm van het nieuwe
materiaal Penifer 36 MoW een massa kan dra-
gen van 850 kg. Ga je met 100 m van deze draad
vanuit kamertemperatuur naar een tempera-
tuur van 150°C dan zie je een verlenging van
minder dan 3 cm. Bij een temperatuur van
210°C zal de verlenging bij die genoemde 100 m
minder dan 5 cm zijn. Ter vergelijking: 100 m
staaldraad geeft bij een temperatuurstijging tot
90°C al een verlenging te zien van 8 cm.
In die visie van ThyssenKrupp zou de vervanging
van staal door ijzernikkellegering een manier
zijn om door het bestaande hoogspanningsnet
meer stroom te sturen. Hiermee zou je ook tege-
moet komen aan de wens vanuit de samenle-
ving om de bestaande hoogspanningsnetten
niet verder uit te bouwen. ‘Elektrosmog’ bijvoor-
beeld ontmoet een toenemende weerstand bij
omwonenden van hoogspanningsmasten.
LNGInvar-legeringen als Pernifer 36, ook wel alloy
36 genoemd, zie je ook als binnenleiding bij de
‘pipe in pipe’-transportleidingen voor LNG
(vloeibaar aardgas). Bij een temperatuur van -
161°C neemt het volume van het gas met een
factor 600 af. Dit maakt het mogelijk om het
vloeibar aardgas in tankers met transportvolu-
mes tot 260.000 m3 te verschepen. De Invar-le-
gering wordt hier toegepast vanwege de lage
uitzettingscoëfficiënt bij de sterke afkoeling.
Voor het lassen van de leidingen heeft Thyssen-
De uitzettingscoëfficiënt van de
Invar-legering alloy 36 in
vergelijking met een typische
nikkellegering (bron:
ThyssenKrupp VDM)
M A T E R I A L E N
Invar-effect De ijzernikkellegering Invar heeft een kubisch vlakgecentreerd kristalrooster met een onge-
ordende substitutie van nikkel. De lage uitzettingscoëfficiënt bij een nikkelgehalte van 36 pro-
cent ontstaat doordat twee effecten elkaar compenseren: het ferromagnetische energieniveau
en het antiferromagnetische energieniveau. Het eerste heeft een wat groter volume. Het
tweede is bij hogere temperaturen een wat gunstigere energieniveau voor het kristalrooster
van de legering. Bij een stijgende temperatuur compenseren deze twee effecten elkaar: het
afnemende volume doet de effecten van de uitzetting teniet.
Krupp het lasmateriaal Pernifer S 36 CrAl ont-
wikkeld. Dit materiaal voldoet aan twee eisen:
in het temperatuurgebied tussen kamertempe-
ratuur en -163°C is de uitzettingscoëfficiënt
lager dan 5 ppm/K en is de mechanische sterkte
hoger dan de sterkte van de Invar-legering van
de binnenleiding. Het nieuwe materiaal is gele-
geerd met 1% Mn en 0,5% Ti om de lasbaarheid
te verbeteren. Het percentage Cr en Al be-
draagt respectievelijk 1,5% en 1,2%. Verder
zien we nog Co (1,5%) en Nb (0,5%) als lege-
ringselementen. Uit proeven van ThyssenKrupp
is gebleken dat bij trekproeven de breukzone
zich bevindt in het buismateriaal en niet in het
lasmateriaal of de zone die door de laswarmte
beïnvloed is. Dat betekent dat de sterkte-eigen-
schappen van het lasmateriaal, ook na het las-
sen, op vergelijkbaar niveau liggen als die van
de binnenbuis. <<<
Een eigentijdse toepassing van een Invar-legering vinden we bijvoorbeeld in mallen waarin
koolstofvezelversterkte composieten door lay-up hun vorm krijgen voor bijvoorbeeld aerospace-
toepassingen. Het is van belang dat bij afnemende temperatuur de mal evenveel krimpt als het
vezelversterkte vormstuk. Een Invar-legering als malmateriaal maakt dit mogelijk (foto: Bernard &
Company/Coast Composites)
36-37_Invar 20-06-11 14:15 Pagina 37
38 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
De nieuwe Trumatic 7000 combi-ponslasersnij-
machine van Trumpf neemt bij Koridon in Zaandam
de plaats in van twee stand-alone ponsmachines en
een vlakbedlaser. Maar naast die hoge productiviteit
is voor directeur Ton Koridon en adjunct-directeur
Rob Beltman zeker zo belangrijk de extra kwaliteit
en nauwkeurigheid die dit nieuwe machinetype te
bieden heeft. Dankzij onder meer de actieve matrijs
bij het ponsen en de extra X- en Y-as van de
laserkop.
DOOR: JAN OONK
De actieve matrijs is het eerste pluspunt dat Ton
Koridon en Rob Beltman noemen als afweging
om te kiezen voor de Trumatic 7000 combi. Nor-
maliter zijn ponsmachines uitgerust met een
vaste matrijs, maar bij dit nieuwe machinetype
van Trumpf is de matrijs in hoogte verstelbaar
en trekt zich na elke ponsbewerking iets terug.
Op die manier worden krassen tijdens het trans-
port van de plaat over de tafel vermeden en in
de hoogwaardige marktsegmenten waar Kori-
don Industriële Plaatbewerking opereert is dat
een doorslaggevend aspect. “En zonder dat het
ten koste gaat van de productiviteit”, voegt ver-
koopadviseur Teus Vonk van Trumpf Nederland
in Hengelo (Ov) daar aan toe. “De beweging
van de matrijs kost geen extra tijd.”
Een ander wezenlijk voordeel van de actieve
matrijs is dat in dezelfde procesgang nu ook op-
waartse omvormingen gemaakt kunnen wor-
den aan de zijkanten van een product, tot een
hoogte van 25 mm. “Je hoeft een product in
zo’n geval niet extra meer over een kantbank te
halen. Met name bij grote producten met kleine
randjes is dat een belangrijk winstpunt”, aldus
Beltman. Op analoge wijze kan de bewegings-
vrijheid van de matrijs ook worden benut voor
het maken van opwaartse doordrukkingen.
Vonk noemt nog een voordeel: “Een doordruk-
stempel heeft vaak het afstroopgedeelte in de
matrijs zitten waardoor deze behoorlijk hoger
is, dit compenseer je met de actieve matrijs. We
kunnen dus grotere omvormingen maken.”
Adaptieve spiegelEen andere bijzonderheid van de Trumatic 7000
combi is de extra X- en Y-beweging van 50 mm
die de laserkop kan maken. Met name bij kleine
en filigrane contouren en bij haakse hoeken
heeft die bewegingsmogelijkheid van de laser-
kop grote voordelen, omdat niet de hele massa
van de plaat hoeft te worden bewogen maar al-
leen de laserkop. “Dat werkt dus beduidend
De Trumatic 7000 combi bij Koridon in bedrijf. Het hele proces wordt, inclusief belading en sortering, vanuit één
enkele besturing gecontroleerd (foto’s: Jan Oonk)
Grossformat met werkbereik 3120 mm x 1660 mm
Actieve matrijs en laserkop met X- en Y-as
38-39-40_Masterclass 20-06-11 14:18 Pagina 38
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 39
sneller en nauwkeuriger”, zoals Vonk aangeeft.
“Bij dat soort fijne contouren en scherpe hoe-
ken moet normaliter de snelheid worden terug-
geschroefd om te voorkomen dat de plaat uit
de bocht vliegt.”
Als noviteit van de Trumatic 7000 combi noemt
Vonk verder dat op deze machine alle plaatdik-
tes met één enkele laserkop gesneden kunnen
worden. Dankzij de adaptieve spiegel in de stra-
lengang, waarvan de bolling gevarieerd kan
worden met behulp van waterdruk. Zo kan bij
dikkere plaat een smallere ruwe bundel worden
gecreëerd, met na breking door de lens als re-
sultaat een bundel met een langere scherpte-
diepte. En dat is wat bij grotere plaatdiktes
wordt vereist. Normaliter zijn twee laserkoppen
nodig (5” en 7,5”) om het hele diktebereik te
kunnen benutten, dus dat scheelt weer in oms-
teltijden. Dit systeem wordt al langer toegepast
bij de vlakbedlasers van Trumpf.
GrossformatNet als bij de andere pons- en combimachines
van Trumpf is de ponskop volledig draaibaar en
daarmee dus alle gereedschappen, inclusief
multitools. Het voordeel daarvan is dat met een
geringer aantal gereedschappen kan worden
volstaan en dat is ook voor Koridon en Beltman
een niet onbelangrijk argument. Deze rotatie
van de ponskop is mogelijk omdat de Trumpf-
machines zijn uitgerust met een lineair maga-
zijn (dat naar de ponskop beweegt als er een
gereedschap gewisseld moet worden), een re-
volver biedt daarvoor maar in beperkte mate
mogelijkheden. “Het biedt ook meer stabiliteit
dan een revolver”, voegt Vonk daar als bijko-
mend argument aan toe.
Bij de Trumatic 7000 combi telt de liniaal 22 po-
sities; in het geval van tienvoudige multitools le-
vert dat een indrukwekkend aantal van 220 ge-
reedschappen op. De gereedschapwisseltijd ligt
tussen 0,3 s en 2,8 s, afhankelijk van de positie
van de ponskop ten opzichte van de liniaal op
het moment van wisseling. Meteen nog maar
wat andere machinegegevens: de ijlsnelheden
van de plaatbeweging bedragen 100 m/min in
de X-richting en 60 m/min in de Y-richting
(ofwel 116 m/min simultaan).
In de uitvoering bij Koridon Industriële Plaatbe-
werking, het Grossformat van de Trumatic 7000
combi, heeft de machine een werkbereik van
3120 mm x 1660 mm. Met de 3,2 kW CO2-laser-
kop kunnen plaatdiktes tot 8 mm in staal wor-
den gesneden. De maximale ponskracht be-
draagt 220 kN, het maximale plaatgewicht mag
280 kg bedragen. De Trumatic 7000 combi haalt
daarbij volgens opgave van Trumpf een nauw-
keurigheid binnen een strooibreedte van ± 0,03
mm.
Mobiele wagensWat Koridon en Beltman ook aanspreekt bij de
Trumatic 7000 combi is de volledige automatise-
ring (met aan- en afvoertafel en automatische
Een bijzonderheid van de machineconfiguratie bij Koridon zijn de mobiele wagens
op zowel de laad- als ontlaadpositie. Zo hoeft de procesgang niet te worden
onderbroken voor laad- en loswerkzaamheden
De pons- en laserkop op de Trumatic 7000 combi gebroederlijk naast elkaar, met
op de achtergrond de gereedschapliniaal
M A C H I N E M A S T E R C L A S S
Van jobber tot machinebouwerKoridon Industriële Plaatbewerking heeft zich de afgelo-
pen 25 jaar als plaatwerkspecialist opgewerkt van jobber
tot co-maker cq. machinebouwer. Dat wil zeggen dat het
accent is verschoven van losse plaatwerkcomponenten tot
volledige subsamenstellingen. Zo worden bijvoorbeeld
complete machineframes vervaardigd voor de verpak-
kingsindustrie en complete behuizingen voor de elektro-
nische industrie, overigens zonder de bijbehorende me-
chatronica. Ook de opkomende solarindustrie vormt een
belangrijke afzetmarkt.
De mogelijkheden omvatten het hele spectrum van kan-
ten, ponsen en lasersnijden tot en met het lassen en mon-
teren. Het werkterrein is daarbij geconcentreerd op
dunne plaat, doorgaans in het traject van 0,5 mm tot
3 mm, met uitschieters tot 8 mm. Het accent ligt op het
kleine tot middelgrote seriewerk, waaraan hoge eisen
worden gesteld qua nauwkeurigheid en kwaliteit. Het be-
drijf telt 35 medewerkers en rekent heel Nederland tot
zijn afzetmarkt.
Voor meer informatie zie www.koridon.nl
>>>
Tips van Koridon en Beltman- Probeer bijkomende processtappen te elimineren, daar is grote winst te behalen. Op de Tru-
matic 7000 combi kunnen we ponsen, lasersnijden, omvormen, draadrollen en afbramen in
één processtap.
- De machine moet over een zodanige flexibiliteit beschikken dat ook kleinere series rendabel
te bewerken zijn.
- Van belang is ook de service die de machineleverancier kan bieden. Om het maximale ren-
dement uit het proces te halen en machinestilstand te minimaliseren.
38-39-40_Masterclass 20-06-11 14:19 Pagina 39
40 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
sortering door de SheetMaster) vanuit één en-
kele besturing. Koridon spreekt in dat verband
van “flexibele automatisering waarbij je meer-
dere dingen tegelijk kunt doen.” Hij doelt
onder meer op de aangepaste configuratie bij
Koridon Industriële Plaatbewerking waarbij
sprake is van twee mobiele wagens op zowel de
laad- als ontlaadpositie, als alternatief voor het
gangbare vaste bordes. Zo kan de ene wagen
worden ontladen en beladen terwijl het proces
onafgebroken doorgaat. Het vermijden van
omsteltijden komt de productiviteit uiteraard
ten goede.
De sortering van de eindproducten kan op twee
manieren plaatsvinden. Via een klep en twee
verschillende afvoerbanden bij de kleinere
delen tot 500 mm x 500 mm (“ook dat geeft
minder kans op krassen dan een opvangbak”,
aldus Koridon) of via de SheetMaster die de pro-
ducten op de gewenste pallet legt. In de nieuwe
uitvoering van de SheetMaster worden alle
zuigmonden daarbij individueel aangestuurd,
ten gunste van de flexibiliteit en de veiligheid.
AfbraamgereedschapDe combinatie van bewerkingsmogelijkheden
op de Trumatic 7000 combi is voor Koridon en
Beltman verder een zwaarwegend argument.
Naast ponsen, lasersnijden en het al genoemde
omvormen in twee richtingen biedt de machine
ook de mogelijkheid voor het aanbrengen van
schroefdraad via draadrollen (van M2,5 tot
M10). Een andere interessante mogelijkheid is
het aanbrengen van een kerf voor het lasersnij-
den. Door vervolgens in de kerf te snijden is het
resultaat een wat Koridon noemt ‘vriendelijke
snijrand’, die geen verdere nabewerking nodig
heeft. Wat nog op het programma staat is de di-
recte combinatie van het ponsen en lasersnijden
met afbramen op de Trumatic 7000 combi. “Bra-
men zijn een crime”, verzucht Koridon. Voor kri-
tische producten waar een braamvrije kwaliteit
relevant is betekent dat tot nu toe een aparte
afbraambehandeling, maar op de jongste Blech
zagen Koridon en Beltman speciaal gereed-
schap waarmee met behulp van kogeltjes elke
willekeurige snijrand behandeld kan worden.
“Op die manier kan ook deze behandeling als
aparte processtap worden geëlimineerd.” <<<
Ervaringen andere gebruikerMetaalcenter Driessen in Weert was in juni 2010 het eer-
ste bedrijf in ons land waar de Trumatic 7000 combi zijn
intrede deed. In dit geval in extra lange uitvoering van
4 m en met een laservermogen van 4 kW. De krasvrije pro-
ductbewerking noemt directeur Antal Driessen als een
van de afwegingen bij de aanschaf van de machine, dank-
zij de actieve matrijs. Een argument dat bijvoorbeeld
zwaar weegt binnen de voedingsmiddelenindustrie. Ten
opzichte van de vlakbedlasers waarover het bedrijf be-
schikt (en waar de laserkop over de stilstaande plaat be-
weegt) noemt hij als voordeel dat er minder spetters op-
treden aan vooral de onderzijde van de plaat. Die spetters
ontstaan wanneer de laserkop net boven een lamel moet
snijden. “Dat betekent dat we minder hoeven afbramen
en er treedt ook geen slijtage op van de lamellen, waar-
door platen na verloop van tijd gaan golven.” De extra X-
en Y-as van 50 mm maakt daarbij hoge snelheden moge-
lijk, omdat bij kleine producten en bewegingen ‘de hele
plaat niet gesjouwd hoeft te worden’. Als andere voorde-
len noemt Driessen nog de automatische sortering en de
tapmogelijkheden. “Dat scheelt een aparte procesgang.”
Over de prestaties van de machine, zowel qua productivi-
teit als kwaliteit is hij uitermate te spreken. “De machine
voldoet absoluut.” Waar hij aan toevoegt: “Om de con-
currentie het hoofd te bieden kun je beter investeren in
machines dan in mankracht.”
Via een tweedelige klep kunnen de producten na het lasersnijden snel en krasvrij worden afgevoerd (foto’s:
Trumpf)
Voorbeeld van een product waarvoor alle bewerkingen in één procesgang op de Trumatic 7000 combi zijn
uitgevoerd, dankzij de combinatie van ponsen, lasersnijden, omvormen, draadrollen en (binnenkort) afbramen
38-39-40_Masterclass 20-06-11 14:19 Pagina 40
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 41
De Nederlandse vestiging van Mazak in
Houten is recent compleet verbouwd
en efficiënter ingericht. Door een
logische indeling is er meer plaats voor
machines en kunnen de klanten beter
ontvangen worden. Op het open huis
dat plaatsvond op 8 en 9 juni konden
de klanten tevens kennismaken met de
nieuwste Integrex i-serie en een aantal
andere vernieuwde Mazak machines.
DOOR: PAUL QUAEDVLIEG
Een machine die tijdens het open huis in de be-
langstelling stond is de vernieuwde Integrex i-
300S. Wat meteen in het oog springt is het ver-
nieuwde design. We zagen dit al eerder op de
EMO in Milaan in 2009 bij de Hyper Variaxis,
maar nu is dit KOD-ontwerp (Ken Okuyama
Design) doorgetrokken naar alle high-end ma-
chines van Mazak.
“De vernieuwde Integrex heeft verder een ver-
beterde ergonomie”, verduidelijkt Hugo Ver-
laak, Sales Manager Benelux van Yamazaki
Mazak. “De operator heeft meer zicht op het
product. Maar ook het energieverbruik is lager
dan bij de oudere types.
Daarbij is de machine wel 2 ton zwaarder ge-
worden voor een betere stabiliteit.” Bij de
nieuwe Integrex is de Y-as stabieler, groter,
krachtiger en nauwkeuriger geworden. Het
vermogen van de spil is verhoogd naar 22 kW
maximaal en 15 kW continu. Een belangrijke
wijziging is te vinden aan de voorzijde, waar
zich nu het gereedschapmagazijn bevindt. Ver-
laak: “Ook dit in het teken van een betere er-
gonomie, maar ook het automatiseren met
een robot wordt zo eenvoudiger. De robot kan
dan straks én het product én de gereedschap-
pen vervangen.”
InstapmodelEr waren ook nog andere Mazak machines te
zien in Houten. Zo stonden er ondermeer een
Integrex j-200, een Vertical Center Smart A-430
en een Quick Turn Smart 350 M. “Je kunt de In-
tegrex j-serie zien als een instapmodel Inte-
grex”, legt Verlaak uit. “Deze serie kan niet vijf-
assig simultaan bewerken, heeft geen subspil en
alleen de B-as kan indexeren. Maar veel klanten
hebben dat niet eens nodig. En het scheelt de
helft in prijs ten opzichte van een Integrex i-
serie.”
Door intern diverse zaken te verplaatsen en lo-
gisch in te richten is aan de Peppelkade 54 in
Houten een showroom ontstaan die weer hele-
maal in 2011 past. Verlaak: “Nu is op de begane
grond plaats voor zeven machines. Boven is een
kantoorruimte verbouwd tot demonstratie-
ruimte, maar ook om onze klanten te trainen.”
Er staat ondermeer een aantal Mazatrol simula-
toren en diverse multimedia apparatuur is aan-
wezig om klassikaal training te geven. <<<
"Betere ergonomie bij
nieuwe Integrex"
In de nieuwe showroom is meer plaats voor machines en de klanten
kunnen beter ontvangen worden (foto: Emrik Suichies)
De nieuwste generatie Integrex i-serie heeft een goede ergonomie (foto: Paul Quaedvlieg)
T E C H N I S C H N I E U W S
41-45_TN 20-06-11 14:24 Pagina 41
42 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
Koelen door snijplaat De nieuwe generatie Smartline snellooppersen
die Schuler onlangs op de Blechexpo toonde,
hebben tussen de 10 en 30 procent meer output
en dat bij grotere tafellengtes tot maximaal
3.300 mm. De grotere opspanoppervlaktes
maken het gebruik mogelijk van grotere volg-
stempels, zodat er blikpakketten met com-
plexere geometrieën gemaakt kunnen worden.
Schuler speelt daarmee in op de Europese wet-
geving, die eist dat vanaf juni 2011 elektromo-
toren, met een vermogen van tussen de 0,75 kW
en 375 kW energiezuiniger moeten zijn (IE2).
Maar grootte van de stempel en aantal slagen
zijn maar een deel van het geheel. De eigenlijke
intelligentie van de Smartline zit in de verbin-
ding tussen de mechanische componenten en
de besturing. Schuler heeft met de Smartline
een manier gevon-
den om de slijtage
van gereedschap-
pen fors te vermin-
Onder de naam Beyond Blast introduceert Ken-
nametal een nieuw wisselplaatconcept voor de
bewerking van titaniumlegeringen, roestvast-
staal, nikkelhoudende stalen en dergelijke. Bij
deze wisselplaat wordt het koelmiddel niet van
buitenaf toegevoerd, maar via kleine inwendige
koelkanalen in de plaat zelf. Het koelsmeermid-
del wordt daardoor op precies de plaats afgele-
verd waar het nodig is. Belangrijker nog is dat
bij gebruik van Beyond Blast wisselplaten de
toepassing van hoge druk koelsmeermiddel (tot
600 bar) overbodig is. Onder zware verspanings-
omstandigheden is de koeling effectief bij nor-
male drukken van 8 tot 30 bar. Bij het bewerken
van titanium verbetert de standtijd met 75 pro-
cent bij koelmiddeldruk van 7 bar. Doordat
geen hoge drukken nodig zijn hoeft de draai-
machine of het bewerkingscentrum niet te wor-
den uitgerust met een pomp van hoge capaci-
teit, noch zijn speciale veiligheidsmaatregelen
nodig. Kennametal Nederland is gevestigd in
Arnhem.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65602
Persen voor elektromotoren
Nieuwe machinesOp zoek naar een nieuwe machine?
Bezoek www.Products4Engineers.nl
deren. De intelligente besturing regelt de pers-
diepte van de bovenstempel op 1/100 mm
nauwkeurig. Hiermee kan dunnere plaat ge-
perst worden en is de slijtage ook minimaal. Dit
komt mede door de spelingvrije geleidezuilen
en het stijve gietijzeren persframe. Schuler
wordt in Nederland ten zuiden van de Maas ver-
tegenwoordigd door Pack Marketing in Brecht
(B) en ten noorden van de Maas door Technisch
Bureau Kleijnen & van Balen in Purmerend.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65644
Interne koelkanalen in de snijplaat van een frees
brengen het koelsmeermiddel naar exact de juiste
plaats (foto: Kennametal)
Geschakeld laserlassen
AWL-Techniek uit Harderwijk toonde onlangs op de vakbeurs Laser World of Photonics in München een
systeemintegratie waarbij de configuratie van de laserlasmachine het hoofdthema is. Door een keuze te
maken voor een laserlassysteem, een logistiek systeem en aanvullende zaken, zoals air-flow, mallen,
veiligheid en flexibiliteit, wordt een klantspecifieke machine samengesteld. Op de stand was tevens een
demo te zien van één van de laserlassystemen, de ‘fixed focussing optics with robots’. In de getoonde
opstelling zijn twee robots met vaste optieken gekoppeld aan slechts één laserbron. Als één robot last,
positioneert de andere robot zich in de volgende laspositie. Wanneer de ene robot klaar is met lassen,
wordt de laser geschakeld en kan de andere robot direct beginnen met lassen. Dit scheelt kostbare tijd en
dus geld. Met deze methode wordt het gebruik van de laser geoptimaliseerd (foto: AWL-Techniek)
De Smartline snellopers van Schuler (grote foto) zijn
geoptimaliseerd voor het persen van blikpakketten
(inzet) voor elektromotoren (foto: Schuler)
41-45_TN 20-06-11 14:25 Pagina 42
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 43
DOOR: PAUL QUAEDVLIEG
De nieuwste innovatie van Chiron was één van
de highlights tijdens de ‘Hausmesse 2011’. De
DZ08 FA (Five Axis) staat voor korte bewerkings-
tijden in combinatie met een optimale opper-
vlaktenauwkeurigheid. Met dubbele spil biedt
het compacte bewerkingscentrum dubbele ca-
paciteit op een klein vloeroppervlak en een
energiebesparing van 40 procent ten opzichte
van een enkelspilsmachine. Snel is de machine
ook met een spaan-tot-spaantijd van 1,9 s. Ver-
der beschikt de machine over een tweeassige
zwenkrondtafel en vijf simultaan gestuurde
assen. Voor automatische onbemande produc-
tie kan de DZ08 FA met een volledig geïnte-
greerde robotcel van het type Flexcell Uno of
een Flexcell Duo uitgerust worden.
SerieproductieIn totaal kwamen meer dan duizend bezoekers
uit Europa, Azië en de Verenigde Staten naar
het open huis van Chiron. Ook de Nederlandse
vertegenwoordiging van Chiron, Oude Reimer
in Hilversum, had zo’n twintig Nederlandse gas-
ten op bezoek in Tuttlingen. Naast de DZ08 FA
konden de bezoekers een rondleiding krijgen
door de serieproductie van Chiron in de fabriek
in Neuhausen, vlakbij Tuttlingen. Begin 2010 is
het productieproces bij de Zuid-Duitse fabrikant
vernieuwd, waardoor de productietijden korter
werden en de kwaliteit hoger. Met deze serie-
productie worden de machines stapsgewijs over
twaalf stations opgebouwd. Het verplaatsen
van een machine naar een volgend station ge-
beurt binnen 2 minuten. In een aansluitende
productiefase worden de machines klantspeci-
fiek afgemonteerd.
UitbreidingIn twee aparte hallen liet Chiron bepaalde turn-
key-oplossingen voor compleetbewerking zien
en werden de Big Mills getoond. Deze laatste
zijn zware robuuste bewerkingscentra voor
zware verspaning en grootverspaning. Bij de
turnkey-oplossingen ontwerpt Chiron de machi-
nes aan de hand van het eindproduct van de
klant. Nog dit jaar investeert Chiron meer dan
€ 10 miljoen in een nieuwe productiehal en een
nieuw kantoorgebouw. Ook de nieuwe produc-
tiehal wordt onderdeel van het nieuwe serie-
productieproces. <<<
Op de huisshow van Chiron die onlangs
plaatsvond in Tuttlingen (D),
presenteerde het Duitse bedrijf een
primeur in de vorm van een snel
vijfassig bewerkingscentrum met
dubbele spil, de DZ08 Five Axis. De
internationale bezoekers kregen niet
alleen deze nieuwe machine te zien
maar ook de vernieuwde
serieproductie.
De Chiron DZ08 Five Axis staat voor het efficiënt vijfassig produceren van complexe producten (foto’s: Chiron)
In de fabriek in Neuhausen worden de machines in serieproductie
gebouwdDe DZ08 FA is een zeer compacte machine
Snelle efficiënte vijfasser
41-45_TN 20-06-11 14:27 Pagina 43
44 j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1
De nieuwe Strippit M-serie heeft 51 procent meer revolvercapaciteit
(foto: LVD)
Lasautomatisering in schepenKemppi Oy uit Finland en Inrotech uit Denemar-
ken hebben hun krachten gebundeld als het
gaat om het verbeteren van efficiënt lassen in
de scheepsbouw. Deze samenwerking heeft ge-
resulteerd in een nieuw compact lasautomatise-
ringssysteem. De Mobile Automatic Arc is een
mobiele robot die lasautomatisering brengt
naar de kleine, besloten ruimtes van een schip.
De Mobile Automatic Arc is een geïntegreerde
oplossing en is uitgerust met Kemppi booglas-
apparatuur en Kemppi Wise lasoplossingen.
Deze oplossing maakt het mogelijk de vaak te
herhalen lassen te automatiseren. Dit draagt bij
aan de instandhouding van de gewenste con-
stante laskwaliteit op een optimaal hoog ni-
veau. Bovendien kan het voorkomen dat lassers
moeten werken in kleine, besloten ruimtes
welke een risico kunnen vormen voor hun ge-
zondheid en veiligheid. Noch offline, noch on-
line robot programmeren is nodig, omdat de
lasrobot adaptief is. De robot is in staat om zelf
de vereiste lastaken op zich te nemen, dus er is
geen noodzaak een operator continu toezicht
op elke robot te laten houden. De dagelijkse be-
diening is eenvoudig en het systeem is makkelijk
hanteerbaar. Kemppi Benelux is gevestigd in
Breda.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65648
De Mobile Automatic Arc is prima geschikt om in
kleine besloten ruimtes te lassen (foto: Kemppi)
Wisselplaten voor roestvast staalDormer Tools heeft een iPhone App ontwikkeld voor de bere-
kening van de exacte voorboordiameter bij het maken van een
nauwkeurige schroefdraad. De ‘Dormer Tools Threadsize Calcu-
lator’ is ontworpen om technici te helpen snel en precies de op-
timale boordiameter te kiezen die nodig is bij de vervaardiging
van een schroefdraad. Er zijn formules die kunnen worden ge-
bruikt om de aanbevolen boordiameter te berekenen, maar
deze kan voor de verschillende soorten en normen tappen een
andere uitkomst geven, dus is het cruciaal om dit op een juiste
manier te doen. De App neemt de gebruiker door elk van de
verschillende stappen en factoren die naar een berekening van
de juiste diameter leiden. De gebruiker voert de diameter van
de gewenste schroefdraad in, selecteert het proces en de rele-
vante norm en het rekenprogramma bepaalt de juiste diameter
van de boor. Deze App is gratis te downloaden uit de iTunes
App Store. Dormer Tools is gevestigd in Schiedam.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65607
De Dormer Tools Threadsize
Calculator is de eerste in een reeks
van Apps welke Dormer zal
lanceren (foto: Dormer)
Meer revolvercapaciteit
Berekenen voorboordiameter
LVD Company uit Gullegem (B) introduceert de Strippit M-serie
200kN CNC-revolverponsmachines voor het middengamma, met
51 procent meer revolvercapaciteit dan vorige modellen. De re-
volver met 47 stations is uiterst flexibel en heeft kortere instel-
tijden, waardoor de productiviteit van de machine stijgt. Om de
tijd voor het verwisselen van gereedschappen zo kort mogelijk
te houden, zijn de Strippit M-serie ponsmachines uitgerust met
een veelzijdige mix van revolverstations, waaronder drie 88,9
auto-index stations en vier 50,8 mm stations. Elk station is ge-
schikt voor gevormde stempels en matrijzen en kan worden ver-
beterd door toevoeging van indexeerbare Multi-Tools om de re-
volvercapaciteit en de flexibiliteit verder te verbeteren en de in-
steltijden te verkorten. De insteltijd wordt ook sterk verminderd
dankzij snel verwisselbare matrijshouders.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65649
Bij het hoekfrezen met een kleine
freesdiameter of wanneer een algemene
plaat voor het frezen van roestvast staal
vereist is, adviseert Sandvik Coromant de GC1040
(foto: Sandvik Coromant)
plex materiaal met vingerfrezen en lange over-
hangen. Het taaie hardmetalen substraat met
microkorrels is bestand tegen haarscheuren en
breuk en heeft een speciaal ontwikkelde slijt-
vaste PVD-coating. De nieuwe wisselplaat is ge-
schikt voor zowel nabewerking als lichte tot
middelzware voorbewerkingen, bij
voorkeur droog maar kan ook
nat worden gebruikt bij gemid-
delde snijsnelheden. Door de scherpe
snijkanten kan de uitgeoefende snij-
kracht laag blijven en verloopt het slijta-
geproces traag. Sandvik Benelux is gevestigd
in Schiedam.
Zie www.products4engineers.nl
Infonummer: 65608
GC1040, de nieuwe wisselplaat van Sandvik Co-
romant, is ontworpen voor veilige prestaties en
langdurig scherpe snijkanten bij het frezen van
roestvast staal (ISO M), maar ook het
bewerken van austenitisch of du-
41-45_TN 20-06-11 14:27 Pagina 44
j a a r g a n g 4 9 | w w w . m e t a a l m a g a z i n e . n l | 6 - 2 0 1 1 45
Aftekenen en markerenDe nieuwe V704M van Voortman Automatise-
ring uit Rijssen is een kostenbesparende ma-
chine die onafhankelijk en volledig automa-
tisch profielen kan aftekenen en markeren.
Voorheen was aftekenen en markeren al mo-
gelijk in en met het V630M boorsysteem en
het V808M raveelsysteem van Voortman, maar
nu kan het ook onafhankelijk. Het grote voor-
deel van een aparte V704M is dat de bewer-
kingen in de boorsystemen (van Voortman of
een andere fabrikant) niet gestoord worden
door de markeerbewerking, hetgeen een kos-
tenbesparing kan opleveren van 20 procent.
Een ander voordeel is dat de werkzaamheden
van de samensteller tot het verleden horen.
Een aflasser kan nu ook samenstellen en kwa-
Het aftekenen en markeren op de V704M gaat automatisch. Op de inzet is te zien dat de markeringen ook na
het stralen goed zichtbaar blijven (foto: Voortman)
C O L O F O NMetaal MagazineOnafhankelijk vakblad voor ondernemers en leiding -gevenden in de metaalbranche, constructeurs en hoofdenvan technische diensten in industriële bedrijven. Technische,actuele en praktijkgerichte informatie over metaalproductie-technieken.Metaal Magazine is een uitgave van Eisma Industrialmediaen een voortzetting van Metaal en Kunststof.
Hoofdredacteur: ing. R. TombergRedactie: J. Aalberts, P. QuaedvliegBureauredactie: Liedy BisselinkVormgeving: ZeeDesignE-mail redactie: [email protected] redactie: +31 088 2944707Internet: www.metaalmagazine.nlAdres: Informaticaweg 3, NL-7007 CP Doetinchem
Uitgave: Eisma Industrialmedia BV, postbus 361, 7000 AJ Doetinchem
Directie: E. van Hes, algemeen directeurB. Hoving, financieel directeurG. Tiecken, uitgeefdirecteur
Abonnementeninformatie:Abonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 2266648 , e-mail [email protected]: € 232 per jaar (excl. 6% BTW) (bij auto-matische incasso bespaart u € 3 administratiekosten). Dit isbij vooruitbetaling verschuldigd.Abonnementsprijs voor andere landen op aanvraag.Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van hetjaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Op-gave via www.metaalmagazine.nl of via [email protected]. Opzegging dient schriftelijk en minimaal eenmaand voor het einde van de abonnementsperiode te ge-schieden. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.
Algemene VoorwaardenNiets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/ofovergenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elek-tronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige anderemanier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming vande uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad opzorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld,evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijzeinstaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informa-tie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkeleaansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die hetgevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerdzijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordtmet nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd tegebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis enervaring en de te gebruiken informatie te controleren.