Mannelijk en vrouweljk in balans 15 november 2014

Mannelijk en vrouwelijk Mannelijk en vrouwelijk in balansin balans15 november 201415 november 2014

John van der MeijJohn van der MeijTrilemma: Praktijk voor Training, Coaching en Trilemma: Praktijk voor Training, Coaching en

Therapie (Oegstgeest) Therapie (Oegstgeest) Instituut voor Toegepaste Instituut voor Toegepaste

Neurowetenschappen (Haarlem)Neurowetenschappen (Haarlem)

Programma mannelijk en vrouwelijk Programma mannelijk en vrouwelijk in balansin balans

Kennis van het breinKennis van het breinIn contact of uit contact?In contact of uit contact?EmpathieEmpathieVerschillen in communicatieVerschillen in communicatieDe praktijkDe praktijk

VerschillenVerschillentussen man en vrouwtussen man en vrouw

““Het verschil tussen een professional en een Het verschil tussen een professional en een nieuweling is een model. Het uitermate nieuweling is een model. Het uitermate krachtgevende model is hoe je Brein werkt”krachtgevende model is hoe je Brein werkt”

Evian Gordon, Brain Revolution; 2009Evian Gordon, Brain Revolution; 2009

EMPOWERMENTEMPOWERMENT

KENNIS VAN KENNIS VAN HET BREIN HET BREIN

Verschillen in gedrag man vrouw Verschillen in gedrag man vrouw tgv genen en hormonentgv genen en hormonen

ProgesteronOestrogeen

Oxytocine

Testosteron

Vasopressine

Typisch vrouwelijk gedrag

Typisch mannelijk gedrag

MannenbreinMannenbrein

Mannen gebruiken andere hersencircuits Mannen gebruiken andere hersencircuits dan vrouwendan vrouwen

Communicatienetwerken anders

Visuele schors: voortdurend seksuele gedachten

Amygdala: meer netwerken voor agressieMinder emotieverwerkende circuits

Ander circuit voor zien,vooral gezichten

Ander hersencircuit voorprobleemoplossen

Silhouet illusieSilhouet illusieWelke kant draait de danseres op?Welke kant draait de danseres op?

Nobuyuki KayaharaNobuyuki Kayahara

HANDMODELHANDMODEL

Het brein in de palm van je handHet brein in de palm van je handDan Siegel, Mindsight 2009Dan Siegel, Mindsight 2009

Het brein in je handHet brein in je hand

Five Brains Five Brains Judith Glaser, 2012Judith Glaser, 2012

1) 1) Meer verbindingen van hart Meer verbindingen van hart naar brein dan andersom naar brein dan andersom

Hart bepaalt dus het meest de energieHart bepaalt dus het meest de energie

22) Reptielenbrein) Reptielenbrein

MAN:

AmygdalaSysteem

Getriggerd

VECHTEN

VROUW:OxytocineSysteem

GetriggerdPRATEN

3) 3) Limbische BreinLimbische Brein

Limbische Brein:waar positieve en negatieve herinneringenliggen opgeslagen

Connectivity scans men and Connectivity scans men and womenwomen

Lancet, 2013Lancet, 2013

4) 4) Linker of rechter hemisfeerLinker of rechter hemisfeerwaar ligt de focus?waar ligt de focus?

STABILITEIT

How we make sense of the Presence?

GROEI

Where are we In the future?

RHLH

5) 5) Connectie hart en PFCConnectie hart en PFC geen gender, maar contact makengeen gender, maar contact maken

Spiegelsysteem

IN CONTACT IN CONTACT OF OF

UIT CONTACTUIT CONTACT

Geen goede communicatie tussen rationele Geen goede communicatie tussen rationele

brein(vingers) en limbische brein (duimbrein(vingers) en limbische brein (duim))

In welke “toestand” verkeert je In welke “toestand” verkeert je zenuwstelsel?zenuwstelsel?

S.W.Porges, Polyvagal Theory 2008S.W.Porges, Polyvagal Theory 2008

OPEN

ONTVANKELIJK

STAND 1

GESLOTEN

REACTIEF

STAND 2

Ja - Nee

RelatieconflictRelatieconflict beide reactiefbeide reactief

EMPATHIEEMPATHIE MAN EN VROUWMAN EN VROUW

In de negentiger jaren van de twintigste In de negentiger jaren van de twintigste eeuw ontdekte Rizolatti en zijn groep de eeuw ontdekte Rizolatti en zijn groep de spiegelneuronen *spiegelneuronen *

* Gallese L (1996). Brain 119, 593-609.

GEZICHTSUITDRUKKING

LICHAAMSHOUDING

BEWEGING

Warum ich fühle, wass du fühlstWarum ich fühle, wass du fühlst Joachim BauerJoachim Bauer

• Hoog scoren op inlevingsvermogen, Hoog scoren op inlevingsvermogen, betekent hoog scoren op empathie betekent hoog scoren op empathie (vrouw>man)(vrouw>man)

• Verband testosteronniveau en Verband testosteronniveau en inlevingsvermogen:inlevingsvermogen:- empatisch – systematisch – autistisch- empatisch – systematisch – autistisch

vrouw---------------------------manvrouw---------------------------man

Warum ich fühle, wass du fühlstWarum ich fühle, wass du fühlst Joachim BauerJoachim Bauer

Faial feedback:Faial feedback:-imiteren van gezichtsuitdrukkingen, -imiteren van gezichtsuitdrukkingen,

overnemen gemoedstoestand, inleven in overnemen gemoedstoestand, inleven in de ander (vrouwen zijn expressiever en de ander (vrouwen zijn expressiever en gebruiken gezicht meer)gebruiken gezicht meer)

Houd oogcontact!Houd oogcontact!

Het verschil in empatisch vermogen Het verschil in empatisch vermogen tussen man en vrouw is tussen man en vrouw is noodzakelijknoodzakelijk

Kijkend naar de oorspronkelijke rol van Kijkend naar de oorspronkelijke rol van mannen en vrouwen vanuit het perspectief mannen en vrouwen vanuit het perspectief van de evolutievan de evolutie

Omdat vrouw een kind op de wereld brengt Omdat vrouw een kind op de wereld brengt moet zij zich goed in de ander kunnen moet zij zich goed in de ander kunnen verplaatsen en kunnen aanvoelen…verplaatsen en kunnen aanvoelen…

De man moet ‘het nest’ De man moet ‘het nest’ beschermenbeschermen

Cognitieve empathieCognitieve empathieman beschermt nest; agressie nodig; minder man beschermt nest; agressie nodig; minder verplaatsen in de anderverplaatsen in de ander

Emoties Zelf Emoties

Ander

Temporo-pariëtale kruising

Emotionele empathieEmotionele empathiehet van perspectief kunnen wisselen tussen jezelf het van perspectief kunnen wisselen tussen jezelf en de ander; belangrijk na baren kinden de ander; belangrijk na baren kind

Spiegelsysteem

Man benut ander deel van Man benut ander deel van empathisch spectrumempathisch spectrum

• Inschatten gevaar en wat ‘fout’ Inschatten gevaar en wat ‘fout’ gaatgaat

• Snel kritiek gevenSnel kritiek geven• Vrouw voelt zich snel “beleerd”Vrouw voelt zich snel “beleerd”• Complimenten geven betekent Complimenten geven betekent

risico pikorderisico pikorde• Vrouw zoekt veiligheid door Vrouw zoekt veiligheid door

emotionele bevestiging en emotionele bevestiging en manipulatie manipulatie

• Man zoekt veiligheid doorMan zoekt veiligheid door maatschappelijke bevestigingmaatschappelijke bevestiging

COMMUNICATIECOMMUNICATIEMANNEN EN MANNEN EN VROUWEN VROUWEN

Onder woorden brengen emoties Onder woorden brengen emoties bij mannenbij mannen

• Meer tijd nodigMeer tijd nodig• Vrouw ‘taliger’ Vrouw ‘taliger’

ontwikkeldontwikkeld• Vooroordeel: Vooroordeel: ““Gevoel niet onder woorden Gevoel niet onder woorden

brengen= geen gevoelens brengen= geen gevoelens hebben”hebben”

• Man minder Man minder behoefte eindeloos behoefte eindeloos te pratente praten

Luisteren Luisteren

MANMAN•Meer gefocuste Meer gefocuste aandacht mbt het aandacht mbt het probleem oplossenprobleem oplossen•Snel naar conclusieSnel naar conclusie

VROUWVROUW•Meer interesse in Meer interesse in proces hoe je bij de proces hoe je bij de conclusie komtconclusie komt•Beschouwen meer de Beschouwen meer de consequenties, de consequenties, de context etc.context etc.

……Mannen doen vaak wat ze Mannen doen vaak wat ze gevraagd wordt…gevraagd wordt…

Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog even lekker liggen. Neem de kinderen mee even lekker liggen. Neem de kinderen mee naar school; huur wat dvd’s en maak gerust naar school; huur wat dvd’s en maak gerust de rest van de afwas af..de rest van de afwas af..

maar luisteren selectief…maar luisteren selectief…

Lieverd ga Lieverd ga naar de winkel, laat Tom nog naar de winkel, laat Tom nog even even lekker liggen en neem lekker liggen en neem de kinderen de kinderen mee naar school; huur mee naar school; huur watwat dvd’s en maak dvd’s en maak gegerustrust de rest van de afwas af.. de rest van de afwas af..

Gender differences in brain activity toward Gender differences in brain activity toward unpleasant linguistic stimuli concerning unpleasant linguistic stimuli concerning interpersonal relationships: an fMRI studyinterpersonal relationships: an fMRI study Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci (2005) 255 : 327–333

Bij man ontwikkelt zich sneller fight, flight, freeze..

Bij vrouw neemt oxytocine na 10 min praten toe…

Wat gebeurt er in het brein bij het Wat gebeurt er in het brein bij het horen van onplezierige woorden horen van onplezierige woorden betreffende je relatie?betreffende je relatie?

Waarom luisteren mannen zo?Waarom luisteren mannen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Mannen luisteren Mannen luisteren om:om:

- Besluit te nemenBesluit te nemen- Het antwoord te krijgenHet antwoord te krijgen- Het probleem op te Het probleem op te

lossenlossen

LHMan

Compartimentalized listening

Waarom luisteren vrouwen zo?Waarom luisteren vrouwen zo? Judith Glaser; Navigational Communications; Judith Glaser; Navigational Communications;

Gender Intelligent Listening; 2008Gender Intelligent Listening; 2008

• Vrouwen willen eerst Vrouwen willen eerst brede contextbrede context

om keuze te kunnen om keuze te kunnen makenmaken

Vrouwen breder Vrouwen breder corpus callosum corpus callosum vooral Frontaalvooral Frontaal

RH Vrouw

Web-based listening

De woorden die we kiezen kunnen een De woorden die we kiezen kunnen een zwaard voor een gevecht zijn of een zwaard voor een gevecht zijn of een cadeau voor een viering…cadeau voor een viering…

Man die gekwetst wordt en dat niet Man die gekwetst wordt en dat niet aangeeft…aangeeft…

• Zich terug trekkenZich terug trekken• Niet meer praten…Niet meer praten…• Passief-agressiefPassief-agressief• Gaan mokken, zeurenGaan mokken, zeuren• Geven steken onder Geven steken onder

waterwater

Vrouw die gekwetst wordt en Vrouw die gekwetst wordt en dat niet aangeeft…dat niet aangeeft…

• Gaat in de aanvalGaat in de aanval• Agressief , ‘slaat’ om Agressief , ‘slaat’ om

zich heenzich heen• Generalisaties Generalisaties • Veel herinneringen, Veel herinneringen,

oude feitenoude feiten

Defend Your Research: I Can Make Your Brain Defend Your Research: I Can Make Your Brain Look Like MineLook Like Mine Uri Hasson in Harvard Business Review,2010 Uri Hasson in Harvard Business Review,2010

DE PRAKTIJKDE PRAKTIJK

Bedankt voor uw aandachtBedankt voor uw aandacht www.trilemma.nlwww.trilemma.nl