het ONDERNEMERS BELANG B E L A N G NR. 2 2012 NOORD-BRABANT NOORD ••••••••••••••• WWW.ONDERNEMERSBELANG.NL Overleg in plaats van een kille sanering Legal experience en Taxpe- rience: unieke combinatie 23 en 24 mei: FOODTECH Solid IT Solutions omarmt de cloud en het nieuwe werken Communiceren zonder logo’s
36
Embed
Magazine Het Ondernemersbelang Noord Brabant Noord 0212
Magazine Het Ondernemersbelang Noord Brabant Noord 0212
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
bedrijven vele miljarden gaan kosten. Voor ondernemingen
is de situatie gunstig, want voorlopig gelden de oude
cao-afspraken. In dit lopende jaar 2012 zullen de
loonkosten vermoedelijk lager uitvallen dan in 2011.
Alleen bedrijven die niet onder de werking van een
collectieve arbeidsovereenkomst (cao) vallen,
zullen hun loonkosten verder zien stijgen.
- Zalsman wil meer bedrukken…en meer betekenen
Communiceren zonder logo’sSocial media hebben marketing en reclame
ingrijpend en permanent veranderd. Steeds meer
ondernemers ontdekken Facebook, Linkedin en
Twitter en maken een eigen profiel aan. Maar helaas
gaan velen vervolgens op de oude wijze met deze
nieuwe media om, met onpersoonlijke boodschappen
die bedroevend weinig respons uitlokken. Die omgang
is volgens Jeanet Bathoorn, social mediatrainer en
schrijfster van het boek ‘Get Social’, typerend voor de
overgangsperiode waarin we momenteel verkeren,
net als de angst voor het blootgeven van teveel
persoonlijke informatie.
Loonkosten dalen in 2012
■ In het hartkatern
het ONDERNEMERS BELANG
Toezichthouder de Consumenten-
autoriteit wil snel optreden tegen
webwinkels die regels overtreden.
Het aantal klachten over webwinkels
neemt toe. Het gaat om het niet
leveren van bestelde producten
of niet terugbetalen als binnen de
wettelijke termijn van de koop wordt
afzien. “We willen snel optreden tegen
webshops die de regels overtreden
met als doel de consumentenschade
te beperken en het vertrouwen te her-
stellen”, zegt directeur Van Buchem
van de Consumentenautoriteit. “De
signalen die wij ontvangen via ons
loket ConsuWijzer zijn daarbij belang-
rijke inbreng.” Bij overtreding van de
regels kan de Consumentenautoriteit
ervoor zorgen dat de webwinkel uit
de lucht gaat. Ook kan zij consumen-
ten waarschuwen tegen deze winkels.
Verder gaat de Consumentenautoriteit
ondernemers voorlichten over de
regels voor webwinkels.
Nieuws
04
Peugeot dealerbedrijven verder als Nefkens Midden-Brabant
De vier Peugeot dealerbedrijven van voormalig dealer Vingerhoets, gevestigd in
Diessen, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk, zijn vanaf begin maart onder de naam
Nefkens Midden-Brabant voortgezet. Nefkens is met 27 vestigingen de grootste
vertegenwoordiger van het merk Peugeot in Nederland. Nefkens heeft een rijke
familietraditie met Peugeot; het bedrijf is al sinds 1933 onlosmakelijk verbonden
met dit merk. Bas Kuijs is bedrijfsdirecteur van Nefkens Midden-Brabant en
zit al sinds 2005 in de Nefkens organisatie. “De kracht van Nefkens ligt in het
persoonlijke en professionele, alle medewerkers die voorheen in dienst waren bij
Vingerhoets zijn nu in dienst bij Nefkens Brabant. Klanttevredenheid staat hoog
in het vaandel bij Nefkens en met een team van uitstekend opgeleide, ervaren
en gemotiveerde collega’s kunnen wij onze doelgroep op maat bedienen”, aldus
Nefkens. Komt u vooral eens een kijkje nemen bij één van de vier vestigingen in
Diessen, Oisterwijk, Tilburg of Waalwijk.
Van den Born mobiliseert vooruitgang
Krachtig herstel Vos Logistics
Novema Uitgevers neemt Kijk op het Noorden en Kijk op Oost Nederland over
Scherp toezicht op webwinkels
Novema Uitgevers uit Grootegast heeft
na de succesvolle overname in 2011 van
Ondernemend Friesland (OF), per
1 januari 2012 de magazines Kijk op het
Noorden en Kijk op Oost Nederland over-
genomen. Hiermee versterkt Novema,
tevens uitgever van het businessmaga-
zine Het Ondernemersbelang, haar po-
sitie op de Noord- en Oost-Nederlandse
markt voor (zaken)bladen. Kijk op het
Noorden en Kijk op Oost Nederland, die
al ruim 40 jaar worden uitgegeven, zijn
toonaangevende magazines voor het
bedrijfsleven, overheden en belangenor-
ganisaties in Noord- en Oost-Nederland.
Novema Uitgevers is een professionele,
marktgedreven uitgever van met name
zakenbladen, waaronder Het Onderne-
mersbelang. Dit magazine voor onder-
nemers heeft een oplage van 200.000
exemplaren en verschijnt vijf keer per jaar
in ruim 50 regio’s in Nederland. Belangrijk
in de uitgeversformule van Novema is de
inzet van een combinatie van middelen,
zoals print (magazines), website, digitale
nieuwsbrief, bedrijfsvideo en social
media. Met deze formule creëert Novema
een hoge toegevoegde waarde en een
breed platform voor zowel de lezers als
de adverteerders.
Europees logistiek dienstverlener Vos
Logistics realiseerde in 2011 een omzet
van 254 euro miljoen, een stijging met
bijna 5 procent ten opzichte van 2010.
De onderneming heeft de eerste drie
kwartalen kunnen profi teren van zowel
de binnenlandse als internationale
toename van het transportvolume.
Cargo en Bulk realiseerden een duidelijke
omzetstijging. De omzet van Logistic
Services bleef stabiel. De nettowinst
kwam uit op 1,5 miljoen euro tegenover
een verlies (inclusief one-off s) van 3,9
miljoen euro in 2010. De sterke resul-
taatverbetering is vooral toe te schrijven
aan een effi ciëntere, productievere
en meer klantgerichte organisatie. De
onder neming is weerbaarder tegen
onverwachte bewegingen op de ver-
voersmarkt mede door de fl exibele
capaciteitsschil, gebaseerd op een mix
van eigen vervoerscapaciteit, in combi-
natie met vaste en fl exibele charters. In
2011 heeft Vos Logistics stevig geïnves-
teerd in versterking van de fundamenten
van de onderneming en de kwaliteit
van de dienstverlening. Duurzaamheid
vormde daarbij steeds de leidraad.
Op de BedrijfsautoRAI 2012 introdu-
ceerde Van den Born Carrosserie uit
Waalwijk de nieuwe veegvuilkap. De
veegvuilkap wordt ingezet bij stadsrei-
niging. De nieuwe veegvuilkap onder-
scheidt zich door het gebruik van sterke
kunststof honingraat panelen in combi-
natie met aluminium. De veegvuilkappen
zijn daardoor sterker, duurzamer en ook
nog eens beduidend lichter. Ze worden
geleverd met ERGO-certifi caat (als enige
in Nederland), waarmee wordt aange-
toond dat aan alle ARBO-voorschriften
wordt voldaan. Tevens laat van den
Born op de BedrijfsautoRAI de nieuwe
generatie ALU-TOP imperialen zien. De
ALU-TOP 2.0 is gemaakt van aluminium
met steunen en verbindingsstukken van
hoogwaardig kunststof. Hierdoor ontstaat
een imperiaal met een uniek en stijlvol
design. De ALU-TOP 2.0 is aërodynamisch
en eenvoudiger te monteren.
ADVERTENTIE
het ONDERNEMERS BELANG 05
“Anticipeer nu op nieuwe wetgeving”De BPM wordt geleidelijk afgebouwd. Daarvoor in de plaats komt een CO2-heffi ng. Deze CO2 heffi ng gaat per 1 juli a.s gepaard met een wijziging in de fi scale bij-
tellingpercentage voor privégebruik van de zakelijke auto. Olaf van Ham, Business Unit Manager Fleetsales bij Audi- en Volkswagen-dealer Van den Udenhout, weet
als geen ander wat de veranderende regelgeving omvat. “Er zijn auto’s die nu goed zijn voor 14 procent en naar 20 procent gaan. Hetzelfde geldt voor diverse uit-
voeringen die nu passen in het 20 procent-regime en naar 25 procent gaan.” Volgens Van Ham is nu het moment om te profi teren van het maximale voordeel. De
keuzemogelijkheden voor 14 of 20 procent-auto’s zal bij veel merken duidelijk afnemen na 1 juli. “Bij Volkswagen bieden de Passat, de Golf en de Polo nog tal van
fi scaal interessante mogelijkheden maar het is van belang om nu zaken te doen. Neem de Volkswagen Passat Variant 1.6 TDI BlueMotion Technology, die komt tot
1 juli 2012 nog voor 20 procent in aanmerking. Voor 1 juli registreren, betekent nog maximaal zestig maanden profi teren van voordeel. “Ten opzichte van de huidige
situatie is er voor de sneller beslissers geen verandering dus.” Audi- en Volkswagen-dealer Van den Udenhout is gevestigd in ’s-Hertogenbosch, Eindhoven, Oss en Son.
Steeds meer werknemers laten de
auto staan en pakken de fi ets, om
zo deel te nemen aan de campagne
‘Fietsen Scoort voor een beter
klimaat’. Kilometers betekenen geld,
want naast individuele deelnemers
doen bedrijven en instellingen mee
en sponsoren de gefi etste kilometers
van werknemers.
Fietsen Scoort bestaat al twintig jaar,
maar biedt fi etsers en geïnteresseer-
den nu een primeur: door een stem uit
te brengen kan iedereen meebepalen
welke van de genomineerde
kleinschalige ontwikkelingsprojecten
3000 euro ontvangen. ‘Fietsen Scoort
voor een beter klimaat’ is een lande-
lijke campagne die het fi etsen naar
het werk stimuleert. Fietsen draagt bij
aan CO2 reductie en het tegengaan
van klimaatverandering wereldwijd.
Door met de fi ets in plaats van met
de auto naar het werk te gaan wordt
minder CO2 uitgestoten. Zo komt er
minder broeikasgas in de atmosfeer.
De campagne blijft zich actief verder
ontwikkelen. Zo is recent de ver-
nieuwde website gelanceerd,
www.fi etsenscoort.nl, met groter
gebruiksgemak en een duidelijk
overzicht van behaalde resultaten
per bijvoorbeeld fi etser, regio of
deelnemende organisatie. Op de
website worden vijftien genomi-
neerde ontwikkelingsprojecten, van
kleinschalige vrijwilligersorganisaties,
gepresenteerd. Hierop kan tot 4 juni
gestemd worden, zodat fi etsers zelf
bepalen waar hun bijeen gefi etste
sponsorgeld heen gaat.
Business Unit Fleetsales van Van den Udenhout: vlnr Olaf van Ham, Maurice Nouwens , Patrick Coppen.
De Afvalstoffendienst timmert regionaal hard aan de weg. Onze deskundigheid en passie liggen daarbij niet alleen op het gebied van bedrijfsmatige afvalinzameling, maar zeker ook op het terrein van advisering over een duurzame manier van afvalopslag en -verwerking. Daarin zoeken wij graag de chemie met u op.
Over chemie gesproken… de Afvalstoffendienst beschikt, als een van de weinigen in Nederland, over een inzamelvergunning voor gevaarlijk afval en exploiteert een eigen depot. U hoeft dus niet verder te zoeken, wij zitten gewoon bij u om de hoek! Voor een goed gesprek over uw afval belt u met 073-615 65 72 of u mailt naar [email protected].
Altijd op zoek naar de chemie
Bedrijven in de spotlight!Om een QR-code te scannen dient u via iTunes (Iphone) of Market (Android)
een app te downloaden, enkele opties zijn i-nigma, Neo-Reader, Quick-Mark en QRReader. Vervolgens opent u de QR-scanner-app, richt u de camera van uw
smartphone/tablet op de QR-code en de QR-code wordt automatisch gescand.
Tekst: Astrid Potters | Fotografi e: Peter van Huijkelom
Baker Tilly Berk doet samen met Nyenrode onderzoek
“Familiebedrijven zijn ambitieus en willen vooruit, dat past bij ons”
De passie waarmee veel familiebedrijven
werken. Dat is wat Edward van Druten,
registeraccountant en partner bij Baker
Tilly Berk in Den Bosch, zo aantrekt in deze vorm
van ondernemen. Waarschijnlijk herkent hij het van
zichzelf, want als hij begint te praten over zijn vak,
laat hij precies dezelfde gedrevenheid zien. “Het zijn
ambitieuze ondernemingen die vooruit willen, dat
past bij ons. Daar willen wij graag onze specifi eke
kennis aan toevoegen.”
Bijzondere dynamiek
“Familiebedrijven hebben een bijzondere dyna-
miek”, legt Edward van Druten uit. “Belangen lopen
door elkaar. Iemand is soms leidinggevende, aan-
deelhouder én familielid. Die wisselwerking maakt
het zo bijzonder. Voor ons is het de uitdaging dit uit
te diepen en op een positieve manier in te zetten.”
Baker Tilly Berk is oprecht betrokken bij de
familiebedrijven en doet veel moeite om de onder-
nemingen goed te doorgronden. “Alleen zo kunnen
we hen optimaal bijstaan.” Een mooi voorbeeld
hiervan is het onderzoek ‘Met het familiebedrijf de
crisis door!’ dat het accountantskantoor deed samen
met de Nyenrode Business Universiteit. “Veertig van
onze high potentials hebben hiervoor 115 inter-
views gehouden bij familiebedrijven. De analyses
en conclusies kwamen van de wetenschappers van
Nyenrode.”
Reden voor succes
Zelf sprak Edward van Druten ook met een aantal
bedrijven. Met het prettig leesbare onderzoeks-
boekje in zijn hand licht hij met behulp van
grafi eken een aantal uitkomsten toe. Zo blijkt dat
het behoud van werkgelegenheid en focus op de
lange termijn belangrijke doelstellingen zijn voor
veel familiebedrijven. “De sterke band tussen het
bedrijf en het personeel is dan ook vaak een
belangrijke reden voor het succes.”
Uit het onderzoek blijkt ook dat een groot aantal
familiebedrijven ook in moeilijke tijden durft te
investeren en te innoveren. Ruim 40 procent van
de geïnterviewde familieondernemingen geeft
aan dat de crisis juist goed is geweest voor de
onderneming. Daar komt bij dat familiebedrijven
vaak traditioneel gefi nancierd zijn. Die solide basis
komt nu goed van pas.”
Familiehandvest
De kennis die Baker Tilly Berk opdoet met dit soort
onderzoeken en de jarenlange eigen ervaring ver-
taalt het bedrijf naar handzame diensten. “Een mooi
voorbeeld is ons familiehandvest. Dit speelt in op
de specifi eke zaken waarmee een familiebedrijf te
maken kan krijgen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als
de eigenaar ineens wegvalt? Hoe zit het als een van
de kinderen toch niet in de zaak wil of niet geschikt
blijkt te zijn?
Het antwoord op dit soort vragen komt in het hand-
vest. “Bij accountancy denken mensen vaak aan
koele cijfers, maar hier gaat het juist om de emoties.
Die gevoelens op de juiste manier kanaliseren en zo
Baker Tilly BerkBaker Tilly Berk is een fullservice accountants- en belastingadvieskantoor met negentien
Nederlandse vestigingen. Het eerste kantoor werd bijna honderd jaar geleden opgericht onder de
naam Berk. Sinds 1 februari 2011 is daar ‘Baker Tilly’ voor gekomen, naar de naam van het inter-
nationale samenwerkingsverband waarbij het kantoor is aangesloten. “Onze doelgroep is de
bovenkant van het mkb, waaronder veel familiebedrijven. Zij doen vaak zaken in het buitenland en
dankzij ons netwerk kunnen wij daar goed op inspelen. Met deze naam dragen we dat uit”, verklaart
Edward van Druten. In Den Bosch is het kantoor al meer dan 25 jaar gevestigd op het Pettelaarpark.
Het familiebedrijf is een specialiteit van Baker Tilly Berk. Dat blijkt uit het klantenbestand én uit de moeite die de accountants
en belastingadviseurs doen om in te spelen op de wensen en behoeften van deze groep. Zo deden zij samen met de Nyenrode
Business Universiteit een omvangrijk onderzoek dat de veelzeggende titel kreeg ‘Met het familiebedrijf de crisis door!’
Tekst: Astrid Potters | Fotografi e: Peter van Huijkelom Bedrijfsreportage
het ONDERNEMERS BELANG 7707
Tekst: Astrid Potters | Fotografi e: Mark Verwey
Familiebedrijven zijn de motor van de Nederlandse economie. Ruim de helft van de bedrijven is een familie-
bedrijf. Ook in deze onzekere tijd blijken zij over een stevige ruggengraat te beschikken. Sterker nog: juist nu
doen de familiebedrijven het uitzonderlijk goed. Wat is het geheim van dit succes? En waar liggen de valkuilen?
Het Ondernemersbelang gaat op onderzoek uit met vier experts die veel met deze vorm van bedrijvigheid te
maken hebben, en vier telgen uit geslaagde familiebedrijven.
Het Ondernemersbelang op zoek naar het geheim van het succes van het familiebedrijf
Overleg in plaats van
Golden Tulip Hotel Central
‘s-Hertogenbosch. Deze fraaie
historische locatie midden in het
bruisende hart van de provinciehoofdstad
is de perfecte gelegenheid om wat dieper
te graven naar de stevige wortels van het
familiebedrijf. Niet alleen om de buiten-
gewoon gastvrije ontvangst, maar vooral
ook omdat het hotel zelf hét toonbeeld is
van een geslaagde familieonderneming.
Florerend familiebedrijf
Aan de stijlvol gedekte tafel vol bloemen-
kunst en Bossche lekkernijen schuiven
acht experts aan. De ene helft leidt een
fl orerend familiebedrijf in de regio
Den Bosch, de andere heeft veel met deze
vorm van ondernemen te maken.
Uit de eerste categorie komen Gerard van
Alebeek van Taxibedrijf van Alebeek,
Gaby Westelaken van GWS dé Schoon-
maker, Harrie van Berkel van Van Berkel
Automobielbedrijven en Karin Rademaker
van Golden Tulip Hotel Central. De tweede
groep wordt vertegenwoordigd door
Marc Sol van Sol Business Consultancy,
Mariëtte Damen van Avans Ondernemers-
centrum, Edward van Druten van Baker Tilly
Berk en Freek van Amstel van Van Ewijk
Advocaten Mediators.
Langetermijnvisie
“De kracht van de ondernemende familie
is met stip de langetermijnvisie en de wens
voort te zetten wat de familie door de jaren
heeft opgebouwd”, zegt Mariëtte Damen.
Voor Avans Hogescholen sprak zij met
29 familieleden over hun zaak. “Het was
een verkennend onderzoek waarbij het
niet ging om het stellen van vragen, maar
vooral om het luisteren naar het verhaal
van de ondernemers.” Op die manier
het ONDERNEMERS BELANG 08
Rondetafelgesprek
een kille saneringprobeert de onderwijsinstelling er achter te
komen wat er bij familiebedrijven speelt.
“Die informatie kunnen we overdragen aan
onze studenten economie, accountancy of
small business bijvoorbeeld.”
De betrokkenheid bij het familiebedrijf is
enorm groot, merkte Mariëtte Damen.
“De familieleden zijn opgegroeid met het
bedrijf en hebben het ondernemerschap, al
dan niet bewust, steeds meegekregen.”
Net Willem-Alexander
Gerard van Alebeek van Taxibedrijf van
Alebeek weet dit als geen ander. Zijn vader
moest een andere inkomstenbron zoeken
toen de kolenhandel opdroogde. “Hij had
een Mercedes, dus hij dacht: dan kan ik ook
wel gaan taxirijden”, lacht hij. Taxibedrijf
van Alebeek heeft nu 53 medewerkers. Druk
om in de zaak te komen heeft Gerard van
Alebeek, net als de anderen aan de tafel,
nooit gevoeld. “Ik ben biochemie gaan
studeren, maar bleef in de weekenden
taxirijden. Het is gewoon een heerlijk vak.”
De liefde voor het bedrijf kwam eigenlijk als
vanzelf. Niet alleen bij hem, ook zijn dochter,
die een universitaire studie deed, is ermee
besmet. “Als kind groei je op met het bedrijf
en je wordt er zelfstandig van. Dat geeft een
enorme voorsprong.” Karin Rademaker van
Golden Tulip Hotel Central lacht: “Ik voel me
soms net Willem-Alexander, ik ben er ook
mee opgegroeid.”
Sterke band met medewerkers
“Een jaarrekening schrijven kun je leren, maar
goede sociale contacten opbouwen niet. Dat
krijg je van huis uit mee”, vindt Edward van
Druten. De registeraccountant en partner
van Baker Tilly Berk in Den Bosch ging ook
in gesprek met familiebedrijven, maar dan
voor het onderzoek ‘Met het familiebedrijf de
crisis door!’ dat het accountantskantoor deed
samen met de Nyenrode Business Universiteit.
“Veertig mensen van ons kantoor, onder
wie ikzelf, hebben hiervoor 115 interviews
gehouden bij familiebedrijven. De analyses
en het trekken van de conclusies zijn gedaan
door Nyenrode.” Wat hem vooral opviel was
de sterke band tussen het bedrijf en zijn
medewerkers. “Het behoud van werkgele-
genheid is voor de bedrijven erg belangrijk.
Dat past goed bij het beleid dat gericht
is op de lange termijn.” Mariëtte Damen
onderschrijft dat. “Goede mensen binden en
oog houden voor klant en maatschappij gaan
vaak voor snelle winsten en groei.”
AVANS LAAT BEDRIJVEN HUN POTENTIEEL BENUTTEN
Heeft uw organisatie een vraag waar
u professioneel, snel en voordelig een
antwoord op wilt? Dan kan het Avans Onder-
nemerscentrum uitkomst bieden. Met een
potentieel van ruim 24.000 ondernemende
studenten én docenten biedt de hogeschool
in Den Bosch, Breda en Tilburg een zee
aan mogelijkheden. Of het nu gaat om een
onderzoeksvraag, technisch probleem,
businessplan of leefbaarheidsonderzoek, het
Avans Ondernemerscentrum gaat er graag
mee aan de slag.
De hogeschool wil het onderwijs naadloos
laten aansluiten op de praktijk. Het onder-
zoek naar familiebedrijven is daar een mooi
voorbeeld van. “De kennis die we hiermee
opdeden over communicatieve en sociale
onderwerpen is van groot belang. Als
ondernemer of fi nancieel adviseur kun je
juist op dat vlak uitblinken. Dat willen we
onze studenten meegeven”, zegt Mariëtte
Damen.
www.avansondernemerscentrum.nl
FAMILIEHANDVEST ILLUSTREERT BETROKKENHEID BAKER TILLY BERK
Meedenken met cliënten en direct inspelen op hun behoeften. Dat is het sterke punt van Baker Tilly Berk. Het familiehandvest van het fullservice accountants- en belastingadvieskantoor illustreert dat. “Hierin staan alle zaken waar een familiebedrijf mee te maken kan krijgen. Als gespecialiseerde buitenstaander kunnen wij als geen ander gevoelens vertalen en zo problemen voorkomen”, zegt register-accountant Edward van Druten.De doelgroep van het kantoor is de bovenkant van het mkb waaronder een opvallend groot aantal familiebedrijven. Baker Tilly Berk heeft negentien Nederlandse vestigingen en is in Den Bosch al meer dan 25 jaar actief. Door een sterk internationaal netwerk hebben ze niet alleen een nationale, maar ook een internationale dekking.
www.bakertillyberk.nl
het ONDERNEMERS BELANG 9het ONDERNEMERS BELANG 09
Tekst: Astrid Potters | Fotografi e: Mark Verwey
HOTEL CENTRAL IS ALS EEN TWEEDE HUIS VOOR ZIJN GASTEN
Wie optimaal wil genieten van bourgondisch
’s-Hertogenbosch, is bij Golden Tulip Hotel
Central aan het juiste adres. Hier komt alles
samen waar Brabant trots op is: historie,
comfort en gastvrijheid. Het hotel is gewaar-
deerd met vier sterren en heeft 125 kamers,
een brasserie, een fi tnesscentrum, twee bars
en twaalf zalen, onder meer voor feesten,
diners en vergaderingen.
Dat het juist de kleine attenties zijn die van
iets wat goed is iets perfects maken, heeft
mede-eigenaar Karin Rademaker van huis uit
meegekregen. “Kwaliteit leveren en innoveren
zijn enorm belangrijk. Maar wij willen meer:
Hotel Central moet een tweede huis zijn voor
alle gasten. Persoonlijke aandacht is daarbij
bijzonder belangrijk, bijvoorbeeld door even
contact te hebben met onze gasten bij het
ontbijt als we de koffi e en thee uitserveren.”
www.hotel-central.nl
TAXIBEDRIJF VAN ALEBEEK:
STIPT IN DE UITVOERING EN
BETROKKEN BIJ DE KLANT
Dat een taxichauff eur goed moet kunnen autorijden,
spreekt voor zich. Maar er komt nog veel meer kijken
bij dit bijzondere beroep, vindt Gerard van Alebeek.
De eigenaar van het gelijknamige taxibedrijf selecteert
zijn mensen daarom niet alleen op hun kwaliteiten
als chauff eur, maar ook op hun sociale vaardigheden.
“Stiptheid in de uitvoering en betrokkenheid bij de
klant staan bij ons voorop. Aardig en vriendelijk zijn
is enorm belangrijk.”Het klant- en personeelsgerichte
beleid zorgde voor een goede naam in de regio
Den Bosch. Het familiebedrijf dat de vader van Gerard
van Alebeek in 1968 met één auto begon, is nu een
allround taxibedrijf met 26 wagens. “Allemaal jonge au-
to’s die goed onderhouden en schoongemaakt worden.”
www.taxivanalebeek.nl
GWS DÉ SCHOONMAKER GEEFT GLANS
‘De glans op je werk’, dat is niet voor niets de slogan van GWS dé schoonmaker. Het weerspiegelt exact waar het bedrijf voor staat: comfort, netheid en effi ciency. De fi rma uit Rosmalen heeft een sterke band met zijn medewerkers én opdrachtgevers en laat daarmee meteen zien wat de kracht is van het familiebedrijf. “Wij verzorgen de werkomgeving en daarmee ook een beetje de sfeer en uitstraling bij onze relaties. Zij kunnen erop vertrouwen dat het werk wordt verricht zoals afgesproken”, zegt mede-eigenaar Gaby Westelaken. Nieuwe ontwikkelingen en innovaties worden daarbij niet uit het oog verloren. “Dat geldt zeker op milieugebied. We hebben niet alleen respect voor mensen, maar ook voor hun leefomgeving.”
www.gwsdeschoonmaker.nl
VAN BERKEL AUTOMOBIEL-
BEDRIJVEN GAAT VOOR DE
LANGE TERMIJN
Van Berkel Automobielbedrijven is een vertrouwde naam
in ’s-Hertogenbosch en Veghel. Al 85 jaar is deze familie
hier Forddealer, later uitgebreid met Hyundai en Nissan.
Daarnaast heeft Van Berkel Automobielbedrijven ook
nog eens 160 occasions van verschillende merken
permanent op voorraad. “Betrouwbaarheid,
kwaliteit en klantvriendelijkheid staan bij ons
voorop”, somt Harrie van Berkel op. Samen met
zijn broer is hij eigenaar en geeft hij leiding en
richting aan de onderneming. De lange termijn
is daarbij belangijker dan snelle winst. “Klanten
moeten zich bij ons welkom en thuis voelen.
Ik werk daar zelf aan mee door vaak op de
werkvloer te zijn en dan ook klanten aan te
spreken. Veel van hen kennen mij daardoor
ook. Je bent daardoor het gezicht van het
bedrijf.”
www.autovanberkel.nl
VAN EWIJK ADVOCATEN MEDIATORS HAALT
DE ANGEL UIT JURIDISCHE
PROBLEMEN
Verder kijken dan een louter juridische oplossing. Dat is de kracht
van een goede advocaat, vindt mr. Freek van Amstel. Hij is een van
de acht advocaten van het allround kantoor Van Ewijk advocaten
mediators dat zowel zakelijke als particuliere klanten heeft.
Van Ewijk advocaten mediators heeft ruimschoots ervaring in
de regio Den Bosch, Oss en Ammerzoden. Ook familiebedrijven
staan zij regelmatig bij. “Wij tackelen niet enkel het incidenteel
opdoemende juridische probleem, maar proberen er ook de angel
uit te halen. Er speelt vaak veel meer op de achtergrond, zeker bij
familiebedrijven.” Mr. Freek van Amstel adviseert sneller aan de
bel te trekken, dat geeft eerder een oplossing die ook goedkoper
kan zijn.
www.vanewijkadvocaten.nl
het ONDERNEMERS BELANG 10
Trots
“Je medewerkers zijn je kapitaal”, zegt
Gaby Westelaken van GWS dé Schoon-
maker. Hij spreekt ook liever niet van perso-
neel. “Dat klinkt zo bezitterig, en daar hou
ik niet van.” Samen met zijn broer en sinds
kort ook zijn zus zet hij het bedrijf voort dat
zijn vader 28 jaar geleden begon en waar
nu zo’n tweehonderd mensen voor werken.
“Als je mensen met respect behandelt, dan
voelen ze zich betrokken bij je bedrijf en
dat werkt dat door op alle vlakken.”
Gaby Westelaken is trots op wat er is
bereikt en waar de fi rma voor staat: “Wij
willen het mooiste bedrijf van de regio
worden”, verwoordt hij de ambitie van GWS
dé Schoonmaker. Die toewijding is ook wat
Marc Sol van Sol Business Consultancy zo
aantrekt in het fenomeen familiebedrijf.
Hij was in 2009 één van de medeoprichters
van het Brabantse Familiebedrijven
Genootschap voor bedrijven met meer
dan honderd werknemers. Eind vorig jaar
kwam daar de Verenigde Familiebedrijven
Brabant bij voor ondernemingen met een
minder groot personeelsbestand. “Het zijn
exclusieve netwerkclubs waar eigenaren
van familiebedrijven elkaar ontmoeten.
Juist deze unieke samenstelling biedt
mogelijkheden om kennis te delen en in
gesprek te gaan met gelijkgestemden.”
Top van Brabant
Bij het genootschap zit de top van de
Brabantse bedrijven bij elkaar. “Wat opvalt
is dat men niet van de daken schreeuwt het
allerbeste bedrijf te zijn, maar eigenlijk best
teruggetrokken is. De lange termijn vinden
de meesten veel belangrijker dan de korte.
Men wil in de toekomst iets overdragen.”
Als het moment om het bedrijf over te
dragen daadwerkelijk daar is, dan is dat
ook best lastig. Toen Harrie van Berkel van
Van Berkel Automobielbedrijven en zijn
broer de zaak overnamen van zijn vader,
kwamen zij al snel tot de conclusie dat
twee kapiteins op één schip niet zo’n goed
idee is. “Mijn vader is behoorlijk dominant.”
Na de overname liet hij zich nog maar
mondjesmaat op de werkvloer zien. De
rolverdeling is nu duidelijk. “Mijn broer en
ik zijn beiden voor 50 procent eigenaar.
Mijn broer is de fi nancieel directeur en ik de
algemeen directeur. Die verdeling past het
beste bij ons.”
Traditioneel gefi nancierd
Van Berkel Automobielbedrijven is al 85 jaar
Forddealer. Later kwamen daar Hyundai en
Nissan bij. Ook in deze economisch slechte
tijd lukt het Van Berkel net als opmerkelijk
veel andere familiebedrijven het hoofd
boven water te houden. “Veel familie-
bedrijven zijn traditioneel gefi nancierd.
Doordat ze niet veel vreemd vermogen
hebben, hebben ze een langere adem”,
verklaart accountant Edward van Druten.
“Maar een paar jaar geleden werd je daar
wel om uitgelachen”, vult Gerard van
Alebeek aan. “Daardoor zie je juist in deze
tijd de kracht van de familiebedrijven”, zegt
Marc Sol.
Als algemeen directeur is Harrie van Berkel
degene die uiteindelijk de beslissende
stem heeft. “Mijn broer en ik overleggen op
vaste tijden en daar is ook altijd een derde
persoon bij. Hoewel er op papier veel is
geregeld, verloopt alles in de praktijk
eigenlijk automatisch.”
Rechtelijke uitspraak niet constructief
Advocaat Freek van Amstel weet maar
al te goed wat er kan gebeuren als het
onverhoopt toch misgaat. “In een familie-
bedrijf spelen sentimenten een extra rol.
Bestuurders hebben een zakelijke, maar
vooral ook een persoonlijke band. Meestal
komt die laatste niet naar buiten, maar
heeft die wel de overhand. Wat te denken
van een vader-zoon relatie? Of liever zoals
hier in het hotel een vader-dochter relatie?
Zij hebben hun eigen niet vastgelegde
regels en die bepalen de gang van zaken.
Dat werkt goed, maar het kan onverhoeds
mis gaan bij ziekte of als vader bijvoorbeeld
gaat dementeren. Er moeten dan regels
worden vastgelegd bijvoorbeeld in de
statuten van de bv over hoe te handelen in
geval van onmin of ziekte.”
Hij adviseert problemen niet te lang te
laten sudderen. Bij Van Ewijk Advocaten
Mediators proberen ze de stap naar de
rechter zo veel mogelijk te voorkomen. “Als
het mis loopt, willen we met de cliënt zelf
en de wederpartij een oplossing bereiken.
Een rechtelijke uitspraak is geen construc-
tieve oplossing, los van alle onzekerheid,
het geld en de tijd die het kost. Zeker bij
een familiebedrijf spelen persoonlijke
belangen waar je extra rekening mee hebt
te houden. Een louter juridische oplossing
brengt meestal te weinig.”
Geen kille sanering
De bijzondere band tussen het familiebe-
drijf en de medewerkers is zeker ook een
enorme pre, vindt Edward van Druten.
Karin Rademaker van Golden Tulip Hotel
Central bevestigt dit. “Het zijn mensen,
geen sinaasappels die je kunt uitknijpen.”
Door de recessie had ook het hotel te
maken met een teruggang van de omzet.
“We hebben dat open besproken met onze
medewerkers. Gevraagd naar hun ideeën
en gezegd dat wie zijn best blijft doen, ook
kan blijven.” Dat klinkt toch heel anders
dan de kille saneringen die je bij sommige
andere bedrijven ziet, vinden haar ronde-
tafelgenoten.
Karin Rademaker groeide letterlijk op met
het hotel. “Als mijn vriendinnen bij de IJze-
ren Vrouw lagen, stond ik in de hitte achter
de mangel. Dat heeft me gevormd.” Net
als de andere telgen van familie bedrijven
voelde ook zij nooit de druk om het bedrijf
over te nemen.“ Ik heb gestudeerd en
op verschillende plekken gewerkt, maar
het hotel bleef trekken.” Haar vader heeft
als een heuse pater familias de touwtjes
stevig in handen. “Mijn vader is nu 88 jaar
en werkt nog zeven dagen in de week met
enorm veel plezier.” Zelf is Karin Rademaker
de vierde generatie die het erfgoed voort-
zet. “En de vijfde zit al op de Hotelschool”,
lacht ze.
PRACHTIG LEDEN BESTAND ZORGT VOOR INSPIRERENDE SPREKERS
Samenwerkingen tot stand brengen en kennis delen. Marc Sol, eigenaar van Sol Business Consultancy, weet er alles van. Het mede op-richten en uitbouwen van zowel het Brabantse Familiebedrijven Genootschap als de Verenigde Familiebedrijven Brabant heeft van hem een gepassioneerde professional gemaakt in deze vorm van ondernemen. “Wij hebben een prach-tig ledenbestand waardoor we zowel groot- als kleinschalig interessante meetings kunnen hou-den.” De leden luisterden al naar de inspirerende woorden van toppers als voormalig premier Jan Peter Balkenende, PSV-directeur Tiny Sanders, de Eindhovense burgemeester Rob van Gijzel en Philips voorzitter Harry Hendriks. Op 3 september is het de beurt aan minister van Financiën Jan Kees de Jager. “Commissaris van de Koningin Wim van de Donk zien we als onze beschermheer. Volgens hem is Brabant eigenlijk één groot familiebedrijf.”
www.ocnuenen.nl
het ONDERNEMERS BELANG 11
Tekst: Astrid Potters | Fotografi e: Peter van Huijkelom
Emoties kunnen in een familie-
bedrijf hoog oplopen. Zaken die
helemaal niets met het bedrijf te maken
hebben, krijgen hierdoor toch een
bepalende rol. In dit soort gevallen
meteen op hoge poten naar de rechter
stappen heeft weinig zin, zegt mr. Freek
van Amstel van Van Ewijk advocaten
mediators. “Wij onderzoeken liever
wat er werkelijk aan de hand is om
zo tot een constructieve oplossing te
komen.”
Van Ewijk advocaten mediators uit Den Bosch
“Meteen naar de rechter stappen is een zwaktebod”D
at er advocatenbloed door de aderen
van mr. Freek van Amstel van Van Ewijk
advocaten mediators stroomt, is meteen
duidelijk. Hij durft stelling te nemen, maar weegt
zijn woorden zorgvuldig af. “Er zijn genoeg advo-
caten die direct naar de rechter stappen.
Dat vinden wij een zwaktebod. Een confl ict is
vaak een symptoom van een dieperliggende
kwestie, zeker in het geval van familiebedrijven.
Als je dat niet aanpakt bij de wortel, wordt het
probleem alleen maar groter.”
Communiefi etsje
Dat familiebedrijven vaak doordrenkt zijn van
emoties is ook niet zo gek. “Familieleden kennen
elkaar door en door. Dat is ook vaak hun kracht.
Maar die gevoelens kunnen ook nadelig werken.
Ik ken bijvoorbeeld een geval van een zus die
een overeenkomst niet wilde tekenen omdat zij
vroeger geen communiefi etsje had gekregen en
haar broers wel.”
Een mediationachtige aanpak is volgens mr. Van
Amstel een goed middel om tot de kern te komen
en de problemen op te lossen voordat deze nog
meer schade kunnen aanrichten. “Je wilt ook
verder met je bedrijf. Daar komt bij dat de rechter
vaak op korte termijn geen uitspraak kan of wil
doen, die stuurt je ook de gang op om er zelf uit
te komen. Jarenlang procederen kost veel en
levert in heel veel gevallen niet de verwachte
voldoening op.”
Belang van het bedrijf voorop
Niet alleen naar de juridische kant, maar vooral
ook naar het belang van het bedrijf kijken.
Dat is de sterke kant van Van Ewijk advocaten
mediators. Het middelgrote kantoor heeft ruim
dertig jaar ervaring in de regio Den Bosch en
Oss en tegenwoordig is er ook een vestiging in
Ammerzoden. De acht advocaten van het kantoor
hebben zowel zakelijke als particuliere klanten.
“Iedereen heeft zijn eigen specialiteit. Door onze
omvang zijn we breed inzetbaar zonder dat dit
ten koste gaat van het persoonlijke contact.”
Mr. Van Amstel heeft zelf veel ervaring met
bestuurdersaansprakelijkheid. Een kwestie die in
deze tijd met economische tegenwind actueler
is dan ooit. “En niet alleen dat, de wet stelt ook
steeds hogere eisen aan de bestuurder. Houd je je
niet aan de regels, bijvoorbeeld door niet binnen
veertien dagen na insolventie betalingsonmacht
te melden aan de fi scus, dan kun je persoonlijk
aansprakelijk worden gesteld bij een faillis-
sement.”
Verstandige stap
De ondernemer moet vaak een drempel over om
bij een advocaat aan te kloppen, merken ze ook
bij Van Ewijk advocaten mediators. “Hoewel die
minder hoog is bij onze vaste relaties. Het is ook
Mariëtte Damen zegt hierover: “De verkregen kennis van deze communica-
tieve, sociale onderwerpen zijn in de huidige
samenleving van groot belang zijn en zullen
in de toekomst nog belangrijker worden. Als
ondernemer of financieel adviseur kun je juist
op dat vlak uitblinken. Ook onze studenten
moeten dat meekrijgen.”
Familiebedrijven
Steeds meer aandacht wordt de afgelopen
jaren besteed aan familiebedrijven. Aan-
dacht aan het succes van familiebedrijven.
Aandacht aan het unieke karakter van
familie bedrijven. Steeds meer onder -
ne mingen geven de laatste jaren ook te-
recht met trots aan dat zij een familiebedrijf
zijn. Ondanks dat het onderwerp familie-
bedrijven meer de aandacht heeft en
steeds meer bedrijven met trots aangeven
dat zij een familiebedrijf zijn, houdt een
groot deel van de familiebedrijven, met
name het midden- en kleinbedrijf, zich op
de achtergrond. Continuïteit van het
familiebedrijf is voor de families van groot
belang. Het feit dat het veelal de wens is
dat de opvolging binnen de familie plaats-
vindt, maakt dat de familiebedrijven zich
voor wat betreft de opvolgingsproblema-
tiek onder scheiden van niet-familiebedrij-
ven. Uit onderzoek is evenwel gebleken dat
slechts 10% de derde generatie ‘overleeft’ .
Aan het succes van familiebedrijven en hun
specifieke vragen wordt de laatste jaren
steeds meer aandacht besteed. Voormalig
minister van Economische Zaken Van
der Hoeven heeft het onderwerp op de
agenda geplaatst, maar het belang blijkt
ook uit groeiende aandacht bij Kamer
van Koophandel, accountantskantoren,
bedrijfsadviseurs en banken. Specifieke
kenmerken van familiebedrijven zijn onder
andere dat zij in hoge mate gefinancierd
zijn met eigen vermogen. Familiebedrijven
zijn stabiel. De managementstructuur is
stabiel: de directie bij een familiebedrijf
blijft langer zitten dan het management
bij een niet-familiebedrijf. Zij hebben vaak
een lange termijn perspectief, een flexibel
bestuur en een hechtere relatie met hun
klanten dan niet-familiebedrijven. Ook het
talentbeheer is beter gebleken. Familie-
bedrijven investeren in personeel .
Familiebedrijven zijn sterk uit de krediet-
crisis gekomen. Uit recent onderzoek van
Baker Tilly Berk en Nyenrode , blijkt dat
familiebedrijven wel last hebben van de
crisis maar in vergelijking tot concurrenten
zijn familiebedrijven over het algemeen
beter uit de crisis gekomen.
Door de crisis blijkt zelfs nog meer de
nadruk te zijn gelegd op ondernemer-
schap. Zo is de crisis bijvoorbeeld voor vele
familiebedrijven gebruikt voor innovaties,
waaronder investeringen in duurzaamheid
en milieu. Uit het onderzoek blijkt dat het
verzekeren van een duurzame groei en het
overdragen van de verantwoordelijkheid
aan de opvolgers binnen de familie een
uitdaging is voor alle familiebedrijven.
Het bedrijf moet op lange termijn kunnen
doorgaan en de familie moet betrokken
blijven als volgende eigenaar. Nog te vaak
is er echter te weinig geregeld.
Ondernemerschap
Uit het verkennend onderzoek blijkt
dat ondernemerschap is wat de familie-
bedrijven bezig houdt. Het familiebedrijf
moet groeien dan wel meegroeien,
echter meestal gematigd. Familiebedrijven
groeien nog steeds. Families geven aan dat
zij moeten meegaan met vernieuwingen.
Het succes van de bedrijven wordt mede
bepaald door de creativiteit en het
inventief zijn. De ondernemers willen zich
onderscheiden van anderen. Ze willen ver-
Tekst: Mariëtte Damen en Clemens van den Broek
Avans Hogeschool onderzoekt de ondernemende familieIn het onderwijs is een voortdurende behoefte aan het actualiseren van kennis en inspelen op beroepsrelevante en
maatschappelijke ontwikkelingen. De Avans Academie voor Financieel Management in Den Bosch, heeft voornemens
tot het oprichten van een lectoraat familiebedrijven. Het unieke karakter van familiebedrijven geeft aan vele vraag-
stukken een andere dimensie. Familiebedrijven kennen diverse specifieke, ‘eigen’ onderwerpen en bijzonderheden.
Er is sprake van een andere aanpak, andere denkwijze, maar ook andere vragen. Het beeld van modelmatige bedrijfs-
voering past niet altijd bij een familiebedrijf.
Informatie
nieuwen, initiatief nemen en inspelen op
de maatschappij. Velen geven aan iets te
geven aan de maatschappij waar behoefte
aan is of dat het gaat om kansen zien in de
veranderende maatschappij en de veran-
derende marktomstandigheden. Daarnaast
wordt de nadruk gelegd op de kwaliteit,
het bereikbaar zijn als ondernemer alsmede
je afspraken kunnen nakomen. Nadruk
ligt daarbij op de ondernemende familie.
Een woordvoerder van een familiebedrijf
verwoordt het als volgt:
“Het doel van het bedrijf is iets geven aan de maatschappij waar behoefte aan is.”
“Het succes is te danken aan het feit dat naar de klanten wordt geluisterd en dat hun problemen daadwerkelijk worden gehoord.”
Het blijkt dat het leiden van een familie-
bedrijf veel privétijd vraagt van de familie-
leden en diverse malen is in de interviews
aangegeven dat men het absoluut niet
voor niets krijgt. De passie en trots voor
het bedrijf maakt daarom dat familieleden
erg veel tijd en soms te veel in het bedrijf
steken. Kenmerk van vele familiebedrijven
is namelijk dat ze onafhankelijk willen zijn
en binnen de familie zoveel mogelijk zelf
willen doen. Er komt dan ook veel kijken bij
ondernemerschap. Doorzettingsvermogen,
lef en vertrouwen zijn vereist, maar ook
inzicht wordt van groot belang geacht.
Deze kernkwaliteiten gelden daarbij uiter-
aard ook voor de opvolger. Grote vraag is
of de kinderen geschikt zijn om het bedrijf
over te nemen en zelfstandig voort te
zetten. Met name ondernemerskwaliteiten
zijn van belang. De opvolger moet wel over
een ondernemersspirit bezitten. Ook blijkt
dat ondernemerschap vaak al vroeg wordt
meegekregen, meestal onbewust. De
kinderen worden er automatisch in mee-
genomen door de voortdurende aanwezig-
heid van de eigen zaak bij de ouders thuis.
“Een valkuil zou kunnen zijn dat we er te veel passie inleggen. Er moet uiteindelijk toch geld verdiend worden”
Ondernemerschap of zelfstandigheid
is vaak een reden het familiebedrijf
te willen opvolgen. Opvolgers heb-
ben altijd al de wens gehad om een
eigen onderneming te hebben. Enkele
familieleden geven aan te willen laten
zien dat je kunt presteren. Veel waarde
wordt gehecht aan het met plezier in
het bedrijf werken door eigen talent en
inzicht kwijt te kunnen. Het bij de eigen
specialiteit blijven wordt als goed gezien.
Valkuil juist voor het bedrijf zou zijn die
dingen te doen die je niet leuk vindt of,
belangrijker nog, die je niet liggen. Vrij-
wel ieder familielid geeft dan ook aan dat
de kinderen zelf interesse moeten tonen in
het familiebedrijf, zelf moeten aangeven
dat ze in het familiebedrijf willen. Waarde
wordt gehecht aan dan wel met trots wordt
gesproken over de gezonde balans en de
financiële onafhankelijkheid. Tevens moet
en kan het bedrijf het gezin van een goed
inkomen/leven voorzien. Overige financiele
onderwerpen zijn niet het eerste punt van
aandacht.
Damen: “Familieleden van familiebedrijven
kijken ruime tijd vooruit. Winstrealisatie op
korte termijn is van minder belang dan de
continuiteit. De winst van de familiebedrijven
gaat naar en blijft bij het bedrijf. In dit kader kan
ook de bedrijfswaarde worden genoemd en de
strategie en beleid van het familiebedrijf.”
Bij veel familiebedrijven heerst dan ook een
familiebedrijfscultuur. Overigens is deze
familiebedrijfscultuur meestal verweven
in het gehele bedrijf en niet alleen binnen
familie. De familiebedrijfscultuur vormt
daarmee een essentieel onderdeel van het
ondernemerschap.
Relatie
De relatie met personeel is zeer goed bij
familiebedrijven. Hetzelfde geldt voor de
relatie met de klant. De nadruk op relaties
uit zich tevens in de communicatie en
samen werken tussen de familieleden
onderling. Uit het onderzoek blijkt dat
ongeveer de helft van de geïnterviewde
familieleden aangeeft regelmatig fami-
lieoverleg te hebben. Samenwerken van
de familieleden binnen het familiebedrijf
lijkt steeds goed te werken als ieder zijn
eigen specialiteit kan uitoefenen. Juist de
verschillende karakters en de verschillende
interesses maakt een samenwerking goed
mogelijk. Wel verandert door een samen-
werking in het familiebedrijf de relatie met
de familieleden.
Van den Broek: “In een aantal gevallen
blijkt dat de mate van samenwerking tussen
vader en zoon elkaar minder goed afgaat.
Met name de zonen ervaren het als moeilijk
om een ouder als baas te zien dan wel iets
van een ouder aan te nemen, zeker op een
bepaalde leeftijd.”
Vaak zijn de interesses en visies ook niet
gelijk.
Damen: “Opvallend is dat, andersom
redenerend, dus de moeilijkheid voor de
vader in het beschouwen van de zoon
als werknemer of bedrijfspartner, dit in
mindere mate als storend voor de vader
wordt beleefd.
De ‘nieuwe’ generatie denkt wel na over
een betere scheiding van zakelijk en privé.”
Van den Broek: “Door de familieleden wordt
beoogd de familierelatie niet te laten merken
in het bedrijf.”
Familieleden krijgen geen andere behande-
ling. Vaak moet een familielid gewoon
solliciteren. In een enkel geval was werken
in het familiebedrijf de makkelijkste keuze.
Het moet echter niet vanzelfsprekend wor-
den geacht in het familiebedrijf te stappen.
Het trachten te ‘negeren’ van de familie-
relatie blijkt echter niet steeds makkelijk te
zijn. Adviseurs worden soms ingeschakeld
om werken in het familiebedrijf te bespre-
ken. Uit ons onderzoek blijkt dat dit bij
kleinere bedrijven overigens vrijwel niet
gebeurt.
“Een goede adviseur heb je altijd wel nodig. Je kan niet alles zelf willen doen.”
Het communiceren of overbrengen van
de visie wordt in dit kader eveneens van
belang geacht. Op relatief jonge leeftijd
kan een kind met praten over het bedrijf
en overdragen van de visie bij het bedrijf
worden betrokken. Een kind moet zich er
ook van bewust zijn dat daadkracht nodig
is en dat ze een en ander niet voor niets
krijgen.
Het personeel van een familiebedrijf is
betrokken. Het familiebedrijf is menselijk,
heeft aandacht voor en steekt energie in
het personeel. Het personeel blijft lange
tijd bij het bedrijf werkzaam. De omgang
tussen medewerkers en directie is goed
en persoonlijk. In enkele gevallen wordt
aangegeven dat het personeel dan wel het
team het bedrijf maakt. Familiebedrijven
willen dát geven aan de maatschappij
waar behoefte aan is. Veelal ligt dit op
het vlak van service, dienstverlening en
aandacht voor een brede groep mensen.
Ook in de relatie met klanten is sprake van
persoonlijke aandacht en het daadwerkelijk
luisteren en ingaan op wat de klant wil.
Soms worden klanten tevens vrienden. In
de relatie ten opzichte van klanten is vaak
sprake van gunnen.
Opvolging
Het doel van familiebedrijven is continu-
iteit. Er is duidelijk sprake van een lange
termijn denken in plaats van korte termijn
winstrealisatie. Vele ouders geven ook aan
het leuk te vinden als hun kind interesse
toont in het bedrijf en hen zou willen
opvolgen. Soms is opvolging door een kind
gewenst.
“mijn zoon moet doen wat hij wil. ik zou wel graag zien dat hij het bedrijf voortzet, maar benadruk dit op geen enkele manier.”
>>>
Tijdig nadenken en communiceren over
opvolging ofwel een gedegen voorberei-
ding is belangrijk. Slechts in een aantal
gevallen zijn afspraken gemaakt en vast-
gelegd. Soms is sprake van mondeling
overleg en in enkele gevallen is in het
geheel geen sprake van overleg.
Damen: “Geschiktheid en interesse worden
vrijwel altijd in verband gebracht met
opvolging en communicatie over de op-
volging. Ouders leggen het initiatief bij de
kinderen. Is dan sprake van een opvolging,
dan is het vaak de ouder die het geschikte
moment en de manier van opvolgen wil
bepalen. Daarbij wordt in de meeste geval-
len een adviseur dan wel deskundige inge-
schakeld. De vraag die in deze met name
speelt is wanneer dat geschikte moment is.”
Het niet kunnen loslaten heeft in enkele
gevallen invloed gehad op de relatie. Een
goede communicatie over loslaten door
de eigenaar is met name bij opvolging
van belang. Vaak wordt vermeld dat ook
moet worden gedacht aan familieleden
die niet in het bedrijf werkzaam zijn.
“Die persoon moet oog hebben voor alle familieleden, ook de niet-opvolgers of diegenen die niet in het bedrijf werken.”
Het blijkt dat bij enkele familiebedrijven
de ‘koude kant’ niet bij het familiebedrijf
mag worden betrokken. Wel van belang
is dat de levenspartners elkaar de moge-
lijkheid geven het bedrijf te runnen. Bij
overdracht speelt overdracht van eigen-
dom, overdracht van kennis en over-
dracht van taken, maar ook overdracht
van visie. Opvolging kan alleen succesvol
plaatsvinden als blijkt dat de opvolger
capabel is.
Van den Broek: “Het mag niet vanzelf-
sprekend zijn dat kinderen kunnen opvol-
gen of dat de volgende generatie in het
familiebedrijf gaat werken. Een mogelijke
opvolger moet vaak eerst elders ervaring
opdoen. Een mogelijke opvolger moet zich
eerst bewijzen. Als kind van eigenaar is
er vaak de druk zich nóg meer te moeten
bewijzen dan anderen, juist omdat ze kind
van de eigenaar zijn.”
In ruim de helft van de gevallen wordt
aangegeven dat de volgende generatie
het ondernemerschap al op vroege
leeftijd meekrijgt door aanwezigheid van
een eigen zaak. En tevens dat het kind al
op jonge leeftijd werkzaamheden is gaan
verrichten in het bedrijf. Vraag is of dat
het kind per definitie geschikt maakt. In
enkele gevallen lijkt dit te worden gezien
als een bevestiging van geschiktheid. Het
geschiktheidsvraagstuk speelt een grote
rol bij familiebedrijven op verschillende
manieren. Familieleden van familie-
bedrijven zien graag dat de volgende
generatie geschikt is. Soms geven
familieleden stellig aan dat de volgende
generatie geschikt is, maar meestal is er
(nog) geen bevestiging van geschiktheid.
Familieleden zijn het eens met het feit
dat aan bepaalde voorwaarden moet
worden voldaan om te kunnen opvolgen.
Het is zelfs beter dat een derde (deskun-
dige) deze geschiktheid bepaalt.
“Dat is de reden dat ik bij de notaris heb laten beschrijven dat een accountant, het managementteam en de directie moeten beoordelen of mijn zonen capabel zijn”
Zoals reeds eerder aangegeven speelt
bij overdracht en geschiktheid de com-
municatie steeds een rol. Soms speelt de
voorbereiding op de opvolging, het
geschiktheidsvraagstuk en een
daadwerkelijke overdracht al in een
vroeg stadium. Meestal zijn kinderen
nog te jong. Het gaat dan overigens
om kinderen van diverse leeftijden.
Soms is het familie bedrijf te groot voor
overname aan de volgende generatie.
Vaak is sprake geweest van een groei die
waardevermeerdering tot gevolg heeft,
wat de aankoop van het bedrijf financieel
moeilijk haalbaar maakt als externe
financiering verlangt wordt. Wederom is
gebrek aan ervaring en geschiktheid een
barrière. Maar ook kan het moeilijk zijn
om in een volgende generatie ieder kind
in het bedrijf te houden als het bedrijf
te klein is. Het niet kunnen, willen of
hoeven samenwerken door overdrager
en opvolger is eveneens opvallend. Soms
vindt samenwerking in het geheel niet
plaats omdat de samenwerking niet goed
verloopt.
Damen: “Familiebedrijven zijn het meest
kwetsbaar op het moment van opvolging
of na overdracht. Omdat ze het niet kun-
nen, niet willen, of omdat er ruzie in de
familie ontstaat.”
Het niet kunnen loslaten speelt een
grote rol bij opvolging, maar ook in de
dagelijkse werkzaamheden in die zin dat
de eigenaar alles zelf wil doen dan wel
overal controle op wil uitoefenen. Maar
het kan ook anders. Soms ‘bemoeit’ de
oud-eigenaar zich bewust niet meer met
het bedrijf.
“Als het bedrijf nu moet worden over-genomen door zoon of door het zittende management, bestaat het gevaar dat de klantenkennis, dus het sterke punt, niet wordt overgenomen.”
Gezien het feit dat bij 69% van alle
bedrijven in Nederland sprake is van
een familiebedrijf ligt het voor de hand
dat deze groep wordt geholpen dan wel
gevoed door onderzoek. Bovendien heeft
Avans op diverse vlakken een relatie met
(met name) Brabantse familiebedrijven.
Studenten kunnen, dan wel zullen,
nu en later te maken hebben met een
familiebedrijf. De onderzoekers hebben
diverse familiebedrijven gesproken,
groot en klein, die openstonden voor
medewerking en enthousiast waren
over de combinatie familiebedrijven en
Avans. Ook de respons van de enquêtes
is goed te noemen. Familiebedrijven die
aan het onderzoek hebben meegedaan
hebben steeds aangegeven op de hoogte
te willen worden gehouden. Bovendien
zijn er diverse bedrijven en onderwijs-
instellingen die hebben aangegeven het
onderwerp belangrijk te vinden en te
willen samenwerken.
Uit het onderzoek kan geconcludeerd
worden dat vragen met name spelen
rondom de mate van bedrijfsopvolging
of overdracht, de rol van het personeel,
financiering, innovatie en, veelvuldig
genoemd, het item geschiktheid. Meer
operationele vraagstukken liggen bij
opvolging en de communicatie. Maar ook
werkdruk kan een probleem zijn.
Damen: “Een veel voorkomend vraagstuk
voor de familieleden van het familiebedrijf
is het ‘loslaten’ van de eigenaar (patriarch)
om ruimte te geven aan de opvolgers.
Sterkten van de Brabantse familiebedrijven
zijn de relaties met klanten en personeel,
hun langetermijnvisie en aandacht voor
continuïteit. Dit houdt het bedrijf gezond.
Het maakt dat het bedrijf ook in crisistijd
kan blijven staan. Er liggen kansen voor
de ondernemende familie in specifieke
kwaliteiten rondom het onderwerp
ondernemerschap. Een zwakte is waar
te nemen bij voorbereiding bij opvolging
en de communicatie. Vragen spelen met
name rondom het item geschiktheid. Een
goede overdracht is ten slotte de grootste
uitdaging.
Van den Broek: “Het unieke karakter van
familiebedrijven geeft aan vele vraagstuk-
ken een andere dimensie. Er is sprake van
een andere aanpak, andere denkwijze,
maar ook andere vragen. Kortom: er liggen
nog diverse vragen en mogelijkheden voor
de Brabantse familiebedrijven.”
Onderzoek Centrum voor Familiebedrijf Nederland
Bron: Family Business Report Flexibel, gefocused en toekomst-
gericht. Ernst & Young 2009.
Ook: Floren, de stille kracht van het familiebedrijf, Kluwer 2010
Nyenrode Business Universiteit en de Adviesgroep
Familie bedrijven Baker Tilly Berk: Met het familiebedrijf
de crisis door! 2011
Tekst: Felix de Fijter – Tekstbureau Vakmaten / Fotografi e: Bob Bakker
Ford Van Berkel
het ONDERNEMERS BELANG 17
Deelnemende bedrijven rondetafelgesprek
Twee bedrijven met verschillende disciplines, maar met een duidelijke overeenkomst: het leveren van topkwaliteit en een uitste-
kende service tegen een scherp tarief. Advocatenkantoor Legal experience en belastingadvieskantoor Taxperience vormen een
unieke combinatie van advocaten en fi scalisten onder één dak. Het Ondernemersbelang sprak met Carel Henderson van
Legal experience en Ramon van Aarle van Taxperience. Henderson: “Er zijn in Nederland maar een paar andere kantoren, waar advocaten en
fi scalisten op deze manier met elkaar samenwerken.”
Legal experience en Taxperience
“Samen kunnen we de klant een completer advies bieden”
In 2005 richtte Ramon van Aarle, samen met
Sam Abbing en Ruben van Aarle, Taxperience
op. “Na jarenlang gewerkt te hebben voor de
grotere kantoren, wilden we slagvaardiger worden
in het geven van advies en korter op de bal gaan
spelen. Daarom zijn we Taxperience gestart. Inmid-
dels werken er twintig fi scalisten op onze kantoren
in ’s-Hertogenbosch en Amsterdam en hebben
we daarnaast vestigingen in München, Praag en
Moskou. De afgelopen jaren hebben we dus een
behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt”, aldus Van
Aarle. Ook advocatenkantoor Legal experience
heeft een grote groei doorgemaakt, al bestaat
het bedrijf nog maar een jaar. Carel Henderson
van Legal experience: “Ik kende Taxperience uit
een aantal overnames die ik met hen had gedaan.
Omdat zij dezelfde fi losofi e en achtergrond hebben,
heb ik hen benaderd om te gaan samenwerken. Op
1 januari 2011 is Legal experience met vier ervaren
advocaat-partners van start gegaan met kantoren in
’s-Hertogenbosch en Amsterdam. Sindsdien is het
hard gegaan. Inmiddels werken bij Legal experience
dertig mensen, waarvan twintig advocaten.”
Brede dienstverlening voor ondernemers
en investeerders
Taxperience is een fi scale dienstverlener ‘pur sang’.
Centraal in de aanpak van Taxperience staat de
wens van de klant en het vertalen van die wens in
een passend fi scaal product. Van Aarle: “Vergaande
service, eff ectiviteit en korte communicatielijnen
spelen een belangrijke rol. Wij adviseren stellig
en sturend en bieden constructieve support bij
de implementatie van ons advies. Hierbij maakt
Taxperience geen onderscheid tussen een inter-
nationaal opererend concern, een mkb bedrijf of
een startende ondernemer. Onlangs zijn we met
een nieuwe bedrijfstak gestart: Taxperience Interim
Solutions. Dit is een organisatie gespecialiseerd in
het leveren van hoogwaardige interim professionals
op het fi scale vlak. Door de unieke benadering van
Taxperience Interim Solutions kunnen interim tax
professionals worden aangeboden aan de zakelijke
markt waarbij de ‘reguliere’ (internationale) belas-
tingadviespraktijk als actieve backoffi ce fungeert.
Taxperience biedt de klant dus een verscheidenheid
aan fi scale diensten, maar biedt zelf geen juridisch
advies. Dat laten we graag aan de specialisten op
dat gebied over.”
Legal experience richt zich op ondernemers en in-
vesteerders. Zij biedt specialistische ondersteuning
bij alle onderwerpen die deze cliënten aangaan,
zoals op het gebied van fi nancieringen, fusies en