LỜIGIỚITHIỆUCÓBAOGIỜBẠNTỰHỎI...
Ấntượngbạnđểlạitronglòngcấptrêncủabạnnhưthếnào?
Bạncónêntinvàonhữngđiềucấptrênđãhứahaykhông?
Bạnđangnuôidưỡngmốiquanhệvớimộtkháchhàngtiềmnăng,hayđanglãngphíthờigiancủabảnthân?
Liệucácthànhviêntrongnhómcóhiểunhữnggìbạnnóihaykhông?
Làmthếnàođểbiếtrằnganhấy/côấythậtsựủnghộýkiếncủabạn?
Khángiảđangchánngán,thấtvọng,haythíchthúvớinhữnggìbạnđangtrìnhbày?
Lờiđápchonhữngcâuhỏitrênđangởngaytrướcmắtbạn.Bạnbiếtđấy,chínhngônngữlàphươngtiệnđượcdùngđểchuyểntảithôngđiệptrongcôngviệccũngnhưtronggiaotiếpthườngngày.Tuynhiên,cónhữngđiềukhôngphảilúcnàocũngđượcnóirabằngngônngữ.
Chẳnghạn,cấptrêncủabạnnóirằngcôấysẽxemxétviệcthăngchứcchobạn,nhưngtrongkhinói,côấylạikhoanhtayvàmỉmcườigượnggạo.Rõrànghaithôngđiệpmàcôấyđưarahoàntoàntráingượcnhau.Tươngtự,nếumộtkháchhàngnóivớibạnrằngôngấykhôngquantâmtớichuyệnmuaxemới,nhưngánhmắtôngấylại
khôngrờibảnhợpđồngtrênbànthìđiềuđónghĩalàôngấythựcsựmuốncómộtchiếcxemới.
Dấuhiệucủagiaotiếpkhônglờithườngtiếtlộnhữngđộngcơvàcảmxúcẩnchứabêntrongnhưsựsợhãi,lòngtrungthực,niềmvui,sựdodự,nỗithấtvọngvàhơnthếnữa…Nhữngcửchỉnhỏnhặtnhất,nhưcáchđồngnghiệpcủabạnđứnghoặcbướcvàophòngcũngchothấysựtựtin,thậntrọnghoặcđộtincậynơihọ.Rồi,cáchbạnngồi,đứnghoặccáchbạnnhìnngườikháccũnghélộphầnnàotrạngtháicảmxúctrongconngườibạn.
Bạnlàmộtchuyêngiangônngữhìnhthể!
Ngaytừlúclọtlòng,tôiđãlàmộtchuyêngiangônngữhìnhthể!Cóthểbạnsẽngạcnhiênvềđiềunày.Nhưng,giốngnhưtôi–bạncũnglàmộtchuyêngianhưvậy.Khicònlàtrẻsơsinh,chúngtađãbiếtbiểulộnhiềunétmặtkhácnhauđểthểhiệntâmtrạngvànhucầucủabảnthân.
Chúngtabiếtchỉđúngnhữngvậtmìnhthích,biếtkếtnốivớimẹquaánhmắtyêuthương.Lớnhơnmộtchút,chúngtabiếttiếpthunhữngcửchỉvàbiểuhiệnphùhợpvớitruyềnthốngvănhóatronggiađình.Rồikhitrưởngthành,chúngtahọccáchchọnlọc(vàcheđậy)nhữngdấuhiệumìnhmuốnhoặckhôngmuốn.
Tấtcảnhữngđiềuđóđượcthựchiệnmộtcáchvôthức.Đốivớitôi,từkhitôitheohọcchươngtrìnhcaohọcvàchuẩnbịtrởthànhnhàtrịliệuthìviệcthựchiệnnhữngdấuhiệukhônglờiđãkhôngcònlàvôthứcnữa.Tôibắtđầuđểýtớicáccửchỉmàmìnhthểhiệnhoặcbắtgặptronggiaotiếp.ViệcthamgiagiảngdạychươngtrìnhNgônngữThầnkinhhọcvàPhươngphápEricksontrongthôimiênvàliệu
pháptâmlýđãdạytôicáchquansátnhữngchuyểnđộngmắt,nhữngbiểuhiệntrêngươngmặtvànhữngcửchỉcơthểnhằmkhámphásựđồngthuậnhayphảnkhángẩnchứabêntrongchúng.Khitôibắtđầutưvấnchonhiềutổchứcthươngmạivàdiễnthuyếttrướcđôngđảokhángiảtrongvàngoàinước,tôichúýhơntớingônngữcơthểmình,saochomọicửchỉ,tưthế,vàbiểuhiệncủatôiđềuphảnánhchínhxácthôngđiệpmàtôimuốntruyềntải.Saunày,tôitruyềnlạiýtưởngvàkỹthuậtđóchocácnhânviênvàcácnhàquảnlýmàtôiđàotạo.
Trướckhichorađờicuốnsáchnày,tôiđãtìmhiểuhầuhếtnhữngtiếnbộgầnđâytrongnhiềulĩnhvực.Cácnhànghiêncứuthuộcngànhtâmlýhọc,thầnkinhhọc,yhọc,xãhộihọc,nhânchủnghọcvàgiaotiếphọcđãchiasẻvớitôiphươngphápvàsuynghĩcủahọtronglĩnhvựcgiaotiếpkhônglời.Nhờnhữngđónggópấy,tôihiểuhơnvìsaovàlàmthếnàongônngữhìnhthểlạicóđượcsứcmạnhkỳdiệuđếnnhưvậy.
Ngônngữhìnhthểnơicôngsở
Hiểurõvaitròcủangônngữhìnhthểtrongcáchoạtđộngthườngngàylàviệchếtsứcquantrọng.Rấtnhiềunhânviên,nhàquảnlýchỉvìkhôngđọcđượcdấuhiệungônngữcửchỉcủađốiphương,hoặckhôngnhậnrasựkhácbiệtvềvănhóakhiđưaracửchỉ,khiếnchomọinỗlựctrongmốiquanhệhaibênbịđổvỡ.
Vớicuốnsáchnày,tôimongmuốnbạnđọcquađâyđánhgiáđúngtầmquantrọng
cũngnhưsứcmạnhcủangônngữcửchỉtronggiaotiếp,đặcbiệtlàtrongmôitrườngcôngsở.
Khinắmvữngcáckỹnăngđượctrìnhbàyởđây,bạnsẽkhôngchỉđọcchínhxáccácdấuhiệukhônglờitừđốiphương,màcònbiếtsửdụngngônngữhìnhthểmộtcáchhiệuquả,nhờđóđạtđượclợithếcạnhtranhtrongđàmphán.Vàđiềunàycóthểápdụngvàobấtcứlĩnhvựcnào!Thựctếchothấy,thànhcôngtrongcôngviệcgắnliềnvớitrìnhđộvàkỹnăngsửdụngngônngữhìnhthể.Nhữngvídụsausẽchứngminhrấtrõđiềuấy.
Khảnănglãnhđạo
VàocuốiThờiđạiCôngnghiệp(IndustrialAge),hiệuquảcủalốiquảnlýmệnhlệnhvàkiểmsoátđangsuygiảmmạnh.Thayvàođó,cácnhàlãnhđạo(từcácthànhviênbanquảntrịcấpcaođếncáctổtrưởngsảnxuất)đềuphảitìmcáchlãnhđạocấpdướithôngquaảnh
hưởngcủamìnhhơnlàdựavàoquyềnhànhtừchứcvụ.
Ảnhhưởngđócóđượcnhờvàohaikhảnăngsau:
■Hiểutâmlýnhânviên,biếtlắngnghenhữnggìhọnóivàbiếtđọcnhữngthôngđiệpkhônglờimàhọthểhiện.
■Cửchỉvàlờinóiphảiđồngbộ.Điềunàycónghĩalàngônngữhìnhthểphảiphùhợpvớilờinóiđểtừđócủngcốnộidungmuốntruyềnđạtthayvìpháhỏngnó.
Giáodục
Ngônngữcửchỉcủagiáoviênlànhântốquantrọngthúcđẩyhọcsinhhoànthànhbàitậpvềnhà.Nghiêncứuởcácnhómhọcsinhtiểuhọc,trunghọcvàđạihọcchothấy,ởmọilứatuổikhácnhau,họcsinhđềucóthiệncảmvớinhữnggiáoviênhaysửdụngcửchỉthânthiệnhơn,nhưgiaotiếpbằngmắt,gậtđầu,hướngngườivềtrước,mỉmcười…Việcpháthuynhữngcửchỉnàyởgiáoviênsẽgiúphọcsinhcóthêmđộnglựchọctập,cácemsẽyêuthíchgiờhọchơnvàsẵnsàngnghetheolờithầycôgiáo.
Bánhàng
Khimộtnhânviênbánhànggặpgỡkháchhàngtiềmnăng,kháchhàngsẽđánhgiánhânviênấydựavàovẻngoàivàcáchcưxửcủahọ.Quátrìnhnàychỉdiễnratrongkhoảngbảygiâynhưngấntượngđólạikéodài.Việcbánhàngđượchaykhôngtùythuộcvàonhữnghànhvikhônglờiđượcthểhiệnngaytronglầngặpđầutiên.Trangđiểm,tưthế,tácphong,nétmặtvàánhmắtlànhữngyếutốmàcácnhânviênbánhàngthànhcôngcầnnắmvữngvàbiếtcáchvậndụng.
Đàmphán
Mộtcuộcđàmphánthànhcôngcóthểnhờvàokhảnăngnắmbắtnhữngẩnýsaulờinóicủađốiphương.Đểcóđượcđiềunày,bạncầnhiểuđượcngônngữhìnhthể.Nhàđàmphántàibalàngườinhậnrakhinàonêntrìhoãnhoặcthúcđẩyquátrìnhđàmphán.Họbiếtcáchxoadịuvàbìnhổnnhữngtìnhhuốngcăngthẳng.Tuynhiên,thayvìchỉcăncứvàolờinói,cáchchủyếuhọsửdụngđểđánhgiádiễnbiếnxungquanhlàquansátnhữngcửchỉkhônglờivốnbộclộnhữngđộngcơvôthứcvàdễbịbỏqua.
Ytế
Kỹnănggiaotiếpkhônglờicủabácsĩđốivớibệnhnhâncómộtvaitròrấtquantrọng.Mặcdùkhôngảnhhưởngtrựctiếpđếnchấtlượngđiềutrịbệnh(nhưcácthiếtbịkỹthuật,dụngcụytế),nhưngviệcnhạybénvớinhữngdấuhiệukhônglờivàthểhiện"sựthấucảmlâmsàng"đốivớingườibệnhsẽđemlạicảmgiáchàilòngnơingườibệnh,giúphọbìnhtâmvàlạcquanhơn.
Phápluật
Khithẩmvấnnghiphạm,thayvìchỉlắngnghenhữngcâutrảlờimâuthuẫnnhau,mộtcảnhsátđượcđàotạobàibảnsẽtìmkiếmnhữngphảnứngtâmlýthoángquatrênkhuônmặtnghiphạm.Chẳnghạnnụcườithoángquacóthểngầmhiểurằngnghiphạmtựtinrằnghắnvừađánhlừađượcthẩmvấnviên.
Dịchvụkháchhàng
Nhiềungườichorằngtháiđộphụcvụtậntìnhcủanhânviên
chínhlàchìakhóađemlạithànhcôngchodịchvụkháchhàng.Nghiêncứuchothấykhảnăngnhậnbiếtcácdấuhiệukhônglờicủanhânviêncũngquantrọngkhôngkém.Việcnắmbắtngônngữhìnhthểmộtcáchtinhtếsẽgiúpnhânviênhiểurõkháchhàngthậtsựđangnghĩgìhoặccảmnhậnđượcgì.
Xâydựngkỹnăng
Vậndụngkỹnănggiaotiếpkhônglờinghĩalàbạnđivàotìmhiểuvàápdụngnhữngcửchỉgầnnhưvôthứctrướcđó.Thayvìchỉcảmnhậnvềmộtaiđó,bạncóthểnhìnvàodấuhiệuhìnhthểđểđọcsuynghĩcủahọ.Thayvìchỉhyvọngrằngbảnthântạođượcấntượngtốtthìbạncóthểbiếtcửchỉnàogiúpbạncóđượcsựtựtinvàlấyđượcthiệncảmtừđốiphương.
Nắmđượccáckỹnăngnghềnghiệpcầnthiếtnàykhôngchỉgiúpbạnhọchỏinhữngđiềumớimẻmàcòngiúpbạnnhậnthứcđượcsứcmạnhcủangônngữcửchỉđểtừđópháthuyhơnnữanănglựccủabảnthân.Bạnsẽbiếtcáchtạoấntượngtốtđẹpngaytừlầngặpđầutiên.Bạncũngsẽbiếtcáchgiảimãmộtánhmắt,mộtnétmặthaycửchỉnàođóvànhanhchóngxâydựngniềmtinvớikháchhàngcũngnhưcácthànhviêntrongnhóm.
MỤCLỤCLỜINÓIĐẦU
CHƯƠNG1:NĂMCHỮ“C”BÍMẬTTRONGNGÔNNGỮHÌNHTHỂ
CHƯƠNG2:HIỂUTOÀNBỘCƠTHỂ
CHƯƠNG3:ĐÔIMẮTBIẾTNÓI
CHƯƠNG4:ÝNGHĨACỦANÉTMẶT
CHƯƠNG5:NGÔNNGỮCỦAĐÔITAY
CHƯƠNG6:TƯTHẾĐÔICHÂNNÓILÊNĐIỀUGÌ?
CHƯƠNG7:KHÔNGGIANGIAOTIẾP
CHƯƠNG8:SỨCMẠNHCỦASỰTIẾPXÚCCƠTHỂ
CHƯƠNG9:NGÔNNGỮHÌNHTHỂTRONGMÔITRƯỜNGĐAVĂNHÓA
CHƯƠNG10:TRUYỀNTẢITHÔNGĐIỆPKHÔNGLỜI
CHƯƠNG1NĂMCHỮ“C”BÍMẬTTRONGNGÔN
NGỮHÌNHTHỂNGÔNNGỮCƠTHỂTỰANHƯMỘTCHIẾCMÁY
TÍNH.Hầuhếtchúngtađềubiếtnólàgì,nhưnglạikhôngbiếtchínhxácnóvậnhànhrasao.Đólàvìquátrìnhtiếpnhậnvàgiảimãcácthôngtinkhônglờithườngđượcthựchiệnmộtcáchvôthức.Chẳnghạnkhinhìnthấycửchỉcủamộtaiđó,chúngtasẽtựđộngphánđoánýnghĩacủacửchỉấy.
Nhưngđểgiảimãchínhxácnhữngdấuhiệuđó,bạncầnphảingắtđihệthốngphánđoántựđộngcủamình,đồngthờiphântíchnhữngấntượngcủabạnvềđốiphương.Đểkhámphávàhiểuđúngýnghĩangônngữcơthểcầnphảiđặtnótrongngữcảnhcụthể,đồngthờixemxétnótrongcáctổhợp,đượcđánhgiáđồngbộvớilờinói,đượcphánđịnhquatínhnhấtquánvàđượcchọnlọcphùhợpvớicácảnhhưởngvănhóa.Chươngnàysẽchỉchobạnbiếtphảilàmthếnào.
Tinhlọcấntượngđầutiên:Nămchữ“C”bímật
Nhữngdấuhiệukhônglờiđóngvaitròquantrọngtrongviệchìnhthànhấntượngđầutiên.Đócũnglàmộttrongnhữngyếutốthuộcvềbảnnăngcủamỗingười.Tuynhiên,khôngphảiấntượngđầutiênnàocũngchínhxác.Bộnãocủachúngtađượclậptrìnhđểphảnứngtứcthìvớimộtsốhànhvinàođó.Hệthốngtinhvinàyvốnđượchìnhthànhlâuđời,ngaytừkhitổtiêntaphảiđốimặtvớinhữngnguyhiểmtrongcuộcsống.Sựđadạngvềýthứcxãhộivàsựphongphúvềquanniệmsốngkhiếncácmốitươngtáctronggiaotiếpcủachúngta
càngthêmphứctạp,đặcbiệttrongmôitrườnglàmviệc.
Mặcdùấntượngđầutiênkhôngphảilúcnàocũngchínhxác,nhưngbạncóthểcảithiệnkhảnăngnắmbắtngônngữcửchỉngườikhácnhờviệctinhlọcấntượngcủamìnhthôngquanămnộidungsau:ngữcảnh(Context),tổhợp(Clusters),đồngbộ(Congruence),nhấtquán(Consistency)vàvănhóa(Culture).
Ngữcảnh(Context)
Hãythửtưởngtượngkhungcảnhnày:Đólàmộtbuổitốimùađônggiálạnh,tuyếtrơinhẹvànhữngcơngióbấckhôngngừngthổi.Trướcmặtbạnlúcnàylàmộtngườiphụnữ.Bạnnhậnrađólàđồngnghiệpcủamình.Côấyđangngồitrênbăngghếdàiởtrạmxebuýt.Đầucôcúixuống,mắtnhắmnghiền,ngườicolại,toànthânrunnhẹvàvòngtaytựômlấyvaimình.
Ởmộtkhungcảnhkhác:Cũngngườiphụnữấy,nhưngthayvìngồingoàitrờichờxebuýt,côấylạingồisauchiếcbàngiấytrongvănphòngcạnhbạn.Ngônngữhìnhthểcủacôấyđượcxácđịnhnhưsau:đầucúixuống,mắtnhắmchặt,congười,runrunvàtựômlấymình.
Cửchỉkhônglờiởcảhaitrườnghợptrênnhưnhau,nhưngđặttrongtừnghoàncảnhcụthể,lạichứađựngnhữngthôngđiệpriêng.Từviệcmuốnnóirằng"Tôilạnhlắm!",trongnháymắt,côấychuyểnsang"Tôiđangrấtđaukhổ".
Khingữcảnhthayđổi,ýnghĩacủagiaotiếpkhônglờicũngthayđổi.Thậtvậy,chúngtasẽchẳngthểnàohiểuđượchànhvicủamộtngườinàođónếukhôngxétđếnbốicảnhcụthểnơihànhviđóxảyra.
Khigiaotiếp,mốiquanhệgiữahaibênchiphốirấtnhiềuđếnngữcảnh.Cùngmộtngườinhưngnóichuyệnvớikháchhàng,vớicấptrênhoặccấpdướicủamình,lạiđưaranhữngcửchỉkhácnhau.Vàchodùquátrìnhgiaotiếpdiễnratronghoàncảnhnào(riêngtưhaycôngkhai),thìtấtcảnhữngthayđổinàycấuthànhnênngữcảnhvàcầnphảiđưavàoxemxétkhibạnsuyđoánýnghĩacủangônngữhìnhthể.Điềuquantrọngchínhlàviệcbạnxétđoánxemcáchhànhxửkhônglờiphùhợpvớingữcảnhnào.
HÃYTHỬ
Chọnramộthànhvikhônglời(chẳnghạnnhưchạmtayđồngnghiệp)vàliệtkêtấtcảcácđiềukiệnmàcôngtyhoặctổchứccủabạnsẽchấpnhậnvớihànhviđó.Sauđóhãyliệtkêtấtcảnhữngthayđổivềmặtngữcảnhkhiếnchocửchỉđótrởnênkhôngphùhợp.
Hãyhỏibảnthânbạnrằngviệcthayđổinơichốn(trongvănphòngriêng,trongphònghọpvớinhiềuđồngnghiệp,trênsânkhấukhiđượctraogiảithưởnghoặckhitìnhcờgặpởhànhlang)cóthểlàmbiếnđổiýnghĩacửchỉđónhưthếnào.
Tìnhtrạngcủacáccánhâncóliênhệvớinhauhoặcchấtlượngmốiquanhệcủahọlàmthayđổithôngđiệpkhônglờiđượctruyềnđirasao?
Vídụ:DavevàDianelàbạnvàđồngnghiệptừnhiềunămnay.Họthườngđứngcạnhnhau,nhìnnhauđắmđuối,chạmtaynhauvàcười
đùavớinhaumỗikhinóichuyện.KhôngaibàntángìvềhọchođếnmộtngàyDianetuyênbốđínhhônvớimộtnhânviênkháccùngcôngty.KhithấyDavevàDianecườiđùavớinhau,mộtđồngnghiệpnóivớiDaverằng:"Hãycẩnthậnnhé,Dianeđínhhônrồiđấy!".
Ngữcảnhmốiquanhệđộtnhiênthayđổi.CáchhànhxửkhônglờivốnbìnhthườngkhiDianecòn"độcthân",giờlạibịxemlà“cóvấnđề”.
Tổhợp(Clusters)
Nhữngcửchỉkhônglờixảyratrongmộttổhợpcácđộngtác-mộtnhómtưthếvàhànhvisẽcủngcốcholờinói.Mộtcửchỉđơnlẻcóthểmangnhiềuýnghĩahoặcchẳngcónghĩagìcả,nhưngkhibạnđặtcửchỉđóbêncạnhmộtdấuhiệukhônglờikhácthìthôngđiệpmuốnchuyểntảisẽtrởnênrõrànghơn.Mộtngườicóthểkhoanhtayvớinhiềulýdonhưngkhicửchỉnàyđượcđặtcạnhcáicaumày,lắcđầuvàbỏđi,bạnsẽcómộtbứctranhghépvàthôngđiệplàcôấykhôngchấpnhậnbấtcứđiềugìbạnvừađềxuất.
Hãyluônnhớtìmkiếmtổhợpcáccửchỉ.Việcxemxéttoànbộcửchỉcủamộtngườisẽhélộchotanhiềuđiềuhơnlàxemxéttừngcửchỉđơnlẻ.
Tôitừngbiếtmộtngườiquảnlýgiỏi,trướcmỗicuộchọpnhânviênôngthườngcởiáokhoácvàchọnmộtvịtríngồigiữabàn(khôngphảiđầubàn).Thêmvàođóôngcòncórấtnhiềucửchỉthânthiệnkhácnhằmtạonênmộtbầukhôngkhíthânmật.Chẳnghạn,bấtcứkhinàoaiđótrongbuổihọpnói,ngườiquảnlýsẽnghiêngvềphíahọ,thểhiệnsựquantâmtrênkhuônmặt,gậtđầutánđồngvànhìnngườiđó.Tổhợpcáccửchỉnàychothấyôngấymuốnbuổihọpdiễnrathật
tựdo.Mọingườicóthểmạnhdạntraođổiýkiếnvớinhau.
HÃYTHỬ
Đếmtớiba.Giảdụrằngbấtcứcửchỉđơnlẻnàocũngmangmộtýnghĩariêngbiệtnàođó,chođếnkhibạnthấyhaicửchỉkhácnữacủngcốthêmýnghĩađó.
Đồngbộ(Congruence)
MộtnghiêncứucủaTiếnsĩAlbertMehrabiancủaĐạihọcCaliforniaởLosAngeleschothấytổngảnhhưởngcủamộtthôngđiệpgồm7%ngôntừsửdụng,38%giọngnói,55%nétmặt,độngtáctay,tưthếvànhữnghìnhthứcgiaotiếpkhônglờikhác.
Khilờinóivàsuynghĩhòahợpvớinhau(tứclàkhingườitatinvàonhữnggìbảnthânnóira),bạnsẽthấynóđượccủngcốhơnbằngngônngữcơthểcủahọ.Cửchỉvàbiểuhiệncủahọđềuđồngbộvớinhữnggìhọnói.
Ngượclại,sẽlàsự“bấtnhất”nếucửchỉmâuthuẫnvớilờinói.Chẳnghạn:lắcđầunguầynguậytrongkhinóiđồngýhoặckhiaiđóchaumàyvànhìnxuốngđấtmàlạinóivớibạnrằngcôấyđangvui.Điềunàykhônghẳnxuấtpháttừsựgiảdốicóchủđích,mànóchỉlàdấuhiệuchothấymâuthuẫnbêntronggiữasuynghĩvàlờinóicủamộtngười.
TôiđểýmâuthuẫnnàyởSheila-mộtquảnlýmàtôiđangđàotạo.Sheilaxuấthiệnbìnhtĩnhvàđưaranhữnglýdohợplývìsaocô
giaonhiềutráchnhiệmhơnchonhânviêncủamình.Nhưngmỗikhinóivềđiềunày,côấylạirùngmình–cáirùngmìnhhầunhưvôthức.Điềuđóhélộrằng,trongkhilờinóicủaSheilarấtdứtkhoátthìcáirùngmìnhvôtìnhthoángqualạiẩnchứamộtthôngđiệpngượclại"tôithựcsựkhôngmuốnthế!".
HÃYTHỬ
Bàitậpnàybạnnênluyệnbênngoàinơilàmviệccủamình:bấtcứkhinào,cóaiđóhỏibạncâuhỏidạng“có”hoặc“không”,bạnhãytrảlời“có”trongkhikhẽlắcđầu,sauđóxemphảnứngcủađốiphươngnhưthếnàotrướccáchtrảlờikhôngđồngbộvớicửchỉcủabạn.
Nhấtquán(Consistency)
Bạnnênbiếtranhgiớihànhvicủamộtngườitrongđiềukiệnbìnhthườngnhưthếnàođểtừđósosánhvớinhữngbiểuhiệnbấtthườngcủahọlúccăngthẳng.Chẳnghạn,khithoảimái,cáchôngấynhìnxungquanh,cáchngồi,cáchđứngnhưthếnào?Ôngấyphảnứngrasaokhithảoluậnnhữngchủđềđơngiản?Việcnhậnbiếtranhgiớihànhvicủamộtngườisẽgiúpbạnnângcaokhảnăngpháthiệnnhữngsuyđoánsailầm.
HÃYTHỬ
Cáchtốtnhấtđểhiểuranhgiớihànhvicủamộtaiđólàquansáthọtrongmộtkhoảngthờigian.Chẳng
hạn,khigiaotiếpvớiđồngnghiệp,bạnhãyđểýxemkhithưthảhọthườngcónhữngbiểuhiệngì?Họcóhaygiaotiếpbằngmắtkhông?Nhữngcửchỉnàođượchọthườngxuyênthểhiện?Tưthếcủahọnóilênđiềugì?
Mộtkhibạnđãbiếthànhvinàolàbìnhthườngđốivớiđồngnghiệpcủamìnhthìbạncóthểpháthiệnnhanhchóngvàchínhxácnhữngthayđổinhỏnhấtkhingônngữcửchỉkhácvớitínhcáchthườngngàycủahọ.
Mộttrongnhững“mẹonhỏ”màmộtcảnhsátđiềutracókinhnghiệmsửdụngđểpháthiệnsựgiảdốilàhỏimộtloạtnhữngcâuhỏiđơngiảntronglúcquansátđốitượnghànhxửthếnàokhikhôngcólýdogìđểnóidối.Sauđó,nhữngcâuhỏikhóđượcđưara,cảnhsátsẽquansátnhữngthayđổitronghànhvivàchỉranhữngđiểmkhôngtrungthựcởđốitượng.
Chúngtathườngcốđánhgiátínhnhấtquántrongngônngữ,cửchỉcủamộtngườinàođókhivừagặp.Sauđâylàvídụtừngxảyravớitôivàinămtrước.
Hômấy,tôicónhiệmvụtrìnhbàytrướcgiámđốcđiềuhànhmộtcôngtychuyênvềdịchvụtàichínhmộtbàidiễnthuyếtquantrọng.Theodựđịnhthìbàidiễnthuyếtnàysẽđượcthuyếttrìnhtrướcđộingũlãnhđạocủaôngấyvàongàyhômsau.Tuynhiên,mọiviệccóvẻdiễnrakhôngđượcsuônsẻ.Cuộchọpcủachúngtôikéodàigầnmộtgiờvàtrongsuốtkhoảngthờigianđó,vịgiámđốcchỉkhoanhtay,ngồiimởbànhộinghị.Khônghềcómộtnụcườihaycáigậtđầután
thànhcủaôngấy.Khitôitrìnhbàyxong,ôngấynói"Cámơn"(khônghềnhìntôi)vàrờikhỏiphòng.
Vìlàmộtchuyêngiavềngônngữhìnhthể,tôichắcrằnghànhvicủaôngấychothấybàidiễnthuyếtcủatôichắcchắnsẽbịloạibỏtrongbuổitới.Nhưngkhitôibướcvàothangmáythìtrợlýcủaôngấyđếnbêntôivànóicấptrêncủacôấyrấthàilòngvềbàithuyếttrìnhcủatôi.Tôikhôngkhỏingạcnhiênvàhỏitạisaoôngấylạiphảnứngnhưkiểuôngấykhônghềthíchnó.Côấycười,nụcườinhưnóirằngcôấytừngthấycáchhànhxửnhưthếnhiềulần."Nếuôngấykhôngthíchthìôngấyđãđứnglênngaygiữabàithuyếttrìnhcủacôvàbướcrangoàirồi!"
Cửchỉcủavịgiámđốcấykhiếntôinảysinhnhữngsuyđoántiêucực.Tôiđãkhôngnhậnrađâychínhlàhànhvibìnhthườngcủaconngườinày.
Vănhóa(Culture)
Vănhóacóảnhhưởngkhásâuđậmđếnviệcgiaotiếpkhônglời.ChúngtasẽtrởlạivấnđềnàyởChương9.Cònbâygiờ,điềuquantrọngbạncầnbiếtkhitìmhiểuvềngônngữhìnhthểlàxemxétmứcđộcăngthẳngmàđốiphươngđangchịu.Khimứcđộcảmxúccàngcaothìnhữngcửchỉmangđậmnétđặctrưngvănhóasẽcàngđượcthểhiệnrõ.
Ngoàira,ngônngữhìnhthểcònbịtácđộngbởinhiềunhómvănhóakhácnhau.Vídụcácvũcôngba-lêđượcluyệntậpgiữphầnngựchướngvềtrước,vìvậyhọthườngđứngkiểunàykhimanggiày,chịulựctrênmũichân(tưthếcănbản).Nhiềunhânviênvănphònghaykhòmlưng,rũvaidophảingồitrướcbànphímnhiềugiờ.Binhsĩ
thườngmangváctrênvaivàlưngnênhọquengiữdángđứngthẳngkhálâusaukhihoàntấtnhiệmvụcủamình.
Ngườidânởnhữngvùngkhácnhautrongcùngmộtnướccũngcóthểsửdụngngônngữhìnhthểtheonhữngcáchkhácnhau.HãylấysảichâncủangườiNewYorkđiểnhìnhlàmvídụvàsonóvớidángđithưthảhơncủamộtngườiởmiềnNam.HoặcnghĩđếnnhữngkhácbiệtngầmvềngônngữhìnhthểgiữanhữngngườiNewEnglandđầutiênvàchínhthốngvớinhữngngườianhemởCalifornia.
Càngbiếtnhiềuvềnguồngốcxuấtthân,sởthíchvàmốiquantâmcủamộtngười,bạnsẽcànghiểurõhơntạisaohọlạicónhữngcửchỉđặctrưng,vàtạisaoviệcmấtđibảnsắclạiđánglongạiđếnvậy.Đôikhi,conngườithayđổitháiđộkhiđốitượngtiếpxúcthayđổi.Tronglúctrịliệu,tôithườnggặpnhữngbệnhnhânthừanhậnrằnghọnóichuyệnvớimẹbằngtháiđộnày,nhưngvớichalạilàmộttháiđộhoàntoànkhác.
HÃYTHỬ
Chọnmộtđồngnghiệpvàlêndanhsáchmọithứbạnbiếtvềcôấy,baogồm:dântộc,nơisinhravàlớnlên,sởthích,giađình,nhữnghoạtđộngthểthaomàcôấyyêuthích.Mộtkhibạnđãcódanhsáchđầyđủ,hãybắtđầuquansátđồngnghiệpnàyđểxembạncóthểpháthiệnđượcnhữngdấuhiệukhônglờinàotừnhữngthôngtinấykhông.
CHƯƠNG2HIỂUTOÀNBỘCƠTHỂ
NGHIÊNCỨUÝNGHĨACỬCHỈLÀnghiêncứutoànbộcácđộngtáccơthểvàýnghĩacủachúngtronggiaotiếp.Bằngcáchtậptrungvàosựđadạngcủacácđộngtáccơthể,nhưđiệubộ,cáchnghiêngngười,nhịpthở,sựthayđổitưthếđộtngộtcủađốiphương,bạncóthểbiếtđượctrạngtháicảmxúchoặcsựbiếnđổitháiđộcủahọ.Trongchươngnày,bạnsẽcódịptìmhiểurõhơncáchthứctruyềntảithôngđiệpcủacácđộngtáccơthể.Đồngthờibạncũngsẽhiểuđượctạisaosựphảnchiếu-mộtkỹthuậtbắtchướcdángđiệuvàcửchỉcủangườikhác-lạicósứcmạnhtạolậpmốiquanhệđếnvậy.
Ngônngữhìnhthểcảmxúc
Trươcđây,cácnhàkhoahọcchorằngcảmxúccủaconngườichủyếuđượcthểhiệnthôngquanétmặt.Nhưngkếtquảnghiêncứumớitrongngànhthầnkinhýthứcvàcảmxúclạichothấytấtcảcácdấuhiệucủacơthểcũnggópphầnthểhiệnxúccảm.Điềunàycóthểthấyrõkhingườitasợhãi.Biểuhiệncủađốitượngsẽchobạnbiếtrằnghọđangsợvàngônngữcơthểsẽchobạnbiếtcáchhọphảnứngnhưthếnào.
Nghiêncứucũngchothấyphảnứngtứcthờitrướcnỗisợcủaconngườicóthểxảyratrướccảýthức,tứcnóthuộcvềphầnvôthứctrongmỗiconngười.
Chẳnghạncôngtybạnsắpxảyranhữngbiếnđộnglớn,nhưcắtgiảmnhânsự,táicấutrúchoặcbịsápnhậpvớimộtcôngtykhác.
Điềunàykhiếnbạndễbịảnhhưởngbởinỗilolắngtừcácnhânviênxungquanh.Nhữngphảnứngcảmxúcấycóthểđưatớicácquyếtđịnhvàhànhđộngmàlýtríkhôngthểgiảithíchđược.Càngnhậnthứcđượcmốiliênhệtrựctiếpvàtứcthờinày,bạncàngcóđiềukiệnhiểurõhànhvicủabảnthâncũngnhưcủađồngnghiệphơn.
Mốiliênhệ
Giaotiếpkhônglờiđãđượcnghiêncứurộngrãitừnhiềunămtrước,thếnhưngnhữngpháthiệnthúvịlạiđếnmộtcáchtìnhcờ.MộttrongnhữngpháthiệnnhưthếđượckhởinguồntừmộtphòngthínghiệmởItalia-nơinhiềunhàkhoahọcđangnghiêncứuvềtếbàonãocủaloàikhỉ.
Cácnhànghiêncứukhẳngđịnhrằngkhiloàikhỉthựchiệnmộtđộngtáctayđặcthùnàođó,cácnơ-ronthầnkinhtrênvỏnãocủanósẽrấtlinhhoạt.Vídụ,mỗikhichúngvớitaylấyhạtđậuphộng,mộtsốtếbàoởhaibáncầunãosẽ"bịkíchthích",tạoraâmthanhriricóthểngheđượcbằngcácthiếtbịkiểmtracựckỳtinhvi.
Trongmộtthínghiệmkhác,ngườitagắnthiếtbịtheodõilênmộtconkhỉvàchonónhìnđộngtácchụphạtđậuphộngcủangười.Vàcácnhànghiêncứuđãkhôngkhỏingạcnhiênkhithấycácnơ-ronthầnkinhtươngtựcủakhỉcũngbịkíchthíchnhưởthínghiệmtrên.Điềunàychothấyđốivớihoạtđộngcủacáctếbàothầnkinhvậnđộng,bộnãocủakhỉkhôngthểnhậnbiếtđượcsựkhácbiệtgiữaviệcthựchiệnvàviệcnhìnthấymộthànhđộngnàođótươngtự.Cáctếbàonàyđượccácnhàthầnkinhhọcgọilà"nơ-ronbắtchước".
Cácthínghiệmtiếptheokhẳngđịnhsựtồntạicủanơ-ronbắtchướcởconngười.Hệthốngnơ-ronnàychophépbộnãothựchiện
nhữngnhiệmvụkhókhănnhất,kểcảhọchỏivàbắtchước.Ngoàira,nghiêncứunàycòntiếtlộmộtsựngạcnhiênkhácnữa,đólà,ởconngười,ngoàiviệcbắtchước,cáctếbàonàycònphảnánhcảmgiácvàcảmxúc.
Đãbaogiờbạnthắcmắctạisaokhimộtngườinàođóngồigầnbạnngápthìbạncũngngáptheo?Hoặctạisaobạnlạihơicongườikhithấyngườikhácchíchngừa?Thựcra,đólàdohoạtđộngcủacácnơ-ronbắtchước.Khibạnnhìnthấycảmxúcbiểuhiệntrênkhuônmặtcủangườikhác,hoặcđọcđượcquacửchỉ,điệubộcủangườiđó,bạnsẽtựđặtmìnhvào"trạngtháitinhthần"củangườiấymộtcáchvôthứcvàbắtđầucónhữngcảmnhậngiốngđốiphương.Vìvậycácnơ-ronbắtchướcnàyđôikhicònđượcxemlàcơsởsinhhọccủalòngtrắcẩn.
Luậnbànvềcontim
Chuyểnđộnglênxuốngcủalồngngựcthểhiệnrấtrõcảmxúccủaconngười.Dùlàchuyểnđộngkhẽkhànghaymạnhmẽthìchúngcũngluônbộclộđiềugìđó.Tráitim,khốiócvàhệthầnkinhphốihợpvớinhaunhịpnhàngđếnmứcbạncóthểbiếtđượcmộtngườiđangvuihayđangbuồnchỉbằngcáchquansátsựlênxuốngcủalồngngực.Mộtngườivừađượcthăngchứcsẽ“ưỡnngực”đivòngquanhmộtcáchtựhào;trongkhiđómộtngườiđangchánnảnsẽcódángđiủrũ,ngựchópvàonhưthểaiđóvừathoivàobụnghọ.Khimộtngườicảmthấythoảimáivớimôitrườngxungquanh,họthườngcởinútáokhoác(mộtcửchỉvôthứcnhưthểphábỏràocảnđểbộclộtráitimchăng?).
Thựcra,nhữngcáchnóivívonthểhiệncảmxúccủatráitimđã
nóilêntấtcả."Contimtannát","Tráitimnhưbịbópnghẹt"…khôngchỉlànhữngcâusosánhmàcònlàcáchnóidựatrêncơsởtâmlýthựctế.(ViệnNghiêncứuQuốcgiavềSứckhỏeThểchấtHoaKỳthừanhậnrằngcómộtmốiliênhệtrựctiếpgiữatrạngtháithấtvọng,chánnảnvớicácvấnđềvềtimmạch).
Đểthểhiệntrạngtháitíchcực,chúngtahaydùngnhữngcâunhư"timtôinhưmuốnnổtung"nhằmmôtảsựkếthợpgiữanhịptim,chấtadrenalinevàendorphin.Nhữngchấtnàyđemlạichotacảmgiácngấtngâykhihệthốngthầnkinhgiaocảmđượcnạpnănglượngvàsẵnsànghànhđộng.Khiphấnkhíchvàhạnhphúc,phầntrêncủacơthểmỗingườisẽđộtngộtthayđổi-thườnglàrướncaohơnvềphíatrướcvàhítthởthậtsâu.
Hơithởcuộcsống
Hítthởchínhlàcáchnuôisốngcơthể.Cóthểcảtuầnbạnkhôngcầnthứcăn,cóthểvàingàybạnkhôngcầnnướcuốngmàvẫnsống,nhưngchỉcầnngưngthởtrongvàiphútthìsựsốngcủabạnchấmdứt.Dĩnhiênbạnbiếtrõđiềunày.Nhưngbạncóbiếtrằngcáchthởcủabạncũngtiếtlộkhánhiềuđiềuvềtrạngtháicảmxúccủabảnthânhaykhông?
Vídụ:Nínthởlàmộtcơchếsinhhọctựbảovệthuộcvềbảnnăng.Chẳnghạn,trướcđâykhitrốntránhdãthú,hoặctrongchiếnđấu,trướcnhữngtìnhhuốngnguyhiểm,đểantoàn,ngườitanínthở.Ngàynay,tuynhữngbấttrắctrênkhôngcòn,nhưngtrướcbấtcứnỗilolắngnàođó,ngườitacũngcóthểnínthởhoặcthởgấp.(Trongcácthửnghiệmđiệntâmđồ,nhữngngườinóidốithườngcókhuynhhướngnínthở,vàđiềuđóthểhiệnrấtrõtrênmáyđo).
Thởgấpcũnglàmộtdấuhiệuchothấysựkémtựtincủađốitượng.Nếumộtdiễngiảthởgấptrongkhiđangcốgắnghôhào,kêugọimọingườithìchodùcôấynóihaythếnàochăngnữa,ngườinghevẫnkhócóthểtinnhữngđiềucôấynói.Cáchthởgấpcủamộtngườicũngcóthểảnhhưởngđếntrạngtháicảmxúccủangườikhác.Khuynhhướngtựnhiênbắtchướcvàbịlâycảmxúcởnhữngngườixungquanhcũnglàmtăngnhịpthở.Mộtngườithởnhanhcóthểkhiếncảphòngcảmthấyloâumàkhôngnhậnthấyđiềuđó.
HÃYTHỬ
Khinóichuyệnvớimộtđồngnghiệp,bạnhãyquansátnhịpthởcủahọ.Hãychúýcáchhọthở,thởsâuhaythởnhanh,vàđểýphảnứngcủabạntrướctừngcáchthở.
Nếuchúý,bạnsẽnhậnrarằngkhimộtngườinàođótrongnhómchuẩnbịphátbiểu,họsẽhítthởthậtsâu,nhữngngườitrongnhómsẽnhậnradấuhiệunàymộtcáchvôthứcvàhướngsựtậptrungvềngườiđó.
Tưthế:ĐóngvàMở
Gầnđâytôicódịpdiễnthuyếttrướcmộtnhómcácnhàquảnlýcủamộtcôngtyquốctếlớnvềtầmquantrọngcủacáckỹnăngtươngtáccánhântrongcôngviệc.Tấtcảcácnhàquảnlýđềunhiệttìnhthamgiabuổihọc,đưaranhiềucâuhỏivàxungphongtrảlời.Chỉduynhấtmộtngườiphụnữngồiimsuốtbuổi,vairũxuống,đầungảvềtrướcvàhơivặnngườihướngvềphíacửa.Khichươngtrìnhkếtthúc,côấynóivớitôirằng:"Tôithậtsựkhôngphảilàngườigiaotiếpgiỏi.Sựquáthânmậtvàcởimởkhiếntôicảmthấykhôngthoảimái".Dĩnhiêntôiđãnhậnrađiềunàytrướcđó,vàmọingườitrongphòngcũngvậy.Ngônngữhìnhthểcủacôấyđãnóilêntâmtrạnglolắngcủacôấytrongsuốtbuổihọc.
Tưthếđóngthườngthấylàkhoanhtay,bắtchéochânvàthânngườiquayquachỗkhác.
Trạngtháithấphơnlàcúiđầu(mộtcửchỉphụctùng)vàthungườilạinhưmuốnnhỏbéhơn(vàítbịđedọahơn).Phầntrêncơthểủrũvàchegiấubàntaylànhữngdấuhiệuđóng,thườngbiểulộcảmgiácbấtan.Nhưngrõràngchẳngcócăncứnàochonhữngkếtluậnnhưvậy.Vídụ,mộtngườigiấubàntaythìcóthểngườiđócảmthấyxấuhổvềhìnhdángmóngtaycủamình.
Ởtưthếmởvàsẵnsàngđónnhậnýkiếncủangườikhác,bạnsẽthấyđôichânkhôngbắtchéo,cánhtaydangrộnglộrõlòngbàntay.Haitaythảlỏngtựnhiêncũngđượccoilàdấuhiệucủasựcởimở,dễgầnvàsẵnsànggiaotiếp.
Dễđoánhơnđànông,phụnữkhingồithườngthảlỏngtayvớinhữngngườimàhọthích,vàthườngkhoanhtaytrướcngựckhihọcảmthấykhôngthoảimáihoặckhôngcócảmtìnhvớiaiđó.
Haiđiềuchắcchắnvềtưthếđóngvàtưthếmởlà:Nhữngngườicótưthếmởthườngcósuynghĩtíchcựchơnnhữngngườicótưthếđóng.
Nhữngngườicótưthếmởthườngcókhảnăngthuyếtphụccaohơnnhữngngườicótưthếđóng.
HÃYTHỬ
Sosánhngônngữcơthểgiữacácđồngnghiệpvới
nhau.Hãyquansátnhữngngườicókhảnăngthuyếtphụcvàthànhcông.Tôicárằngbạnsẽthấyhọluônởtưthếmởkhitiếpxúcvớiđồngnghiệpcũngnhưtrìnhbàyýkiếncủamình.
Ngônngữhìnhthểcũngchothấyđịavịcủamộtngườitrongnhóm.Tôitừngthamgianhiềucuộchọpvànhậnthấyrằngcácnhânviênthườngngồithấpxuốngtrongkhingườilãnhđạocốngồithẳngngườinhằmtỏrõuythếcủamình.Cũngcólầntôichứngkiếncảnhhainhânviêncóchiềucaongangnhau,lầnđầugặpnhau,họcốrướnthẳngngườichỉđểlàmnổibậtchiềucaocủamình.Nhữngngườicótưthếnhưvậy,thườngkhôngnhậnradángvẻcủamình.Tuynhiên,cũngcómộtsốngoạilệ.
Điềunàylàvì,nhữngngườicóđịavịngangnhauthườngcókhuynhhướngbắtchướcnhau,trongkhiđónhữngngườicóchứcvịcaohơnlạithậntrọngtạođiệubộkhácnhằmtạonênsựkhácbiệtcủabảnthân.
TháitửCharlesxứWalesthườngngẩngcaođầu,cằmhơingước,vàtaynọnắmtaykiaởsaulưng-tưthếthểhiệnsựtựtincaođộ.Đâylànhữngcửchỉvôthức,biểulộsựngoancườngvàuythếcủangườithíchphôbàythântrước.
Nghiêngngười
Nhữngngườicótháiđộtíchcựchayhướngngườivềtrước-nhất
làkhingồi.
Khihaingườithíchnhau,bạnsẽthấycảhaithườngnghiêngngườivềnhau.Hoặckhisinhhoạtnhóm,nhữngngườingoàinhómthườngđứngởtưthếnghỉ,trongkhiđónhữngngườitrongnhómhayhướngngườivànghiêngđầuvềtrước.Nghiêncứuchothấynhữngngườihaycúingườivềtrướcsẽkhiếnđốiphươngthoảimáikhinóichuyệnvàthổlộvớihọhơn.
MộtnhânviêncủaCụcNghiêncứuRượubia,ThuốclávàSúngđạnLiênbangkểrằngôngđãsửdụngchiếnthuậtnàykhithẩmvấnđốitượngnghivấn.
"Khinghiphạmcóvẻsắpkhainhận,tôicúingườivềphíaanhta.Thậmchítôicòncốtìnhchạmvàotayanhta.Việcnàytạorasựthânmậtchophépnghiphạmthìthầmthừanhậnvớitôithayvìphảinóilớn.Độngtácđócũngkhiếntôihạgiọngthấphơn,tỏracảmthônghơn”.
Nghiêngngườivềphíatrướcbiểulộsựthânthiện
HÃYTHỬ
Nếumuốnápdụngcửchỉnghiêngngườinhưmộtkỹthuậtđàmphán,bạncầnchọnthờiđiểmthíchhợp.Việcnghiêngngườivềphíađốiphươngtronglúcnóichuyệnquásớmsẽkhiếnngườiđócócảmgiácbạnđang“xâmphạmlãnhthổ”củahọ,khiếnhọkhôngthoáimáivàgiảmhứngthúkhitròchuyện.Tốtnhất,hãyđợiđếnkhibạnpháttriểnđượcmốiquanhệđếnmộtmứcđộnàođóvàtạođượcsựthoảimáivớiđốiphươngthìhãytiếnhành.
Ngảngườirasauthườnglàdấuhiệucủatháiđộkhôngthíchhoặcphảnđối.Đólàmộtphảnứngđãđượclậptrìnhtrongnão.Vềmặttiềmthức,chúngtathườngcốgiữkhoảngcáchvớibấtkỳaihoặcđiềugìmàtathấykhôngthoảimái,bấtđồnghoặcnguyhiểm.Trườnghợpngoạilệ,trongbuổitọađàm,việcmộtngườinàođóngồingảngườirasaucóthểchothấyuythếhơnhẳncủahọ.
Khixemxéttổhợpcáccửchỉ,dángđiệu,sựkếthợpkhácnhaugiữatưthếnghiêngngườivớitưthếmởhoặcđóngcóthểmangnhiềuýnghĩa:
Ngảngườirasau,tưthếđóngchothấysựthờơhoặcbấtđồngcủađốiphương.
Ngảngườirasau,tưthếmởchobiếtđốiphươngđangtrầmngâm,suytính.
Nghiêngngườivềtrước,tưthếđóngbiểulộtháiđộthùnghịch.
Nghiêngngườivềtrước,tưthếmởbiểulộsựthíchthúhoặctán
đồng.
Ngảngườisangmộtbên(hơirasau),chântaytựdo,thảlỏnglàdấuhiệuthưthảvàthoảimái.Ngoàira,rấtnhiềungườithườngngảngườisangmộtbênkhinóichuyệnvớinhữngngườicóvịtrí,địavịthấphơnmình.
HÃYTHỬ
Hãytưởngtượngmộtngườibấtkỳnàođóbạngặpnhưmộtđèntínhiệugiaothông.Nếungườiấyđangcótưthếvàcửchỉmở,đólàtínhiệuđènxanhvàbạncó
thểdễdàngtiếpcậnhọ.Nếucửchỉcủangườiấythểhiệnsựnghingờhoặcđènvàngphảnđối,bạnnêngiảmtốcđộvàthậtcẩntrọngkhigiaotiếpvớihọ.Tưthếtháchthứccùngvớivẻmặtcaucólàtínhiệuđènđỏ-bạnnêndừnglạihoặcthửcáchtiếpcậnkhác.
Tưthế“tabiếttấtcả”
Khimộtngườicảmthấytựtinhoặccóưuthếhơn,họhayngồingảngườirasau,haitaychậplạisauđầu,cácngóntayđanxennhau(cửchỉnàythườngcóởnamgiới).
Vìtưthếnàyngầmbiểuhiệnrằng"Tôibiếtmọiđiều"
nêncóthểkhiếnđốiphươngkhóchịu.Tuynhiên,vẫncómộtsốcáchđểđốiphólại.Chẳnghạn,bạncóthểbắtchướccửchỉđó,tỏvẻđồngthuận("Chúngtacócùngýnghĩ")vàmongrằngngườiđósẽthoảimái.Hoặcnếumộtngườiđểtaysauđầunhưcốđedọabạnthìviệcbạnlặplạicửchỉđósẽđượccoilàmộtdấuhiệutháchthứctrướctháiđộ“tabiếttấtcả”củahọ.Bạncũngcóthểbuộcđốiphươngphảithayđổitưthếbằngcáchđưachoanhtamộtvậtgìđókhiếnanhtaphảirờitaykhỏiđầuvànghiêngngườivềtrướcđểnhậnnó.
Cơthểbịcăngthẳng
Vềcơbản,cóhailoạidấuhiệukhônglờithườngđượcmọingườibiểuhiện.Đólàdấuhiệuchobiếthọđangthoảimáivàdấuhiệuchobiếthọđangloâu.Trừmộtsốítbệnhnhântâmthần,cònlạisựdốilừathườnggắnliềnvớitrạngtháicăngthẳngvàđượcthểhiệnquanhữngcửchỉđóng,cótínhchấtphòngthủnhưkhoanhtay,giấulòngbàntay,vàquayđikhiđượchỏi.
Căngthẳnghoặcphấnkhích,tíchcựchaytiêucực,thườngđượcbiểuhiệnquamộtđộngtáctháiquánàođó.Khimộtngườibịkíchđộng,họkhómàđứngyên.Tayhọsẽrunrẩy,toátmồhôi(nhấtlàvùngnhântrung)hoặckhiđứng,họcóthểđitớiđilui.Mộtvídụchohànhvinàylàhìnhảnhhuấnluyệnviêncácđộibóngsốtruộtđitớiđiluitrongkhuvựcchỉđạodànhchođội.Hoặcngườichơibàiđểlộtháiđộkhiếnđốiphươngbiếtanhấyđangchiếmưuthếtrongvánbài.
Chốngnạnh
Mộtcôbéđangđứng,taychốngnạnhgiậndỗitrướccửasiêuthị.Mẹcôbéhứarằngsẽmuapizzangaysaukhimẹconmuasắmxong,nhưngcôbémuốncóbánhpizzangaybâygiờ!Côbébướngbỉnhđứngtạichỗ,taychốngnạnh.
Cólẽkhôngítlầnbạnbắtgặpdángđiệunày.Chodùlàcôbébướngbỉnhhayngườilớncốchấp,thìchốngnạnhvẫnlàcửchỉphổbiếnđượcsửdụngvớitháiđộcôngkích,tựtintháiquá,thậmchítháchthức.
Hãynhớrằng,cũngnhưcáccửchỉkhác,bạncầnphảitìmkiếm,xemxéttổhợpcáccửchỉvàđánhgiánhữngtìnhhuống(ngữcảnh)dẫnđếncửchỉđó.
Tưthếchốngnạnhhaynhịpnhịpchâncủamộtngườiđangđợiđồngnghiệphoàntấtbảnbáocáocóthểlàdấuhiệucủathấtvọngvìsựchậmtrễhơnlàtứcgiận.Nhưngnếubạnnhìnthấyáokhoáccủangườiấymở(tưthếbấtchấp),taychống
nạnhvàthủthếtrướcmặtđồngnghiệp,nétmặtgiậndữ,bạncóthểđoánđượclàanhấyđangrấtbựcmình.
Hướngvềngườinói
Gócđứngvàvaicủamộtngườihướngvềphíangườinóichuyệnsẽchobiếtmứcđộquantâmhoặcđịavịxãhộicủangườiđó.Khimộtngườihướnghẳnvềphíabạn,điềuđóchothấyhọcóthiệncảmvớibạn.Ngượclại,khihọquayngườitránhbạnthìcóthểhọkhôngmấyhứngthútrongtiếpxúcvớibạn.Hànhđộngnétránhmộtaiđóchínhlàbiểuhiệncủasựthờơhoặckhóchịumàkhôngcầnphảinóirathànhlời.
Đứngđốidiệncũngcóthểgâykhóchịuchođốiphương.Đứngthủthế,mũichânhướngvàonhaucóthểđượcxemnhư“tưthếđốiđầu".Hãyhìnhdungtưthếcủahaingườiđànôngtrướckhiđánh
nhau.Hoặcthửtưởngtượngcảnhmộthuấnluyệnviênbóngrổđangsốtruộtđitớiđiluitrongkhuvựccủađội,giờrangoàisânđốimặtnóichuyệnvớingườitrọngtàimàôngấycholàđãphânxửkhôngđúng.Trongtiềmthức,đứngchéohoặcxiênđượcnamgiớicholàcởimởvàthânthiệnhơn.Ởtưthếtháchthức,bạncóthểcượcrằngvịhuấnluyệnviênbóngrổnọkhôngmấythiệncảmvớivịtrọngtài.Khácvớinamgiới,phụnữlạithấythoảimáikhiđứngđốidiệnvớingườikhác.
HÃYTHỬ
Khiđếngầnmộtnamđồngnghiệp(dùbạnlànamhaynữ),hãyđứngbênhônganhta.Khiđếngầnmộtphụnữ,hãyđứngthẳngtrướcmặtcôấy.
Tưthếsẵnsàng
Mộttrongnhữngdấuhiệungườitahaysửdụngđểthểhiệnrằnghọsẵnsàngkếtthúccuộcnóichuyệnlàlàmnhưhọchuẩnbịđứnglên.Chẳnghạn,khẽđẩyghếsangbênhoặcnhỏmngườivớihaitaychốnglênthànhghếhoặclênđầugối.Nếuthấyđốiphươngcóđiệubộnhưvậykhinóichuyệnvớibạn,bạnnênnhanhchóngkếtthúcnhữnggìmìnhđangnói.
HÃYTHỬ
Nếubạnlàmộtnhânviênbánhàngthìđâylàmẹodànhchobạn.Mộtnhómnghiêncứuđãghihìnhvềcuộcgặpgỡcủanhânviênbánbảohiểmvớikhách
hàngtiềmnăngvàtìmranhữngdấuhiệukháthúvịtừnhữngcửchỉsau:Nếukháchhàngsờcằm(dấuhiệuraquyếtđịnh)vàkhoanhtaythìviệcbánhàngcoinhưthấtbại.Nhưngnếukháchhàngsờcằmvàởtưthếsẵnsàngnhưvừanóitrênthìhầuhếthọđềusẽmuahàng.Vìvậyhãyđểýcửchỉsờcằmvàtưthếmuốnkếtthúccuộcđàmthoạitrongtổhợpcáccửchỉ.Khibạnthấychúngthìhãymauchóngkếtthúc!
Bắtchước
Khitôibướcvàotrongbếpthìchồngvàchachồngtôiđangngồinóichuyệnvớinhau.Khungcảnhấykhiếntôikhôngbaogiờquên.Họngồibênbàn,dángđiệuyhệtnhau.Cảhaiđềungảngườirasau,tayđểsauđầu,khuỷutaymởrộngvàbắtchéochânmộtcáchthoảimái.Họđangmảimênóichuyện,hoàntoànkhôngđểýtớitưthếcủamình.Tôikhôngcầncốnghenhữnggìhọnóicũngnhậnrahaichaconđangrấttâmđầuýhợpvớinhau.Đógọilàhệthốngxửlýđồngbộcủanão,đượclậptrìnhsẵntrongnãobộconngười.
Tấtcảchúngtađềunhưthế.Khicòntrongbụngmẹ,nhịptimvàcácchứcnăngcơthểcủathainhihoạtđộngđồngbộvớingườimẹ.Lớnlên,khinóichuyệnvớingườimàtathíchhoặccóhứngthú,chúngtathườngthayđổitưthếcơthểđểhòahợpvớicửchỉcủađốiphương.Việclàmtheohànhvikhônglờicủađốiphươngchứngtỏdấuhiệurằngchúngtaquantâmvàcảmthấythíchthú.
Khimộtđồngnghiệpbắtchướcngônngữcửchỉcủabạnthìđólàdấuhiệuchothấyanhấythíchhoặcđồngtìnhvớibạn.Nếubạnvàmộtngườinàođócóchứcvịngangnhauthìtrongbuổithảoluậnbạn
sẽcóđiệubộkhágiốngngườiấynhằmchứngtỏmộtvịthếtươngđương.
Khihànhđộngbắtchướcđượcthựchiệncóchủđíchthìnócóthểgiữvaitròquantrọngtrongviệcpháttriểnmốiquanhệcôngviệc.Chodùbạnlàtrưởngnhóm,giáoviên,hoặcmộtnhàtrịliệuthìviệctậndụngkỹthuậtnàylàcáchhữuhiệuđểtạodựngquanhệ(hoặcphábỏsựphòngthủ,tăngsựthoảimáicủađốiphương).Kỹthuậtbắtchướcbắtđầubằngviệcquansátđiệubộ,cửchỉcủađốiphươngrồikhéoléolàmtheo.Nếutayđốiphươngkhoanhlại,bạnhãychậmrãikhoanhtaylại.Nếuđốiphươngngảngườirasau,bạnhãylàmtheo.Vớitưcáchmộtchuyêngia,tôithậmchícònbắtchướccáchthởcủakháchhàng,hítvàothởracùnglúcvớihọ.
Đólàphươngphápđãđượckiểmchứng.Mộtquansátgầnđâyđốivớihaithầygiáotrongkhihọgiảngdạy,mộtngườisửdụngphươngphápbắtchước,mộtngườithìkhông,chothấy:Họcsinhphảnứngtíchcựchơnvớigiáoviênsửdụngkỹthuậtbắtchước.Họtinrằngngườithầyđóthànhcông,thânthiệnvàthuhúthơn.
Khimộtngườikhôngcởimởhoặctỏvẻchốngđối,cáchđơngiảnnhấtđểgiatăngmứcđộthoảimáicủangườiđólàsửdụngphươngphápbắtchước.Kỹthuậtnàyrấthữuíchkhiápdụngvớikháchhàngthânthiết,kháchhàngtiềmnăngvàđồngnghiệp.Đâylàdấuhiệukhônglờichobiếtbạnđangtạođượcthiệncảmvớingườikhác.
Nhưngtrướckhithửápdụngkỹthuậtnàyvớicấptrêncủamình,bạnnênthựchànhvớinhữngngườixalạ.
HÃYTHỬ
Lầntới,khingồitrongphòngchờhoặctrênmáybay,bạnhãythửbắtchướcđộngtáccủangườibêncạnh.(Bạncũngcóthểquansátvàlàmthếvớingườingồiởbànkháctrongnhàhàng).Khéoléobắtchướctưthếchânrồitới
tưthếtayvàcánhtaycủangườiđó.Cuốicùng,nếubạnngồiđủgần,hãythửhítthởtheonhịphítthởcủangườiđó.Cóthểbạnsẽngạcnhiênvìchẳngmấychốcngườiđósẽbắtchuyệnvớibạn.
Trongcôngviệc,nếuđốiphươngcũngbắtchướccửchỉcủabạnthìxemnhưbạnđãpháttriểnđượcmốiquanhệsongphươngvớihọ.Hãythửthayđổithếtayvàxemliệungườiấycóchuyểnsangtưthếmớigiốngbạnhaykhông.Nếubạnsửdụngphươngphápnàytrongbuổigiớithiệusảnphẩmvàkháchhàngcủabạncũngvôthứclàmtheocácđộngtácđóthìđóchínhlàdấuhiệuchobiếthọtintưởngvàđồngtìnhvớibạn.Nhưngnếutưthế,cửchỉcủakháchhàngkhôngtươngđồngvớibạn,bạnnêncânnhắcđếnkhảnănghọchưahoàntoànbịthuyếtphục.
Cónhiềucửchỉđồngbộdobắtchướclẫnnhaumàbảnthânngườibắtchướckhôngnhậnra.Tươngtácđồngbộxảyrakhimọingườichuyểnđộnggiốngnhauvàđồngthời,chẳnghạnnhưcùngnhấclycàphêhoặccùngđềcậpmộtvấnđềnàođó.Điềunàythườngxảyrakhicósự“hợprơ”giữahaibên.Thựcra,hànhviđồngbộlàkếtquảcủaviệcquansát,đánhgiávàphảnứngtrướcnhữngcửchỉkhônglờicủangườikhácmộtcáchvôthức.
Mộtủyviênbanquảntrịđãnóivớitôirằngtrongcuộcđàmphán,anhấyhaybắtchướccửchỉcủađốiphương.Anhấybiếtrằnglàmthếsẽđemlạichoanhấycảmgiáctốthơn
CHƯƠNG3ĐÔIMẮTBIẾTNÓI
ĐÔIMẮTĐƯỢCVÍNHƯCỬASỔTÂMHỒN.Chúnghélộchotanhiềuđiềuvàlàthứngônngữchínhxácvìtruyềntảiđượcnhữngdiễnbiếnnộitâmconngười.Nếuđểýbạnsẽthấyđôimắtlàmnhiệmvụtruyềnvànhậnthôngtinnhiềuhơnbấtkỳbộphậnnàokháctrêncơthể.Phảnđối,chấpnhận;giậndữ,yêuthương;cởimở,edè;nghingờ,bốirối,chánnản…tấtcảđềucóthểnhậnthấyquaánhmắt.Ởchươngnày,bạnsẽđượcbiếttạisaogiaotiếpbằngmắtlạilàmộttrongnhữngkỹnăngquantrọngtrongcôngviệc.Tạisaokíchthướcđồngtửlạichobiếtđốiphươngcóthíchbạnhaykhông?Rồi,làmsaonắmbắtđượcsuynghĩcủađốiphươngthôngquachuyểnđộngmắtcủahọ?Làmthếnàođểphânbiệtcáinhìnmangtínhchấtcôngviệcvớicáinhìnmangtínhgiaotiếpxãhội,vàtạisaomọingườithườngnhắmmắtkhinghetinxấu?
Danielđápứngđủcácđiềukiệntuyểndụngchocôngviệcmàanhnộpđơn(thậmchícònvượttiêuchuẩnđưara),thếnhưnganhlạibịloại.ĐiềuđókhiếnDanielthựcsựsốc.Khigọichonhàtuyểndụng,anhnhậnđượccâutrảlờirằng:"Vềchuyênmônanhrấtgiỏi,nhưnganhthiếumột‘ánhmắtbiếtnói’”.
Thườngthìchúngtasẽliênkếtcácchuyểnđộngmắtcủamộtngườivớiđộngcơbêntrongcủangườiđó,dùđólàánhmắtgianxảohayánhmắtngâythơ,trongsáng.Đólàlýdokhiếnchúngtahaynghevàdùngnhữngcâunhư:
"Mắthắnlonglênsòngsọc".
"Côấynhìnanhtanhưmuốnăntươinuốtsống".
"Nếuánhmắtcóthểgiếtngười...""Tôitrònmắtkinhngạckhibướcvào..."
"Trongmắtanhấylóelêntiahyvọng".
"Bàấytrừngmắtnhìnngườiphụnữkia".
"Hắnnhìnchúngtôivẻcoithường".
Sứcmạnhcủagiaotiếpbằngmắt
Giaotiếpbằngmắtcómộtsứcmạnhtolớnbởinóthuộcvềphầnbảnnăngvàgắnliềnvớisựtồntạicủaconngườitừrấtsớm.Thựctếchothấy,đứatrẻnàocókhảnăngthuhútvàduytrìgiaotiếpbằngmắtsẽđượcchămsócvànuôidưỡngtốthơn.Ngườilớnchúngtacũngđặtlòngtinvàonhữngtínhiệumàtagửiđivàtiếpnhậntừánhmắtngườikhác.Khimộtngườikhôngdámnhìnthẳngvàomắtbạn,cólẽlàdohọsợbạnđọcđượcýnghĩnàođótrongmắthọ.
Giaotiếpbằngmắtđạthiệuquảcaonhấtkhicảhaibênđềunhậnranhữngcảmxúcthựcsựcủanhau(điềunàycóthểcósựkhácbiệtgiữangườihướngnội/hướngngoại,phụnữ/đànông,hoặcgiữacácnềnvănhóavớinhau).Khigiaotiếpbằngmắtđủlâu,đặcbiệttrongkhoảngthờigiantừbốnđếnnămgiây,ngườitasẽtạođượcnhiềuthiệncảmhơnởđốiphương.Thườngthìkhiaiđónhìnbạn,bạnsẽcócảmgiácrằngngườiđócóthiệncảmvớimình.Vànếungườiđóbắtgặpánhmắtbạnvàibalần,bạncóthểđoánrằngngườiđóđangnghĩbạnthậtcuốnhút.
HÃYTHỬ
Đâylàmộtbàitậpngắngiúptăngcườngkỹnănggiaotiếpbằngmắt.Đểthựchiệnbàitậpnày,bạnhãyđểýmàumắtcủanhữngngườimàbạngặptrongngày.Khôngnhấtthiếtphảinhớmàumắt,chỉcầnbạnđểýlàđủ.Vớibàitậpđơngiảnnày,bạnsẽdầnpháttriểnkỹnăngtạomốiquanhệcủamình.
Xaolãng
Xaolãnglàmộttrạngtháicóởbấtkỳaitrongmỗichúngta.Chẳnghạn,trongbuổigặpmặtvìcôngviệc,bạnvàmộtngườiđangnóichuyệnsaysưa,bỗngnhiêncôấykhôngnhìnbạnnữavàbắtđầuđảomắtnhìnkhắpphòng.Nếurơivàotrườnghợpnày,cóbaogiờbạntựhỏivìsaocôấylàmngơbạn?Hayngượclại,dùbiếtcáchứngxửcủacôấykhôngđượclịchsựcholắmnhưngbạnvẫnnhủrằngkhôngnhấtthiếtphảinhìnbạnthìmớingheđượcnhữngđiềubạnnói,và“cóainghebằngmắtbaogiờ?”.
Tronglúctròchuyện,giaotiếpbằngmắtđượctạorabởimộtloạtánhnhìn.Vớingườinói,nhìnđểchắcrằngngườinghehiểuđượcnhữnggìhọđangnóivàđoánđịnhđượcphảnứngcủangườinghe.Vớingườinghe,nhìnđểthểhiệnsựthíchthúvớingườinóivàquantâmđếnvấnđềđangđượctrìnhbày.Bêncạnhđó,cóthểnói,giaotiếpbằngmắtcònđượcsửdụngnhưmộttínhiệuđồngbộ.Cuốimỗibàiphátbiểu,diễngiảthườnghayngướclên.Điềunàynhưmộtdấuhiệugiúpngườinghebiếtrằngdiễngiảcủahọsắpngưngnói.Giaotiếpbằngmắtgiữahaibênthườngdiễnrakhingắtlời,khicườivàkhitrảlờinhữngcâuhỏingắn.Trongnhữngbuổinóichuyệnsâusắcvàthânmật,mọingườithườngnhìnnhaumộtcáchtựnhiênvàlâu
hơn.
Dấuhiệuchắcchắnchobiếtcầnkếtthúccuộctròchuyệnđólàkhimộttrongnhữngngườithamgiabắtđầuxoayquanhìnngườikhác,nhìnđồnghồ,hoặclơđãngnhìnxungquanh.
Ánhmắtnétránh
Trongnhiềutrườnghợp,việcítnhìnvàomắtđốiphươngbịxemlàbấtlịchsự,thiếutôntrọngvàthậmchílàkhôngchânthành.Báocáotừmộtbệnhviệnkhixemxétthưgópýchobiếtcóđến90%lờiphànnànvềviệcbácsĩítgiaotiếpbằngmắtvớibệnhnhân.Vàđiềunày,theohọthìđólàsựthiếuquantâmvànhiệttìnhvớingườibệnh.
Khinóidối,ngườitathườngtránhnhìnvàomắtnhau,trừkhiđólànhữngngườiquátráotrởhoặcquáquenvớinhữngtìnhhuốngtươngtự,cốtìnhnhìnvàomắtđốiphươngthậtlâuđểchứngtỏrằngnhữngđiềumìnhnóilàthật.Ngoàitrườnghợpđórathìkhinóidốingườitathườngcókhuynhhướngtránhnhìntrựctiếpvàomắtđốiphương.Ngượclại,khinóithậthoặckhibịaiđóđổoan,họsẽnhìnthẳngvàomắtđốiphươngđểchứngtỏconngườithựccủamình.
Ngoàira,khinóiđếnnhữngvấnđềnhạycảm,nhữngvấnđềkhôngđượcđốiphươngchờđợilắm,ngườitacũnghạnchếhoặctránhnhìnvàomắtnhau.Chẳnghạn,cácnhânviênphụcvụtrongnhàhàngthườngtránhnhìnvàomắtkháchvớithôngđiệp"Tôirấtbậnvàkhôngthểphụcvụngàingaylúcnàyđược".Hay,khibịđưaranhữngcâuhỏikhótrảlời,cácnhânviênthườngtránhnhìncấptrêncủamình.(Cáchứngxửthườngthấylàhọnhìnxuốngvàlẩntránhnhưthểđangtìmkiếmcâutrảlời).Khingườiđibộhoặcláixemuốnđitrước,mộtmẹonhỏlàtránhnhìnvàomắtnhauđểkhỏiphải
nhườngđường.
Ánhmắtthiếuthiệncảm:nhìntrừngtrừng
Nhìntrừngtrừnglàcáchnhìnthẳng,liêntục.Cáchnhìnnàygiatăngmứcđộgiaotiếpbằngmắtnhưngkhônggiatăngthiệncảmởđốiphương.Đâylàkiểunhìnbịcholàbấtlịchsự,thậmchícóýđedọa.Khingườinàođómangcáinhìnấy,đồngnghĩavớiviệchọtỏýthốngtrị,chiếmưuthế,coithườnghoặclăngmạđốiphương.Trongbuổinóichuyện,khimộtngườitỏvẻtháchthứcvớinhữnggìtanói,họsẽnhìntalâuhơn,ánhmắt"đanh"lạivàđồngtửthunhỏ.
Ánhmắtđảoliêntục
Ánhmắtnàyđiliềnvớitínhgiảdối,lừalọccủamộtconngười.Điềunàygầnnhưtrởthànhmộtđịnhkiếnkhóxóabỏ.
Khithấyngườinàođócóánhmắtnày,bạnkhôngnênquychụpchohọ,màhãynhìnnhậnđộngcơbêntrongvànhữngviệchọlàm.Ánhmắtđảoliêntụclàbiểuhiệncủasựdângtràocảmxúcnhưngcảmxúcđókhônghẳncónghĩalàđốiphươngđangnóidối.Khimộtngườiởvàothếphòngthủhoặcbấtan,họthườngđảomắtliêntụcmộtcáchvôthứcnhưthểtìmkiếmmộtlốithoát.
Căngthẳnghoặclosợcũngcóthểkhiếnngườitacóánhmắtnày.Rấtnhiềulýdokhácnhaudẫnđếnsựcăngthẳng.Đểhiểuđượcýnghĩacủacửchỉđó,bạncầnphảihiểuđượcnguyênnhânbêntrongcủasựviệc.
Mắtmởto
Mắtmởtolàdấuhiệucủasựđồngthuậnvàngạcnhiên.Khimộtaiđóthíchthú,mắthọmởto,lôngmàyhướnglênvàmiệngkhẽmở.Đócũnglàdấuhiệuchothấyngườiấyđangđượcnghehoặcđangnóivềmộtđiềumìnhthíchthú.
Trườnghợpngượclại,khiaiđókinhsợhoặcbựctức,mắthọcũngcóthểmởtovới"cáinhìntóelửa".Điềunàyxuấtpháttừsựthôithúccủahệthầnkinhkhibịcăngthẳng.Ánhmắttóelửacóthểlàđiềmbáochomộttrậncãivãhoặcvũlựcsắpxảyra.
Kíchthướcđồngtử
Mộtthửnghiệmởnhữngtaychơibàichuyênnghiệpchothấycơhộichiếnthắngcủahọsẽgiảmđikhiđốithủđeokínhrâm.Bạncóbiếttạisaonhưthếkhông?Đólàvì,nhưmộtphảnxạtựnhiên,ngườitacóthểnhậnthấysựgiãnnởđồngtửtrongmắtngườikhác.Khiđốithủđeokínhrâm,kênhliênlạcnàysẽbịcắtđứt.
Nhiềutácnhântựnhiêncóthểkhiếnđồngtửgiãnnở,như:điềukiệnánhsáng,thuốc,vàcơthểkhihoạtđộngquásức.Nhưnglýdothúvịnhấtkhiếnđồngtửgiãnnở
khôngphảilàthểchấtmàlàcảmxúc.CácnghiêncứuchuyênsâucủaTiếnsĩEckhardHess-cựuTrưởngkhoaTâmlýcủaĐạihọcChicago,đãchỉrarằngđồngtửgiãnnởmộtcáchvôthứckhimắtnhìnthấyđiềugìđóthíchthú,phấnkhíchhoặckíchđộng.Nếumộtngườinàođóđangvuithíchcaođộhoặcdângtràocảmxúctrướcnhữnggìhọthấythìđồngtửcủahọsẽnởto,khiếnhọnhìnrõhơn.Khinhữngngườichơibàinhìnthấysựgiãnnởđồngtửđộtngộtcủađốithủ(nhưhọnắmtrongtaybốnconbàiát),họsẽcó"linhcảm"khôngnênđặtcượcvàovánđó.Khôngchỉnhữngtaychơibàimớidựavàokíchthướcđồngtửđểlấythôngtinmànhìnchung,chúngtađềuđểýđếnsựgiãnnở/thunhỏcủađồngtửđểtừđónắmbắttrạngtháitâmlýcủađốiphương.Chẳnghạn,nhữngngườiyêunhauthườngnhìnsâuvàomắtnhauđểthấysứchấpdẫncủanhau.Nhữngngườibánhàngchuyênnghiệpchỉcầnquansátsựgiãnnởcủađồngtửlàcóthểbiếtđượckháchhàngcóquantâmvàvừaývớihànghóacủamìnhhay
không.
Vềmặtditruyền,mỗingườichúngtađềucóthểbịkíchthướcđồngtửởđốiphươngtácđộnglênmình.Đâylàlợithếđểnhậnbiếtainêntránh(kẻthù)vànhữngainênkếtgiao(bạn)củangườixưa.Chođếnhômnay,lợithếấyvẫnpháthuytácdụng.Thườngthìchúngtasẽthíchmộtngườicóđồngtửrộnghơnngườicóđồngtửthuhẹp.
Ánhmắtnàotrônghấpdẫnhơn?
Cácnghiêncứuchothấyconngười,nhấtlàphụnữ,sẽtrởnênhấpdẫnhơnnếuđồngtửcủahọmởrộngvàgiãnnỡhơnbìnhthường.Đểgiatăngtínhhấpdẫnchocácsảnphẩmsửdụngkhuônmặtlàmhìnhảnhquảngcáo,ngườitachỉcầnthayđổihìnhảnhvàlàmchođồngtửlớnhơn.ÁpdụngkỹthuậtnàycủaBarbaraPeasevàAlanPease,tácgiảcuốnTheDefinitiveBookofBodyLanguage(Tạmdịch:CẩmNangNgônNgữHìnhThể),đãgiúpdoanhsốbánhàngcủasonmôiRevlontăngtới45%!
Khảnănggiảimãsựgiãnnởđồngtửcũngđượclậptrình
trongnão,vàdiễnratựđộngmộtcáchvôthức.(Nhữngtaychơibàichuyênnghiệpnghĩrằnghọchỉlàmtheotrựcgiác).Ngườitakhôngkiểmsoátđượcsựcogiãncủađồngtử,chínhđiềuđókhiếnđồngtửluônbiểulộsựthậtvềsứchấpdẫn,sựquantâm,cũngnhưtháiđộcảmxúccủachủthể.Mộtkhiđểý,bạnsẽthấyđồngtửtiếtlộchobạnbiếtrấtnhiềuđiều.
Suynghĩbộclộquađôimắt
Nhiềunămtrước,khiđãlànhàtrịliệu,tôicóthamgiachươngtrìnhNgônngữThầnkinh,tìmhiểuýnghĩthôngquachuyểnđộngcủamắt.Khisuynghĩ,nhữngvùngkhácnhautrênnãobộcủaconngườisẽhoạtđộngtùythuộcvàolượngthôngtintìmkiếm,vàđôimắttiếtlộmanhmốivềquátrìnhđó.
Hầuhếtnhữngngườithuậntayphải,khinghĩvềnhữnggìđãxảyra,hoặcmôtảmộtđiềugìđó,mắthọthườngngướcnhìnxaxămvềbêntrái.(Đốivớingườithuậntaytráithìngượclại).Tuynhiên,khi
đượcyêucầusángtạomộthìnhảnhnàođó(nhưtưởngtượngmột"conbòmàutím"),mắtngườiấysẽngướcnhìnvềbênphải.Khicốnhớlạiđiềugìbảnthânđãtừngnghe(nhưgiọngnóicủamẹ,hoặctiếngchuôngtrường),họthườngnhìnvềbêntráivànghiêngđầunhưthểđangcốlắngnghe.Khinhớlạimộtcảmgiácnàođó(cảmgiáccơthểhayxúccảmtinhthần),họsẽnhìnxuốngbênphải.Khitrầmngâmsuynghĩ,họcũngnhìnxuốngnhưngvềphíabêntrái.
HÃYTHỬ
Kiểmtrađiềunàyvớivàingườibạnđồngnghiệp.Hỏihọmộtsốcâuhỏivàquansátchuyểnđộngmắtcủahọkhihọtrảlời.Nếuhọlàngườithuậntayphải,chuyểnđộngmắtcủahọsẽnhưthếnày:
Màuchiếcxeđầutiêncủabạnlàgì?(mắtngướcnhìnvềbêntrái).
Cầuvồngtrôngsẽnhưthếnàonếucácmàusắccủanóđảongược?(mắtngướcnhìnvềbênphải).
Âmthanhnàokhácbiệtnhấtkhicònnhỏmàbạncóthểnhớ?(mắtnhìnngang).
Cảmgiácthưgiãntrênbãibiểnấmđầycátnhưthếnào?(mắtnhìnxuốngvềbênphải).
Bạncóthểđọcnhẩmlờibàihátyêuthíchcủamìnhhaykhông?(mắtnhìnxuốngvềbêntrái).
Tuynhiên,khôngphảibấtcứaithuậntayphảicũngđềucóánh
mắtnhưthế.Đâychínhlàcáikhótrongviệcnhìnchuyểnđộngmắtđểđoánđịnhsuynghĩngườikhác.
Bêncạnhđó,ánhmắtcònhélộchobạnbiếtđượcmộtngườiđangnhớlạinhữngchuyệnđãqua(mắtngướclênvềbêntrái)hayđanghìnhdunghoặctưởngtượngmộtviệcnàođó(mắtngướclênvềbênphải).
Ánhmắtcôngviệcvàánhmắtxãhội
Mộtnữtrưởngphòngxinhđẹpgặprắcrốikhitraođổicôngviệcvớicácnamđồngnghiệpcùngbộphận."Họchẳngbaogiờnghiêmtúccả,”-côthanphiền."Cóvẻhọchorằngtôiđangtántỉnhhọ,trongkhitôihoàntoànkhôngcóýđó!".
Saukhiquansátcáchgiaotiếpcủacôấyvớicácnhânviên,tôipháthiệnravấnđềcủacôấynằmởchỗcôđãdùngánhmắtgiaotiếpvớibạnbè,ngườikhácgiớitrongkhiđangbànbạccôngviệc.
Hãytưởngtượnghaimắtbạnnằmtrêncạnhđáycủamộthình
tamgiácvàđỉnhtamgiácđónằmởgiữatrán,khiđóbạnsẽtạođược"cáinhìncôngviệc"-tứcánhmắttrongcôngviệc.Khiánhmắtbạntậptrungvàokhuvựctamgiácđó,mọingườisẽthấysựnghiêmtúccủabạn.
Khibạnxoayhìnhtamgiáclạivàtậptrungvàovùngtừmắttớimiệng,bạnđãchuyểncáchnhìnấythànhcáchnhìntronggiaotiếpthôngthường.Vàánhmắtnàyrấtdễbịngộnhậnnhưmộtsựtántỉnh-dùởnơicôngsở.
Điềuthúvịnữalà,trongcùngmộtnhóm,ngườicótầmmắtcaonhấtthườngđượcngườikháccholàlãnhđạo.Hãyquansátmộtngườimớigianhậpnhóm,bạnsẽthấyngườiđósẽbắtchuyệnvớingườicóánhmắtlãnhđạo.
HÃYTHỬ
Khitraođổicôngviệc,bạnhãytậptrungánhmắtvàovùngtamgiáccôngviệc.Mộtcáchkhác,hãyhạthấptầmnhìn,tậptrungvàovùnggiaotiếpthôngthường.Hãyđểýnhữngphảnứngkhácnhaucủađốiphươngkhibạnthayđổicáchnhìn.
Amhiểuvềánhmắttrongcôngviệckhôngcónghĩalàbạnsẽkhôngnhìnvàovùngtamgiácxãhộicủangườikhác.Tráilại,việclàmấycóthểmanglạihiệuquảcao.Hãynhìnthẳngvàomắtngườiđốidiệnkhibạnmuốnnhấnmạnhđiểmnàođó.Đốivớiphụnữ,đểđượcngườikhácđánhgiánghiêmtúc,ánhmắttrongcôngviệcsẽcóhiệuquảcaonhất.
Mứcđộchớpmắt
Tronglúcđàmthoại,mứcđộchớpmắtbìnhthườnglàtừsáuđếntámlầnmộtphút,mímắtkhépkhoảngmộtphầnmườigiây.Mứcđộchớpmắtgiatăngkhingườinóicảmthấybịáplực.Vídụ,khimộtngườinàođónóidối,sốlầnchớpmắtcủahọsẽtănglênmộtcáchđộtngột.
Cảnhsátđiềutravànhânviênhảiquanthườngđểýsựthayđổi
mứcđộchớpmắtcủađốiphươngmàđoánđịnhxemngườiấycóchegiấuđiềugìhaykhông.Cácchuyêngiatâmlýcũngnhậnbiếttầmquantrọngcủanókhibệnhnhânđangcốgiấugiếmđiềugì.Dĩnhiên,khiđèntrongphòngquáchóihoặcmộtngườiđangtứcgiậnthìhọcũngcóthểchớpmắt.Đócũnglàcáchbiểulộkhimộtngườinóisựthậtnhưnglạicảmthấybấtanhoặclosợngườikháckhôngtinmình.
Chớpmắtlâu
Tronglúctròchuyện,nếumộtngườinàođóchớpmắtlâu,đólàdấuhiệuchothấyhọđangmuốnlờbạnđi.Khimímắtngườiấykhéphơnmộtgiây,điềuđóđồngnghĩavớiviệchọđangcốgạtbạnkhỏitầmnhìncủamình.Vàkhicửchỉnàykếthợpvớicáinghiêngđầuvềsau(hoặcnhìnxuốngmũi)thìnóhàmýrằngngườiđóđangthấybạntẻnhạt,hoặchọhoàntoànkhôngthíchthúvớichủđềcâuchuyện,cũngcóthểhọtựchomìnhlàkẻbềtrên.
Ánhmắtbềtrên,tựmãn
TrònmắtĐâylàánhmắtthườnggặpởmộtthiếuniênkhilắngnghelờikhuyênbảocủachamẹ.Ánhmắttrònxoechothấyngườiấyhoặcđangngờvực,khôngmấytintưởng,hoặcvôcùngngạcnhiênvềnhữnggìvừađượcnghe.
Liếcmắt
Tùythuộcvàonétmặtđikèm,liếcmắtcóthểchothấysựthíchthúhoặcthùđịch.Khikếthợpcáchnhìnnàyvớicáinhướnmàyhoặcmộtnụcười,bạncóthểgiảdụ
rằngđốiphươngđanggửichobạnmộttínhiệuthíchthúhoặcđangmuốntántỉnhbạn.Tuynhiên,màysụp,môitrềxuốnglạilàdấuhiệucủanghingờ,cămghéthoặcchỉtrích.
Cúinhìn
Mộtdấuhiệukhônglờithểhiệnsựphụctùnglàcúinhìn.Cáchnhìnnàycùngvớitưthếhơicúiđầu(hoặccúichàonhưkiểuchàocủangườiNhật)biểuhiệnsựkínhtrọnghoặctháiđộquyphục.
Hơicúiđầu,ngướcmắt
Tưthếhơicúiđầu,nghiêngvềmộtphía,vàngướcmắtlàmộtcửchỉnằmtrongtổhợpcáchànhvikhônglời.Cửchỉnàythểhiệnsựquyphục,thườngthấyởphụnữ.Cáchngướcmắtnhìnlêngiốngnhưmộtđứatrẻdễđánhthức
bảnnănglàmchamẹởcảđànônglẫnphụnữ.
CôngnươngDianathườngchụphìnhởtưthếnày-mộtcửchỉvôthứcnhưngcósứcmạnhkêugọisựđồngtìnhvàủnghộcủacôngchúng.
NétmặtnàycủaCôngnươngDianalàmbàđượcgọilàShyDi(DianaElệ)
CHƯƠNG4ÝNGHĨACỦANÉTMẶT
CÁCNGHIÊNCỨUCHOTHẤYđọcđượcnétmặtlàkhảnăngtiềmẩntrongmỗichúngta.Khảnăngấykhôngbaogiờmấtđimàchỉbịphớtlờ.Ngườitacóthểgửiđicũngnhưnhậnvềnhanhchóngnhữngdấuhiệutrênkhuônmặtdùởmộtkhoảngcáchrấtxa.Chẳnghạn,tacóthểnhậnranétmặtcủamộtngườixalạlàngạcnhiênhaythíchthúngaycảkhianhta(côta)đứngcáchxachúngta50mét.
Chươngnàysẽgiúpbạncủngcốkhảnăngnắmbắtsuynghĩvàtâmtrạngngườikhácthôngquanétmặt.Bạnsẽbiếtthêmvềsáunétmặttiêubiểu,cáchphânbiệtnụcườithậtvớinụcườigiả,vàhiểuđượctạisaongườitalạidễbịchiphốibởicảmxúccủangườikhácđếnvậy.Bạncũngsẽhọcđượccáchgiảimãcácdấuhiệutrênkhuônmặtvànhữngtưthếđầu.Hãythửtưởngtượnghiệuquảcủanókhibạnnóichuyệnvớiđồngnghiệphoặckháchhàng,vàcắtnghĩanhữnggìbiểulộtrêngươngmặthọ.Trongkhigiaotiếp,rấtnhiềuđiệubộtrêngươngmặtvàchuyểnđộngcủađầuđượcthựchiện.Ngườibiếtđọcýnghĩacủachúngsẽlàngườicómộtlợithếrấtlớn.Vấnđềthườnggặplàởchỗ,ngườitacóthểđọcđượcchínhxácdấuhiệunhưnglạihiểusaiđộngcơđằngsaucửchỉấy.TìnhhuốngBobgặpphảisauđâylàmộtvídụ.
Boblàmviệctạimộtvănphòngủyviêncôngtốvàthườngngồicạnhủyviêncôngtốtrongcácphiêntòaxétxử.Anhtrởnênthànhthạotrongviệcđọcngônngữhìnhthểcủacácthànhviênbanbồithẩmvàvậndụngsựamhiểuđóđểđoánngườinàotrongbồithẩmđoànsẽđồngthuậnvàngườinàokhóbịthuyếtphụchơn.
NhưngcũngcólúcBobmắcphảisailầm.
Gầnđây,trongmộtphiêntòaxửmộtvụgiếtngười,khiluậtsưbênnguyênchấtvấnnhàphântíchhiệntrườngvụántronglúcđưaramộtloạthìnhảnhđẫmmáucủanạnnhân,tấtcảbồithẩmđoànđềutậptrungvàocácbứcảnhvàlờikhaicủanhânviênđiềutra,trừmộtngườiquayđi,tỏvẻkhôngquantâm."Đólàngườimàchúngtasẽgặpkhókhănđây",-Bobdựđoán."Rõràngôngấychẳngquantâmgìtớibằngchứngđượcđưara".Nhưngcuốibuổixétxử,phánquyếtđượctấtcảcácthànhviêntrongbồithẩmđoànnhấttríđưaralà:cótội.
Tôimuốnnhắclạimộtlầnnữarằng:bạncóthểnhậnrachínhxáccácdấuhiệukhônglờinhưnglạigiảithíchsaiđộngcơđằngsauchúng.ĐólànhữnggìđãxảyravớiBob.Anhấytìmrađúngnhữngdấuhiệukhônglờicủaviênhộithẩm:ánhmắtlảngtránh,đầuquaysangchỗkhác,khôngquantâmđếncácbứcảnh.NhưngnhữngcửchỉmàBobcholàkhôngquantâmthựcralạilàbiểuhiệncủalòngtrắcẩn.Sauphiêntòa,khinóichuyệnriêngvớiviênhộithẩmđó,Bobmớipháthiệnrarằngngườiđànôngtolớn,vạmvỡnàykhôngchịuđựngnỗikhiphảinhìnnhữngbứcảnhquákhủngkhiếpvềhiệntrườngvụán.
HÃYTHỬ
Hãychúýnhữngcảmxúckhácnhauđượcbiểuhiệnởđồngnghiệphoặckháchhàngcủabạn.Khibạnthấybấtkỳdấuhiệunàoởhọ,hãyghiragiấy.Sauđóhãyviếtranhữngtrạngtháicảmxúcmàbạnthấyđược,chứkhôngphảinguyênnhândẫnđếnnhững
trạngtháicảmxúcđó.Chẳnghạn:"Côấytrôngcóvẻbuồn",chứkhôngphải"Côấythấtvọngvìbàithuyếttrình","Anhấycóvẻsợhãi",chứkhôngphải"Anhấysợbịmấtmộtsốvốnlớn","Sếpcóvẻgiận",chứkhôngphải"Sếpgiậnvìtôiđãđếntrễbuổihọp".Loạibỏnguyênnhânmàbạnnghingờlàviệckhókhănbởichúngtathườngcóxuhướngđưarakếtluậnchomộtbiểuhiệnnàođó.Khônghẳngiảđịnhcủabạnvềnguyênnhânlàsai,chỉlàchúngcóthểsaimàthôi.Vìthế,bạnnêndừnglại,quansátvàtìmthêmcácgiảthuyếtkhác.
Vìvậy,khiđọcnétmặtngườikhácbạnđừngquênrằngnétmặtkhôngchotabiếtnguyênnhândẫnđếncảmxúcđó,màchỉchotabiếtbiểuhiệncủacảmxúcđómàthôi.Chodùkỹnăngtìmradấuhiệukhônglờicủabạnđượcnângcaothếnàođinữa,bạnvẫnphảiđàosâutìmhiểukỹhơnmớicóthểthấyđượcđộngcơthựcsựđằngsaubiểuhiệnđó.
Nhữngbiểuhiệnphổbiến
Mộtcuộctranhluậnliênquanđếnnhữngbiểuhiệnkhácnhaucủanétmặtđãdiễnrakhálâugiữahainhàkhoahọc.MộtbênlàCharlesDarwin-ngườiđưarathuyếtnhấtquántrongbiểuhiệncủacácloàiđộngvậtcóvúvàonăm1872,vàmộtbênlànhàkhoahọcxãhộilỗilạccủathậpniên1960-1970,MargaretMead,ngườitinrằngnhữngbiểuhiệntrênkhuônmặttạonêndựavàonềnvănhóa.Aiđúng?Nétmặtvốncótừlúcsinhrahaychúngbịảnhhưởngbởivănhóa?
VấnđềđượcGiáosưTiếnsĩPaulEkman-giảngviênkhoatâmlýcủaĐạihọcCaliforniaởSanFrancisco(UCSF)làmsángtỏ.Nghiêncứucủaôngđãchứngminhrằngcósáunétmặtphổbiếnởconngườitươngứngvớicáctrạngtháicảmxúc:vui,buồn,ngạcnhiên,sợhãi,cămghét/coithườngvàgiậndữ.
Nhữngbiểuhiệnnàychẳngcóliênquangìtớinềnvănhóacả.Bấtcứnơinàotrênthếgiớingườitađềucóthểbiểuhiệnvànhậnbiếtnhữngnétmặttrên,chúngliênquanđếncảmxúcởmỗingười.Docơmặtnốikếttrựctiếpvớicácvùngxửlýcảmxúcởnãonênrấtítngườiđiềukhiểnđượctấtcảcácbiểuhiệnnétmặtcủamình.
MộtpháthiệnkháccủaTiếnsĩEkmanvànhómnghiêncứucủaôngởUCSFchobiếttạisaonétmặtthoángqualạicóthểbộclộsựthật.Xuấthiệníthơnmộtphầnnămcủagiây,nhưngnhữngbiểuhiệnthoángquatrênkhuônmặtlạibộclộtrạngtháicảmxúcchânthậtnhấtcủaconngười.Điềunàylàdochúngtanhậnthứcsựviệcsaukhicảmnhậnnó.Cácphảnứngbanđầukhiđónnhậnsựviệcthườngbiểuhiệntrướchếttrênkhuônmặt,thậmchítrướckhichúngtanhậnthứcđượccảmxúcấy.
Đọcđượcngônngữcủanétmặtkhôngchỉlànhậnbiếtcácnétmặttĩnhmàcònphảinhậnranhữngthayđổitinhtếtrênkhuônmặt.Khigiaotiếp,ngườitathườngquansátbiểuhiệncủađốiphươngđểnắmbắtphảnứngcủangườiđótrướcnhữngthôngtinvừatruyềnđạt.Thậmchíkhibịlỡmấtphầnnào,quansátbiểuhiệntrênkhuônmặtcủangườinóicũnggiúpngườinghebắtnhịplạicâuchuyện.
Bởivìmỗixúccảmđềucónhữngdấuhiệuriêngvàđồngnhất,nênkhuônmặtlàhệthốngduynhấtchotabiếtcảmxúccủađối
phương.Sauđâylàsáunétmặttiêubiểutươngứngvớisáutrạngtháicảmxúcthườnggặp.
Sáunétmặttiêubiểu
Vui-Đượcbiểuhiệnquanụcười,gòmánhôcao,lúmđồngtiềnnổirõvàđuôimắtnhăn.
Buồn-Vùngtránnhăn,lôngmàyphíatrongnhôlên,miệngtrềxuốngbiểulộsựphiềnmuộn,đaukhổ.
Ngạcnhiên-Biểuhiệnqualôngmàynhôcao,mắtmởto,phần
hàmdướitrềxuống,miệngháhốc.Đâylànétmặtdiễnranhanhnhất,thậmchíxuấthiệnchưađếnmộtgiây.
Sợhãi-Lôngmàynhôlênsátvàonhau,mắtmởto,mimắtcăngra,môikéogiậtrasauthểhiệncảmgiácbốirốivàlolắngtrướcmộtmốinguyrìnhrậphoặctứcthờinàođó.
Cămghét/coithường-Biểuhiệnquađiệubộnhănmũi,lôngmàyhạthấp,môitrênchunlênvàmắtkhéplạigầnnhưnhắmhẳn.Biểuhiệnnàythườngxuấthiệnkhichúngtanếmphảivịkhóchịucủađồăn,ngửithấymùihôi,hoặckhiphảichứngkiếnmộthànhvighêtởmcủaaiđó.
Giậndữ-Biểuhiệnquađôilôngmàykéosátlạigầnnhauvàhạthấp,ánhmắthunghãn,mimắtcăngvàhẹp,môimímchặt.
HÃYTHỬ
Theodõimộtchươngtrìnhtruyềnhìnhhoặcmộtbộphimvàtắtâmthanh(phimtruyềnhìnhnhiềutậpvàobanngàyrấthữuíchchothửnghiệmnày).Tậptrungvàonétmặtcủacácnhânvậtvàđoánxemcảmxúcnàophùhợpchotừngnétmặtđó.Điềuthúvịkhithửnghiệmvớiphimtruyềnhìnhlànếuhômsauxemtiếp,bạnsẽthấyhầuhếtcáccảnhphimnanánhauvớilờithoạiđikèm,quađóbạncóthểđánhgiáđượcđộchínhxáccủamình.
Nétmặtgiảtạo
Đểbiếtbiểuhiệntrênkhuônmặtlàthậthaygiả,bạnhãychúýđếnsựđốixứng.Sựgiảtạohaygượngépthườngtạoramộtkhuônmặtkhôngcânxứng.Cácbiểuhiệncóthểxuấthiệntrêncảhaibênmặtnhưngchỉhằnrõởmộtbên.
Mộtyếutốkhácđểnhậnbiếtnétmặtgiảtạochínhlàthờigian.TheonghiêncứucủaTiếnsĩEkman,cácbiểuhiệnkéodàitừ5đến10giâycóthểlàbiểuhiệngiảtạo.Nétmặtbiểuhiệncảmxúcthậtthườngchỉxuấthiệntrongkhoảnhkhắc.Vídụ,sựngạcnhiênđượcbiểuhiệnthoángquatrênkhuônmặtkhôngđếnmộtgiây.
Hãyquansátthờiđiểmbiểuhiệnnétmặtcủamộtaiđó.Nếubiểuhiệngiậndữđếnsaulờinóitứcgiận,đócóthểlàbiểuhiệngiảtạo.Thôngthường,biểuhiệncảmxúcthậtsựsẽxuấthiệntrướchoặccùnglúcvớithôngđiệpngôntừ.
Lantruyềncảmxúc
Vàomộtngàyđẹptrời,vừaláixeđếnsânbaySanFrancisco,tôivừanghêungaotheogiaiđiệubàihátyêuthíchđượcpháttrênsóngphátthanh,lòngđầyphấnchấn.Khitiếnvàobãiđậuxecủasânbaythìbấtngờmộttàixếxenngangtrướcxetôirồinhìnquakínhchiếuhậuvớivẻmặtkhinhkhỉnh.Tạiquầyvé,cônhânviênnhănmặt,thởdàikhitôigiảithíchviệcmìnhcầnđổitiềnlẻđểsửdụngtrongchuyếnđi.Đếnkhitiếpviênhàngkhôngtỏtháiđộkhóchịukhinhậnlấyvécủatôi,tôiđãquắcmắtnhìncôấy.Tâmtrạngthoảimáibanđầucủatôibỗngdưngbiếnmất!
Khóaicóthểtránhđượcsựlâynhiễmcảmxúc.Điệubộtrênkhuônmặtvàcảmxúcbêntrong(cảtíchcựclẫntiêucực)đềurấtdễlantruyền.Điềunàylàdochúngtacókhuynhhướngbắtchướcvẻ
mặtvàphảnchiếutâmtrạngcủanhữngngườimàtatiếpxúc.Mộtnụcườitươicóthểkhiếntaphấnkhởi,ngượclại,mộtnétmặtgiậndữcaucósẽkhiếntabuồnbựccảngày.
Ngaytừkhicònnhỏ,chúngtađãbiếtbắtchướcbiểuhiệncảmxúccủangườikhác.Nghiêncứuchothấy,nhữngđứatrẻchínthángtuổinhìnmẹchúnglâuhơnvàbiểuhiệnsựvuithíchhơnkhimẹchúngvuivẻ.Cònnhữngđứatrẻmộttuổi,saukhiđượcchoxemđoạnbăngvềnữdiễnviênvớihaitrạngtháicảmxúctráingược:tíchcựcvàtiêucực,chúngđềubắtchướcbiểuhiệncủanữdiễnviênđóvàbiếnđổicảmxúctheonhữnghìnhảnhchúngthấytrongđoạnbăng.
Ngườilớnchúngtacũngkhôngtránhkhỏisựảnhhưởngấy.CácnhànghiêncứuThụyĐiểnpháthiệnrarằngchỉcầnnhìnmộtbứctranhhàihước,cáccơtrêngươngmặtchúngtasẽnhanhchónghoạt
động,kéogiãnmiệngthànhnụcười.Vàbấtcứkhinàonhìnvàotấmhìnhcủaaiđóbiểulộcảmxúccựcđộnhưbuồnbã,phẫnnộ,hoặcvuivẻ,cơmặtcủatasẽtựđộngbắtchướcbiểuhiệnấy.Điềunàykhôngchỉlàsựphảnứngđơnthuầncủacơthể,mànócòntiếtlộnhữngcảmgiáctươngứngbêntrong.
HÃYTHỬ
Mỗingườitrongchúngtađềuthểhiệncũngnhưnhậnlạihàngtrămvẻmặtmỗingày,từnụcườihớnhởđếnnhữngcáimímmôitrênbànhọp.Hãynhìntừgócđộbạnlàmộtphầncủachuỗihiệuứngcảmxúctrongcuộcsốngvàtrongcôngviệc.
Hãythửbiểuhiệncảmxúclạcquantrongmộtngày.Hếtngàyhômđó,bạnhãychúýxemcảmgiáctiêucựccủangườikhácđãảnhhưởngđếntâmtrạngtíchcựccủabạnthếnào.Điềuquantrọngởđâylàkhôngđượcđểhọbiết.Hãynhìnnhậnnhữnggìđãxảyra,tậphợpvàxemxétlại.
Cảmxúctheonhóm
MộtthửnghiệmkinhdoanhgiảđịnhtạiĐạihọcYalegiaochohainhómvớinhiệmvụlàquyếtđịnhsốtiềnthưởngchomỗinhânviêntừnguồnngânquỹnhấtđịnh.Mỗithànhviêntrongnhómphảitínhmộtkhoảntiềnthưởngcàngnhiềucàngtốtchomộtsốnhânviênnàođónhưngvẫnphảitỏracôngbằngvớinhữngnhânviêncònlại.
Kếtquảlà:ởnhómthứnhất,mâuthuẫnđãxảyra,quanhệgiữa
cácthànhviêntrởnêncăngthẳng,trongkhinhómthứhaitấtcảđềuhàilòngvớiquyếtđịnhcuốicùng.Sựkhácbiệtnằmởcác"taytrong"đượcbímậtcàiđặtvàomỗinhóm.Ởnhómđầutiên,đólàmộtngườibiquan,chánchường,cònởnhómthứhailạilàngườilạcquan,vuivẻ.Tinhthầnchungtrongcácbuổihọpchịusựchiphốicủanhữngngườinày,mặcdùkhôngaitrongnhómhiểuđượctạisaocảmgiáccủamìnhlạicósựbiếnđổi.
Quađểýtôithấy,trongcácbuổitưvấnthayđổicáchquảnlý,cácnhânviênchưahiểurõvềtổchứcthườngchúýtớinétmặtcủanhữngngườixungquanh.Họtìmkiếmnụcườihoặccáicaumàyđểquađóđoánđịnhcảmxúcvàphảnứngcủangườikhác.Sauđóxuhướngchungcủahọlàbắtchướctheocảmxúccủasốđông.
HÃYTHỬ
Nếucấptrêncủabạncốthuyếtphụcrằng"Thayđổiđểcóđượcnhữngđiềutốtnhất",nhưngbạnvàđồngnghiệplạikhôngcảmthấythế,hãyxemcóphảinétmặthoặcngônngữhìnhthểcủavịsếpấykhôngđồngbộvớinhữnggìcôấynóihaykhông?Phảichăngcácthànhviêntrongnhómđangdõitheonétmặttiêucực(biểuhiệncảmxúcbêntrong)củamộtngườicóvịthế?
Thôngđiệptừkhuônmặt:Từtránđếncằm
Nếpnhăntrêntrán
Khimộtngườinàođóđangcânnhắcgiảipháphoặcsuynghĩvề
nhữnggìvừađọchoặcnghequa,họsẽnhănmàytạoracácnếpnhăntrêntrán.Biểuhiệnnàychothấysựtậptrunghoặcsuynghĩcăngthẳng.
Nhướnmày
Góctrongcủađôilôngmàynhướnlênmộtcáchnhanhchóng.Đâylàđiệubộphổbiếnởnhiềunơi.Dấuhiệunàythểhiệnsựnhậnbiếtvàthíchthú,thườngthấyởngườichâuÂu,ngườiBali,thổdânBushmenvàngườiDađỏNamMỹ.Ngoàira,dấuhiệunàycònđượcsửdụngtrongcácnhómcộngđồngnhưbộlạcAfghan,hoặccácnhàmôigiớichứngkhoánởNewYork.(NơiduynhấttránhdùngcửchỉnàylàNhậtBản.VớingườiNhật,cửchỉnàybịcholàthấtlễ).
HÃYTHỬ
Khigặpánhmắtcủamộtngườilạ,bạnhãynhướnmàyvớihọ.Cửchỉbạnnhậnđượcthườngsẽlàlờichàohoặcnhướnmàyđáplại.
Nhữngdấuhiệukháctừđôimày
Vớimộtngườiđangkhóchịu,cơmặtcủahọsẽkéolôngmàythấpxuốngvàgầnvềgiữagươngmặt.Hạthấplôngmàylàcáchmộtngườithểhiệnưuthếhoặctỏýgâyhấnvớingườikhác.
Nhướnmàycóthểlàdấuhiệucủaviệcchuẩnbịxinýkiếnhoặcxinphépaiđó.Khimộtngườinàođókhôngchắcrằngýkiếnhayhànhđộngcủahọcóđượcchấpnhậnhaykhông,họthườngnhướnmàyvàgiữnguyêntrongchốclát.Điềunàyẩnchứacâuhỏirằng:"Tôi
làmvậycóđượckhông?”,"Anhnghĩthếnàovềnhữnggìtôivừatrìnhbày?".
Cũnglàđiệubộnhướnmày,nhưngnếunódiễnratrongkhoảngvàigiây,kèmtheođólàđộngtácnghiêngđầuthìẩnýsauđósẽlàngườinghecóhiểunhữnggìmìnhvừanóikhông.Nếuđólàcáinhướnmàytừtừ,đầungẩnglênthìđólạilàđiệubộthểhiệnsựkhôngchấpthuận.Nhướnmộtbênmày,nhấtlàđikèmvớimộtnụcườibíhiểm,thểhiệntháiđộhoàinghi.Cuốicùng,nhướnmàyđikèmvớiđôimôimímchặt,đầucúithấpvànhẹnhàngquayđithểhiệntháiđộcoithường,khôngquantâm.
Mũichotabiếtnhữnggì?Khichuẩnbịthựchiệnmộtcửchỉnàođó,ngườitathườnghítthậtsâukhiếncánhmũiphồnglên.MộtnhânviêncủaCụcĐiềutraLiênbangMỹ(FBI)chobiết:"Khimộtnghiphạmnhìnxuống(hànhđộngchegiấu)vàmũicủahắnphồnglênthìrấtcóthểhắnđangchuẩnbịquanhcovớitôi”.
Mặcdùbạnkhóbiếtđượcaisẽlàngườicôngkíchmìnhtrongcuộchọp,nhưngđiệubộphồngmũicủamộtaiđótrongtìnhhuốngnàysẽlàdấuhiệucảnhbáohoặchứahẹnmộtlờinhậnxéthayhànhđộngnàođó.Mộtcáinhănmũitrongcuộchọpcũngchothấytháiđộhoàinghicủamộtngườitrướcnhữnggìvừađượctrìnhbày.
Máđỏửng
Sovớinhữngbộphậnkháctrêncơthể,haimálànơinhạycảmnhấtđốivớidòngmáulưuthông.Đólàvì,khicảmxúcdângtrào-dùlàtứcgiận,vuisướnghaybốirối-thìmáuđềuchảydồnvềmặt.Vàmộthiệntượngkhótránhkhỏilàmặtngườiđósẽđỏửnglên.
Dacăng
Quansátđộcăngxungquanhmá,dọctheohàmvàcổ,tacóthểbiếtđượcmộtngườiđangcăngthẳnghaytứcgiận.Đểthấyrõhơnđiềuấy,bạnhãythửnínthởvàcảmnhậnsựcănglênởnhữngvùngnày.
Nụcười:thậtvàgiả
Nụcườigiảtạolàbiểuhiệnnhằmchegiấumộtcảmxúcnàođó.Khimộtngườikhôngmuốnngườikhácbiếtcảmgiácthậtsựcủamình(nhấtlàkhingườiđómuốncheđậysựkhóchịuhoặcgiậndữ),họthườngcốtạochomình"mộtkhuônmặtvuivẻ".
TiếnsĩPaulEkmanchorằngcómườitámkiểucườikhácnhautrongđóhầuhếtđềugiảtạo.Mộttrongnhữngkiểucườiphổbiếntrongcôngviệclàcười“giảlả”.Đâylànụcườimàcấptrênthườngsửdụngkhimuốnloạibỏýtưởnghoặcphêbìnhmộtnhânviênnàođó.Trongcuộcsống,chúngtacũnghaygiảvờcườikhicảmthấykhônggầngũivớinhữngngườixungquanh.Nụcườithậtđượcdànhchonhữngngườichúngtathậtsựquantâm.
Cónhiềucơhộiđểluyệntậpnụcười,cảgiảlẫnthật.TheocácnghiêncứucủaĐạihọcMaryland,trẻmườithángtuổichumôiphảnứngtrướclờithìthầmthânthiệncủangườilạ,chúngchỉnởnụcườihạnhphúc,thánhthiệnkhiởgầnmẹ.
Tạoramộtnụcườigiảtạokhôngkhó.Bạnchỉcầnkéodãnmộtsốcơmặtvàkhóemôisanghaibênlàcóthểtạoranụcười.Tuynhiên,mộtnụcườigiảcũngrấtdễnhậnra.
Điềunàylàdonhữngkhácbiệtrấtrõsovớinụcườithật.Khicườithật,khôngchỉkhóemiệngcósựthayđổimàcònkéotheosựthayđổitoànbộkhuônmặt:mắtsánglên,tránnhănlại,mánhôcao,daxungquanhvùngmắtvàmiệngnhăn,vàcuốicùnglàmiệngnhoẻncười.
Mộtdấuhiệukháccủanụcườithậtlàvùnglôngmàybêntrongsẽhạthấpxuống.Khicườigiả,lôngmàysẽkhônghạthấp,vìthếnụcườiấytrôngcứngnhắc,gượnggạo.
Nụcườithậtcũngrấtkhólàmgiảkhichúngtacócảmgiáckhó
chịu.Chẳnghạn,cácnhânviênbánhànghoặcmộtngườiđãnghecâuchuyệncườiđóhàngtrămlầnsẽchỉnởmộtnụcườilịchsự,môikhẽnhoẻnlênvàchỉdừnglạiởđó.
Nếubạnnhìnvàobứcảnhmộtngườinàođóđangmỉmcười,môikhéplạithìđôimắtsẽchobạnbiếtcảmxúcthậtsựcủahọ.MoWilliams-họasĩvẽtranhminhhọađồngthờilàtácgiảcủanhiềubộsáchdànhchothiếunhi-nóirằngkhiôngvẽmộtkhuônmặtvớiđôimắtbuồnvànụcườitrênmôi,đólàbứctranhcủamộtkhuônmặtbuồn.Giờthìbạnđãrõrồichứ!Sựthậtvềnụcườinằmtrong(hoặcxungquanh)đôimắt.
HÃYTHỬ
Liệtkêdanhsáchnhữngchuyệnbạncholàthúvị,ngốcnghếchhoặcbuồncười(nhưmộtcửchỉ,mộtsựkiện,hoặcmộtchuyệnvuihaymộtbộphimhàihước…).Khicódịpthamdựmộtsựkiện,haymộtbuổihộithảonàođó,hãyđểmọingườithấybạnthânthiện,dễgần,hãydừnglạimộtchútnghĩvềnhữngkýứcvuivẻvàđểnhữngcảmxúcthậtđóđemlạichobạnmộtnụcườithậttựnhiên.
Nụcườiluôntácđộngmạnhmẽđếntấtcảchúngtadùlýdovàđộngcơphíasauđólàgìđinữa.Bộnãoconngườitỏrathíchnhữngkhuônmặthạnhphúcvànhậnrachúngnhanhhơnbấtkỳvẻmặttiêucựcnào.Nụcườilàmộtphầnquantrọngtronggiaotiếp,ngườitacóthểnhậnranụcườicủamộtngườidùởcáchxatận90mét(khoảngcáchbằngchiềudàicủamộtsânbóng).
Ngônngữcủađôimôi
Chuyểnđộngcủađôimôicóthểhélộcảmxúcthậtsựcủamộtngười.Khicăngthẳng,miệngchúngtasẽtrởnênkhôkhốc,vìthếviệcsờhoặcliếmmôiđượcxemlàcửchỉxoadịutrướctrạngtháilolắng,bồnchồn.Cắnmôidướichobiếttìnhtrạngcăngthẳng,thườngthấykhimộtngườicốkìmnénlờichỉtríchcủamình.
Mímmôi(đôikhimímvềmộtbên)làđiệubộphổbiếnkhingườitaphảicânnhắctrướcnhiềulựachọn.Mímmôicũngcóthểlàdấuhiệuchobiếtngườiđókhôngtánthànhýkiếnhoặchànhđộngcủangườikhác.Điệubộnàythườngbắtgặpởcácphiêntòa.Trongkhiluậtsưbênnguyênnói,bênbịsẽmímmôitỏvẻbấtđồng.Thẩmpháncũngthườnglàmnhưthếkhibấtđồngýkiếnvớiluậtsưtrongcáccuộctranhluậntạitòa.
Bặmmôixuấthiệnkhimộtngườiđangtứcgiận,thấtvọng,mấttinh
thần,hoặccốkìmnénlờinói.
Bặmmôiluônđiliềnvớicảmxúctiêucực.Mộtđôimôiđầyđặnluôncósứchấpdẫnbởichúngđượccholàdấuhiệutíchcựcmàngườikhácđangphảnhồivớichúngta.Điệubộphùmôiphồngmánhưmuốnthổihơitrongmiệngrathườngđiliềnvớitháiđộcamchịu,hoàinghihoặcthấtvọng.
Khibịgiậtmình,đôimôisẽrunlên.Đólàdấuhiệumàtôitừngthấykhimộtnhânviênởcửahàngtạphóavôtìnhđụngvàomộtsố
hàngtrưngbàytrongtiệm.Môidướivàcằmcủacôấyrunrunbiểulộtrạngtháibấtngờvàhếthồn.
Ngáp
Thôngthường,khithấyaiđóngáp,chúngtanghĩngayrằnghọđangchánhoặcmệtmỏi.Nhưngcácnhàtâmlýhọcngàynaychorằngngápcònlàmộtcơchếđểnétránhnhữngvấnđềphứctạp,căngthẳng.Nhiềungườithàngápcònhơnphảithảoluậnnhữngvấnđềchánngắt.
Tôitừngcódịpđàotạomộtngườiquảnlý–mộtngườiđầynănglựcvàthànhcôngtrongviệcđiềuhànhtổchứcmangtầmvócquốctế,nhưnglạikhôngthểkiểmsoátnổicontraimình.Thằngbécóvấnđềvềhànhvi.Tôithấybấtcứkhinàochúngtôiđềcậpđếnvấnđềcủacậubévànhấtlàvaitròlàmmẹcủanhàquảnlýnàythìcôấylạibắtđầungáp.Thựcra,đólàcáchcôấycốtìnhnétránhvấnđề.
Thèlưỡi
Ngườitathườngliếmmôikhibịcăngthẳnghoặckhinghĩvềmộtbữaănngon.Nhưngcómộtcửchỉkháclàlưỡithègiữahaihàmrăngvàkhôngchạmmôi.Điệubộnàyxảyrarấtnhanh,gợitôinghĩđếnhìnhảnhcủamộtconrắnđangthèlưỡi.
Vàdườngnhưđâyluônlàdấuhiệucủasựlừadối.
Tôibướcvàomộttiệmsửaxe.Nhânviênbảotrìkhẳngđịnhrằngđólà“giáhữunghịnhất”.Rồicậuấyvàotrongđểxinýkiếncủaôngchủ.Họđứngsaumộttấmkính.Tôikhôngthểngheđượccuộcđốithoạigiữahọ,nhưngtôicóthểthấyđượcnhữngcửchỉhọthểhiện.
Mộttrongnhữngcửchỉấylàcáithèlưỡirấtnhanhcủangườithợsửachữakhikếtthúccuộcnóichuyệnvớiôngchủ.
Rõràng,thèlưỡilàmộtcửchỉvôthức.Khinóichuyệnvớimộtngườivàthấyngườiấylàmđiệubộnày,bạncóthểchắcchắnrằngngườiấyđangcốnétránhmộtviệcgìđó.
Khinhânviênsửaxetrởra,cậutacamđoanvớitôirằngôngchủđãđồngýđólàgiáhữunghịnhấthọcóthểđưara.Tôitừchốivàtìmmộttiệmsửaxekhácvớigiáchỉbằngphânnửa.
Ngướccằm
Mộtngườiđangtứcgiận
hoặcthủthếthườnghấtcằmratrước.Ởtrẻnhỏ,khikhôngmuốn
làmmộtviệcnàođó,đứatrẻthườnghấtcằmlên,kèmtheođólàtiếnghétphảnđối"Không".Đồngnghiệpcủabạncũngcóthểsẽhànhxửtươngtựkhihọgiậndữ,cảmthấykhôngđúnghoặcsắpđưaralờiphảnđốiaiđó.
Nuốt
Đâylàcửchỉdễnhậnthấyởnamgiới,tráiA-đamởcổ
họchuyểnđộnglênxuống.Cửchỉnàythểhiệnsựbốirối,loâu,hoặccăngthẳng.Vídụ,tôiđểýthấytrongcáccuộchọp,khingườinghekhôngthíchhoặcbấtđồngýkiếnvớingườinói,tráiA-đam(*)củahọsẽchuyểnđộnglênxuống.
Cáctưthếcủađầu
Nghiêngđầu
Ởcácbộlạcnguyênthủy,nghiêngđầulàcáchđểngherõhơnâmthanhcảnhbáosựnguyhiểm.Ngàynay,nghiêngđầulàdấuhiệuthểhiệnsựthíchthúvàbịcuốnhútvàocâuchuyệncủađốiphương.Điệubộnàythườngxuấthiệnởnữgiới.Nghiêngđầucóthểlàtínhiệutíchcực,nhưngcũngcóthểlàdấuhiệucủasựtiêucựcvớitâmlýquyphục.Trongkhitraođổicôngviệcvớinamgiới,phụnữnêngiữthẳngđầuởvịtrítrunglậphoặcítnhấtcũngnênýthứcđượccácthôngđiệpkhônglờimìnhđưara.
Quayđầu
Khimộtngườiphảinóirahoặcphảinghenhữngđiềumìnhcảmthấykhôngthoảimái,họthườngquayđầutránhnéngườiđangtròchuyệnvớimình.Đâylàmộtnỗlựcnhằmtạokhoảngcáchvớiđốiphương.Hãyquansáthànhđộngthìnhlìnhgiậtđầurasauhoặctừtừdichuyểnthậntrọngrasau.Cảhaiđềulàdấuhiệuthểhiệnsựkhóchịu.
Cúiđầu
"Coichừngbêndưới!".Ngaylậptứcphảnứngbảnnăngsautiếnglanàysẽlàgiậtvailênvàđẩyđầuxuốnggiữavai.Đâylàtưthếtôithườngthấyởnhiềunhânviênkhitiếpxúcvớicấptrêncủamình.Trongcôngviệc,cúiđầuthườnglàdấuhiệuchobiếtđịavịvàmốiquanhệgiữacáccánhânvớinhau.
Anhấycảmthấybấtantrướccấptrêncủamình
Ngẩngcaođầu
Nhiềunămtrước,mộtthửnghiệmđãđượctiếnhànhvớimột
nhómsinhviênhútthuốclá.Ngườitaquansátphảnứngcủacácsinhviênnàysaukhichohọbiếtkếtquảbàikiểmtra.Nhữngsinhviênđạtkếtquảtốtphàkhóihướnglêntrongkhinhữngsinhviênlàmbàikhôngtốtlạiphàkhóixuốngdưới.Tấtcảđềudotưthếđầucủahọ.Đầungẩngcaomộtcáchvôthứckhichúngtacảmthấytựtinvàngượclại,khithiếutựtin,đầucủachúngtasẽcúithấp.
Gậtđầu
Nếulắcđầumangnghĩa"Không"hoặc"Tôikhôngđồngý"thìgậtđầuđượcxemlàdấuhiệutánthành,thôngcảmhoặcchấpthuận.Gậtđầumộtcáchchậmrãithườngthểhiệnsựquantâm,thíchthúcủangườiđóđốivớinhữnggìđốiphươngđangnói.Ngượclại,gậtđầunhanhthểhiệnsựthiếukiênnhẫncủangườinghehoặccóthểlàdấuhiệuchobiếtngườiđóđangmuốnlêntiếng.Trongmộtthửnghiệmnọ,mộtnhómsinhviênngành
CHƯƠNG5NGÔNNGỮCỦAĐÔITAY
JANEĐANGKỂCHOIANNGHEMỘTCÂUCHUYỆN.Đếnđoạnmộtnhânvậttrongtruyệnlénbỏthuốcđộcvàonướcuốngcủakẻthù,đểdiễntảhànhđộngđó,JanenắmtaylạihìnhchữCvànghiêngtaynhưthểđangrótthứgìđótừchiếccốc.Điềuđócólẽkhôngcógìlạ,ngoạitrừviệcJanevàIanđềubịmù.
Cửchỉtaykhôngchỉđóngvaitròhỗtrợcholờinóimànócònlàphươngthứcgiaotiếpcótừxaxưacủaconngười.Cácnhànghiêncứungàynaytinrằngtổtiênloàingườigiaotiếpvớinhauthôngquangônngữcửchỉ.Tronglịchsửtiếnhóacủaloàingười,lờinóixuấthiệnsauđiệubộcửchỉvàtrởthànhmộthìnhthứcgiaotiếpchủyếu.Tuynhiên,giữacửchỉvàlờinóilạicómốiliênhệmậtthiếtvớinhau,khôngthểthựchiệnđiềunàymàthiếuđiềukia.Đâylàmộtthóiquencốhữukhôngbaogiờmấtđichodùbạnnóichuyệnquađiệnthoạihaynóichuyệnvớimộtngườibịkhiếmthịchăngnữa.
Trongchươngnày,chúngtasẽcùngđivàotìmhiểutạisaocửchỉtaylạitrởthànhmộtphầnquantrọngkhôngthểthiếutronggiaotiếp.Tạisaoviệckếthợpnhiềucửchỉtaykhácnhaulạitạochongườitadángvẻthânthiệnhơn?Bêncạnhđólàsựkhácbiệtgiữacácdấuhiệubiểutrưngvớinhữngcửchỉcóýthức,vàcáchgiảimãcáccửchỉbiểulộmứcđộtựtin,chânthành,lolắng,lừadối,đắnđo,khóchịuvàchốngđối.
Cửchỉthườngđượcsửdụngđểbiểuđạtmộtthôngđiệpnàođó(nhưdùngtaychỉvàomộtđiềukhoảntronghợpđồng).Cửchỉcòn
đượcsửdụngkhimuốnkiểmsoátlờinóicủangườikhác(giơtaylênrahiệudừnglại),hoặcradấuhiệuthaythếcholờinói(mộttayđuamô-tôthểhiệnsựtháchthứcvớitayđuakhácbằngcửchỉkhiếmnhãgiơngóngiữalên).Bêncạnhđó,nhiềulúccửchỉcònđượcsửdụngmộtcáchtựđộngvàvôthứckhinói.Chúngtathườngítđểýđếnđiệubộcủamình,nhưngtrongthựctế,nhữngđiệubộnàyđượcsửdụngrấtnhiềunhằmđạthiệuquảcaotronggiaotiếp.
Mộtnguyênnhânquantrọngkháclýgiảitạisaochúngtadùngcửchỉtaykhinóichuyệnđólà:nhữnghìnhảnhởnãochothấymộtvùngđượcgọilàvùngBroca-giữvaitròquantrọngtrongviệcthúcđẩylờinói.Khuvựcnàykhôngchỉhoạtđộngkhichúngtanóichuyệnmàcònhoạtđộngkhichúngtavẫytay.Docửchỉđượcnốikếtmậtthiếtvớilờinóinênnócóthểhélộnhữngsuynghĩbêntrong.
Quanhiềulầnthửnghiệmvớigầnmộttrămtrẻemvàngườilớn,cácnhànghiêncứupháthiệnrằngviệckếthợpđộngtáctaykhinóigiúpcácđốitượngnàynhớcácconsố,cáchgiảibàitoán,cũngnhưchữcáitrướcđótốthơn.
Ngượclại,khikhôngđượccửđộngtay,cácđốitượngnàyhầunhưkhôngnhớgìcả.
HÃYTHỬ
Lầntới,khimộtaiđónóichuyệnvớibạn,hãygiảvờnhưbạnhoàntoànkhônghiểuvàyêucầucôấylặplạinhữngđiềuvừanóilầnnữa.Hãyquansátxemcôấycóthựchiệncácđộngtáctaymàcôấyđãkhôngsửdụngởlầnnóiđầukhông.Tôichắcrằngcôấysẽ
làmthế!Cáccửchỉtaygiúpgiảithíchvàthuyếtphụcđốiphươnghiệuquảhơn.
Biểuhiệnbêntrongvàbênngoài
Cóbaogiờbạnđểýrằng,khimộtngườisaymêvớinhữnggìhọnói,độngtáctaycủahọsẽtrởnênsinhđộnghơn?Tayhọchuyểnđộnglinhhoạtnhằmnhấnmạnhnhữngđiểmmấuchốtvàthểhiệnsựnhiệttình.
Nghiêncứuchothấyngườitathườngchúýđếnnhữngngườikếthợpnhiềucửchỉtayvớilờinóihơn.Cácnghiêncứunàycũngchỉrarằngngườicókhảnănggiaotiếpbằngtaythườngđượcđánhgiálà"nồngnhiệt,dễchịuvàmạnhmẽ",ngượclạinhữngngườiítsửdụngcửchỉtaythườngbịxemlà"lýtrí,lạnhlùng,vànguyêntắc".
Mứcđộtươngđồnggiữacácchuyểnđộngtayvớitrạngtháitâmlýcủamộtngườicũngchotabiếtnhiềuđiềuthúvị.Nếumuốnthểhiệnsựhănghái,nhiệttình(vídụnhưtrongbuổiphỏngvấn),bạncóthểgiatăngcáccửchỉgiaotiếpbằngtay.Tuynhiên,vungtayquátrớn,nhấtlàkhibàntayliêntụchấtquavaisẽkhiếnbạntrôngcóvẻmấttựchủ,thiếutincậyvàthiếuthuyếtphục.
HÃYTHỬ
Trongcácbuổitiệcbuffet,hầuhếtmọingườiđềuđứng,taycầmlyvànóichuyệnvớinhau.Điềunàykhiếnviệcsửdụngcửchỉtaycủahọbịhạnchế.Nếuđểýmộtngườinàođóđanghăngsaynói,bạnsẽthấycôấyđặtlyxuốngvàdùngtaydiễntả.Nhưngnếumộtngườichỉghéquathamgiavàocâuchuyệnthìhọsẽkhôngdùngnhiềuđộngtáctayvàkhôngcầnđặtlyxuống.
Mộthìnhảnhkhácmàbạncóthểquansátđượctrongbuổinóichuyệnlàcửchỉlặplại.Hãyđểýmộtnhómngườiđangnóichuyện,bạnsẽthấykhiaiđótrongnhómsửdụngmộtcửchỉđặctrưngthìlúcsaunhữngngườicònlạicũngcónhữngcửchỉtươngtự.
Mộtvàidấuhiệubiểutrưng
Mộtsốcửchỉmangýnghĩachungđượcsửdụngmộtcáchcóýthứcthaycholờinói.Chúnglàcácdấuhiệubiểutrưng,vàcũngnhưlờinóiđượcthaythế,chúngnằmởbáncầunãotrái.
Cácdấuhiệubiểutrưngnàyđượcchúngtatiếpthuởtrường,ngoàixãhội,vìvậynhìnchungchúngcósựkhácbiệttùytheotừngnềnvănhóa.SauđâylàmộtvàivídụbạncóthểbắtgặpởcáccôngtyởBắcMỹ:
■Ngóncáigiươnglênthườngđượchiểulà"làmtốtđấy","đồngý",hoặc"mọichuyệnổncả".
■Lắctay-lòngbàntayúpxuống,ngóntaytrảiđềuvàlắcqualắclạimangnghĩa"tàmtạm"hoặc"cóthể".
■HaingóntaytạothànhhìnhchữVmanghàmýchiếnthắng,cũngđượcsửdụngnhưmộtdấuhiệucủahòabình.
■Nhúnvai,đặcbiệtkhilòngbàntayngửalên,ngụýđốiphươngkhôngbiết,khônghiểu,hoặckhôngquantâm.
■Bàntaykhumnơilỗtai,ngụý"Tôikhôngthểnghenhữnggìanhnói".
■Vỗtránlàcáchnói"Ồkhông,tôiquênkhuấyđimất!"hoặc"Tôithậtngốclàmsao!".Ngóncáichỉxuốngmangnghĩa"ýkiếntồi"hoặc"không".
Cửchỉtayvàmiệng–dấuhiệunóidối
Khônggiốngvớinhữngdấuhiệubiểutrưng,hầuhếtcáccửchỉtaykhôngphảilàcửchỉcóchủýmàchúngchỉlànhữngchuyểnđộngvôthức.Ngườitathựchiệnnhữngcửchỉnàynhằmtruyềntảicảmgiácthựcsựcủahọ.Vìvậythôngquađóbạncóthểpháthiệnvàgiải
mãmộtcáchchínhxáckhinóichuyệnvớimọingười.
Hãylấycửchỉtaykếthợpvớimiệnglàmvídụ.Khitrẻemnóidối,chúngthườngdùngmộthoặccảhaitaychemiệngnhưthểmuốnrútlạilờinói.Nhữngđứatrẻlớnhơnthìbiếtrằngcửchỉnàysẽvạchtrầnchúng,vìthếchúngcốngănnólại.Vấnđềlàhànhđộngnàyđãtrởthànhthóiquenvàthayvìchấmdứt,nólạiđượcchuyểnthànhmộtcửchỉkhác-nhẹnhàngvàtinhtếhơn.Dấuhiệunóidốibắtgặpởngườilớnlàđiệubộngóntayvôtìnhchehoặcchạmvàomiệng(cóthểngụytrangquaviệcgiảbộhohoặcngáp)hoặcbàntayđưalênmiệngnhưnglạingậpngừngrồilướtquamôihoặcsờmũi.
Nhữngngườinóidốicũnghaysờmũibởivìlượngadrenalinetăngcao,khaithôngcácmaomạchvàgâyngứa.Quansátkỹ,bạnsẽthấy,khiaiđóchuẩnbịnóidốihoặcsắpnóiđiềugìđóxúcphạm,họthườngcómộtcửchỉvôthứclàlấytaysờmũi.
Ngườitasờmiệnghoặcmũikhôngchỉkhihọnóidốimàcònlàmthếkhilắngnghengườimàhọcholàđangnóidối.Kim-mộtnhânviêncảnhsátnóirằng,khithẩmvấnhainghiphạmcùngmộtlúc,côđặcbiệtchúýđếncửchỉnàyởcảhainghiphạm.
HÃYTHỬ
Lầntới,khibạndẫndắtcuộchọphoặcphảithuyếttrình,hãyđểýxemnhữngngườithamdựcósờmũihoặcchemiệnghaykhông.Nếuthấycửchỉnày,bạnhãyngưnglạivàgiảiđápthắcmắccủahọ.Chẳnghạn:"Tôibiếtcóvàingườiđangnghingờnhữnggìtôinói"hoặc"Cóvẻanhvẫncònngờvựcđiềunày.Anhcóthểchotôibiếtthắcmắccủaanhkhông?".
Cửchỉxoadịu
Trongquátrìnhtrưởngthành,conngườicónhữngcửchỉtựtrấnandướinhiềudạngthứckhácnhaunhằmgiúpcơthểđiềuhòacăngthẳng.Trẻsơsinhvàtrẻnhỏthườngbiểulộcửchỉnàybằngcáchmútngóntaycái,nhainhairìatấmchăn,hoặcvớitayđòingườinàocó
thểlàmchúngantâm.Lớnhơnmộtchút,chúngtựcósựđiềuchỉnhhànhvichothíchhợphơn.
Đểxoadịubảnthân,ngườitathườngcọnhẹhaichânvớinhau.Họkéocổáo,khoanhtayvàxoahaitayvàonhau,hoặctựômlấybờvaimình.Cũngcókhihọđặtbàntaynàyvàolòngbàntaykiavànhẹnhàngmát-xacácngóntay.Cáchnàykhôngchỉgiúpxoadịumàcòntạonênmộtsựtựvệchocơthể.
Mọitiếpxúcgiữatayvàcơthểđềucótácdụngxoadịu.Nhữngcửchỉtựtiếpxúcnàythườngbiểulộcáccảmgiácnhưxấuhổ,nghingờ,lolắngvàngạcnhiên.
Sựđụngchạmấycóhiệuquảrõrệtởnhữngvùngnhạycảmnhưmặtvàcổ.Vỗmặt,xoatrán,kéohoặcmát-xadáitaibằngngóncáivàngóntrỏ,haynghịchtóccóthểđượcxemlànhữngcửchỉxoadịu.Cắnhoặcgặmmóngtayhaybútchìcũnglàmộtphảnứngthườngthấykhingườitacăngthẳng.
Vuốthoặcxoacổlàmộttrongnhữngcửchỉxoadịuthườngxuyênvàquantrọngtrướccáctácnhângâycăngthẳngbêntronghoặcbênngoài.Kéocổáocóthểlàcáchgiántiếpthểhiệnsựngộtngạt.Hãyđểýtớinhữngngườihayvuốtphầndướicằm.Vùngnàytậptrungnhiềudâythầnkinhnênkhivuốt,áplựcmáuvànhịptimsẽgiảmđi,giúpngườiđótĩnhtâmlại.
Ởphụnữ,điệubộsờcổnhằmxoadịubảnthâncósựkhácbiệtsovớinamgiới.Đôikhihọchạmhoặcxoắnsợidâychuyềnđangđeo.Họcũngchạmhoặccheđiphầnlõmởcổ(vịtrítráiA-đamcủanamgiới)khicảmthấybấtan,sợhãihoặclolắng.
HÃYTHỬ
Làmộtnhàquảnlý,khithấynhânviêncủamìnhsờgáy(điệubộđaucổ)saukhinghethôngbáolịchcôngtácmới,bạnhãyhỏicôấycóthắcmắcgìkhông.Làmộtnhânviênbánhàng,khithấykháchhàngbắtđầugãiđầu,bạncầnhiểurằngngườiđóvẫnchưabịthuyếtphục.Vìthếhãyđềcập
tớiphầnbảohànhsảnphẩmvàdịchvụkháchhàngđểthuyếtphụchọ.
Lòngbàntaymở
Khihuấnluyệnkỹnăngthẩmvấnchođiềutraviên,ngườitathườngdạyhọchúýđếnlòngbàntayvìđólàmộttrongnhữngnơiquantrọngbiểulộsựtrungthực.Thôngthường,ngườitarấtkhónóidốikhilòngbàntaymở.Khiđangnóisựthậthoặcsắpnóirathật,ngườitacóxuhướngdùngcáctưthếmở,đểlộlòngbàntay,cổtayvàđưatayxakhỏithânngườinhưmuốnthểhiệnthôngđiệp"Anh
thấykhông,tôichẳnggiấugiếmđiềugìcả".
Nắmtay
Khiaiđónóidốihoặccảnhgiác,họsẽítsửdụngcửchỉtay.Nếuđangngồi,họsẽgiữtaytronglòng.Nếuđangđứng,họcóthểsẽđểxuôitay,bỏtayvàotúiquần,nắmchặtvậtgìđóhoặcsiếtchặtnắmtay.Tấtcảnhữngcửchỉnàychứađựngthôngđiệprằng:"Tôiđangcấtgiữnhữngđiềubímậtvàkhôngcóýđịnhtiếtlộchúng".
Trongkhiđàmphán,đểthểhiệnsựchânthànhvàthiệnchícủamình,ngườitathườngđặthaitaytrênbànvàdùngcửchỉtaykhinói.Tráilại,khikhôngthẳngthắn,hoặckhôngcóthiệnchí,ngườitahaygiữtaydướibànhoặcsátthânngười.Nếuđểýbạnsẽthấy,khimộtngườiđượchỏi,họ
thườngnắmchặttayhoặcúplòngbàntaylại.Điềunàyhélộrằnghọđangphòngthủhoặcrútlui.
Cólầntôihỏimộtđồngnghiệprằngmốiquanhệcủaanhvớicấptrênnhưthếnào."Ồ,rấttốt",anhấytrảlờitrongkhihaitayvẫnđặttrongtúiquần,rồinhanhchóngchuyểnđềtài.Vàingàysautôipháthiệnrằnggiữahọđangcóxíchmíchlớnvàanhđangcốtìmviệckhác.
Đểtaytrongtúiquầncũnglàthủthuậtđànôngsửdụngkhikhôngmuốnthamgiavàocuộcnóichuyện.Điềunàycũnghàmýrằng:"Tôisẽkhôngnóilờinàocả".
Tayvàđiệubộkémtựtin
Nắmchặttayhoặcđancácngóntayvớinhauthểhiệnsựthiếutựtin.Treongóncáivàotúiquầnhoặcgiấunhữngngóntayấycũngchothấysựthiếutựtin(ngóncáiluônnằmởvịtrítrunglập,vìthếkhingóncáigiơlênhoặcbịchemấtcóthểlàdấuhiệuquantrọngchobiếtđiềugìđó).Bàntaynàycầmcácngóncủabàntaykiacũngchothấysựthiếuthoảimáivàmấttựtincủađốiphương.
Tayvàđiệubộtựtincaođộ
Khimộtngườinàođóđangcótưthếtayhình"thápchuông"(đầucácngóntaychạmvàonhau,ngóntrỏgiươnglên,hailòngbàntayhởnhẹ,cácngóntrảiđều),
điềuđónghĩalàhọđangcảmthấytựtinvàthoảimáinóivềđềtàimìnhamhiểu.Cácchínhtrịgia,nhàquảnlý,giáosưvàluậtsưthườngsửdụngcửchỉnàykhinói.
Đôikhicácdoanhnhânmócngóncáitrongchiếcáoghi-lêbêntrongbộcom-lêhoặccầmveáonhằmbiểulộsựtựtincủamình.
Tayvàđiệubộkhôngtánđồng
Cáccửchỉthườnggặpthểhiệntháiđộdodựhoặckhôngtánđồngđólàsờmũi,daymắt,sờtai.Nhữngcửchỉnàyngụýrằng"Tôithấykhôngổnlắm","Việcấynghecóvẻkhôngphảivậy”,hoặc"Tôikhôngđồngtìnhvớicáchgiảiquyếtđó”.Gõngóntaytrênbànlàdấuhiệuthiếukiênnhẫn.Chốngcằm,cácđầungóntayômvào
máthườngchobiếtđốiphươngđangbìnhphẩmngườinóihoặcđềtàiđangnói.Cuốicùnglàđộngtácnhặtcácbụivảidínhtrênquầnáo,chodùlàcốýhayvôtình,thườngtruyềntảithôngđiệp:"Tôikhôngđồngý,nhưngtôisẽkhôngtranhluậnvềchuyệnđó".
HÃYTHỬ
Nếupháthiệnrabấtcứđiệubộkhôngđồngtìnhnàotrongcuộchọp,nhấtlàkhibạnlàngườiđiềuhànhcuộchọpthìđừngbỏquachúng.Thayvàođó,hãyđể
đốiphươngbiếtrằngbạnquantâmđếnnhữngbănkhoăncủahọvàkhuyếnkhíchhọthamgiathảoluận.Dùkhôngthểhiệnthànhlời,nhưngtháiđộkhôngđồngtìnhnàycóthểảnhhưởngxấuvềsau.Biếttrướcnhữnggìngườikhácđangcảmnhậnluôntốthơnlàkhôngbiếtgì,nhấtlàkhiđólànhữngcảmxúctiêucực.
Mộtsốcửchỉtaykhác
Cáccửchỉtaykhácnhauchotabiếtcácphảnứngkhácnhau.
Cửchỉbuồnchán
Khingườinghebắtđầulấytayđỡđầucủamìnhthìhànhđộngđóchothấyrằnghọđangcảmthấybuồnchán.Cửchỉnàydiễnracànglâubaonhiêucàngchobiếttháiđộchánnảncủađốiphươngnhiềubấynhiêu.
Cửchỉgiậndữ
Nắmchặttaysaulưngthườngbiểuhiệnsựgiậndữhoặcthấtvọng.
Chỉtaybằngngóntrỏ
Chỉvàlắcngóntaytrỏthườnglàđiệubộcủaphụhuynhkhilarầycontrẻ.Cácchínhtrịgiavànhàquảnlýcũngsửdụngcửchỉnàytrongcáccuộchọp,đàmphán,hoặcphỏngvấnnhằmnhấnmạnhhoặctỏuythếcủamình.Tuynhiên,thayvìlàmộtdấuhiệucủasựuyquyền,cáichỉtayhunghãn(mộthoặcbốnngóntay)sẽkhiếnchủthểtrôngnhư
mấttựchủvàđangcốuyhiếpngườikhác.
Cửchỉthíchthú
Khôngphảicửchỉnàocũngtiêucực.Sựquantâmthậtsựđượcbiểulộquacửchỉtaykhẽđặtngaycằmnhưngkhôngcóýđỡlấyđầu.
Vuốtcằmlàdấuhiệuchobiếtngườingheđangcânnhắcnhữnggìvừađượctrìnhbày.Hãytìmkiếmcửchỉngaysaudấuhiệuvuốtcằm.Nếuđốiphươnghướngngườivềtrước,chậphaibàntaylạihoặcđưarabấtkỳmộtdấuhiệutíchcựcnàođó,quyếtđịnhcủahọsẽgiốngvớiýbạn.Nhưngnếuđốiphươngngảngườirasauvàkhoanhtay,cóthểbạnsẽgặprắcrối.
Tựangườitrongkhilòngbàntayúpxuốngvàvỗnhẹtrênbànvàilần(nhấtlàkhiđikèmđiệubộnhướnmày)luônlàbiểuhiệncủasựthỏamãn.
HÃYTHỬ
Giaotiếpkhônglờiđóngvaitròquantrọngtrongcác
cuộcthảoluậncôngviệc.Domọingườihayngồikhitraođổinêncửchỉtaycủahọthườngdễthấynhất.Nếuđểý,bạnsẽnhậnratừngloạidấuhiệunhưdấuhiệubiểutrưng,dấuhiệunhấnmạnh,dấuhiệuthểhiệnsựhứngthúđượcbiểulộnhằmphảnứngtrướcnộidungcuộchọp.
Tưthếvai
Tưthếvaicũngchứađựngmộtýnghĩariêngbiệt.Cáccơvairấtnhạycảmtrướcnhữngbiếnđổicảmxúcdùlànhỏnhấtvàsựthayđổitưthếdùkhónhậnra(nhưnghiêngvai,khomvai,hoặchướngvairatrướchaysau)cũngcóthểchobiếttâmtrạngbêntrongcủamộtngười.
Hãyquansátvàđểýxemliệutưthếvaicóđồngbộvớilờinóicủađốiphươnghaykhông.Nhữngtưthếvaisauđâysẽtiếtlộchobạnnhiềuđiềuquantrọng:
■Khithưthả,tayvàvaicủamộtngườisẽởtưthếthoảimái:vaihơihạthấpvềtrước,cánhtaybuônglỏngtựnhiên.
■Vainhôlênvàkéorasauchobiếtsựtựchủvàcảnhgiác.
■Khomvaicóthểđơnthuầnchỉlàmộttưthếxấuhoặclàdấuhiệucủacamchịuvàthấtbại.
■Tưthếchothấymộtngườithânthiệnvàdễgầnlàkhimộtbênvaicủahọthảlỏngvàhạthấphơnphầnvaikia.Tưthếnàycóthểđượcthaythếbằngtưthếđặtmộttaytrongtúi.
■Đôilúc,sựbấtcânxứngởhaivailạingụýrằngchủthểđangphânvân,chưadứtkhoát.Điềunàyđặcbiệtđúngkhibạnthấyvaicủađốiphươnghếtngảratrướclạinghiêngvềsau.Ngườicótưthếnàyđangcốhiểunhữnggìvừanóihoặcđangcânnhắctrướckhinói.
Vòngtayràochắn
Khiaiđócócảmgiácxalạtrongnhómhoặccảmthấybấtan,họthườngđứngkhoanhtay.Mộtđiệubộkháckínđáohơnlàmộttaybắtngangngười,nắmhoặcchạmvàotaykia.Nhữngcửchỉnàytạoramộtràochắnvôhìnhđemlạicảmgiácantoànchochủthể.Khiđứngtrướcđámđôngđểnhậngiảihoặcphátbiểungườitacòncómộtcửchỉtươngtựkhác,đólàđanhaitayvàonhauvàđểphíatrước.
Mộtràochắnantoànkháclàđiệubộmộttayđặttrướcngườiđểtaykiacóthểchạmvàotayáo,lắctay,đồnghồhoặcnhữngthứkháctrêntay.Cửchỉnàythườngđượccácchínhtrịgia,nhữngngườilàmtruyềnhình,nhânviênbánhàng,vànhữngngườikhôngmuốnđểlộsựcăngthẳngcủamìnhsửdụng.
Tưthếđónghoàntoàn
Làmộtdiễngiả,tôiluôntránhsửdụngcửchỉđóngtrướckhánthínhgiả,chẳnghạntưthếtaykhoanhtrướcngực.Hầunhưởmọinơi,cửchỉnàyđềumangnghĩaphòngthủhoặctiêucực(bấtđồng,chốngđốivàtựvệ).Khôngnhữngthế,nghiêncứucònchothấykhingườinghekhoanhtay,họkhôngchỉcóýnghĩtiêucựcđốivớidiễn
giảmàcònítchúýtớinhữnggìđượctrìnhbày.
Trongmộtnghiêncứunọ,mộtnhómnhữngngườitìnhnguyệnđãđượcmờithamgiacácbuổidiễnthuyết.Nhómđầutiênđượcyêucầukhôngkhoanhtay,khôngbắtchéochânmàngồiởtưthếtựdo,thoảimái.Nhómthứhaiđượcyêucầukhoanhtaytrướcngực.Kếtquảchothấymứcđộhiểuvànhớởnhómthứhaikémhơnnhómđầutiênlà38%.
HÃYTHỬ
Bạnnênlàmgìkhithấykhángiảcủamìnhkhoanhtay?Câutrảlờilàhãylàmgìđóđểkhuyếnkhíchhọđổitưthế.Tôithườngáp
dụngthủthuậtđưarahàngloạtcâuhỏibuộckhángiảphảitrảlờibằngcáchgiơtay.Ởcáccuộchọpnhỏhơn,tôichiamọingườithànhnhữngcặpđôihoặcbađểthảoluậnnhanhnhữngvấnđềchính.Trongcuộcgặpchỉcóhaingười,tôimờiđốiphươngmộtlycàphêhoặctrà(bạnthửuốngkhikhoanhtayxem!).Ngoàira,còncónhiềucáchkhácnhưphátsách,bút,thôngtinquảngcáo,hàngmẫuhoặctờgiấycósẵncâuđố.Việcbạnchọnthủthuậtnàokhôngquantrọng,miễnlàmọingườikhôngkhoanhtaylạinữa.
Lưuýrằng,tưthếđóngkhôngchỉxuấthiệnởkhángiảmàngaycảdiễngiảđôikhicũngrơivàotưthếnày.Nămngoáitôicódịpthamgiamộtdiễnđànnọvàquansátmộtdiễngiả-đạidiệnchomộtcôngtythuộcFortune100.Kếtthúcbàithuyếttrình,tronglúcchờđợicâuhỏitừkhángiả,anhtađãđứngkhoanhtaytrướcngực.Vàchẳngcógìngạcnhiênkhikhôngcóbấtcứcâuhỏinàođượcđặtrachoanhtacả.
Cửchỉ5C
ỞChương1,tôiđãliệtkê5chữ“C”cầnthiếtđểgiảimãngônngữhìnhthể.Bạncầnphảihiểungữcảnhthayđổiýnghĩacủacửchỉrasao,nhậnbiếttổhợpcácdấuhiệuđangtruyềntảicùngmộtthôngđiệp,đểýxemgiaotiếpkhônglờicóđồngbộvớilờinóiđikèmhaykhông,nắmrõranhgiớihànhvicủamộtngườiđểcóthểđánhgiásựnhấtquánhànhvicủangườiđóvàchọnlọcngônngữhìnhthểphùhợpvớinhữngảnhhưởngvănhóa.Mộtvàivídụsauđâyvềcửchỉtaysẽgiúpbạnhiểurõhơn.
Ngữcảnh(Context)
Xemxéttìnhhuốngởhaiphònghọp,mọingườiđềungồikhoanhtay.Bạncóthểchorằngnhânviênởcảhaiphònghọpđóđềucótháiđộphảnđối,nhưngkhisosánhvớingữcảnhcụthểbạnsẽtìmrađiểmkhácbiệtlớn.Nhiệtđộtrongcănphòngđầutiênrấtlạnh,ghếngồilạikhôngcótayvịn,dođómọingườiphảingồikhoanhtayđểthoảimáihơn.Ởcănphòngthứhai,nhiệtđộấmvàcáctayghếđềucónệm.Lúcnày,bạncóđủlýdođểcủngcốchonghivấncủamìnhrằngmọingườitrongphòngđangcótháiđộbấtđồngvớinhữnggìđượcthảoluận.
Tổhợp(Clusters)
Mộtkháchhàngđangcốgiảithíchsựthấtvọngcủacôấyvớibạn-nhânviêngiaodịchkháchhàng-vềsaisóttrongbảnsaokêkhaitàichínhgầnđâycủacô.Haitaycôấyđặtngangngực,lòngbàntaymở,vainhônhẹvàkhuônmặtthểhiệnsựhoangmang.Nhìnkỹ,bạnsẽthấyngônngữhìnhthểcủacôấylàmộttổhợpcácdấuhiệucủasựbấtlực,vàkhẩnkhoảnđượctrợgiúp.
Đồngbộ(Congruence)
Cấptrênchiasẻvớibạnmộtsốlờikhuyênhữuíchkhithươnglượngvớiđạidiệncủacáccôngtykhác."Tôimuốnđạtđượcthỏathuậnnàymộtcáchkhônkhéo"-ôngấynói.Nhưngkhinói,ônglạinệnnắmđấmlênbàn.Làmộtnhânviên,bạnphảinghetheonhữnggìngườiquảnlýnói,nhưngnhữngcửchỉkhôngđồngbộ,thậmchíhùnghổcủaôngấykhiếnbạnlúngtúng.Rờikhỏiphònghọp,bạnkhôngtránhkhỏicảmgiácthiếusựthuyếtphụctrướcnhữnggìngườiquảnlýđưara.
Nhấtquán(Consistency)
Mộtphụnữphảiratrướctòalàmchứngchohànhvilừađảocủacấptrên.Runrẩytừlúcđứnglàmchứngchotớikhirờikhỏitrụsởtòaán,ngườiphụnữấyđãbiểulộhàngloạtcửchỉchothấysựthiếutrungthực:ánhmắtnétránh,taysờmiệng,sờmặt,xoắntóc...Làngườiquansátphiênxử,bạnbiếtđiềuđókhôngcónghĩalàcôấynóidối.(Nếunóidối,côấyđãthểhiệnngônngữhìnhthểthoảimáihơnởthờiđiểmcholờikhai).Biểuhiệnlolắngcủangườiphụnữấytrongsuốtkhoảngthờigiantạitòaphùhợpvớisựbốirốicủacô,nhưngkhôngcónghĩalàcôlừadối.
Vănhóa(Culture)
Sauthànhcôngcủacuộcđàmphán,mộtquảnlýngườiMỹphấnkhởilàmdấuhiệugiơngóntaycáilên.Cửchỉnàymanghàmnghĩarằng“tốtlắm!”.Khôngmay,mộtvàingườithamdựcuộchọpđólạilàngườiÚc.VàtrongvănhóacủangườiÚcthìcửchỉnàybịcholàthiếulịchsự.
Trướckhikếtthúcchươngtìmhiểuvềngônngữcủađôitay,bạnhãyhìnhdungnhữngcửchỉmàđạodiễnchươngtrìnhtruyềnhìnhthườngsửdụng.Chẳnghạn,đặttayngangcổlàhiệulệnh“cắt”,táchngóntrỏvàngóncáixanhaunghĩalà“tiếptục”.Đâylànhữngdấuhiệuquenthuộc,truyềntảithôngđiệpnhanhvàdễhiểu.
Trongchươngnày,chúngtôicóđềcậpđếnmộtsốdấuhiệukhôngdễnhậnbiếtngayđược.Vàđólàlýdotạisaotôikhuyếnkhíchbạnchúýđếnnónhiềuhơn.Bạnsẽthấyđộngtáctaycủamộtngườisẽtiếtlộchobạnnhiềuđiềuhơnvềhọ.Vìvậy,hãyvậndụngnhữnghiểubiếtcủamìnhmộtcáchlinhhoạtđểcóđượcnhữnghiệuquảtốthơntronggiaotiếp.
CHƯƠNG6TƯTHẾĐÔICHÂNNÓILÊNĐIỀUGÌ?
TRONGHÀNGTRIỆUNĂM,đôichânkhôngchỉgiữchứcnăngdichuyểnmàcòngiữvaitròquantrọngtrongchiếnlượcsinhtồnnhư"chiếnđấu,trốnchạyhoặcđứngim"củaloàingười.Nhómtếbàothầnkinhcảmxúcnằmngaytrungtâmhệthốngthầnkinhphảnứngxúccảmcủachúngta.Chứcnăngchínhcủanólàđưaranhữngphảnứngtứcthờitrướctácđộngcủamôitrườngbênngoài.Nhữngphảnứngcảmxúcnàyxảyratrướccảýnghĩ.Trướckhichúngtaýthứcđượchànhđộngcủamìnhthìbộnãođãtácđộngvàođôichân,vàtùyvàotìnhhuốngmàtabỏchạy,tungcúđáđánhtrảhoặcđứngim.
Độngtácphảnứngtrướcnguyhiểmvốnđượclậptrìnhsẵntrongmỗingười.Bấtcứkhinàophảiđốimặtvớinguyhiểm,thậmchíchỉlàbựcbội,đôichâncủatavẫnphảnứngtheocáchđứngim,sauđócốgắnggiữkhoảngcách,hoặctungcúđálại.
JoeNavarrolàmcôngtácphântíchhànhvichoFBIđược15năm.Hiệnnay,ôngphụtráchmảnghướngdẫnkỹnăngngônngữhìnhthểchocáctaychơibàichuyênnghiệp.Khiđượchỏivềkinhnghiệm,ôngđáp:"Hãyquansátbànchân,bàntayvàkhuônmặtcủađốiphương.Đóchínhlànhữngbộphậnbộclộchínhxácnhấtvềhọ".
Chươngnàyrấtngắngọnnhưnglạichứađựngnhiềuthôngtinthúvịvàhữuíchgiúpbạnhiểurõngườikháchơn.Bạnsẽkhámpháracáchnhậnbiếttâmtrạnglolắnghayvuimừng,phòngthủhaylơđãng,quyếttâmhaytháoluicủamộtngườichỉbằngcáchđọccácdấu
hiệuquatưthếchâncủangườiđó.
Khimộtngườicốgắngkiểmsoátngônngữhìnhthểcủabảnthân,họchủyếutậptrungkiểmsoátnétmặtvàcửchỉtay.Hãylấycácchínhtrịgialàmvídụ.
Cácđảngpháichínhtrịlớnthườnghuấnluyệnchocácứngcửviêncáchđưarahìnhảnhđẹpvềbảnthânvàđảngpháicủamìnhtrướccôngchúng.Giaotiếpkhônglờigiữvaitròquantrọngtrongviệccủngcốvàduytrìhìnhảnh.Chẳnghạn,họsẽđượcchỉdẫnvềcáchcười,cáchgiaotiếpbằngmắtvàcửchỉ,rồicáchbắttaysaochothậtnồngnhiệtvàđĩnhđạc.Khingồi,họphảinghiêngngườivềphíatrướcnhằmtỏthiệnýbànluậnvàhợptácvớiđốitác.
Tuynhiên,hiếmkhicácchínhtrịgia,nhânviênlàmviệctrongngànhgiảitríhoặcquảnlýđượcđàotạovềngônngữhìnhthểtừphầneotrởxuống.Cũngvìthế,tưthếchânthườnglànơitiếtlộsựthậtnhiềunhất.
Đôichântiếtlộsựthật
Khinóidối,hầuhếtmọingườithườngcửđộngchânnhiềuhơn.Bướcchânbồnchồn,đilạiloanhquanh,haichânngoắcvàonhauhoặcvấpvàođồđạc.Ngườitacònduỗihoặcgậpchânđểgiảitỏacăngthẳng,thậmchíngọnguậyhoặcđáchânnhưhànhđộngcốtháochạy.
Cácnghiêncứuđãđượctiếnhànhtrênmộtsốđốitượng.Bấtkểđốitượngcónhậnthứcđượcviệc"đọcdấuhiệuđôichân"củađốiphươnghaykhôngthìkhithấyđượctoànthânđốiphương,hầunhưhọđềunhậnbiếtđượctháiđộlừadốicủangườiđó.Chẳngcógìlạ
khinhiềuthươngnhâncảmthấythoảimáihơnlúcngồinóichuyệnvớiđốitácbởilúcnàyđôichâncủahọđượcchiếcbànchegiấu.
HÃYTHỬ
Lầntới,khicầnđánhgiáhoặcmuốnhiểurõhơnmộtaiđó,bạnhãykéohọrakhỏibàngiấyhoặcbànhộinghị.Hãyngồiởnơimàbạncóthểthấyđượctoànthâncủahọ.Thậmchíchodùbạnkhôngcốýlàmnhưthếthìviệcquansátcácdấuhiệukhônglờitừnhữngchuyểnđộngởchânđốiphươngcũngsẽgiúpbạnítnhiềuhiểuhơnvềngườiấy.
Đôichânvuivẻ
Khôngchỉtiếtlộtrạngtháicăngthẳng,bấtan,đôichâncònhélộnhữngcảmxúctíchcựcởconngười."Nhảychânsáo","nhảycẫng","bướclânglâng"lànhữngcụmtừthểhiệnmốiliênhệgiữacảmxúctíchcựcvớiđôichân.
Nhữngtaychơibàichuyênnghiệpcóthểbiếtkhinàođốiphươngnắmthếthượngphongchỉthôngquađiệubộrungchân,chodùngườiấycốtạora"bộmặtvôcảm"chăngnữa.Điềunàylàdođiệubộrungchân,nhịpchân,ngọnguậychânđượccholà"đôichânvuivẻ".Đólàdấuhiệuthểhiệnsựtựtincaođộ,nóchobiếtđốiphươngđangnắmgiữcácconbàicao,vìvậycầnphảicảnhgiác.
Bạncũngsẽbắtgặpmộtdấuhiệutươngtựtrongcáccuộcđàmphánkinhdoanh.Nếuthấyaiđórungchânhoặcthấyvaicủahọlắcnhẹdoảnhhưởngcủachuyểnđộngchân,thìbạncóthểchắcchắn
rằngngườiđóđangcảmthấytựtinvềvịtríđàmpháncủamình.
Trườnghợpngượclại,khingườiđàmphánrungchân,rồibỗngnhiênngưngbặtsaukhiđưaralờiđềnghị,thìđólàdấuhiệuchothấysựhồihộpchờđợi,tươngtựnhưhànhvinínthởvậy.
Giốngnhưbấtkỳdấuhiệukhônglờinào,điệubộrungchâncũngcầnphảiđặttrongtươngquanvớicửchỉvốntrởthànhthóiquencủamộtngười.Nếungườiđócóthóiquenrungchânmộtcáchtựnhiên(phảnứngbìnhthườngtrướccăngthẳng)thìrấtkhótìmradấuhiệuđôichânvuivẻ.
Tưthếchânthểhiệnýmuốnrờiđi
Hãytưởngtượngbạnđangngồiởbànăncùngđứaconbatuổiđangmuốnrangoàichơi.Tronglúcngồiăn,phầnthântrêncủacậunhóccóthểvẫnđốidiệnvớibànăn,nhưngbànchâncủanólạitụtdầnxuốngsànnhà,rồixíchdầnvềphíacửa.
Ngườilớnchúngtacũngcónhữngbiểuhiệntươngtự.Điềunàydườngnhưđãănsâuvàotiềmthứcmỗingười.Chúngtacóthểbiếtkiềmchếhơnnhưngđóchỉlàvẻbềngoài.Chânchúngtaquayđitrướcnhữngthứchúngtamuốntránhxavàthườnghướngvềnhữngnơitamuốnđến.
HÃYTHỬ
Mỗikhinóichuyệnvớiđồngnghiệphoặcvớikháchhàngcủamình,nếubạnthấyhọtỏvẻquantâm,phầntrêncơthểhướngvềbạn,nhưngbànchânlạihướngraphíacửa,hãyquansátkỹhơn.Nếungười
đóđangrungchânhoặcnhịpchân,đặcbiệthướngvềphíacửa,đólàhọđangmuốnbỏđi.
Tưthếbắtchéochâncủamộtngườicũngbộclộsuynghĩbêntrongcủahọ.Nếumũichâncủabànchânđangbắtchéochỉvềphíabạnthìcóvẻngườiđóthíchbạn.Cònnếumũichânhướngquachỗkhác,nhấtlàhướngracửa,thìcólẽngườiấyđangmuốnrờiđi.
Tưthếchânhòađồnghoặcloạitrừ
Đâylàmộttìnhhuốngbạnrấtdễgặpphảitrongmôitrườnglàmviệc:Haiđồngnghiệpcủabạnđangnóichuyệnngoàihànhlang.Bạnmuốnthamgiacùnghọ,nhưnglạikhôngbiếtmìnhcóđượcchàođónhaykhông.Bằngcáchquansátbànchâncủahọ,bạnsẽcóđượccâutrảlời.
Khibạntiếpcậnhaiđồngnghiệpđó,họsẽđónnhậnbạnbằngmộttronghaicửchỉsau:Nếubànchâncủahọvẫngiữnguyênvàhọchỉxoayphầnthântrêncủamìnhvềphíabạn,thìhọthậtsựkhôngmuốnsựcómặtcủabạn.Nhưngnếubànchânhọmởrộnghướngvềbạn,điềuđónghĩalàhọsẵnsàngchàođónbạn.Ngườiởgầnbạnnhấtsẽhướngmũichânvềphíabạntheothếhìnhtamgiác.
HÃYTHỬ
Khithấymộtnhómngườiđangnóichuyện,bạnhãyquansátbànchâncủahọđểbiếtđượcngườinàothựcsựthamgiavàocâuchuyện.Nếutấtcảbànchânđềuhướngvàovịtrígiữanhómthìđólàcuộcnóichuyệncósựthamgiacủamọithànhviêntrongnhóm.Nếukhông,bằngcáchquansátvịtríđôibànchân,bạncũngcóthểbiếtaithựcsựthamgiavàaibịloạitrừ.
Tưthếngoắcchân
Tôiphảiphỏngvấnmộtsốnhàlãnhđạocủacáccôngtykháchhàngđểtậphợpthôngtinchobàithuyếttrìnhvềviệcthayđổibanquảntrịvàongàyhômsau.Biếtđượcsựthayđổisắptớiảnhhưởngrấtlớnđếnbộphậndịchvụkháchhàngnêntôiđặcbiệtquantâmđếncuộcnóichuyệnvớingườiquảnlýbộphậnnày.
-Côcảmthấythếnàovềnhữngthayđổisắptới?–Tôihỏingười
quảnlý.
-Tôikhôngsao.Mọithứđốivớitôiđềuổn!–Côấyđáp,rồingoắcchặthaimắtcáchânvàonhau.
-Côchắcchứ?–Giọngtôinghingại.
Sauítphútimlặng,ngườiphụnữấytáchhaimắtcáchânkhỏinhauvàlêntiếng:
-Thựcratôicảmthấylolắngvìbộphậncủatôicóthểbịcắtgiảmnhânsự.
Tưthếbắtchéochânhoặcngoắchaichânvàonhaulàtưthếchânnàyvắtquachânkiaởphầndướibắpchânhoặcmắtcáchân.
Quađểýtôithấyrằngkhimộtngườikhôngthíchđưaraquanđiểmcủamình,họsẽngoặtchânrasau.Ngượclại,khitựnguyệnchiasẻ,họsẽkhôngngoặtchânlạinữa.
Nhiềuhànhkháchvìcăngthẳngtronglúcchờmáybaycấtcánhnêncũngcóđiệubộkhóachânnày.Ngoàira,cácnhàtuyểndụngchorằngtronglúctrảlờiphỏngvấn,nhiềuứngviêncũngcócửchỉngoặtchân,điềunàychothấyđốiphươngđangchegiấucảmxúchoặctháiđộcủamình.Cácnhàđàmphántàibacũngcoiđiệubộnàynhưlàdấuhiệuchobiếtđốiphươngđangchegiấuquyềnlợinàođócủabảnthân.
Điệubộngoặtchâncũngthườngxảyrakhingườitacảmthấylolắnghoặcbịđedọa.Hầuhếtmọingườiđềungoặtchânlạikhingồitrongphòngnhasĩ.Mộttưthếchânkhácthểhiệnsựbấtanhoặcvị
thếthấpmàbạncóthểbắtgặpquanhbànhộinghịlàmũichânquặpvàotrong.Ngườitacóthểngồivớitưthếthoảimáimởởphầnthântrênnhưngđôichâncủahọlạinóilênsựthật.
Tưthếchânmởvàđóng
Nếutưthếbắtchéochânthểhiệntháiđộbảothủ,nghingạithìngượclại,tưthếchânmởhoặckhôngbắtchéobiểulộtháiđộcởimởhoặccóưuthế.Khicảmthấythoảimái,ngườitacókhuynhhướngdangrộngchânhơn.Tưthếngồidangrộngchânởnơicôngcộngthườnglàkiểungồicủađànông,biểulộmứcđộthoảimáivàtựtincao.Tuynhiên,ngaycảphụnữcũngngồiởtưthếnàykhihọcảmthấyantoànhoặckhôngbịđểý.Trongnhàhàng,cảhaigiớiđềuthíchngồiởtưthếnàyvìphầnchânđãđượctấmkhăntrảibànchephủ.
Bắtchéochân
Cónhiềulýdokhiếnmộtngườingồibắtchéochân.Thôngthườngđâylàtưthếngồithoảimáinhất.Ngồibắtchéochân,các
ngónchânthảlỏnglàtưthếngồiưathíchcủacảhaigiới,nhưngđànôngthườngngồiởtưthếnàynhiềuhơnphụnữ.Tưthếnàylàdấuhiệukhônglờibiểuhiệnsựthoảimái,dễchịu.
Bắtchânchữngũlàtưthếngồiưathíchcủađànông,chiếmkhánhiềukhônggian.Tưthếnàytoátlênvẻtựtinvàvịthếcủachủthểtrongnhóm.
Tưthếngồibắtchéochân(thườngđicùngvớicửchỉkhoanhtay)đượcnhiềudoanhnhâncótínhtranhđuasửdụng.Đâycũnglàtưthếphòngthủmànhiềungườithểhiệnkhiphảinghemộtviệchaymộtngườimàhọkhôngđồngtìnhnói,hoặckhicảmthấybịđedọa.
Khuỵuđầugối
"Tôikhôngthểđứngvữngnữa"khôngchỉlàmộtlờinóiquámàđócònlàsựthực.Tronglúcđauđớnhoặcthấtvọngcùngcực,đầugốingườitasẽkhuỵuxuống,khôngđỡnổithân.Vìthế,khimộtviêncảnhsátphảithôngbáochovợnạnnhânrằngchồngcôấyđãbịsáthại,điềuđầutiênngườiđónóithườnglà:"Xincôhãyngồixuống".Đầugốikhuỵuxuốnglàdấuhiệunóirằng:"Tôikhôngthểchịuđựngđượcnữa".
Dángđi
Dángđivàbướcchâncủamộtngườimangnhiềuýnghĩa,từtựtinđếnthiểunão.Khimộtngườicảmthấychánnản,đầuhọsẽrũ
xuống,vaihơirụtlại,mắtítkhinàonhìnlên,dángđiủdột.Ngượclại,nếumộtngườilạcquanvàtựtinthìhọsẽcóbướcđinhanh,chắcchắn,dángngườithẳng,đầuhướngvềtrước,cánhtaythảlỏngởhaibênngười.
RonaldReagan,cựuTổngthốngMỹkhôngchỉnổitiếngvớitàingoạigiaomàôngcònđượcbiếtđếnvớitàisửdụngngônngữhìnhthể.PhóngviêncủamộttờbáonọtừngmiêutảrằngReaganxuấthiệnnổibậttừphíasaucánhcổngNhàTrắngvớibướcchânsảirộngtrêntấmthảmđỏrồitiếnthẳnglênbục.Dángđiấychothấykhílực,sựquyềnuyvàtinhthầncởimởởông.
Rấtnhiềugiámđốccũngbướcvàophònghọpvớitácphongnhưthế.Họmuốnnóivớimọingườitrongphòngrằng"Tôilàngườichịutráchnhiệmởđây".Thôngđiệpđókhôngchỉđượctruyềntảitừlờinói,màtừdángđitựtin,mạnhmẽvàphongtháiđĩnhđạccủahọ.
Sựrènluyện,hoàncảnhxuấtthâncũngnhưcôngviệccũngảnhhưởngtrựctiếpđếndángđicủamỗingười.Mộtvũcôngchuyênnghiệpvàmộtbinhsĩsẽcódángđihoàntoànkhácchodùcảhaiđềulàphụnữ.Tuynhiên,dùnghềnghiệpvàvănhóakhácbiệtthếnàođinữa,bạnvẫncóthểtìmđượcnhữngnétchungquadángđicủahọ.Dángđinhanhvàsảichândàikhiếntacócảmgiácngườiđórấtvộivã,còndángđi"nhúnnhảy"biểulộmộttâmtrạngvuivẻ.
Bạncũngcóthểnhậnthấysựkhácbiệttrongdángđigiữađànôngvàphụnữ.Đànôngbướcđichắcchắn,dứtkhoát,trọngtâmphânbốđều,sauđómớidồnvềphíamũichân.
Cònphụnữkhibướchaydồntrọngtâmvềphíamũichân,thậmchícónhữngngườicònđitrênđầungónchân.
Cáctưthếđứng
Cósáutưthếđứngchủyếu,mỗitưthếsẽchobạnbiếtítnhiềuvềtháiđộcủachủthể.
Đứngnghiêm
Tưthếthểhiệnsựtôntrọng,nghiêmchỉnhnàythườngthấyởcácbinhsĩcấpthấpkhiđứngtrướccácsĩquancấpcaohoặcởcácnhânviênkhiđangnóichuyệnvớicấptrêncủamình.
ĐứngdạngchânKiểuđứngdạnghaichân,bànchânphẳng,vữngchắclàtưthếthườngthấyởnamgiới(giốngnhưtưthếcủacáctaygăng-xtơmiềnViễnTâyHoaKỳ)biểulộsựthốngtrịhoặckiênquyết.Taychốngnạnhhoặckhoanhtaykhiđứngởtưthếnàykhôngnhữnglàdấuhiệuchứngtỏuylựcmàcònthểhiệnsựlạnhlùng,khótiếpcận.
Tưthếđứngcânbằngtrọnglượngtrênhaichân
Khicảmthấythoảimáingườitathườngphânphốitrọnglượngđềulênhaichân.Tưthếđứngnàycònchothấytháiđộ"điềmtĩnh","vữngchãi"và“tựchủ”.
Tưthếđứngliêntụcthayđổitrọngtâmcơthể
Khikhôngthoảimái,nhiềungườicảmthấybồnchồnvàhayđứngdồntrọngtâmcơthểlênhếtchânnàyđếnchânkia.Họcũnghaybướcmộtchânlêntrướchayrasaunhưmộtcáchđểtrấntĩnhbảnthântronglúclolắng.
Tưthếđứngbắtchéochân
Đứngbắtchéochânthườngđikèmvớiđiệubộkhoanhtay.Đâylàtưthếđóngmangtínhphòngthủ,thểhiệnsựthiếutựtin.Ngườitathườngđứngởtưthếnàykhiởcùngnhómvớinhữngngườimìnhkhôngquenbiết.
Tưthếđứngmộtchântrụ,mộtchânhướngvềtrước
Khitrọnglượngcơthểdồnvàomộtbênhông,chânkiasẽtựdohướngvềphíangườihoặcnơinàongườiđócảmthấythoảimái.
HÃYTHỬ
Lầntới,khicódịpthamdựbuổihọpmặthoặcsựkiệnxãhộinàođó,bạnhãythửquansátcácthếđứngkhácnhaucủamọingười.Quađó,cóthểbạnsẽbiếtđượcaicảmthấykhôngthoảimáihoặcailàngườimớitrongnhóm(hầuhếtmọingườiđềuđứngởtưthếchéochânhoặcởthếthayđổitrọngtâmcơthểhếtchânnàyđếnchânkia).
Khimọingườiđứngthànhnhómvớinhau,bạnhãychúýxemmũichânhọhướngvềđâunhiềunhất.Chắcchắn,bạnsẽbiếtđượcailàngườiquantrọnghoặcđượcyêuthíchnhấttrongnhóm.
CHƯƠNG7KHÔNGGIANGIAOTIẾP
CÓBAOGIỜBẠNBƯỚCVÀOPHÒNGHỌPvàbựcmìnhkhithấychỗngồicủamìnhbịngườikhácchiếmmất?Cóbaogiờbạnkhóchịukhimộtđồngnghiệpbướcvàophòngbạnmàkhônggõcửa,hoặckhibạnpháthiệnracấptrênxáotrộngiấytờtrênbànlàmviệccủamình?
Chắcchắnlàcó!
Mỗingườichúngtađềucốgắngbảovệvàkiểmsoát“khuvựcriêngtư”củamình.Điềunàyđượcgọilàhànhvilãnhthổ,vànóđượclậptrìnhsẵntrongnãobộchúngta.
Hànhvisởhữulãnhthổđượcthiếtlậprấtnhanh.Nếuđểý,bạnsẽthấyhầunhưmọingườiđềungồilạichỗcũsaugiờnghỉtrưa,giữahaibuổithuyếttrình.
Ởchươngnàybạnsẽthấycáchsửdụngkhônggiannơilàmviệcnóilênđiềugì.Bạnsẽhiểuđượcmứcđộảnhhưởngcủavùngkhônggian,tứckhoảngcáchnàophùhợpnhấtgiữacáccánhânkhigiaotiếpvớinhau,vàtạisaomộtsốngườilạichọncáchbỏquachúng.Bạnsẽbiếttạisaoviệcsắpđặtchỗngồilạiquantrọngtrongcáccuộchọp,cũngnhưvănphòngcủamộtngườisẽchobạnbiếtđiềugìvềngườiđó.
"Tôicảmthấycôấythậtgầngũi."
"Anhtacựckỳbảothủ."
"Lùilại!"
"Côấyluôngiữkhoảngcáchvớitôi."
Giốngnhưnétmặt,cửchỉtayvàcácđiệubộhìnhthểkhác,khônggiancũngbiếtnói.Proxemics-ngànhhọcnghiêncứuvềkhônggiantronggiaotiếpkhônglờisẽchotabiếtmứcđộcácmốiquanhệgiữamọingườivớinhau.Khoảngcáchgiaotiếpgiữacáccánhântácđộnglêntháiđộvàcáchphảnứngcủahọkhitươngtác.
HÃYTHỬ
Trongcuộchọpsắptới,bạnhãyđểýxemaiđangngồicạnhai.Hầuhếtmọingườiđềuchọnngồigầnnhữngngườihọthíchvàcócùngquanđiểmvớichủđềthảoluận,đồngthờitìmcáchtránhnhữngngườimìnhkhôngthích.
Biếtgiữkhoảngcách
Ngaykhiuốngxonglynướcởquầybar,nhânviênkinhdoanhnọliềnmờikháchhàngcủamìnhđiăntrưa.
Quansát,tôibiếtngaylàvụlàmănđókhôngthành.Nguyênnhânlàdonhânviênđóđãtiếpxúcquágầnvớivịkháchhàngtiềmnăngkhiếnđốiphươngphảitừtừnhíchraxa.Khivịkháchđókhôngthểchịunổinữa,ôngấygiảbộcáolỗiđigọiđiệnthoạirồikínđáorờikhỏinhàhàng.
Mộttrongsốnhữnglỗichúngtadễmắcphảikhinóichuyệnvớingườikháclàkhôngđểýđếnkhoảngcáchcầnthiếtgiúpđốiphương
cảmthấythoảimái.Chỉcầnmộtsailầmnhưthếcũngđủdẫnđếnnhữngphảnứngngấmngầm.NhànhânchủnghọcEdwardT.Halllàmộttrongsốnhữngngườitiênphongnghiêncứuvềproxemics(thuậtngữdochínhôngđưara),vàôngđãpháthiệnrằngphảnứngsởhữukhônggianđãcótừlâuđời,nóănsâuvàotiềmthứcmỗingười.Cácphảnứngnàycũngrấtdễđoánnếubạnbiếtmìnhcầnphảitìmgì.
Cónămvùngkhônggiankhiếnngườitacảmthấythoảimáinhấtkhitiếpxúcvớingườikhác.Bạnhãytưởngtượngchúngnhưnhữngtráibongbóngvôhìnhmàtấtcảchúngtađềumangtheo.
Vùngthânmật(từ0-45cm)
Vùngnàyđượcdànhchogiađìnhvànhữngngườiyêunhau.Trongvùngnày,chúngtacóthểôm,chạmvàthìthầmvới
nhau.Sựtiếpxúcgầngũinàychỉdànhriêngchocácmốiquanhệcánhân.
Vùngriêngtưgần(45-60cm)
ĐâylàkhoảngcáchnhiềungườiởMỹthíchsửdụng.Vùngnàyxuấthiệntrongcáctươngtácgiữabạnbè,ngườiquenvàcácđốitácđángtincậy.
Vùngriêngtưxa(từ0,6-1,2m)
Khoảngcáchgiữacáccánhânkhitiếpxúcvớinhaucỡmộtcánhtay.Trongvùngnày,chúngtacóthểgiaotiếpthoảimáimàkhôngsợ
phảiđụngchạmnhau.
Vùngxãgiao(từ1,2-3,6m)
Khoảngcáchnàyphùhợpchohầuhếtcácmốiquanhệtrongcôngviệchàngngày.Chúngta
thườnggiữkhoảngcáchnàykhitươngtácvớinhữngnhânviênmớiquenhoặcởnhữngcuộcgặptrangtrọng.
Vùngđạichúng(trên3,6m)
Vùngnàyhầunhưđượcsửdụngkhidiễnthuyếttrướccôngchúng.
Dĩnhiên,nhữngvùngkhônggiantrênvôhìnhđốivớimỗichúngtanhưngđiềuđókhôngcónghĩalàchúngkhôngtồntại.Có
nhữngngườicảmthấythoảimáikhiởtrongxeđiệnngầmhoặcởthangmáyđôngngười-nơibuộcphảiđứnggầnvớinhữngngườimàtaquenbiết,nhưngcũngcónhữngngườingượclại.Khicóngườilạnàođóbướcvàovùngkhônggianriêngcủata,chúngtathườngcúihoặctránhra,cốtạorakhoảngcáchcóthểchấpnhậnđượcvớihọ.
Mứcđộkhoảngcáchtạonênsựthoảimáicũngkhácnhau,tùytheomỗingười.Nhữngngườikhôngthíchbịđụngchạmcókhuynhhướnggiữkhoảngcáchvớingườikhác.Ngượclại,nhữngngườithíchtiếpxúc,lạimuốnthungắnkhoảngcáchkhitròchuyện.
Dĩnhiên,khoảngcáchgiaotiếpgiữacáccánhâncũngkhácnhau,tùyvàomứcđộtincậytrongmốiquanhệcủahọ.Khoảngcáchcàngxa,mứcđộtincậycàngthấp.
Chúngtacóthểđánhgiácácmốiquanhệdựavàokhoảngcáchgiữahọ.Nếukhoảngcáchgiữahaingườiđangđứngnóichuyệnrấtgần,khoảngnửamét,thìcóthểhọkháthânthiếtvớinhau.
Cóthểnói,khônggiantươngtáctrởthànhmộtphầnquantrọngtronggiaotiếp.
Giớitínhcũngđóngvaitròquantrọngtrongviệctạorakhoảngcách.Giữađànôngvớinhau,nếukhôngquenbiết,họsẽgiữkhoảngcách.Trongkhiđó,khoảngcáchnàysẽđượcrútngắnlạikhihọtròchuyệnvớinhữngngườiphụnữmớigặp.Nhữngkhácbiệtvềkhoảngcáchgiữacáccánhânởthếgiớithựcvẫncóthểđượctìmthấytrongthếgiớiảo...
HÃYTHỬ
Dùbạnlàmviệctrongmộtcaoốcvănphòng,nhàmáyhoặctiệmtạphóađinữathìbạnvẫncóthểquansátmọingườitròchuyệnvớinhau.Khiquansát,bạnhãychúýkhoảngcáchgiữahọ.Quakhônggiantươngtác,bạnhãythửđoánxemmứcđộtincậygiữacácđồngnghiệprasao.
Thựctế,chúngtavẫnchophépmộtvàingườitiếpcậnmìnhgầnhơnnhữngngườikhác.NghiêncứucủaĐạihọcArizonachobiếtnhữngngườicóvẻngoàiđángtincậy(hấpdẫn,ănmặcchỉnchu,có
địavịxãhội)thườngdễbướcvào“vùngkhônggian”củangườikháchơn.Vàdĩnhiênmộtsốngườicónghềnghiệpnhư:bácsĩgiảiphẫuthẩmmỹ,huấnluyệnviênriêng,bácsĩvàchuyênviênmát-xa,đềudễbướcvàovùngriêngtưcủabạn.Mộtphụtánhasĩnóirằng:"Đốivớinhakhoa,khôngtồntạikháiniệm“vùngkhônggian”giữacáccánhân.Ýniệmnàyhoàntoànbịphớtlờbởitấtcảchúngtađềubiếtkhinàothìnhasĩsẽđưavàovàlấygìđórakhỏimiệng.Trongnhữngtrườnghợpđó,bệnhnhânvànhasĩđãngầmthỏathuậnbỏquacácquytắcvềkhoảngcách.
Nhưngngaykhiviệcchữatrịchấmdứtvàbệnhnhâncảmthấythoảimáitrởlạithìquytắcđólậptứcđượckhôiphục".
Vùngkhônggiancôngviệc
ỞMỹ,hầuhếtcácmốiquanhệtrongcôngviệcđềubắtđầutừkhônggianxãgiao.Khinhữngmốiquanhệnàypháttriểnvàsựtintưởngđãđượcthiếtlậpthìcảhaibêncóthểrútngắnkhoảngcáchthànhkhônggianriêngtư.Khimộtbênxâmphạmvàokhônggianriêngtưcủađốiphươngquásớmthìrấtcóthểmốiquanhệgiữahọsẽbịđổvỡ.
Khikhôngnhậnbiếtđượccácvùngkhônggiannàyvàýnghĩađikèm,ngườitarấtdễđemđếnchođốiphươngsựnghingờvàkhóchịu.Nhữngngườicảmthấycóưuthếthườngbiểulộsựtựtincủamìnhbằngcáchchiếmnhiềukhônggianhơn.Chínhhànhđộngđóđãkhiếnhọvôtìnhxâmphạmkhônggianriêngcủangườikhác.
Dĩnhiên,đôikhihànhđộngxâmphạmkhônggianriêngtưnàycũnglàdochủýnhằmgieovàolòngđốiphươngcảmgiácbấtan.Cảnhsátđiềutrathườngdùngthủthuậtngồisátvàgâyáplựcđốivới
nghiphạm.Khisửdụngthủthuậtnày,họđãxâmphạmvàovùngriêngtưcủanghiphạm,khiếnnghiphạmkhôngthểphòngthủvàvìvậyđemlạilợithếtâmlýchohọ.
Chiếnthuậtgiànhvàgiữlợithếcũnghayđượcápdụngởnơilàmviệc.Quansátcácnhânviêncấpcao,tôithấyhọthườngcốtìnhđứngsátnhaunhằmtạocảmgiácnghingạivàkhóchịuchođốithủ.
Chodùđộngcơlàgìđinữathìbấtcứsựtiếpcậnquágầnnàobạnkhôngthíchđềuđưađếnmộtphảnứngsinhlý:giatăngnhịptimvàphảnứngtĩnhđiện.Bạnsẽcốgiữkhoảngcáchthíchhợpbằngviệclùilại,hoặcnhìnđichỗkhác,haynépsaumộtvậtchắnnàođó(bàn,ghế).Cũngcókhi,theobảnnăngtựvệ,bạnépcằmxuốngngực,thậmchísờcổđểcùichỏchĩavềphíađốiphương.Điềunàychothấykhoảngcáchtronggiaotiếpđặcbiệtquantrọng,vàbạnphảihếtsứctinhtếkhiápdụngnó.
Mộtlầnnữa,cầnnhấnmạnhrằng,dùđộngcơlàgìđinữathìngườixâmphạmvào“vùngkhônggianriêng”củachúngtađềubịcholàvượtquágiớihạnhoặcbấtlịchsự.
Tiếpxúcquágầnlàhànhđộngkhôngphùhợpnơicôngsở,đặcbiệtlàkhiđồngnghiệphoặckháchhàngcảmthấybịđedọadolãnhthổriêngtưcủahọbịxâmphạm.
HÃYTHỬ
Đểýxembạnsẽphảnứngthếnàokhimộtngườitiếpxúcquágầnvớibạn.Hãythửđoánđộngcơcủangườiấy.(Anhấyđangcốđedọabạn?Tạoấntượngvớibạn?Haychỉđơngiảnlàvôtình?).
Khônggianvàvịtrí
Khônggianlàmviệcnơicôngsởchobiếtvịtrívàvaitròcủamỗicánhân.Mộtngườigiữchứcvụcàngcaothìkhônggianlàmviệcmàhọsởhữucàngrộng.Mộtsựkhácbiệtnữamàtacóthểnhậnbiếtlàkhoảngcáchtừbànhoặcghếcủahọđếnngườikhác.
Bướcvàophòngmộtcáchdèdặtvàvẫnđứngởgầncửaravàolàđiệubộcủanhữngngườicóvịtríthấphơnnhữngngườibướcthẳngvàotrong.Ngoàira,chúngtavẫnhaysuyđoánmộtngườilà“thiếutựtin”hoặc“ítquyềnlực”khihọgiữkhoảngcáchvớichúngta,trongkhiđóchúngtalạisẵnsàngtiếpxúcgầnhơnvớihọnhằmthểhiệnsựtựtincaođộvàquyềnlựccủamình.
Nhưđãđềcập,mộttrongnhữngcáchđểbiếtđịavịcủangườinàođó
trongcuộchọplàquansátvùngkhônggianmàhọchiếmgiữ.Nhữngngườicóđịavịthấphơn,kémtựtinhơn(nhấtlàphụnữ)thườngcókhuynhhướngthumìnhlại.Họsắpxếptấtcảvậtdụngcủamìnhthậtgọngàng.Ngượclại,nhữngngườitựtinhoặccóvịtrícaothườngbàygiấytờrakhắpbànvàkhẳngđịnhlãnhthổcủamình.
Trongcáccuộchọp,ngườicóchứcvụcaothườngngồiởđầubàn,vịtríchínhgiữa(vịtríquyềnlực).Khimộtngườimớibướcvàophòng,họthườngchỉnhlạiáo
khoác,vuốttóc,hoặcchỉnhtranglạivẻngoàicủamình.Điềunàynhằmchongườicóquyềnlựchiểurằngngườiđóbiếtquantâmđếnhìnhảnhcủabảnthân.Cácnhânviêncấpcaothườngngồibênphảicấptrên,phíađầubàn.Vịtrínàycólẽxuấtpháttừquanniệm“cánhtayphải”.
HÃYTHỬ
Trongbấtcứcuộchọpnàodobạnsắpxếp,hãychúýđếnmụcđích,tínhchấtcủacuộchọpđểbốtríchỗngồihợplý.Cănphòngcóbànhìnhchữnhậthoặchìnhbầudụcsẽtạonhiềukhônggianchongườicóvịtrícaongồiởđầubànđểđiềuhànhcuộchọp.Cáchbốtrínàycũngđemlạicảmgiáctrangtrọngvàcótổchức.Nhưngvớicáccuộchọpmangtínhhợptác,bạnkhôngnênquáchútrọngđếntôntitrậttự,cũng
khôngnênđểmọingườingồichiaphevớinhau.Quytắclà:nếumuốnthúcđẩyyếutốcạnhtranh,hãysắpxếpchođốiphươngngồiđốidiệnvớibạn;nhưngnếumuốntạokhôngkhíhòahợp,hãyđểmọingườingồicùngmộtphíavớinhau.
Ngồi
Sắpxếpchỗngồicóthểhìnhthànhsựtươngtácquaviệctạođiềukiệnhoặccảntrởtầmnhìncủangườiđótrướccácdấuhiệukhônglờicủađốiphương.Vịtríngồicóthểgiúpxácđịnhailàngườilãnhđạo.Chẳnghạn,mộtngườingồiởđầubàntrongphòngnghịánthườnglàngườiđượcbầuchọnlàmchủtọađoàn.
Mộtthửnghiệmđãđượctiếnhànhngẫunhiêntrênmộtnhómsinhviênnamchưatốtnghiệpđạihọc.Cácnhànghiêncứuchỉđịnhhọngồivàonhữngvịtrísaochomộtphíacónhiềungườingồi,cònphíabênkiachỉcóhaingười.Haivịtrínàyđượccoinhư"trungtâm"vìnhữngngườingồiđốidiệnsẽquansáthaingườinàynhiềuhơn.
Nhưdựđoán,saukhimọingườibànbạc,hainhânvậtngồiởvịtrítrungtâmđãđượcbầulàngườilãnhđạo.Dĩnhiên,nghiêncứunàyđặtranhiềunghivấn:Liệuhaingườiđóthựcsựcókhảnănglãnhđạo,haychỉvìvịtríngồimàmọingườinghĩnhưvậy?Rồi,phảichănghaingườiđóbắtđầuhànhxửkhácđikhihọnhậnthấybảnthânđangsởhữuvịtrítrungtâm?Rấtkhóbiếtđượcchínhxácnhữnggìđãxảyra,nhưngsẽthúvịnếubạncóthểtựkiểmnghiệmtrongcuộchọptớivàrútrakếtluậnchomình.
HÃYTHỬ
Nếubạncóhẹnăntốivớimộtđốitác,hãytìmmộtchiếcbànchophépbạnngồivuônggócvớihọ.Vịtrínàycótácđộngtíchcựcđếnlờinóicủabạn.Cácnghiêncứuchothấykhingồivuônggócvớinhaungườitathườngnóinhiềuhơnlàkhingồiđốidiện.
Trongcácbuổidiễnthuyếtcủatôi,ngườitathườngbốtríkhángiảngồitheokiểuởrạphát–cáchàngghếcùnghướngvềphíakhánđài.Nhưngnếungườitổchứcchotôiquyềnlựachọn(nhấtlàkhikhôngcónhiềukhángiả-chẳnghạndưới300người),tôisẽyêucầubốtríbàntròn.
Lýdolàvìtôithíchkhángiảcósựtươngtácvớinhau.Khingồihàngngang,hướngmặtvềphíatrước,ngoàiviệclắngnghechủtọarathìnhữngngườithamdựchỉcóthểnóichuyệnvớinhữngngườiởhàngtrướchoặcsaumình.Tráilại,ngồitheobàntròn,mọingườiđềucóthểthảoluậnvớinhauvàtruyềnmicrochonhauđểnghephảnhồitừmọiphía.
HÃYTHỬ
Nếumụctiêucủacuộchọplàthúcđẩylàmviệcnhóm,bạnhãybốtríbàntrònđểmọingườicóthểngồithànhvòngtròn.Cáchsắpxếpnàykhôngchỉthểhiệnthôngđiệprằngmọingườiđềubìnhđẳngnhưnhau,màcòngiúphọdễdàngtraođổivớinhau.
Đồvậtlàmràocản
Khicảmthấykhóchịutrướcđềtàiđangđượcbànluận,cảmthấybịgâysứcép,hoặccầntạocảmgiácphòngvệ,ngườitathườngdùngđồvậtđểchelấpkhoảngtrốnggiữahọvàđốiphươngsaochohọởphíasauchúng.Norma-mộtquảnlýtôiđàotạothườngtìmcáchlẩntránhnhữnglờiphêbìnhcủatôi.Mỗilầnđượctôikhenngợivềkỹnănglãnhđạo,côấyđềutỏrakhoankhoáidễchịu;ngượclạikhitôinhắcđếnnhữngkỹnăngcầncảithiện,Normalạivôthứcbàycácđồvật(nhưtáchcàphê,sách,thậmchícảvítiền)lêntrướcmặtbàn.
Cáchbốtrívănphòng
Cáchbốtrítrongphònglàmviệcthểhiệnrấtrõchủnhâncănphòngđólàngườithếnào.Khibướcvàovănphòngcủamộtngườivàthấyởđócóchỗtiếpkháchriêng(ghếngồicókíchcỡnhưnhauxếpquanhmộtbànnhỏhoặcxếpvuônggócvớinhau),bạncóthểđoánchủnhânmuốntròchuyệnthântìnhvớikhách.Cáchsắpxếpnàycònchobiếtchủnhânlàngườidễgầnvàcóthiệnchíhợptác.Ngượclại,mộtngườiluôntiếpchuyệntừchiếcghếêmáiphíasaubànlàmviệctrongkhikháchngồiđốidiệntrênmộtchiếcghếnhỏhơn(tấtnhiênlàkémthoảimáihơn),chothấyđólàngườithíchkiểmsoátngườikhácvàthíchthểhiệnuythếcủamình.
Dĩnhiên,khôngphảiaicũnglàgiámđốcvàkhôngphảibấtcứvănphònghoặcnơilàmviệcnàocũngđủrộngđểbốtríchỗtiếpkháchriêng.Nhưngtacũngcóthểsắpđặtthếnàođóđểtạocảmgiácthoảimáichokhách.Chẳnghạnkéoghếngồicủakháchsangmộtbênthayvìngồitrướcbànlàmviệc.
Cáchbốtrívănphòngcótácđộngrấtlớnđếncácmốiquanhệtrongcôngviệc.Đócũnglàlýdokhiếnnhiềudoanhnhânthànhđạtthayvìngồitạichỗnóichuyệnvớikháchhàng,đốitác,hoặcnhânviên,họlạiđivòngquabànvàđếnngồicạnhđốiphương.Mộtquản
lýởxínghiệpsảnxuấtnọchobiết:"Nếulànhữngnhânviênlầnđầutiêngặpgỡ,tôithườngkéoghếkhỏibànlàmviệcđểngồicạnhhọ.Tôinóivớihọrằngcóthểthỉnhthoảngtôisẽphảingồiphíasaubàn,nhưngkhingồinhưvậy,tôimuốnhọbiếtrằngtôiluônnghĩhọlàcộngsựcủamình”.
Khôngnhưngườiquảnlýtrên,ngườiquảnlýdựáncấpcaotrongvídụsauđâylạilàmộttrườnghợpngượclại.Trướcmỗicuộchọp,ôngthườngchokêhaichiếcbànnhỏsátvàobànlàmviệccủamình.Ôngấyngồitrênmộtchiếcghếthoảimáiphíasaubàntrongkhicảnhómphảingồitrênnhữngchiếcghếkhôngtayvịn.Sựsắpđặtnàychothấyngườiquảnlýmuốnnhấnmạnhuyquyềncủamìnhvớicảphòng.Điềunàygâyrasựphảncảmtronglòngthuộccấpcủaông.Mộttrongsốnhữngngườithamgiabuổihọptâmsự:"Ôngấyngồiđó,ngảngườithoảimáivàochiếcghếbành,trongkhicảđámchúngtôiphảingồithẳnglưngtrênnhữngchiếcghếnhỏkhôngtayvịn.Chúngtôicócảmgiácmìnhgiốngnhưnhữngngườinôngdânbịlãnhchúatriệutậpvậy!".
HÃYTHỬ
Nếubạnmuốnsửdụngphònglàmviệccủamìnhđểtiếpchuyệnvớingườikhác,đừngđểbấtcứvậtcảnnàogiữabạnvàngườiấy.Hãyrờikhỏiphíasaubànkhibạnmuốncómộtcuộcđốithoạiđúngnghĩa,cònkhibạnmuốnduytrìquyềnkiểmsoáthơnlàtraođổithôngtinthìbạnhãyngồingayphíasaubànlàmviệccủamình.
Thiếtkếkhônggianlàmviệc
Cáchbốtrítrongmộttổchứccũngtruyềntảinhiềuthôngđiệpkhônglời.Sauđâylàvídụvềmộtcôngtyđãsửdụngthiếtkếkhônggianđểtạomôitrườnglàmviệcthânthiệnchonhânviên.TạitrụsởchínhcủaCaterpillarởGeneva,ThụySĩ,nhânviênmangnhiềuquốctịchkhácnhau.Sựđadạngnàydẫnđếnmộtsốkhókhăn,cácnhânviênkhôngchỉgiaotiếpbằngnhiềungônngữkhácbiệtmàhọcònphảitươngtácvớinhiềungườimangnhữngbảnsắcvănhóakhácnhau.Thửtháchđặtralàlàmthếnàođểnhữngngườinàycóthểlàmviệcvớinhaunhưmộtnhóm.
Vàinămtrước,trưởngphòngtruyềnthôngcủaCaterpillar,GottardoBontagnaliđãkhôngngừngsuynghĩvềvaitròcủaquảngtrườngchínhởcáckhuchợtronghầuhếtcácngôilàngởchâuÂu.TrongtiếngÝ,nóđượcgọilàpiazza.Ngoàiviệcđếnchợvìnhucầuhàngngày,ngườidâncònđếnđóđểtraođổitintức,tángẫu,traođổithôngtinvàhòanhậpvớixãhội.Ởnhiềunơi,đóvẫnlàmôitrườnggiaotiếphữuhiệunhấtcủangườidân.
VìthếBontagnaliđãquyếtđịnhtạoramột“piazza"ngaytạitrụsởchínhcủaCaterpillarởGenevadựatrênchủđềngôilàng.Cáchọasĩđượcmờiđếnvẽtrangtrícácbứctườngcủacăng-tincôngty,nằmtrêntầngcaonhấtcủatòanhà,bằngnhữngbứctranhkhungcảnhlàngquêthậtlớn,dĩnhiênđượcđiểmxuyếtbởinhữngchiếcmáycôngtrìnhmàuvàngđặctrưngcủahãngCaterpillar,vàmộtvàicảnhkhác.Dânlàngchínhlàhìnhảnhcủacácnhânviên.Kếtquảthậtđángkinhngạc:họđãtạoramộtkhônggianchẳngkhácnàoquảngtrườngởkhuchợchâuÂuvớirấtnhiềukhungcảnhvàgươngmặtquenthuộc.
Saunày,cácnhânviênđượckhuyếnkhíchsửdụnghìnhảnhquảngtrườngpiazzachocáccuộchọphoặcthảoluậnthânmật.Ngàynay,câunói"chúngtahãyuốngcàphêvàbànvềchuyệnđóởpiazzanhé"trởthànhmộtnétvănhóacủaCaterpillarởGeneva.Vàbởivìcóquánhiềungườisửdụngpiazzađểtraođổinênnóđãtrởthànhmộtđịađiểmgắnliềnvớimụcđíchchiasẻthôngtin,nhưngkếtquảấntượngnhấtchínhlàcáchthiếtkếnơilàmviệcđãtạonênsựthânthiếtgiữacácđồngnghiệptrongquátrìnhgiaotiếp.
Trongmộtloạihìnhkinhdoanhhoàntoànkhác,AdFarm-mộthãngquảngcáocủaCanadađãthiếtkếkhônggianlàmviệcnhằmbiểuđạtcácgiátrịcủacôngty.ArtFroehlich-mộtcổđônglâunămcủahãngchiasẻ:"Trongcôngtychúngtôi,vănphòngcủacáccổđôngkhôngcócửasổ,trongkhiđócácnhânviênluônđượcsắpxếplàmviệcởnhữngcănphòngđẹp,cótầmnhìnthoángđãng.Khôngmộtaiphảilàmviệcởcácngócngáchcủavănphòng.Tấtcảnhữngchỗấyđềuđượcchuyểnthànhphònghọp.Sửdụngkhônggiankiểunàylàcáchchúngtôithểhiệnsựtrântrọngđốivớinhânviêncủamình.Nhờvậy,chúngtôiđượcchọnlàmộttrong50nơilàmviệctốtnhấtởCanada".
Nhưđãnói,việcsửdụngkhônggian,tạokhônggianriêng,hoặcxâmphạmkhônggiancủangườikhácảnhhưởngrấtlớnđếnquátrìnhgiaotiếpcũngnhưmốiquanhệcủachúngtatrongcôngviệc.
CHƯƠNG8SỨCMẠNHCỦASỰTIẾPXÚCCƠ
THỂTIẾPXÚCCƠTHỂĐƯỢCXEMLÀhìnhthứcgiaotiếp
khônglờicótừxaxưavàcựckỳcầnthiết.NghiêncứutạiTrungtâmYkhoaMayochothấynhữngđứatrẻđượcvuốtve,âuyếmsẽpháttriểnnhanhhơnnhữngtrẻkhôngđượcvỗvềđến40%.Khôngchỉquantrọngđốivớitrẻthơ,sựâuyếmvànhữngtiếpxúcnhẹnhàngcòncựckỳcầnthiếttronggiaiđoạnyêuđươngcủađôilứa,cũngnhưkhianủingườikhác.
Trongcôngviệc,chạmtaylàcáchnhanhnhấtđểthiếtlậpmốiquanhệriêngtư.Trongchươngnày,chúngtasẽcùngđivàotìmhiểungônngữcủasựtiếpxúccơthểtrongmôitrườnglàmviệc.Bạnsẽhiểuđượctạisaotìnhcảmlạicóthểnảysinhchỉthôngquamộtcáichạmtaynhẹ.Rồi,làmthếnàosửdụngkỹthuậtgiaotiếpấyđểnhấnmạnh,gâychúý,haybộclộtháiđộ"cấmchạmvàongườitôi!".Hay,làmthếnàođểtạoấntượngtốtnhấtkhibạnbắttaymộtngười.Nếubạnnhặtđượcmộtđồngxu,liệubạncótrảlạichomộtngườinàođóđangtiếnvềphíabạnvànóirằngđồngxuđólàcủahọhaykhông?Bạncócảmnhậnđượcsựkhácbiệtnếungườiđóvừahỏi,vừachạmvàotaybạnkhông?
Câutrảlờilà“có”hoặc“không”!TrắcnghiệmcủatrườngĐạihọcMinnesotachothấy,chỉcó23%sốngườiđượchỏithừanhậnrằngcónhặtđượcđồngxu.Nhưngnếucácnhànghiêncứuchạmvàokhuỷutaycủađốitượngkhihỏithìsốngườithừanhậnnhặtđượcđồngxu
sẽtănglên68%,vàhọkhálúngtúngkhigiảithích"Tôichỉđangnhìnxungquanhxemaiđãlàmrớttiền!".
Chạmtayđúnglúc
Chỉcầnmộtcáichạmnhẹnhưngđúnglúccũngcóthểkhiếnbạncảmthấygầngũihơnvớingườinàođóvàngượclại,ngườiđócũngcảmthấygắnkếthơnvớibạn.Đólàmộtsứcmạnhvôhình,mộtsợidâygắnkếtconngườivớinhau.
Khôngnhữngthế,chạmđúngcách,đúngthờiđiểmcòngiúpbạnkiếmratiền!NghiêncứucủaKhoaQuảntrịKháchsạn,trườngĐạihọcCornellchothấy,khingườiphụcvụchạmnhẹvàokhách,họsẽnhậnđượcnhiềutiềnboahơn.Đểkiểmchứngđiềunày,ngườitagiaochocácnữphụcvụtronghainhàhàngnọtiếpmộtsốthựckhách.Cácthựckháchnàyđượcchialàmbanhómngẫunhiên:nhómkháchhàngkhôngđượcchạm;nhómkháchhàngđượcchạmnhẹvàovaikhoảngmộthoặcnửagiây,vànhómkháchhàngđượcchạmvàolòngbàntayhailần,mỗilầnnửagiây.Mọisựđụngchạmnàyđềuphảiđượcthựchiệnmộtcáchtìnhcờtronglúcnhânviênđưalạitiềnlẻchokháchvàocuốibữaăn.Trongcáctìnhhuốngnày,mọingườitránhnhìnvàomắtnhau.
Kếtquảởcảhainhàhàngđềunhưdựđoán.Nhữngvịkháchkhôngđượcchạmchỉđểlạitiềnthưởngphụcvụtrungbìnhlà12%.Sốtiềnthưởngtăngđến14%ởnhữngvịkháchđượcchạmvàovaivàlêntới17%ởnhữngngườiđượcchạmhailầnvàotay.
HÃYTHỬ
Nếubạnlàmộttrongsốgần2triệutiếpviênnhàhàngởMỹ,hãythửchạmvàokháchhàngxemsao.Hãynhớchạmthậtnhanhvànhẹlênvaihoặclênlòngbàntaycủakhách.Sauđó,hãythửsosánhkếtquảđóvớicácpháthiệnsau:
❑Chạmvàokháchhàngmộtcáchtìnhcờsẽtăngsốtiềnthưởngchocảnhânviênphụcvụnamvànữ.
❑Khikháchhànglànhữngcặpnamnữ,nữphụcvụchạmvàokháchnữthìsẽđượcnhiềutiềnthưởnghơnchạmvàokháchnam.
❑Chạmvàokháchhàngtrẻtuổisẽđượcnhiềutiềnthưởnghơnkháchhànglớntuổi.
Khôngphảichỉtrongnhàhàngmàngaycảtronghoạtđộngbánhàng,cửchỉchạmkhẽvàokháchhàngcũnggópphầntăngthờigianhọlưulạicửahàng,tănglượnghànghóabánra,vàtăngmốithiệncảmvớicửahiệucủabạn.Saukhiquansát,ngườitathấyrằngnhữngkháchhàngđượcchạmtaythườngnếmvàmuathứcănđượcmờidùngthửtrướcđóhơnnhữngkháchhàngkhôngđượcchạm.Chạmtaycũnggópphầngiatăngsốlượngngườitìnhnguyệnthamdựcácchươngtrìnhtíchlũyđiểmvàđónggópýkiến.
Aichạmai?
Việcchạmtrựctiếpvàomộtngườicóđịavịđặcbiệtnàođóthườngbịcấmvìngườitaxemđólàdấuhiệucủasựthiếutôntrọnghoặctháiđộtháchthức.Vàinămtrướctrongcuộcviếngthămcủamình,ThủtướngÚcđãchạmnhẹvàoNữhoàngElizabethII.Ngay
lậptức,cửchỉnàyđãbịnhiềungườiAnhlaóvìvớihọ,đólàsựsỉnhụchoàngtộcmộtcáchghêgớm.
Ởhầuhếtcácmôitrườnglàmviệc,chạmtayđượcxemlàdấuhiệukhônglờithểhiệnmốiquanhệcấptrên/cấpdưới.Vàtrongnhữngtrườnghợpấy,cấptrênlàngườichạmvàonhânviêntrước.Cửchỉvỗvai,lưnghoặctaycủacấptrênđốivớicấpdướitrongkhikhenngợi"Làmtốtlắm!"làcửchỉkháphổbiếnvàđầythiệnchí.Ngượclại,nhânviênítkhinàothựchiệncửchỉnàyvớicấptrên.
Cũnggiốngnhưcácdấuhiệukhônglờikhác,khisửdụngkhôngđúngnơi,đúnglúc,cửchỉđụngchạmcóthểbịđốiphươngxemlàmánhkhóevàphôdiễnquyềnlực.Kếtquảlàhọkhôngkhỏikhóchịuvàcoithườngngườithựchiệncửchỉấy.
Hànhvisởhữu
Thóiquenchạmvàongườikháctronggiaotiếpởmôitrườngcôngsởcóthểvôtìnhđưađếnmộtthóiquenkhác–thóiquensờđồvật.Điềunàyđôikhikhiếnngườikháckhôngkhỏikhóchịu.Ngườitathườngsờhoặctựangườivềphíađồvậtđểchỉsựsởhữu.Nhưngkhiđồvậtđólàcủangườikhác(bànlàmviệc,tủđựnghồsơ)thìviệcsờmóhoặctựangườivàonócóthểbịxemlàcửchỉxâmphạmkhônggianriêngcủahọ.
HÃYTHỬ
Đểýđếntầnsốvachạmcóthểchấpnhậnđượcởcôngtybạn.Chúýxemailàngườithựchiệnnhữngcáichạmđóvàphảnứnghọnhậnđượcsauđónhư
thếnào-tíchcựchaytiêucực?Giảsửcóaiđóbướcvàochỗlàmviệchoặcvănphòngcủabạnrồisờmóhoặctựangườivàođồvật,bạnsẽphảnứngrasaotrướcnhữngbiểuhiệnsuồngsãđó?Cóthểbạnsẽngạcnhiênkhikhámphárằngmộtcáichạmtaycũngảnhhưởngkhôngítđếntâmtrạngcũngnhưcôngviệchàngngàycủabạn.
Chạmhaykhôngchạm-đólàcảmộtvấnđề!
Billlàtrưởngphòngmarketingcủamộtcôngtytruyềnthôngvàlàngườithíchchạmvàongườiđốidiệntronglúcnóichuyện.Kỹthuậtgiaotiếpnàyđượcanhvậndụngkháhiệuquả.Khinói,Billsẽchạmnhẹvàongườinghe(chủyếulàvịtrícánhtay)đểnhấnmạnhnhữngnộidungchính.Cửchỉnàykhiếnđốiphươngtậptrunglắngngheanhấynóihơn.Khôngnhữngthế,cửchỉấycònkhiếnđốiphươngthêmtintưởngvàolờingườinói(mộtngườinóidốihiếmkhinàochạmvàođốiphương).
ỞcácnềnvănhóaAnglo-Saxon,đặcbiệtlàởAnhvàMỹ,chạmtayvàođồngnghiệpkhôngphổbiếnnhưởnhữngnơikháctrênthếgiới.
Đôikhimộtcáichạmtaycũngthểhiệnđượcsựủnghộ,độngviên,tánthành,đồngcảmhoặccảmkíchmàtadànhchongườiđốidiện,cũngnhờđótăngthêmsựthânthiệngiữahaibên.
TôiđãrútrađượcđiềunàykhiđàotạoSuzanne-trưởngbộphậncôngnghệthôngtin-một"chuyênviêntàihoa"đangcốgắngpháttriểncáckỹnănggiaotiếpcủamình.Saukhiquansátcáccuộcgặpgỡ
giữaSuzannevớitừngngườiquảnlývàthấyđượcsựthờơcủahầuhếtnhữngvịquảnlýấyđốivớicô,tôitựhỏilàmthếnàođểgiúpcôấy.Vàrồitrongmộtcuộcnóichuyệnnọ,tôithấySuzannesaysưanóivềmộtvấnđềgìđóđếnnỗicôấycúingườivềtrướcvàchạmvàocánhtayngườiquảnlý.Chínhcáichạmnàyđãđemlạisựkhácbiệt!NgườiquảnlýngướcnhìnSuzannenhưthểmớithấycôlầnđầu.Vàquantrọnghơn,ôngấybắtđầuthậtsựlắngnghenhữnggìSuzannenói.
HÃYTHỬ
Giatăngsựảnhhưởngcủabạnbằngcáchchạmvàođốiphương.Nhưnghãynhớhànhxửđúngđắntùytừnghoàncảnh.Dướiđâylàmộtvàinguyêntắcbạncầnnhớ:
❑Đểýcácdấuhiệukhóchịu.Ngườitasẽtỏranétránh,sợbịđụngchạmbằngcáchkhoanhtayvàbắtchéochân,ngảngườirasau,càinútáolạihoặcgiữchặtáokhoáccủamình.
❑Hạnchếchạmvàobàntay,cánhtay,vaivàlưng.Vàhãycẩntrọng,chạmvàovaihoặclưngtrầncủaphụnữcóthểbịxemlàlợidụnghơnlàthểhiệnsựthânthiện.
❑Hãychạmnhẹvànhanh(chỉvừađủlâuđểthiếtlậpmộtdấuhiệukhônglờitíchcực),sauđóbướclùilại.
Bắttay
Bắttaylàcửchỉtrangtrọng,ítmangtínhriêngtưvàcóvaitròquantrọngtronggiaotiếp,nhấtlàtrongcácbuổigặpmặt.Vớingười
BắcMỹ,bắttayđượcxemlàcáchchàoxãgiaophổbiến.
Bắttayđúngcáchcònchothấysựnồngnhiệtcủabạnvớiđốiphương,vàhànhđộngnàyđểlạiấntượngsâuđậmtronghọ.Đólàcửchỉkhiếnngườitanhớvềbạnnhiềunhấtsaukhigặp.Điềuquantrọnglàbạncầnýthứcđượcmụcđíchbắttay:chàođón,tạmbiệt,
chúcmừng,haykếtthúcmộtthỏathuận.Bắttaycầnthểhiệnsựnồngấm,thânthiệnvàchânthành.
Ngườitacảmnhậnmộtcáibắttayquacáchsiếttay,sốlầnlắctay,thậmchíkhoảngcáchgiữahaingườikhibắt.
HÃYTHỬ
Quansátmọingườitrongcôngtykhihọbắttaylúcgặpmặt,bạnsẽthấyngườitathườngđứngcáchxanửamétvàđưathẳngtayrakhibắttayxãgiao.Khimốiquanhệpháttriển,họsẽbắttaylâuhơnvàkhoảngcáchthulạigầnhơn,cánhtayhơigậpởkhuỷu.
Chúngtathườngphánđoánngườikhácquacáchbắttaycủahọ.Mộtngườibắttayquánhẹsẽbịxemlà“nhútnhát”,ngượclạimộtngườibắttayquámạnhcóthểbịxemlà“độcđoán,vôývôtứ”.Dĩnhiêncũngcómộtsốtrườnghợpngoạilệởhaikiểubắttaynày.Tôitừnggặpnhiềunhàđàmphánkinhdoanhrấtcứngrắnnhưnglạicókiểubắttayrấtnhẹnhàng.Vìthếhãycẩnthận,đừngđánhgiátínhcáchmộtconngườichỉquacáibắttaycủahọ.
Dùcơsởvữngchắchaykhông,ngườitavẫnhayđánhgiángườikhácquacáchbắttay.Dướiđâylàmộtsốkiểubắttayphổbiếnvàcáchđoánđịnhthôngđiệpquacửchỉấy:
Kiểubắttay"cáchết"
Làkiểubắttayhờhững,ủrũ,thiếusinhkhí.Kiểubắttaynàycho
thấytâmtrạnglolắng,bấtan,hoặcngạingùng.
Kiểubắttaysiếtngóntay
Taycủangườinàysiếtchặtcácngóncủangườikia,kiểubắtnàythểhiệntháiđộtgâyhấn,tươngtựkiểubắttay“nghiềnxương”.
Kiểubắttaycứngđơnhưgỗ
Đưathẳngtay,tạokhoảngcáchkháxagiữabảnthânvàđốiphương.Kiểubắttaynàythểhiệnsựngờvực,tháiđộtáchbiệtvàedè.
Bắttaykiểu"găngtay"
Đâylàkiểubắttaykháchsáo,haibàntayômquanhtayđốiphươnggiốngnhưchiếcgăngtay.Kiểubắttaynàyphổbiếntrongcáccuộcgặpgỡcủacácnhàngoạigiao,chínhtrị,doanhnhân.
HÃYTHỬ
Lầntới,khibắttayvớingườimàbạnbiếtkhárõ,hãyđểýxemcáibắttaycủahọthuộckiểunào(kiểusiếtchặt,kiểu"cáchết"haykiểusiếtngóntay).Sauđóbạnthửđánhgiátínhcáchcủangườiđóquacáibắttaycủahọ.
Cáibắttaycủacácvịtổngthống
Dĩnhiênđâylàphongcáchcủamỗingười,nhưngcảcựuTổngthốngMỹGeorgeW.BushvàBillClintonđềucókỹthuậtbắttayrất
độcđáo.CựuTổngthốngBushthườngđứngrộnghaichânvàcúiphầnthântrênkhibắttay.Ôngcũngcóthóiquenvỗvaihoặcchạmvàokhuỷutaycủađốiphươngvàgiữkhálâu.Trongkhiđó,cựuTổngthốngBillClintonthìbắttaybằngtayphải,còntaytráicầmlấykhuỷutayđốiphương.Cáchchàođóncủahaivịtổngthốngnàyđượcmọingườicholànhiệttìnhvàmangtínhcánhânhơncáibắttaychínhtrị.
Bắttaynhưthếnào?
Bạnđưatayvềphíađốiphươngvàbắttay.Đólàcáchtraođổicửchỉkhônglờiđơngiảnnhấtvàbạncóthểthựchiệnnhiềulầntrongngày.Nhưngẩnchứabêntrongcửchỉtưởngchừngđơngiảnnàylàcơhộigiúpbạntạoấntượngtronglòngngườikhác.MộtnghiêncứuvềcửchỉbắttaydoIncomeCenterforTradeShowstiếnhànhchothấycóvẻnhưmọingườinhớtớibạngấpđôinếubạnbắttayvớihọ.Cácnhànghiêncứucũngpháthiệnrằngngườitasẽtrởnêncởimởvàthânthiệnhơnvớinhữngngườimàhọbắttay.Khôngnhữngthế,cáibắttaycònkhiếnbạndễthương,thânthiệnvàcócuốnhúthơn.
Đâylàmộtvàiquytắcbạnnênnhớđểcóthểtruyềntảithôngđiệpngaytừcáibắttayđầutiên:
■Khibắttay,hãynhìnthẳngvàomắtđốiphương.
■Hãymỉmcười.
■Hãyđứnglênkhiđượcgiớithiệuvớingườikhácvàbắttayvớihọ.
■Khibắttay,hãychắcrằngtayphảicủabạnđangrảnhkhôngđangcầmnắmvậtgìcả.Hãychuyểncặptáp,giấytờ,thứcuống,điện
thoạisangtaytráitrướckhibạnbắtđầunghithứcbắttay.
■Đứngđốidiệnvớiđốiphươngkhibắttay.
■Khibắttay,hãychắcrằnglòngbàntaycủabạnphảichạmvàolòngbàntaycủađốiphương.
■Nhữngnghiêncứuđượctiếnhànhtrêncácnhânviênkinhdoanhchỉrarằngnếuhọbắttaymàlòngbàntaykhôngchạmvàotaykháchhàngthìkháchhàngsẽthắcmắckhôngbiếthọđangchegiấugì.Vànhưvậy,họsẽgiữtâmtrạngkhôngthoảimáitrongsuốtcuộcnóichuyệnvàkhólòngmuahàng.
■Khiđưatayrabắt,hãyhướnglòngbàntayvềmộtphía.Khilòngbàntayhướnglên,đólàdấuhiệuquyphục.Ngượclại,lòngbàntayhướngxuống(hoặcúpxuống)làdấuhiệuthểhiệnuyquyền.Cònnhữngaiđưatayravàlòngbàntayhướngvềmộtphíasẽđượccholàbìnhđẳngvàtựtin.Hãybắttaychắcchắn,đặcbiệtkhibạnlàphụnữ.Phụnữvớicáchbắttaychắcchắnthườngđểlạiấntượngtốtđẹphơnvàđượccholàtựtinvàquyếtđoán.
■Hãygiữtayđốiphươnglâuhơnýđịnhcủabạn.Hànhđộngnàybiểulộsựchânthànhvàkhiếnđốiphươngtậptrunghơntronglúcchàohỏi.
■Saucáibắttaytạmbiệt,bạnhãynóirằng"Thậttuyệtkhiđượcgặpông/bà/anh/chị!"hoặc"Tôirấtvuivìđãcómặtởđây!".
■Hãychắcrằngkhibỏtayrabạnkhôngnhìnxuống(đólàdấuhiệuphụctùng).
CHƯƠNG9NGÔNNGỮHÌNHTHỂTRONGMÔI
TRƯỜNGĐAVĂNHÓAKHIBÀNVỀVĂNHÓA,chúngtathườngnóiđếnnhữnggiá
trịđượcmộtcộngđồngngườinắmgiữvàchiasẻ.Nhữnggiátrịấyảnhhưởngđếncáchsuynghĩvàhànhxửcủacácthànhviêntrongcộngđồngđónhưthếnào,vàngườitadựavàođâuđểđánhgiángườikhác?Sựkhácnhauvềvănhóacóthểkhiếnmộthànhvi"bìnhthường","phùhợp"trởthànhhànhvi"kỳcục".Từcáchchàohỏi,tưthếtay,đếnviệcgiữkhoảngcáchvànhữngcáichạmnhẹ…nhữnggìvốnphùhợpvàđúngtrongnềnvănhóanàylạicóthểbịxemlàkhôngđúngvàgâykhóchịuchonhữngngườithuộcnềnvănhóakhác.
Vănhóavốntácđộngđếnconngườitừrấtsớm,nhưngítaitrongchúngtađểýđếnđiềuđó.Vàmặcdùmộtsốgiátrịvănhóađượctruyềntừngườinàysangngườikhácnhưnghầuhếtchúngtađềuhấpthụnómộtcáchvôthức.Chínhtiềmthứcvănhóavàsựthiếuquantâmhiểubiếtcủachúngtađãkhiếnvấnđềtrởnênphứctạphơnkhichúngtacốdiễndịchngônngữhìnhthểtheotừngnềnvănhóa.
Mụcđíchcủachươngnàykhôngphảiđểmôtảngônngữhìnhthểởkhắpnơitrênthếgiớimàlàđểgiúpbạnthấyđượccácgiátrịvănhóaẩnsaunhữngkhácbiệtđóvàhiểuthêmphầnnàonhữngdấuhiệukhônglờithườnggặpởcácnềnvănhóaấy.
Nhữngtươngđồngvàkhácbiệt
Vềcơbản,cóhailoạingônngữhìnhthể:loạitiếpthutừbên
ngoàivàloạixuấtpháttừbảnnăng.Cáccửchỉtiếpthutừbênngoàilàcáccửchỉtiếpnhậntừxãhội,nhữngcửchỉnàycóthểgiốngnhaunhưngởtrongnhữnghoàncảnhkhácnhau,chúngcóthểmangýnghĩakhácnhau.Vídụ,ởhầuhếtcácnướcchâuÂu,cáchvẫytaychàovàtạmbiệtđúngnhấtlàlòngbàntayhướngrangoài,cánhtaygiữyên,cácngóntayngoắcngoắc.ỞBắcMỹ,khuvựcĐịaTrungHải,vàchâuMỹLa-tinh,dấuhiệubàntayvẫyquavẫylạicónghĩalà"không".ỞPeru,cửchỉđómangnghĩa"lạiđây".CònởHyLạp,ngườitagọicửchỉđólàmoutza,xemđólàcửchỉxúcphạmngườikhácghêgớm,vàbàntaycànggầnmặtđốiphươngthìcàngmangýnghĩađedọa.
Nếucáccửchỉtiếpthutừbênngoàibộclộsựkhácbiệt,thìcáccửchỉxuấtpháttừbảnnănglạichothấysựtươngđồnggiữaconngườivớinhau.Chẳnghạn,nháymắtlàmộtcửchỉbảnnăngmàaicũnghiểu.Ngườitathườngtựđộngnháymắtvànhăntránkhichàođốiphương.Dĩnhiêntiếptheocửchỉđósẽlàsáunétmặtphổbiến(vuivẻ,buồnbã,ngạcnhiên,sợhãi,cămghét/coithườngvàgiậndữ).
Đúnglàgiữachúngtacórấtnhiềuđiểmgiốngnhaunhưngbạncũngđừngquênrằngmỗingườicònlàmộtcáthểriêngbiệt.Haingườithuộccùngmộtnềnvănhóakhôngnhấtthiếtphảicómộtcáchcưxửnhưnhau.Ởđâychúngtôichỉgợichobạnmộtsốdấuhiệumàbạncóthểgặpkhinóichuyệnvớinhữngngườithuộcnềnvănhóakhác.
HÃYTHỬ
Khichuẩnbịchochuyếncôngtácnướcngoài,bạnhãytìmhiểutậpquánvănhóacủavùngđấtđó.Sách
báohoặccáctạpchíchuyênđềvềnghithứcngoạigiaotoàncầucóthểđưaranhữnglờikhuyêntổngquátchobạn.
Mộtsốcửchỉtronggiaotiếpquốctế
Nếutoàncầuhóatrởthànhmộtxuthếtấtyếutrongkinhdoanhthìsựnhạybénvềvănhóagiaotiếptrởthànhmộtkỹnăngcầnthiếtđốivớimỗingười.Chúngtavẫncònnhiềuthứphảihọcvàcảmộtquãngđườngdàiđểđi.
Sauđâylàmộtvídụvềvaitròcủagiaotiếpkhônglờitronggiaotiếpquốctế.
MộttổchứcởMỹmuốntạoấntượngtốtđốivớimộtnhómdoanhnhânđếntừNhật.Đólàmộtbuổitiếpđónquantrọngđốivớigiớilãnhđạothànhphố.CácquanchứcđứngđầuđịaphươngđứngratiếpđónpháiđoànNhậtBản–nhữngngườiđangcânnhắcviệccónênxâydựngnhàmáytrongthànhphố.Nhưng,mọiviệcdườngnhưdiễnrakhôngnhưmongmuốn.
NhữngkhácbiệtvănhóabắtđầukhivịchủtịchtrịnhtrọnggiớithiệucácđạidiệnNhậtBản.TrongkhivịchủtịchđưataybắtthìđạidiệnngườiNhậtlạicúiđầuchào.Thấyvậy,vịchủtịchkiavộivàngcúiđầuchàolại,nhưngđạidiệnngườiNhậtlạivộivãđưatayrabắt.Cửchỉấykhiếnnhữngngườithamdựđềubốirối.
Vàmọithứcòntồitệhơnnữa.Khitấtcảcùngngồiăntốivớinhau,cácmónquàchàomừngpháiđoànNhậtBảnđượcmởra.Trongđólànhữngbộdaonhípbỏtúirấtđẹp,cókhắctêncủacôngtyhọ.Thậtđángtiếc,ngườitặngquàkhôngbiếtrằngvớingườiNhật,
daolàbiểutượngmangýnghĩatựsát.
Vàocuốibuổitối,cácquanchứcthànhphốđãhầunhưxúcphạmtoànbộcácvịkháchquýcủamình-dùkhônghềnóiramộtlờithôlỗnào.
HÃYTHỬ
Liệtkêcácquytắcngônngữhìnhthểkhigiaotiếpởđấtnướcmình.Bằngcáchđó,bạncóthểchuẩnbịcáchứngxửởnướcmàbạnsẽlàmviệc.Danhsáchnhữngquytắcnàycóthểgồm:"hãynhìnvàomắtngườikhác","bắttaythậtchặt"và"đừngtạoáplựcchongườikhác".Hãynhớrằng,bạnkhôngcầnđánhgiácáchànhvinàylàđúnghaysai;màbạnchỉcầnnêulêncácquytắcvănhóathôi.Sauđó,hãytìmhiểuxemngườidânnướcđóhiểucácquytắcnàynhưthếnào.
Cửchỉ"chạm"vànhữngkhácbiệtvềvănhóa
Tùytheotừngnềnvănhóamàcửchỉ“chạm”đượcđónnhậnhaykhôngđónnhậnđốivớimỗicánhân.HãylấychuyếncôngtácđầutiêncủatôitớiNamMỹlàmvídụ.
Lầnđó,tôiđượcmờiđếndiễnthuyếttrongmộthộinghịthayđổicáchquảnlýởVenezuela.Miguel-ngườisắpxếpcuộchẹn,đãrađóntôiởsânbayCaracas.Anhấychàobằngcáchbắttaykhálâu,rồiômvàhônmátôi.Khichúngtôiđiđếnkhuvựcđónxe,Miguelđứngcạnhvàđặttaylênvaitôi.Anhấyngồisáttôiởghếsauvàkhinóichuyện
vềchươngtrìnhsắptới,anhấythườngchạmvàobàntayhoặccánhtaycủatôi.
Nếulàbạn,bạnsẽđánhgiánhưthếnàovềcửchỉcủaMiguel?
Dĩnhiên,câutrảlờirằngcửchỉấy"bìnhthường"còntùythuộcvàocácchuẩnmựcvănhóamàbạnsửdụngkhiđánhgiá.Nhữngchuẩnmựcvănhóađóphảnánhđiềugìvềcửchỉchạmtay?
Nóichung,ởcácnướcnhưPháp,cácnướcMỹLa-tinh,Israel,HyLạp,vàẢRậpSaudi,ngườitathườngchạmvàođốiphươngkhigiaotiếphơnsovớinhữngnướcnhưĐức,Anh,NhậtvàcácnướcBắcMỹ.Điềunàylàdosựkhácbiệtvềvănhóa.Ởmộtsốnước,việcchạmvàotayđốiphươngđượcxemlàđểnhấnmạnhđiềugìđó.Hay,cửchỉđặttaylênvaingườikhác,thậmchílêntay,đượcxemlàcửchỉthểhiệnsựtintưởngvàđồngthuận.Ngượclại,ởmộtsốnơi,nhữngcửchỉnàybịxemlàsuồngsã,vượtquágiớihạn,thậmchílàquấyrốitìnhdục.
Sựkhácbiệtnàyđãđượctìmthấytrongmộtnghiêncứutạicácquáncàphêngoàitrời(ởMiami,London,vàSanJuan).Ngườitaquansátvàđếmsốlầncácđốitượngchạmvàonhau.Tổngcộngmỗigiờ,ởSanJuancóđến189cáichạm,ởMiamichỉcóhaicái.CònởLondontrongsuốtthờigianđóthìsao?Câutrảlờilàchẳngcóbấtcứcửchỉđụngchạmnàocả.
Vậy,đâulàcửchỉthườnggặpkhibạntiếpxúcvớinhữngngườithuộcnềnvănhóanghiêngvềsự“đụngchạm”này?Câutrảlờilà:họsẽđứngdậy,đếngầnvàômlấybạnsaumộtcuộcđàmphánthànhcông(nếuđólàngườiMexico);ômvàhônbạnbalầnvàohaibênmá(nếuđólàngườichâuÂu);vỗlưngbạnthểhiệnsựcảmkích(nếuđó
làngườiẤnĐộ).
Bêncạnhđó,cóthểbạnsẽgặpmộtsốngườicónhữngcửchỉkhôngthíchhợplắm.Hãynhớ,khôngphảiaitrongcùngmộtnềnvănhóacũngđềuhànhxửnhưnhau.VídụởẢRập,haingườicùnggiớitínhcóthểchàonhaubằngcáchhônvàománhauhoặcnắmtaynhaubướcđi,nhưngcácđồngnghiệpkhácgiớisẽkhôngcósựđụngchạmnhưvậy.
Vănhóavàkhoảngcáchgiaotiếp
Khoảngcáchgiữanhữngngườicóvănhóaứngxửkhácnhausẽchobiếtmứcđộthoảimáicủahọkhigiaotiếp.Mộtsốngườicóthóiquentựtáchmìnhkhigiaotiếpvớingườikhác,vàchỉlạigầnkhibắttayhoặctraođổidanhthiếp.VídụnhưởMỹ,khibànchuyệnvớiđốitácmới,ngườitathườnggiữkhoảngcáchtừ1-2mét.Trongkhiđó,ởnhiềunơitrênthếgiới,khoảngcáchnàychỉbằngphânnửahoặcgầnhơn.Ởnhiềunềnvănhóakhác,khoảngcáchnàycònđượcthugầnhơnnữađểhaibêncóthểchạmvàonhautronglúcnóichuyện(nhưbópnhẹtayđốiphương,chạmvàoveáokhoáchoặcômnhẹ).
Mộtlầnnọ,tôikhángạcnhiênkhithấymộtdoanhnhânngườiTâyBanNhađãkhiếnmộtđồngnghiệpngườiAnhcứlùidần,lùidầnvềphíacuốiphònghộinghị.Diễnbiếnsựviệcnhưsau:Tronglúccảhainóichuyện,ngườiTâyBanNhatiếndầnvềphíađồngnghiệpcủamìnhchođếnkhikhoảngcáchgiữahọchỉcònvàichụcxăng-ti-mét.NgườiAnhnọliềnbướclùirasauđểgiữkhoảngcách.NgườiTâyBanNhalạitiếntới,vàngườiAnhlạitiếptụclùi.Điềuthúvịlàhọnóichuyệnsaysưađếnnỗidườngnhưcảhaikhôngnhậnrarằnghọđãdichuyểntừđầuphòngđếncuốiphòng.
Nhưmộtquyluật,ngườimiềnNamcóvẻthânmậttrongcácmốiquanhệcôngviệchơnsovớingườimiềnBắc.Vìthế,ởcácnềnvănhóaLa-tinh,ngườitathườngthấythoảimáihơnkhiđứnggầnnhau;trongkhivănhóaBắcÂuthìngượclại.NgườiMỹthườnggiữkhoảngcáchkhinóichuyệnvớingườiMỹLa-tinhvàẢRậpnhưnglạixíchgầnhơnkhichuyệntròvớingườichâuÁ.Nhậnranhữngkhácbiệtnàysẽgiúpbạnloạibỏcảmgiáckhóchịukhiđứngquáxa(khógần)hoặcquágần(xâmphạm)đốiphương.Ngoàira,nócòngiúpbạnkhôngbịrơivàotìnhthếbịđốiphươngđẩylùidọctheophònghọp.
VănhóatheongữcảnhvàVănhóatheonộidung
Ởnhữngvùngvănhóatheongữcảnh(contextcultures)nhưcácnềnvănhóaĐịaTrungHải,Sla-vơ,châuÂu,MỹLa-tinh,châuPhi,ẢRập,châuÁvàDađỏMỹ),cómộtsốthôngđiệpkhôngrõràngmàmuốnhiểuđược,bạncầnphảicăncứvàomốiquanhệgiữacáccánhân,cửchỉ,vànộidungcâuchuyện.Ngượclại,đốivớivùngvănhóatheonộidung(nhưĐứcvàcácnướcnóitiếngAnh),cácthôngđiệpđưaraphảirõràngvàcụthể.Nhữngngườitheovănhóangữcảnhtìmkiếmýnghĩavàhiểunhữnggìkhôngđượcnóiraquangônngữhìnhthể,cáchimlặng,ngắtngừngvàsựcảmthông.Cònngườitheovănhóanộidunglạinhấnmạnhvàocáchgửivànhậnthôngđiệprõràng,chínhxácbằnglờinóihoặcvănbản.
Ngườithuộcvănhóangữcảnhcoitrọngcácmốiquanhệriêngtưvànhữngthỏathuậnthânmậthơnlàcácgiaokếtchínhthức.Trongkhiđó,ngườithuộcvănhóanộidungchỉtinvàothỏathuậnkhiđãcóđượcđầyđủchữkýcủađốitáctrênvănbản.Chínhnhữngkhácbiệtđóẩnchứamâuthuẫntrongquátrìnhgiaotiếp.Trườnghợpsaulàmộtthídụđiểnhình.
KhiLeeIacoccacònđiềuhànhHãngÔtôFord,ôngmuốnmualạiHãngFerrari.MộtvàinhàquảnlýcủaIacoccađãđếngặpEnzoFerrari,vàhọđãthỏathuậnrằngFordsẽsảnxuấtcácsảnphẩmcóhìnhảnhcủaFerrari.
Thỏathuậnkếtthúcbằngmộtcáibắttay.Tuynhiên,chẳngbaolâuluậtsưvàđộingũkếtoáncủaFordđượccửđếnÝđểkýkếthợpđồng.ĐâylàthủtụcbìnhthườngởMỹ,nhưngvớiFerrari,đólàmộtsựxúcphạm.Ferrariđãthỏathuậnvớimộtquýông,chứkhôngphảivớimộtnhómluậtsưvàcáckếtoánviênnày!Thỏathuậnthếlàchấmdứt.
Đâylàmộttrongnhữngcáchđểthấyđượcsựkhácbiệtvềvănhóa.Thườngthìcácquốcgiacôngnghiệptiêntiếncoitrọngviệcgiaotiếpbằngvănbảnhơnlànhữngthỏathuậnchungchung.Mỹ,CanadavàcácnướcBắcÂulànhữngnướcđiểnhìnhchoxuhướngnày.Trongkhiđó,NhậtBản,tuylànướccónềncôngnghệpháttriểnvượtbậc,nhưngngườiNhậtvẫnthíchgiaotiếpthânthiệnhơn.Nhântốquyếtđịnhcólẽkhôngphảilàmứcđộcôngnghiệphóamàchínhlàsựtácđộngcủavănhóanộidunghayvănhóangữcảnh.
CảmxúcvàLýtrí
Vớicửchỉgiậndữ,mộtquảnlýngườiÝđãmắngcácđốitácngườiHàLanlà"điênkhùng".QuảnlýngườiHàLanliềnhỏi:"Ôngnói"điênkhùng"nghĩalàsao?Tôiđãcânnhắctấtcảcácphươngdiệnvàtheotôiđâylàcáchtiếpcậnkhảdĩnhất.Hãybìnhtĩnhđi!Chúngtacầnmộtcáiđầusángsuốtchứkhôngphảiđểcảmxúcdẫndắtsaiđường".Khôngnóikhôngrằng,viênquảnlýngườiÝgiơtaylênvàbướcrakhỏicuộchọp.
Trongcáccuộchọp,cảmxúcvàlýtríđềuđóngvaitròquantrọng.Vấnđềnàochiếmlĩnhcòntùythuộcvàoviệctalàngườithiênvềcảmxúchaylýtrí.Ngườithiênvềlýtríthườngítbiểulộcảmxúccủamình.Họcẩnthậnkiểmsoátvàkìmnéncảmxúc.Trongkhiđó,nhữngngườinghiêngvềcảmxúclạithườngxuyênbộclộcảmxúcrabênngoàinhưcườito,cườimỉm,nhănnhó,caumày,khóclóc,lahét,thậmchícòntứcgiậnbướcrakhỏiphòng.
Điềunàykhôngcónghĩalàngườilýtrílạnhlùng,thiếucảmxúc,màthựcrahọchỉlàngườithậntrọngvàkiểmsoátcảmxúccủabảnthântốthơn.Nghiêncứuđãtiếnhànhvớimộtsốngườiđangcónhữnglolắngởchỗlàm.Trongsốnhữngngườiấychỉcómộtsốchịuthểhiệncảmxúccủamình.CácnướckhóchấpnhậnviệcbiểulộcảmxúcnơicôngsởlàNhậtBản,Indonesia,Anh,NaUy,HàLan;cònhầuhếtcácnướckhácnhưÝ,Pháp,Mỹ,Singapoređềucholàchấpnhậnđược.
Nhữngngườisốngthiênvềlýtríthườngkhôngthểhiệncảmgiácgiậndữ,vuimừnghoặccăngthẳngởcôngsởvìhọchođólàbiểuhiệnthiếuchuyênnghiệp.Trongkhiđó,nhữngngườisốngthiênvềcảmxúclạichohànhđộngấylàlạnhlùng,vôcảmvàchegiấubảnthân.Dĩnhiêntrongthựctế,chúngtakhócóthểđánhgiánhữngkhácbiệtnàylà"xấu"hay"tốt",đơngiảnvìchúngthuộcvềtínhcáchriêngcủamỗingười.
Mộtsốcửchỉởnhữngnềnvănhóakhácnhau
Hiểuđúngthôngđiệpchínhlàyếutốgiaotiếpquantrọnggiữacácnềnvănhóa.Lýdolàvìquátrìnhtươngtáctrởnênphứctạphơnrấtnhiềukhichúngtaphảinóichuyệnvớinhữngngườimangcácgiá
trịvàbảnsắcvănhóakhác.
Ởnhiềunơi,ngườitathườngsửdụngngônngữhìnhthểđểtruyềntảithôngđiệpkhônglời.Vìvậy,chỉcầnhiểusaimộtcửchỉnàođó,dùrấtnhỏ,cũngcóthểpháhỏngmốiquanhệcũngnhưcácthỏathuậnkinhdoanh.Nhữngcửchỉchúngtôidẫnradướiđâychỉlànhữngvídụcơbản(nhưcáchchào,gậtđầu,cửchỉtay,ánhmắt)màbạncóthểbắtgặptrongcácbuổihọp.
Chàohỏi
Cửchỉchàohỏiphổbiếnmàcácdoanhnhântrênthếgiớisửdụnglàbắttay,nhưngngaytrongcáchbắttaycũngthểhiệnnhữngnétvănhóakhácbiệt.ỞMỹ,ngườitathườngsiếtvàlắctayđốiphươngđểtỏsựtựtin.NgườiAnhhaylắctaytừbađếnnămlần;ởĐứchayPháp,bópnhẹvàlắctaytừmộtđếnhailầnlàđủ.NgườichâuÁbắttaynhẹvàtừtốn.CònngườiMỹLa-tinhthườngbắttaynhẹvàgiữlâubởivìrúttayvềquásớmcóthểbịxemlàcửchỉcoithườngđốiphương.
Ởmộtsốnơi,ngườitacònchàonhaubằngcáchhônlênmá.NgườivùngBắcÂuthíchhônmộtbênmá,ngườiPhápvàTâyBanNhathíchhônhaibênmá,riêngngườiĐức,BỉvàẢRậplạithíchhônbalầntrênhaibênmá.ỞThổNhĩKỳ,ngoàiviệcbắttaybìnhthường,ngườitrẻtuổicònhônlêntayngườilớnhơnrồiđặtlênđầuđểthểhiệnsựtônkính.
Cửchỉbắttaykhôngphổbiếnởmộtsốnước,chẳnghạnnhưNhậtvàHànQuốc,thayvìbắttay,họsẽnghiêngmìnhcúiđầuchàonhau.NgườiẤnĐộchàonhaubằngcáchchắphaitayvàonhaunhưcầunguyện.NgườiẢRậpvàmộtsốnướcHồigiáothìdùnglòngbàn
tayphảiđặtlêntimrồiđưarangoài.
HÃYTHỬ
Lấydanhthiếpcủabạnvàtraođổivớiđồngnghiệp.Hãyquansátxemnhữngđiềudẫnradướiđâycóđúngtrongtrườnghợpcủabạnhaykhông?
ỞchâuÁ,trongcáccuộchọp,đưadanhthiếpbằnghaitay(giốngnhưtraoquà)chođốitácthểhiệnsựtônkính.Vàkhinhậndanhthiếptừđốitácngười
châuÁ,trướckhicất,bạnnênđọcquanhằmthểhiệnsựtôntrọngđốiphương.Nếubạnkhôngxemquadanhthiếpcủahọ,nhấtlàlạigậpđôihoặclàmnhănnhúm,thìhànhđộngđóbịxemlàbiểuhiệncoithườngđốitác.
Gậtđầu-“Có”hay“Không”?
MộtnữdoanhnhânCanadađếnẤnĐộcôngtác.Bàdừngởkhutiếptâncủakháchsạnvàhỏivềphươngtiệnđilại."Kháchsạncódịchvụchothuêxekhông?”Ngườiđànôngđứngsauquầylắcđầu."Thếởđâycóxeta-xiđếncaoốcvănphòngXkhông?"Mộtlầnnữa,ngườiđànônglạilắcđầu.Thấtvọng,ngườiphụnữhỏithêm:"Anhvuilòngchobiết,tôicóthểđibằnggìđếnđó?"."Bàcóthểđibằngcáchnàocũngđược,"–nhânviêntiếptântrảlờitrongkhiđầuvẫnlắc.
Thườngthìởnhiềunơi,gậtđầumangnghĩa"có"vàlắcđầumangnghĩa"không".Tuynhiên,nếungườiẤnĐộlắcđầuvớibiênđộkhoảng270độthìcửchỉđócóthểmangnghĩa"có"hoặc"không".Đâylàcửchỉgâynhầmlẫnchonhiềungườinếukhônghiểutậpquánởxứsởnày.
NữdoanhnhântrongcâuchuyệntrêncólẽcònthấykhóhiểuhơnkhiởBungarigậtđầulà"không"vàlắcđầulạilà"có".ỞNhật,gậtđầukhôngnhấtthiếtlàđồngý;màlàdấuhiệuchobiếtngườinghehiểungườigiaotiếpvớihọđangnóigì.
Giaotiếpmắt
Ởmỗinềnvănhóa,cửchỉgiaotiếpbằngmắtlạimangnhiềuýnghĩakhácnhau.Khinóichuyện,ngườiPhầnLanvàngườiPháp
thườngnhìnthẳngvàomắtđốiphương,trongkhiđóngườiNhậtvàngườiHànQuốclạitránhnhìnvàomắtnhauvìxemđólàcửchỉsuồngsã,bấtlịchsự.ỞMỹ,nhữngngườilạchỉnhìnthẳngvàomắtnhaukhoảngnửagiây;trongkhiởÝ,TâyBanNhavàcácnướcMỹLa-tinh,thờigiannhìnvàomắtnhaucóthểkéodàihơn.ỞchâuMỹLa-tinhcũngnhưởmộtsốnướcchâuPhi,nếungườicóđịavịthấphơnnhìnthẳngvàomắtđốiphươngthìsẽbịcholàbấtkính.ỞMỹ,ngườitathườngnhìnvàomắtnhautronglúctròchuyện,nhưngởmộtvàinơikhác,nhìnxuốnglàcáchgiúptránhnhìnvàomắtđốiphương,vàđượcxemlàdấuhiệucủasựtônkính.ỞĐôngNamÁ,ngườitachỉnhìnlâuvàomắtnhaukhimốiquanhệđãđượcthiếtlậpbềnvững.
Cácdấuhiệutay
Cửchỉtaylàhìnhthứcgiaotiếphữuhiệutrongbấtkỳnềnvănhóanàovàrõràngdễhọchơncácngônngữkhác.Vìvậy,bạncóthểgiaotiếpbằngtayởbấtcứnơiđâu,vớiđiềukiệnbạnbiếttừngđộngtáccóýnghĩanhưthếnào.Đừngquênrằng,mộtsốcửchỉtaytuyrấtquenthuộc,nhưnglạimangýnghĩahoàntoànkhácnhau.
ĐểvẫytayrahiệuvớimộtaiđóởTrungQuốc,HànQuốc,ĐàiLoan,NhậtBảnhoặcPhilippines,bạnhãyhướnglòngbàntayxuốngvàngoắccácngóntaygiốngnhưđanggãi.CònởBắcMỹ,khibạndùnglòngbàntayhướnglên,ngóntrỏngoắcngượcvềphíađốiphương,sẽbịxemlàxúcphạmvìcửchỉnàychỉđượcsửdụngkhikêuloàivật.
TrongkhiởBắcMỹvàmộtsốnơikhác,ngóntaycáigiơlênlà"Làmtốtlắm!"hoặc"Giỏilắm!",thìởnhữngnướcnhưÚc,Nigeria
cửchỉnàybịxemlàdấuhiệuxúcphạm.CònởĐức,cửchỉnàykhidùngtrongquánbarcónghĩalà"Chomộtlynữa!".
Ởnhiềunơi,vỗnhẹcánhmũibằngngóntrỏngụý“yêucầugiữbímật”.CònởAnh,HàLanvàÚc,ngóntaygõlênchópmũichuyểntảithôngđiệp"hãyloviệccủaanhđi!".
DấuhiệuhìnhchữVởMỹthểhiệnbuổiđàmphánđãthànhcôngtốtđẹp.NhưngnếucũngdấuhiệuhìnhchữV,mubàntayhướngrangoàithìđólạilàmộtcửchỉkhiếmnhãđốivớingườiAnh,ÚcvàNewZealand.
Cửchỉhaingóntaybắtchéohìnhchữthập,ởMỹcónghĩalà"Chúcmaymắn!"hoặclàdấuhiệurútlạilờinóidối.ỞThổNhĩKỳ,cửchỉnàybiểuhiệnsựcắtđứttìnhbạn.Ởmộtsốnơikhác,nómangnghĩalàtốt,làdấuhiệuthềthốt,hoặclàbiểutượngcủatìnhdục.
ỞPháp,Đức,NamTưvàThổNhĩKỳ,điệubộngóntrỏđặtởxươngmá,kéomimắtxuốngđểmắttohơnmộtchútđượchiểulà"Tôicảnhcáoanh!".ỞTâyBanNhavàÝ,nócónghĩa"Hãychúý!".ỞÚc,đólàdấuhiệuthểhiệnsựbuồnchán.ỞẢRậpSaudi,ngóntrỏchạmvàomimắtdướibiểuhiệnsựngungốc.
Thậmchídấuhiệu"ok"đượcsửdụngphổbiếnnhấtởMỹnhằmchỉsựđồngýcũngmangnhiềunghĩakhácnhauởcácnước.ỞPháp,nócónghĩalàconsốkhông;ởNhật,nólàbiểutượngchođồngtiềnvàởBrazil,nómangnghĩaxúcphạm.
Ngàynay,trongxuthếtoàncầuhóa,việchiểuvànhạybéntrướcnhữngkhácbiệtvềvănhóacủanhaulàmộtyêucầuquantrọng.Khikhôngcóđượcđiềunày,chắcchắnchúngtasẽđểlỡmấtnhiềucơhội
trongđàmphánvàkýkếthợpđồng.
Dùởbấtcứđâu,ngườitađềuthíchlàmviệcvớinhữngngườimàhọcảmthấythoảimái.Mặcdùbạnkhôngthểhọchếttừngcửchỉ,nétmặtcủamọingườiởmọinơitrênthếgiới,nhưngbạncóthểtìmhiểuthêmvàtôntrọngnhữngkhácbiệtvănhóađó.Đólàtháiđộứngxửhayvàmanglạihiệuquảbấtngờtrongcáccuộcgiaotiếp,đàmphánkinhdoanhcủabạn.
CHƯƠNG10TRUYỀNTẢITHÔNGĐIỆPKHÔNG
LỜINgườitanóivớitôirằngPaul-mộtquảnlýcấpcaotôisắphuấn
luyện-làmộtngườigiaotiếpkém.Saukhiquansátbuổihọpdoanhchủtrì,tôihoàntoànthừanhậnđiềuđó.VấnđềkhôngnằmởnhữnggìPaulnói(bởitừnglờinóicủaanhđềuđượcchọnlọcvàluyệntậprấtkỹ),màvấnđềởngônngữhìnhthểanhthểhiện.MọicửchỉcủaPaulđềurấtmáymóc,nónhư“tốcáo”rằnganhkhônghềthoảimáivàthuyếtphụctrướcnhữnggìmìnhnói.VàvấnđềnữaPaulmắcphảilàthờiđiểm.Khimộtngườiđưaracửchỉtrướchoặcngaylúcnóithìngườiđóđượccholàcởimởvàthẳngthắn.Nhưngnếungườiđónóixongrồimớiđưarađộngtác,nhưPaul,thìsẽbịngườinghecholàgiảtạo.Vàthếlàchodùnhữnggìanhtrìnhbàylàthậtđếnđâuđinữa,ngườinghevẫnnghingờ.Câuhỏiđặtra:TôicóthểgiúpgìchoPaulkhông?Câutrảlời:Có,nhưngkhôngnhiều.
Dĩnhiên,tôicóthểtìmcáchkhiếnchocácđộngtáccủaPaulbớtcứngnhắcvàthờiđiểmđưaracửchỉcũnglinhđộnghơn,nhưngnhữnggìanhcầnlàphảicóniềmđammêthậtsự!
Tôiđãbiếtđượcrấtnhiềuđiềuthúvịkhinắmgiữvaitròlàmộtnhàtrịliệu,mộtdiễngiảvàmộthuấnluyệnviên.Hơnhếtthảy,tôihọcđượcrằngnềntảngđểcóđượcngônngữhìnhthểhiệuquảchínhlàsựchânthật.Nếubạnkhôngtinvàothôngđiệpmàbạnđangtruyềntải,khôngquantâmđếnđốitượngbạnđanghướngđến,hoặckhônghềsửdụngsảnphẩmhaydịchvụmàbạnđangquảngbá,thì
ngônngữhìnhthểcủabạnsẽcólúcđểlộsựthậtấy.
Đếnvớichươngnày,bạnsẽhọcđượccáchkhiếnngônngữhìnhthểcủabạntrởnênsốngđộngvàhiệuquảhơn.Nếubạnđangcốlừadốingườinàođórằngnhữngviệclàmcủabạnlàchânthậtthìbạnsẽcầnnhiềuhơnlàvàibacửchỉkhônglời.Nhưngnếubạnmuốnbộclộchínhmìnhthôngquangônngữhìnhthểthìchỉmộtvàicửchỉcũngđủlàmnênđiềuđó.Bạnsẽhọcđượccáchtạoấntượngtíchcựcchỉtrongmộtvàikhoảnhkhắcvàbiếtdùngcửchỉnàothíchhợpnhấtđểxâydựngmốiquanhệtốtvớiđồngnghiệpvàkháchhàng.Khôngnhữngthế,bạncònbiếtđượcnhữngkinhnghiệmcầnthiếtđểcóđượcsựtựtinnếubạnphảithuyếttrìnhtrướcđámđông.
Hãybắtđầubằngviệcmọingườidiễndịchngônngữhìnhthểcủabạnrasaonhé!
Mọingườihiểungônngữhìnhthểcủabạnnhưthếnào?
Đểthayđổingônngữhìnhthểcủabảnthân,đầutiênbạnphảihiểuđượcnhữnggìcơthểmìnhlêntiếng.Điềunàykhôngđơngiảnnhưbạnnghĩ.HãylấySaralàmvídụ.Làphóchủtịchcủamộtcôngtycótiếng,Sarathanphiềnrằngcôluônbịnhữngngườicóvịtrícaohơnxemthường."Tôikhônghiểumìnhđãlàmsaiđiềugì.Tôithôngminh,nhiệttìnhvàchămchỉ,nhưngtạisaomọingườilạikhôngđónnhậntôi?"-Côtâmsự.
Đúnglàcôấykhôngnhậnralýdo,nhưngnếubạnchứngkiếnnhữngcửchỉcủacôấy,chắcchắnbạnsẽhiểuvấnđềnằmởđâu.
Trongsuốtbuổinóichuyệnvớitôi,mắtSaraliêntụcđảokhắp
phòngnhưthểtìmkiếmđiềugìđó,taycôngọnguậyvànhịpnhịpcácngóntaylênbàn.MặcdùchỉnóichuyệnvớiSarakhoảngmộttiếngđồnghồnhưngtôicócảmgiácbồnchồnhệtnhưcácđồngnghiệpcủacôkhinóichuyệnvớicôấyvậy.
Saranghĩmìnhlàngườinhiệttìnhvàsốtsắng,nhưngcáccửchỉcủacôấylạibịngườikháccholàthiếukiênnhẫnvàcăngthẳng.
Đâylàvấnđềchungcủangônngữhìnhthể.Cáccửchỉcủabạncóthểkhôngtruyềntảinộidungmàbạnmuốnbiểulộ.Chẳnghạn,dángbạnđinặngnềdomệtmỏi,nhưngngườikháclạinghĩbạnkhônghứngthú.Bạnđứngkhoanhtaychothoảimái(hoặcdolạnh)thìngườikháclạinghĩrằngbạnbấtđồngvàkhógần.Khibạnbuôngxuôitayhaibênngườihoặcchotayvàotúithìngườitalạinghĩrằngbạnđangbấtan,trongkhithựctếkhôngphảivậy.
Đốivớingônngữhìnhthể,cảmgiáccủachủthểkhôngphảilàvấnđềmàvấnđềnằmởchỗđốiphươngtiếpnhậncửchỉấyrasao.Chínhtiềmthứcsẽđưaracáchdiễndịchnhữngcửchỉấydựatrênphảnứngxúccảmcótừrấtlâu,vốnchẳngthayđổigìnhiềukểtừkhiconngườibắtđầugiaotiếpvớinhau.
HÃYTHỬ
Nếuphảichuẩnbịchomộtcuộcphỏngvấn,mộtcuộchọp,haymộtbàithuyếttrìnhquantrọngnàođó,bạnhãyluyệntậptrướcmáyquay.Sauđóxemlạiđoạnbăngvàcốgắngđánhgiáthậtkháchquan.Nếucóthể,bạnhãythuêmộtngườihướngdẫnriêng.Nếubạnnhớđượcnhữnggìchúngtôigợiýtrongcuốn
sáchnày,bạncũngcóthểtựđánhgiáđượcchínhmình.
Bảygiâyđểtạoấntượngtíchcựcđầutiên
Trongbuổihộinghị,bạnquaysangnhìnngườikếbên.Anhấycũngquaylạinhìnbạn.Trongphútchốc,bộnãocủabạnbắtđầuđưarahàngngàncâuhỏithắcmắc.Anhấylàngườibạnnênkếtthânhaytránhxa?Bạnnênphớtlờhaytỏrathânthiện?Anhấylàngườitốthayngườixấu?...Saukhoảngbảygiây,bạnđãcócâutrảlời.Chắcchắnsuynghĩcủabạnvềanhấysẽthayđổikhibạnbiếtrõngườiđóhơn,nhưngấntượngđầutiênluônđọngmãi.
Tronglúcbạnđangđánhgiáanhấythìanhấycũngtìmcáchdòxétbạn.
Trongkinhdoanh,ấntượngđầutiênrấtquantrọng.Khimộtngườinàođóđã“dánnhãn”chobạnlàthíchhaykhôngthíchthìmọiviệcbạnlàmđềuđượcnhìnnhậnqualăngkínhđó.Nếuthíchbạn,
ngườiấysẽnhìnthấynhữngđiểmtốtnhấtởbạn.Ngượclại,nếukhôngthíchhoặckhôngtinbạnthìmỗihànhđộngcủabạnđềubịngườiấysămsoi,dòxét.
Mặcdùbạnkhôngthểngăncảnngườikhácđưaranhữngquyếtđịnhtứcthời,bởiđiềunàynhưmộtcơchếđãđượclậptrìnhsẵntrongnãobộconngười,nhưngbạncóthểlàmchonhữngquyếtđịnhđótrởnênchínhxácvàhiệuquảhơn.
Cửchỉkhônglờitácđộngmạnhlênấntượngđầutiêncủaconngườihơnlàlờinói.Cácnghiêncứuchothấycửchỉkhônglờiđểlạiấntượngmạnhgấpbốnlầnsovớinhữnggìbạnnói.Maythay,cácnhântốkhônglờimàmộtsốngườinghĩvềbạnlạicũnglànhữnggìmàngườikháctìmkiếmởbạntheobảnnăng.
Khôngaitrongchúngtakhôngmuốngiaotiếpvàlàmănvớinhữngngườiđángtinvànhiệttình,nhữngngườilàmtacảmthấythoảimáivàtựtin.Đócũnglànhữngyếutốchúngtacóthểthểhiệnquacửchỉngayởbảygiâyquantrọngđầutiên.Mỗimộtcuộcgặp,từcácbuổihộinghị,họpmặtđếnnhữngbuổihuấnluyện,hoặcăntrưavớiđốitác,đềuđemđếnchochúngtanhữngcơhộigặpgỡ,kếtnốivàmởrộngcácmốiquanhệ.
Dướiđâylàsáuphươngpháphữuhiệugiúpbạntạođượcấntượngtốtđẹpngaytừnhữnggiâyđầutiên.
1.Biếtđiềuchỉnhtháiđộ
Mọingườiluônđểýđếntháiđộcủabạn.Vìvậy,trướckhiquaysangchàohỏimộtaiđó,hoặctrướckhibướcvàovănphòngphỏngvấn,haybướclênbụcthuyếttrình,bạnhãynghĩđếnmộttìnhhuống
vàchọnramộttháiđộmàbạnmuốnthểhiện.Nhữngtháiđộthuhútsựchúýcủangườikhácbaogồm:tòmò,thânthiện,vuivẻ,kiênnhẫn,dễgần,nồngnhiệt.Tháiđộkhiếnngườikháckhóchịubaogồmgiậndữ,thiếukiênnhẫn,chánnản,kiêungạo,sợsệt,giảdốivànghingờ.
2.Mỉmcười
Nụcườiđượcxemnhưmộtlờimời,mộtdấuhiệuchàođón,nóchothấybạn"thânthiệnvàdễgần".
3.Nhìnvàomắtđốiphương
Nhìnvàomắtngườikhácthểhiệnsựquantâmvàcởimở.Đểtănghiệuquảcủaánhnhìn,hãytậpchúýmàumắtcủabấtcứngườinàobạngặp.
4.Nhướnlôngmày
Hãymởmắttohơnbìnhthườngmộtchútđểthựchiệncửchỉnhướnlôngmàynhanh.Đólàdấuhiệuthểhiệnsựthừanhậnvàthônghiểu.
5.Bắttay
Đâylàcáchnhanhnhấtđểthiếtlậpmốiquanhệ,đồngthờicũnglàcửchỉhiệuquảnhất.Nghiêncứuchothấybạnphảimấttrungbìnhbatiếngđồnghồnóichuyệnliêntục,tươngđươngmộtcáibắttay,đểpháttriểnmộtmốiquanhệnàođó.
6.Hơinghiêngngườivềphíatrước
Đâylàdấuhiệuchothấybạnđangquantâmvàhứngthú.Nhưngđừngquêntôntrọngkhônggianriêngcủangườikhác.Điềunàycónghĩalàtronghầuhếtcáccuộcgiaotiếpcôngviệc,hãygiữkhoảngcáchnửamétvớiđốitáccủabạn.
HÃYTHỬ
Mộtkhiđãvượtquađượcbàikiểmtrabảygiâyvàbắtchuyệnđượcvớiđốiphương,bạncóthểtạothêmấntượngvớihọbằngcáchsửdụngthủthuậtnhỏsau:hãythườngxuyênlặplạitênngườiấytronglúcnóichuyện.Vàkhilàmthế,hãychạmnhẹvàotayđốiphươngnhằmbiểulộsựthânthiệnmỗikhibạngọitênhọ.
Việcgọitênđốiphươngsẽmanglạinhữngcảmxúctíchcựctronglònghọ.Nhữngcảmxúctíchcựcnàysẽkếtnối(hoặcđọnglại)trongngườiấykhibạnchạmvàotayhọ.Trongnhữnglầngặpgỡtiếptheo,bạncóthểgợilạiấntượngbanđầubằngcáchchạmnhẹvàotayngườiấymộtlầnnữa.
Ngônngữhìnhthểtrongmắtkháchhàng
Chúngtađềuđãhoặcsẽcólúcgặpphảinhữngnhânviêncócungcáchphụcvụkháchhàngrấtkém.Đócóthểlàmộtnhânviênbánhàngvừatiếpchuyệnvớibạnvừa“buôn”điệnthoạicánhân.Đócũngcóthểlàmộtnhânviênlễtântiếpđónbạnbằngmộtbộmặtthờơvàkhóchịu,haymộtviênquảnlýluônđảomắt,thởdàikhinghebạnhỏithêmthôngtinnàođó…Tấtcảnhữngtìnhhuốngnhưvậycóthểxảy
rabấtcứlúcnàotrongcuộcsống.
Ralphlàmộtdoanhnhângiỏiđãgầydựngtêntuổivàsựnghiệpnhờvàokỹnăngquảnlýcủamình.Tuynhiên,mộtđiểmyếucủaanhkhithuyếttrìnhtrướckháchhànglàkhôngmấyquantâmđếnngônngữhìnhthể.Nhữnggìanhcóđượcđơnthuầnchỉdựavàonănglựcnghềnghiệpcủabảnthân.Tạisaoanhcầnphảiquantâmđếnngônngữhìnhthểvàcácmốiquanhệvớikháchhàng?
Trướckhitrảlờicâuhỏinày,chúngtahãyxemquavídụsau:
Trongtấtcảcáccôngviệccầnkỹnăngchuyênmôn,thìlĩnhvựcytếluônđượcmọingườiđặthàngđầutrongdanhsáchbìnhchọn(Khôngaimuốnmộtbácsĩthiếuchuyênmônchữatrịchomình).Tuynhiênquanghiêncứunguyênnhânkhiếnbệnhnhânkiệnbácsĩchothấy,cáckỹnăngcơbảntronggiaotiếp(haycòngọilàsựđồngcảmtrongđiềutrị)cũngquantrọngkhôngkémkỹnăngchuyênmôn.
Ngoàiviệcchẩnđoánvàđiềutrịkhôngđúngthìmộtnguyênnhânthườngthấytronghầuhếtcácvụkiệnđóchínhlàmốiquanhệgiữabácsĩvàbệnhnhân.Vàmộtphầnquantrọngtrongmốiquanhệđócóliênquanđếnkỹnănggiaotiếpkhônglời.Mộtnghiêncứuchothấyhơn50%trongtổngsố263bệnhnhânkiệnbácsĩchobiếthọcảmthấythấtvọngvới
vịbácsĩđóđếnmứchọphảikiệnngườiđótrướckhimọichuyệnđượcsángtỏ.
TrởlạicâuchuyệncủaRalph.Anhkhôngphảilàbácsĩ.NhưngnếubạnlàRalphvàchorằngmốiquanhệvớikháchhàngchẳngmấyquantrọngđốivớicôngviệccủamìnhthìbạnnênnghĩlại.Dùđólàlĩnhvựcchămsócsứckhỏehaylĩnhvựckỹthuậtcôngnghệ,tôiđềuthấytrongmốiquanhệvớikháchhàng,ngônngữhìnhthểluônlàyếutốquantrọngđưađếnthànhcông.
Sauđâylàmộtsốnguyêntắccơbảnbạncóthểápdụngvàongànhnghềcủamình,bấtkểởlĩnhvựcnào.Hãyxemnhữngđiểmtươngđồngvềmốiquanhệgiữabệnhnhân/bácsĩvàcôngviệccủabạnquanhữngpháthiệnsau:
■Cácbệnhnhânnóirằnghọhàilònghơnkhithấybácsĩcónhữngcửchỉthểhiệnsựquantâmnhưcúingườivềphíahọ,gậtđầu,tiếpxúcvớihọgầnhơnvànhìnbiểuđồbệnháníthơn.
■Điềuquantrọngkháctrongcáccuộcgặpgiữabácsĩvớibệnhnhânlàlờichàođầutiêncủabácsĩ.
■Bácsĩcóchothấysựquantâmbằngcáchbắttay,nhìnvàomắtngườibệnh,vànởmộtnụcườiấmápkhông?
■Cácbệnhnhântâmsựrằnghọcócảmtìnhvớinhữngbácsĩngồihơnlànhữngbácsĩđứng.Đólàvìtưthếngồithểhiệnsựquantâmvàtháiđộchúývàonhữnggìngườibệnhnói.Ngượclạitưthếđứnglạichothấytháiđộkiểmsoátvàcáinhìncủangườitrênđốivớikẻdưới.
■Nhữngbácsĩhaynhìnđồnghồ,nhịpnhịpngóntayvànhìnracửathườngtạoấntượnglàhọđangvộihoặckhôngcóthờigiandànhchongườibệnh.
■Nếumộtbácsĩđứngquayngangvớingườibệnh,khôngcúingườivềphíabệnhnhânhoặccóvẻkhóchịukhikhámbệnhthìngônngữhìnhthểcủahọsẽbộclộđiềuđómàkhôngcầnphảinóira.
■Ngônngữhìnhthểkémcóthểlàmhỏngmốiquanhệgiữabệnhnhânvàbácsĩ.
Điềuthúvịlànhữngbácsĩcóngônngữcửchỉkhéoléothườngmanglạisựhàilòngvàchiếmđượctìnhcảmcủabệnhnhânnhiềuhơn.Nhữngcửchỉnàyđượcxemlàdấuhiệuthểhiệnsựquantâm.Vàdùbạnlàbácsĩ,nhânviênbánhàng,giáoviên,huấnluyệnviên,nhàđàmphán,trưởngnhómhoặclàngườiquảnlýcấpcaođinữa,thìsựquantâmvẫnlànhântốquantrọngtrongcácmốiquanhệnghềnghiệp.XinkếtthúcnộidungnàybằngcâunóicủaMarkTwain:"Mọingườikhôngquantâmbạnbiếtgìvềhọ,họchỉcầnbiếtbạnquantâmtớihọbaonhiêumàthôi!”.
HÃYTHỬ
Thửtưởngtượngbạnlàmộtkháchhàngđangsửdụngdịchvụdochínhbạncungcấp.Hãyđánhgiámứcđộlịchthiệp,tinhthầnphụcvụvàsựtôntrọngmàbạnthểhiện.Tiếpđó,hãynghĩvềvaitròcủangônngữkhônglờitrongcáchđánhgiácủangườikhácvềbạn.Nếuthôngđiệpbạnđưarakhôngnhấtquán(chẳnghạnkhinói"Tôirấtvuivìđượcphục
vụông/bà"màcửchỉvàtháiđộcủabạnhoàntoàntráingược)thìtấtcảnhữnglờinóihoamỹđềutrởnênvônghĩa.Kháchhàngchorằngnhữnggìcơthểbạn“nói”mớilàthôngđiệpthậtsự.
Ngônngữhìnhthểkhithuyếttrình
Chodùbạnđangdiễnthuyếttrước500khánthínhgiảhayquảngcáomộtsảnphẩm/dịchvụvớikháchhàngtiềmnăng,hoặctrìnhbàyýtưởngtrướcnhómcủamìnhđinữathìđừngquênrằngbạnđangđứngtrướcmộtđámđông.Mọicửchỉcủabạnđềulọtvàotầmmắtcủanhữngngườithamdự.Họsẽxétđoánbạnquavẻbềngoàivàngônngữhìnhthể.Điềunàydiễnrarấtnhanh.Thôngthườngkhángiảsẽđưarakếtluậnvềbạncũngnhưbàithuyếttrìnhcủabạntrướckhibạncócơhộitỏasángquanộidungtrìnhbày.
Nóithếkhôngcónghĩalàlờinóicủabạnkhôngquantrọng.Rõràngnếubạnmuốnthuyếtphụcngườikhác,khiếnhọcảmđộnghoặctạođộnglựcchohọhànhđộng,bạncầnchuẩnbịnộidungphátngôncủamìnhthậtkỹcàng.Bêncạnhđó,dongônngữhìnhthểtácđộngtrựctiếplênấntượngbanđầucủađốiphươngnênbạncũngcầnchúýnhữngđiềunênvàkhôngnênsau:
■Nênbướcrađểcửtọanhìnthấytoànthâncủabạn.
■Khôngnênđứnggiấumìnhsaubụcthuyếttrình.
■Nênchiađềutrọngtâmởhaichân,chândangngangvai,đầugốihơichùng.
■Khôngnênđổichânthườngxuyên,nếukhôngtrôngbạnsẽcó
vẻbốirốivàkémtựtin.
■Nênsửdụngtưthếmở.Đứngưỡnngườivàthântrênthảlỏng.Thườngxuyênsửdụngchuyểnđộngcủatayvàlòngbàntay.
■Khôngnênđểtayquásátcơthể.Bàntayđanlạisaulưngsẽkhiếnbạngiốngnhưđangbịbắt;cònbàntayđanlạisiếtchặtởphíatrướcsẽkhiếnbạncóvẻthiếutựtin.
■Nênnhìnvàokhángiả.Nhìnmọingườitrongkhánphòngítnhấtbahaynămgiâyđểtạosựnốikết.
■Khôngnênlướtnhìnkhángiảhoặcnhìnchămchămvàomộtđiểmtrongphòng.
■Nêndichuyển.Conngườiluônvậnđộng.Bộnãocủachúngtađượclậptrìnhđểlàmđiềuđó.
■Tuynhiên,khôngnêndichuyểnliêntục.Biếtkhinàocầnvàkhôngcầndichuyểnsẽtănghiệuquảchobàidiễnthuyếtcủabạn.Chẳnghạn,bạnnênđứngimkhimuốnnhấnmạnhvấnđề.
HÃYTHỬ
Lầntới,khichuẩnbịbàithuyếttrìnhtrướcbấtkỳlượngkhángiảnào,bạnhãybắtđầubằngviệcxácđịnhmụctiêucủamình.Dùmụctiêulàbánhàng,đềnghịthăngchứchoặcthuyếtphụctổchứcthayđổicáchquảnlý…bạnhãyxemđólàkhuônkhổđểbạncóthểlựachọnngônngữhìnhthểphùhợp.
Nếumuốnbiểulộquyềnhạnvàsựkiểmsoát,bạnhãybỏquacácquytắcvừađượctrìnhbàyởtrên.Bằngcáchđứngđằngsaubụcdiễnthuyết,hạnchếđưaracácdấuhiệukhônglờivàtránhnhìnkhángiả,bạnsẽthểhiệnđượcuyquyềncủamình.Nhưngnếubạnmuốnthểhiệnsựchânthành,saymêvớinhữnggìmìnhđưara,bạnsẽđạtđượckếtquảtốthơnbằngcáchluônnhớnhữngchỉdẫntrên.
Ngônngữkhônglờicủacấplãnhđạo
Dùởbấtcứnơiđâu,đểcóđượcthànhcông,ngườitacầnbiếtkhuyếnkhíchnhânviênvàbiếtcáchhợptácsaochocảhaibêncùngcólợi.Bạnkhôngthểbuộcmộtngườiquantâmhoặcchiasẻýtưởngvớingườikhác,nhưngbạncóthểtácđộnglênhànhvicủahọvàđộngviênhọđạtđượcnhữngthànhtíchlớnlaohơn.
Đểtrởthànhmộtnhàlãnhđạothànhcông,bạncầnbiếtcáchsửdụngngônngữhìnhthểvớicấpdướivàhiểuđượcýnghĩađằngsaumỗilờinóicủahọ.Bêncạnhđó,bạncũngphảikhôngngừngthểhiệncảmxúccủabảnthân,vàbộclộkỳvọngcủachínhmình.(Tấtcảcácnhàlãnhđạođềuthểhiệnsựnhiệttình,nồnghậuvàtựtin,haysựngạomạn,thờơvàkhóchịuthôngquanétmặt,cửchỉ,sựvachạmvàcáchsửdụngkhônggiancủahọ).
Khingônngữhìnhthểmâuthuẫnvớilờinóicủabạn,nhữngngườinóichuyệnvớibạnsẽtrởnênbốirối.Cửchỉkhôngđồngbộvớilờinóikhiếnviệctạodựngniềmtintrongcácmốiquanhệtrởnênthựcsựkhókhăn.Đâylàmộtthựctế,chodùbạnlàgiámđốc,trưởngbộphận,trưởngnhómhaygiámsátviêncấpthấpnhấtđi
chăngnữa.
Hãyxemvídụsau:Giámđốcđiềuhànhcủamộtcôngtydầukhíđếnnhàmáytrongbộtrangphụcđắttiềnđểnóivềkhókhăncủacôngtyvớitrưởngcácbộphận,kỹsưvànhânviênkhohàng.Trongkhiđónhữngcôngnhânnàyđangmặcquầnáochốngcháymàuxanh.Chưahết,saukhitựgiớithiệu,ôngấybướclênphíatrướcvàtháochiếcđồnghồđeotay(cólẽhiệuRolex)vàđặtnótrênbụcthuyếttrình.Từđósuyra,thôngđiệpmàôngấymuốngửiđếnnhânviêncủamìnhlà:"Tôirấtbận,tôikhônghềthíchbướcvàonơidơbẩnnày,vàtôichỉcóchínhxáchaimươiphútđểnóichuyệnvớimọingườimàthôi".Thôngđiệpđóhoàntoànkhácvớitừngữôngấysửdụngđểbắtđầuchobàinóicủamình:"Tôirấtvuivìđãcómặtởđâycùngcácbạn".
Theobạn,đâulàthôngđiệpmànhữngcôngnhânnhàmáylọcdầucholàthật-lờinóicủavịgiámđốchayngônngữhìnhthểcủaôngấy?
Ngônngữhìnhthểtậpthể
Khôngmộtnhàlãnhđạonàocóthểthànhcôngmộtmình,dùthôngminhđếnđâuchăngnữa.Thựctếchothấy,nhàlãnhđạotàibalàngườiluônbiếthợptác,biếtcáchlàmchomọingườicảmthấyhọlàtấtcảđốivớiđộinhóm.Mọingườilàmviệcchoôngchủ,nhưnglạilàmviệccùngvớingườilãnhđạo.
HÃYTHỬ
❑Khigặpriêngmộtthànhviêntrongnhómhoặcmộtđồngnghiệpnàođó,hãynhớrằngngônngữhìnhthểcủabạngiữvaitròquantrọngtrongmốiquanhệnày.Nếubạnkếthợpnhữngthôngđiệpkhônglờitíchcựcdướiđâyvàobuổinóichuyệncủamìnhthìbạnđanggửitínhiệutintưởngvàtôntrọng.
❑Ngồiđốimặtvớiđốiphương.Thậmchícửchỉhơixoayngườicủabạncũngbiểulộsựthiếuquantâmvàkhiếnđốiphươngkhôngmuốnnóinữa.
❑Dẹpbỏcácvậtcảnchekhuấttầmnhìngiữabạnvàđốiphương.Dờiđiệnthoạihoặcchồnghồsơrakhỏibàn.Tốthơnlàhãybướcrakhỏichỗngồisaubànlàmviệccủabạn.
❑Luônnhìnvàomắtđốiphương.Đốiphươngsẽchorằngbạnkhônglắngnghe(hoặckhônghứngthú)nếumắtbạncứđảokhắpphònghoặcliêntụcnhìnvàođốnggiấytờhaymànhìnhmáytính.
❑Sửdụngcáccửchỉđểlộlòngbàntaykhinói.Chúngbiểulộsựchânthànhvàcởimởcủabạn.
❑Đồngbộngônngữhìnhthểcủabạnvớiđốiphương.Khéoléobắtchướctưthếđứng,cửchỉtayvànétmặtcủahọ.
❑Gậtđầu.Dấuhiệunàykhuyếnkhíchmọingườitiếptụcnóivàcũngthểhiệnsựthíchthúcủabạntrướccâuchuyệncủahọ.
Nhữngkỳvọngchứađựngtrongngônngữhìnhthể
PygmalionintheClassroomlàmộttrongnhữngấnphẩmgâytranhcãinhấttronglịchsửnghiêncứugiáodục.Chủđềchínhcủacuốnsáchlà:Từkỳvọngcủagiáoviênđếnthànhcôngcủahọcsinh.Ngườitađưachocácgiáoviêndanhsáchmộtsốhọcsinhđượcđánhgiálàgiỏivàyêucầuhọđặtranhữngkếtquảcaonhấtcáchọcsinhnàycầnđạtđược.Vàocuốinăm,chỉsốIQcủanhữnghọcsinhấytănglênrõrệt.
HÃYTHỬ
Tưởngtượngrằngbạnbiếtcácnhânviêncủamìnhlànhữngngườicónănglực.Vàđâylàbímậtmàbạn
khôngthểnóiravớinhữngnhânviênấy.Nhưngbạncóthểdùngngônngữhìnhthểđểthểhiện.Vậy,dấuhiệukhônglờinàobạnsẽsửdụngđểnhânviêncủabạnbiếthọđặcbiệt?Giaotiếpquaánhmắt?Gậtđầucảmkích?Haymỉmcười?Mộtkhibạnđãcóđượcýtưởngvềđiềunênlàmthìtrongmộttuầnhãyâmthầmđốixửvớinhânviêncủamìnhnhưthểhọlànhững“ngôisaotriểnvọng”.Hãyxemcóphảicóítnhấtvàingườibắtđầusốngvớinhữngkỳvọngmàngônngữhìnhthểcủabạntruyềntảihaykhông.
Thựcra,nhữnghọcsinhđóđượcchọnmộtcáchngẫunhiênchứkhôngphảitừkếtquảcủabấtcứbàikiểmtranào.Đóchínhlàniềmtincủacácgiáoviênrằnghọphảicótráchnhiệmtrôngđợinhữngkếtquảxuấtsắcnhấtởcáchọcsinhnày.Ngườitachưabaogiờnóivớilũtrẻlàchúnggiỏicả,nhưngthôngđiệpnàyđãđượckhéoléotruyềntớichúngthôngquangônngữkhônglờinhưnétmặt,cửchỉ,sựtiếpxúc...
Trangphụcphùhợp
Joyce,bạntôi,vừalàmộtnhàgiáodụcvừalàmộtdoanhnhân.Mộttrongnhữngbíquyếtgópphầnchothànhcôngcủacôấychínhlàcáchănmặc.Thậmchíkhiđinghỉmát,Joycevẫnmangtheobộtrangphụccôngsởvàđôigiàycaogót.Phươngchâmcủacôấylà"Hãymặcđẹpvìbạnkhôngbaogiờbiếtđượcmìnhsẽgặpnhữngai!"Đúngvậy!
Côngviệcvànhữngmốiquanhệkhiếnbạnkhôngthểkhônggiaotiếp.ViệcJoycemangtheotrangphụccôngsởcũngcóchủđíchriêng.
Tụcngữcócâu"Đừngđánhgiámộtcuốnsáchthôngquabìacủanó".Nhưngphảicôngnhậnrằng,bìasáchluônlàyếutốtrướctiêntácđộngvàotrựcgiácngườimuacũngnhưngườiđọcsách.Trongcuộcsốngcũngvậy,ngườitathườngđánhgiángườikhác,ởmộtmứcđộnàođó,quavẻbềngoàicủahọ.Bởithế,cácnhàtưvấnnghềnghiệpvẫnkhuyênkháchhàngrằnghãyănmặcphùhợpvớicôngviệchọmuốn,chứkhôngphảicôngviệchiệntạicủahọ.Điềunàysẽtạonênthuậnlợibanđầuchohọ.
Nhữngnămqua,trangphụcnơicôngsởđãcónhiềuthayđổi.Cónhữngnơi,nhânviênkhôngbịbuộcphảimặcđồngphụctrangtrọngnữa.Nhưngchínhvìthế,mộtvàingườicólựachọnthậtkhóhiểu.Mộtquảnlýnóivớitôi:"Ngàynay,cáchănmặckhilàmviệckhônggiốngnhưtrướckianữa.Thựcra,hầuhếtcáckháchhàngcủatôiđềubộclộquanđiểmchungkhinóivềthờitrang,nhưngcũngcómộtsốngườikhôngcókhiếuthẩmmỹcholắm,dùtrongcáccuộchẹnquantrọng".
Trangphụcthểhiệnphongcáchriêngcủabạn.Việcănmặcthoải
máicóthểtănghiệuquảcôngviệc,nhưngliệuđidépxỏngón,mặcáothun,quầnjeans,nhữngbộđồlòeloẹt,hởhangcóphảilàmộtphầntrongcáchđánhgiácủangườikhácvềbạnkhông?Cóthểbạnchorằngđólàcáchgiúpbạnbộclộcátínhriêng,nhưngvớingườikhácthìđólạilàbiểuhiệnthiếunghiêmtúcvàthiếuchuyênnghiệp.
Trangphụctácđộnglêncảngườimặclẫnngườinhìn.
Thựctếchothấy,ngườitathườngcócảmtìnhhơnvớinhữngaiănmặclịchsự,trangnhã.
HÃYTHỬ
Hãythửthayđổidiệnmạocủabảnthânvàđểýxemmọingườiphảnứngrasaotrướcnhữngthayđổicủabạn.Quaphảnứngcủamọingười,đồngthờicăncứvàotínhchấtcôngviệc,hãylựachọntrangphụcphùhợpnhấtchomình.
Ănmặcphùhợplàcáchthểhiệnsựtôntrọngcủabảnthânđốivớimôitrườnglàmviệccũngnhưnhữngngườixungquanh.Bạncóthểthayđổiphongcáchbềngoàitùytheohoàncảnh.
Teresalàmộtnhàtưvấnquảnlývàcôrấtbiếtcáchănmặc.Bìnhthường,khiđếnvănphòng,côthườngthíchmặccácbộváylụamàuhồng,màulamvàmàuđỏtươi,đigiàycaogótvàđeonhữngbộtrangsứclunglinh.Nhưngkhiđigặpcáckháchhàngbảothủhoặcnhữngngườikhótính,Teresathườngđổiquanhữngbộtrangphụcđứngđắn,thểhiệnhìnhảnhmàcômuốnđốiphươngtiếpnhận.(Cônói:"Tôiănmặcgiốngkháchhàngcủamình").
MộttrongsốnhânviêncủaTeresađếntrụsởchínhcủamộttổchứctôngiáophilợinhuậnđểmờicôvềdựhọp.Mọingườiởđóđangthảoluậnnhómvớinhau.Nhânviênkiagầnnhưkhôngnhậnracấptrênvốnănmặcthờitrangcủamình.Bằngviệcthayđổitrang
phục,Teresahoàntoànhòanhậpvớimọingười.
Ngônngữhìnhthểthuphụclòngngười
MaxWeber-chađẻcủangànhxãhộihọc,làngườiđưarathuậtngữcharismamôtảnhữngnhàlãnhđạobiếtthuphụclòngngười.Bắtnguồntừthuậtngữ“kharisma”trongtiếngHyLạp,mangnghĩaơnhuệhoặcmónquàtâmlinh,charismađượchiểunhư"mộtphầntựtin,sángsuốtvàquyếnrũ".
Theotôi,charismacòncóthểhiểulàsựđồngbộgiữacửchỉvàlờinói.Dùlàmviệctronglĩnhvựcnàochăngnữa(quảnlý,bánhàng,chămsócsứckhỏe,haygiáodục)thìbạnchỉcóđượcsứchútvàthuyếtphụcnhấtkhinhữnggìbạncảmnhậnphùhợpvớinhữnggìbạnthểhiện.
Tôikhôngphảilàngườiduynhấtđểýmốiliênhệgiữangônngữhìnhthểvànghệthuậtthuphụclòngngười.HowardFriedman-giáosưtâmlýcủaĐạihọcCalifornia,Riversideđãđolườngmứcđộthuphụcbằngcáchnghiêncứunhữngdấuhiệukhônglờiquanétmặt,cửchỉvàchuyểnđộngcủacơthể.Ôngpháthiệnrằngnhữngngườibiếtcáchthuphụclòngngườithườngcườitựnhiên(vớinếpnhănquanhmắt),điệubộlinhhoạtkhigiaotiếpvớingườikhác.FriedmanđãpháttriểnhệthốngKiểmtra
GiaotiếpHiệuquảmàmộtsốtậpđoànlớnởMỹsửdụngđểđomứcđộthuphụclòngngườiởcácnhàlãnhđạotiềmnăng.Vàdườngnhưnótỏrakháhiệuquả.
Hãytựnhiên!
Mộtlầnnọ,tôilàmviệcvớitrưởngbộphậnnghiêncứu,ôngấyđangchuẩnbịchomộtbàithuyếttrìnhquantrọng.Ôngấythôngminh,hấpdẫnvàhàihước.Ngônngữhìnhthểcủaôngấyđồngbộvàbiểucảm.Tuynhiên,ôngấycũnglàngườikhánhútnhát.Trướcđámđông,ôngấytrởthànhmộtngườihoàntoànkhác.Thựcra,ôngấykhôngcầncốsửdụngkỹthuậtquánhiềumàchỉcầnthảlỏngcơthểmộtcáchtựnhiênvàđểtínhcáchcũngnhưngônngữhìnhthểcủamìnhlêntiếng.Cólẽđiềuđósẽhiệuquảhơn.
Chiềucaolãnhđạo
ỞMỹ,cókhoảng14,5%namgiớicaotừ1,8méttrởlên.Vàconsốnàylà58%giữacácCEOcủacáccôngtyFortune500.Bấtngờhơn,trongtổngsốnamthanhniênởMỹ,có3,9%ngườicaotừ1,86méttrởlên.Trongkhiđó,cácCEOcaotừ1,86méttrởlênchiếm30%.
ĐâuđótrongcáinhìncủangườiMỹthìchiềucaotươngứngvớinănglựclãnhđạocủamộtcánhân.
Mặcdùbạnkhôngthểcaothêm9-10xăng-ti-métnữa,nhưngtrôngbạnvẫncóthểcaohơnvàuythếhơnbằngcáchđứngthẳngngười.Nhấtlàtrongcácbuổigặpmặttrịnhtrọng,dángđứngcủabạnrấtquantrọng.Tưthếđứngthẳngvàđầungẩngcaolàngônngữhìnhthểthểhiệnsựtranhđua,tựtinvàmạnhmẽ.
Sựkếtnốigiữacơthểvàtâmtrí
Tâmtrạngảnhhưởngtrựctiếpđếnngônngữkhônglời.Khibuồn,ngườitathườngcókhuynhhướngrụtvai,khuônmặtủdộtvànhìnxuống.Khivui,ngườitasẽmỉmcườivàgiữthẳngngười.Nhưngđiệubộcũngtácđộngngượctrởlạitrạngtháicảmxúc.Cửchỉ,chuyểnđộng,dángđivàthậmchínétmặtcủabạncũngảnhhưởngđếncảmxúcbằngcáchtruyềnngượcthôngtinlênnão.
Trongnhiềuthửnghiệm,ngườitayêucầucácđốitượngmỉmcườirồichohọxemnhữngtấmảnhvớinhữngnộidungkhácnhau.Nhữngđốitượngmỉmcườichobiếtcácbứcảnhkhiếnhọvui,thậmchíhọcảmthấyphấnchấn.Nhưngkhihỏinhữngđốitượngđãcaumặttrongsuốtcuộcthửnghiệm,thìcâutrảlờinhậnđượclạilà:nhữnghìnhảnhđókhiếnhọbựcmìnhvàtứcgiận.Cácnghiêncứusâuhơnchothấy,nụcườikhôngchỉđưađếncảmgiácvuivẻ,hàilòngmànócòncóthểthúcđẩynhữngthayđổisinhlývềnhiệtđộcơthể,nhịptimvàsứcđềkhángcủada.
HÃYTHỬ
Nhiềuứngviênđủtiêuchuẩnnhưngvẫnkhôngđượcđềbạt,nhiềunhânviêncónănglựcnhưnglạithấtbạikhiphỏngvấn,chỉbởivìhọkhôngbiếtcáchthểhiệnsựtựtincủabảnthânquamộtnụcười.
Mỗikhigặptìnhhuốngcầnphảithểhiệnsựtựtin,bạnhãybắtđầubằngcáchđứngthẳng,hơiưỡnngườivềtrướcvàngẩngcaođầu.Vớitưthếnày,bạnsẽcảmthấytựtinhơn.Vànếubạncóthểnởnụcườithậttựnhiên(hoặcngậmcâybútchì)thìbộnãovàcảmxúccủabạnsẽđượctácđộngtíchcựchơnrấtnhiều!
Cáchtốtnhấtđểcóthểmỉmcườilàhãynghĩvềmộtviệchoặcmộtngườinàođómàbạncảmthấythíchthú.Nghiêncứucònpháthiệnrằngngaycảnụcườigượngépcũngcóthểđưalạicảmgiáctíchcực.PháthiệnnàyphùhợpvớikếtquảthửnghiệmtrêncácđốitượngkhichohọxemphimhoạthìnhGaryLarson.Nhómđầutiênđánhgiáphimnàyvuinhộnhơnnhómthứhai.Điềukhácbiệtduynhấtlàcácthànhviêntrongnhómthứnhấtđượcyêucầucắnchặtbútchìtrongmiệng.Nụcườiépbuộcdongậmbútchìđãtácđộnglêncảmxúccủahọ,khiếnhọchorằngphimhoạthìnhnàyvuinhộnhơn.
Kếthợpcácdấuhiệu
Vậylàbạnđãsẵnsàngđểngườikhácquansátbạngầnhơn–ítnhấtlàtrongcácbuổithuyếttrìnhquantrọng,buổinóichuyệntrướccácchuyêngiahaybuổiphỏngvấnxinviệc.Bạncũngđãsẵnsàngđểgiaotiếpthậttốtvớicácđốitác,
cácnhàquảnlý,đồngnghiệphoặckháchhàngcủamình.
Trênđâylànhữngvấnđềcóliênquanđếnngônngữhìnhthểmàtôiđãnghiêncứutrongsuốthaimươinămvớivaitròlànhàtrịliệu,huấnluyệnviênvàdiễngiả.Hyvọngnhữngđiềutôiđưarasẽpháthuyhiệuquảtốiđachobạnkhigiaotiếpngoàixãhộicũngnhưtrongmôitrườngcôngsở.
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
Adam'sapple:tráitáoA-đam,tráicổ.