Leer kracht 2 09 2011-lr4

LeerKrachtJaargang 13 | nummer 2 | september 2011

pagina 4 | Lesgeven met een beperking |

pagina 8 | Interview met onderwijsminister Van Bijsterveldt |

pagina 14 | Brede buurtschool op z’n Amerikaans |

Inhoud

Voormalig hockey-international Guus Vogels(36) is oud-leerling van de Thomas van Aquinomavo in Poeldijk, het huidige ISW Irenestraat.Vogels keepte meer dan 264 interlands, namdeel aan vier Olympische Spelen en won daaronder andere goud en zilver, werd met zijnteam Europees kampioen en veroverde verdervele Champions Trophies en andere kampioen-schappen.

“School en huiswerk waren niet mijn grootstehobby’s, ik was veel liever bezig met sporten.Toen ik twintig jaar geleden op de mavo zat,was er iedere dag een huiswerkklas van drietot vijf en dat was mijn redding. Zo was ik danbij thuiskomst helemaal klaar en kon meteenmijn sportschoenen aantrekken en de wei in.Het was een kleine gedisciplineerde school endat was goed voor mij. Ik hield namelijk welvan een dolletje en een grapje op z’n tijd.

Mijn eerste mentor was meneer Simonis. Hijoogde wat streng en ik zag het niet zo zittenmet hem, maar hij bleek al snel een heelgoede begeleider. Je moet zo’n eerste jaar nade lagere school toch je draai vinden en dan ishet fijn als iemand je daarin goed begeleid.”

“Heel bijzonder, maar ik ben de enige in de fa-milie die hockeyt. Ik zat eerst, net als de restvan de familie, op tennis. Toen een vriendvroeg of ik ook een keer meeging naar de hoc-key was mijn eerste reactie: ‘Dat is niets voormij met al die kakkers’. Uiteindelijk ben iktoch een keer meegegaan. Ik nam meteenplaats in het doel en daar ben ik tot mijn af-scheid vorig jaar juni niet meer uit gegaan. Opmijn vijftiende ging ik bij HGC hockeyen enwerd ik geselecteerd voor de jeugdselectiesvan het Nederlands elftal. Veel afwezig vanschool vanwege het hockey was ik op de mavo

De bekende oud-leerling

Iedere school heeft wel een oud-leerling

die zich in zijn of haar latere leven ont-

popte tot een bekende Nederlander. Soms

door een bepaald talent, een opvallende

prestatie of een functie in de maatschappij.

Hoe kijken zij terug op hun schooltijd?

Guus Vogels:

‘De huiswerkklas was mijn redding’

‘LeerKracht’ (4100 ex.) is het personeelsmagazinevan Lucas Onderwijs. Het volgende nummer ver-schijnt in december 2011. Suggesties voor kopijkunt u mailen naar: [email protected] OnderwijsPostbus 932312509 AE Den Haag070 - 300 11 [email protected]

| Redactie |Victoria Bachnoe, Annemarie Breeve (eindredactie),Jessica Hendriks, Roger Huijgen, John Huiskens,Sharon de Roode, Ted Smits, Cor Verbree

| Aan dit nummer werkten mee |Huub van Blijswijk, Marcel Groeneweg, Erno Mijland,Michel Schreuder, Vic Steenbergen

| Vormgeving en productie |The Happy Horseman BV

| Illustraties |Auke Herrema

| Fotografie (tenzij anders vermeld) |Lou Wolfs Fotografie

Colofon

Artikelen

Lesgeven met een beperking 4

Nationaal jeugddijkgraaf: Bart Bongaards 5

Commotie rondom leerlingvervoer 6

Interview met Marja van Bijsterveldt 8

Leerlingen in sollicitatiecommissie 13

Haagse delegatie naar de VS 14

Rubrieken

De bekende oud-leerling 2

De doorgeefcolumn 7

Kort nieuws 10

Column Marcel Groeneweg 12

Tien vragen aan 16

| LeerKracht | 3

| Tekst | Huub van Blijswijk| Fotografie | Lou WolfsColumn College van Bestuur

De afstand tussen bestuur-ders en de werkvloer wordt

vaak uitvergroot tot een karikatuur van de werkelijkheid.Toch snijdt die kritiek somshout. Ook voor mij als bestuur-der is het een uitdaging om deverbinding in stand te houden. De kern van de kritiek in demedia richt zich op de klooftussen beleid en uitvoering.Het bestuur is van het beleiden school is van de uitvoeringen dat is nu een hardnekkigemisvatting. Bestuurders moe-ten besturen en daar hoort hetvaststellen van beleid natuurlijkbij. Ik wil dat als bestuurder alleen doen in en na overleg met de scholen. Voor deze dialoogmoeten we dus samen aan tafel. Het “wij en zij denken” moet metwortel en tak worden uitgeroeid. Beleid maken we samen!

Zo is het mogelijk om binnen eengrote organisatie kleinschalig te opereren,

waarbij het kind centraal blijft staan.

Binnen Lucas kiezen we voor een besturingsfilosofie waar de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie zitten.We hebben eindverantwoordelijke schoolleiders, die werken binnende vastgestelde kaders van Lucas. Deze kaders bespreken we metelkaar en met onze stakeholders. Zo is het mogelijk om binnen eengrote organisatie kleinschalig te opereren, waarbij het kind centraal blijft staan. We zoeken wel naar de voordelen van onzeomvang, bijvoorbeeld bij centrale inkoop en personeelszaken.Hierdoor kunnen scholen hun kerntaken nog beter uitvoeren.

Bij Lucas is beleid een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid.Echt goed beleid wordt geformuleerd met de verschillende partijen, samen dus en dat verplicht. De les voor bestuur enschool is dus: Zoek de verbinding, organiseer de relatie en blijfoogcontact houden! |

Beleid maken

| Tekst | Roger Huijgen

nog niet, dat begon later weltoen ik op de MTS zat.”

“De prijzen die ik heb ge-wonnen in mijn loopbaanzijn natuurlijk mooi, maar deherinneringen en het beleven van de weg er naar toe zijn nogveel mooier. Van het geld dat je verdient als semiprof hockey kun je leukleven, maar je hebt geen spaarpot opgebouwd aan het einde van je carrière. In de laatste fase van mijn hockeycarrière werkte ik al twintiguur per week bij onder andere bij Randstad en als verenigingsmanagerbij HGC. Ik heb naast hockey ook altijd gestudeerd. Ik werk inmiddels bijVopak in Rotterdam als business development manager. Ik heb er welvoordeel van dat ik enige bekendheid geniet, maar het gebeurt ook regelmatig dat mensen daar totaal geen weet van hebben. Het is ookniet zo vreemd dat mensen mij niet herkennen, want ik stond natuurlijkook altijd met een masker op doel bij hockey!”

Zie Guus Vogels ook op www.nos.nl, zoek dan op ‘Guus Vogels mooistemomenten’. |

Huub van Blijswijk is voorzitter van hetCollege van Bestuur.

4 | LeerKracht |

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs | Illustratie | Ralph Schalk

Lesgeven met een beperking

‘Zolang het gaat,moet je doorgaan’

Over zijn ziekte is Ralph Schalk altijd opengeweest. “De directie wist het natuurlijk. Enop het moment dat ik na mijn jaar afwezig-heid terugkeerde op school, heb ik al mijncollega’s bijgepraat”, vertelt de oud-docentaardrijkskunde en maatschappijleer aan hetStanislascollege in Pijnacker. “Sommigen zei-den: We hadden nooit gedacht dat jij nog te-rug zou komen.” Ook elke nieuwe klas werdtijdens de eerste les ingelicht. “Dan was hetdoodstil en moest ik die stilte uiteindelijkzelf doorbreken met een geintje”, zegtSchalk. “En ook al zei ik tegen de leerlingendat ze met mij geen rekening hoefden te

houden, ik merkte dat ze het wel deden.Soms kwam er één naar me toe die zei: Wateen rotziekte hè meneer.”

Chronische aandoeningHoeveel docenten in het basis- en voortgezetonderwijs met een chronische aandoening oflichamelijke beperking voor de klas staan, isniet te achterhalen. Toch zullen het er, af-gaande op landelijke cijfers over de hele ar-beidsmarkt, al snel enkele duizenden zijn. Ophet Stanislascollege kreeg Schalk alle mede-werking om zijn werk te blijven doen. “In hetrooster werd er rekening mee gehouden. Ik

ging minder uren maken en begonnooit voor de ochtendpauze. MetParkinson heb je ’s morgens na-melijk vaak last van opstartpro-blemen. Maar ik heb ook altijd te-gen de roostermakers gezegd: Alshet niet lukt, kom ik gewoon ‘sochtends op tijd.” Zijn plezier inlesgeven heeft echter nooit onderzijn ziekte geleden. En als depensioengerechtigde leeftijd nietwas gekomen, had hij nog steedsgraag voor de klas gestaan. Les-geven met Parkinson was, watSchalk betreft, nooit een grootprobleem. “Door de medicijnenkan ik feitelijk nog alles doen watik wil doen”, zegt hij.

Westermann PenningBij zijn afscheid, in november vo-rig jaar, werd Schalk geëerd met

de Westermann Penning voor uitzonderlijkeverdiensten van het Stanislascollege. Allecollega’s kregen een boekje met cartoons vanzijn hand waarin veertig jaar onderwijsge-schiedenis staat uitgebeeld. “Ik maak al ja-ren cartoons en dat kan ik nog steeds. Netals fietsen. Wat dat betreft heb ik geluk ge-had. Er zijn verschillende vormen van Parkin-son en ik heb een milde variant. Het ergstemoet in mijn geval nog komen. Maar daardenk ik gewoon niet aan.”Schalk is na zijn pensionering voorlichtinggaan geven over Parkinson. Tijdens een vandie bijeenkomsten kwam hij een collega te-gen die moeilijk sprak als gevolg van dieziekte, maar ook nog steeds les gaf op eenbasisschool. Voor de oud-docent is dat be-grijpelijk. “Zolang het enigszins gaat, moetje proberen door te gaan”, luidt zijn adviesaan mensen met een chronische ziekte.“Hoewel dat persoonlijk is. Zelf heb ik nooitaan opgeven gedacht. Maar ik kan me bestvoorstellen dat er mensen zijn die het nietmeer zien zitten. En je moet reëel blijven.Als je ook maar enigszins signalen opvangtdat het niet meer gaat, ook al zeggen men-sen dat niet hardop, dan moet je stoppen.”Want zelfoverschatting ligt in zijn ogen, ze-ker in het onderwijs, altijd op de loer. Eendocent met een beperking heeft daarin eenextra verantwoordelijkheid, vindt hij.

Hulpvaardige handNatuurlijk waren er moeilijke momenten. Nietzozeer omdat het naar zijn gevoel lichamelijkniet meer ging, maar door reacties van ande-

Bij Ralph Schalk werd zeven jaar geleden de ziekte van Parkinson vastgesteld. Wat volgde, was

een jaar waarin hij, mede als gevolg van een dubbele hernia, gedwongen thuis zat. Daarna

pakte hij de draad weer op en stond tot zijn pensioen nog vijf jaar voor de klas. ‘Ik had die vijf

jaar voor geen goud willen missen.’ Een openhartig interview over lesgeven met een beperking.

| LeerKracht | 5

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs

Bart Bongaards zegt het eerlijk: “Toen ik er aan begon, wist ik net zo veel over

waterschappen als ieder ander. Bijna niets dus.” Inmiddels weet hij wel beter.

Sinds de leerling van ISW locatie Gasthuislaan in ’s-Gravezande eind vorig jaar werd

gekozen tot nationaal jeugddijkgraaf, heeft hij zich grondig in de materie van het wa-

terbeheer verdiept.

Als jeugddijkgraaf volgde de zestien -jarige Bart de Haagse Laura Pierikop. “Twee jaar geleden zag ik opschool posters hangen en heb ik ge-solliciteerd om jeugddijkgraaf te wor-den”, vertelt hij. “Toen werd ik hetniet, maar ben ik wel gevraagd omnamens het Hoogheemraadschap vanDelfland in het nieuw gevormdejeugdwaterschapsbestuur zitting tenemen. En van daaruit ben ik geko-zen tot nationaal jeugddijkgraaf.” Het jeugdwaterschapsbestuur is eeninitiatief van de Unie van Water-schappen, met als doel jongeren tebetrekken bij en te interesseren voorhet werk van de waterschappen. Af-gelopen jaar heeft het jongerenbe-stuur gewerkt aan een manifest,waarin suggesties worden gedaanhoe dat zou kunnen. Bart vindt hetbelangrijk dat jongeren meer te we-ten komen over waterbeheer. “Waarik woon bijvoorbeeld, leven we best in een gevaarlijk stukje Nederland. Maar het gaat nietalleen om overstromingen. Ook een tekort aan water kan in de toekomst een probleem worden. Dat zie je nu al als het een paar weken niet regent.”

KustverdedigingDe ISW-leerling zit op de havo met het profiel Economie en Maatschappij. Dat hij niet zoveel van techniek weet, is volgens hem geen probleem. “Als je echt over dijken en gemalenpraat, heb je een meer technische achtergrond nodig. Maar ook bij een waterschap zijn ermanagers. Overigens weet ik nog niet of ik hierna verder wil in het waterbeheer. Ik heb nogeen jaar om daar over te beslissen.”Op school krijgt hij alle medewerking om zijn vertegenwoordigende taken goed op te pak-ken. “De directeur is erg enthousiast en ook de docenten reageren positief. Ik krijg de kansom toetsen in te halen als ik een keer niet op school ben, of ik kan een minder belangrijkeopdracht van mijn huiswerk laten vallen.”Zijn klasgenoten heeft hij ook al een keer mee op sleeptouw genomen, toen hij de Water-bosatlas mocht uitreiken. “En inmiddels zijn zij het er ook wel aardig over eens dat goedwaterbeheer van belang is”, zegt Bart. “Ik interesseer me – door de plek waar ik woon -vooral voor de kustverdediging. De komende 250 jaar zitten we wat dat betreft nog goed,maar er moet wel constante aandacht voor blijven.” |

ren. “Met praktische zaken stak iedereen eenhandje toe. Bij het aantrekken van m’n jasbijvoorbeeld, was er altijd wel een hulpvaar-dige hand. En als we van lokaal moesten wis-selen en ik zat te hannesen om spullen inmijn tas te stopen, kwam er meestal wel eenleerling naar me toe om te helpen. Dat wasvaak aandoenlijk. Maar ook enorm dubbel.Aan de ene kant is het prettig, want je zitzelf toch een beetje te hannesen. Aan de an-dere kant word je op die momenten recht-streeks geconfronteerd met je beperkingen.Je wint misschien aan respect omdat ieder-een ziet dat je doorzet. Maar voor je eigengevoel verlies je ook een beetje. Ik heb per-soonlijk nooit last gehad van een verminderdgevoel van eigenwaarde. Maar soms denk jewel: Doen mensen nu zoals ze gewoonlijkdoen, of doen ze het omdat ze weten dat jeiets mankeert?” |

at is ParkinsonDe ziekte van Parkinson is een degenera-tieve hersenziekte waarbij zenuwcellenlangzaam afsterven. De gevolgen hiervanzijn langzaam en weinig bewegen, trillen, voorovergebogen lopen en stijvespieren. De ziekte treft gemiddeld 3 opde 1000 mensen. De snelheid waarmeede ziekte voortschrijdt verschilt van patiënt tot patiënt.

W

ISW-leerlingis jeugddijkgraaf

6 | LeerKracht |

Uiteindelijk bleek het grotendeels een misverstand in de communi-catie, maar de commotie was fors. “Heel grote paniek.” Anders kandirecteur Sandra Jellema van de Bernardusschool voor zeer moeilijklerende kinderen in Den Haag het niet beschrijven, toen ze na dezomervakantie op school kwam. “De gemeente Den Haag bleekopeens de regels veel strenger te hanteren. Er lagen vijftien afwij-zingen voor leerlingenvervoer. Op een aantal van 110 leerlingen isdat best veel. En het bleek nog maar het begin.” Voor veel ouderswas het enorm schrikken, geeft Jellema aan. “Het is ook niet niks.Leerlingen hier kunnen niet zelfstandig naar school reizen. Alsbeide ouders bijvoorbeeld een baan hebben of er zijn nog anderekinderen thuis die ook naar school moeten, is het ondoenlijkopeens je kind zelf elke ochtend weg te brengen.” Dat gaat immers- vanwege de spreiding van de speciale scholen - om grotere afstanden. Op sommige scholen in Den Haag leidde het er zelfs toedat leerlingen noodgedwongen thuis moesten blijven.

Kalmeren“Bij de ouders leefde het enorm”, zegt Gerben Schuhmacher, voor-zitter van de medezeggenschapsraad op de Bernardusschool. “Inheel Den Haag dreigde zo’n zestig procent van de kinderen die numet een taxibusje naar school worden gebracht, niet meer in aanmerking te komen voor dit aangepast vervoer. Veel van henmoesten van de gemeente maar met het openbaar vervoer. Een kindmet een IQ van 60 stuur je niet – ook al is het begeleid – met debus of tram naar school. Dan zijn de leerkrachten de hele dag bezigom het kind te kalmeren en komt er niets meer van leren.”

‘Een kind met een IQ van 60 stuur je niet – ook al is het begeleid – met de bus of tram

naar school’

Samen met de andere scholen voor speciaal onderwijs in Den Haagtrok de Bernardusschool aan de bel. Ook de medezeggenschapsraden

verenigden zich. Er werd overlegd met de wethouder van onderwijsen ingesproken tijdens commissievergaderingen. De protesten endruk hadden een voorlopig resultaat: in de herfst werden alle be-sluiten over de aanvragen opgeschort. Schuhmacher: “Het school-jaar 2010/2011 zou een overgangsjaar worden. De striktere uit -voering van het beleid voor leerlingenvervoer zou in het nieuweschooljaar ingaan.”

CommunicatiestoornisToen de druk eenmaal van de ketel was, bleek ook waar het pijn-punt lag. De gemeente Den Haag wilde in het vervolg een beter ge-fundeerd advies bij de aanvragen voor aangepast leerlingvervoer. Inplaats van een standaardformulering per kind, vraagt de gemeenteeen meer uitgebreid en individueel advies voor elk kind. Daartoe zitoverigens een speciale commissie tussen gemeente en school. Jellema: “Een groot aantal leerlingen werd aan het begin van hetschooljaar 2010/2011 opgeroepen voor een herkeuring door deGGD. Dat was vreemd, want elke school voor speciaal onderwijsheeft een dik dossier liggen over zijn leerlingen. Alleen, die hebbenwe nooit aangeleverd bij de adviezen, omdat we helemaal niet wis-ten dat dat moest. Omgekeerd dacht de gemeente dat het onwil vande scholen was. Het bleek dus vooral een communicatiestoornis. Naalle gesprekken is de communicatie hersteld en werken commissieen gemeente veel beter samen.” De hele affaire heeft volgens MR-voorzitter Schuhmacher in elk geval een positieve kant. “Het is eenzwaar traject geweest. Maar ik ben er van overtuigd dat het in dezecollegeperiode verder rustig blijft rond het aangepast leerlingen -vervoer.” |

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs

Ouders en scholen samen opde bres voor leerlingenvervoer

De zomer van 2010 bracht voor een groot aantal ouders

van leerlingen in het speciaal onderwijs een onaange-

name verrassing. Op de deurmat lag opeens het bericht dat

hun aanvraag voor aangepast leerlingvervoer onderzocht zou

worden door de GGD. Voor sommige kinderen was de aanvraag

zelfs afgewezen. Ouders en scholen sloegen de handen ineen

en gingen in gesprek met de wethouder.

| LeerKracht | 7

| Tekst | Erno Mijland | Foto | archief Erno Mijland

Ze zijn razendsnel met internet en hunsmart phone, zijn altijd als eerste op dehoogte en veeleisend als consument. Deklassen stromen vol met knoppenvaardigedigital natives, opgegroeid met technologie.Voor hen is internet even vanzelfsprekendals water uit de kraan.Ze zijn voorzichtig en verstandig, laten zichniet gek maken door de nieuwste gadget oftool, vinden privacy nog belangrijk en zijnkritisch op informatie uit al die onlinebronnen. Voor onze klassen staan digital im-migrants. Ze zijn nog opgegroeid met krijt-bord en typemachine. Voor hen biedt inter-net telkens weer verrassingen, somsaangenaam, soms niet.

Het is niet moeilijk de huidige situatie inhet onderwijs te beschrijven als een onover-brugbare generatiekloof, waarin wederzijdsonbegrip het leerproces belemmert. Ik kijker liever anders naar. Volgens mij bevindenwe ons in een unieke stroomversnelling inde tijd. Internet zorgt ervoor dat informatieniet langer schaars is. En dat maakt dat wevoor het eerst wederzijds én samen kunnenleren, tussen de generaties en over de gene-raties heen. De wijsheid komt voortaan vantwee kanten.

Aandacht vangenIk zie het bij mij thuis. Mijn dochter leertmijn moeder hoe ze haar foto’s moet behe-

ren op haar nieuwe laptop. En mijn moederlegt aan mijn dochter uit hoe ze een mooiecompositie kan maken als ze met haar digi-tale camera een foto maakt. Zo worden zesamen slimmer.

En gelukkig zie je het ook steeds meer inhet onderwijs. Een leerling legt uit hoe je jedigitale agenda kunt synchroniseren met deapp op je telefoon, de leraar hoe je vervol-gens je huiswerk op een goede manier kuntplannen. Een leerling vertelt hoe je eenfilmpje embedt in de website van school,een leraar hoe je een verhaal beter verpaktin een videofilmpje.De technologie daagt ons ondertussen tel-kens weer opnieuw uit: hoe beoordeel jebronnen, hoe voorkom je dat je verzuipt inde continue stroom van informatie, wat ishet langetermijneffect van intensief media-gebruik, hoe werk je nóg efficiënter en hoevang je nog de aandacht van een publiekals je iets te melden hebt? De uitdaging aanhet onderwijs is om met alle generaties op

zoek te gaan naar de antwoorden op ditsoort vragen. Dat vraagt om het openstaanvoor elkaars wijsheid. Samen slimmer wor-den gaat dan over luisteren zonder vooroor-delen, maar ook over kritische vragen dur-ven stellen. Onlangs was ik op een school voor voortge-zet onderwijs waar ze één keer per jaar derollen omdraaien. De docenten nemenplaats in de schoolbanken en de leerlingenverzorgen de lessen. Afgelopen jaar gingende lessen onder andere over Facebook, Twit-ter en Prezi (een alternatief voor Power-point). Op een andere school maken leerlin-gen een promotievideo voor de open dag,waarbij ze zelf de technologie kiezen envoor het verhaal ondersteund worden dooreen leerkracht. Je kunt samen op zoek gaannaar goede mediabronnen voor bij de les,samen debatteren over kwesties als privacyen manipulatie door de media, samen uit-zoeken wat de extra mogelijkheden zijn vanje digitale schoolbord.

En jij? Hoe ga jij meebouwen aan de generatiebrug? |

Erno Mijland (1966) is schrijver en trainer. Hij houdt zich vooral bezig metde mogelijkheden van technologie inhet kader van leren. Meer informatie:www.ernomijland.com.

De doorgeefcolumn

‘De docenten nemen plaats in de schoolbanken

en de leerlingen verzorgen de lessen’

Deze column is de vrije ruimte voor mensen van binnen en buiten de

organisatie. De schrijvers geven inzicht in wat hen boeit, bindt of be-

zighoudt. Vervolgens geven zij de pen door aan een volgende auteur.

In dit nummer schrijver Erno Mijland, die onlangs zijn boek over sociale

media in het onderwijs, digitaal aanbood aan de wereld. De prijs? Eén

tweet.

Samen slimmer!

8 | LeerKracht |

| Tekst | Roger Huijgen | Fotografie | www.rijksoverheid.nl

‘Onderwijs is ons belangrijkste scharnierpunt in de samenleving’

Het was bepaald geen goed-nieuws-showtoen het kabinet Rutte aantrad: aan bezuini-gingen zou niemand ontkomen de komendejaren. De meeste bezuinigingen in het onder-wijs waren echter al ingezet ten tijde van hetvorige kabinet. Van Bijsterveldt: “Het middel-baar onderwijs heb ik in de afgelopen jarenals staatssecretaris onder mijn hoede gehaden daar zet ik eigenlijk de lijn helemaalvoort, zoals de aanpak van vroegtijdigschoolverlaters, de scherpere exameneisen enhet beleid van toetsen. Het beleid van Sha-ron Dijksma voor het primair onderwijs zet ikeveneens door met veel aandacht voor reke-nen en taal, opbrengstgericht werken en passend onderwijs. In het vorige kabinet waser al sprake van een veel meer opbrengst -gerichte aanpak waarin presteren geen vieswoord is.”

InspiratieOm inspiratie op te doen, gaat Van Bijster-veldt regelmatig op werkbezoek bij scholenin het land. “Ik haal veel inspiratie uit diefrequente werkbezoeken. Ik ontmoet dan leraren, studenten, bestuurders en school -leiders. Daarnaast lees ik vakliteratuur en

ontvang ik ook brieven van mensen uit hetonderwijs die ik zoveel mogelijk zelf beant-woord. Uiteraard krijg ik ook veel informatieuit de ambtelijke organisatie. Op het minis-terie zitten heel veel mensen die hun wortelshebben liggen in het onderwijs of zelfs nogles geven naast hun baan bij het ministerie.”Het beeld dat veel mensen hebben van deambtenaar die weer een onrealistisch planne-tje uit de hoge hoed tovert vanachter zijnbureau, zou geen goede weergave zijn van dewerkelijkheid. Van Bijsterveldt reageert: “Ikheb ook niet het idee dat veel mensen datbeeld hebben, maar als dat wel bestaat danis dat wel iets wat aandacht behoeft. Maar ikgeloof toch wel dat de mensen het idee heb-ben dat we met het ministerie niet losstaanvan de werkelijkheid.”

Meer geleerdOok uit het dagelijks leven en uit haar eigenschoolcarrière haalt de minister haar inspira-tie. Van Bijsterveldt was een enigszins onge-durige leerling die als een echte ‘stapelaar’via mavo en havo uiteindelijk een mbo Ver-pleegkunde afrondde. Het heeft haar geleerddat het van belang is om een heldere maar

uitdagende structuur aan leerlingen te bieden. En dat men best duidelijke eisen magdurven stellen aan leerlingen. Haar beleid bijhet terugdringen van vroegtijdig school -verlaters is daar deels op gebaseerd. VanBijsterveldt: “Daarnaast kijk ik natuurlijk ookwat ik bij mijn eigen kinderen heb ervaren.Ze zaten op een degelijke school, maar ikdacht toen ook weleens van: Hé, kan er nietmeer uit gehaald worden? Dan waren ze al naeen half uur klaar met hun huiswerk, terwijlje ook twee uur huiswerk kunt maken, danheb je gewoon meer geleerd. Dat zijn dankleine ervaringen die je meeneemt als ervaringsdeskundige. Het hebben van eendown to earth gevoel als ouder is wel relevant, want zo denkt de samenlevingook.”

Verkorte vakantieAls het onderwijs in het nieuws is, dan is hetzelden positief. Een kort overzicht uit delaatste kranten: het niveau van het Neder-landse basis- en voortgezet onderwijs daaltten opzichte van andere landen, leerlingenkunnen nog amper rekenen of spellen, do-centen kunnen niet omgaan met mobieltjesin de klas of met leerlingen met een trauma-tische ervaring. En zo gaat het lijstje door.Er gaat echter ook veel goed in het onder-wijs. Waar zijn de succesverhalen? “Daarmoeten we inderdaad wel scherp op zijn”, aldus Van Bijsterveldt. “We kunnen vast -stellen dat we in Nederland over het alge-

In oktober 2010 ging het kabinet Rutte van start. LeerKracht sprak met Marja van

Bijsterveldt, de huidige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Een gesprek

over presteren, verbeteringen, passend onderwijs, valium en bezuinigingen die tegen-

woordig ombuigingen heten.

‘Presterenis geen vies woord’

| LeerKracht | 9

meen gewoon goed onderwijs hebben, maaraan de andere kant weten we ook dat onder-wijs geen eiland is en dat we dus continu opscherp moeten zijn om te kijken of het beterkan. Ik vind wel dat daar ook een opdrachtligt binnen school. Er zit veel cynisme in hetonderwijs en ik vind ook dat er meer out ofthe box gedacht mag worden. Het is toch welheel veel in de traditionele sfeer en als jedaar een beetje aan rammelt, dan ben je snelde gebeten hond, valt me op. Dat vind ik eengemiste kans, want onderwijs is bij uitstekons belangrijkste scharnierpunt in de samen-leving en als dat niet meebeweegt en inno-veert naar nieuwe eisen, dan doe je het metelkaar gewoon niet goed. Ik vind dat er welmeer een cultuur van vernieuwing en innova-tie zou mogen zijn.”

Zo vindt de vijftigjarige Van Bijsterveldt dedirecte aversies die er ontstonden bij haarbeleidsplannen een punt van zorg. “Ik hebdat gemerkt toen het over de verkorte vakanties ging in het voortgezet onderwijs.Dat is blijkbaar iets heiligs, maar ik kom ver-der niet aan de taakuren, die blijven het-zelfde. Als ik al mijn werk in 38 of 39 wekenmoet doen, dan zou ik ook echt aan de valium zijn, want dat zou ik niet redden. Hetis dus niet zo vreemd dat leraren een hogewerkdruk ervaren. Als we dan een oplossingaandragen door een week extra ruimte tecreëren, zodat men taken beter kan spreidenen een dergelijk voorstel wordt zó negatief

afgedaan, dan vind ik dat echt jammer. Eengemiste kans.”

Passend onderwijsEen bezuiniging die veel stof deed opwaaien,is die op het passend onderwijs. Uit onder-zoek van de algemene onderwijsbond (AOb)onder onderwijzend personeel bleek deze bezuiniging, op die van het hanteren van denullijn voor salarissen na, de minst populaireonderwijsmaatregel van dit kabinet. Voor velen was het dan ook een opluchting dat debezuiniging onder druk van de Tweede Kamerwerd uitgesteld. Is uitstel ook afstel? VanBijsterveldt lijkt niet te vermurwen om haarbeleid aan te passen. “Ik denk niet dat ersprake zal zijn van afstel. De minister van Financiën is daar heel scherp in. Ieder minis-terie heeft een bepaalde hoeveelheid ombui-gingen op zijn bordje liggen en dat betekentgewoon dat we die met elkaar moeten reali-seren. Op het moment dat ik die ene ombui-ging niet realiseer, dan kan ik bijvoorbeeldgeen geld in voorschoolse educatie steken ofin de zomerscholen. Het geld dat er uitgaat inhet onderwijs wordt ook weer geherinvesteerd.Dus geen ombuigingen, dan ook geen investe-ringen. Het is bovendien een finan ciële om-buiging voor iets dat nooit bedoeld was, wanttoen wij in 2003 de rugzakjes invoerden,dachten we dat het budgettair neutraal zouzijn. Vervolgens bleek dat het binnen zo’nzes jaar met een ongeveer een half miljardstructureel elk jaar was gegroeid. Dit kabinet

heeft gezegd: we gaan dat niet helemaal te-rughalen, maar van die 500 miljoen halen wezo’n 300 miljoen terug. 200 miljoen blijft.Dat is de situatie, dus het is een ombuigingvan een nooit beoogde uitgave. Natuurlijkdoet dat pijn. Iets wat je eenmaal gewendbent te hebben, is moeilijk om weer terug tegeven.”

KerntakenVan Bijsterveldt, die in het blad Opzij stee-vast in de top tien van machtigste vrouwenvan Nederland staat, blijkt goed te wetenwat ze wil bereiken in deze kabinetsperiode.De focus van haar beleid is komende jarenveelal gericht op verbetering van resultatenbij de kernvakken rekenen (wiskunde), taal(Nederlands), Engels en wereldoriëntatie.“Om de kerntaken goed in orde te hebben,zullen we scherpe en moeilijke keuzes moe-ten maken over wat we doen met overheids-geld. Dat betekent dat sommige zaken dieniet de kern van het onderwijs raken uitein-delijk toch kunnen sneuvelen.” Scholen moeten volgens Van Bijsterveldt am-bitiegerichter gaan werken. “We moeten nietautomatisch meer aannemen dat een kind ietsniet kan, maar we moeten juist zeggen: je kanhet wel, kom op, probeer een stapje hoger tekomen. Ik ben ervan overtuigd dat je kinderenook gelukkiger kunt maken als ze het gevoelhebben dat ze elk talent dat ze bezitten ookdaadwerkelijk kunnen ontwikkelen en daartoegestimuleerd en uitgedaagd worden.” |

10 | LeerKracht |

Kort Nieuws

Lucas Sportdag!

Op 29 september van 16 tot 18 uur is er weer een Lucas Sport-dag. Het is dan exact 25 jaar geleden dat de eerste LucasSportdag werd gehouden. De organisatie wil van het evene-ment dan ook iets extra bijzonders maken. Sporthal de Schilpis de locatie voor de sportdag. Informatie is op te vragen bijLaurens Peers op de Saffierhorst. |

In memoriamOp 21 maart kregen we het bericht dat Ilse Stoel, onze collega van het Internatio-

naal College Edith Stein, plotseling aan een hartstilstand is overleden. Ilse was nog

maar 26 jaar. Het bericht van haar overlijden is als een enorme schok gekomen. Ilse

was een zeer gewaardeerd collega, een geweldige lerares en een buitengewoon

betrokken mentor. Daarnaast was ze actief bij veel andere activiteiten in de school.

Wij wensen de collega’s van het Edith Stein heel veel sterkte toe bij de verwerking

van dit oneerlijke verlies.

Theo Faassen is overleden op 16 april 2011. Theo heeft voor het primair onderwijs

van Lucas Onderwijs veel betekend in de jaren rond de eeuwwisseling. Vanuit de

Bollenstreek volgde hij zijn broer Frans als interim-directeur naar de Lucas.

Ingewikkelde situaties konden altijd bij Theo neergelegd worden. Zo leidde hij

onder andere de Dobbelsteen, het Willemspark en de Dijsselbloem tijdens een

moeilijke periode. Theo was een bruggenbouwer bij uitstek en kon moeilijke dingen

terugbrengen tot de kern en daarmee oplossingen doorzetten. Het onderwijs is hem

veel dank verschuldigd. Wij wensen de nabestaanden alle sterkte toe bij het

verwerken van dit grote verlies.

Op donderdag 6 juli is Yvonne Roerdink plotseling is overleden. Op de locatie Lage

Woerd van het ISW is zij jarenlang werkzaam geweest als logopediste. Zij is slechts

48 jaar geworden. Op school werd Yvonne ervaren als een enthousiaste en gedreven

vrouw die zich met hart en ziel inzette voor de leerlingen. De leerlingen en de

medewerkers moeten een bescheiden, betrokken en vrolijke collega missen.

Wij ontvingen het afschuwelijke bericht dat Ali Sahin, leerling van basisschool

De Krullevaar, op maandag 18 juli bij een auto-ongeluk in Turkije om het leven is

gekomen. De vader van Ali is bij dit ongeluk zwaar gewond geraakt. De begrafenis

van Ali heeft kort na zijn overlijden plaatsgevonden in Turkije. Ali was afgelopen

jaar leerling van groep 6. Wij wensen de familie van Ali heel veel sterkte.

Op 24 juli bereikte ons het ontstellende bericht dat Piet van den Akker, hoofd

Facilitaire Dienst van het Stanislascollege, tijdens zijn vakantie in Spanje is over -

leden. Voor zijn familie is zijn plotselinge overlijden een verschrikkelijke slag die

diep verdriet teweegbrengt. Wij wensen hen veel sterkte.

Op 31 juli overleed juf Grace Micka, lerares aan Montessorischool J.F. Kennedy.

Zij heeft heel hard gevochten tegen haar ziekte, maar toch nog onverwacht heeft

zij die strijd moeten staken. Grace was een prachtig mens: haar spontaniteit,

optimisme, warmte en betrokkenheid bij de kinderen, collega’s en ouders zullen

gemist worden. Wij wensen haar man Frank, de kinderen, familie, vrienden en

collega’s sterkte bij het dragen van dit grote verlies.

Op 11 augustus is Irene Quakkelaar (18) overleden aan complicaties in het zieken-

huis. Irene was leerling in havo-5 van het ISW, locatie Gasthuislaan. Vlak voor het

eindexamen van 2010 werd ze plotseling ziek. Daardoor kon ze niet deelnemen aan

het eindexamen van dat jaar. Gedurende meer dan een jaar heeft ze met grenzeloos

optimisme gevochten om haar ziekte te kunnen overwinnen. Die strijd heeft ze

helaas niet kunnen winnen. Wij denken met fijne herinneringen terug aan een

vrolijke en prettige leerling. |

Cees van der Pol (ISW)debuteert als boekenschrijver

Half maart kreeg Cees van der Pol, adjunct-directeur van deISW-locatie Gasthuislaan (havo-vwo) in ’s-Gravenzande, uithanden van zijn kleinzoon Mees het eerste exemplaar overhan-digd van het door hem geschreven boekje Zo zijn we er nietmeer. De titel verwijst naar de foto op de voorkant van hetboek, een familiekiekje van het gezin Van der Pol. Van de vijfmensen op de foto is alleen Cees nog in leven. De inhoud vanhet boek sluit aan bij het thema van de Boekenweek dit jaar:de autobiografie. Cees van der Pol verhaalt op humoristischewijze over zijn leven in een aantal hoofdstukken, zoals de vader/zoonverhouding, de Kweekschool, de midlifecrisis enover zijn dementerende moeder. Van der Pol, met meer danveertig jaar onderwijservaring, startte zijn carrière als docentNederlands. Hij heeft heel wat jeugdige Westlanders onderwijs gegeven in het vak Nederlands en vaak voor het eerst kennislaten maken met poëzie waaronder zijn eigen gedichten. Het boekje is een zogenoemd Westlands Juweeltje, een initia-tief van de Brunavestigingen in De Lier, Hoek van Holland,Monster en Naaldwijk. In die winkels is het boekje ook te verkrijgen voor de miniprijs van 4,95 euro. (tekst Vic Steen-bergen) |

In toga naar het diploma

Sean Clancy, directeur van het Diamant College, liet dit jaarvoor de examenleerlingen heuse toga’s maken. Vol trots togende leerlingen met hun gewaad naar het podium om daar hetfelbegeerde diploma in handen te nemen. Clancy wil met detoga’s de waarde van het diploma duidelijk maken. “Het isvoor deze kinderen een hele klus om dit diploma te halen.Daarom maken we van de uitreiking iets bijzonders.” |

| LeerKracht | 11

ICT-studiereis naar Londen

Voorheen de BETT-reis, inmiddels bekend onder de naam ITEM: de jaar-lijkse ICT-studiereis vanuit AB-ZHW wordt ook dit jaar weer georganiseerd.Londen is in januari 2012 even het ICT-centrum van de wereld. Net als in2011 staat niet de techniek centraal, maar de onderwijskundige impactvan ICT op het leren en onderwijzen. De ITEM-conferentie heeft plaats op11 januari 2012 in Londen. Aansluitend worden ook voor belangstellendenreferentiebezoeken aan scholen georganiseerd. De reis is bedoeld voorleerkrachten PO en docenten VO, ICT-coördinatoren, directies PO en VO.Kijk voor meer informatie op www.abzhw.nl. |

SEPTEMBER 2011Netwerk OpbrengstGerichtWerken

Start 14 september 2011

Leerkracht CentraalStart 14 september 2011

Assertiever communiceren28 september 2011

OKTOBER 2011Tools voor de coachStart 5 oktober 2011

Communicatie en IntervisieStart op 10 oktober 2011

NOVEMBER 2011De kunst van transparant managen

9 november 2011

Feedback geven16 november 2011

Persoonlijk leiderschap in relatie tot teamontwikkelingStart 17 november 2011

Leerschool on Tour: 3 tot 7 oktober 2011

Voor de zesde keer organiseert de LeerSchool dit najaar eenrondreis door vernieuwend onderwijsland. Onder de naam ‘DeLeerschool on Tour’ bezoeken leerkrachten een week lang ver-nieuwende scholen in het land. De nieuwe onderwijspraktijk isop steeds meer scholen zichtbaar. Scholen die uitgaan van detalenten van het kind en werken met verschillende onderwijs-concepten. Er wordt gewerkt in hoeken, in studieruimtes of inateliers en het aanbod bestaat uit een uitdagende leeromge-ving. De reis vindt plaats van 3 tot en met 7 oktober 2011.Kijk voor informatie en aanmelding op www.deleerschool.nl. |

Bruggenbouwers winnen Lucas Onderwijs Prijs

Superhero meester Johan Sanderse van de Paschalisschool en het volledigeScience-team van De Populier zijn winnaar van de Lucas Onderwijs Prijs2011. De winnaars ontvingen hun trofeeën op vrijdag 15 april j.l. tijdenseen bijeenkomst op het Zandvlietcollege in Den Haag. Johan Sanderse iseen uitzonderlijk mens, zo luidde de voordracht bij de jury. Een voordrachtdie door kinderen, collega’s en ouders werd onderschreven. Sandersewerkte jarenlang als vakleerkracht bewegingsonderwijs op de Paschalis-school, tot hij in 2005 door medische beperkingen zijn vak niet meer konuitoefenen. Met een voor hem kenmerkend enthousiasme heeft Johan zijncarrière omgedraaid en zich vol ingezet voor een baan als onderwijsassis-tent. Kinderen dragen hem op handen. Zijn motto: ‘Je kunt het, ik geloofin jou’. Enorme inzet en betrokkenheid is ook kenmerkend voor de groepdocenten die de Science-stroom neerzet binnen De Populier. Boeiend engevarieerd onderwijs wordt aangeboden op een vernieuwende manier. DeScience-richting heeft al diverse prijzen gewonnen voor het onderwijs ennu dus ook de Lucas Onderwijs Prijs voor hun persoonlijke inzet daarvoor.De Lucas Onderwijs Prijs is bedoeld voor iedereen die zich bijzonder ver-dienstelijk heeft gemaakt voor het onderwijs in de regio. De winnaarsgaan naar huis met 500 euro, een oorkonde en een beeldje. Bijzonder aande prijs is dat iedereen in aanmerking komt: leerkrachten, vrijwilligers,ouders én leerlingen. Kijk ook op www.lucasonderwijs.nl. |

Feest op Pastoor van Ars en Parkiet

Een halve eeuw speciaal basisonderwijs. Het team van de Pastoor van Arsschool is trots op de school en de kinderen.Met een groot jubileumfeest op 31 mei en 1 juni werd daaraanuiting gegeven. Oud-leerling Tim Akkerman, oprichter en voor-malig leadzanger van de band Di-rect, gaf de aftrap door samen met de kinderen een schoollied te zingen. Tal van activiteiten waren georganiseerd zoals een ballonnenwed-strijd, een lunch voor alle leerlingen, een vossenjacht en eenprojectavond over vijftig jaar ontwikkelingen in speelgoed, lezen en schrijven. Ook een echte circusdag werd georgani-seerd. Op naar de volgende vijftig jaar!Basisschool De Parkiet heeft ook een jubileum gevierd, deschool bestaat inmiddels 85 jaar. |

12 | LeerKracht |

| Tekst | Marcel Groeneweg | Fotografie | Lou Wolfs

Column

Vechten doe je thuisRozaia heeft Chimène op de grond geduwd en vervolgens in haar gezicht geschopt. Een mede-leerling in het gezicht schoppen, mag bij ons op school niet. Wij vinden dat een tikje te vergaan. Rozaia’s moeder vindt dat ook. Ze accepteert dat we haar dochter direct naar huis hebbengestuurd, want ‘zoiets doe je niet op school’.

Rozaia zit naast haar moeder en kijkt nors voor zich uit.Haar kin en mond zijn diep achter haar kraag verstopt.“Ik heb nog zo gezegd, Roos, ik zeg nog, niet vechten op school, dat ken echt niet.”

Ik ben blij dat moeder het begrijpt. “Dus u begrijpt ook waarom wij haar geschorst hebben?”“Ja, ik zeg, vechten op school, dat gaat niet, dat doe je thuis!”Moeder kijkt haar dochter bestraffend aan. Dochter blijft strak voor zich uit staren.“Thuis?” vraag ik verbaasd. “Thuis mag Rozaia wel vechten?”“Chimène is ook geen lieverdje, zij staat ook bij ons voor de deur als een viswijf te schelden met‘jij bent een vet kankerwijf’ en zo, dus ik zeg zo tegen Rozaia van: pak d’r nu maar!”Moeder wordt rood in haar nek.“Maar, wanneer was dat dan?” vraag ik.“Zo vaak!” roept Rozaia ineens uit. “Asse mijn moeder uitscheldt, dan kan ze klappen krijgen!”

Ik zeg even niets.Moeder en dochter ook niet.“Dus... Rozaia mag thuis wel iemand in elkaar slaan?”Moeder raakt geïrriteerd.“Wij zijn kampers”, reageert ze droog, alsof dat alles verklaart.“Wat bedoelt u daarmee?” vraag ik.“Kijk, als dat wijf weer voor me deur staat met kanker dit en kanker dat, dan bel ik me broers enme neven en dan komen ze effe langs, dat bedoel ik.”“Wat gaan ze dan doen?” vraag ik.Moeder en dochter kijken me aan met een blik die zoveel zeggen wil als: van welke planeet komtdie vent?Ze geven verder geen antwoord.

Ik vind het wel best zo, denk ik ineens.Als ze op school maar niet vecht, dan vind ik het best.Aan die thuissituatie kan ik toch niets doen.Niet normaal.Wat ben ik diep gezonken.Of heet dat realisme? |

Marcel Groeneweg is columnist voor.

Van 12 tot 18 en directeur van.

Esloo Praktijkonderwijs. Hij is auteur.

van het boek De leven is hard en.

schrijft columns voor LeerKracht..

In juli verscheen zijn nieuwe boek.

Waar = niet waar..

Moeder en dochter kijken me aan

met een blikdie zoveel zeggen wil als:

van welke planeetkomt die vent?

| LeerKracht | 13

Docente Engels Shirley Herst kan zich haargesprek met de leerlingen nog levendig her-inneren. “Het is een heel gezellig gesprekgeworden. Ik probeer in de klas altijd eenband met leerlingen op te bouwen, eengoede sfeer te creëren. Datzelfde heb ik tijdens het sollicitatiegesprek gedaan. Doorbelangstelling te tonen en zelf ook vragente stellen, konden de leerlingen zien hoe ikben.” Dat dezelfde leerlingen die ze uitein-delijk les moest geven in eerste instantiemede mochten bepalen of ze de baan kreeg,daar had ze weinig moeite mee. “Eigenlijk ishet logisch dat het gebeurt. De leerlingenzijn tenslotte wel je doelgroep”, zegt ze.“Met hen breng je de meeste tijd door op jewerk. Als het niet klikt, heb je een pro-bleem.”Ook leerlingen Koen van Dijk en Anne-Mariede Vreede, die vóór de zomervakantie elkaan zeven van de in totaal twintig sollicita-tiegesprekken deelnamen, vinden het de ge-woonste zaak van de wereld dat leerlingeneen stem hebben in de aanstelling van do-centen. Koen: “Wij weten welke situaties erin een klas kunnen ontstaan en op welkemanier we graag zouden willen dat een do-cent dan reageert.” Anne-Marie voegt toe:“De schoolleiding kijkt waarschijnlijk tochmeer of iemand vakinhoudelijk goed is. Wijweten denk ik beter wat het is om als leraarvoor de klas te staan.”

EigenwaardeVolgens Rita Kwint, coördinerend teamleideren verantwoordelijk voor de gesprekken,worden de leerlingen goed voorbereid op deinterviews. Achteraf volgt een evaluatie enwordt een advies opgesteld voor de school-leiding, dat ook nog eens met hen wordtdoorgesproken. Kwint: “We nemen de leer-

lingen wel degelijk serieus. Er kunnen na-tuurlijk altijd zaken meespelen waar leer -lingen geen weet van hebben, maar als zijunaniem iemand echt niet willen, zullen weer naar luisteren.” Voorlopig zaten de solli-citatiecommissie en de leerlingen altijd opéén lijn, aldus Kwint. “Het kan voorkomendat de kandidaat van hun keuze het nietwerd, omdat er bijvoorbeeld problemen zijnover beschikbaarheid. Maar het is nog nooitvoorgekomen dat schoolleiding en leer -lingen tegenover elkaar stonden in hun mening.”Docent klassieke talen Ton Ouwerkerk is metalle inspraak niet helemaal gelukkig. Alszestigjarige oorlogsveteraan uit Afghanistanmoest ook hij met de zestien- en zeventien-jarige leerlingen in gesprek voor een aan-stelling. “Het hoorde bij de sollicitatiepro-cedure”, zegt hij. “Dus heb ik het gedaan.Achteraf is het me meegevallen, maar eigenlijk ben ik er niet zo kapot van.” Ouwerkerk krijgt een beetje een dubbel ge-voel als hij terugdenkt aan het sollicitatie- gesprek. “Aan de ene kant was het bestprettig, voornamelijk omdat de leerlingenzo positief en professioneel waren. Aan de andere kant dienen de gesprekken in mijnogen ook niet te veel gewicht te krijgen.Leerlingen mogen best iets zeggen, maar erdient wel onderscheid te blijven tussenleerling en leerkracht.” Dirk Pronk, docentDuits en godsdienst, stond in eerste instan-tie ook wat sceptisch tegenover het con-cept. Gaandeweg sloeg dat echter om in enthousiasme. Eén van de positieve aspec-ten is het gevoel van eigenwaarde dat eendocent er aan over kan houden, vindt hij.Alle sollicitanten krijgen namelijk de evalu-atie van de leerlingen te horen. Pronk: “Alsjij dan wordt aangenomen en te horen krijgt

dat de leerlingen unaniem voor jou hebbengekozen, geeft dat wel een goed gevoel.Dan sta je na de zomervakantie toch ietszekerder voor de klas.”

Aardig strengGeef een leerling een stem in het aannemenvan een leerkracht en waar zal hij naar kijken? De hoeveelheid huiswerk die wordtopgegeven? Gezelligheid in de klas? De do-centen die de gesprekken hebben meege-maakt, zijn er eigenlijk verrassend eenslui-dend over: leerlingen op Zandvlietcollegezoeken structuur en kennis. “Je merkt, zo-wel in die gesprekken als in de klas datleerlingen houvast zoeken”, zegt Pronk. “Alsdocent moet je dat kunnen geven, geba-seerd op ervaring en een stukje natuurlijkgezag.” Ook zijn collega Ouwerkerk vondhet wel opvallend. “Ik heb in het gesprekmet de leerlingen duidelijk gemaakt hoe ikben: streng, maar aardig streng. En tochhebben ze voor mij gekozen.” Rita Kwint:“Het is natuurlijk per leerling verschillend.De ene zal het meer interesseren dat er ordeis in de klas, de ander zoekt een docentwaar hij of zij wat van kan leren. Daaromstellen we de groepjes ook zo divers moge-lijk samen. Het zijn altijd leerlingen uit debovenbouw, maar wel van havo, vwo engymnasium. En ik zorg ook dat er altijd eenpaar ‘boeven’ bij zitten. Het moet eendwarsdoorsnede van de leerlingpopulatiezijn, zodat ook de sollicitant kan kijken ofdit een school is die bij hem past.” |

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs

V.l.n.r: docente Rita Kwint en leerlingen Koen van Dijk,Sidevi Sitaram en Anne-Marie de Vreede in gesprek meteen sollicitant.

‘Wij weten beter wat het isom voor de klas te staan’

Solliciteren bij de leerlingen die je straks les moet geven. Leerlingen die je later

mogelijk de klas moet uitsturen of een onvoldoende geven. Het klinkt mis-

schien vreemd, maar op het Haagse Zandvlietcollege (havo, vwo en gymnasium)

gebeurt het al jaren naar volle tevredenheid.

14 | LeerKracht |

De Haagse delegatie, onder wie wethouderIngrid van Engelshoven en basisschool -directeur Dick van Waas, kijkt haar ogen uit.De gangen van het Community Center vanHarlem Children’s Zone (HCZ) in New YorkCity hangen vol met kleurige posters, teke-ningen en gedichten, motto’s van Afrikaans-Amerikaanse leiders en inspirerende slogansvoor de toekomst. De kinderen die van hetgratis naschools programma van HCZ genie-ten, zijn trots op wat ze gemaakt hebben,waar ze vandaan komen en waar ze naartoegaan.

Ratten en bendes Rasuli Lews, directeur van het Practitioner’sInstitute van HCZ, is ook trots. En niet zon-der reden: HCZ doet het goed. Het project iseen onderwijskundige en sociaal-dienstverle-nende aanpak om een afgebrokkelde gemeen-schap weer op te bouwen. Het biedt kinderenuit die gemeenschap - van de geboorte totna de vervolgopleiding - onderwijs en na-schoolse programma’s, zodat ze kans hebbenop een betere toekomst dan hun ouders. Demissie? “Wij bieden niet alleen goede scho-ling om een gemeenschap te stabiliseren, wewillen de hele gemeenschap veranderen”,zegt Lews. Dat klinkt idealistisch en dat ishet ook. Harlem is een van de meest be-ruchte achterstandsbuurten in New York enheeft grote sociale problemen. “Drugs, ratten, astma, vuilnis, werkloosheid, geweld,tienerzwangerschappen, bendes, armoede.

Dat komen onze kinderen elke dag tegen opweg naar school. Wij willen zorgen dat onzebuurt beter oogt en veiliger voelt voor onzekinderen.”

85 miljoenHCZ werkt op twintig locaties, runt twee privéscholen en verzorgt een naschools programma voor zeven bij het project aan -gesloten openbare scholen in Harlem. HCZtelt zo’n 10.500 kinderen in de leeftijd vannul tot achttien jaar. Met een doorstroomnaar het vervolgonderwijs van zo’n negentigprocent mag de aanpak van HCZ een succesheten. Wie betaalt dat allemaal? Lews: Twintig jaar geleden hadden we nauwelijksfondsen en geen visie. We besloten eerst eenlangetermijnplan te formuleren om de buurtte repareren en pas daarna keken we naar dekosten. Onze private financiers respecterenons business plan, niet alleen onze non profit-visie. Voor 2011 hebben we een budget van85 miljoen dollar.” Hij lacht: “Het helpt dattwaalf van de achttien leden van ons bestuurmiljonair zijn.”

College BoundVoor dat geld wil het bestuur wel resultatenzien. Tanya White, schoolhoofd van HCZ’sprivé basisschool Promise Act I, legt de lathoog: “Onze kinderen maken langere dagenen draaien meer schooldagen per jaar. Het resultaat: onze school scoort hoger dan alleandere scholen in het district. Hoge verwach-

tingen, geen smoesjes. We are all collegebound”, is haar motto. Na school draaien dekinderen dan nog eens tot etenstijd mee methet naschoolse programma. Lews: “Als diekinderen niet hier zijn, waar moeten ze dannaartoe? Hier hebben ze iets te doen en ishet veilig. Leerlingen leren hier bouwen aansociale structuren.”

Ouderparticipatie De lijst van activiteiten in de naschoolse op-vang die Latasha Morgan, directeur van hetHCZ Community Center, opsomt, is eindeloos.En dan is ze nog niet toegekomen aan de sociale activiteiten, avondprogramma’s engratis ouderprogramma’s die het centrum aanouders aanbiedt. Van medische evaluaties,maaltijden en kookcursussen tot toegang totde bibliotheek, computers, de fitnessruimteen juridisch advies. Het pragmatisme van dieprogramma’s kenmerkt de Amerikaanse ma-nier van denken. Als je ouders wilt betrek-ken, moet je ze geven waar ze behoefte aanhebben. Maar de kinderen staan voorop. Morgan: “We staan dag en nacht klaar – alsze weglopen, honger hebben – met persoon-lijke aandacht. Bij schorsing leveren wij eentutor die individueel met het kind werkt eneen sociaal werker. Komt een kind niet opdagen voor het naschoolse programma,dan bellen we de ouders en gaan na of zijmisschien hulp nodig hebben. ‘Daarom’ is bijons geen reden!”

Anders denkenDe Haagse delegatie neemt het allemaal inzich op. “Met tientallen miljoenen privaatgeld lukt alles”, stelt Haagse wethouder vanOnderwijs en Dienstverlening Ingrid van En-gelshoven, maar daarmee valt of staat eensuccesvolle brede school volgens haar niet.Neem de school in South Bronx, waar de dele-

| Tekst | Carlijn Urlings

Studiereis langs brede scholen in Amerika inspireert Haagse delegatie

Trotse leerkrachten, trotse trotse buurt

Amerikanen denken groot. Ook wanneer het gaat om onderwijs in achterstands -

wijken. Een Haagse delegatie van scholen, kinderopvang en welzijn reisden met

de wethouder van Onderwijs en Dienstverlening naar Chicago en New York om te zien

hoe Amerikanen het begrip brede school invullen. Belangrijkste ingrediënten voor suc-

ces? Visie, passie en buiten de gebaande paden denken. ‘It’s not money, it’s leadership.’

| LeerKracht | 15

kinderen,

gatie ook op bezoek ging. “Die school hadveel minder financiering, maar pakte toch hethele pakket aan. De mensen daar waren be-reid om bestaande kaders los te laten en tekiezen voor een andere manier van werken.Dat was heel interessant en stimulerend. Eenvan de directeuren zei: ‘It’s not money, it’sleadership’. Door slim te organiseren en metelkaar te zeggen: ‘Dit willen we en dit gaanwe doen’, kun je een heel eind komen.” Zevervolgt: “Den Haag is bezig met de ontwik-keling van de brede school. Dat zijn lastigegesprekken. Het vraagt van alle partijen ombuiten de geijkte paden te stappen en dingenanders te organiseren dan ze gewend zijn. Inde Verenigde Staten zijn de condities vaaknog minder gunstig dan hier en toch krijgenze dingen voor elkaar. Daar moeten we opzijn minst geïnspireerd door kunnen raken.”

Lat hoog leggenVan Engelshoven raakte met name geïnspi-reerd door het concept van HCZ om niet vooreen enkele school, maar voor een heelschooldistrict voorzieningen op te zetten ente sturen op onderwijskwaliteit en de kwali-teit van de leefomgeving van kinderen. “Westreven in Den Haag ook naar een manier omkinderen een leerrijke omgeving aan te bie-den waarin ze worden gestimuleerd om huntalent te ontwikkelen en waarbinnen de ge-zinssituatie wordt aangepakt als die een be-lemmering vormt.” Maar de grootste inspira-tie zat voor Van Engelshoven in decombinatie van het organiseren van de ge-meenschap met het streven naar het hoogsthaalbare. “Ze organiseren hier de gemeen-schap om een kind heen en leggen tegelij-kertijd de lat heel hoog. Ze laten kinderenzien wat hun perspectief kan zijn. Ze lerenkinderen om niet snel tevreden te zijn enhoge eisen aan hun werk te stellen. Dan ben

je echt bezig omiets te verande-ren.”

Mentaliteitsver-schilEen altijd las-tige uitdaging ishet betrokkenkrijgen van ou-ders. Dat geldtvoor New York,maar ook voorDen Haag. Dickvan Waas, direc-teur van basis-school De Krullevaar: “Wij organiseren steedsmeer projecten om ouders te lokken, met in-formatieavonden, maar vooral met evene-menten. We zijn de enige school die een ouderschoolreisje organiseert. We geven Nederlandse les, ICT-lessen, we hebben eennaaiclub, we leren ouders fietsen. Allerleidingen om ouders binnen te krijgen. Je moetze over de drempel halen. Als ze eenmaalbinnen zijn, dan komen ze ook naar voorlich-tingsavonden.”

De Amerika-reis bracht Van Waas op ideeën,met name op het gebied van doorlopende be-geleiding. “Ze stoppen niet bij twaalf jaar,maar betrekken ook de middelbare school er-bij. Ik zou dat graag veel meer willen doen.

Een middelbare school kan jonge kinderenondersteunen, heeft een kantine en gymza-len.” Van Waas ziet voordelen voor de schoolals spil in de gemeenschap, met contactenbij wijkverenigingen, bedrijven en anderescholen. Voor hem was de grootste verrassingde mentaliteit van de Amerikanen. “Dat benik nog niet zo vaak tegengekomen. De passieom die kinderen echt te helpen. Het grootdenken en uitgaan van een doel. En dan metzijn allen ervoor gaan en vol blijven houden.

Mij schiet het woord ‘trots’ te binnen. Dekinderen zijn trots, de ouders zijn trots, deleerkrachten zijn trots op de school. En dat isin Nederland niet vanzelfsprekend.” |

‘De passie om die kinderen echt te helpen. Het groot denken en uitgaan van een doel’

16 | LeerKracht |

Wat is er zo leuk aan gymnastiek?Ik heb affiniteit met sport. Al sinds mijn jeugd,dus ik wilde iets met sport doen. Gymnastiek isafwisselend. Bovendien vind ik het karakter vanmensen heel boeiend. Bij gymnastiek kijk ik hoekinderen reageren en met name hoe dat komt.Het is sowieso leuk om kinderen dingen te leren.

Is gymnastiek veranderd in de loop derjaren?

Er komt tegenwoordig veel meer bij kijken. Vroeger leerde je kinderen tegen, maar vooralmét elkaar spelen. Tegenwoordig is het in de bovenbouw een examenvak en daardoor uitge-breider. We springen nog steeds ver, maar leer-lingen moeten ook regelen, schema’s maken, zelffluiten. Het is een volwaardig vak geworden.

Wat houdt jureren bij wedstrijdzwem-men in?

Er zijn verschillende soorten officials bij hetzwemmen: tijdwaarnemers, starters, keerpunt-commissarissen, kamprechters die kijken ofzwemmers hun slagen technisch goed uitvoeren,een jurysecretaris die de tijden verwerkt. Descheidsrechter heeft de algehele leiding van hettoernooi. Ik heb alle bevoegdheden en mag dusalles doen tijdens een wedstrijd.

Hoe word je official?Zwemmen is altijd een passie van me geweest. Ikzwom vroeger ook wedstrijden, hoewel niet in detop. Een jaar na mijn afstuderen in 1976 heb ikde cursus Zwemofficial gedaan. In de loop der jaren ging ik steeds meer jureren en ben ik geleidelijk hogerop gekomen.

Ook op grote toernooien?Je begint met Nationale Kampioenschappen. Opeen gegeven moment kom je op de internatio-nale lijst en word je door de zwembond uitge-zonden. In 1994 ben ik naar het EK in Stavangergeweest, daarna naar Wenen (1995), het WK inJapan (2001), Helsinki (2006), de Jeugd -kampioenschappen in Belgrado (2008), het EK in Boedapest (2010), afgelopen november het EK inEindhoven en dit jaar naar het EJK in Belgradoen het WK in Sjanghai.

Wat is er zo leuk aan?Ik ben blij dat ik een bijdrage kan leveren aan desport. Het is puur vrijwilligerswerk, maar het isheel dankbaar als je die kinderen ziet zwemmenen jij kan ze de gelegenheid geven hun sport tebeoefenen. Daarnaast is het leuk om als scheids-rechter leiding te geven aan een team van officials, zodat je de wedstrijd tot een goedeinde brengt.

Word je er beroemd mee?Op school weet een aantal collega’s het, maar ikmerk dat het mensen weinig zegt. Het is ookanoniem werk. Een voetbalscheidsrechter die meteen rode kaart zwaait, staat meteen in de be-langstelling.

Komt dat bij zwemmen ook voor?Bij zwemmen hoeven we niet snel op te treden.Het is allemaal heel sportief, je krijgt ook nietsnel een grote mond. Er is gewoon een groot respect, ook voor het werk dat je doet.

Kost het veel tijd?Ik fungeer een of twee keer in de maand. Alsscheidsrechter ben je dan de hele middag kwijt.En bij een NK ben je drie dagen onder de pan-nen, naast het voorbereiden van een dergelijktoernooi.

Zwemmen of jureren?Beide. Als er op televisie zwemmen wordt uitge-zonden, zit ik eerste rang. Dat gaat voor alles. Ikken de tijden, let op de techniek. En omdat ikveel zwemmers van naam ken, ben ik benieuwdhoe ze presteren. Maar tijdens een EK of WK kijkik ook naar de officials, of er bekenden bij zijn.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

| Tekst | Michel Schreuder | Fotografie | Lou Wolfs

10 vragen aan ...

één twee drie vier vijf zes zeven acht negen tien

Nel Broeks (57) is 33 jaar docent .

gymnastiek op het Edith Stein College..

Daarnaast heeft ze een passie voor .

wedstrijdzwemmen. Al bijna 35 jaar is .

ze official bij wedstrijden in .

binnen- en buitenland..

Nel Broeks

16 | LeerKracht |

‘Ik ben blij dat ik

een bijdrage kan leveren

aan de sport’