-
La nouvelle liaison Escaut-Rhin
De •nieuwe Schelde-Rijnverbinding
Entre I'ouverture de la nouvelle liaison Escaut-Rhin qui eut
lieu Ie 24 septembre de I'année passée et fin mars 1976,20.512
bateaux ont emprunté cette veie, ce qui correspond à un tralie
annuel de 42.340 unités.
Compie tenu de la grève des baleners qui paralysa complètement
la navigatie" intérieure en automne 1975 et de la récessio"générale
qui a duremenl touché Ie trafic vers et venani d'Anve fS, ces
chiffres signifient que les prévisions des Néerlandais,qui avaient
avancé uo chiffre de 50.000 bateaux par an, sonl déjà largement
dépassées.
Pour les liaisons intérieures entre Ie port d'Anvers et son
hinterland, 'e premier bilso de la nouvelle liaison
Escaut-Rhins'avére donc particulièrement positif. Et celle liaison
peut néanmoins encore être sensiblement améliorée.
Tussen de openstelling van de nieuwe Sche'de-Rijnverbinding op
24 september van vorig jaar en einde maart 1976, zijn er20.512
schepen doorheen gevaren, wat overeenkomt met een trafiek op
jaarbasis berekend van 42.340 eenheden.
Rekening gehouden met de schippersstaking die in de herfst van
vorig jaar het binnenscheepvaartverkeer volledig lamlegde, evenals
met de a~gemene recessie die een gevoelige invloed heeft gehad op
de trafiek van en naar de Antwerpse haven,betekenen deze cijfers
dat de prognose die in Nederland werd gemaakt en 50.000 schepen per
jaar vooropstelde, reeds ver over·troffen Is.
Voor de binnenvaartverbindingen van de Antwerpse haven met haar
hinterland valt de eerste balans van de nieuwe
Schelde-Aijnverbinding dus biezonder positief uit. Toch kan deze
vaarweg nog beduidend verbeterd worden.
B llC,
-
Résumé
Après une période de travaux d'aménagementde huit ans (en
Belgique, les travaux ont débutéseulement Ie 1" août 1972 pour les
ponts, et Ie5 mars 1973 pour Ie canal proprement dit), unenouvelle
liaison de navigation intérieure entrel'Escaut et Ie Rhin a été
mise en service. D'impor-tantes cérémonies officielIes avaient été
prévuespour I'inauguration, par la reine Juliana et Ie roiBaudouin,
de la liaison Escaut - Rhin. Elles furentannulées. En effet, les
problèmes que soulevèrent,en septembre 1975, les difficultés de la
batellerieet Ie conflit qui s'en est suivi ont eu pour consé-quence
que la liaison Escaut - Rhin démarra trèsdiscrètement par la mise
en service des éclusesdu Kreekrak dans la nuit du 23 au 24
septem-bre 1975.
Comparée à I'ancienne voie navigable cetteliaison raccourcit Ie
trajet d'Anvers au Rhin de35 km environ. Le nombre d'écluses a été
réduitde quatre à deux et la nouvelle voie convientparfaitement au
poussage.
L'élément ie plus remarquable et aussi Ie pluscoûteux de la
nouvelle liaison Escaut - Rhin estI'ensemble des écluses du
Kreekrak, qui se trouveen territoire néerlandais. Ces écluses à
deux saschacun d'une longueur de 320 m et d'une largeu;de 24 m, se
comptent parmi les plus grandesde l'Europe. L'ensemble d'écluses se
caractérisepar Ie système intégré de refoulement (des eauxsalées),
empêchant la pénétration de I'eau de merdes bassins portuaires
d'Anvers dans la futurerégion d'eau douce aux Pays-Bas.
Introduction
Jusqu'à il y a peu de temps, Ie trafic de navi-gation intérieure
comptant plus de 80.000 unitéspar an devait chercher son chemin sur
I'Escautoccidental, sur lequel passent chaque année40.000 navires
de mer environ. La nouvelle liaisonfournit à la navigation
intérieure son propre canalsitué à I'est de l'Escaut occidental, et
qui sépar~Ie trafic maritime du trafic fluvial, réduisant
ainsisensiblement Ie risque d'accidents. Le total dutrajet de
navigation a été raccourci de 35 km cequi fournit en soi déjà une
énorme économi~ detemps et de carburant. En outre, une économiede
temps supplémentaire est fournie par la réduc-tion du nombre
d'écluses à passer, notamment dequatre à deux.
La différence en longueur entre Ie trajet Rot-terdam - Allemagne
fédérale et celui d'Anvers -Allemagne fédérale a été réduite à 75
km, gràcea la nouvelle liaison Escaut - Rhin. A cela s'ajouteIe
fait que Ie centre des activités portuairesd'Anvers s'est déplacé
de plus en plus vers Ienord, c'est-à-dire toujours plus près du
début dela liaison Escaut-Rhin, et donc plus près du Rhin.
En revanche, les activités portuaires de Rotter-dam tendent à se
déplacer vers I'ouest (régionEuroport), s'éloignant ainsi du Rhin.
Le port deRotterdam pourra néanmoins profiter de la nou-velle
liaison, car elle facilitera sensiblement lacirculation sur Ie
trajet Anvers - Rotterdam.
2
Samenvatting
Na een bouwperiode van acht jaar (in Belgiëbegonnen de werken
eerst op 1 augustus 1972voor de bruggen en op 5 maart 1973 voor
heteigenlijke kanaal) werd einde september 1975 eennieuwe
scheepvaartverbinding in gebruik genomentussen de Schelde en de
Rijn.
Voor de inwijding van de Schelde-Rijnverbin-ding door Koningin
Juliana en Koning Boudewijnwaren grote officiële manifestaties
voorzien. Zijwerden echter geannuleerd wegens de moeilijk-heden met
de binnenschippers in september 1975.Door dit konflikt startte de
Schelde-Rijnverbindigzeer diskreet met het in dienst stellen van
deKreekraksluizen, in de nacht van 23 op 24 septem-ber 1975.
In vergelijking met de oude vaarroute is deverbinding tussen
Antwerpen de Rijn met onge-veer 35 kilometer bekort. Het aantal
sluizen isverminderd van vier naar twee en de nieuwe routeis
geschikt voor de duwvaart.
Het meest opvallende en ook kostbaarste deelvan de nieuwe
Schelde-Rijnverbinding wordtgevormd door de Kreekraksluizen op
Nederlandsgrondgebied. Met twee schutkolken, elk met eenlengte van
320 meter en een breedte van 24 meterbehoren deze sluizen tot de
grootste van Europa:Kenmerkend voor het sluizencomplex is het
inge-bouwde systeem voor zoutwaterkering, waarmeehet binnendringen
van zoutwater uit de Antwerpsehavenbekkens in het toekomstige
Nederlandsezoetwatergebied kan worden tegengegaan.
Inleiding
Tot voor kort moest het binnenvaartverkeermet meer dan 80.000
eenheden per jaar, zich ee~weg zoeken over de Westerschelde, waar
jaarlijksongeveer 40.000 zeeschepen passeren. In denieuwe
verbinding heeft de binnenvaart een eigenkanaal gekregen, ten
oosten van de Westerscheldewaardoor zee- en binnenvaartverkeer van
elkaa;zijn gescheiden en de kans op ongevallen aanzien-lijk is
verminderd. De totale vaarroute is bekortmet 35 kilometer, wat op
zichzelf al een grotebesparing oplevert aan tijd en brandstoffen.
Daar-naast is een aanzienlijke tijdwinst ontstaan door-dat het
aantal siuizen dat moet worden gepasseerdis teruggebracht van vier
naar twee.
Het lengteverschil tussen de route Rotterdam -Duitse
Bondsrepubliek en die van Antwerpen-DUItse Bondsrepubliek is, als
gevolg van de nieuweSchelde-Rijnverbinding, gereduceerd tot 75
kilo-meter. Daarbij komt dat het zwaartepunt van deAntwerpse
havenactiviteiten zich steeds verdernaar het noorden heeft
verplaatst, dat wil zeggensteeds dichter bij het begin van de
Schelde-Rijn-verbinding en dus dichter bij de Rijn. Daartegen-over
zijn de havenactiviteiten van Rotterdam zichsteeds verder naar het
westen gaan verplaatsen(Europoortgebied) en dus verder van de Rijn
af.De Rotterdamse haven zal desondanks van denieuwe verbinding
kunnen profiteren, omdat hetverkeer op de route Antwerpen -
Rotterdam veelvlotter zal kunnen verlopen.
EXCAVATOR
-
En plus, la nouvelle liaison permet I'utilisationde convois
poussés plus grands, ce qui ne man-quera pas non plus d'oftrir des
avantages.
La liaison Escaut - Rhin, qui avait fait I'objetd'un traité
entre les Pays-Bas et la Belgique,conclu Ie 13 mai 1963, et qui a
été mise en ser-vice Ie 23 septembre 1975, mesure 37 km
environ,dont 5 km se trouvent en territoire beige. 11 avaitété
convenu que la Belgique prendrait à sa chargela majeure partie des
coûts de construction ducanal, des écluses et des neuf ponts sur Ie
cana!.
~ ..."._~"'t .. , •••• (....... '-----------
BRUGGENPONTS
Voorts maakt de nieuwe Schelde-Rijnverbin-ding het mogelijk
grotere duweenheden in te zet-ten, hetgeen eveneens voordelen
zalopleveren.De Schelde-Rijnverbinding, waarover op 13 mei1963
tussen Nederland en België overeenstemmingwerd bereikt en die op 23
september 1975 ingebruik werd genomen, is ongeveer 37
kilometerlang. Vijf kilometer van het kanaal ligt op
Belgischgrondgebied. Er werd overeengekomen dat Belgiëhet grootste
deel van de aanlegkosten van hetkanaal, de sluizen en de negen
bruggen over hetkanaal voor zijn rekening zou nemen. Dit kwam
%",,::;r"·I'[çO\l~t 100NS'UUll:
r,-::-ll;,;.;.;; .•
_ .... _'... _.... _.... _~ .. b.'"'.1' _ _.... _.... _....
_.... _..... _.... _,... -
-'" -
0..
_.... _.J'"
...... .......'... .J..... _
re SJ!
;ç:::::.,
--------.
k. 1(.- .... -'
< K;.
..,.. _.... -
..... _ .... _ .... _ .... _ .... _ .... _ .... _ ... _
...ft_
............. _" ......... - .....'O~'~l "'
-
Zandvliet : Double pont rail·route au-dessus du canal de la
liai-son Escaut·Rhin.
Zandvliet : Dubbele spoor· en wegbrug over het
verbindingskanaalSchelde·Rijn.
Vue en enfilade : à gauche superstructure du pont·rail.Algemeen
uitzicht : links, de bovenbouw van de spoorbrug.
Perspedive en·dessous.Perspektiefzicht onderaan.
(Pl;otos - Foto's: la Photographie Documentaire)
le fait que I"Escaut Oriental sera pendant de nombreuses années
encore sujet aux marées constitue un inconvénient certain. la
proton·deur disponible est en effet réduite à marée basse
(obligeant certains bateaux d'attendre pendant 6 heures), Ie
passage sous lesponts est rendu difficile par marée haute et la
sécurité est diminuée (courants transversaux).En outre, Ie nouveau
canal est déjà en retard par rapport à !'evolution de la navigation
rhénane. Des plans ont eté conçus pour desbateaux d'un tirant d'eau
de 3.30 m (une profondeur egale à 1,4 à 1,5 fois Ie tlrant d'eau
est cOllsidérée la meilleure), mais uneevolution vers une
augmentation du tirant d'eau jusqu'à 4 à 5 m est déjà perceptible
(il parait que les Pays-Bas seraient disposés àporter Ie ti rant
d'eau maximal autorisé à 3,60 m). Par ailleurs. des bateaux dont la
hauteur dépasse les 9,10 m du tirant d'air despants actuels (qui ne
sont d'alileurs pas entièrement utilisables pendant la période
initiale) empruntent déjà Ie Rhin. De plus, des con·vois poussés à
6 barges sont déjà admis sur Ie Rhin, tandis que la liaison
Escaut-Rhin n'en admet que 4. les écluses et la liaisonelle·même
pourraient convenir, mais les protections des berges ne sau raient
résister aux remous provoqués par les convois poussés
plusimportants.Et il reste finalement la difflcile traversée du
port d'Anvers pour reÎoindre Ie canal Albert, un problème qui
pourrait être résolu par Iecanal de déviation Oelegem-Zandvliet,
qui est touteois tortement contesté par les comités de défense de
I'environnement, l'amorce dece cana!, qui devra servir de
raccordement à la liaison Escaut-Rhin, est pourtant déjà
creusée.
Een schaduwzijde is het feit dat er op de Oosterschelde
jarenlang getijbeweging zal zijn, waardoor de diepgang bij laag tij
ve:mindert (watvoor sommige schepen 6 uren wachten betekent), de
doorvaart onder de bruggen biî vloed bemoeilijkt en de veiligheid
vermindert (dwars-stromingen).Ook is het nieuwe kanaal nu reeds een
beetje achter op de evolutie van de Rijnvaart. De plannen zijn
opgemaakt voor schepen van 3,30m diepgang (een waterdiepte van 1,4
tot 1,5 maal de scheepsdiepgang wordt als optimaal beschouwd). maar
er is reeds een tendensnaar 4 à 5 m (naar verluidt zou Nederland
bereid ziin de toegelaten diepgang tot 3,60 m te verhogen). Op de
Rijn varen al schepen diehoger zijn dan de 9,10 m die onder de
bruggen gelaten werd (en die in de beginperiode zelfs niet helemaal
gehaald wordt). Ook zijn opde Rijn al duwkonvooien met 6 bakken
toegelaten, op het Schelde· Ri;nkanaal daarentegen slechts 4
bakken. De sluizen en de waterwegzelf zijn ervoor geschikt, maar
het is een kwestie van oeverdediging, die niet bestand is tegen de
erosie die door grotere duwkonvooienwordt veroorzaakt.Tenslotte is
er nog de moeilijke doorsteek van de Antwerpse haven naar l1et
Albertkanaal, waarvoor de oplossing het ornleidingskanaalOelegem -
Zandvliet zou zijn, dat echter door de leefmilieugroepenheftÎg
gekontesteerd wordt. Bij de brug te Zandvliet ligt de aanzetvoor de
aansluitina van dit kanaal op de Schelde·Rijnverbinding nochtans
klaar gegraven.
4 EXCAVATOR
-
Pont bowstring sur Ie canal Escaut·Rhin à Bath (Pays·Bas).
Bowstring.brug over het Schelde·Rijnkanaal te Bath (Nederland).
(Photos . Foto·s : La Photographie Documentaire)
Le résultat en était qu'environ 7 milliards 916 mil-Iions de FB
du total de 8 milliards 796 millionsde FB (estimation 1972 I),
dépensés à I'aménage-ment du territoire néerlandais se sont
inscrits surIe compte de la Belgique. La construction desécluses du
Kreekrak a exigé à el Ie seule unesomme de plus de 2 milliards 785
millions de FB.On estimait que la répartition des coûts
d'aména-gement correspondait aux intérëts de part etd'autre. Les
Pays-Bas prendront à leur chargela quasi totalité de I'entretien et
de I'exploitation.En outre, iI avait été convenu entre autres que
laBelgique abolirait les primes de compensation etautres mesures de
soutien au profit de la naviga-tion entre l'Escaut et Ie Rhin dés
la mise en ser-vice de la nouvelle voie.
Imporlance pour Ie poussage
La nouvelle liaison Escaut - Rhin a été amé-nagée sous forme
d'un canal à trois voies, tenantcompte en particulier de
I'expansion continue dupoussage sur Ie Rhin. Aprés des études
exhaus-tives avec des modèles de bateaux au
Laboratoired'Hydraulique néerlandais, la largeur du fond ducanal a
été fixée à 120 m et la profondeur de lapasse à 5 m.
La nouvelle liaison suit un tracé sud-nord par-tant d'Anvers et
traversant les schorres d'Ossen-drecht et de Woensdrecht, Ie
Kreekrakpolder,l'Escaut oriental et l'Eendracht, ensuite Ie
PrinsHendrikpolder, pour aboutir dans Ie Volkerak (voircarte).
L'énorme importance de cette voie navigablesensiblement
raccourcie se laisse déduire du nom-bre de bateaux passant
annuellement par Ie canalde Zuid-Beveland sur I'ancienne route à
Anverset vice versa. II s'agit en I'occurrence de pénicheset
bateaux-citernes de diverses nationalités et dedifférents
tonnages.
EXCAVATOR
er op neer, dat van de aanlegkosten van de wer-ken op Nederlands
grondgebied, die ruim 8 mil-jard 796 miljoen BF (raming 1972!)
bedroegen,ongeveer 7 miljard 916 miljoen BF ten laste vanBelgië is
gekomen. Alleen met de bouw van deKreekraksluizen was een bedrag
van meer dan2 miljard 785 miljoen BF gemoeid. De verdelingvan de
aanlegkosten vond men in overeenstem-ming met de wederzijdse
belangen. Nederland zalvrijwel het gehele onderhoud en de
exploitatie voorzijn rekening nemen. Verder werd onder
meerovereengekomen dat België de compensatiepre-mies en andere
steunmaatregelen aan de binnen-scheepvaart tussen de Schelde en de
Rijn zouafschaffen wanneer de nieuwe vaarweg in gebruikzou worden
genomen.
Belangrijk voor de duwvaart
De nieuwe Schelde-Rijnverbinding is aange-legd als een d
riebaans vaarweg, waarbij in hetbijzonder rekening is gehouden met
de steedstoenemende duwvaart op de Rijn. Na uitgebreidonderzoek met
vrijvarende model schepen in hetNederlands Waterloopkundig
Laboratorium, werdde bodem breedte van het kanaal bepaald op120
meter en de diepte van de vaargeul op 5 meter.
De nieuwe Schelde-Rijnverbinding bestaat uiteen zuid-noord tracé
van Antwerpen via de Schor-ren van Ossendrecht en Woensdrecht door
deKreekrakpolder, de Oostersehelde en de Eendrachten vervolgens
door de Prins Hendrikpolder naarhet Volkerak (zie kaart).
Voor hoeveel schepen de aanmerkelijk kor-tere vaarroute van
betekenis is kan worden afge-leid van de aantallen schepen, die
jaarlijks, viade oude route door het kanaal van Zuid-Beve-land,
vanaf en naar Antwerpen passeerden. Hetgaat hier om vrachtschepen
en tankschepen vanverschillende nationaliteiten en uiteenlopende
ton:nageklassen.
s
-
le tronçon du canal traIlersant l'Escaut Oriental et
l'Eendracht.En ha ut à droite Ie Votkerak,
Het gedeelte van het kanaal door de Oostersehelde en de
Een·dracht. Rechts boven het Volkerak,
En beaucoup d'endroits, on a dû tenir compte d'un sous·sol
ingrat,et I'exécution de travaux dans une zone oû ne pouvalent
circulernl bateaux, ni véhicules, fut souvent malaisée. Malgré
cela, l'en·semble du projet a été réalisé, en bon accord entre les
Belges etles Hollandais, Quasiment suivant Ie timing prévu
initialement.
Parmi les problèmes auxQuels il a fallu faire face, 11 faut
citer celuiQue posa la grande Quantité de produits de dragage
provenant ducreusement du cana!. Pour Ie seul tronçon reliant I'.
Oostersehelde »au «Krammer .. , cette Quantité atteignait Ie
chiffre approximatif de25 millions de mètres cubes. On parvint
toutefois à en utlliseravantageusement une partie, Quant au reste,
il a été déversé endes lieux de dépöt spécialement aménagés à eet
effel.
Tijdens de uitvoering van de werken diende men ook reeds af
terekenen met een aantal moeilijkheden. Op vele plaatsen was
deondergrond slecht en vaak was het moeilijk werken In een
gebiedwaar men niet varen en rijden kon. Ondanks dat verliepen
dewerkzaamheden over het algemeen vrij vlot. Het hele projekt isin
goed overleg tussen Belgen en Nederlanders vrijwel binnen
hetdestijds gedachte tijdsschema uitgevoerd.
Een van de speciale problemen waarmee men te maken kreeg,was de
grote hoeveelheid baggerspecie die vrij kwam bij het gravenvan het
kanaal. Alleen al tussen Oostersehelde en Krammer ginghet om
ongeveer 25 miljoen kubieke meter. Voor een gedeeltekonden echter
nuttige bestemmingen worden gevonden, Anderehoeveelheden werden
geborgen in hiervoor aangelegde speciedepots.
(Photo . Foto: luchtfoto Bart Hofmeester BV)
En 1965, Ie nombre total de bateaux venantd'Anvers et empruntant
Ie canal de Zuid-Bevelanda atteint 23.405, y compris 383 convois
poussés.Pendant cette même année, 24.751 bateaux pas-saient à
destination d'Anvers, y compris 391 con-vois poussés. En 1970, Ie
nombre de bateauxvenant d'Anvers a été de 23.755, dont 984
convoispoussés. En 1973, Ie nombre de bateaux emprun-tant Ie canal
de Zuid-Beveland a de nouveau pro-gressé: 26.572 venant d'Anvers,
dont 2.651 con-vois poussés. Dans I'autre sens sont passés28.193
bateaux, dont 2.713 convois poussés.
Le tonnage total correspondant aux nombresde bateaux précités
était toujours à peu près iden-tique par an dans les deux sens. En
1965, Ie ton-nage dans chacun des deux sens a atteint prèsde 17,5
millions de ton nes ; en 1970, environ20 millions, et en 1973,
presque 25 millions detonnes. Un port en lourd de 25 millions de
tonnespar an revient à 100.000 tonnes par jour ouvrable.
Quant au tralie empruntant la nouvelle liaisonEscaut - Rhin, on
prévoit pour la période initiale:
Barges à moteur et barges remorquées36.700 unités jaugeant
34.500.000 tonnes.
6
In 1965 passeerden uit de richting Antwerpenin totaal 23.405
schepen het kanaal door Zuid-Beveland, waaronder 383 duweenheden.
In derichting Antwerpen passeerden datzelfde jaar24.751 schepen,
waaronder 391 duwvaarteenheden.In 1970 kwamen uit de richting
Antwerpen23.755 schepen, waarvan 984 eenheden uit duw-konvooien
bestonden. In 1973 waren de aantallenschepen, die het kanaal door
Zuid-Beveland pas-seerden opnieuw gestegen. Vanaf Antwerpen kwa-men
toen 26.572 schepen. Daarbij waren 2.651 duw-konvooien. In de
richting Antwerpen voeren in datjaar 28.193 schepen, waarvan 2.713
In duwvaart.
Het totale laadvermogen van de genoemdeaantallen schepen was per
jaar in beide richtin-gen steeds ongeveer gelijk. In 1965 bedroeg
hetlaadvermogen in elke richting bijna 17,5 miljoenton; in 1970
ongeveer 20 miljoen ton en in 1973bijna 25 miljoen ton. Een
laadvermogen van 25 mil-joen ton per jaar betekent gemiddeld
ongeveer100.000 ton per werkdag. Van de scheepvaart-bewegingen door
de nieuwe Schelde-Rijnverbin-ding wordt in de beginperiode
verwacht:
Motor- en sleepschepen: 36.700 eenheden met34.500.000 ton.
EXCAVATOR
-
Convois poussés 2.500 unités jaugeant15.500.000 tonnes.
Total: 39.200 unités jaugeant 50.000.000 detonnes.
A la suite de la mise en service de la nouvelleliaison, la
Belgique compte sur un développementnotabie du port d'Anvers. On
prévoit, au cours dela présente année, une augmentation du trafic
surIe Rhin de quelques millions de ton nes. La moitièdu trafic de
marchandises dans Ie port d'Anverspasse en transit. Et 60 Ofo des
exportations de pro-duits de fer et d'acier proviennent de
l'Aliemagnefédérale.
Les écluses du Kreekrak
L'ensemble des écluses du Kreekrak estsans doute I'ouvrage d'art
Ie plus spectaculairede la nouvelle liaison Escaut - Rhin. 11 y
avait deuxraisons pour sa construction. Le canal a son ori-gine en
territoire beige, ou il est relié aux bassinsportuaires d'Anvers.
Entre ces bassins et l'Escautoriental, en territoire neerlandais,
il y a des dif-férences de niveau d'eau qui continueront à
exis-ter, même si l'Escaut oriental devait être éventuel-lement
fermè. 11 a fallu compenser ces différencesde niveau par des
écluses à sas. Provisoirement,on a construit deux écluses
contiguës, maisI'ensemble a été conçu de façon à permettre
laconstruction d'une troisième ècluse sans interrup-tion de la
navigation.
Chaque écluse a un sas d'une longueur de320 m et d'une largeur
de 24 m, équipé de troisportes levantes permettant de Ie diviser en
deuxsas d'une longueur d'éclusage utile de 210 m etde 105 m
respectivement. Le sas Ie plus grandpeut contenir un convoi poussé
à quatre bargeset d'un port en lourd de 9.000 tonnes.
L'aspectremarquable des écluses du Kreekrak est que,par opposition
aux écluses à sas de construction
EXCAVATOR
Ecluses du Volkerak.
(Photo - Foto : Luchtfoto Bart Hofmeester BV)
De Volkeraksluizen.
Duwkonvooien : 2.500 eenheden met 15 mil-joen 500.000 ton.
Totaal: 39.200 eenheden met 50.000.000 ton.
België rekent, met het in gebruik nemen vande nieuwe verbinding,
op een duidelijke opbloeivan de Antwerpse haven. Verwacht wordt dat
hetscheepvaartverkeer op de Rijn reeds in 1976 metenkele miljoenen
tonnen zal toenemen. De helftvan het vrachtverkeer in de Antwerpse
havenbetreft transito. De uitvoer van ijzer- en staalpro-dukten is
voor 60 Ofo afkomstig uit de Duitse Bonds-republiek.
De Kreekraksluizen
De Kreekraksluizen vormen ongetwijfeld hetmeest spectaculaire
bouwwerk in de nieuweSchelde-Rijnverbinding. Deze sluizen moesten
omtwee redenen worden geboU'Nd. Het kanaal beqintop Belgisch
grondgebied en sluit aan op de Ant-werpse havendokken. Tussen deze
dokl
-
traditionnelle, I'ensemble de I'ouvrage se trouveen saillie de
la terre ferme. Pour des raisonsd'espace, on a en effet construit
les écluses dansune péninsule artificielle dans l'Escaut. Un
pro-blème très difficile à résoudre a été I'aménage-ment d'une
grande fouille lors des fluctuationsdes niveaux d'eau et des
courants provoqués parles marées. Les écluses proprement dites ont
étéconstruites en béton et acier, nécessitant la miseen ceuvre de
250.000 m' de béton armé, de plusde 5.000 m' de béton précontraint
et d'environ25.000 ton nes de barres d'armature.
Les écluses du Kreekrak, contruites à I'ex·térieur de la terre
ferme.Les travaux de construction de la fouilIede leurs fondations
ont commencé en mai1967.
de Kreekraksluizen is dat deze, in tegenstellingtot traditioneel
gebouwde schutsluizen, geheel bui-ten de vaste wal uitsteken.
Vanwege ruimtelijkeomstandigheden zijn de sluizen namelijk
gebouwdin een kunstmatig aangelegd schiereiland in deOosterschelde.
Hierbij was de aanleg van een grotebouwput, bij wisselende
waterstanden en stromin-gen ten gevolge van de getijwerking, een
moei-lijke opgaaf. De eigenlijke sluizen zijn uitgevoerdin beton en
staal. Hiervoor werd 250.000 m' gewa-pend beton, ruim 5.000 m'
voorgespannen betonen ongeveer 25.000 ton betonstaal verwerkt.
(Photo - Foto:Luchtfoto Bart Hofmeester BV)
De Kreekraksluizen. die buiten de vastewal zijn gebouwd.De
werkzaamheden aan de bouwput start·ten in 1967,
Les tètes d'écluses sont équipées de porteslevantes en acier,
tenant compte d'une hauteurde libre passage de 9,10 m, la hauteur
dite denavigation rhénane. L'avant-port nord est munide longs m61es
pour mieux protéger les bateauxen attente contre les vagues de
l'Escaut.
Ensuite, I'ensemble d'écluses se caractérisepar son système
intégré de refoulement des eau xsalées. Ce système est
indispensable, afin d'em-pêcher la pénétration d'eau salée de la
mer duNord dans Ie futur lac Zeeuwse Meer, qui contien-dra de I'eau
douce, si l'Escaut oriental est fermééventuellement, dans Ie cadre
du projet du Delta.Le premier tronçon sud du canal conti ent de
I'eausalée, parce qu'il est relié aux bassins d'Anvers.Cela
signifie qu'à chaque éclusage vers Ie nord,en direction du Rhin, de
grandes quantités d'eausalée se répandraient dans Ie Zeeuwse Meer,
tan-dis qu'en sens inverse, trop d'eau douce se per-drait dans Ie
tronçon sud du canal.
Le remplacement de I'eau salée par de I'eaudouce et vice versa
se fait gräce à un réseau com-plexe d'égouts installés en dessous
et à c6té dessas et à des rad iers perforés au fond des
écluses.Pour I'admission et I'évacuation de I'eau douce,les parois
de I'écluse sont pourvues d'un grandnombre d'ouvertures avec des
vannes. La hauteur
8
Alle hoofden in de sluizen zijn voorzien vanstalen hefdeuren,
waarbij rekening gehouden werdmet een vrije doorvaarthoogte van
9,10 m, dezogenaamde Rijnvaarthoogte. De noordelijke voor-haven is
voorzien van lange havendammen, ten-einde de wachtende schepen te
kunnen bescher-men tegen de golven van de Oosterschelde.
Kenmerkend voor dit sluizencomplex is voortshet ingebouwde
systeem van zoutwaterkering. Ditsysteem is noodzakelijk om het
toekomstigeZeeuwse Meer, dat zoet water zal bevatten indiende
Oosterschelde, in het kader van de NederlandseDeltawerken, van de
Noordzee zal worden afge-sloten, tegen het binnendringen van zout
water tebeschermen. Door de verbinding met de Ant-werpse havens
bevat het zuidelijkste gedeelte vanhet kanaal zout water. Tijdens
het schutten in noor-delijke richting naar de Rijn zouden dus
telkensgrote hoeveelheden zout water in het ZeeuwseMeer terecht
komen, terwijl bij het schutten inomgekeerde richting zeer veel
zoet water in hetzuidelijke kanaalgedeelte verloren zou gaan.
De verwisseling van zout naar zoet water enomgekeerd is mogelijk
gemaakt door een gecom-pliceerd stelsel van riolen, onder en
terzijde vande schutkolken, en door middel van
zogenaamdegeperforeerde sluisbodems. Voor het aan- enafvoeren van
het zoete water respectievelijk in enuit de sluis zijn bovenin de
sluiswanden een groot
EXCAVATOR
-
1 Ouvertures dans les parois avec vannes de fenneture
pourI'admission et I'evacuation d'eau douce,
2. Fond d'écluses perfore,
3. Egouts ft eau salée, qui peut être branche sur un
bassin·tamponpour I'eau salée.
4. Eau salée.
4a. Entree d'eau salée provenant du Canal d'Anvers dans Ie sasà
travers Ie rad ier perforé.
4b, Evacuation d'eau salee vers Ie bassin-tampon.
5. Entree d'eau douce par les ouvertures dans la paroi du
~9S.
5b. Récupération de I'eau douce par les ouvertures dans la
paroi.
Waterwisselsysteem Kreekraksluizen,
1. Met schuiven afsluitbafc wandopeningen voor het in· en
uitlatenvan zoetwater.
2, Geperforeerde sluisbodem,
3. Zoutwaterriool dat in verbinding kan worden gesteld met
eenzoutwaterbufferbekken.
4. Zout water.
4a, Zoutwaterafvoer fiaar bufferbekkeil.
4b. Zoutwater oever vanuit het Antwerpse Kl'naal via de
geperfo·reerde sluisbodem in schutkolk,
5. Toevoer van zoet water via wandopeningen in schutkolk.
Sb. Teru"winning van zoet water via wandopeningen.
A B
r"··'-...!f'"-~---- __m_-------F- ,""""c----~-------------~~~4
~
~_~ t ~.---"__"__•
~~
"b
A. L'éclusage de bateaux venant du Canal d'Anvers en destination
du Rhin. Après la fermeture de la porte d'écluse de drol,e, la
com-munication entre I'egout à eau salée 3 et Ie bassin·tampon est
établie, après quoi I'eau salée est évacuée à travers Ie rad ier
perforé dusas vers Ie bassin. En même temps les vannes couvrant les
ouvertures dans la paroi du sas sont ouvertes et I'eau douce se
répand surI'eau salée dans Ie sas. Cette opération continue jusqu'à
ce Que I'eau douce ait atteint Ie fond perforé, après Quoi la
communication entreI'egout à eau salée et Ie bassin·tampon est
fermée. Ensuite la porte d'écluse de gauche est ou verte,
permettant aux bateaux d'entrerdans la zone d'eau douce sans que
I'eau salée puisse y pénétrer.
B. L'éclusage de bateaux venant de la zone d'eau douce en
destination d'Anvers, Lors de I'éclusage de bateaux ft destination
d'Anvers,Ie sas est rempli d'abord d'eau douce. L'eau salée venant
du Canal d'Anvers et du bassin-tampon est chassée à travers Ie fond
perforédu sas; simultanément on ouvre les vannes du sas, permettant
à I'eau douce poussée vers Ie haut de refluer vers la zone d'eau
douce,Des que I'eau a atteint les ouvertures dans la paroi du sas,
les vannes sont fermées. Ainsi I'eau douce est récupérée.
A. Het schutten van schepen vanuit het Antwerpse Kanaal richting
Rijn. Nadat de rechter sluisdeur is gesloten, wordt het
zoutwaterriool3 in verbinding gesteld met een bufferbekken, waarna
zout water uit de schutkolk, via de geperforeerde bodem naar het
bekken wordtafgevoerd. Gelijktijdig worden de wandopeningen in de
schutkolk door middel van schuiven geopend en stroomt zoet water
via deze openin.gen op het zout water in de kolk, Dit gaat zo lang
door totdat het zoet water de geperforeerde bodem heeft bereikt.
Hierna sluit de ver·binding tussen het zoutwaterriool en het
bufferbekken. Na het openen van de linker sluisdeur kunnen de
schepen nu naar het zoetwater-gebied varen, zonder dat zout water
in dit gebied terechtkomt.
B. Schutten van schepen vanuit het zoetwatergebied richting
Antwerpen. Bij het schutten van schepen in de richting Antwerpen
zal desluiskolk aanvankelijk zoet water bevatten. Zout water wordt
nu vanuit het Antwerpse Kanaal en het bufferbekken, via de
geperforeerdebodem in de sluiskolk geperst. Gelijktijdig worden de
wandopeningen in de schutkolk geopend, waardoor het naar boven
geperste zoetewater naar het zoetwatergebied kan terugstromen,
Wanneer het zoute water tot aan de wandopeningen reikt, worden dele
openingen doorde sc;huiven gesloten. Op deze wijze wordt het zoet
water teruggewonnen.
EXCAVATOR 9
-
des bords de trop-plein des van nes est règlableen fonction du
niveau d'eau dans Ie Zeeuwse Meer.
Le système d'èchange des eaux dans lesécluses est basé sur la
proprièté naturelle queI'eau salée est plus lourde que I'eau douce,
cequi empêche plus ou moins leur mélange. Lorsde I'éclusage de
bateaux venant d'Anvers, I'eausalée provenant des bassins
portuaires remplit Iesas. Celle eau salée est refoulée à travers Ie
rad ierperforé vers Ie bassin tampon et de là vers Ie biefsud du
canal. En même temps, I'eau douce pro-venant du Zeeuwse Meer
pénètre dans Ie sas parles ouvertures dans la paroi et ce flux
continuejusqu'à ce que Ie sas soit entièrement rempli d'eaudouce.
Lors de I'éclusage vers Ie sud, Ie sas con-tient de I'eau douce;
pour récupérer celle eaudouce, on admet de I'eau salée provenant du
tron-çon sud dans Ie sas par Ie rad ier perforé. L'eausalée pousse
I'eau douce vers Ie haut, ou elles'écoule par les ouvertures dans
Ie Zeeuwse Meer.
La commande des écluses
La commande des écluses avec leurs porteslevantes, vannes et
système complexe d'échangedes eaux se fait depuis un batiment
central, con-struit au cent re des écluses et dont la
hauteurdépasse celle des écluses de 28 m. La régulationdes
mouvements des eaux et les opérations d'éclu-sage sont commandées à
I'aide d'un ordinateur,auquel les opérateurs n'ont qu'à donner les
com-mandes de base. Le chef éclusier peut surveilIerles sas, les
portes levantes et I'avant-port sur destéléviseurs de controle. Une
installation de télé-vision, avec vinqt-deux positions de caméra
répar-ties sur dix-huit zones, permet Ie controle de laliaison
Fscaut - Rhin. Une installation de radarfournit des informations
d'avance sur Ie nombrede bateaux allendus et permet la surveillance
enqénéral par temps de brouillard, ainsi que pendantla nuit. Les
écluses du Kreekrak sont en effetouvertes à la navigation
vingt-quatre heures survingt-quatre.
Le chef éclusier et les opérateurs disposent deouatre systèmes
pour leurs communications exté-rieures : mariphone, téléphone,
postes d'appel télé-phoninue et haut-parleurs «talck-back".
Toutesles informations reçues peuvent être transmises
àI'ordinateur, auauel est reliée une imprimante. Cetappareil est
surveillé par un standardiste. aui peutainsi passer toutes sortes
d'informations à des tierset fournir à I'administratian portuaire
d'Anvers desinformatians importantes.
L'équipement comprend également des appa-reils pour enregistrer
au choix toutes les informa-tions reçues en son et image.
L'administration nortuaire d'Anvers prévoitque, grace à I'accès
libre de la nouvelle voie auxbassins d'Anvers, Ie nombre de
mouvementsd'éclusaqe sera réduit de 28.600 par rapport àI'ancienne
situation. notamment lorsque Ie trajetvers Ie Rhin passait encore
par les écluses mari-times à Anvers, l'Escaut occidental et Ie
canal deZuid-Beveland.
10
aantal sleuven met schuiven aangebracht. De over-stroomranden
van de schuiven kunnen in hoogteworden versteld, teneinde te kunnen
worden aan-gepast aan de waterstand op het Zeeuwse Meer.
Het systeem van de waterwisseling in de slui-zen in gebaseerd op
de natuurlijke omstandigheiddat zout water zwaarder is dan zoet
water en zichook moeilijk met zoet water mengt.
Bij het schutten van schepen uit de richtingAntwerpen zal zout
water, uit de Antwerpse havens,de schutkolken vullen. Dit zoute
water wordt viade geperforeerde sluisbodem naar een bufferbek-ken
en vandaaruit naar het zuidelijke kanaalge-deelte teruggevoerd.
Tegelijkertijd stroomt, via desleuven in de sluiswand, zoet water
uit het ZeeuwseMeer de schutkolk binnen, net zo lang tot degehele
kolkinhoud uit zoet water bestaat. Bij hetschutten in zuidelijke
richting zal de sluiskolk zoetwater bevatten. Om dit zoete water
terug te kun-nen winnen, laat men, via de geperforeerde
sluis-bodem, zout water uit het zuidelijke kanaalgedeeltein de
sluiskolk toe. Hierdoor wordt het zoete waternaar boven geperst en
stroomt het via de sleuvenin de sluiswanden terug in het Zeeuwse
Meer.
De bediening van het sluizencomplex
De sluizen met hefdeuren en wandschuivenen hun ingewikkeld
waterwisselsysteem wordenbediend vanuit een centraal
bedieningsgebouw,dat in het midden van de sluizen 28 meter bovenhet
complex uitsteekt. De regeling van de water-beweging en de
schutoperaties worden gestuurdmet behulp van een computer. Hierbij
behoeft hetbedienend personeel slechts basiscommando's tegeven. De
sluismeester heeft zicht op de sluiskol-ken, de hefdeuren en de
voorhaven d.m.v. televisie-monitoren. In de Schelde-Rijnverbinding
zijntweeëntwintig televisiecamera-opstellingen geïns-talleerd,
verdeeid over achttien gebieden. Eenradarinstallatie draagt zorg
voor het geven vanvóórinformatie over het te verwachten
scheeps-aanbod en voor de waarneming in het algemeenbij mist en
duisternis. In de Kreekraksluizen wordtnamelijk het gehele etmaal
geschut.
Voor de externe communicatie tussen desluismeester en ander
bedienend personeel kangebruik worden gemaakt van vier systemen,
name-lijk marifoon, telefoon, praatpalen en zogenaamde« talk-back"
luidsprekers. Alle binnenkomendegegevens kunnen in de computer
worden gevoerd.Een hiermee verbonden printer wordt gecontro-leerd
door een telefonist, die daardoor allerleigegevens kan verstrekken
aan derden en tevensbelangrijke gegevens kan doorgeven aan
hethavenbedrijf van Antwerpen.
Alle binnenkomende gegevens, desgewenstbeeld en geluid, kunnen
op band worden geregis-treerd.
Vanwege de open verbinding van de nieuwevaarweg met de Antwerpse
havenbekkens verwachthet havenbedrijf van Antwerpen dat
ongeveer28.600 sluisbewegingen minder behoeven te wor-den
uitgevoerd dan tijdens de oude situatie, toende route naar de Rijn
nog via de zeesluizen vanAntwerpen, de Westerschelde en het kanaal
doorZuid-Beveland liep.
EXCAVATOR