KONU ANLATIMLI - depo.pegem.net

AKADEMİPEGEM

EĞİTİM BİZİM İŞİMİZ

OKUL ÖNCESİÖĞRETMENLİĞİ

22002222KPSS-ÖABT

ALAN BİLGİSİ - ALAN EĞİTİMİKONU ANLATIMLI

VİDEO DERSLERİ HEMEN İZLELütfen detaylı bilgi için ön sözü okuyunuz.

QR KODU OKUTARAK

UYGULAMASINI İNDİRKAMPÜSPEGEM

ÖSYM tara�ndan 25.02.2022 tarihinde

yapılan duyuruya uygun olarak

hazırlanmış�r.

Komisyon

ÖABT Okul Öncesi Öğretmenliği Konu Anlatımlı

ISBN 978-0-2021-0049-4

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir. Anılan

kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, foto-

kopi, manyetik kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Bu kitap, T.C.

Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar

hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten ulus-

lararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğ-

retim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kata-

loğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com tarafından yayınları taranmaktadır,

indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem

Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

12. Baskı: 2022, Ankara

Proje-Yayın: Buse UğantaşDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Sage Yayıncılık Reklam Matbacılık San Tic. Ltd. Şti.Kazımkarabekir Cad. No:97/24 İskitler/Ankara

0312 341 00 02Yayıncı Sertifika No: 51818Matbaa Sertifika No: 41356

İletişim––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––Shira Ticaret Merkezi, Macun Mahallesi 204 Cad.

No: 141/33, Yenimahalle/AnkaraYayınevi: 0312 430 67 50Dağıtım: 0312 434 54 24

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

WhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

ÖN SÖZ

Değerli Okuyucularımız,

Bu kitap, Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Okul Öncesi Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamındaki

soruları çözmek için gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli

okuyucularımıza kılavuz olarak hazırlanmıştır.

Kitabın hazırlanış sürecinde, sınav kapsamındaki temel alanlarda kapsamlı alanyazın taraması yapılmış,

bu kitabın gerek ÖABT’de gerekse gelecekteki meslek hayatınızda ihtiyacınızı maksimum derecede

karşılayacak bir başucu kitabı niteliğinde olması hedeflenmiştir.

Detaylı, güncel ve anlaşılır bir dilde yazılan konu anlatımları, çıkmış sorular ve detaylı açıklamalarıyla

desteklenmiş, her ünite içeriği ÖSYM formatına uygun, çözümlü test sorularıyla pekiştirilmiştir.

Yoğun bir araştırma ve çalışma sürecinde hazırlanmış olan bu kitapla ilgili görüş ve önerilerinizi pegem@

pegem.net adresini kullanarak ya da 0538 594 92 40 numaralı telefona WhatsApp üzerinden iletmeniz

yeterli olacaktır.

Geleceğimizi güvenle emanet ettiğimiz siz değerli öğretmenlerimizin hizmet öncesi ve hizmet içi

eğitimlerine katkıda bulunabilmek ümidiyle...

Başarılar...

Kitabın baskı tarihinden sonra gerçekleşen değişikliklere aşağıda yer alan kodu okutarak ulaşabilirsiniz.

Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Okul Öncesi Öğretmenliği Alan Bilgisi Testi kapsamında gerekli bilgi, beceri ve teknikleri edinme ve geliştirme sürecinde siz değerli okuyucularımıza kılavuz olarak hazırlanan bu kitapta ÖSYM'nin 25.02.2022 tarihli açıklamasına göre konu içerikleri güncellenmiş, konu kapsamında yer almayan konular çıkarılmış, gerekli eklemeler yapılmıştır. "Okul Öncesi" kavramı 25.02.2022 tarihi itibariyle "Erken Çocukluk Dönemi" şeklinde anılmakta olup kitabımızda da bu güncellemeye uyulmuştur.

Çalışmanızda başarılar dileriz.

Aktivasyonunu yapmış olduğunuz konu anlatım

kitabınızı “Video Dersler” sekmesinden görüntüleyebilir

ve videolarınızı izlemeye başlayabilirsiniz.

4. AdımÜrünlerim

Uygulamanızı Kullanabilmeniz İçinAşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Pegem Kampüs Web Sitesi Üzerinden VideolarınızaErişebilmek İçin Aşağıdaki Adımları Takip Ediniz:

Üye girişi yaptıktan sonra açılan pencerede sol tarafta bulunan kategori menüsünden “Aktivasyon Kodlarım”ı, seçerek “Kod Ekle”ye tıklayıp kitabınız ile birlikte size iletilen aktivasyon kodu ile aktivasyon işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.

3. AdımAktivasyon

Mevcut tarayıcınıza https://dijital.pegemkampus.com yazarak web sitemiz üzerinden erişim sağlayabilirsiniz.

Pegem Kampüs üyeliğiniz yoksa “Kayıt Ol” butonuna tıkladıktan sonra formu doldurarak üyelik işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.

Üyelik bilgileriniz ile giriş yaptıktan sonra sağ üst sekmede yer alan “Aktivasyon Kodlarım” alanından kodunuzu aktif edebilirsiniz.

Aktivasyon işleminizi tamamladıktan sonra kategori alanından “Video Dersler” sekmesine tıklayarak videolarınıza ulaşabilirsiniz..

1

2

3

4

1. AdımUygulama

İndirme

2. AdımÜyelik

Üyelik ekranına erişebilmek için; “Kayıt Ol” butonuna tıklayarak,

üyelik formunu eksiksiz doldurduktan sonra uygulamayı

kullanmaya başlayabilirsiniz.

Kitabın içerisindeki QR’ı okutarak ilgili kitabınızın videolarını izleyebilirsiniz.

5. AdımQR Kod Okutma

Kapaktaki QR kodunu herhangi bir kod okuyucu uygulaması ile okutarak ilgili Pegem uygulamasını indirebilirsiniz.

Pegem Kampüs İletişim Hattı0312 418 51 55

Aktivasyon Kodu kitabınızın ilk sayfasında yer almaktadır.Aktivasyon Kodu ile aktif ettiğiniz video dersler 31 Ağustos 2022 tarihine kadar geçerlidir.

v

İÇİNDEKİLER

ALAN BİLGİSİ1. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİNE GİRİŞ

Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi ......................................................................... 3

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Tanımı �� 3

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları �� 3

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Amaçları �� 4

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Temel İlkeleri �� 5

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Önemi �� 6

Türkiye’de Erken Çocukluk Dönemi Eğitimin Gelişimi ...................................7

Cumhuriyet Öncesi Dönem'de Erken Çocukluk Eğitimi Dönemi ��7

Cumhuriyet Dönemi'nde Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi ��7

Dünyada Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Gelişimi ..................................7

Comenius (1592-1670) �� 8

John Locke (1632-1704) �� 8

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)�� 8

Johann Pestalozzi (1746-1827) �� 8

Friedrich Froebel (1782-1852) �� 8

Owen (1771-1858) �� 9

Dewey (1859-1952) �� 9

Maria Montessori (1870-1952) �� 9

Erken Çocukluk Döneminde Çocuğun İhtiyaçları .........................................10

Ülkemizde Uygulanan Erken Çocukluk Eğitimi Programları .....................10

Türkiye'de Erken Çocukluk Dönemi Kurumları ..............................................11

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Ortamları .....................................................13

Temel Çevresel Nitelikler ��13

Sınıf Ortamının Düzenlenmesi ��13

İç ve Dış Mekânlarda Güvenliğin Planlanması ��13

Öğrenme Merkezleri ��14

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Kurumlarında

Öğretmenler ve Personel....................................................................................15

Öğretmen ��15

Yönetici ��16

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Kurumlarında Görevli Diğer Personel ��16

Erken Çocukluk Döneminde Aile Katılım Çalışmaları ............................... 17Aile İletişim Etkinlikleri �� 17Ailenin Eğitim Etkinliklerine Katılımı ��19Bireysel Görüşmeler ��19Ev Ziyaretleri ��19Anne-Baba Eğitimininde Ebeveyn Hakları, Yasal Konular ve Etik İlkeler ��20Anne-Baba Eğitimininde Etik İlkeler ��20

Çözümlü Test ......................................................................................................... 22

Cevaplı Test .............................................................................................................27

2. BÖLÜM: ÇOCUK SAĞLIĞI VE İLK YARDIMAnne Çocuk Sağlığının Önemi ............................................................................31

Ülkemizdeki Durum �� 32

Kadın Sağlığı .......................................................................................................... 33

Genital Sistem ve Döllenme �� 33

Gebelik �� 34

Düşükler �� 37

Doğum ......................................................................................................................37

Lohusalık (Puerperium) ...................................................................................... 38

Emzirme ve Lastasyon ....................................................................................... 38

Aile Planlaması ..................................................................................................... 39

Doğum Kontrol Yöntemleri ................................................................................40

Çocuk Sağlığı ......................................................................................................... 43

Büyüme ve Gelişme �� 43

Çocukluk Dönemleri �� 43

Büyüme ve Gelişimi Etkileyen Faktörler ��44

Büyüme ve Gelişmenin Değerlendirilmesi ��44

0-6 Yaş Arası Çocuklarda Görülen Hastalıklar �� 47

Solunum Yolu Enfeksiyonları �� 47

Sindirim Sistemi Hastalıkları ��48

Çocukluk Çağında Sık Görülen Döküntülü Viral Hastalıklar��48

Çocuklarda Bağışıklama ��51

Çocuklarda Temel İlk Yardım Uygulamaları .................................................. 52

İlk Yardım Nedir? �� 52

İlk Yardım Temel Uygulamaları �� 52

Temel Yaşam Desteği (Solunum ve Kalp Durması) �� 52

Solunum Yolu Tıkanıklıklarında İlk Yardım �� 53

Bilinç Bozukluklarında İlk Yardım �� 53

Göze, Kulağa, Buruna Yabancı Cisim Kaçması �� 54

Zehirlenmelerde İlk Yardım �� 54

Kırık Çıkık ve Burkulmalarda İlk Yardım�� 55

Yaralanmalarda İlk Yardım �� 56

Kanamalarda İlk Yardım �� 56

Yanıklarda İlk Yardım �� 57

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım �� 57

Donmalarda İlk Yardım �� 57

Hayvan Isırıkları ve Böcek Sokmalarında İlk Yardım ��58

Diğer Acil Durumlarda İlk Yardım ��58

Hasta/Yaralı Taşırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar�� 59

İlk Yardım Çantasında Bulunması Gerekli Öncelikli Malzemeler ��60

Çocuklarda Oyun Yaralanmaları ......................................................................60

0-1 Yaş Arası Dönemde ��60

Bir Yaş Sonrası ��60

Çocuk ve Gençlerde Görülen Spor Yaralanmaları ........................................61

Sağlıklı Çocuklarda Yaş Gruplarına Göre Aktiviteler ��61

Çocuk ve Gençlerde Görülen Spor Sakatlıkları ............................................ 62

Spor Yaralanmaları Nelerdir? ��62

Spor Yaralanmalarının Tedavisinde Genel Yaklaşımlar ............................. 62

Spor Yaralanmalarının Tedavisi ��62

Çözümlü Test ......................................................................................................... 63

Cevaplı Test ............................................................................................................ 70

vi

İÇİNDEKİLER

3. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM - I

Psikoloji ...................................................................................................................73

Psikolojinin Amaçları ..........................................................................................73

Psikolojide Ekoller ve Yaklaşımlar ....................................................................73

Psikolojinin Tanımı �� 73

Tarihsel Süreç �� 73

Yapısalcılık �� 73

Fonksiyonalizm (İşlevselcilik) ��74

Davranışçı Yaklaşım ��74

Psikanalitik Yaklaşım ��74

Gestalt Yaklaşımı ��74

İnsancıl (Hümanistik) Yaklaşım �� 75

Bilişsel (Kognitif) Yaklaşım �� 75

Biyolojik Yaklaşım �� 75

Ekolojik Yaklaşım ��76

Psikolojinin Alt Dalları ..........................................................................................76

Genel Psikoloji ��76

Deneysel Psikoloji ��76

Gelişimsel Psikoloji ��76

Fizyolojik Psikoloji ��76

Kişilik Psikolojisi ��76

Sosyal Psikoloji ��77

Bilişsel Psikoloji ��77

Klinik ve Danışmanlık Psikolojisi ��77

Okul ve Eğitim Psikolojisi ��77

Endüstri Psikolojisi ��77

Adalet Psikolojisi ��77

Çevre Psikolojisi ��77

Sağlık Psikolojisi ��77

Spor Psikolojisi�� 78

Din Psikolojisi �� 78

Psikopatoloji �� 78

Psikofarmakoloji �� 78

Psikometri �� 78

Psikolojide Araştırma Yöntemleri ................................................................... 78

Deneysel Yöntemler �� 78

İstatistiksel Yöntemler �� 79

Deney ve Test Dışı Yöntemler �� 79

Araştırma Desenleri �� 79

Davranışın Biyolojik Temelleri ...........................................................................81

A) Nöronlar ��82

B) Sinir Sistemi ��83

C) Endokrinal (Hormonal) Sistem ��85

Duyum ve Algılama ..............................................................................................85

Alıcılar ��85

Uyarıcı Eşikleri ��86

Duyusal Uyum ��86

Birincil Duyular ��86

Fizyolojik Açıdan İşitme �� 87

İkincil Duyular �� 87

Algı............................................................................................................................88

Algı Süreçleri ��88

Karmaşık Algı Süreçleri ��88

Zekâ Gelişimi ve Kuramları .................................................................................91

Faktöryel Yaklaşım ��92

Bileşenler Yaklaşımı ��92

Modern Zekâ Yaklaşımları ................................................................................. 93

a) Çoklu Zekâ Teorisi ��93

b) Duygusal Zekâ ��93

Güdülenme (Motivasyon) ................................................................................... 95

Kişilik .......................................................................................................................96

Kalıtsal Faktörler ��96

Sosyokültürel faktörler �� 97

Aile Faktörü �� 97

Kişilik Kuramları ................................................................................................... 97

Sigmund Freud ve Psikanalitik Yaklaşım �� 97

Carl Gustav Jung ve Analitik Kuram�� 97

Alfred Adler ve Bireysel Psikoloji Kuramı �� 97

Erich Fromm ve Hümanistik Kişilik Kuramı ��98

Karen Horney ve Bütüncül Kişilik Kuramı ��98

Harry Stack Sullivan’ın Kişilik Teorisi ��99

Kişiliğin İşleyiş Biçimi �� 100

Hans Jürgen Eysenck ve Faktör Kuramı �� 100

Beş Faktör Kişilik Kuramı �� 100

Sosyal Psikoloji .................................................................................................... 101

Çözümlü Test ........................................................................................................102

Cevaplı Test ...........................................................................................................107

Piaget’ye Göre Bilişsel Gelişim ......................................................................... 111

Zihinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler �� 111

Piaget’nin Temel Kavramları �� 111

Bilişsel Gelişim Evreleri �� 112

Somut İşlemler Evresi (7-11) �� 119

Soyut İşlemler Evresi (11-18) �� 120

Piaget’nin Bilim Dünyasına Katkıları �� 120

Piaget’nin Eleştirilen Görüşleri �� 121

Vygotsky’nin Sosyokültürel Kuramı ............................................................... 121

Kültür ve Düşünce �� 121

Dil ve Düşünce �� 121

Sosyal Etkileşim ve Düşünce ��122

Vygotsky Eleştirisi ��122

vii

İÇİNDEKİLER

Bruner'in Bilişsel Gelişim Kuramı ...................................................................123

Erken Çocukluk Döneminde Bilişsel Yeterlilikler ......................................123

0-6 Ay ��123

6-12 Ay ��123

12-24 Ay ��123

24-36 Ay ��123

36-48 Ay ��123

48-60 Ay ��124

60-72 Ay ��124

Dil Gelişimi.............................................................................................................124

Dil Gelişimi Kuramları ��124

Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler ��125

Dili Oluşturan Sistemler ��126

Dil Becerileri ......................................................................................................... 127

Alıcı Dil Becerisi ��127

İfade Edici Dil Becerisi ��127

Dil Gelişim Dönemleri .........................................................................................128

Konuşma Öncesi Dönem �� 128

Konuşma Dönemi ��129

Dilin Nörolojik Temelleri �� 130

İki Dillilik �� 130

Çözümlü Test ........................................................................................................ 131

Cevaplı Test ...........................................................................................................136

4. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE GELİŞİM - IISosyal Gelişim ......................................................................................................139

Sosyal Gelişim ile İlgili Kavramlar �� 139

Bağlanma �� 139

Benlik �� 140

Sosyal Gelişimde İlişkiler ��143

Erken Çocukluk Döneminde Sosyal Gelişim ...............................................144

Duygusal Gelişim ��145

Kişilik Gelişimi �� 147

Çatışma Biçimleri �� 149

Erikson ve Psikososyal Gelişim Kuramı ��152

Ahlak Gelişimi ��153

Cinsel Gelişim ��156

Çözümlü Test ........................................................................................................159

Cevaplı Test ...........................................................................................................164

5. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUKTA OYUN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Oyun Nedir? ..........................................................................................................167

Oyunun Özellikleri .............................................................................................. 168

Oyunun Önemi ..................................................................................................... 168

Oyunun Tarihçesi .................................................................................................170

Antik Çağ ve Orta Çağ’da Çocuk Oyunu ��170

Antik Yunan Medeniyeti ve Çocuk Oyunu ��170

Antik Mısır’da Çocuk Oyunları ��171

Roma Medeniyeti ve Çocuk Oyunu ��171

Türklerde Oyunun Tarihçesi ��171

Orta Çağ'da Çocuk Oyunu ��173

Avrupa’da Oyun Düşüncesi Tarihi ��173

Oyun Kuramları .................................................................................................... 175

Klasik Kuramlar �� 175

Modern Kuramlar �� 176

Yaşlara Göre Oyunun Gelişimi ........................................................................ 180

Doğumdan İki Yaş Dönemine Kadar Oyunun Gelişimi �� 180

İki - Dört (2-4) Yaş Döneminde Oyunun Gelişimi �� 181

Dört-Altı (4-6) Yaş Döneminde Oyunun Gelişimi �� 181

Oyun Türleri ..........................................................................................................182

Kuram Temelli Oyun Türleri �� 182

Uygulama Temelli Oyun Türleri ��187

Oyuncak ve Oyun Materyalleri ....................................................................... 189

Çözümlü Test ........................................................................................................192

Cevaplı Test ...........................................................................................................197

viii

İÇİNDEKİLER

6. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EDEBİYATIDünyadaki Gelişim .............................................................................................200

15� Yüzyıldan Önceki Dönem �� 200

15� Yüzyıldan 18� Yüzyıla Kadar Olan Dönem �� 200

18� Yüzyıl Dönemi �� 200

19� Yüzyılda Çocuk Edebiyatı �� 200

20� Yüzyıl Dönemi �� 201

Türkiye’de Gelişim ...............................................................................................201

Cumhuriyet Öncesi Dönem �� 201

II� Meşrutiyet Dönemi (1908-1911) �� 201

Cumhuriyet Dönemi ��202

Çocuk Edebiyatı Nedir? ....................................................................................202

Çocuk Edebiyatının Temel İlkeleri ��203

Çocuk Edebiyatının Çocuklara Katkıları ......................................................203

0-1 Yaş ��204

1-2 Yaş ��205

2-3 Yaş ��205

Erken Çocukluk Dönemi Kitaplarında Bulunması Gereken Temel Özellikler .................................................................................................206

Çocuk Kitaplarının Dış Yapı Özellikleri ��206

Çocuk Kitaplarının İç Yapı Özellikleri ��207

Çocuk Edebiyatının Genel Özellikleri ��209

Erken Çocukluk Dönemi Çocukları İçin Çocuk Edebiyatı Türleri ............ 211

Resimli Çocuk Kitapları/Çocuk Anlatılarının Özellikleri ��212

Çocuk Edebiyatı - Drama İlişkisi .....................................................................216

Hikâye Oluşturma ��217

Hikâye Anlatma Teknikleri ��217

Çocuk Kütüphanesi ��219

Yaşlara Göre Kitap Seçimi ��220

Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Edebiyatında Özel Konular ....................221

Çocuk Hakları ��221

Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Edebiyatında Çocuk Hakları��222

Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Edebiyatında Farklılıklara Saygı ve Özel Gereksinimli Bireyler �� 224

Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Edebiyatında Değerler ��225

Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Edebiyatının Hedefleri .......................... 225

Günümüzde Çocuk Edebiyatı Yazarları ve Eserleri ...................................226

Günümüzde Erken Çocukluk Dönemi Çocuk Resimleyenleri /- Çizerleri, Yazar ve Eserleri ...............................................................................231

Çözümlü Test ....................................................................................................... 234

Cevaplı Test .......................................................................................................... 242

7. BÖLÜM: ÇOCUK RUH SAĞLIĞIGiriş ........................................................................................................................ 246

Normal ve Anormal Davranış ��246Ruh Sağlığının Önemi �� 247

Ruh Sağlığına Kuramsal Bakış ........................................................................247Psikoanalitik Kuram (Freud) �� 247Topografik Kuram �� 247Yapısal Kuram �� 247Savunma Mekanizmaları ��248İnsancıl (Hümanistik) Yaklaşım ��249İnsancıl Kuramcılardan Carl Rogers'in Görüşleri ��249İnsancıl Kuram Maslow ve Kendini Gerçekleştirme Kavramı ��249Pozitif Ruh Sağlığı ��249

Bağlanma ve Çocuk Ruh Sağlığı İlişkisi .......................................................250Bağlanma Nedir? ��250Bağlanma ve Ruh Sağlığı İlişkisi ��250

Sosyalleşme ve Çocuk Ruh Sağlığı İlişkisi ..................................................250Çocuk Ruh Sağlığına Ailenin Etkisi ................................................................250

Ailesel Faktörler ve Çocuk Ruh Sağlığı ��251A. Nörogelişimsel Bozukluklar ........................................................................ 252

1� Anlıksal Yeti Yitimi ��2522� İletişim Bozuklukları ��2523� Otizm Açılımı Kopmasında Bozukluk ��2544� Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ��2555� Özgül Öğrenme Bozukluğu��2566� Devinsel (Motor) Bozuklukları ��256

B. Duygusal Bozukluklar ................................................................................... 2571� Kaygı �� 2572� Korku ��2583� Çalma ��2584� Yalancılık ��2585� Davranım Bozukluğu ��2596� Kıskançlık ��2597� İnatçılık / Karşıt Gelme Bozukluğu ��2608� Ayrılma Kaygısı Bozukluğu ��2609� Yeme Bozuklukları��26010� Uyku Bozuklukları ��260

C. Dışa Atım Bozuklukları .................................................................................2621� Enürezis / Altını Islatma ��2622� Enkoprezis / Dışkı Kaçırma ��2643� Parmak Emme ��2644� Tırnak Yeme ��264

D. Dürtü Kontrol Bozuklukları .........................................................................265Özel Durumlarda Çocuk ....................................................................................265

Hastalık ve Çocuk ��265Ölüm ve Çocuk ��265Boşanma ve Çocuk��266Çocuklarda Depresyon �� 267Çocuklarda Bipolar Bozukluk �� 267Travmatik Stres Bozukluğu �� 267Tepkisel Bağlanma Bozukluğu �� 267Obsesif Kompulsif Bozukluk ��268Somatoform Bozukluklar ��268

Çözümlü Test-1 .................................................................................................... 270Çözümlü Test-2 ................................................................................................... 275

Cevaplı Test ..........................................................................................................280

ix

İÇİNDEKİLER

8. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİNDE DRAMA

Giriş ........................................................................................................................283

Temel Kavramlar ��283

Eğitimde Dramanın Temel Ögeleri ve Tiyatro İlişkisi ��285

Drama Eğitmeni (Lideri ya da Dramayı Alanında Kullanan Öğretmen)��286

Grup (Katılımcılar) ve Yaşantı ��286

Mekân - Çalışma Ortamı ��286

Konu - Düşünce ��287

Eğitimde Dramanın Kısa Tarihçesi �� 288

Eğitimde Yaratıcı Dramanın Belirgin Özellikleri ��289

Yaratıcı Dramanın Genel Amaçları ��291

Eğitimde Dramanın Yapılandırılması-Aşamaları ��291

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminde Yararlanılabilecek

Drama Teknikleri ��294

Çözümlü Test ........................................................................................................301

Cevaplı Test ..........................................................................................................306

9. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİNDE YAKLAŞIMLAR, PROGRAMLAR VE YÖNTEMLER

Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Kuramsal Temelleri ..............................310Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Tanımı ...................................................... 311Okul Öncesi Eğitim Programı'nın Özellikleri ................................................313Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Planlama ve Uygulama Sürecinde Öğretmenin Rolü ........................................................315Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Eğitim Ortamının Düzenlenmesi ve Öğrenme Merkezleri...........................................................................................316Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Planlama ................................................318

Aylık Plan �� 319Günlük Eğitim Akışı Planı ��320Etkinlik Planı ��322

Okul Öncesi Eğitim Programı'nda Değerlendirme .................................... 322Çocuk Açısından Değerlendirme ��322Program Açısından Değerlendirme ��322Öğretmen Açısından Değerlendirme ��323

Scamper (Yönlendirilmiş Beyin Fırtınası) �� 324

Çözümlü Test .......................................................................................................326Cevaplı Test .......................................................................................................... 332Özel Öğretim Yöntemi ...................................................................................... 334

Öğretim İlkeleri ��334

Oyun Yolu ile Öğrenme ��335

Anlatım Yoluyla Öğrenme��336

Soru Cevap Yöntemi��336

Drama Yöntemi �� 337

Alan Gezisi ve Araştırma��338

Proje Yöntemi ��338

Çocukların Birbirlerine Öğretme Yöntemi ��341

Analoji (Benzetme) ��341

Kavram Haritası Yöntemi ��341

Örnek Olay Yöntemi ��342

Gösteri Yöntemi ��343

İşbirliğine Dayalı Öğrenme Yöntemi ��344

Beyin Fırtınası ��345

Hikâyeleştirme (Öyküleştirme) Yöntemi ��345

Konuşma Halkası ��348

Buluş Yoluyla Öğrenme ��348

İstasyon Yöntemi ��348

Gösterip Yaptırma Yöntemi ��349

Deney ��349

Gözlem ��349

Benzetim ��349

Altı Şapkalı Düşünme ��349

Akvaryum ��349

Düşün-Eşleş-Paylaş ��349

Kart Eşleştirme ��349

Sergi ��349

Aktif Öğrenme ��350

Uzman Daveti ��350

Çoklu Zekâ ��350

Erken Çocukluk Döneminde Farklı Yaklaşımlar ......................................... 353

Bank Street Yaklaşımı ��353

High Scope Yaklaşımı ��354

Head Start Programı ��354

Waldorf Yaklaşımı ��355

Reggio Emilia Yaklaşımı ��355

Montessori Yaklaşımı �� 357

Proje Yaklaşımı �� 357

Çözümlü Test .......................................................................................................358

Cevaplı Test ..........................................................................................................363

x

İÇİNDEKİLER

10. BÖLÜM: OKULA UYUM VE ERKEN OKURYAZARLIKErken Çocukluk Döneminde Eğitime Başlama ve Uyum ......................... 367

İlkokula Hazırbulunuşluk ve Uyum ................................................................368

İlkokula Hazırbulunuşluğu Etkileyen Faktörler ..........................................369

Uyum ve Hazırbulunuşluluk Konularında Çocukları Tanımak için

Kullanılabilecek Teknikler ................................................................................ 370

Test Dışı Teknikler ............................................................................................. 370

A. Test Dışı Teknikler .........................................................................................371

Okula Geçişte Ekolojik ve Dinamik Model ....................................................371

İlkokula Hazırbulunuşlukla ilgili Yaklaşımlar .............................................. 371

Olgunlaşma/Çocuk Etkisi Modeli/Gelişimsel Yaklaşım ..........................373

Erken Okuryazarlık Bileşenleri .......................................................................374

Alfabe Bilgisi ile İlgili Yaklaşımlar ..................................................................376

Okuma Öğretimi ile İlgili Yaklaşımlar/Yöntemler .....................................374

İlk Okuma Yazma Öğretim Yöntemleri .........................................................375

MEB Türkçe Öğretimi Programına göre 1. Sınıf Türkçe Dersinde

Okuma-Yazma Öğretimi....................................................................................375

Aile Okuryazarlık Programları ........................................................................378

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programında

(MEB, 2013) Okuma-Yazmaya Hazırlık Çalışmaları ....................................378

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programında

(MEB, 2013) Türkçe Etkinlikleri........................................................................379

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminde Yazmaya Hazırlıkla

İlgili Çalışmalar ...................................................................................................379

Cevaplı Test ...........................................................................................................381

ALAN EĞİTİMİ11. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ FEN EĞİTİMİ

Fen Bilimlerine İlişkin Temel Kavramlar ......................................................386

Olgu ��386

Kavram��386

İlkeler ��386

Genellemeler ��386

Kuram��386

Fen, Bilimsel Bilgi ve Bilimsel Yöntem ..........................................................386

Fen ��386

Bilimsel Okuryazarlık ��386

Bilimin Doğası ��386

Fen Eğitiminin Önemi ve Amacı......................................................................386

Bilimsel Süreç Becerileri ................................................................................. 387

Temel Süreç Becerileri ��387

Orta Düzey Süreç Becerileri��389

İleri Düzey Süreç Becerileri ��389

Bilimsel Süreç Becerilerinin Kazanımında Öğretmenin Rolü �� 391

Temel Bilim Alanları ............................................................................................391

Fen Eğitiminde Kavram Öğretimi...................................................................393

Doğal Deneyimler ��393

İnformal Deneyimler ��394

Yetişkin Rehberliği ile Elde Edilen (Yapılandırılmış) Deneyimler ��394

Kavram Yanılgıları ��394

Soru Sorma Stratejisi ��395

Fen Eğitiminin Programdaki Yeri ...................................................................395

Fen Merkezi ve Fen Materyalleri....................................................................395

Fen Materyallerinin Seçimi ��395

Fen Eğitiminde Öğretmenin Rolü ...................................................................396

Fen Etkinliklerinde Kullanılan Yöntem ve Teknikler ................................. 397

Kavram Haritaları �� 397

Deneyler ��398

İnceleme Gezisi ve Gözlem ��399

Proje Çalışmaları ��399

Drama Yöntemi ��399

Analoji (Benzetme-Benzeşim) ��399

Çevre Eğitimi�� 400

Aile Ekolojisi Kuramı ��401

Fen Eğitiminde Değerlendirme ......................................................................402

Fen Eğitiminde Ailenin ve Toplumun Rolü ...................................................402

Okul Dışı Fen Deneyimleri ................................................................................402

Çözümlü Test .......................................................................................................403

Cevaplı Test .......................................................................................................... 407

xi

İÇİNDEKİLER

12. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ

MATEMATİK EĞİTİMİMatematik Eğitimi .............................................................................................. 411

Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı ve Matematik Eğitimi ......................................................................................... 411

Gelişim Teorileri ve Matematik Eğitimi ��413

İlk Matematik Kavramları: Eşleştirme, Karşılaştırma, Sıralama, Sınıflandırma-Gruplama ��414

Sayı Kavramı ��415

Uzay ve Geometri �� 417

Grafikler��418

Örüntü ��420

Problem Çözme ��420

Ölçme ��423

Değerlendirme �� 424

Çözümlü Test .......................................................................................................426

Cevaplı Test ...........................................................................................................431


GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİGörsel Sanatlar Eğitimi ....................................................................................434

Gelişim Alanlarına Göre Görsel Sanatlar Eğitiminin Yeri ve Önemi ��434

Görsel Sanatlar Eğitiminin Gelişim Alanlarına Katkısı ��434

Erken Çocuklukta Sanat Etkinliği ��435

Görsel Sanatlar Eğitiminde Tanımlar ve Kavramlar .................................435

Sanatın Tanımı ��435

Sanat Eğitimi ��435

Sanat Eğitiminin Gerekliliği ��436

Görsel Sanatlarda Öğretim Yöntem ve Teknikleri ��436

5-6 Yaş Grubunda Çok Alanlı Sanat Eğitimi ��438

Erken Çocuklukta Dönemde Sanatsal Gelişim ��444

Çocuğun Sanatsal (Grafiksel) Gelişim Basamakları ��444

Karalama Dönemi (2-4 Yaş Arası Öz Anlatımın İlk Belirtileri) ��445

Şema Öncesi Dönem (4-7 Yaş) ��446

Şematik Dönem (7-9 Yaş)��449

Gerçekçilik Dönemi (9-12 Yaş) ��449

Mantık (Görünürde Doğalcılık) Dönemi (12-14) ��450

Erken Çocukluk Döneminde (5-6 Yaş) Görsel Sanatlar Eğitimi ��450

Erken Çocukluk Eğitim Döneminde Yapılan Yaratıcı Sanat Çalışmaları ��453

Erken Çocukluk Dönemi Sanat Eğitiminde Müze ve Müze Eğitimi ��454

Yaratıcılık Kavramı .............................................................................................456

Yaratıcılık Sürecinin Aşamaları ��456

Yaratıcılığa Ait Zihinsel Süreçler �� 457

Yaratıcılığın Boyutları ��458

Yaratıcı Düşünceye İlişkin Kuramsal Yaklaşımlar .....................................458

Psikanalitik Yaklaşım ��459

İnsancıl Yaklaşım��459

Çağrışım Yaklaşımı ��460

Gestalt Yaklaşımı ��460

Bilişsel - Gelişimsel Kuramlar �� 461

Faktöriyalist Yaklaşım �� 461

Algısal Yaklaşım �� 461

Çoklu Zekâ Kuramı�� 461

Yaratıcı Kişide Bulunan Özellikler ��462

Çözümlü Test .......................................................................................................465

Cevaplı Test .......................................................................................................... 470

xii

İÇİNDEKİLER


MÜZİK EĞİTİMİÇocuk ve Müzik ................................................................................................... 473

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminde Öncülerin Müzik Eğitimine

Dair Görüşleri �� 473

Erken Çocukluk Döneminde Müzik Eğitimi ve

Gerçekleştirilmesi ��474

Müzik Eğitiminin İlkeleri ve Amaçları ��474

Erken Çocukluk Döneminde Müzik Eğitiminin Amaçları��474

Müziksel Etkinlikler ........................................................................................... 475

Seslerin Keşfedilmesi �� 475

Ses Eğitimi �� 475

Şarkı Öğretimi �� 478

Müzik Dinleme �� 479

Çalgı Öğretimi�� 479

Ritim Eğitimi �� 480

Müzik ve Hareket �� 480

Çocuğun Müziksel Gelişimi ...............................................................................481

Çocuğunun Müziksel Gelişiminde Karşılaşılan Sorunlar �� 481

Kurumlarda Müzik Etkinlikleri İçin Belirlenen Mekân ��484

Çözümlü Test .......................................................................................................486

Cevaplı Test ...........................................................................................................491


HAREKET EĞİTİMİGiriş ........................................................................................................................494

Hareketle İlgili Kavramlar ................................................................................494

Hareket Eğitimi ��494

Hareket Eğitimi Uygulamaları ��495

Hareket Eğitiminin Temelini Oluşturan Etkinlikler ��498

Erken Çocukluk Döneminde Hareket Eğitiminin Önemi ..........................500

Hareket Eğitiminin Gelişim Alanlarına Etkisi �� 500

Erken Çocukluk Dönemi Eğitim Programı'nda Hareket

Eğitiminin Yeri ..................................................................................................... 501

Motor Gelişim ...................................................................................................... 501

Motor Gelişimle İlgili Temel Kavramlar �� 501

Motor Gelişimi Etkileyen Faktörler ��502

Motor Yetenekler ��503

Motor Gelişim (Hareket Gelişimi) Alanları ��503

Motor Gelişim Kuramcıları ��504

Motor Beceri (Hareket) Sınıflandırması ��504

Motor Gelişim Dönemleri ��505

Algısal Motor Gelişim ��509

Motor Gelişim ile İlgili Testler ��509

Çözümlü Test ....................................................................................................... 510

Cevaplı Test ...........................................................................................................515

16. BÖLÜM: ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİMİNDE MATERYAL TASARIMI

Erken Çocukluk Eğitiminde Materyal ............................................................518

Materyal Tasarımı ...............................................................................................518

Çözümlü Test .......................................................................................................528

Cevaplı Test .......................................................................................................... 532

KAYNAKÇA .............................................................................................................534

ALAN BİLGİSİ

3

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ E İTİMİNE GİRİŞ1.BÖLÜM

ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİ

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Tanımı

Erken çocukluk dönemi eğitiminin çeşitli tanımları bulun-maktadır. Bu tanımlardan bazıları şunlardır:

Erken çocukluk dönemi eğitim; “çocukların gelişim özel-likleri, bireysel farklılıkları ve yeteneklerinin göz önünde bulundurularak sağlıklı bir şekilde fiziksel, duygusal, sos-yal ve zihinsel yönden gelişimlerinin sağlandığı, yaratıcı yönlerinin ortaya çıkarıldığı, olumlu kişilik temellerinin atılarak, çocukların kendilerine güven duymalarının sağ-landığı bir eğitim şeklidir”.1

Oğuzkan ve Oral’a2 göre erken çocukluk dönemi eğitim; “doğumdan, ilkokulun başlangıcına kadar olan çocukluk yıllarını içine alan; bu yaş çocuklarının bireysel özellik-lerine ve gelişimsel düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre olanakları sağlayan; onların tüm gelişmelerini top-lumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda, en iyi biçimde yönlendiren bir eğitim sürecidir.”

Aral, Kandır ve Yaşar’a göre3 “erken çocukluk dönemi eğitim; çocuğun doğduğu günden temel eğitime başladı-ğı güne kadar geçen yılları kapsayan ve çocukların daha sonraki yaşamlarında önemli roller oynayan, bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük ölçüde tamamlandığı, ailelerde ve kurumlarda veri-len eğitimle kişiliğin şekillendiği gelişim ve eğitim sürecidir.”

1993 yılındaki XIV. Millî Eğitim Şurası’nda erken çocuk-luk dönemi eğitiminin tanımı ve kapsamı şu şekilde ifa-de edilmiştir: “Erken çocukluk dönemi eğitimi, 0-72 ay grubundaki çocukların gelişim düzeylerine ve bireysel özelliklerine uygun, zengin uyarıcı ve çevre imkânları sağlayan, onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönden gelişmelerini destekleyen, kendilerini toplumun kültürel değerleri doğrultusunda en iyi biçimde yönlendi-ren ve ilköğretime hazırlayan, temel eğitimin bütünlüğü içerisinde yer alan bir eğitim sürecidir.”

Tuğrul4 ise erken çocukluk dönemi eğitimini; “0–6 yaşlar arasında çocuğun çok boyutlu gelişimini destekleyerek, yaşam boyu sürecek öğrenmenin temelinin atıldığı, sis-temli ve bilinçli bir eğitim süreci” olarak tanımlamaktadır.Önemli

Yukarıdaki tanımlardan hareketle erken çocukluk döne-mi eğitimi ile ilgili öne çıkan özellikler şunlardır:

v Doğumdan temel eğitime kadar olan süreyi kapsar.

v Çocukların bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel ve dil gelişimleri amaçlanır.

v Bireysel farklılıklarına uygundur.

v Çocuklara zengin uyarıcı çevre olanakları sağlar.

v Sosyal çevre ve kültürel değerlerin aktarılmasını amaçlar.

v Sonraki eğitim basamakları için hazırlayıcıdır.

Erken çocukluk dönemi eğitimi ile ilgili verilen tanımlarda değinilen ortak noktalardan biri de erken çocukluk dönemi eğitimine başlama yaşıdır.

Millî Eğitim Bakanlığı erken çocukluk dönemi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde yapılan değişikli-ğe (10 Temmuz 2019 30827 Sayılı Resmî Gazete) göre aşağıdaki yaş düzenlemeleri yapılmıştır:

v Anaokulu: Eylül ayı sonu itibarıyla 36-68 aylık çocuk-ların eğitimi amacıyla açılan okulu

v Ana sınıfı: Eylül ayı sonu itibarıyla 57-68 aylık ço-cukların eğitimi amacıyla örgün eğitim ve hayat boyu öğrenme kurumları bünyesinde açılan sınıfı

v Uygulama sınıfı: Mesleki ve teknik ortaöğretim ku-rumlarında çocuk gelişimi ve eğitimi alanında eylül ayı sonu itibarıyla 36-68 aylık çocukların eğitiminin yapıldığı uygulama birimini kapsamaktadır.

v Güne başlama, oyun, beslenme, temizlik, etkinlik, din-lenme ve günü değerlendirme zamanlarını da içere-cek şekilde günde ellişer dakikalık aralıksız 6 etkinlik saati süre ile normal eğitim yapılması esastır. Ancak kayıt alanında okula kesin kaydı yapılamamış çocuk bulunan okullarda ikili eğitim yapılması zorunludur.

v Bir grup oluşturabilecek kadar çocuk bulunmayan okullarda 36-68 aylık çocuklar aynı ana sınıfına kay-dedilebilir.

v İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 69 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Ayrıca 66, 67 ve 68 aylık çocuklardan velisinin yazılı isteği bulunanlar da ilkokul birinci sını-fa kaydedilir.

v Okul müdürlükleri, yaşça kayıt hakkını elde eden ço-cuklardan 69, 70 ve 71 aylık olanları velisinin yazılı talebi bulunması hâlinde erken çocukluk dönemi eği-timine yönlendirir veya kayıtlarını bir yıl erteler.

v İlkokula kaydı bir yıl ertelenen ve bir önceki yıl erken çocukluk dönemi eğitimi almamış olan 69-71 aylık çocuklara, erken çocukluk dönemi eğitim kurumları-na kayıtta öncelik tanınır.

Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları

Erken çocukluk dönemi eğitiminin amaçları Türk Millî Eğitiminin amaçlarına bağlı olarak belirlenmektedir. Türk Millî Eğitimi genel amaçları şöyledir:

1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’na göre Türk Millî Eğitiminin genel amacı Türk Milletinin bütün fertlerini,

1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesi-ni bulan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin Millî, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasa’nın başlangıcındaki temel il-kelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline ge-tirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

4


1. Erken çocukluk dönemi eğitiminin amaç ve ilkeleri önemli bir soru alanıdır.

2. “Şartları elverişsiz çevrelerden ve aileler-den gelen çocuklar için ortak bir yetiştir-me ortamı yaratmak” amacı “kapsayıcı eğitim” ve “bütüncül yaklaşım” özellikleri ile yakından ilişkilidir. Aynı zamanda Türk Millî Eğitiminin “fırsat eşitliği” ilkesinin de bir gereğidir.

Dikkat

ÖABT Çıkmış Soru

Güler Oğretmen, sınıfındaki çocuklarla yaşadığı di-siplin sorunlarını asgari düzeye indirmek amacıyla bazı önlemler almıştır. Bunlar; fiziksel çevre, prog-ram çevresini düzenleme ve demokratik yaşam be-cerilerini destekleyecek şekildedir.

Bu nedenle sınıfında;

I. etkinlikleri bütünleştirerek ve geçişleri iyi plan-layarak,

II. sorun yaşanan olayları tahmin ederek sorun or-taya çıkmadan önlem alarak,

III. günlük etkinlikleri çok yönlü olacak şekilde ha-zırlayarak,

IV. çocukların aileleri ile birlikte kuralları belirleye-rek

çeşitli uygulamalar yapmaktadır.

Güler Öğretmen, bu uygulamalardan hangilerini “program çevresi”ni düzenleyerek yapmıstır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) II, III ve IV E) I ve III

Çözüm:

Bir sınıfta öğretmen etkin katılımı sağlayarak disiplin problemleri asgari düzeye indirgenebilir. Bu sürecin düzenlenmesinde; fiziksel çevre, program çevresini düzenleme ve demokratik yaşam becerilerini destek-leyecek ortamlar oluşturulması mümkündür. Bu uygu-lamalardan program çerçevesinde olanlar ise “Etkinlik-leri bütünleştirerek ve geçişleri iyi planlama”, “Günlük etkinlikleri çok yönlü olacak şekilde hazırlama” olarak açıklanmıştır.

Cevap E

2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve ka-raktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiş-tirmek;

3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağ-lamaktır.

Böylece bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplu-munun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan Millî birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkın-mayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Mil-letini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.5

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin Amaçları

Erken çocukluk eğitiminin evrensel amaçları olarak ka-bul edilen görüşler, Mialeret tarafından şu şekilde ifade edilmiştir:6

1. Toplumsal amaçlar:

9 Çalışan kadınların çocuklarına bakmak,

9 Her çocuğa eğitim sağlamak ve onların bireysel gelişimlerine katkıda bulunmak,

9 Çocukların birbirleriyle ve başkalarıyla ilişki için-de bulunmasına, sosyalleşmesine katkıda bulun-mak.

2. Eğitici amaçlar:

9 Çocuğun duyu organlarını eğitmek ve çevreye olan duyarlılığını artırmak.

3. Gelisimsel amaçlar:

9 Çocuğun doğal gelişimini temel alarak gelişimle ilgili deneyimlerine önem vermek.

Önemli

Türk Millî Eğitim sisteminin genel amaçlarına uygun ola-rak erken çocukluk dönemi eğitiminin görev ve amaçları şunlardır:

1. Çocukların beden, zihin, duygu gelişimi ve iyi alış-kanlıklar kazanmasını sağlamak;

2. Onları ilkokula hazırlamak;

3. Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen ço-cuklar için ortak bir yetişme ortamı yaratmak;

4. Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.7

5



Asağıdakilerden hangisi erken çocukluk döne-mi eğitiminin genel amaçlarından biri değildir?

A) Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak

B) Çocukları ilkokula hazırlamak

C) Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak

D) Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşma-larını sağlamak

E) Çocuklara demokratik bir eğitim ortamı hazırla-mak

Çözüm:

Erken çocukluk dönemi eğitiminin genel amaçları:

• Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak

• Çocukları ilkokula hazırlamak

• Şartları elverişsiz çevrelerden ve ailelerden gelen çocuklar için ortak bir yetiştirme ortamı yaratmak

• Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmala-rını sağlamak

Cevap E


2023 Eğitim Vizyonu’nda erken çocukluk döne-mi eğitimine iliskin olarak açıklanan, “Şartları elverişsiz yerleşim birimlerindeki çocukların bes-lenme ihtiyaçlarının karşılanması” amacı erken çocukluk dönemi eğitiminin asağıda verilen özelliklerinden hangisi ile iliskilidir?

A) Oyun temelli olması

B) Çocuk merkezli olması

C) Rehberlik hizmetine önem vermesi

D) Bütüncül müdahaleler ic ermesi

E) Keşfederek öğrenmeye önem vermesi

Çözüm:

2023 Eğitim Vizyonu’nda erken çocukluk dönemi eğitimine ilişkin olarak açıklanan, “Şartları elverişsiz yerleşim birimlerindeki çocukların beslenme ihtiyaçlarının karşılanması” amacı erken çocukluk dö-nemi eğitiminin bütüncül müdahaleler içermesi aynı zamanda çocukların gelişimlerini çok yönlü destekle-yecek ortamın düzenlenmesi ile ilgilidir.

Cevap D


Sosyal çalışmalar, çocukların kendi dünyalarını an-lamaları için yaptıkları etkinliklerdir. Bu çalışmaların çocuklara katkısı oldukça fazladır; çünkü çocuklar bu çalışmalar sayesinde kendisini, ailesini ve top-lumu daha kolay anlayabilir ve toplumla arasındaki ilişkiyi de kolaylaştırabilir. Sosyal çalışmaların ko-nusu çocukların ilgilerine, ihtiyaçlarına, yetenekleri-ne, yaş gruplarına, ailelerinin nerede yaşadığına ve öğretmenin çocuklarla geliştirmek istediği kavram-lara göre değişiklik gösterebilmektedir.

Yapılan açıklamada sözü edilen bu erken çocuk-luk dönemi eğitim yaklasımı asağıdakilerden hangisidir?

A) Reggio Emilia

B) High Scope

C) Bank Street

D) Head Start

E) Proje

Çözüm:

Bank Street’e göre, sosyal çalışmalar, çocukların kendi dünyalarını anlamaları için yaptıkları etkinliklerdir. Bu çalışmaların çocuklara katkısı oldukça fazladır; çünkü çocuklar bu çalışmalar sayesinde kendisini, ailesini ve toplumu daha kolay anlayabilir ve toplumla ara-sındaki ilişkiyi de kolaylaştırabilir. Sosyal çalışmaların konusu çocukların ilgilerine, ihtiyaçlarına, yetenekle-rine, yaş gruplarına, ailelerinin nerede yaşadığına ve öğretmenin çocuklarla geliştirmek istediği kavramlara göre değişiklik gösterebilmektedir. Sosyal çalışmalar haricinde programın temelinde sanat, drama, okuma ve müzik etkinlikleri de yer almaktadır. Ayrıca, her eğitim yaklaşımında olduğu gibi Bank Street Yaklaşımı’nda da ‘oyun’ büyük önem taşımaktadır. Çocukların oyun sayesinde dil gelişimi olumlu etkilenir, çocuk yeni fikir-ler kazanır ve diğer kişilerle olan ilişkileri gelişir.

Cevap C

Erken Çocukluk Eğitiminin Temel İlkeleri

Erken çocukluk dönemi eğitimi, bazı temel ilkelere da-yanmaktadır. Bu ilkeler şunlardır:8

1. Bireysel farklılıklar: Erken çocukluk dönemi eğitimi çocuğun gereksinimlerine ve bireysel farklılıklarına uygun olmalıdır.

2. Gelisimi destekleme ve ilkokula hazırlık: Erken çocukluk dönemi eğitimi çocuğun motor, sosyal ve duygusal, dil ve bilişsel gelişimini desteklemeli, öz bakım becerilerini kazandırmalı ve onu ilkokula ha-zırlamalıdır.

3. Demokratik eğitim: Erken çocukluk dönemi eğitim kurumlarında çocukların gereksinimlerini karşılamak amacıyla demokratik eğitim anlayışına uygun öğren-me ortamları hazırlanmalıdır.

6


4. Öğrenciye ve çevreye görelik: Etkinlikler düzenle-nirken çocukların ilgi ve gereksinimlerinin yanı sıra çevrenin ve okulun olanakları da göz önünde bulun-durulmalıdır.

5. Bilinenden bilinmeyene: Eğitim sürecinde çocuğun bildiklerinden başlanmalı ve deneyerek öğrenmesine olanak tanınmalıdır.

6. Türkçe eğitimi: Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gereken önem verilmelidir.

7. Değer öğretimi: Erken çocukluk döneminde verilen eğitim ile çocukların sevgi, saygı, iş birliği, sorumlu-luk, hoşgörü, yardımlaşma, dayanışma ve paylaşma gibi duygu ve davranışları geliştirilmelidir.

8. Özdenetim: Eğitim, çocuğun kendine saygı ve gü-ven duymasını sağlamalı; ona özdenetim kazandır-malıdır.

9. Oyun temellilik: Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Bütün etkinlikler oyun temelli düzenlenmelidir.

10. Öz saygıyı gelistirme: Çocuklarla iletişimde, onların kişiliğini zedeleyici şekilde davranılmamalı, baskı ve kısıtlamalara yer verilmemelidir.

11. Özerkliği destekleme: Çocukların bağımsız davra-nışlar geliştirmesi desteklenmeli, yardıma gereksinim duyduklarında yetişkin desteği, rehberliği ve yetişki-nin güven verici yakınlığı sağlanmalıdır.

12. Duyguları tanıma: Çocukların kendilerinin ve başka-larının duygularını fark etmesi desteklenmelidir.

13. Hayal gücü, düsünme ve iletisim becerileri: Ço-cukların hayal güçleri, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerileri, iletişim kurma ve duygularını anlatabilme davranışları geliştirilmelidir.

14. Aile ve sosyal çevreye uygunluk: Programlar ha-zırlanırken aile ve içinde bulunulan çevrenin özellik-leri dikkate alınmalıdır.

15. Etkin katılım: Eğitim sürecine çocuğun ve ailenin et-kin katılımı sağlanmalıdır.

16. Rehberlik: Erken çocukluk dönemi eğitim süreçleriy-le rehberlik hizmetleri bütünleştirilmelidir.

17. Düzenli değerlendirme: Çocuğun gelişimi ve erken çocukluk dönemi eğitim programı düzenli olarak de-ğerlendirilmelidir.

18. Üç boyutlu değerlendirme: Değerlendirme sonuç-ları çocukların, öğretmenin ve programın geliştirilme-si amacıyla etkin olarak kullanılmalıdır.


Perihan Oğretmen, güne başlama zamanının so-nunda çocukların oyun zamanında kiminle, hangi öğrenme merkezinde, ne yapmak istediklerini so-rarak onların günlerini planlamaları için rehberlik et-mektedir. Böylece çocuklar oyun zamanında kendi ilgi ve istekleri doğrultusunda oyun oynamakta ve aralarında herhangi bir anlaşmazlık yaşanmamak-tadır.

Öğretmenin oyun zamanı için böyle bir yöntem uygulaması, erken çocukluk eğitiminin asağıda-ki temel ilkelerinden hangisine uygun bir örnek-tir?A) Tüm gelişim alanları desteklenmeli ve çocuklar

ilkokula hazırlanmalıdır.B) Bildiklerinden başlanılmalı ve deneyerek öğren-

meye olanak tanınmalıdır.C) Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gere-

ken önem verilmelidir.D) Demokratik eğitim anlayışına uygun öğrenme

ortamları hazırlanmalıdır.E) Çocukların kendi ve başkalarının duygularını

fark etmeleri desteklenmelidirÇözüm:

Perihan Oğretmen’in çocukların ilgi ve ihtiyaçlarına uygun olarak öğrenme merkezlerini düzenlemesi, bu merkezleri kullanma sürecinde karar almalarını des-tekleyecek ortam sunması ve bunu kullanabilmeleri için uygun yönergeleri vermesi erken çocukluk eği-timinin demokratik eğitim anlayışına uygun öğrenme ortamını sunma ilkesi ile açıklanabilir.

Cevap D

Erken Çocukluk Dönemi Eğitiminin ÖnemiErken çocukluk dönemi eğitiminin neden önemli olduğu ile ilgili hususlar aşağıda maddeler hâlinde sıralanmıştır:

v Kisilik gelisimi için kritik dönem: Erken çocukluk dönemi 0-6 yaş arasını kapsar. Bu dönem, bireyin kişilik yapısını oluşturmada kritik bir dönemdir.

v Hızlı gelisime destek: 0-6 yaş döneminde çocuğun gelişimi ve öğrenme potansiyeli oldukça hızlıdır. Bu dönemde kazanılan davranışların büyük bir kısmı bi-reyin kişilik yapısını, tavır, alışkanlık, inanç ve değer yargılarını biçimlendirmekte, beden sağlığının gelişi-minin temelini oluşturmaktadır.9

v Zengin uyarıcılı ortam sağlama: 0-6 yaşı kapsa-yan çocukluk döneminde, çocuğun gelişimine uygun donanımı kazanabilmesi bakımından aile tarafından verilen eğitim tek başına yetersiz kalmaktadır. Zengin uyarıcı ortama sahip olan erken çocukluk dönemi ku-rumları bu eksiği gidermektedir.

v Çocuk bakımı: Erken çocukluk dönemi kurumları eğitim imkânının yanında çalışan anneler için bakım imkânı da sunmaktadırlar.

7


v Fırsat esitliği: Erken çocukluk dönemi eğitimi farklı sosyoekonomik düzeye sahip ailelerin çocuklarına eşit düzeyde fırsat sağlamaktadır. Bu durum, toplum-sal eşitlik ve toplumsal kalkınmaya da katkı sağla-maktadır.

v Sosyal ve ekonomik katkı: Erken çocukluk dönemi eğitimine yapılan yatırımın toplum ekonomisine kat-kısının yüksek olduğu anlaşılmıştır.

v Erken çocukluk dönemi eğitimine önem veren ülkele-rin PISA gibi standart kabul edilen sınavlarda yüksek başarı elde ettikleri görülmüştür.

v Sağlıklı beslenme: Erken çocukluk dönemi eğitimi çocuğun gelişiminde sağlıklı beslenme imkânları sunmaktadır.

v Sosyallesme: Ozellikle 5-6 yaş dönemleri sorum-luluk duygusu, disiplin ve kurallara uyma açısından kritiktir.

v İlkokula hazırlık: Çocuğun ilkokula hazırlıklı olarak gidebilmesinde erken çocukluk dönemi eğitiminin katkısı yüksektir.

v Paylasma ve iletisim becerileri: Erken çocukluk dönemi eğitimi boyunca oynanan oyunlar ve yapılan etkinlikler aracılığıyla kendi yeteneklerini keşfeden çocuk paylaşmayı, dinlemeyi, iletişim kurmayı öğren-mektedir.

v Okumaya ve yazmaya hazırlık: Erken çocukluk dö-nemi eğitimi alan çocuk aynı zamanda okuma yaz-maya da hazırlık yapmış olur.

v Soyut düsünmeye katkı: Erken çocukluk dönemi eğitimi alan bireylerin matematik ve soyut düşünme becerileri açısından avantajlı oldukları belirlenmiştir.

v Düsünme becerileri: Erken çocukluk dönemi eğiti-mi, çocukların yaratıcı düşünme becerilerinin geliş-tirilmesi açısından da önemli bir eğitim basamağıdır.

TÜRKİYE’DE ERKEN ÇOÇUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ

Cumhuriyet Öncesi Dönem’de Erken Çocukluk Dönemi Eğitimiİslamiyet öncesi toplumlarda, küçük çocuklara aileleri ta-rafından temel yaşam becerileri kazandırılırdı. Türklerin İslamiyet’e girmelerinden sonra İslam dininin kuralları ön plana alınarak çocuklara bu doğrultuda eğitim verilmiş-tir. Osmanlı döneminde erken çocukluk dönemi çocuk-larının eğitimi için bir anlamda erken çocukluk dönemi eğitim kurumlarının ilk örnekleri sayılabilecek “Sıbyan Okulları” ile “Islahhaneler”, “Darüleytam-ı Osmani” ve “Darüleytamlar” vardı.10

Osmanlı’nın son yıllarında 1908’den önce, İstanbul ve bazı vilayetlerde özel ana mektepleri açılmıştır. Resmî ana mektepleri ise Balkan Savaşlarından sonra açılıp yaygınlaşmaya başlamıştır (Akyüz, 2006).

Erken çocukluk dönemi eğitimi alanında en somut adım-lardan biri Satı Bey tarafından atılmıştır. Satı Bey, İs-tanbul Beyazıt’ta özel bir anaokulu açmıştır. 1913 tarihli Tedrisat-ı İptidaiye Kanun-i Muvakkati (İlköğretim Geçici Kanunu) ile anaokulları ve sıbyan sınıfları ilköğretim için-de sayılmıştır.

Resmî anaokullarının bilinen ilk ve kapsamlı programı 1914 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu programın ilk cüm-lesi anaokullarının “bir öğretim ve ders okulu değil, bir yaşam ve hareket okulu, çocuk bahçesi olduğu” şeklin-dedir.11 1915’te Ana Mektepleri Nizamnamesi yayınlan-mıştır.

Cumhuriyet Dönemi’nde Erken Çocukluk Dönemi Eğitimi

Cumhuriyet Dönemi’nde erken çocukluk dönemi eğitimi ile ilgili önemli gelişmelerden bazıları şunlardır:

v 1927-Ankara’da anaokuluna öğretmen yetiştirmek için bir Ana Muallime Mektebi açıldı. Kısa bir süre sonra da kapatıldı.

v 1928-Harf İnkılabı’nın yapılması ile birlikte ana sı-nıflarına ayrılan ödenekler ilköğretime aktarılmıştır. Anaokullarında görevli öğretmenler okuma yazma seferberliklerinde görevlendirilmişlerdir. Kaynak ve öğretmen yetersizliğinden dolayı anaokulları kapa-tılmıştır.

v 1932-İstanbul Belediyesi tarafından bir çocuk yuvası açılmıştır.

v 1933-Resmî anaokullarında sadece 12 anaokulu öğ-retmeni görev yapmaktadır.

v 1961-5 Ocak 1961 gün ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu gereğince erken çocukluk dönemi eğitim kurumları isteğe bağlı ilköğretim kurumları arasına alınmıştır.

v 1963-Kız Meslek Liselerinde anaokulu öğretmeni ye-tiştirmek amacıyla çocuk gelişimi ve eğitimi bölümü açılmıştır.

v 1992-Millî Eğitim Bakanlığı bünyesinde Okul Oncesi Eğitim Genel Müdürlüğü kurulmuştur.

v 2012-İlköğretim Genel Müdürlüğü ve Okul Oncesi Eğitim Genel Müdürlüğü birleştirilerek Temel Eğitim Genel Müdürlüğüwne dönüştürülmüştür.

v 2014-Okul Oncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yö-netmeliği hazırlanarak yürürlüğe girmiştir.

DÜNYADA ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİ EĞİTİMİNİN GELİŞİMİ

Dünyada erken çocukluk dönemi eğitiminin gelişiminde Comenius, Locke, Rousseau, Pestalozzi, Froebel ve Montessori’nin katkıları büyüktür. Bu bilim insanlarının alana katkıları aşağıda açıklanacaktır:

8


Antik Yunan’da erken çocukluk dönemi eğitimiyle ilgili şu görüşlere yer verilmiştir:

Platon’a göre çocukların refahı ve geliştirilmesi için tüm sorumluluğun toplumda olduğunu, çocukların baskı al-tında hiç bir şey öğrenemeyeceğini ve en iyi öğrenme yönteminin oyun olduğunu savunmuştur (Hewes, 1995). Platon aynı zamanda yaşı temel alarak bireyi üç aşama-da incelemiştir. Bu inceleme sonunda bireyin gelişimini, doğumdan üç yaşına kadar “bebek”, üç yaşından altı ya-şına kadar “çocuk” altı yaşından on dört yaşına kadar olan süreci ise “ergen” olarak tanımlamış, ergenlik döne-minde resmi eğitimin başlaması gerektiğini ve ahlak eği-timine bu dönemde yoğunluk verilmesi gerektiğini savun-muştur (Lascarides ve Hinitz, 2000). Aristo’da Platon’a benzer bir biçimde gelişimi aşamalara ayırarak bireyi dört aşamada ele almıştır. Doğumdan iki yaşına kadar “bebek”, iki-beş yaş arası “çocuk”, beş-yedi yaş arası “ileri çocukluk” ve yedi-on dört yaş arasını ise “ergenlik olarak belirlemiştir. Yapılan bu gelişimsel sınıflandırma-lar ile birlikte Platon ve Aristo, iyi bir yurttaş olmanın ön-koşulu olarak doğumdan itibaren uygun bir eğitimin ve çevrenin çocuğa sunulmasına vurgu yapmışlardır (Krogh ve Slentz, 2001; Lascarides ve Hinitz, 2000). Aristo ve Platon’un çocukların ahlaki değerlerin yanında aynı za-manda düşünme becerileri, yönetim, askeri strateji gibi konularda da erkek çocukların yetiştirilmesi gerektiğini önermişlerdir (Gordon ve Browne, 2011).

Comenius (1592-1670)Comenius küçük çocuklar için ilk resimli kitap olan Or-bis Pictus’u yayımlamıştır.12 Comenius, çocuk oyunu-nun önemine dikkatleri çekmiştir. Çocuklar oyuncaklarla eğlenirler. Bir bakıma zihinleri ve vücutlarıyla egzersiz yaparlar. Taşla, tahtayla inşa oyunları oynamaktan hem zevk alırlar hem de beceri kazanırlar. Onları oyunda kı-sıtlamaktansa hoşnut olmalarını sağlamak gerekir. Çoğu çocuk akranlarıyla oynama ihtiyacı duyar. Bu ihtiyaçları karşılanmalıdır.13

John Locke (1632-1704)Locke, çocuğun eğitimi ve öğretimi konusunu önemse-miştir. O, laftan ibaret olan deyimlere, sözcüklere değil, doğaya ve eşyaya değer verilmesi gerektiğini düşün-mektedir. Bu amaçla Locke; nesne dersleri, oyunla öğ-renme ve öğrencinin zihinsel etkinliklerinin artırılmasının önemini vurgular. Çocuklarla yapılan çalışmalar oyunlaş-tırıldığında ancak tat alınacak bir etkinlik hâline gelir.14 Locke’a göre çocuk, oyununda özgür olmalıdır. Erken dönemlerde çocuğa keyif verecek ve onu eğlendirerek deneyim kazandıracak etkinliklere ihtiyaç vardır. Locke, çocukların ilgilerini ortaya çıkarmak için çocuk oyunla-rının gözlemlenmesi gerektiğini vurgular. Daha etkili bir eğitim için duyarlı yetişkinler tarafından doğru modellerle çocuklara deneyim kazandırılmasında fayda vardır.15

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)Rousseau, eğitime dair düşüncelerini ve eğitim anlayışı-nı ayrıntılı ve sistemli olarak “Emile” adlı kitabında belirt-miştir. “Emile”, J. J. Rousseau’nun Emile adında hayali bir erkek çocuğunu alarak onu yetiştirmesini konu edin-miştir.

Rousseau, insanların doğal olarak iyi olduklarına inanı-yordu. Bu doğallığın korunması ve yeteneklerinin ortaya çıkarılması için çocuklar özgür bırakılmalıdırlar. Ancak bu özgürlüğün sınırları belli olmalıdır. Çocuğun oyunları, sevimli hareketleri hoşgörü ile karşılanmalıdır. Abartılı ilgi gösterip üstüne fazla düşmemelidir.

Politik ve dini kurumları eleştirmesine rağmen Emile bü-yük ölçüde Pestalozzi ve Froebel’i etkilemiştir.16

Johann Pestalozzi (1746-1827)

İsviçreli bir eğitimci olan Pestalozzi, büyük ölçüde Co-menius ve Rousseau’nun görüşlerinden etkilenmiştir.17 Pestalozzi, tarihteki büyük eğitimciler arasında ilk ola-rak okul açan kişidir. Eğitimde özellikle erken çocukluk dönemi eğitiminin ayrı bir disiplin olarak görülmesinde önemli katkıları bulunmaktadır. Görüşleri ve uygulamala-rı açısından çağdaş eğitimde öncü düşünürler arasında yer alır.18 Oyun, Pestalozzi’nin çalışmalarında sıklıkla ele aldığı bir konudur. Oyle ki kendi öğrencileri üzerine derin etki bıraktığını fark etmiş ve özellikle bu konu üzerinde durmuştur. Pestalozzi, How Gertrude Teaches her Child-ren (Gertrude Çocuklara Nasıl Öğretiyor?) ve Leonard ve Gertrude adlı eserlerinde eğitim prensiplerini özetlemiş-tir. Tıpkı Rousseau gibi Pestalozzi, bireysel farklılıkların, ilgi ve ihtiyaçların çocukların öğrenmelerini etkilediğine inanmaktadır.19 Pestalozzi’nin fikirleri, öğrencisi Froebel tarafından esas alınmış ve geliştirilmiştir. Friedrich Froebel (1782-1852)

Friedrich Froebel, erken çocukluk dönemi eğitimi ve oyun konusunda sahip olduğu düşünceleri pratiğe dö-nüştürmeyi başaran ünlü Alman eğitimcidir. Froebel iki yıl Pestalozzi ile çalışmış ve Pestalozzi’nin özellikle oyunun öğrenme anlamına geldiği görüşünden etkilenmiştir. Fro-ebel erken çocukluk dönemi eğitiminde kurumsallaşma anlamında öncü olmuştur. Bu doğrultuda ilk anaokulunu 1826 yılında Blankburg’da açmıştır. Almancadan “çocuk bahçesi” olarak çevrilen “Kindergarten”, Froebel’in oyun ve gelişim hakkındaki düşüncelerini açık bir şekilde özet-lemektedir.

Froebel uygulamalarında, oyunu eğitimin önemli bir öge-si olarak ele almış, öğretici oyunları çocukların yetenek-lerini geliştirmede kullanılması gereken önemli araçlar olarak görmüştür.20 Froebel’e göre oyun çocuğun en önemli başarısıdır. Çocuğun kendiliğinden ortaya çıkan doğal bir ifade biçimidir. Oyun, küçük yaşlarda boş bir uğraş değildir. Çocuk oyunu ciddiye alır ve oyunun onun için derin anlamları vardır. Froebel, çocukların kendilerini ifade edebilmeleri için öğretmen tarafından bireysel veya grup oyunları oynatılması gerektiğine inanmaktadır. Ço-cuklar öğrenme materyallerinin desteğiyle bir rehberlik çerçevesinde özgürce belirledikleri aktiviteler aracılığıyla öğrenirler. Ona göre çocuğun gördüğü ve dokunduğu her şey ilgisini çeker. Çocuğun eşyayı sadece görmesi ye-terli değildir. Bunları dokunması, incelemesi, kullanması gerekmektedir. Avrupa’da Frobel’in çocuk eğitiminde ge-liştirdiği oyun materyalleri ve yöntemleri model alınarak kullanılmıştır.21

9


Owen (1771-1858)

Kendisinden sonra erken çocukluk dönemi eğitimi ile ilgi-lenen uygulamacıları, araştırmacıları ve bilim insanlarını eğitim, politika ve sosyal olaylara ilişkin düşünceleriy-le etkilemiştir. Ekolojist/Çevreci bir bakış açısına sahip olan Owen çocukların içinde yetiştiği çevrenin çocukların düşüncelerini, inançlarını, davranışlarını ve başarılarını doğrudan etkilediğini savunmaktadır (Gordon ve Brow-ne, 2011). Aynı zamanda toplum ve bireylerin çocuklarla en ideal şekilde ilgilenmelerinin çocukların kişiliklerini de olumlu yönde etkilediğini savunmuştur. Owen eğitime iliş-kin düşüncelerinde Locke’un boş levha ve Rousseau’nun naturalist yaklaşımını benimseyerek çocuğun doğrudan çevresinden etkilendiğini ve bu çevrenin en ideal şekilde oluşturulmasının ideal bir toplumu yaratacağını belirtmiş-tir. Bu görüşü ile eğitim tarihinde ütopyacı olarak anılan Owen kendisinden sonra özellikle ABD’de geliştirilmiş olan Head Start programının felsefesini önemli ölçüde etkilemiştir. Owen özellikle fabrikalarda çalışan işçilerin çocukları ve aynı zamanda fabrikalarda, ağır koşullarda çalışan çocuklar için bir erken çocukluk dönemi eğitim kurumu açmıştır. Bu kuruma 4-6 yaş arası dezavantajlı çocuklar ile 1-4 yaş arasındaki küçük çocukları alarak eğitime ilişkin düşüncesine paralel bir sistem kurmaya çalışmıştır. (Hewes, 1995; Morrison, 2004)

Dewey (1859-1952)

Amerikalı felsefeci, psikolog ve eğitimci olan Dewey, Owen ve Froebel’in çalışmalarını daha da geliştirerek eğitim-öğretime uyarlamaya çalışmıştır. Dewey çocukla-rın değerli olduğunu ve onların ilk yıllarının da çok önemli olduğunu belirtmiştir. Froebel’den etkilenen Dewey, eği-timin yaşamın bir parçası olması gerektiğini ve işbirliğine dayalı bir öğretimi sağlaması gerektiğini savunmuştur. Okulların çocukların doğalarına odaklanması gerektiğini savunmuştur. Bu düşünsel ilerlemeye kadar çocukların eğitimdeki süreçleri değil sonuçlarının dikkate alındığı-nı, eğitimin içerisinde çocukların çalıştırıldığını, yedi ya-şından çok önceleri tarlada, madenlerde ve fabrikalarda işgücüne katıldıklarını ve bununla mücadele edilmesi ge-rektiğini savunmuştur (Gordon ve Browne, 2011).

Dewey’e göre gerçek eğitim çocuğun içsel gücünü uyaran ve çocuğun kendini sosyal durumlara göre ifa-de etmesine olanak tanıyan bir olgudur. Buna ilaveten, çocukların kendi kendilerine karar vermelerine olanak tanıyan, akranları ile paylaşımda bulunan, problem çöz-me ve işbirliği becerilerini geliştirilmesine olanak tanıyan bir eğitim ortamının yaratılması gerektiğini savunmuştur. Bunun yanında eğitimin yaşamın bir süreci olduğunu ve geleceğe hazırlık olmadığını, çocukların kendi içsel süreçlerinin kendilerinin öğrenmelerini yapılandırdığını, öğretmenlerin değil çocukların ilgilerinin eğitimde öne çıkması gerektiğini savunmuştur (Krogh ve Slentz, 2001; Morrison 2004).

Maria Montessori (1870-1952)Montessori yirminci yüzyılın başlarında Montessori meto-du adıyla farklı bir erken çocukluk dönemi eğitim progra-mı geliştirmiştir. Kendi metodunun en önemli ögelerinden biri olarak doğal oyun aktivitelerini gösterir. Montessori “hiç bir insan başka bir insanı eğitemez” ilkesinden hare-ketle oyun materyalleri geliştirmiştir. Ona göre çocuklar bilgiyi doğrudan fiziksel çevrelerinden almaktadırlar.22

Örnek Soru

1896’da Roma Universitesini bitirerek İtalya’nın ilk kadın tıp doktoru derecesini kazanmıştır. Me-zun olduktan sonra Roma Universitesinin Psiki-yatri kliniğinde gönüllü asistan olarak çalışmaya başlamış özellikle de o dönemde zekâ ve öğrenme geriliği olduğuna inanılan erken çocukluk dönemi çocuklarını yakından gözlemleme ve birebir iletişim kurma imkânı bulmuştur. Yaptığı gözlemler sıra-sında zekâ geriliği tanısı konulan pek çok çocuğun aslında sağlıklı fakat çevresi tarafından öğrenmeye ve keşfetmeye yönlendirilmemiş bireyler olduğunu keşfetmiştir. Çocuğun küçük bir yetişkin olmadığını savunmuş ve yapılandırılmış bir ortamda çocuğa öğrenme özgürlüğünün sunulması gerektiğini vurgulamıştır.

Erken çocukluk dönemi alanına sağladığı bu katkılarla bilinen pedagog asağıdakilerden han-gisidir?A) FroebelB) Pestalozzi C) LockeD) Montessori E) RousseauÇözüm:

Unlü İtalyan Eğitimci ve araştırmacı Maria Montes-sori (1870-1952) tarafından oluşturulan Montes-sori yaklaşımı Avrupa ve Amerika’da olduğu kadar ülkemizde de giderek pek çok erken çocukluk döne-mi kurumu tarafından ana öğretim felsefesi olarak tercih edilen ve popülerlik kazanan yaklaşımlardan biridir. Pek çok ünlü eğitimci gibi Dr. Maria Tecla Ar-temesia Montessori’nin akademik temelleri eğitim dışı alanlara dayanır. Maria Montessori önce mühendislik okumak istemiş daha sonra tıp alanına yönetmiş o dönemin toplumsal yapısı yüzünden doktor yerine hemşire olması için büyük baskı görmüştür. Bu bas-kılara kulak asmayan Dr. Montessori 1896’da Roma Universitesini bitirerek İtalya’nın ilk kadın tıp doktoru derecesini kazanmıştır. Mezun olduktan sonra Roma Universitesinin Psikiyatri kliniğinde gönüllü asistan ola-rak çalışmaya başlamış özellikle de o dönemde zekâ ve öğrenme geriliği olduğuna inanılan erken çocukluk dönemi çocuklarını yakından gözlemleme ve birebir iletişim kurma imkânı bulmuştur.

Cevap D

KONU ANLATIMLI - depo.pegem.net

Documents