kontrasepsi obskar

2.1.4 A'$e(%r Keluarga Berencana..........................................................................)
2.2 K%nra$e($! ..........................................................................................................*
2.2.4 Tu"uan K%nra$e($! ..........................................................................................
2.2.# /aca&-&aca& K%nra$e($! .............................................................................
BAB II KESI/PULAN ............................................................................................30
KATA PENGANTAR 
Dengan &e&an"a'an (u"! $era $,u'ur 'ea!ra Tuan ang /aa E$a 'arena
 er'a (eun"u'5 'arun!a5 an ra&a-N,a $e!ngga uga$ la(%ran 'a$u$ ,ang er"uul
6/e%e K%nra$e($! 7 !n! a(a $ele$a! e(a 8a'u.
Penul!$an la(%ran 'a$u$ !n! !ua guna &eleng'a(! uga$ Ke(an!eraan Kl!n!' 
Bag!an Il&u Ke!anan an Pen,a'! Kanungan RSUD Kara8ang. Dala& (enul!$an
la(%ran 'a$u$ a'an $ul! er$ele$a!'an an(a u'ungan eraga! (!a'. Unu' !u engan
$egena( 'eulu$an a!5 (enul!$ &engaur'an er!&a 'a$! an (engargaan $ee$ar-
 e$arn,a 'e(aa 9
1. r. Ku'ung5 S(.:G $ela'u (e&!&!ng ala& (en,u$unan uga$ la(%ran 'a$u$
!n!.
2. r. Da;!5 S(.:G5 r. D%,5 S(.:G5 r. Far!5 S(.:G5 r. Unggul5 S(.:G
$ela'u %'er (e&!&!ng an '%n$ulen %$g,n.
3. Te&an-e&an ,ang &eng!'u! Ke(an!eraan Kl!n!' Il&u Ke!anan an
Pen,a'! Kanungan RSUD Kara8ang aa$ u'ungan an anuan ala&
 (en,u$unan uga$ la(%ran 'a$u$ !n!.
Se&%ga $e&ua (!a' ,ang ela !$eu'an a! &ena(a anugera ,ang
 erl!&(a ar! Tuan /E aa$ $egala 'ea!'an ,ang !er!'an 'e(aa (enul!$.
Penul!$ &en,aar! a8a a$!l la(%ran 'a$u$ !n! &a$! "au ar! 'e$e&(urnaan5
$e!ngga (enul!$ &engara('an 'r!!' an $aran ,ang a(a &e&angun $era
 er&an<aa unu' (er'e&angan !l&u 'e!anan an (en,a'! 'anungan.
Feruar!5 201#
1.1 Latar Belakang
In%ne$!a &eru(a'an $ala $au negara er'e&ang engan eraga! "en!$
&a$ala. /a$ala ua&a ,ang !aa(! !In%ne$!a aala !!ang 'e(enuu'an
,ang &a$! !ngg!n,a (eru&uan (enuu'. Keaaan (enuu' ,ang e&!'!an ela
&e&(er$ul! u$aa (en!ng'aan an (e&eraaan 'e$e"aeraan ra',a. Se&a'!n !ngg!
 (eru&uan (enuu' $e&a'!n e$ar u$aa ,ang !la'u'an unu' &e&(eraan'an
'e$e"aeraan ra',a. :le 'arena !u Pe&er!na eru$ eru(a,a unu' &ene'an la"u
 (eru&uan engan Pr%gra& Keluarga Berencana.
Pr%gra& KB !r!n!$ $e"a' aun 1=#1 an eru$ er'e&ang5 $e!ngga (aa
aun 1=*0 erenu' Baan K%%r!na$! Keluarga Berencana Na$!%nal >BKKBN?.
Pr%gra& !n! $ala $au u"uann,a aala (en"arangan 'ea&!lan &enguna'an &e%e
'%nra$e($! an &enc!(a'an 'e$e"aeraan e'%n%&! an $%$!al ag! $eluru &a$,ara'a
&elalu! u$aa-u$aa (erencanaan an (engenal!an (enuu'.
Gera'an KB Na$!%nal $ela&a !n! ela era$!l &en%r%ng (en!ng'aan (eran
$era &a$,ara'a ala& &e&angun 'eluarga 'ec!l ,ang &a'!n &an!r!. Keera$!lan
!n! &ula' aru$ !(era!'an a'an eru$ !!ng'a'an 'arena (enca(a!an er$eu
 elu& &eraa. Se&enara !n! 'eg!aan Keluarga Berencana &a$! 'urangn,a ala&
 (engunaan /e%e K%nra$e($! Jang'a Pan"ang >/KJP?. B!la !l!a ar! cara
 (e&a'a!an ala '%na$e($! a(a !'aa'an a8a #1521 @ a'$e(%r KB &e&!l!
Sun!'an $eaga! ala '%nra$e($!5 40502 @ &e&!l! P!l5 45=3 @ &e&!l! I&(lan 25*2
@ &e&!l! IUD an la!nn,a 1511 @. Paa u&u&n,a &a$,ara'a &e&!l! &e%e n%n
/KJP. Se!ngga &e%e KB /KJP $e(er! Inra Uer!ne De;!ce$ >IUD?. I&(la&5
 
2.1.1 Pengertan Keluarga Berencana
/enuru H: >1=*0? 'eluarga erencana aala !na'an ,ang &e&anu
!n!;!u aau (a$angan $ua&! !$r! unu' &ena(a'an %"e' erenu5 ,a!u9 >1?
/eng!nar! 'ela!ran ,ang !a' !!ng!n'an5 >2? /ena(a'an 'ela!ran ,ang &e&ang
!!ng!n'an5 >3? /engaur !ner;al ! anara 'ea&!lan5 >4? /enenu'an "u&la ana' 
ala& 'eluarga.. Keluarga erencana aala $uau u$aa &en"arang'an aau
&erencana'an "u&la ana' an "ara' 'ea&!lan engan &e&a'a! '%nra$e($!.
Bera$ar'an ua (enger!an er$eu a(a !$!&(ul'an a8a 'eluarga
 erencana aala u$aa-u$aa ,ang !la'u'an a!' %le (e&er!na &au(un !n!;!u
unu' &engaur "ara' 'ela!rann,a engan &engguna'an ala aau &e%e '%nra$e($!.
Secara u&u& u"uan 'eluarga erencana aala unu' &e8u"u'an 'eluarga ,ang $ea
an $e"aera ala& u(a,a unu' &en"arang'an 'ea&!lan an &e&aa$! "u&la ana' 
ua %rang $a"a5 u(a,a !n! "uga a(a &en,ea'an '%n!$! $%$!al e'%n%&! 'eluarga.
Pe$era 'eluarga erencana >a'$e(%r KB? aala (a$angan u$!a $uur !&ana $ala $e%rang
ar! (aan,a &engguna'an $ala $au cara aau ala '%nra$e($! unu' u"uan (encegaan
'ea&!lan5 a!' &elalu! (r%gra& &au(un n%n (r%gra& >FEUI5 1=19 1)2?. Pe$era KB a'!< 
aala (a$angan u$!a $uur ,ang (aa $aa (enaaan &a$! &engguna'an $ala $au cara
aau ala '%nra$e($!. Pa$angan U$!a $uur >PUS? aala (a$angan $ua&! !$r! ,ang (aa
$aa !n! !u( er$a&a5 a!' ere&(a !nggal re$&! ala& $au ru&a aau(un !a'5
!&ana u&ur !$r!n,a anara 1# aun $a&(a! 44 aun. . Paa aun 1=*0 er!r! Baan
K%%r!na$! Keluarga Berencana >BKKBN? ,ang eranggung"a8a aa$ (ela'$anaan KB !
In%ne$!a $e"a' Pel!a I. Sala $au u"uan ar! (r%gra& !n! aala &enurun'an ang'a
'ela!ran 'a$ar.
Dala& 'eg!aan (r%gra& 'eluarga erencana ela !enu'an eera(a (enaa(an
 (en!la!an $euungan engan 'eg!aan ,ang !la'u'an9
 
1. Taa( (era&a 9 Pen!la!an (enca(a!an arge a'$e(%r ,ang &el!(u! a'$e(%r aru an
a'$e(%r a'!< 'e&al!
2. Taa( 'eua 9 Pen!la!an (enca(a!an arge a'$e(%r a'!<
3. Taa( 'e!ga 9 Pen!la!an eraa( (er'e&angan c!r!-c!r! a'$e(%r5 erua&a ar! $eg!
u&ur an (ar!a$ a'$e(%r.
2.1.2. Tu!uan Keluarga Berencana
Tu"uan 'eluarga erecana &enuru BKKBN aala 9
1? /en!ng'a'an era"a 'e$eaan an 'e$e"aeraan !u an ana' $era 'eluarga an
 ang$a (aa u&u&n,a.
2? /en!ng'a'an &araa 'e!u(an ra',a engan cara &enurun'an ang'a 'ela!ran
$e!ngga (era&aan (enuu' !a' &ele!! 'e&a&(uan unu' &en!ng'a'an
re(r%u'$!.
a. Sa$aran lang$ung
Pa$angan u$!a $uur ,ang eru"uan unu' &enurun'an !ng'a 'ela!ran engan cara
 (enggunaan '%nra$e($! $ecara er'elan"uan.
 . Sa$aran !a' lang$ung
Pela'$ana an (engel%la KB5 engan cara &enurun'an !ng'a 'ela!ran &elalu!
 (ene'aan 'e!"a'$anaan 'e(enuu'an er(au ala& rang'a &enca(a! 'eluarga ,ang
 er'ual!a$5 'eluarga $e"aera
 
Pa$angan u$!a $uur ,a!u (a$angan $ua&! !$r! ,ang !$r!n,a eru&ur 2# - 3# aun aau
 (a$angan $ua&! !$r! ,ang !$r!n,a eru&ur 'urang ar! 1# aun an $ua a! aau !$r!
 eru&ur le! ar! #0 aun ea(! &a$! a! >aang ulan? >BKKBN5 200*))?.
2.1.& Ak#e't$r Keluarga Berencana
1. K$n#e' tentang KB
A'$e(%r KB aala (r%$e$ ,ang !$aar! %le (a$angan unu' &e&uu$'an "u&la an
 "ara' ana' $era 8a'u 'ela!ran.
2. Jen# ( Jen# Ak#e't$r KB
a. A'$e(%r a'!< aala a'$e(%r ,ang aa (aa $aa !n! &engguna'an $ala $au cara C ala
'%nra$e($! unu' &en"arang'an 'ea&!lan aau &enga'!r! 'e$uuran.
 . A'$e(%r a'!< 'e&al! aala (a$angan u$!a $uur ,ang ela &engguna'an '%nra$e($!
$ela&a 3 >!ga? ulan aau le! ,ang !a' !$el!ng! $uau 'ea&!lan5 an 'e&al!
&engguna'an cara ala '%nra$e($! a!' engan cara ,ang $a&a &au(un ergan! cara
$eela eren! C !$!raa 'urang le! 3 >!ga? ulan eruru uru an u'an 'arena
a&!l.
c. A'$e(%r KB aru aala a'$e(%r ,ang aru (era&a 'al! &engguna'an ala C %a
'%nra$e($! aau (a$angan u$!a $uur ,ang 'e&al! &engguna'an ala '%nra$e($! $eela
&ela!r'an aau a%ru$.
. A'$e(%r KB !n! aala (ara !u ,ang &ener!&a $ala $au cara '%nra$e($! ala&
8a'u 2 &!nggu $eela &ela!r'an aau a%ru$.
e. A'$e(%r lang$ung aala (ara !$r! ,ang &e&a'a! $ala $au cara '%nra$e($! ala&
8a'u 40 ar! $eela &ela!r'an aau a%ru$.
<. A'$e(%r r%(%u aala a'$e(%r ,ang &engen!'an (e&a'a!an '%nra$e($! le! ar! 3
 ulan
2.2.1 Pengertan K$ntra#e'#
K%nra$e($! era$al ar! 'aa K%nra erar! &encega aau &ela8an5 $eang'an
'%n$e($! aala (ere&uan anara $el elur >$el 8an!a? ,ang &aang an $el $(er&a >$el
 (r!a? ,ang &enga'!a'an 'ea&!lan. /a'$u ar! '%nra$e($! aala &eng!nar!C
&encega er"a!n,a 'ea&!lan $eaga! a'!a (ere&uan anara $el elur ,ang &aang
engan $el $(er&a er$eu.
2.2.2 )ara ker!a K$ntra#e'#
Ber&aca&-&aca& ea(! (aa u&u&n,a &e&(un,a! <ung$! $ 9
- /engu$aa'an agar !a' er"a! %;ula$!
- /elu&(u'an $(er&a.
- /engalang! (ere&uan $el elur engan $(er&a.
2.2." S*arat ( S*arat K$ntra#e'#
Seaga! u$aa unu' &encega 'ea&!lan ena'n,a '%nra$e($! &e&!l!'! $,ara - $,ara
$eaga! er!'u 9
 . e<e' $a&(!ng ,ang &erug!'an !a' aa.
c. l!&a 'er"an,a a(a !aur &enuru 'e!ng!nan.
. !a' &engganggu uungan (er$euuan.
e. !a' &e&erlu'an anuan &e!' aau c%nr%l ,ang 'ea $ela&a (e&a'a!ann,a.
<. cara (enggunaann,a $eerana.
g. argan,a &ura $u(a,a a(a !"ang'au %le &a$,ara'a lua$.
 
2.2.& Tu!uan K$ntra#e'#
a. Fa#e %enun+a ke,a%lan
/a$a &enuna 'ea&!lan (era&a $ea!'n,a !la'u'an %le (a$angan ,ang !$r!n,a elu&
&enca(a! u$!a 20 aun.Karena u$!a ! a8a 20 aun aala u$!a ,ang $ea!'n,a
&enuna unu' &e&(un,a! ana' engan eraga! ala$an.Kr!er!a '%nra$e($! ,ang
!(erlu'an ,a!u '%nra$e($! engan (ul!n,a 'e$uuran ,ang !ngg!5 ar!n,a 'e&al!n,a
'e$uuran a(a er"a&!n 100@. Hal !n! (en!ng 'arena (aa &a$a !n! (a$angan elu&
&e&(un,a! ana'5 $era e<e'!<!a$ ,ang !ngg!. K%nra$e($! ,ang c%c%' an ,ang !$aran'an
aala (!l KB5 AKDR.
-. Fa#e %engatur %en!arangkan ke,a%lan
Per!%e u$!a !$r! anara 20 - 30 aun &eru(a'an (er!%e u$!a (al!ng a!' unu'
&ela!r'an5 engan "u&la ana' 2 %rang an "ara' anara 'ela!ran aala 2 - 4
aun.K!er!a '%nra$e($! ,ang (erlu'an ,a!u e<e'!<!a$ !ngg!5 re;er$!!l!a$ !ngg! 'arena
 (a$angan &a$! &engara('an (un,a ana' lag!.K%nra$e($! a(a !(a'a! 3 - 4 aun $e$ua!
 "ara' 'ela!ran ,ang !rencana'an.
c. Fa#e %engak,r ke#u-uran t+ak ,a%l lag
Sea!'n,a 'eluarga $eela &e&(un,a! 2 ana' an u&ur !$r! le! ar! 30 aun !a'
a&!l. K%n!$! 'eluarga $e(er! !n! a(a &engguna'an '%nra$e($! ,ang &e&(un,a!
e<e'!<!a$ !ngg!5 'arena "!'a er"a! 'egagalan al !n! a(a &en,ea'an er"a!n,a
'ea&!lan engan re$!'% !ngg! ag! !u an ana'. D! $a&(!ng !u "!'a (a$angan a'$e(%r
!a' &engara('an unu' &e&(un,a! ana' lag!5 '%nra$e($! ,ang c%c%' an !$aran'an
aala &e%e '%na(5 AKDR5 !&(lan5 $un!' KB an (!l KB >P!ne&5 200=.?. 2.2.#
/aca&-&aca& K%nra$e($!
2.2./ 0aca%(%aca% K$ntra#e'#
 A. K$ntra#e'# 0anta' Sterl#a#
Ser!l!$a$! !ea'an &en"a! ua5 ,a'n! ;a$e'%&! an ue'%&!. Tue'%&!
 
&e&%%ng !nung elur engan cara erenu $e!ngga ,ang er$ang'uan !a' a(a a&!l
lag!. a$e'%&! aala !na'an (eng!'aan aau (e&%%ngan (aa $aluran $(er&a >;a$
e<eren$? ,ang &enga'!a'an $e%rang la'!-la'! !a' !$a &enga&!l! la8an "en!$n,a.
Keuntungan 3
E<e'!;!a$n,a !ngg! ==5#@ >05# 'ea&!lan (er 100 (ere&(uan $ela&a aun (era&a
 (enggunaan?
T!a' &e&(engaru! (r%$e$ &en,u$u!
Ba!' ag! 'l!en a(a!la 'ea&!lan a'an &en"a! r!$!'% 'e$eaan ,ang $er!u$.
T!a' aa e<e' $a&(!ng ala& "ang'a (an"ang
T!a' aa (eruaan ala& <ung$! $e'$ual
Keter-ata#an
Keeraa$an ue'%&! aala 9
>1?  Haru$ !(er!&ang'an $!<a (er&anen &e%e '%nra$e($! !n! >!a' a(a !(ul!'an
lag!?5 'ecual! engan %(era$! re'anal!$a$!.
>2?  Pa$!en a(a &en,e$al !'e&u!an ar!.
>3?  Re$!'% '%&(l!'a$! 'ec!l > &en!ng'a a(a!la !guna'an ane$e$! u&u&?.
>4?  Ra$a $a'!C'e!a'n,a&anan ala& "ang'a (ene' $eela !na'an.
>#?  D!la'u'an %le %'er ,ang erla! >!uu'an %'er $(e$!al!$ g!ne'%l%g, aau %'er 
$(e$!al!$ ea unu' (r%$e$ la(ar%$'%(!?
>)?  T!a' &el!nung! !r! ar! I/S5 er&a$u' HB an HICAIDS.
  In+ka#
>2?  Par!a$ le! ar! ua
>3?  a'!n ela &e&(un,a! e$ar 'eluarga ,ang $e$ua! engan 'eena'n,a.
>4?  Paa 'ea&!lann,a a'an &en!&ul'an re$!'% 'e$eaan ,ang $er!u$.
>#?  Pa$ca(er$al!nan.
>)?  Pa$ca'eguguran.
 
 
1. )$tu# Interru'tu# #engga%a ter'utu#
+ara &encega 'ea&!lan engan &enar!' (en!$ ar! ;ag!na $eelu& er"a!
e"a'ula$!. +ara !n! &eru(a'an cara '%nra$e($! ,ang erua !'enal &anu$!a5 an
&ung'!n &a$! &eru(a'an cara ,ang (al!ng an,a' !la'u'an $a&(a! $e'arang.
E<e'!;!a$n,a *#-0@.
Keunungann,a aala cara !n! !a' &e&uu'an !a,a an (er$!a(an.
Ke'urangann,a aala &e&erlu'an (engenal!an !r! ,ang e$ar ar! la'!-la'!5 an
 an,a' la'!-la'! ,ang !a' !$a &eng%nr%l e&%$!%naln,a.
Fa'%r 'egagalan !a$an,a er"a! 'arena
1. Aan,a (engeluaran a!r &an! $eelu& e"a'ula$! ,ang a(a &enganung $(er&a5
a(alag! (aa '%!u$ ,ang erulang.
2. Terla&an,a (engeluaran (en!$ ar! ;ag!na
3. Pengeluaran $e&en e'a (aa ;ul;a a(a &en,ea'an 'ea&!lan5 &!$aln,a 'arena
aan,a eungan anara ;ul;a an 'anal!$ $er;!'al!$ uer! %le enang len!r $er;!'$
 
2. S#te% kalen+er 'antang -erkala
Aala cara  !a' &ela'u'an $engga&a (aa &a$a $uur5 (erlu 'e!$!(l!nan an
 (enger!an anara $ua&! !$r! 'arena $(er&a &au(un $el elur >%;u&? &a&(u eraan
!u( $C 4 "a& $eela e"a'ula$!.
Panang er'ala ,ang "uga !!$!la'an engan $!$e& 'alener &ula-&ula
!(er'enal'an %le K,u$a'u :g!n% ar! Je(ang an Her&ann Knau$ ar! Jer&an $e'!ar 
aun 1=31. Karena !u cara !n! "uga $er!ng !$eu engan cara :g!n%-Knau$. Da$ar
 (e&!'!rann,a aala (ere&(uan an,a a(a a&!l $ela&a eera(a ar! $a"a ala&
!a( aur a!n,a. /a$a er$eu !$eu &a$a $uur aau <a$e %;ula$! !u an er"a!
$e'!ar 14 ar! >%leran$!n,a $e'!ar 2 ar!? $eelu& ar! (era&a a! ,ang a'an aang.
Kenalan,a aala $ul! ag! (ere&(uan unu' &enenu'an &a$a $uurn,a5 erua&a
 ag! &ere'a ,ang &a$a a!n,a !a' eraur. Ban,a' ,ang &engaa'an cara !n! aala
,ang (al!ng a&an an !a' &e&(un,a! e<e' $a&(!ng.
E<e'!;!a$n,a *#-0@.
Keunungann,a aala cara !n! !a' &e&uu'an !a,a
Fa'%r 'egagalan 'arena $ala &eng!ung &a$a $uur >$aa %;ula$!? aau $!'lu$ a!
!a' eraur $e!ngga (er!ungan !a' a'ura.
Ta-el. 0enentukan %a#a #u-ur
La&an,a aur
a! er(ene'
$uur
 
". 0et$+e A%en$rea Lakta# 0AL
/e%e  A&en%rea  La'a$!  >/AL? aau  Lactational Amenorrhea Method (LAM)
aala &e%e '%nra$e($!  $e&enara ,ang &enganal'an (e&er!an A!r Su$u  Iu
>ASI? $ecara e'$'lu$!<5 ar!n,a an,a !er!'an ASI $a"a an(a a&aan &a'anan an
&!nu&an la!nn,a. /e%e A&en%rea  La'a$!  >/AL? aau  Lactational Amenorrhea
 Method (LAM) a(a !'aa'an $eaga! &e%e 'eluarga erencana ala&!a >KBA? aau
natural family planning 5 a(a!la !a' !'%&!na$!'an engan &e%e '%nra$e($! la!n.
/e$'!(un (enel!!an ela &e&u'!'an a8a &en,u$u! a(a &ene'an 'e$uuran5
na&un an,a' 8an!a  ,ang  a&!l  lag! 'e!'a &en,u$u!. :le 'arena !u5 $ela!n
&engguna'an /e%e A&en%rea La'a$!  "uga aru$ &engguna'an &e%e  '%nra$e($!
la!n $e(er!  &e%e ar!er   >!a<rag&a5 '%n%&5 $(er&!$!a?5 '%nra$e($! %r&%nal
>$un!' 5 (!l &en,u$u!5 AKBK ? &au(un IUD.
/e%e A&en%rea La'a$! >/AL? a(a !(a'a! $eaga! ala '%nra$e($!5 a(a!la9
1. /en,u$u! $ecara (enu (  full breast feeding  )5 le! e<e'!< !la !er!'an &!n!&al
'al! $ear!.
3. U&ur a,! 'urang ar! ) ulan.
)ara Ker!a
+ara 'er"a ar! /e%e A&en%rea La'a$! >/AL? aala &enuna aau &ene'an
er"a!n,a %;ula$!. Paa $aa la'a$!C&en,u$u!5 %r&%n ,ang er(eran aala (r%la'!n
an %'$!%$!n. Se&a'!n $er!ng &en,u$u!5 &a'a 'aar (r%la'!n &en!ng'a an %r&%n 
g%na%r%(!n &ele(a$'an %r&%n (enga&a >!n!!%r?. H%r&%n (enga&a a'an
&engurang! 'aar e$r%gen5 $e!ngga !a' er"a! %;ula$!.
E4ekt4ta#
E<e'!<!a$ /AL $anga !ngg! $e'!ar = (er$en a(a!la !guna'an $ecara enar an
&e&enu! (er$,araan $eaga! er!'u9 !guna'an $ela&a ena& ulan (era&a $eela
&ela!r'an5 elu& &ena(a a!  (a$ca &ela!r'an an &en,u$u!  $ecara e'$'lu$!< 
>an(a &e&er!'an &a'anan aau &!nu&an a&aan?. E<e'!<!a$ ar! &e%e !n! "uga
$anga erganung (aa <re'uen$! an !nen$!a$ &en,u$u!.
0an4aat
/e%e A&en%rea  La'a$!  >/AL? &e&er!'an &an<aa  '%nra$e($!  &au(un n%n
'%nra$e($!.
/an<aa '%nra$e($! ar! /AL anara la!n9
1. E<e'!<!a$ !ngg! >= (er$en? a(a!la !guna'an $ela&a ena& ulan (era&a
$eela &ela!r'an5 elu& &ena(a a! an &en,u$u! e'$'lu$!<.
2. Da(a $egera !&ula! $eela &ela!r'an.
3. T!a' &e&erlu'an (r%$eur 'u$u$5 ala &au(un %a.
4. T!a' &e&erlu'an (enga8a$an &e!$.
#. T!a' &engganggu $engga&a.
). /ua !guna'an.
. T!a' &en!&ul'an e<e' $a&(!ng $!$e&!'.
=. T!a' erenangan engan ua,a &au(un aga&a.
/an<aa N%n K%nra$e($!
/an<aa n%n '%nra$e($! ar! /AL anara la!n9
Unu' a,!
2. Pen!ng'aan g!!.
3. /engurang! re$!'% (en,a'! &enular .
4. Ter!nar ar! 'eer(a(aran eraa( '%na&!na$! a!r5 $u$u <%r&ula aau ala
&!nu& ,ang !(a'a!.
Unu' !u
1. /engurang! (eraraan (%$ (aru&C$eela &ela!r'an.
2. /e&anu (r%$e$ !n;%lu$! uer! >ueru$ 'e&al! n%r&al?.
3. /engurang! re$!'% ane&!a.
4. /en!ng'a'an uungan ($!'%l%g! anara !u an a,!.
Keter-ata#an
/e%e A&en%rea La'a$! >/AL? &e&(un,a! 'eeraa$an anara la!n9
1. /e&erlu'an (er$!a(an !&ula! $e"a' 'ea&!lan.
2. /e%e !n! an,a e<e'!< !guna'an $ela&a ) ulan $eela &ela!r'an5 elu&
&ena(a a! an &en,u$u! $ecara e'$'lu$!<.
3. T!a' &el!nung! ar!  (en,a'! &enular $e'$ual  er&a$u' He(a!!$ B aau(un
HICAIDS.
4. T!a' &en"a! (!l!an ag! 8an!a ,ang !a' &en,u$u!.
#. Ke$ul!an ala& &e&(eraan'an (%la &en,u$u! $ecara e'$'lu$!<.
5ang Da'at 0enggunakan 0AL
/e%e A&en%rea La'a$! >/AL? a(a !guna'an %le 8an!a ,ang !ng!n &eng!nar!
'ea&!lan an &e&enu! 'r!er!a $eaga! er!'u9
1. an!a ,ang &en,u$u! $ecara e'$'lu$!<.
 
2. Iu (a$ca &ela!r'an an a,!n,a eru&ur 'urang ar!  ) ulan.
3. an!a ,ang elu& &ena(a'an a!  (a$ca &ela!r'an.
an!a  ,ang &engguna'an /e%e A&en%rea  La'a$!  >/AL?5 aru$  &en,u$u! an
&e&(era!'an al-al ! a8a !n!9
1. D!la'u'an $egera $eela &ela!r'an.
2. Fre'uen$! &en,u$u! $er!ng an an(a "a8al.
3. Pe&er!an ASI an(a %%l aau %.
4. T!a' &eng'%n$u&$! $u(le&en.
#. Pe&er!an ASI ea( !la'u'an a!' 'e!'a !u an aau a,! $eang $a'!.
). K$ntra#e'# 0ekank
1. K%n%&9
K%n%& $eaga! ala '%nra$e($! aru !&ula! (aa aa 'e-1 ! Inggr!$. Paa
&ulan,a '%n%& !n! !ua ar! u$u$ !r!-!r! an ala& (er'e&angann,a (aa 1445
G%%,ear era$!l &e&ua '%n%& ar! 'are. K%n%& ,ang u&u&n,a !(a'a! $e'arang
!n! erua ar! 'are an er$e!a engan u'uran an 8arna ,ang eraga&. E<e'!;!a$
'%n%& !n! erganung (aa &uu an 'eel!!an ala& (enggunaann,a. E<e'!< *#-0@.
Terua ar! lae5 aa '%n%& unu' (r!a &au(un 8an!a $era er<ung$! $eaga!
 (e&l%'!r C arr!er $(er&a. Kegagalan (aa u&u&n,a 'arena '%n%& !a' !(a$ang
$e"a' (er&ulaan $engga&a aau erla&a &enar!' (en!$ $eela e"a'ula$! $e!ngga
'%n%& erle(a$ an ca!ran $(er&a u&(a ! ala& ;ag!na.
 Keuntungan:
- B!la !guna'an $ecara e(a &a'a '%n%& a(a !guna'an unu' &encega 'ea&!lan
an (enularan (en,a'! &enular $e'$ual >P/S?.
- K%n%& !a' &e&(engaru! 'e$uuran "!'a !guna'an ala& "ang'a (an"ang
- K%n%& &ua !a(a an er$e!a engan arga ,ang er"ang'au
 
Karena $anga !(!$ &a'a '%n%& &ua r%e' !la !a' !guna'an aau !$!&(an $e$ua!
auran
Beera(a (r!a !a' a(a &e&(eraan'an ere'$!n,a $aa &engguna'an '%n%&.
Seela er"a! e"a'ula$!5 (r!a aru$ &enar!' (en!$n,a ar! ;ag!na5 !la !a'5 a(a er"a!
re$!'% 'ea&!lan aau (enularan (en,a'! &enular $e'$ual.
K%n%& ,ang erua ar! lae a(a &en!&ul'an alerg! ag! eera(a %rang.
2.S'er%at#+a3
 Baan '!&!a a'!< unu' &e&unu $(er&a5 erenu' ca!ran5 'r!& aau !$u
;ag!na ,ang aru$ !&a$u''an 'e ala& ;ag!na # &en! $eelu& $engga&a.
E<e'!;!a$n,a *0@. Sa,angn,a !$a &en,ea'an rea'$! alerg!. Kegagalan $er!ng
er"a! 'arena 8a'u laru ,ang elu& cu'u(5 "u&la $(er&a!$!a ,ang !guna'an
erlalu $e!'! aau ;ag!na $ua !!la$ ala& 8a'u ) "a& $eela $engga&a.
S(er&a!$!a ,ang !(a'a! unu' '%nra$e($! er!r! aa$ ua '%&(%nen ,a!u a
'!&!a8! ,ang &a&(u &e&a!'an $(er&a%%a an vechikulum ,ang !(a'a! unu' 
&e&ua ale5 'r!&5 aau "ell,. S(er&a!$! erguna unu' &e&a!'an $(er&a $eelu&
&ele8a! $er;!'$. +ara 'er"an,a engan &eru$a' &e&ran $el $(er&a an &enurun'an
&%!l!a$ $(er&a $era 'e&a&(uan $(er&a ! ala& &e&ua! %;u&. S(er&a!$!a er!r!
ar! er&aca& enu' $e(er! $u((%$!%ru&5 "ell, aau 'r!&5 ale u$a an !$u KB.
Penggunan,a &a$! $anga $e!'!.
 
A? Suppositorium: Lorofin suppositoria, endel pessaries! Suppositorium !&a$u''an
$e"au &ung'!n 'eala& ;ag!na $eelu& '%!u$. :a !n! aru &ula! a'!< $eela # &en!.
La&a 'er"an,a 'urang le! 20 &en! $a&(a! 1 "a&.
 ") #elly atau cr$me 9 1? %erseptin vaginal &elly, 'rthogynol vaginal &elly, ) elfen vaginal 
cr$me .  #elly le! encer ar!(aa creme . :a !n! !$e&(r%'an 'eala& ;ag!na engan
&engguna'an $uau ala. La&a 'er"an,a 'urang le! 20 &en! $a&(a! 1 "a&.
*) +ablet busa: Sa&(%%n5 ;%l(ar5 S,n-A-Gen. Seelu& !guna'an5 ale erle! aulu
!celu('an 'eala& a!r5 'e&u!an !&a$u''an 'eala& ;ag!na $e"au &ung'!n. La&a
'er"an,a 30 $a&(a! )0 &en!.
 ) *-ilm , ,ang &eru(a'an ena ,ang !(!$5 a(a !l!(a5 an laru ala& a!r. Dala&
;ag!na %a !n! &eru(a'an gel engan !ng'a !$(er$! ,ang !ngg! an &en,ear (aa
 
".6agnal +a4rag%a
L!ng'aran c!nc!n !la(!$! 'are <le'$!el !n! a'an &enuu( &ulu ra!& !la !(a$ang
ala& l!ang ;ag!na ) "a& $eelu& $engga&a. E<e'!;!a$n,a $anga 'ec!l5 'arena !u
aru$ !guna'an er$a&a $(er&a!$!a unu' &enca(a! e<e'!;!a$ 0@. +ara !n! !$a
gagal !la u'uran !a<rag&a !a' (a$5 erge$er $aa $engga&a5 aau erlalu ce(a !le(a$
> "a& ? $eela $engga&a.
4. IUD Intra Uterne De7ce atau #'ral3  
Terua ar! aan (%l,e,lene ,ang !er! l!l!an l%ga&5 u&u&n,a e&aga
>+u? an !(a$ang ! &ulu ra!&. E<e'!;!a$n,a =2-=4@. Kele&aan ala !n! ,a!u
 !$a &en!&ul'an ra$a n,er! ! (eru5 !n<e'$! (anggul5 (enaraan ! luar &a$a
&en$rua$! aau ara &en$rua$! le! an,a' ar! !a$an,a.
#. IUS atau Intra Uterne S*#te% 
aala enu' '%nra$e($! eraru ,ang &engguna'an %r&%n (r%ge$er%n $eaga!
gan! l%ga&. +ara 'er"an,a $a&a engan IUD e&aga5 !a&a engan eera(a
n!la! (lu$9 Le! !a' n,er! an 'e&ung'!nan &en!&ul'an (enaraan le! 'ec!l5
/en$rua$! &en"a! le! r!ngan >;%lu&e ara le! $e!'!? an 8a'u a! le!
$!ng'a.
/eru(a'an &e%e '%nra$e($! ,ang $anga e<e'!<.
Bag! 8an!a ,ang !a' aan eraa( %r&%n a(a &engguna'an IUD engan l!l!an
e&aga.
 Kekurangan :
Paa 4 ulan (era&a (e&a'a!an a(a er"a! re$!'% !n<e'$!.
Ke'urangan IUDCIUS alan,a a(a 'eluar an(a !$aar!.
Te&aga (aa IUD a(a &en!ng'a'an ara &en$rua$! an 'ra& &en$rua$!.
alau(un "arang er"a!5 IUDCIUS a(a &enanca( 'e ala& ra!&.
D. K$ntra#e'# H$r%$nal
1.Penger!an
K%nra$e($! %r&%nal aala ala aau %a '%nra$e($! ,ang eru"uan unu' &encega
er"a!n,a 'ea&!lan !&ana aan a'un,a &enganung (re(ara e$r%gen an
 (r%ge$er%ne. Dengan <ung$! ua&a unu' &encega 'ea&!lan >'arena &enga&a
%;ula$!?5 '%nra$e($! !n! "uga !a$a !guna'an unu' &engaa$! 'e!a'$e!&angan
 
Haru$ !(era!'an eera(a <a'%r ala& (e&a'a!an $e&ua "en!$ %a ,ang er$!<a
%r&%nal5 ,a!u9
  K$ntran+ka# %utlak3 >$a&a $e'al! !a' %le !er!'an?9'ea&!lan5 ge"ala
r%&%e&%l!5 'ela!nan (e&ulu ara %a'5 gangguan <ung$! a! aau u&%r ala&
ra!&.
K$ntran+ka# relat4  >%le !er!'an engan (enga8a$an !nen$!< %le %'er?9
 (en,a'! 'enc!ng &an!$ >D/?5 !(eren$!5 (enaraan ;ag!na era5 (en,a'! g!n"al an
 "anung.
2. Jen!$ K%nra$e($!
Bera$ar'an "en!$ an cara (e&a'a!ann,a !'enal !ga &aca& '%nra$e($! %r&%nal
,a!u 9 K%nra$e($! Sun!'an5 K%nra$e($! :ral >P!l? K%nra$e($! I&(lan.
a. K$ntra#e'# Suntkan
1?De(% (r%;era ,ang &enganung &er%,(r%ge$!n aceae #0 /g.>$un!'an 3 ulan
$e'al! ?
2?+,cl%<e& ,ang &enganung &er%,(r%ge$er%n aceae an e$r%gen.1 ulan $e'al!
3?N%re!nr%ne enanae >N%re$era? 200 &g ,ang &enganung er!;ae e$%$er%n.
2 ulan $e'al!.
0ekan#%e Ker!a K$ntra#e'# Suntkan 
a? /engalang! (engeluaran FSH an LH $e!ngga !a' er"a! (ele(a$an %;u& unu'
er"a!n,a %;ula$! engan "alan &ene'an (e&enu'an relea$!ng <a'%r ar!
!(%ala&u$.
 ? /engenal'an lener $er;!'$ $e!ngga $ul! unu' !e&u$ %le $(er&a%%a.
c? /erua $ua$ana en%&er!u& $e!ngga &en"a! !a' $e&(urna unu' !&(lana$!
ar! a$!l '%n$e($!.
a. Keunungan
1?N%r!$era (e&er!ann,a $eerana !er!'an 200 &g $e'al! $e!a( &!nggu unu' )
 ulan (era&a 3 $un!'an (era&a 'e&u!an $elan"un,a $e'al! !a( 12 &!nggu.
2?D/PA (e&er!ann,a !er!'an $e'al! ala& 12 &!nggu engan %$!$ 1#0 &g.
3?T!ng'a e<e'!<!a$n,a !ngg!
4?T!a' &engganggu (engeluaran la'a$! an u&u 'e&ang a,!.
#?Sun!'an !a' aa uungann,a engan $aa er$engga&a.
)?T!a' (erlu &en,!&(an aau &e&el! (er$e!aan.
*?K%nra$e($! $un!'an a(a !en!'an $eela 3 ulan engan cara !a' !$un!'
ulang5 $eang'an IUD an !&(lan ,ang n%n-!%erale aru$ !'eluar'an %le %rang
la!n.
?B!la (erlu5 8an!a a(a &engguna'an '%nra$e($! $un!'an an(a (erlu
&e&er!au'an 'e(aa $!a(a(un er&a$u' $ua&! aau 'eluarga la!n.
=?T!a' !e&u'an e<e' $a&(!ng &!n%r $e(er! (aa P:K ,ang !$ea'an e$r%gen5
anara la!n &ual aau e<e' $a&(!ng ,ang le! $er!u$ $e(er! !&uln,a e'uan ara
!$a&(!ng e$r%gen "uga a(a &ene'an (r%u'$! ASI.
 . Kerug!an
2?er"a!n,a a&en%r%e ,ang er'e(an"angan
3?Bera aan ,ang era&a
4?Sa'! 'e(ala
#?Ke&al!n,a 'e$uuran aga' erla&a eera(a ulan
)?J!'a era(a aau &engala&! $!e e<e' ar! $un!'an !a' a(a !ar!' lag!.
*?/a$! &ung'!n er"a! 'ea&!lan5 'arena &e&(un,a! ang'a 'egagalan 0.*@.
?Pe&er!ann,a aru$ !la'u'an %le %rang ,ang (r%<e$!%nal.
=?/en!&ul'an ra$a $a'! a'!a $un!'an
10?/e&erlu'an !a,a ,ang cu'u( !ngg!.
3.Saa Pe&er!an ang Te(a
 
a. Pa$ca (er$al!nan
1?. Segera !er!'a 'e!'a &a$! ! Ru&a Sa'! aau $eela ) &!nggu (%$ (aru& an
$eelu& er'u&(ul engan $ua&!.
2?. Te(a (aa "a8al $un!'an er!'un,a.
 . Pa$ca A%ru$
1?. Segera $eela (era8aan aau $eelu& 14 ar!.
2?. Ja8al 8a'u $un!'an ,ang !(er!ung'an.
c. Iner;al.
2?. Ja8al 8a'u $un!'an !(er!ung'an.
#. K%nra In!'a$!
a. Ter$ang'a a&!l
 . Peraraan g!ne'%l%g! > (eraraan &elalu! ;ag!na ,ang !a' !'eau! (en,ean,a
c. Tu&%rC'egana$an
. Pen,a'! "anung5 a!5 !(eren$!5 D/5 (en,a'! (aru-(aru ea.
). +ara Penggunaan
De(% (r%;era aau De(% (r%ge$!n !$un!'an $ecara !nra &u$cular !a( 12 &!nggu
engan 'el%nggaran aa$ 8a'u $un!'5 !a$a !er!'an 'urang $au &!nggu.
*. E<e' Sa&(!ng an Penanggulangann,a
a. E<e' $a&(!ng
1? Gangguan Ha! 9
a?. A&en%r%e ,a!u !a' aang a! $e!a( ulan $ela&a &engguna'an '%nra$e($!
$un!'an 'ecual! (aa (e&a'a!an c,cl%<e&.
 ?. S(%!ng ,a!u erca'-erca' (eraraan !luar a! ,ang er"a! $ela&a
&engguna'an '%nra$e($! $un!'an.
 
2? Ke(u!an
Aan,a ca!ran (u! ,ang erle!an ,ang 'eluar ar! "alan la!r an era$a
&engganggu > "arang er"a!?
3? Peruaan era aan
Bera aan era&a eera(a '!l%gra& ala& eera(a ulan $eela &engguna'an
'%nra$e($! $un!'an
4? Pu$!ng an $a'! 'e(ala
Ra$a er(uar C$a'! 'e(ala5 ,ang a(a er"a! (aa $au $!$!5 'eua $!$! aau
'e$eluruan ar! ag!an 'e(ala . In! !a$an,a er$!<a $e&enara.
#? He&a%&a
arna !ru an ra$a n,er! (aa aera $un!'an a'!a (eraraan ! a8a 'ul!.
 . Penanggulangann,a
1? Gangguan a!
a? K%n$el!ng
/e&er!'an (en"ela$an 'e(aa cal%n a'$e(%r a8a (aa (e&a'a!an '%nra$e($!
$un!'an a(a &en,ea'an ge"ala-ge"ala er$eu aala a'!a (engaru %r&%nal
$un!'an an !a$an,a ge"ala-ge"ala (eraraan !a' erlang$ung la&a
 ? Peng%aan
A(a!la (a$!en !ng!n &ena(a a!5 a(a !er!'an (e&er!an P!l KB ar! I $a&(a! 'e
II &a$!ng &a$!ng 3 ale5 $elan"un,a ar! 'e I !er!'an 1 1 $ela&a 3 # ar!. B!la
er"a! (eraraan5 a(a (ula !er!'an (re(ara e$r%gen &!$aln,a 9 L,&%ral 2 1
$ear! $a&(a! (eraraan eren!. Seela (eraraan eren!5 a(a !la'$ana'an
6e(er!ng %<<7 > 1 1 ale ?.
2? Ke(u!an
a? K%n$el!ng 9
/en"ela$'an 'e(aa a'$e(%r a8a '%nra$e($! $un!'an "arang er"a! 'e(u!an. B!la
al !n! er"a! "uga5 aru$ !car! (en,ean,a an $egera ! er!'an (eng%aan.
 ? Peng%aan 9
Peng%aan &e!$ !a$an,a !a' !(erlu'an. Paa 'a$u$ !&ana ca!ran erle!an
a(a !er!'an (re(ara An! +%l!nerg!$ $e(er! eraella%na 10 &g %$!$ 2 1
ale unu' &engurang! ca!ran ,ang erle!an. Peruaan 8arna an au !a$an,a
!$ea'an %le aan,a !n<e'$!.
3? Peruaan Bera Baan
a? K%n$el!ng 9
/en"ela$'an 'e(aa a'$e(%r a8a 'ena!'an era aan aala $ala $au e<e'
$a&(!ng '%nra$e($! $un!'an. Kena!'an era aan a(a "uga !$ea'an al-al la!n.
H!(%e$a (ara al! 9 D/PA &erang$ang (u$a (engenal!an na<$u &a'an ! !(%ala&u$
,ang &en,ea'an a'$e(%r &a'an le! an,a' ar! !a$an,a. D!$a&(!ng !u a(a
 (ula er"a! (enurunan era aan.
 ? Peng%aan
Peng%aan !e &eru(a'an (!l!an ua&a. D!an"ur'an unu' &ela'$ana'an !e rena
'al%r! $era %laraga ,ang eraur. B!la erlalu 'uru$5 !an"ur'an unu' !e !ngg! 'al%r!5
 !la !a' era$!l !an"ur'an unu' gan! cara '%nra$e($! n%n %r&%nal.
4? Pu$!ng an Sa'! Ke(ala
a? K%n$el!ng
/en"ela$'an 'e(aa a'$e(%r a8a e<e' $a&(!ng er$eu &ung'!n aa ea(! "arang
er"a! an !a$an,a er$!<a $e&enara.
 ? Peng%aan
Pe&er!an an! (r%$aglan!n unu' &engurang! 'eluan ace%$al #00&g5 3 1
aleCar!
#? He&a%&a
a? K%n$el!ng
/en"ela$'an 'e(aa cal%n a'$e(%r &engena! 'e&ung'!nan e<e' $a&(!ng
 ? Peng%aan
K%&(re$ !ng!n (aa aera ,ang &e&!ru $ela&a 2 ar!. Seela !u !ua &en"a!
'%&(re$ anga $e!ngga 8arna !ruC'un!ng &en"a! !lang.
. K%&(l!'a$! an Penanggulangann,a
A$e$
Ra$a $a'! an (ana$ !aera $un!'an. B!la era(a a$e$ eraa aan,a en"%lan ,ang
n,er! ! aera $un!'an. B!a$an,a !a'!a'an 'arena (e&a'a!an "aru& $un!' ,ang
 erulang an !a' $uc! a&a.
 . Penanggulangan
Pe&er!an an!!%!c %$!$ !ngg! > A&(!c!l!n #00 &g5 3 1 ale C ar! ?.
B!la a$e$ 9 Ber!'an '%&(re$ unu' &en!ng!n'an !n<e'$! C &e&aang'an a$e$
&!$aln,a '%&(re$ (er&angana$ aau r!;an%l. B!la aa <lu'ua$! (aa a$e$5 a(a
!la'u'an !n$!$! a$e$5 $eela !u !er!'an a&(%n an ra!n "angan lu(a er!'an
an!!%!c $(er! (enaala'$anaan (aa !n<e'$!.
10. Te&(a Pela,anan
a. Ru&a Sa'! C Ru&a Sa'! Ber$al!n C Ru&a Ber$al!n
 . Pu$'e$&a$ C Bala! 'e$eaan /a$,ara'a C P%l!'l!n!' S8a$a C P%l!'l!n!' Pe&er!na.
c. P%l!'l!n!' Kel!l!ng
 
-. K$ntra#e'# 8ral Pl
K%nra$e($! %ral aala '%nra$e($! unu' 8an!a ,ang erenu' ale5 &enganung
%r&%n e$r%gen an (r%ge$r%ne ,ang !guna'an unu' &encega a&!l.
K%nra$e($! %ral er!r! aa$ l!&a &aca& ,a!u 9
1?. P!l '%&!na$!5 ala& $au (!l era(a e$r%gen an (r%ge$r%ne $!ne!' ,ang
!&!nu& 3 'al! $e&!nggu.
2?. P!l $e'un$eal5 P!l !n! !ua $ee&!'!an ru(a $e!ngga &!r!( engan uruan %r&%n
,ang !'eluar'an %;ar!un (aa !a( $!'lu$. /a'a era$ar'an uruan %r&%n
er$eu5e$r%gen an,a !er!'an $ela&a 14 1) ar! (era&a ! !'u! %le '%&!na$!
 (r%ge$r%ne an e$r%gen $ela&a # * ar! era'!r.
3?. P!l &!n!5 &eru(a'an (!l %r&%n ,ang an,a &enganung (r%ge$r%ne ala& %$!$
&!n! > 'urang ar! 05# &g? ,ang aru$ !&!nu& $e!a( ar! er&a$u' (aa $aa a!.
4?. :nce a &% (!l5 (!l %r&%n ,ang &enganung e$r%gen ,ang 7 L%ng ac!ng 7 ,a!u
 !a$an,a (!l !n! erua&a !er!'an unu' 8an!a ,ang &e&(un,a! B!%l%g!cal Hal< L!<e
 (an"ang
#?. /%rn!ng a<er (!l5 &eru(a'an (!l %r&%n ,ang &enganung e$r%gen %$!$ !ngg!
,ang an,a !er!'an unu' 'eaan arura $a"a5 $e(er! 'a$u$ (e&er'%$aan an
'%n%& %c%r.
E<e' $a&(!ng ,ang !!&ul'an '%nra$e($! :ral > P!l ?.
1?. N%u$ea
Keunungan K%nra$e($! :ral > P!l ?
1?. /ua &engguna'ann,a
2? +%c%' unu' &enuna 'ea&!lan (era&a ar! (a$angan u$!a $uur &ua.
3?. /engurang! ra$a $a'! (aa $aa &en$rua$!
4?. Da(a &encega e<e$!en$! a e$! >Fe?
#?. /engurang! re$!'% 'an'er %;ar!u&.
)? T!a' &e&(engaru! (r%u'$! ASI (aa $aa (e&a'a!an (!l ,ang &enganung
e$r%gen.
c. K$ntra#e'# I%'lant.
K%nra$e($! !&(lan &e'an!$&e 'er"an,a aala &ene'an %;ula$! &e&ua gea
$er;!'$ &en"a! 'enal an &e&ua en%&er!u& !a' $e&(a &ener!&a a$!l
'%n$e($!.
E<e' $a&(!ng I&(lan
Paa u&u&n,a e<e' $a&(!ng ,ang !!&ul'an !&(lan !a' eraa,a. ang (al!ng
$er!ng !e&u'an aala gangguan a! ,ang 'e"a!ann,a er;ar!a$! (aa $e!a(
 (e&a'a!an5 $e(er! (enaraan a! ,ang an,a' aau $e!'!5 a'an aa (e&a'a!an
 
 eera(a ulan 'e&u!an. E<e' $a&(!ng la!n ,ang &ung'!n !&ul5 ea(! "arang aala
$a'! 'e(ala5 &ual5 &ulu 'er!ng5 "era8a5 (a,uara egang5 (eruaan $elera &a'an an
 (eruaan era aan.
e. Keunungan I&(lan.
1?. E<e'!<!a$ !ngg! $eela !(a$ang
2?. S!$e& ) 'a($ul &e&er!'an (erl!nungan unu' # aun.
3? T!a' &enganung e$r%gen
4? E<e' '%nra$e(!< $egera era'!r $eela !&(lann,a !'eluar'an
#?. I&(lan &ele(a$'an (r%ge$!n engan 'ece(aan rena an '%n$an5 $e!ngga
er!nar ar! %$!$ a8al ,ang !ngg!.
)?. Da(a &encega er"a!n,a ane&!a
<. Kerug!an I&(lan.
1?. In$er$! an (engeluaran aru$ !'eluar'an %le enaga erla!.
2?. Peuga$ &e!$ &e&erlu'an la!an an (ra'e' unu' !n$er$! an (engang'aan
!&(lan.
4?. Ser!ng !&ul (eruaan (%la a!
 
KESI0PULAN
Keluarga erencana aala u$aa-u$aa ,ang !la'u'an a!' %le (e&er!na
&au(un !n!;!u unu' &engaur "ara' 'ela!rann,a engan &engguna'an ala aau
&e%e '%nra$e($!. Secara u&u& u"uan 'eluarga erencana aala unu' &e8u"u'an
'eluarga ,ang $ea an $e"aera ala& u(a,a unu' &en"arang'an 'ea&!lan an
&e&aa$! "u&la ana' ua %rang $a"a5 u(a,a !n! "uga a(a &en,ea'an '%n!$! $%$!al
e'%n%&! 'eluarga. Pe$era 'eluarga erencana >a'$e(%r KB? aala (a$angan u$!a $uur 
!&ana $ala $e%rang ar! (aan,a &engguna'an $ala $au cara aau ala '%nra$e($! unu' 
u"uan (encegaan 'ea&!lan5 a!' &elalu! (r%gra& &au(un n%n (r%gra&.
K%nra$e($! era$al ar! 'aa K%nra erar! &encega aau &ela8an5 $eang'an
'%n$e($! aala (ere&uan anara $el elur >$el 8an!a? ,ang &aang an $el $(er&a >$el
 (r!a? ,ang &enga'!a'an 'ea&!lan. /a'$u ar! '%nra$e($! aala &eng!nar!C
&encega er"a!n,a 'ea&!lan $eaga! a'!a (ere&uan anara $el elur ,ang &aang
engan $el $(er&a er$eu. /aca& ar! '%nra$e($! anara la!n 9 K%nra$e($! /ana(
>Ser!l!$a$!?5 ,a'n! ue'%&! an ;a$e'%&! 5 '%nra$e($! &e'an!'5 an '%nra$e($!
ala&!. K%nra$e($! er$eu !(a'a! era$ar'an u"uann,a5 ,a'n! a(a'a unu' 
 
DAFTAR PUSTAKA
1. Pra8!r%ar"%SC Il&u Ke!anan . ,a,a$an !na (u$a'a. 200#. =0-=33
2. aan! . T!ga aun (enaala'$anaan KB Era De$enral!$a$! an Ara
'e!"a'an Na$!%nal (r%gra& KB na$!%nal .(9CC<'&.ua.ac.!CunuanCKB.(<.
ac$e$e %n Feruar, # 2014.
3. Pe%&an Pela,anan Keluarga Berencana Pa$ca Per$al!nan ! Fa$!l!a$ Ke$eaan
>BKKBN an Ke&en'e$ R.I.5 2012?. 888. ''n .g%.!C...C/ET:DE
@20@20K:NTRASEPSI! Acc$ee %n Feruar, 3r
4. K%nra$e($!. +un!nga& FG. :$er! !ll!a&$ %l 2. 200). 1)=*-1*32
#. Haran%5 Hana<!. 2010. keluarga "erencana an Kontrasepsi! Ja'ara 9 Pu$a'a
S!nar Hara(an
). Sa!<u!n5 A.B.5 200)5 Bu'u (anuan Pra'!$ (ela,anan K%nra$e($!5 5 a,a$an
B!na Pu$a'a $ar8%n% Pra8!r%ar"%5 Ja'ara. #4-