Top Banner
kaya kaya kaya kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM palakaoM ko AiQakar palakaoM ko AiQakar palakaoM ko AiQakar palakaoM ko AiQakar maorIlaOnD sToT iDpaT maorIlaOnD sToT iDpaT maorIlaOnD sToT iDpaT maorIlaOnD sToT iDpaT-maoMT Aa^f eojyaukoSana maoMT Aa^f eojyaukoSana maoMT Aa^f eojyaukoSana maoMT Aa^f eojyaukoSana iDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaI iDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaI iDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaI iDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaI- [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva-saoja, saoja, saoja, saoja, jaulaa[ jaulaa[ jaulaa[ jaulaa[- 2002
27

kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

May 15, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kayakayakayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM

palakaoM ko AiQakarpalakaoM ko AiQakarpalakaoM ko AiQakarpalakaoM ko AiQakar

maorIlaOnD sToT iDpaTmaorIlaOnD sToT iDpaTmaorIlaOnD sToT iDpaTmaorIlaOnD sToT iDpaT----maoMT Aa^f eojyaukoSanamaoMT Aa^f eojyaukoSanamaoMT Aa^f eojyaukoSanamaoMT Aa^f eojyaukoSana iDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaIiDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaIiDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaIiDvaIjana Aa^f spoSala eojyaukoSanaÀAlaI---- [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva [MTrvaonSana saiva----saoja,saoja,saoja,saoja,

jaulaa[jaulaa[jaulaa[jaulaa[---- 2002

Page 2: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 1

Baaga I ¹ kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM................................................................................................................................................................2

Baaga II ¹ pUva- saUcanaa ...................................................................................................................................................................................2

Baaga III ¹ sahmait .....................................................................................................................................................................................3

saamaanya .............................................................................................................................................................................................3

palakaoM kI AsvaIkRit ..............................................................................................................................................................................3

punamaU-lyaaMkna hotu AnauraoQa pr p`itiËyaa donao maoM Asaflata ..........................................................................................................................................3 saImaa .......................................................................................................................................................................................................... 3

Baaga IV ¹ SaOxaiNak maUlyaaMkna p`iËyaa............................................................................................................................................................................ 4

inaQaa-rNa.............................................................................................................................................................................................4

maUlyaaMkna............................................................................................................................................................................................4

punamaU-lyaaMkna.........................................................................................................................................................................................5

saovaaAaoM kI samaaiPt .................................................................................................................................................................................5

Baaga V ¹ svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ..................................................................................................................................................................6

pirBaaYaayaoM ..........................................................................................................................................................................................6

saava-jainak ejaonsaI maapdMD..........................................................................................................................................................................6

saava-jainak #acao- pr maUlyaaMkna hotu palak ka AiQakar.............................................................................................................................................6

palakaoM kI phla pr maUlyaaMkna......................................................................................................................................................................6

saunavaa[- krnao vaalao AiQakarI Wara maUlyaaMkna hotu AnauraoQa ..........................................................................................................................................6

Baaga VI ¹ vaOyai@%ak SaOxaiNak kaya-Ëma (IEP)......................................................................................................................................................7

IEP TIma maIiTMga...................................................................................................................................................................................7

maIiTMga maoM palak p`itBaaigata........................................................................................................................................................................7

IEP TIma ..........................................................................................................................................................................................8

IEP ivakasaÊ samaIxaaÊ evaM saMSaaoQana................................................................................................................................................................8

IEP ivaYayavastu ...................................................................................................................................................................................9

isqait pirvat-na saovaayaoM ............................................................................................................................................................................10

BatI- ..............................................................................................................................................................................................10

IEP kayaa-nvayana.................................................................................................................................................................................10

snaatk ³gaojyaueT´ haonao ko ilae AavaSyaktayaoM ..................................................................................................................................................10

Baaga VII ¹ ivastairt skUla vaYa- saovaayaoM .............................................................................................................................................................11

Baaga VIII - iSaSauAaoM va baccaaoM ko ilae isqai%a pirva%a-na kaya-Ëma....................................................................................................................................11

Baaga IX - SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat kaya-ivaiQayaaM ...........................................................................................................................................11

pirBaaYaayaoM ........................................................................................................................................................................................11

saavaQaainayaaM .......................................................................................................................................................................................12

sahmait............................................................................................................................................................................................12

saulaBata AiQakar.................................................................................................................................................................................12

saulaBata irka^D- ...................................................................................................................................................................................13

palakaoM ko AnauraoQa pr AiBalao#aaoM maoM saMSaaoQana.....................................................................................................................................................13

saUcanaa kao naYT krnao ko ilae kaya-ivaiQayaaM .......................................................................................................................................................13

baccaaoM ko AiQakar ................................................................................................................................................................................13

AnauSaasanaa%mak saUcanaa.............................................................................................................................................................................14

Baaga X ¹ ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ka AnauSaasana ........................................................................................................................................................14

pirBaaYaayaoM ........................................................................................................................................................................................14

BatI- ³sqaapna´ maoM pirvat-na .......................................................................................................................................................................14

skUla AiQakarI ka p`aiQakar.....................................................................................................................................................................14

saunavaa[- krnao vaalao AiQakarI ko AiQakar........................................................................................................................................................16

AiBavyai@t inaQaa-rNa..............................................................................................................................................................................16

]na ivaVaiqa-yaaoM ko ilae jaao ABaI ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya nahIM hOM ...........................................................................................................17

AnauSaasana sambanQaI inaNa-yaaoM kI ApIla ............................................................................................................................................................18

kanaUna laagaU krnao vaalao AiQakairyaaoM evaM nyaaiyak AiQakairyaaoM kao Anaumaaodna .....................................................................................................................18

Baaga XI ¹ palakaoM Wara ivaVaiqa-yaaoM kI inajaI skUla maoM BatI- .........................................................................................................................................19

FAPE pr ivavaad haonao pr palakaoM Wara baccaaoM kI BatI- .......................................................................................................................................19

palakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaqaI- ............................................................................................................................... 20

Baaga XII ¹ palakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@t................................................................................................................................................20

Baaga XIII ¹ vayask haonao kI Aayau pr palakaoM ko AiQakaraoM ka hstantrNa........................................................................................................................21

Baaga XIV ¹ ivavaad saulaJaanaa .......................................................................................................................................................................21

ilai#at iSakayat kaya-ivaiQayaaM ....................................................................................................................................................................21

maQyasqata kaya-ivaiQayaaM............................................................................................................................................................................23

AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ........................................................................................................................................................................23

Baaga XV ¹ eTanaI- ka Saulk........................................................................................................................................................................26

Page 3: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 2

BaagaBaagaBaagaBaaga I ¹¹¹¹ kayakayakayakaya----ivaiQa sambanQaI ivaiQa sambanQaI ivaiQa sambanQaI ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMsaavaQaainayaaMsaavaQaainayaaMsaavaQaainayaaM

[sa dstavaoja maoM Saaimala saurxaa ]paya¸ vaYa- 1997 ko ivaklaaMga vyai@tyaaoM hotu iSaxaa kanaUna ³[inDivajyauAlsa ivad iDsaoibailaTIja ejyaukoSana eo@T − IDEA´ 20 U.S.C.§1400 va AnyaÊ 34 CFR 300 evaM COMAR 13A.05.01.01-.16 ko Wara sqaaipt hOM jaao IDEA kao laagaU krto hOM. p`%yaok saava-jainak ejaonsaI IDEA kI Satao- M kao pUra krnao vaalaI kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM kao sqaaipt krogaIÊ caalaU r#aogaI evaM laagaU krogaI. [sa dstavaoja kI ek p`it palakaoM kao pdana kI jaanaI hOÁ � maUlyaaMkna hotu baccao kao parimBak $p sao Baojao jaanao pr � baccao ko vyai@tgat iSaxaa kaya-Ëma ³[inDivajyauAlaa[j,D ejyaukoSana p`aogaama − IEP´ kao ivakisat krnaoÊ ]sakI samaIxaa krnao yaa ]sao saMSaaoiQat krnao ko ilae Aayaaoijat kI jaanao

vaalaI baOzk ko p%yaok naaoiTsa ko saaqa � jaba iksaI baccao ka punamaU-lyaaMkna ikyaa jaata hO evaM � jaba palak maQyasqata Aqavaa AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu paqa-naa krto hOM.

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM jana saamaanya kI samaJa maoM Aa jaanao vaalaI BaaYaa maoM ilaKI jaanaa caaihe tqaa palakaoM kI maatRBaaYaa maoM Aqavaa ]nako Wara p`yaaoga kI jaanao vaalaI Anya saMcaar pwit maoM p`dana kI jaanaa caaihe jaba tk ik eosaa krnaa saaf taOr pr AsaaQya na hao. yaid palakaoM kI maatRBaaYaa yaa ]nako Wara pyaaoga kI jaanao vaalaI Anya saMcaar pwit kI kao[- ilai#at BaaYaa nahIM hO tao saava-jainak ejaonsaI yah sauinaiScat krnao ko ilae kdma ]zayaogaI ik kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM kao maaOi#ak $p sao yaa palakaoM kI maatRBaaYaa maoM Anya saaQanaaoM ko Wara yaa Anya saMcaar piËyaa Wara Anauvaad kr idyaa jaae. [sa baat ka ilai#at pmaaNa hao jaao isaw kro ik naaoiTsa ka Anauvaad kr idyaa gayaa qaa evaM palakaoM nao kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM kI ivaYayavastu samaJa laI hO. ApMga ivaVaqaI- ko palakaoM kao baccao kI AavaSyakta kI phcaanaÊ ]sako maUlyaaMknaÊ SaOxaiNak paz\yaËma maoM BatI- evaM inaÁSaulk ]icat saava-jainak iSaxaa ³ÍI ep`aoip`eT piblak ejyaukoSana − FAPE´ ko sambanQa maoM samast SaOxaiNak AiBalao#aaoM ko inarIxaNa va samaIxaa ka Avasar pdana ikyaa jaanaa caaihe. AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae kRpyaa Baaga IX ¹ SaOxaiNak AiBalao#aaoM ko sambanQa maoM kaya-ivaiQayaaM ka sandBa- laoM. ApMgata vaalao baccao ko palakaoM kao baccao kI AavaSyakta kI phcaanaÊ ]sako maUlyaaMknaÊ SaOxaiNak paz\yaËma maoM BatI- evaM baccao ko ilae FAPE ko p`avaQaana sambanQaI baOzkaoM maoM Baaga laonao ka Avasar idyaa jaanaa caaihe. AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae kRpyaa Baaga VII ¹ IEP ka sandBa- laoM. [sa dstavaoja kI Aitir@t pityaaoM ko ilaeÊ kRpyaa baccao ko skUla sao sampk- kroM.

Baaga Baaga Baaga Baaga II ¹ pUva ¹ pUva ¹ pUva ¹ pUva---- saUcanaa saUcanaa saUcanaa saUcanaa

saava-jainak ejaonsaI kao hr baar jaba baccao kI AavaSyakta kI phcaanaÊ ]sako maUlyaaMknaÊ SaOxaiNak paz\yaËma maoM BatI- evaM baccao ko ilae FAPE ko pavaQaana ko baaro maoM Sau$Aat yaa badlaava kao p`staivat yaa AsvaIkRt krtI hO taoÊ palakaoM kao ilai#at saUcanaa donaI caaihe. yaid ilai#at saUcanaa saava-jainak ejaonsaI Wara pstaivat iksaI kaya-vaahI ko sambanQa maoM hO tao ]sako ilae BaI palakao M kI sahmait kI AavaSyakta hOÊ saava-jainak ejaonsaI palakao M kI sahmait p`aPt krto samaya hI ilai#at saUcanaa do saktI hO. ilai#at saUcanaa ma o M Saaimala haonaa caaiheÁ � saava-jainak ejaonsaI Wara pstaivat yaa AsvaIkRt kaya-vaahI³yaaoM´ ka ivavarNa � saava-jainak ejaonsaI @yaaoM iksaI kaya-vaahI³yaaoM´ kao pstaivat yaa AsvaIkRt krnaa caahtI hOÊ [sa baabat spYTIkrNa � saava-jainak ejaonsaI Wara ivacaairt Anya iknhIM ivaklpaoM ka ivavarNa evaM ]na ivaklpaoM kao AsvaIkRt ikyao jaanao ko karNa � p%yaok maUlyaaMkna pwitÊ prIxaNaÊ AiBalao#aÊ Aqavaa irpaoT- ka ivavarNa ijanakao saava-jainak ejaonsaI nao pstaivat yaa AsvaIkRt kaya-vaahI³yaaoM´ ko AaQaar ko $p maoM pyaaoga ikyaa � iksaI BaI Anya tqya ka ivavarNa jaao saava-jainak ejaoMsaI ko pstava yaa AsvaIÌit sao saMbaMiQat hao � APaMga ivaVaqaI- ko palakaoM kao [sa Baaga kI kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM ko AQaIna saurxaa paPt hOÊ [sa hotu va@tvya evaMÊ yaid yah naaoiTsa maUlyaaMkna hotu ek parimBak sandBa-

nahIM hO tao kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM kI pit paPt krnao ko saaQana evaM � palakaoM ko ilae IDEA ko pavaQaanaaoM kao samaJanao hotu sahayata paPt krnao ko saaot sampk-.

naaoiTsa jana saamaanya kI samaJa maoM Aa jaanao vaalaI BaaYaa maoM ila#aa jaanaa caaihyao tqaa palakaoM kI maatRBaaYaa maoM Aqavaa ]nako Wara p`yaaoga kI jaanao vaalaI Anya saMcaar pwit maoM pdana ikyaa jaanaa caaihyao jaba tk ik eosaa krnaa saaf taOr pr AsaaQya na hao. yaid palakaoM kI maatRBaaYaa yaa ]nako Wara pyaaoga kI jaanao vaalaI Anya saMcaar pwit kI kao[- ilai#at BaaYaa nahIM hO tao saava-jainak ejaonsaI yah sauinaiScat krnao ko ilae kdma ]zayaogaI ikÁ � naaoiTsa maaOi#ak $p sao yaa palakaoM kI maatRBaaYaa maoM Anya saaQanaaoM ko Wara yaa Anya saMcaar piËyaa Wara Anauvaaidt ikyaa jaayao � palakaoM kao naaoiTsa kI ivaYayavastu samaJa maoM Aa jaayao evaM � [sa baat ka ilai#at p`maaNa hao jaao isaw kro ik naaoiTsa Anauvaaidt kr idyaa gayaa qaa evaM palakaoM nao naaoiTsa kI ivaYayavastu samaJa laI hO.

Page 4: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 3

Baaga Baaga Baaga Baaga III ¹ sahmait¹ sahmait¹ sahmait¹ sahmait

sahmait ka Aqa- hO ik palakÁ � ]sa gaitivaiQa sao sambaw saBaI saUcanaa ijasako ilae sahmait maaMgaI gayaI hOÊ palakaoM kI maatRBaaYaa maoM Aqavaa Anya saMcaar p`iËyaa ko Wara pUrI trh saUicat hOMÂ � ijasa gaitivaiQa ko ilae ]nakI sahmait maaMgaI gayaI hO ]sao calaanao ko ivaYaya maoM samaJato hOM AaOr ilai#at $p maoM sahmat hOM tqaa sahmait ]sa gaitivaiQa kao vaiN-at krtI hO evaM jaarI

ikyao jaanao vaalao AiBalao#aaoM ³yaid kao[- hOM´ kao saUcaIbaw krtI hOÂ AaOr � samaJato hOM ik sahmait kao maMjaUrI donaa palakaoM ko ilae svaOicCk hO evaM iksaI BaI samaya [sao vaapsa ilayaa jaa sakta hO.

yaid palak sahmait vaaipsa laoto hOM tao vah vaapsaI pUva- p`Baava sao nahIM hO ³Aqaa-tÊ yah iksaI BaI ]sa kaya-vaahI kao nahIM nakartI jaao sahmait idyao jaanao ko baad AaOr sahmait vaaipsa ilae jaanao sao phlao hu[- hO´.

saamaanyasaamaanyasaamaanyasaamaanya

saava-jainak ejaonsaI kao parimBak maUlyaaMkna Aqavaa punamaU-lyaaMkna krnao sao phlao evaM ivaklaaMga ivaVaqaI- ko ilae ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM ko parimBak pavaQaana sao phlao palakaoM kI sahmait p`aPt krnaI caaihe. p`arimBak maUlyaaMkna hotu sahmait ka Aqa- ivaklaaMga ivaVaqaI- ko ilae ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM ko parimBak pavaQaana ko ilae SauÉAatI BatI- hotu sahmait sao nahIM lagaayaa jaa sakta. maUlyaaMkna Aqavaa punamaU-lyaaMkna ko ihssao ko $p maoMÊ ivaVmaana DaTa kI samaIxaa krnao sao phlaoÊ Aqavaa saBaI baccaaoM pr laagaU haonao vaalao iksaI prIxaNa yaa Anya maUlyaaMkna kao laagaU krnao sao phlao palakaoM kI sahmait kI AavaSyakta nahIM hOÊ jaba tk ik ]sa prIxaNa yaa maUlyaaMkna kao laagaU krnao sao phlao palakaoM kI sahmait laonaa AavaSyak na hao.

palakaoM kI AsvaIkRitpalakaoM kI AsvaIkRitpalakaoM kI AsvaIkRitpalakaoM kI AsvaIkRit

yaid palak p`arimBak inaQaa-rNa Aqavaa punain-aQaa-rNa hotu sahmait donaa AsvaIkar kr doto hOM tao saava-jainak ejaonsaI kao maQyasqata yaa AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko ilae AnauraoQa krnao ka AiQakar hO evaM palakaoM kao saava-jainak ejaonsaI kI AavaSyak saunavaa[- piËyaa va maQyasqata kI ]plabQata hotu AnauraoQa kI saUcanaa donaa AavaSyak hO.kRpyaa AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae Baaga XIV ¹ ivavaad saulaJaanaa ka sandBa- laoM.

punamaUpunamaUpunamaUpunamaU----lyaaMkna hotu AnauraoQa pr pitiËyaa donao maoM AsaflatalyaaMkna hotu AnauraoQa pr pitiËyaa donao maoM AsaflatalyaaMkna hotu AnauraoQa pr pitiËyaa donao maoM AsaflatalyaaMkna hotu AnauraoQa pr pitiËyaa donao maoM Asaflata

saava-jainak ejaonsaI kao baccao ka punamaU-lyaaMkna krnao sao phlao saUicat ikyao jaa cauko palakaoM kI sahmait paPt krnao ka p`yaasa krnaa caaihe. yaid saava-jainak ejaonsaI yah p`diS-at kr saktI hO ik [sanao palakaoM kI sahmait paPt krnao ko ilae pyaa-Pt pyaasa ikyao hOM AaOr baccao ko palak ApnaI pitiËyaa donao maoM Asafla rho hOM tao punamaU-lyaaMkna hotu saUicat ikyao jaa cauko palakaoM kI sahmait p`aPt krnao kI AavaSyakta nahIM hO. yaid palak baccao ko punaina-Qaa-rNa hotu saava-jainak ejaonsaI ko ilai#at naaoiTsa pr p`itiËyaa donao maoM Asafla rhto hOMÊ AaOr saava-jainak ejaonsaI yah pdiS-at kr saktI hO ik ]nhaoMnao palakaoM kI sahmait p`aPt krnao ko ilae pyaa-Pt p`yaasa ikyao hOM tao saava-jainak ejaonsaI ibanaa palakaoM kI sahmait ko punain-aQaa-rNa ka kaya- kr saktI hO. pyaa-Pt pyaasaaoM kao pdiS-at krnao ko ilaeÊ saava-jainak ejaonsaI kao ]nako Wara palakaoM kI sahmait p`aPt krnao ko ilae kI gayaI kaoiSaSaaoM ka irkaD- r#anaa caaiheÊ jaOsao ik � ike gae Aqavaa p`yaasa ike gae TolaIfaona kala ko ivastRt irkaD- tqaa ]na kala ko pirNaama � palakaoM kao Baojao gayao p~aoM kI pityaaM tqaa paPt kao[- p`itiËyaa evaM � palakaoM ko Gar Aqavaa ]nako raojagaar ko sqaana pr ikyao gayao daOraoM ka ivastRt irka^D- tqaa ]na daOraoM ko pirNaama.

saImaasaImaasaImaasaImaa saava-jainak ejaonsaI palakaoM kI iksaI ek saovaa yaa gaitivaiQaÊ jaOsao ik parimBak maUlyaaMknaÊ punamaU-lyaaMknaÊ yaa ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM ko p`avaQaana ko p`it sahmait hotu AsvaIkRit kaoÊ palakaoM yaa baccao ko ilae Anya iksaI saovaaÊ laaBa yaa saava-jainak ejaonsaI kI gaitivaiQaÊ isavaaya ]sako jaao IDEA Wara AavaSyak hO kao [nkar krnao ko ilae pyaaoga nahIM kr saktI.

Page 5: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 4

BaagaBaagaBaagaBaaga IV ¹¹¹¹ SaOxaiNak maUlyaaMkna p`iËyaaSaOxaiNak maUlyaaMkna p`iËyaaSaOxaiNak maUlyaaMkna p`iËyaaSaOxaiNak maUlyaaMkna p`iËyaa

inaQaainaQaainaQaainaQaa----rNarNarNarNa

inaQaa-rNa vao kaya-ivaiQayaaM hOM jaao p%yaok ivaVaqaI- ko ilae vyai@tmaUlak banaayaI gayaI hOM. saava-jainak ejaonsaI IEP TIma ko ilae yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik @yaa baccaa kao[- ivaklaaMgatayau@t ivaVaqaI- hO evaM baccao kI IEP kI ivaYayavastu hotu pyaa-Pt saMbaw kaya- va ivakasa sambanQaI saUcanaa eki~t krnao ko ilae ivaiBaÙ pkar kI Aaklana ivaiQayaaM va kaOSala p`yaaoga kr saktI hO. Aaklana maoM Saaimala hOM ¹ Cpo hue prIxaNaÊ AvalaaoknaÊ palakaoM sao saUcanaa evaM saUcanaa ko Anya saaot jaao ikÁ � [sa trh sao caunao va laagaU ikyao jaato hOM ik vah jaatIya yaa saaMskRitk $p sao ivaBaodk na hao � baccao kI inajaI BaaYaa yaa Anya saMcaar pwit maoM laagaU ikyao jaato hOMÊ jaba tk ik eosaa krnaa AsaaQya na hao � baccaa iksa hd tk ivaklaaMga hO AaOr ]sao ivaSaoYa SaOxaiNak saovaaAaoM kI iksa saImaa tk ja$rt hOÊ [sao naapnao ko ilae pyaaoga kI gayaI � ]sa ivaSaoYa ]_oSya hotu ijasako ilae vao pyaaoga ikyao jaato hOMÊ vaOQa hOM evaM p`iSaixat va jaanakar laaogaaoM Wara prIxaNa ko inamaa-ta Wara pdana ikyao gayao inado-SaaoM ko Anausaar laagaU ikyao jaato

hOM � SaOxaiNak AavaSyakta ko ivaiBaÙ xao~aoM kao phcaananao ko ilae tOyaar ikyao gayao hOMÊ naa ik ek maa~ saamaanya &ana laibQa pdana krnao hotu � ]sa saImaa kI pirmaap ijasa tk kao[- AMga`ojaI ko saIimat &ana vaalaa baccaa ek ivaklaaMgata vaalaa ivaVaqaI- hOÊ naa ik baccao kI AMga`ojaI BaaYaa kI inapuNatayaoM evaM � baccao kI p`akRitk yaaogyata yaa ]plaibQa kao zIk trh sao pirlaixat krnao hotu cayainatÊ na ik xaitga`st saMvaodIÊ SaarIirkÊ Aqavaa baaolanao kI inapuNatayaoM doKI jaaeMÊ isavaaya [sako

ik jahaM yao inapuNatayaoM ]sa prIxaNa Wara maapI jaanaI hOM.

Aaklana pwityaaoM kI p`%yaok irpaoT- maoM Saaimala haogaaÁ � cayainat ivaklaaMgata ko p%yaok xao~ maoM baccao ko pdSa-na ka ivavarNa � sambaw kaya- sambanQaIÊ baaoQa sambanQaIÊ ivakasa sambanQaIÊ vyavahar sambanQaI evaM SarIr sambanQaI jaanakarI � baccao kI saamaanya pazyaËma maoM pitBaaigata ko ilae inado-Sa sambanQaI ]laJaava AqavaaÊ skUla pUva- baccao ko ilae samauicat gaitivaiQayaaoM maoM pitBaaigata evaM � maanak pirisqaityaaoM maoM laagaU na ikyao gayao AaklanaaoM hotuÊ yah ivavarNa ik maanak p`Saasana kaya-ivaiQa sao iksa pkar iBaÙ hO.

maUlyaaMknamaUlyaaMknamaUlyaaMknamaUlyaaMkna

kao[- vyai@t ijasao saMSaya hO ik iksaI baccao kao ivaklaaMgata hao saktI hO ijasako ilae ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko pavaQaana kI ja$rt hOÊ vah ilai#at maoM baccao kao ]sako skUla maoM IEP TIma ko pasa Baoja sakta hO. saava-jainak ejaonsaI ko pasa ilai#at Anaumaaodna kao p`aPt haonao kI itiqa ko baad p`arimBak maUlyaaMkna kao pUra krnao ko ilae 90 idna ka samaya hO. saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao IEP TIma ko maUlyaaMkna inaNa-ya kI ek pit pdana krogaI.

maUlyaaMkna ka Aqa- hO yah inaQaa-rNa krnao ko ilae ik @yaa baccao kao kao[- ivaklaaMgata hO va ]saka pkar tqaa baccao kao iksa hd tk ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM kI ja$rt hOÊ ko maUlyaaMkna tqaa yaaogyata ko Aaklana ko ilae saMGaIya evaM rajya AiQainayamaaoM ko Anausaar p`yaaoga kI jaanao vaalaI kaya-ivaiQayaaM. IDEA ko Antga-t iksaI ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- ko ilae ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM ko parimBak pavaQaana sao phlao ek pUra va vyai@tmaUlak maUlyaaMkna ikyaa jaata hO. maUlyaaMkna IEP TIma evaM Anya yaaogya vyaavasaaiyak laaogaaoM kI ek baOzk maoM haota hOÊ jaao inamnailai#at kI samauicat samaIxaa krto hOM Á � ivaVmaana DaTa va Aaklana pirNaama � palakaoM Wara p`d<a maUlyaaMkna va saUcanaa � rajya va ijalaovaar Aaklana va Avalaaokna saiht caalaU kxaa ko kmaro pr AaQaairt Aaklana evaM � sambainQat saovaa kma-caairyaaoM Wara inamnailai#at ko inaQaa-rNa hotu AvalaaoknaÁ � @yaa baccaa ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- hO � baccao ko sampadna ka vat-maana str tqaa SaOxaiNak AavaSyaktayaoM � baccao kI ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaa ja$rtoM caaho vao ivaklaaMgata kI ]sa EaoNaI sao ijasamaoM baccaa vagaI-kRt ikyaa gayaa hO saamaanya $p sao jauDI hu[- hOM Aqavaa nahIM evaM � IEP ko laxyaaoM kao paPt krnao ko ilae evaM yaid samauicat hao tao saamaanya pazyaËma maoM p`itBaaigata hotu baccao ko ilae AavaSyak kao[- Aitir@t ja$rt Aqavaa saMSaaoQana.

Page 6: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 5

yah sauinaiScat krnao ko ilae ik baccao ka saMidgQa ivaklaaMgata sao sambainQat saBaI xao~ao M maoM Aaklana hao sakoÊ p`arimBak maUlyaaMkna kafI vyaapk haogaaÊ ijasamaoM samauicat huAa tao Saaimala haogaaÁ � SaOxaiNak p`dSa-na � saMvaadSaIlata � saamaanya bauiw � EavaNa evaM dRiYT saiht svaasqya � GaUmanao¹ifrnao kI yaaogyatayaoM evaM � saamaaijakÊ Baavaa%mak va vyavahar sambanQaI isqait.

� yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik baccaa iksaI ivaklaaMgata sao yau@t ivaVaqaI- hO va baccao ko ilae kao[- samauicat SaOxaiNak kaya-Ëma ko inaQaa-rNa hotu kao[- ek kaya-ivaiQa pyaaoga maoM nahIM laayaI jaatI.

� yaid yaaogyata inaQaa-rNa hotu p`aqaimak karNaÊ pZ,nao maoM yaa gaiNat maoM inado-Sa ka ABaava hO Aqavaa @yaaoMik baccao kI AMgaojaI maoM p`vaINata saIimat hO tao baccao kao ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM kI ja$rt vaalao ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- ko $p maoM icainht nahIM ikyaa jaa sakta.

� yaid parimBak maUlyaaMkna maoMÊ IEP TIma inaQaa-irt krtI hO ik baccao maoM kao[- ivaklaaMgata hO evaM ]sao ivaSaoYa iSaxaa tqaa sambainQat saovaaAaoM kI ja$rt hO tao IEP TIma kao parimBak maUlyaaMkna sao 30 idnaaoM ko Andr baccao kI IEP ivakisat kr laonaa caaihe.

punamaUpunamaUpunamaUpunamaU----lyaaMknalyaaMknalyaaMknalyaaMkna

yaid pirisqaityaaoM ko ihsaaba sao punamaU-lyaaMkna kI AavaSyakta hOÊ Aqavaa yaid palak yaa baccao ka AQyaapk punamaU-lyaaMkna ko ilae AnauraoQa krto hOM tao punamaU-lyaaMkna kma sao kma hr tIna saala maoM ek baar yaa ]sasao BaI AiQak baar ikyaa jaayaogaa. IEP palakaoM sao p`aPt saUcanaaÊ kxaa ko kmaro pr AaGaairt AaklanaÊ rajya evaM ijalaavaar inaQaa-rNa evaM Avalaaokna saiht ivaVmaana maUlyaaMkna DaTa kI samaIxaa krogaa taik inaiScat ikyaa jaa sako ik inamnailai#at baataoM ko inaQaa-rNa hotu @yaa iksaI Aitir@t DaTa kI ja$rt hOÁ • @yaa baccao maoM ABaI BaI vah ivaklaaMgata hO ijasao ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko p`avaQaana kI ja$rt hO • baccao ko pdSa-na va SaOxaiNak ja$rtaoM ka vat-maana str evaM • IEP ko laxyaaoM kao panao ko ilae evaM yaid samauicat hao tao saamaanya paz\yaËma maoM pitBaaigata hotu @yaa baccao ko ilae iksaI Anya AavaSyakta yaa saMSaaoQana kI ja$rt hO.

yaid IEP TIma inaQaa-irt krtI hO ik Aitir@t DaTa kI ja$rt hO tao vao AaklanaÊ palakaoM kao saUicat krnao evaM palakaoM kI sahmait hotu AnauraoQa krnao ko ]prant saMcaailat ikyao jaayaoMgao. IEP TImaÊ IEP TIma kI Aitir@t DaTa kI AavaSyakta inaQaa-irt krnao vaalaI baOzk sao 90 idnaaoM ko Andr Aaklana ko pirNaamaaoM kI samaIxaa krogaI evaM ]na pirNaamaaoM ko samauicat $p sao baccao ko IEP kao saMSaaoiQat krnao ko ilae pyaaoga krogaI.

yaid IEP TIma yah inaQaa-irt krtI hO ik iksaI Aitir@t DaTa kI ja$rt nahIM hO tao saava-jainak ejaonsaI [sa baat kI saUcanaa evaM [sa inaQaa-rNa ko karNaaoM kI jaanakarI palakaoM kao dogaI. saava-jainak ejaonsaI kao Aaklana saMcaailat krnao kI ja$rt nahIM hOÊ jaba tk ik baccao ko palakaoM Wara eosaa krnao ka AnauraoQa na ikyaa gayaa hao.

saovaaAaoM kI samaaiPtsaovaaAaoM kI samaaiPtsaovaaAaoM kI samaaiPtsaovaaAaoM kI samaaiPt

saava-jainak ejaonsaI kao iksaI baccao ko baaro maoM yah inaQaa-irt krnao sao phlao ik vah baccaa Aba kao[- ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- nahIM hOÊ ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- ka maUlyaaMkna saMbaMiQat saMGaIya evaM rajya AiQainayamaaoM ko Anausaar krnaa caaihe. inayaimat ha[-skUla iDPlaaomaa ko saaqa snaatk haonaoÊ Aqavaa rajya kanaUna ko Antga-t FAPE ko ilae Aayau pa~ta sao AiQak Aayau haonao ko karNa IDEA ko Baaga baI ko AQaIna baccao kI pa~ta kI samaaiPt sao phlao maUlyaaMkna kI AavaSyakta nahIM hO.

Page 7: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 6

BaagaBaagaBaagaBaaga V ¹¹¹¹ svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMknasvatn~ SaOxaiNak maUlyaaMknasvatn~ SaOxaiNak maUlyaaMknasvatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna

pirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoM

� svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ka Aqa- hOÊ baccao ka maUlyaaMkna eosao pUNa-tÁ yaaogya kma-caairyaaoM Wara ikyaa jaae jaao baccao kI iSaxaa ko ilae ijammaodar saava-jainak ejaoMsaI Wara inayau@t na haoM.

� saava-jainak #acao- ka Aqa- hO ik yaa tao saava-jainak ejaonsaI maUlyaaMkna kI pUrI kImat ka Baugatana krtI hO yaa sauinaiScat krtI hO ik maUlyaaMkna Anyaqaa palakaoM kao inaÁSaulk pdana ikyaa jaayao.

ivaklaaMgata yau@t ivaVaqaI- ko palakaoM kao IDEA ko Antga-t inamnailai#at pd<a kaya-ivaiQayaaoM kI Sat- pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna paPt krnao ka AiQakar hO. saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao ]nako svatn~ maUlyaaMkna hotu AnauraoQa prÊ svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna khaM paPt ikyaa jaa sakta hO evaM svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna hotu laagaU ejaonsaI maapdMD ko baaro maoM saUcanaa pdana krogaI.

saavasaavasaavasaava----jainak ejaonsaI maapdMDjainak ejaonsaI maapdMDjainak ejaonsaI maapdMDjainak ejaonsaI maapdMD

jaba svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna saava-jainak #acao- pr hO tao svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna kao paPt krnao ka maapdMDÊ maUlyaaMkna kI isqait evaM prIxaNa kI yaaogyataAaoM saihtÊ vahI haonaa caaihe jaOsaa maapdMD saava-jainak ejaonsaI pyaaoga krtI hO jaba yah kao[- maUlyaaMkna Sau$ krtI hOÊ ijasa hd tk vao maapdMD palakaoM ko svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ko Anau$p hOM. }pr vaiN-at maapdMD ko Aitir@tÊ saava-jainak ejaonsaI saava-jainak #acao- pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna p`aPt krnao ko sambanQa maoM Sato-M Aqavaa samaya saImaayaoM laagaU nahIM kr saktI.

saavasaavasaavasaava----jainak #acaojainak #acaojainak #acaojainak #acao---- pr maUlyaaMkna h pr maUlyaaMkna h pr maUlyaaMkna h pr maUlyaaMkna hotu palak ka AiQakarotu palak ka AiQakarotu palak ka AiQakarotu palak ka AiQakar

yaid palak saava-jainak ejaonsaI Wara paPt iksaI maUlyaaMkna sao Asahmat hOM tao ]nhoM saava-jainak #acao- pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ka AiQakar hO. yaid palak saava-jainak #acao- pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ko ilae AnauraoQa krto hOM tao saava-jainak ejaonsaI kao ibanaa AnaavaSyak dorI koÊ yaa taoÁ � yah id#aanao ko ilae ik [saka maUlyaaMkna samauicat hOÊ AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa Sau$ krnaI caaihe Aqavaa � yah sauinaiScat krnaa caaihe ik saava-jainak #acao- pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna pdana ikyaa jaayao jaba tk ik saava-jainak ejaonsaI AavaSyak saunavaa[- piËyaa maoM yah pdiS-at na kr

do ik palakaoM Wara paPt maUlyaaMkna saava-jainak ejaonsaI ko maapdMD pr pUra nahIM ]trta.

yaid saava-jainak ejaonsaI iksaI saunavaa[- kI Sau$Aat krtI hO AaOr Aintma inaNa-ya yah haota hO ik ejaonsaI ka maUlyaaMkna samauicat hO tao palakaoM kao ifr BaI svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna ka AiQakar hO prntu saava-jainak #acao- pr nahIM. yaid palak ek svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna hotu AnauraoQa krto hOM tao saava-jainak ejaonsaI palakaoM sao saava-jainak maUlyaaMkna ko ivaraoQa ka karNa pUC saktI hO. tqaaipÊ palakaoM ko spYTIkrNa kI AavaSyakta nahIM hO evaM saava-jainak ejaonsaI svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna pdana krnao maoM Aqavaa saava-jainak ejaonsaI ko maUlyaaMkna ka bacaava krnao ko ilae AavaSyak saunavaa[- piËyaa Sau$ krnao maoM AsaMgat $p sao dorI nahIM kr saktI.

palakaoM kI phla pr maUlyaaMknapalakaoM kI phla pr maUlyaaMknapalakaoM kI phla pr maUlyaaMknapalakaoM kI phla pr maUlyaaMkna

palakaoM kao ApnaI psand ko yaaogya vyavasaayaI laaogaaoM sao ApnaI inajaI laagat pr svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna paPt krnao ka sadOva AiQakar hO. IEP TIma kao baccao ko ilae FAPE ko p`avaQaana ko sambanQa maoM kao[- inaNa-ya laoto samaya palakaoM kI phla pr ]nako inajaI #acao- pr p`aPt maUlyaaMkna sao imalaI saUcanaa pr ivacaar krnaa caaiheÊ yaid yah saava-jainak ejaonsaI ko maapdMD kao pUra krta hO. palakaoM kI phla pr inajaI maUlyaaMkna ko pirNaamaaoM kao BaI baccao ko sambanQa maoM AavaSyak saunavaa[- piËyaa maoM saaxya ko $p maoM pstut ikyaa jaa sakta hO.

saunavaa[saunavaa[saunavaa[saunavaa[---- krnao vaalao AiQakarI Wara maUlyaaMkna hotu AnauraoQa krnao vaalao AiQakarI Wara maUlyaaMkna hotu AnauraoQa krnao vaalao AiQakarI Wara maUlyaaMkna hotu AnauraoQa krnao vaalao AiQakarI Wara maUlyaaMkna hotu AnauraoQa

yaid kao[- eoDimainasT/oiTva laa^ j,aja (ALJ) Aa^ifsa Aaf eoDimainasT/oiTva hIyairMga (OAH) ko saaqa AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko ihssao ko $p maoM svatn~ SaOxaiNak maUlyaaMkna hotu AnauraoQa krta hO tao maUlyaaMkna kI kImat saava-jainak #acao- sao dI jaanaI caaihe.

Page 8: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 7

BaagaBaagaBaagaBaaga VI ¹¹¹¹ vaOyai@%ak SaOxaiNak kayavaOyai@%ak SaOxaiNak kayavaOyai@%ak SaOxaiNak kayavaOyai@%ak SaOxaiNak kaya----Ëma Ëma Ëma Ëma (IEP)

IEP TIma maIiTMgTIma maIiTMgTIma maIiTMgTIma maIiTMgaaaa

saava-jainak ejaonsaI yah tya krnao ko ilae ik baccaa IDEA kI pirBaaYaa ko Anausaar ivaklaaMga ivaVaqaI- hO AaOr ]sa baccao kI SaOxaiNak AavaSyaktaAaoM ko ilae TIma dRiYTkaoNa Apnaata hO. p`%yaok saava-jainak ejaonsaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ko IEP kao ivakisat krnaoÊ ]sakI samaIxaa krnao evaM ]sao saMSaaoiQat krnao ko ]_oSya ko ilae tqaa baccao kI SaOxaiNak BatI- ko inaQaa-rNa ko ilae maIiTMga kI SauÉAat krnao evaM ]nhoM saMcaailat krnao ko ilae ]<ardayaI hO. ivaklaaMga ivaVaqaI- ko palakaoM kao ]nako baccao ko ilae haonao vaalaI IEP maIiTMga ko sambanQa maoM saUicat ikyaa jaanaa caaihe evaM ]samaoM p`itBaaigata ka Avasar pdana ikyaa jaanaa caaihe. palak IEP TIma ko sadsya hOM jaao ]nako baccao kI SaOxaiNak BatI- ko sambanQa maoM inaNa-ya laotI hO. saava-jainak ejaonsaI baiQar palakaoM Aqavaa ijanakI maatRBaaYaa AMgaojaI nahIM hO ]nako ilae duBaaiYayao kI vyavasqaa krnao saiht yah sauinaiScat krnao ko pyaa-Pt pyaasa krogaI ik palak samaJaoM AaOr ]nako baccao kI SaOxaiNak BatI- sao sambainQat iksaI saamaUihk pircacaa- maoM Baaga lao payaoM.

ek baar jaba IEP TIma yah inaQaa-irt kr laotI hO ik baccao kao ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM kI ja$rt hO tao IEP TIma kao 30 idnaaoM ko Andr baccao ko IEP kao ivakisat krnao ko ilae imalanaa caaihe. IEP TIma ko sadsya ko $p maoMÊ palakaoM kao iksaI BaI samaya baccao ko IEP kI samaIxaa hotu AnauraoQa krnao ka AiQakar hO.

maIiTMga maoM palak p`itBaaigatamaIiTMga maoM palak pitBaaigatamaIiTMga maoM palak p`itBaaigatamaIiTMga maoM palak pitBaaigata

p%yaok saava-jainak ejaonsaI yah sauinaiScat krnao ko ilae kdma ]zayaogaI ik ivaklaaMga ivaVaqaI- ko ek yaa daonaaoM palak p`%yaok IEP TIma maIiTMga maoM ]pisqat haoM Aqavaa ]nhoM pitBaaigata ka Avasar pdana ikyaa jaayao. palakaoM kao maIiTMga ko sambanQa maoM kafI phlao saUcanaa dI jaanaI caaihe taik ]nakao ]pisqat haonao ka Avasar evaM parspirk $p sao sahmat samaya va sqaana pr maIiTMga ka Aayaaojana sauinaiScat hao sako. naaoiTsa maoM maIiTMga ko ]_oSyaÊ samaya va sqaana evaM iksakao ]pisqat haonaa hO [sa hotu saUcanaa haonaI caaihe. naaoiTsa maoM palakaoM kao yah BaI saUcanaa dI jaanaI caaihe ik palakaoM kI yaa saava-jainak ejaonsaI kI svaocCa pr sambainQat saovaaAaoM ko kma-caarI saiht Anya vyai@t ijanako pasa baccao ko sambanQa maoM &ana yaa ivaSaoYa inapuNata hOÊ jaOsaa ]icat haoÊ IEP TIma maoM ihssaa lao sakto hOM. iksaI vyai@t ko &ana Aqavaa ivaSaoYa inapuNata ka inaQaa-rNa paTI- ³palak yaa saava-jainak ejaonsaI´ Wara ikyaa jaayaogaa ijasanao ]sa vyai@t kao IEP TIma ka sadsya bananao ko ilae Aamain~t ikyaa hO.

14 vaYa-Ê yaa ]sasao CaoTI Aayau maoM ivaklaaMga hue ivaVaqaI- ko ilaeÊ yaid ]icat hao taoÊ naaoiTsa maoM yah BaI ]llao#a haonaa caaihe ik maIiTMga ka ek ]_oSya ivaVaqaI- kI isqait pirvat-na sambanQaI saovaaAaoM kI ja$rtaoM kI irpaoT- ivakisat krnaa haogaa evaM ejaonsaI ivaVaqaI- kao Aamain~t krogaI. 16 vaYa- yaa ]sasao kma Aayau maoM ivaklaaMga hue ivaVaqaI- ko ilaeÊ yaid ]icat hao taoÊ naaoiTsa maoM ]llao#a haonaa caaihe ik maIiTMga ka ek ]_oSya baccao ko ilae ja$rI pirvat-na sambanQaI saovaaAaoM pr ivacaar krnaa hOÊ ejaonsaI baccao kao Aamain~t krogaI va iksaI Anya ejaonsaI kI phcaana krogaI jaao p`itinaiQa Baojanao ko ilae inamain~t kI jaayaogaI.

baccao kI SaOxaiNak pazyaËma maoM BatI- saiht baccao ko IEP kao ivakisat krnaoÊ ]sakI samaIxaa krnaoÊ Aqavaa ]sao saMSaaoiQat krnao ko ilae iksaI IEP TIma maIiTMga ka naaoiTsa maIiTMga sao kma sao kma 10 kOlaoNDr idvasa phlao idyaa jaanaa caaiheÊ jaba tk ik inamnailai#at ko ilae kao[- %vairt maIiTMga na haoÁ � AnauSaasanaa%mak mau_aoM pr Qyaana koindt krnao ko ilae � yaid baccaa ek ivaklaaMga ivaVaqaI- hO AaOr iflahala SaOxaiNak saovaayaoM p`aPt nahIM kr rha hO tao ]sa baccao kI SaOxaiNak pazyaËma maoM BatI- ko ilae Aqavaa � FAPE ko pavaQaana kao sauinaiScat krnao hotu baccao kI Anya AavaSyak ja$rtaoM kao pUra kroM.

yaid palakaoM maoM sao kao[- BaI ]pisqat nahIM hao sakta hO tao saava-jainak ejaonsaI vaOyai@tk Aqavaa kanÍ Onsa TolaIfaona ka^la saiht palakaoM kI p`itBaaigata sauinaiScat krnao ko ilae Anya ivaiGayaaoM ka p`yaaoga krogaI. yaid saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao maIiTMga maoM ]pisqat haonao ko ilae samaJaanao maoM Asamaqa- rhtI hO tao maIiTMga palakaoM kI ]pisqait ko ibanaa saMcaailat kI jaa saktI hO. yaid saava-jainak ejaonsaI inaNa-ya maoM palakaoM kI pitBaaigata haisala krnao maoM Asamaqa- hao jaatI hO tao IEP TIma palakaoM palakaoM ko Saaimala hue ibanaa BatI- sambanQaI inaNa-ya lao saktI hO. [sa maamalao maoM saava-jainak ejaonsaI kao parspirk $p sao sahmat samaya evaM sqaana kI vyavasqaa ko ilae ikyao gayao p`yaasaaoM ka irkaD- r#anaa caaihe jaOsao ik ike gae yaa pyaaisat TolaIfaona kala ko ivastRt irka^D- tqaa ]na kala ko pirNaamaÊ palakaoM kao Baojao gayao p~aoM kI p`ityaaM evaM paPt pitiËyaaeMÊ tqaa palakaoM ko Gar yaa raojagaar ko sqaana pr ikyao gayao daOraoM evaM ]na daOraoM ka ivastRt irkaD-.

maIiTMga maoM saava-jainak ejaonsaI ko kma-caarI sao sambainQat AnaaOpcaairk yaa AinaQaa-irt baatcaIt AaOr pZ,anao kI ivaiQaÊ paz yaaojanaayaoM yaa saovaa pavaQaana ka talamaola jaOsao mau_aoM pr baatcaItÊ yaid vao mau_o baccao ko IEP maoM nahIM ]zayao gayao hOMÊ ka samaavaoSa nahIM haota. maIiTMga maoM saava-jainak ejaonsaI ko kma-caairyaaoM Wara pstava banaanaa yaa palakaoM ko pstava pr pitiËyaa jaOsaI p`arimBak gaitivaiQayaaM BaI Saaimala nahIM kI jaatIM ijana pr baad kI maIiTMga maoM cacaa- kI jaayaogaI.

Page 9: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 8

IEP TIma TIma TIma TIma

IEP TIma maoM Saaimala hOMÁ � baccao ko palakÊ saMrxak yaa palak kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@t � yaid baccaa saamaanya iSaxaa pirvaoSa maoM Baaga lao rha hO yaa lao sakta hO tao baccao ko saamaanya iSaxaa AQyaapkaoM maoM sao kma sao kma ek. yaid baccao ka kao[- saamaanya iSaxaa AQyaapk nahIM

hO Aqavaa vah skUla Aayau sao CaoTa hO tao kao[- vyai@t jaao ]sa Aayau ko baccao kao pZ,anao ko yaaogya hao � baccao ka ivaSaoYa iSaxaa AQyaapkÊ Aqavaa yaid ]icat hao tao baccao ka saovaa pdata � saava-jainak ejaonsaI ka kao[- pitinaiQa jaao ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kI ja$rtaoM kao pUra krnao hotu ivaSaoYa $p sao tOyaar ikyao gayao inado-SaaoM ko pavaQaana kao pdana krnao Aqavaa ]sakI do#aBaala

krnao ko yaaogya hao AaOr jaao saamaanya pazyaËma va saava-jainak ejaonsaI ko ]plabQa saMsaaQanaaoM kao jaanata hao � kao[- vyai@t jaao maUlyaaMknaaoM ko inado-Sa sambanQaI AiBapayaaoM kI vyaa#yaa kr sakta hao. yah vyai@t }pr batayao gayao saava-jainak ejaonsaI TIma ko sadsyaaoM maoM sao hao sakta hO � yaid palak Aqavaa saava-jainak ejaonsaI iknhIM Anya vyai@tyaaoM kao caunato hOM ijanako pasa baccao ko sambanQa maoM &ana yaa ivaSaoYa inapuNata hO � yaid samauicat haoÊ tao iksaI Anya saava-jainak ejaonsaI ka kao[- p`itinaiQa jaao isqait pirvat-na sambanQaI saovaayaoM pdana kr saktI hao Aqavaa ]nako ilae Baugatana kr saktI hao evaM � yaid samauicat haoÊ tao baccaa. yaid maIiTMga ka ]_oSya isqait pirvat-na sambanQaI saovaaAaoM kI ja$rtaoM pr ivacaar krnaa hO tao IEP TIma maIiTMga maoM baccao kao Aamain~t ikyaa jaayaogaa AaOr

]sasao ]sa maIiTMga maoM ]pisqat haonao va ihssaa laonao kI Apoxaa kI jaayaogaI.

IEP ivakasaÊ samaIxaaÊ evaM saMSaaoQanaivakasaÊ samaIxaaÊ evaM saMSaaoQanaivakasaÊ samaIxaaÊ evaM saMSaaoQanaivakasaÊ samaIxaaÊ evaM saMSaaoQana

baccao ko IEP kao ivakisat krnaoÊ Aqavaa ]sakI samaIxaa krnaoÊ yaa ]sao saMSaaoiQat krnao maoM IEP TIma inamnailai#at pr ivacaar krogaI AaOr ]nhoM p`laoi#at krogaIÁ � baccao kI taktoM evaM Apnao baccao kI iSaxaa maoM vaRiw krnao hotu palakaoM kI icanta � maUlyaaMkna ko pirNaama � baccao ko rajya Aqavaa ijalaovaar inaQaa-rNa kaya-Ëma maoM p`dSa-na ko pirNaamaÊ jaOsaa samauicat hao � saMvaad AavaSyaktayaoM evaM � baccao kI sahyaaoga sva$p tknaIkI ivaiQayaaoM va saovaaAaoM kI ja$rtoM.

� baccao ko ilae ivaiSaYT phlauAaoM pr ivacaarÊ jaOsao ikÁ � iksaI baccao ko maamalao maoM ijasaka vyavahar baccao ko yaa dUsaraoM ko &anaaopaja-na kao baaiQat krta hOÊ ]sa vyavahar ko baaro maoM sakara%mak vyavahar hstxaopÊ kaOSala va sahyaaoga prÊ

jaOsaa samauicat haoÊ ivacaar krnaa � AMgaojaI maoM saIimat pvaINata vaalao baccao ko maamalao maoMÊ baccao kI BaaYaa sambanQaI AavaSyaktaAaoM pr ivacaar krnaa @yaaoMik ]naka sambanQa baccao ko IEP sao hO.

� AnQao yaa xaitgast dRiYT vaalao baccao ko maamalao maoM ba`ola maoM pazyapustkaoM saiht inado-SaaoM kao ba`ola maoM pdana krnaa evaM baola ka pyaaoga krnaa jaba tk ik IEP TIma baccao ko pZ,nao va ila#anao ko maaQyama ko maUlyaaMkna ko baad inaQaa-irt krtI hO ³baola maoM inado-SaaoM Aqavaa ba`ola ko p`yaaoga ko ilae baccao kI BaavaI ja$rtaoM ko maUlyaaMkna saiht´ ik ba`ola maoM inado-Sa yaa ba`ola ka p`yaaogaÊ baola maoM paz\ya¹pustkaoM saihtÊ baccao ko ilae samauicat nahIM hOÂ evaM

� ]sa baccao ko maamalao maoM jaao baiQar hO yaa ijasao kma saunaa[- dota hOÊ baccao kI BaaYaa va saMvaad AavaSyaktaAaoMÊ baccao kI BaaYaa va saMcaar maaQyama maoM saaiqayaaoM va vyaavasaaiyak laaogaaoM sao p`%yaxa saMvaad ko AvasarÊ baccao kI BaaYaa va saMcaar maaQyama maoM p%yaxa inado-Sa ko AvasaraoM saiht SaOxaiNak str va AavaSyaktaAaoM kI pUrI EaRM#alaa.

yaid }pr ila#ao ivaSaoYa phlauAaoM pr ivacaar krnao maoMÊ IEP TIma inaQaa-irt krtI hO ik baccao kao FAPE paPt krnao ko ilae iksaI ivaSaoYa ivaiQaÊ saovaaÊ hstxaopÊ sauivaQaa yaa kaya-Ëma saMSaaoQana kI ja$rt hO tao IEP TIma kao baccao ko IEP maoM [sa va@tvya kao Saaimala krnaa caaihe.

IEP TIma ko sadsya ko $p maoMÊ baccao ka saamaanya iSaxaa AQyaapkÊ jahaM tk ]icat haoÊ baccao ko IEP kao ivakisat krnao maoM p`itBaaigata krogaa. pitBaaigata maoM Saaimala hOÊ baccao ko ilae samauicat sakara%mak vyavahar sambanQaI hstxaop va kaOSalaÊ tqaa sampUrk sahayata va saovaayaoMÊ kaya-Ëma saMSaaoQana evaM skUla ko laaogaaoM ka sahyaaoga.

Page 10: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 9

IEP ivaYayavastuivaYayavastuivaYayavastuivaYayavastu

IEP TIma Wara ivakisat ikyaa jaata hO evaM [samaoM Saaimala hOM Á � ivaklaaMgata iksa pkar samauicat gaitivaiQayaaoM maoM baccao kI BaagaIdarI kao p`Baaivat krtI hOÊ ko ivavarNa saiht SaOxaiNak pdSa-na ko vat-maana str evaM icainht ivaklaaMgata iksa pkar saamaanya paz\yaËma maoM Saaimala haonao kao AaOr pgait krnao kaoÊ Aqavaa skUla pUva- baccaaoM ko ilaeÊ jaOsaa samauicat haoÊ � maapo jaa saknao yaaogya vaaiY-ak laxya evaM maanak Aqavaa maIiTMga sao sambainQat Alp kailak inado-Sa sambanQaI QyaoyaÁ � ivaklaaMgata ko karNa baccao ko saamaanya paz\yaËma maoM Saaimala hao panao evaM pgait krnaoÊ yaa skUla pUva- baccaaoM ko ilaeÊ jaOsaa samauicat haoÊ samauicat gaitivaiQayaaoM maoM Baaga laonao ko ilae

baccao kI ja$rtoMÊ evaM � ivaklaaMgata ko karNa baccao kI Anya ja$rtaoM maoM sao hr ekÂ

� yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik @yaa vaaiY-ak laxyaaoM kI paiPt kI jaa rhI hOÊ samauicat inaYpxa maapdMD va maUlyaaMkna kaya-ivaiQayaaM � baccao kao yaa baccao kI Aaor sao sTaf sahayata saiht ivaiSaYT inado-SaÊ sambainQat saovaayaoM evaM sampUrk sahayata va saovaayaoMÂ� FAPE pdana krnao ko ilae ja$rI iksaI ivaSaoYa ivaiQa yaa saovaa saiht AavaSyak hstxaopaoMÊ sauivaQaaAaoM yaa Anya kaya-Ëma saMSaaoQanaaoM ka ivavarNaÂ� kaya-Ëma saMSaaoQana yaa skUla ko laaogaaoM ko ilae sahayata jaao baccao kao inamnailai#at caIjaoM kr panao ko ilae pdana kI jaayaogaIÁ � vaaiY-ak laxyaaoM kI trf samauicat $p sao baZ,nao ko ilaeÊ � saamaanya pazyaËma maoM Saaimala haonao va p`gait krnao ko ilaeÊ � pazyaËma ko Aitir@t va Anya gaOr SaOxaiNak gaitivaiQayaaoM maoM ihssaa laonao ko ilaeÊ evaM � iSaixat haonao ko ilae va Anya ivaklaaMga va gaOr ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko saaqa ihssaa laonao ko ilaeÂ

� ]sa saImaa ka spYTIkrNaÊ yaid kao[- hOÊ ijasa tk baccaaÁ� gaOr ivaklaaMga saaiqayaaoM ko saaqa ihssaa nahIM laogaa evaM � FAPE pdana ikyao jaanao ko ilae saamaanya iSaxaa pazyaËma maoM ivaSaoYa ivaiQa Aqavaa saovaa saiht ivaiSaYT inado-SaÊ sambainQat saovaayaoMÊ sampUrk sahayata va saovaayaoMÊ sTaf sahyaaogaÊ

hstxaopÊ sauivaQaayaoMÊ Aqavaa kaya-Ëma saMSaaoQana va sahayata paPt nahIM krogaa � rajya va ijalaovaar inaQaa-rNaaoM maoM ihssaa laonao ko ilae baccao ko ilae AavaSyak vaOyai@tk sauivaQaaAaoM ka ivavarNa evaM � yaid Aapka baccaa iksaI ivaSaoYa rajya yaa janapd vaar inaQaa-rNa maoM ihssaa nahIM laogaa tao IEP TIma kao yah plaoi#at krnaa caaihe ik baccao ko ilae yah inaQaa-rNa samauicat @yaaoM

nahIM hO AaOr baccao ka inaQaa-rNa iksa pkar ikyaa jaayaogaa � Anaumaainat itiqa³yaaM´ saovaayaoMÊ hstxaopÊ sauivaQaayaoMÊ yaa Anya kaya-Ëma saMSaaoQana ijanamaoM Saaimala hOM kao[- ivaSaoYa ivaiQa yaa saovaaÊ Sau$ haoMgaIÊ vao iktnaI baar pdana kI jaayaoMgaIÊ iktnao samaya

tk pdana kI jaayaoMgaI va vao khaM pr pdana kI jaayaoMgaIÂ evaM � palak Apnao baccao kI vaaiY-ak laxyaaoM kI idSaa maoM pgait evaM vah pgait baccao Wara ek vaYa- ko Andr vaaiY-ak laxyaaoM kI paiPt krnao ko ilae iksa hd tk pyaa-Pt hOÊ [sako baaro

maoM iksa pkar inayaimat $p sao saUicat ikyao jaayaoMgaoÊ [sa hotu ivavarNa.

saava-jainak ejaonsaI baccao ko IEP ko Anau$p baccao kao ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaayaoM pdana krogaI evaM IEP maoM saUcaIbaw laxyaaoM va ]_oSyaaoM yaa maanakaoM kao paPt krnao maoM baccao kI sahayata krnao ka pUrI inaYza sao pyaasa krogaI. yaid kao[- baccaa vaaiY-ak laxyaaoM va maanak straoM yaa ]_oSyaaoM maoM Anaumaainat vaRiw p`aPt nahIM kr pata tao saava-jainak ejaonsaIÊ AQyaapk yaa Anya iksaI vyai@t kao ijammaodar nahIM zhrayaa jaayaogaa.

yaid iksaI baccao kao skUla vaYa- sao AiQak samaya tk ko ilae saovaaAaoM kI ja$rt hO tao IEP kao ivaiSaYT ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM kao inayaimat skUla vaYa- sao AiQak samaya tk idyao jaanao ka samaavaoSa krnaa caaihe. kRpyaa AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae Baaga VII ¹ baZ,o hue skUla vaYa- kI saovaayaoM ka sandBa- laoM.

Page 11: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 10

isqait pirvatisqait pirvatisqait pirvatisqait pirvat----na saovaayaoMna saovaayaoMna saovaayaoMna saovaayaoM

isqait pirvat-na saovaayaoM gaitivaiQayaaoM ka ek samainvat samaUh hO jaao maaQyaimak str ko ]prant kI iSaxaaÊ vyavasaaya va paOVaoigakI iSaxaaÊ samainvat raojagaarÊ vayask saovaayaoMÊ svatn~ rhna¹sahnaÊ yaa saamaudaiyak pitBaaigata saiht skUla sao skUla ko ]prant kI gaitivaiQayaaoM kI Aaor calanao kao baZ,avaa dogaa. gaitivaiQayaaoM ka yah samaUh baccao kI psand va ÉicayaaoM kao Qyaana maoM r#ato hue baccao kI ja$rtaoM pr AaQaairt hO evaM [samaoM pZ,a[- ka paz\yaËmaÊ sambainQat saovaayaoM tqaa saamaudaiyak gaitivaiQayaaM Saaimala hOM.

� jaba baccaa 14 vaYa- ka yaa ]sasao kma Aayau ka hao tba sao Sau$ krkoÊ yaid samauicat hao taoÊ IEP kao baccao kI isqait pirvat-na kI AavaSyaktaAaoM kI ek ivavarNaI Saaimala krnaI caaihe jaao baccao kI pZ,a[- ko pazyaËma pr koindt hao.

� jaba baccaa 16 vaYa- yaa ]sasao kma Aayau ka hao tba sao Sau$ krkoÊ yaid samauicat hao tao isqait pirvat-na kI ivavarNaI maoM AntrejaonsaI ]<ardaiya%va yaa sambanQaÊ jaOsaa ]icat haoÊ ka va@tvya BaI Saaimala haonaa caaihe.

� ]sa ivaklaaMga ivaVaqaI- ko ilae isqait pirvat-na saovaayaoM pdana krnao kI AavaSyakta laagaU nahIM haotI ijasao rajya kanaUna ko Antga-t vayask ApraQaI krar idyaa gayaa hO evaM jaao vayask karavaasa maoM bandI hO tqaa ijasakI ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM hotu pa~ta ivaVaqaI- kI irha[- sao phlao samaaPt hao jaayaogaI.

BatIBatIBatIBatI----

IEP TIma ko sadsya ko $p maoM palak ]nako baccao ko BatI- sambanQaI inaNa-yaaoM maoM Saaimala ikyao jaato hOM. saava-jainak yaa pa[-vaoT saMsqaaAaoM yaa Anya do#aBaala krnao vaalaI saMsqaaAaoM ko ivaVaiqa-yaaoM saiht ivaklaaMga ivaVaqaI- AiQaktma saMBava saImaa tk gaOr ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko saaqa hI iSaixat ikyao jaato hOM.

� baccao ko IEP pr AaQaairtÊ baccao ko ilae SaOxaiNak BatI- vaaiY-ak taOr pr inaQaa-irt kI jaatI hO.

� jaba tk baccao ko IEP ko Anausaar kuC Anya vyavasqaa kI ja$rt na haoÊ baccao kao ]sa skUla maoM iSaixat ikyaa jaata hO ijasamaoM vah ivaklaaMga na haonao kI isqait maoM BatI- haota.

� yaid rajya kanaUna ko Antga-t vayask ApraQaI krar idyaa gayaa baccaa vayask karavaasa maoM bandI hOÊ evaM rajya nao kao[- sad\Baava saurxaa Aqavaa dND¹Saas~ sambanQaI p`bala Éica p`diS-at kI hO ijasao Anyaqaa samaayaaoijat nahIM ikyaa jaa sakta tao IEP TIma baccao ko IEP yaa BatI- maoM badlaava kr saktI hO.

IEP kayaa kayaa kayaa kayaa----nvayananvayananvayananvayana

� IEP ivakisat hao jaanao ko baad ]sao yaqaaSaIQa` laagaU ikyaa jaanaa caaiheÊ isavaaya yaid maIiTMga ga`IYma kala yaa iksaI AvakaSa AvaiQa maoM haotI hO yaa jaba eosaI pirisqaityaaM haoM jaao qaaoD,a ivalamba caahoMÊ jaOsao ik vaahna vyavasqaa krnaa.

� saava-jainak ejaonsaI kao skUla vaYa- kI SauÉAat maoM baccao ko ilae pBaavaI ek IEP r#anaa caaihe.

� IEPÊ p%yaok AQyaapkÊ sambainQat saovaa p`dataÊ evaM Anya saovaa pdata jaao baccao ko IEP kao kayaa-invat krnao ko ilae ]<ardayaI hOÊ kao saulaBa haonaa caaihe. [namaoM sao p%yaok kao baccao ko IEP kao kayaa-invat krnao sambanQaI ]nakI ijammaodairyaaoM kI saUcanaa dI jaanaI caaihe evaM sauivaQaayaoMÊ badlaavaÊ tqaa sahyaaoga p`dana ikyao jaanao caaihyaoM.

� saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao ]nako baccao ko IEP kI ek pit inaÁSaulk pdana krogaI.

snaatk ³gaojyaueT´ haonao ko ilae AavaSyaktayaoMsnaatk ³gaojyaueT´ haonao ko ilae AavaSyaktayaoMsnaatk ³gaojyaueT´ haonao ko ilae AavaSyaktayaoMsnaatk ³gaojyaueT´ haonao ko ilae AavaSyaktayaoM

saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao rajya evaM sqaanaIya str pr snaatk haonao ko ilae AavaSyaktaAaoM evaM ]na AavaSyaktaAaoM kao pUra krnao kI idSaa maoM ]nako baccao kI pgait ko baaro maoM saUcanaa dogaI. jaba kao[- ivaklaaMga ivaVaqaI- inayaimat ha[-skUla iDPlaaomaa ko saaqa ha[-skUla kI iSaxaa pUrI kr laota hO tao ejaonsaI kao palakaoM kaoÊ jaba tk ]naka baccaa snaatk na hao jaayaoÊ saUcanaa donaI haotI hO. inayaimat ha[-skUla iDPlaaomaa ko saaqa snaatk haonaa BatI- maoM pirvat-na batata hO evaM FAPE ko p`it baccao ko AiQakar kao samaaPt krta hO.

Page 12: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 11

BaagaBaagaBaagaBaaga VII ¹¹¹¹ ivastairt skUla vaYaivastairt skUla vaYaivastairt skUla vaYaivastairt skUla vaYa---- saovaayaoM saovaayaoM saovaayaoM saovaayaoM

ivastairt skUla vaYa- saovaayaoM ³e@saToinDD skUla [-yar saiv-asaoja, − ESY´ ka Aqa- hO ivaiSaYT ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ka vyai@tprk ivastar jaao ivaklaaMga ivaVaqaI- kao IEP ko AnausaarÊ palakaoM sao ibanaa kao[- kImat ilayaoÊ saava-jainak ejaonsaI ko saamaanya skUla vaYa- sao Aagao pdana ikyaa jaata hO evaM maorIlaOND sToT iDpaT-maonT Aa^f ejyaukoSana (MSDE) ko maanakaoM kao pUra krta hO. saava-jainak ejaonsaI ivastairt skUla vaYa- kI saovaaAaoM kao ivaklaaMgata kI ivaSaoYa EaoiNayaaoM tk saIimat nahIM kr saktI Aqavaa ]na saovaaAaoM kI iksmaÊ maa~aÊ Aqavaa AvaiQa kao ekpxaIya $p sao saIimat nahIM kr saktI.

yaid baccao kI IEP TImaÊ vaOyai@tk AaQaar pr yah inaQaa-irt krtI hOÊ ik FAPE ko p`avaQaana ko ilae saovaayaoM ja$rI hOM tao ivastairt skUla vaYa- saovaayaoM p`dana kI jaatI hOM. palakaoM kao ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kI ja$rtaoM kao pUra krnao ko ilae AavaSyak e@saToinDD skUla [-yar saiv-asaoja, kI ]plabQata ko baaro maoM saUicat ikyaa jaayaogaa. IEP TIma inaQaa-irt krogaI ik yaid baccaa e@saToinDD skUla [-yar saiv-asaoja, paPt nahIM krta tao @yaa inamnailai#at phlauAaoM maoM sao kao[- baccao kao saamaanya skUla vaYa- ko daOrana baccao ko SaOxaiNak kaya-Ëma sao FAPE paPt krnao sao raokogaa.

yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik @yaa baccao kao e@saToinDD skUla [-yar saiv-asaoja, paPt krnaI caaihyaoÊ IEP TIma inamna pr ivacaar krogaIÁ � @yaa baccao ko IEP maoM jaIvana sambanQaI mah%vapUNa- inapuNataAaoM sao sambainQat vaaiY-ak laxya Saaimala hOMÂ � @yaa yah bahut samBava hO ik baccaa saamaanya skUla AvakaSa ko karNa jaIvana sambanQaI mah%vapUNa- inapuNataAaoM maoM bahut pICo calaa jaayaogaa evaM kafI samaya tk ]na #aaoyaI inapuNataAaoM

kao punaÁ paPt krnao maoM Asafla rhogaa � IEP laxyaaoM evaM ]_oSyaaoM maoM p`vaINata p`aPt krnao kI idSaa maoM baccao kI p`gait � ]BartI inapuNataAaoM Aqavaa baD,o AvasaraoM kI maaOjaUdgaI � hstxaop vaalao vyavahar � ivaklaaMgata kI iksma AaOrÀyaa gamBaIrta evaM � ivaSaoYa pirisqaityaaM.

BaagaBaagaBaagaBaaga VIII ¹¹¹¹ iSaSauAaoM va baccaaoM ko ilae isqai%a pirva%aiSaSauAaoM va baccaaoM ko ilae isqai%a pirva%aiSaSauAaoM va baccaaoM ko ilae isqai%a pirva%aiSaSauAaoM va baccaaoM ko ilae isqai%a pirva%a----na kayana kayana kayana kaya----ËmaËmaËmaËma

saava-jainak ejaonsaI tqaa sqaanaIya iSaSau evaM baala kaya-Ëma palakaoM kao IEP TIma kI maIiTMga maoM baccao ko tIsaro janmaidna sao kma sao kma 90 idna phlao yah inaQaa-irt krnao ko ilae Aamain~t kroMgao ik @yaa baccaa iksaI ivaklaaMgata yaa ivalaimbat ivakasa sao pIiD,t hO ijasao ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko p`avaQaana kI ja$rt hO. yaid IEP TIma yah inaQaa-irt krtI hO ik baccaa ek ivaklaaMga yaa ivalaimbat ivakasa vaalaa ivaVaqaI- hO tao IEP TIma baccao ko ilae IEP ivakisat krogaI. baccao ka IEP baccao ko tIsaro janmaidna pr p`BaavaI hao jaanaa caaihe.

BaagaBaagaBaagaBaaga IX ¹¹¹¹ SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat kayaSaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat kayaSaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat kayaSaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat kaya----ivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaM

pirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoM

ivanaaSa ka Aqa- hO BaaOitk ivanaaSa Aqavaa vyai@tgat phcaana kao saUcanaa sao hTanaa taik saUcanaa Aba phcaananao yaaogya na rho.

SaOxaiNak AiBalao#aaoM ka Aqa- hO 34 CFR Baaga 99 ³1974 ko id rogyaulaoSanasa [mplaImaoinMTga id foimalaI ejyaukoSanala ra[T\sa eND pa[-vaosaI e@T (FERPA)´ maoM 'SaOxaiNak AiBalao#aaoM kI pirBaaYaa ko Antga-t Saaimala AiBalao#aaoM kI iksma.

pitBaagaI ejaonsaI ka Aqa- hO kao[- ejaonsaI yaa saMsqaa jaao vyai@tgat $p sao phcaanao jaanao yaaogya saUcanaa kao eki~t krtI hOÊ r#atI hO yaa pyaaoga krtI hOÊ Aqavaa IDEA ko Baaga baI ko AQaIna ijasasao saUcanaa paPt kI jaatI hO.

vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa maoM Saaimala hOMÁ � baccao kaÊ baccao ko palakaoM kaÊ yaa Anya pirvaar sadsya ka naama � baccao ka pta � vyai@tgat phcaanaÊ jaOsao ik baccao ka saaoSala isa@yaUirTI nambar yaa � vyai@tgat laxaNaaoM kI saUcaI yaa Anya saUcanaa ijasasao baccao kao pyaa-Pt inaScaya ko saaqa phcaananaa samBava hao sako.

Page 13: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 12

saavaQaainayaaMsaavaQaainayaaMsaavaQaainayaaMsaavaQaainayaaM

p%yaok pitBaagaI ejaonsaI vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kI gaaopnaIyata ka ek~IkrNaÊ BaMDarNa evaM ]sao naYT krnao kI AvasqaaAaoM kI saurxaa krogaI. saava-jainak ejaonsaI ka ek AiQakarI vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kI gaaopnaIyata kI saurxaa krnao ko ilae ]<ardayaI haota hO. [na kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM ko Aitir@tÊ saMGaIya evaM rajya kanaUna va AiQainayama BaI SaOxaiNak AiBalao#aaoM kI saurxaa kao inayain~t krto hOM. saava-jainak ejaonsaI ko saBaI AiQakairyaaoM kao jaao vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kao eki~t krto hOM yaa p`yaaoga krto hOMÊ vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kI gaaopnaIyata pr rajya kI naIityaaoM evaM kaya-ivaiQayaaoM ko baaro maoM piSaxaNa p`aPt krnaa caaihe. p`%yaok pitBaagaI ejaonsaIÊ saava-jainak inarIxaNa ko ilaeÊ ejaonsaI ko Andr ]na kma-caairyaaoM ko naama va pdaoM kI navaIna saUcaI r#aogaI ijanhoM vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa saulaBa hao saktI hO.

sahmaitsahmaitsahmaitsahmait

IDEA ko Antga-t saUcanaa kao eki~t va p`yaaoga krnao vaalaI p`itBaagaI ejaoinsayaaoM ko AiQakairyaaoM ko Aitir@t iksaI Anya kao Aqavaa IDEA ko Antga-t ivaklaaMga ivaVaqaI- kao FAPE pdana krnao kI ja$rtaoM kao pUra krnao ko Aitir@t Anya iksaI ]_oSya ko ilae vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kao pkT krnao sao phlao palakaoM kI sahmait paPt kI jaanaI caaihe. ivaklaaMga ivaVaqaI- Wara ikyao gayao ApraQa kI saUcanaa ko sambanQa maoM kanaUna laagaU krnao vaalao evaM nyaaiyak p`aiQakairyaaoM ko AaOr ]nako Wara kaya-vaahI ko sandBa- maoM saUcanaa kao pkT krnao ko ilae palakaoM kI sahmait kI ja$rt nahIM hO ijasa saImaa tk saMpoYaNa kao FERPA Wara Anaumait p`aPt hO.

kao[- SaOxaiNak ejaonsaI Aqavaa saMsqaa p`itBaagaI eojaoinsayaaoM kao palakaoM kI sahmait ko ibanaa SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao saUcanaa nahIM do saktI jaba tk ik vah FERPA ko Antga-t eosaa krnao ko ilae paiQakRt na hao. MSDE nao saava-jainak ejaoinsayaaoM ko ilae maMjaUiryaaoM saiht naIityaaM evaM kaya-ivaiQayaaM ivakisat kI hOMÊ ijanhoM rajya yah sauinaiScat krnao ko ilae pyaaoga krta hO ik ]sakI naIityaaoM va kaya-ivaiQayaaoM ka palana ikyaa jaata hOÊ evaM gaaopnaIyata kI Satao- M kao IDEA tqaa FERPA ko Anausaar pUra ikyaa jaata hO.

p%yaok saava-jainak ejaonsaI kao eosaI kaya-ivaiQayaaM Apnaanao kI ja$rt hO ik palakaoM kao vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kI gaaopnaIyata kI AavaSyaktaAaoM ko baaro maoM pUrI trh saUicat krnao ko baaro maoM iksa pkar samauicat naaoiTsa idyaa jaata hO. [samaoM Saaimala hOÁ � ]sa saImaa ka ivavarNa ijasa tk naaoiTsa rajya maoM ivaiBaÙ janasaM#yaa samaUhaoM kI maatRBaaYaa maoM idyaa jaata hO � ]na baccaaoM ka ivavarNa ijanako baaro maoM vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa r#aI jaatI hOÊ evaM maaMgaI gayaI saUcanaa ka pkar � ]na naIityaaoM evaM kaya-ivaiQayaaoM ka saaraMSa ijanaka p`itBaagaI ejaoinsayaaoM kao vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa ko BaMDarNaÊ tIsarI paTI- kao pkTIkrNaÊ r#anao va naYT krnao

ko sambanQa maoM palana krnaa caaihyao � palak Wara sahmait pdana krnao sao [nkar krnao pr p`yaaoga kI jaanao vaalaI naIityaaoM evaM kaya-ivaiQayaaoM ka ivavarNa � FERPA ko Antga-t AiQakaraoM saiht [sa saUcanaa sao sambainQat palakaoM evaM baccaaoM ko samast AiQakaraoM ka ivavarNa evaM 34 CFR §99 maoM AiQainayamaaoM kao laagaU krnaa.

iksaI mah%vapUNa- phcaanaÊ isqaitÊ Aqavaa maUnyaaMkna gaitivaiQa sao phlaoÊ gaitivaiQa ko pUro AiQakar xao~ maoM palakaoM kao saUicat krnao ko ilae naaoiTsa kao samauicat psaarNa vaalao samaacaar p~aoM yaa Anya maIiDyaaÊ yaa daonaaoM maoM pkaiSat Aqavaa GaaoiYat ikyaa jaanaa caaihe.

saulaBata AiQakarsaulaBata AiQakarsaulaBata AiQakarsaulaBata AiQakar

p%yaok saava-jainak ejaonsaI iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ko palakaoM kao baccao sao sambainQat iksaI SaOxaiNak AiBalao#a ko inarIxaNa evaM samaIxaa kI Anaumait dogaI jaao ejaonsaI Wara baccao kI phcaanaÊ maUlyaaMknaÊ evaM baccao kI SaOxaiNak BatI- tqaa IDEA ko Antga-t FAPE ko p`avaQaana ko baaro maoM eki~t Aqavaa pyaaoga ikyao jaato hOM.ejaonsaI ibanaa AnaavaSyak dorI ko AnauraoQa ka palana krogaI tqaa IEPÊ yaa iksaI AavaSyak saunavaa[- piËyaaÊ ko baaro maoM iksaI maIiTMga sao phlaoÊ evaM iksaI BaI halat maoM AnauraoQa krnao ko baad 45 idna sao AiQak ka samaya nahIM laogaI.

[sa Qaara ko Antga-t SaOxaiNak AiBalao#aaoM ko inarIxaNa va samaIxaa ko AiQakar maoM inamnailai#at ko ilae AiQakar Saaimala hOM Á � AiBalao#aaoM kI vyaa#yaaAaoM tqaa $pantraoM ko ilae saMgat AnauraoQaaoM pr pitBaagaI ejaonsaI kI Aaor sao AnauiËyaa � ejaonsaI saUcanaa vaalao AiBalao#aaoM kI pityaaM p`dana krnao hotu AnauraoQaÊ yaid ]na p`ityaaoM kao pdana na ikyaa jaanaa palakaoM kao ]nako AiBalao#aaoM ka inarIxaNa krnao va samaIxaa krnao ko AiQakar

sao raokta hOÂ evaM � AiBalao#aaoM ko inarIxaNa va samaIxaa hotu palakaoM ka p`itinaiQa r#anaa.

saava-jainak ejaonsaI maana saktI hO ik palakaoM ko pasa Apnao baccao sao sambainQat AiBalao#aaoM ko inarIxaNa va samaIxaa ka AiQakar hO jaba tk ik saava-jainak ejaonsaI kao saUicat na ikyaa jaayao ik saMrxaNaÊ AlagaavaÊ tqaa tlaak jaOsao maamalaaoM pr laagaU rajya kanaUna ko Antga-t palakaoM kao [saka AiQakar nahIM hO.

Page 14: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 13

saulaBata irkaDsaulaBata irkaDsaulaBata irkaDsaulaBata irkaD----

p%yaok saava-jainak ejaonsaI palakaoM va saava-jainak ejaonsaI ko AiQakRt kma-caairyaaoM ko AlaavaaÊ IDEA ko Baaga baI ko Antga-t eki~t ikyao gayaoÊ r#ao gayaoÊ Aqavaa pyaaoga ikyao gayao SaOxaiNak AiBalao#aaoM kI saulaBata panao vaalao vyai@tyaaoM ka irkaD- r#aogaIÊ ijasamaoM vyai@t ka naamaÊ irkaD- saulaBa krayao jaanao kI itiqa evaM ]_oSya ijasako ilae vah vyai@t AiBalao#aaoM kao pyaaoga krnao hotu AiQakRt hOÊ Saaimala haoMgao. yaid iksaI SaOxaiNak AiBalaoK maoM ek sao AiQak baccao kI saUcanaa hO tao ]na baccaaoM ko palakaoM kao kovala Apnao baccao sao sambainQat saUcanaa ko inarIxaNa va samaIxaa krnao ka Aqavaa ]sa ivaiSaYT saUcanaa ko baaro maoM saUicat ikyao jaanao ka AiQakar hO. p%yaok saava-jainak ejaonsaIÊ AnauraoQa prÊ palakaoM kao ejaonsaI Wara eki~t ikyao gayaoÊ r#ao gayaoÊ yaa pyaaoga ikyao gayao SaOxaiNak AiBalao#aaoM ko p`kar va isqaityaaoM kI saUcaI pdana krogaI. p`%yaok saava-jainak ejaonsaI palakaoM ko ilae krayaI gayaI SaOxaiNak AiBalao#aaoM kI pityaaoM ko ilae Saulk maaMga saktI hO yaid Saulk palakaoM ko ]na AiBalao#aaoM ko inarIxaNa va samaIxaa krnao ko AiQakar kao p`BaavaI $p sao baaiQat nahIM krtI. saava-jainak ejaonsaI SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao iksaI saUcanaa kI tlaaSa yaa punaÁpaiPt ko ilae Saulk nahIM maaMga saktI.

palakaoM ko AnauraoQa pr AiBalao#aaoM maoM saMSaaoQanapalakaoM ko AnauraoQa pr AiBalao#aaoM maoM saMSaaoQanapalakaoM ko AnauraoQa pr AiBalao#aaoM maoM saMSaaoQanapalakaoM ko AnauraoQa pr AiBalao#aaoM maoM saMSaaoQana

vao palak jaao maanato hOM ik IDEA ko Antga-t eki~t ikyao gayaoÊ r#ao gayaoÊ Aqavaa pyaaoga ikyao gayao SaOxaiNak AiBalao#aaoM maoM saUcanaa galat yaa Baamak hOÊ Aqavaa baccao kI inajata yaa Anya AiQakaraoM ka ]llaMGana krtI hO tao vao saUcanaa r#anao vaalaI ejaonsaI kao saUcanaa ko saMSaaoQana hotu AnauraoQa kr sakto hOM. ejaonsaI AnauraoQa ko Anausaar AnauraoQa paPt haonao sao tk-saMgat AvaiQa ko Andr saUcanaa ko saMSaaoQana ko baaro maoM tya krogaI. yaid ejaonsaI AnauraoQa ko Anau$p saUcanaa maoM saMSaaoQana krnao kao AsvaIkar krnaa tya krtI hOÊ tao yah palakaoM kao AsvaIkRit kI saUcanaa dogaI evaM ]nhoM SaOxaiNak AiBalao#aaoM maoM saUcanaa kao caunaaOtI kI saunavaa[- ko AiQakar ko baaro maoM batayaogaI. SaOxaiNak AiBalao#aaoM maoM saUcanaa kao caunaaOtI donao ko sambanQa maoM saunavaa[- FERPA kI kaya-ivaiQayaaoM ko Anausaar saMcaailat kI jaanaI caaihe jaOsaa ik 34 CFR §99.22 maoM ]illai#at hO.

ejaonsaIÊ AnauraoQa pr SaOxaiNak AiBalao#aaoM maoM saUcanaa ko pit caunaaOtI kao saunavaa[- ka Avasar p`dana krogaI taik sauinaiScat hao sako ik yah saUcanaa galatÊ Ba`amak nahIM hOÊ Aqavaa baccao kI inajata yaa Anya AiQakaraoM ka ]llaMGana nahIM krtI. yaid saunavaa[- ko pirNaamasva$pÊ saava-jainak ejaonsaI tya krtI hO ik saUcanaa galat yaa Ba`amak hOÊ Aqavaa baccao kI inajata yaa Anya AiQakaraoM ka ]llaMGana krtI hO tao yah saUcanaa maoM tdnausaar saMSaaoQana krogaI evaM palakaoM kao ilai#at maoM [sakI saUcanaa dogaI. yaid saunavaa[- ko pirNaamasva$pÊ saava-jainak ejaonsaI tya krtI hO ik saUcanaa galat yaa Baamak nahIM hOÊ Aqavaa baccao kI inajata yaa Anya AiQakaraoM ka Anyaqaa ]llaMGana nahIM krtI tao yah palakaoM kao baccao ko sambanQa maoM r#ao gayao AiBalao#aaoM maoM saUcanaa pr iTPpNaI krto hue Aqavaa saava-jainak ejaonsaI ko inaNa-ya sao Asahmat haonao ko karNaaoM ka ]llao#a krto hue ek va@tvya r#anao ko AiQakar ko baaro maoM saUicat krogaI. baccao ko AiBalao#aaoM maoM r#aa gayaa kao[- BaI spYTIkrNaÁ � saava-jainak ejaonsaI Wara baccao ko AiBalao#aaoM ko ihssao ko $p maoM r#aa jaanaa caaihe jaba tk ik AiBalao#a yaa ivavaaidt ihssaa saava-jainak ejaonsaI Wara r#aa jaata hOÂ va � yaid baccao ko AiBalao#a yaa ivavaaidt ihssaa saava-jainak ejaonsaI Wara iksaI paTI- kao pkT kr idyao jaato hOMÊ tao paTI- kao spYTIkrNa ko baaro maoM BaI batanaa caaihe.

saUcanaa kao naYT krnao ko ilae kayasaUcanaa kao naYT krnao ko ilae kayasaUcanaa kao naYT krnao ko ilae kayasaUcanaa kao naYT krnao ko ilae kaya----ivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaM

jaba IDEA ko Antga-t eki~t kI gayaIÊ r#aI gayaIÊ yaa pyaaoga kI gayaI vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kI baccao kao SaOxaiNak saovaayaoM p`dana krnao ko ilae AaOr Aagao ja$rt nahIM hO tao saava-jainak ejaonsaI kao [sa baaro maoM palakaoM kao saUicat krnao kI ja$rt hO. palakaoM ko AnauraoQa pr saUcanaa naYT kr dI jaanaI caaihe. tqaaipÊ ibanaa samaya saImaa ko ivaVaqaI- ko naamaÊ ptaÊ va faona nambarÊ ivaVaqaI- kI EaoiNayaaMÊ ]pisqait AiBalao#aÊ kxaayaoM ijanamaoM vah ]pisqat rhaÊ pUro ikyao gayao EaoNaI str evaM pUro ikyao gayao vaYa- ka ek sqaayaI irkaD- r#aa jaanaa caaihe.

baccaaoM ko AiQakarbaccaaoM ko AiQakarbaccaaoM ko AiQakarbaccaaoM ko AiQakar

MSDE kI naIityaaM evaM kaya-ivaiQayaaM ivaVaiqa-yaaoM kao ]nako palakaoM kI trh evaM ivaVaiqa-yaaoM kI Aayau va ivaklaaMgata ko Anau$p inajata ³gaaopnaIyata´ ka AiQakar pdana krtI hOM. FERPA ko AiQainayamaaoM ko Antga-t palakaoM ko ]nako baccaaoM ko SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat AiQakar baccao kao hstantirt hao jaato hOM jaba baccao kI Aayau 18 vaYa- hao jaatI hOÊ jaba tk ik baccao kI ivaklaaMgata rajya kanaUna ko Antga-t baccao kao Ayaaogya na banaatI hao. yaid IDEA ko Baaga baI ko Antga-t palakaoM kao idyao gayao AiQakar baailaga haonao kI Aayau paPt krnao vaalao ivaVaqaI- kao hstantirt hao jaato hOM tao §300.517Ê ko Anausaar §§300.562-300.573 maoM SaOxaiNak AiBalao#aaoM sao sambainQat AiQakar BaI baccao kao hstantirt hao jaanao caaihyaoM. tqaaipÊ saava-jainak ejaonsaI kao IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t AavaSyak naaoiTsa ivaVaqaI- evaM palakaoM kao pdana krnaa caaihe.

Page 15: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 14

AnauSaasanaa%mak saUcanaaAnauSaasanaa%mak saUcanaaAnauSaasanaa%mak saUcanaaAnauSaasanaa%mak saUcanaa

saava-jainak ejaonsaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ko AiBalao#aaoM maoM baccao ko ivaÉw kI gayaI iksaI vat-maana yaa pUva- AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI kI ivavarNaI Saaimala kr saktI hO evaM [sa ivavarNaI kao ]sa hd tk saMp`oiYat kr saktI hO ijasa hd tk gaOr ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko AiBalao#aaoM maoM AnauSaasanaa%mak saUcanaa Saaimala va saMpoiYat kI jaatI hO. ivavarNaI maoM baccao ko Wara ikyaa gayaa vyavahar ijasako ilae AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI kI ja$rt qaIÊ kI gayaI AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI ka ivavarNaÊ evaM Anya kao[- saUcanaa jaao baccao kI yaa baccao ko saaqa Saaimala Anya vyai@tyaaoM kI saurxaa hotu sausaMgat haoÊ Saaimala ikyao jaa sakto hOM. yaid baccaa ek skUla sao dUsaro skUla maoM sqaanaantirt hao jaata hOÊ tao baccao ko iksaI BaI saMp`oiYat AiBalao#a maoM baccao ka vat-maana IEP evaM baccao ko ivaÉw vat-maana yaa pUva- maoM kI gayaI AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI kI ivavarNaI daonaaoM Saaimala haonao caaihyaoM.

BaagaBaagaBaagaBaaga X ¹¹¹¹ ivaklaaMga ivaVaiqaivaklaaMga ivaVaiqaivaklaaMga ivaVaiqaivaklaaMga ivaVaiqa----yaaoM ka AnauSaasanayaaoM ka AnauSaasanayaaoM ka AnauSaasanayaaoM ka AnauSaasana

pirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoMpirBaaYaayaoM

[sa Baaga ko ]_oSyaaoM ko ilaeÊ inamnailaiKt pirBaaYaayaoM laagaU haotI hOMÁ

� inayain~t pdaqa- ka Aqa- hO naSaIlaI dvaa[- Aqavaa knT/aolD sabsaToinsaja e@T 21 U.S.C. 812(c) kI Qaara 202(c) maoM AnausaUicayaaoM I, II, III, IV, yaa V ko Antga-t icainht pdaqa-.

� AvaOQa dvaa[- ka Aqa- hO inayain~t pdaqa-Ê prntu [samaoM vah pdaqa- Saaimala nahIM hO jaao iksaI laa[saoMsaSauda svaasqya sambanQaI do#aBaala krnao vaalao vyaavasaaiyak vyai@t kI do#aro#a maoM kanaUnaI $p sao r#aa yaa pyaaoga ikyaa jaata hOÊ Aqavaa jaao IDEA ko Antga-t Anya iksaI paiQakar ko AQaIna Aqavaa saMGaIya kanaUna ko iksaI Anya pavaQaana ko Antga-t kanaUnaI $p sao r#aa yaa pyaaoga ikyaa jaata hO.

� As~ ka Aqa- vahI hO jaao saMyau@t rajya kaoDÊ ivaYaya 18 kI Qaara 930 kI pqama ]p Qaara (g) ko pOragaaf (2) ko Antga-t 'Gaatk As~' ka hO.

BatIBatIBatIBatI---- ³sqaapna´ maoM pirvat ³sqaapna´ maoM pirvat ³sqaapna´ maoM pirvat ³sqaapna´ maoM pirvat----nananana

IDEA evaM saIAaoemaeAar COMAR 13A.08.03 ko Anausaar ivaklaaMga ivaVaqaI- kao baccao kI vat-maana SaOxaiNak BatI- sao inakalanao ko ]_oSyaaoM ko ilaeÊ BatI- maoM pirvat-na haota hO yaid ivaklaaMga ivaVaqaI-Á � baccao kI vat-maana BatI- sao lagaatar 10 skUlaI idnaaoM sao AiQak AvaiQa ko ilae inakala idyaa jaata hOÂ Aqavaa � bahut baar inakala idyaa jaata hO ijasasao inakalao jaanao ka ek namaUnaa banata hO tqaa ijanaka yaaoga ek skUlaI vaYa- maoM 10 skUlaI idnaaoM sao AiQak hao jaata hO.

yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik skUla sao inakalaa jaanaaÊ inakalao jaanao ka ek namaUnaa banaata hOÊ IEP TIma inamna ibanduAaoM pr ivacaar krogaIÁ � hr baar inakalao jaanao kI AvaiQa � baccao kao kula iktnaI baar inakalaa gayaa tqaa � inakalao jaanao kI ek dUsaro sao samaIpta

skUla AiQakarI ka paiQakarskUla AiQakarI ka paiQakarskUla AiQakarI ka paiQakarskUla AiQakarI ka paiQakar

ivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaI-- -- kao lagaatar kao lagaatar kao lagaatar kao lagaatar 10 skUlaI idnaaoM sao AiQak nahIMÊskUlaI idnaaoM sao AiQak nahIMÊskUlaI idnaaoM sao AiQak nahIMÊskUlaI idnaaoM sao AiQak nahIMÊ kI AvaiQa ko ilae inakalaa jaanaa kI AvaiQa ko ilae inakalaa jaanaa kI AvaiQa ko ilae inakalaa jaanaa kI AvaiQa ko ilae inakalaa jaanaa

iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- kao iksaI skUlaI kanaUna ko ]llaMGana ko ilae baccao kI vat-maana BatI- sao lagaatar 10 skUlaI idnaaoM sao AiQak nahIMÊ kI AvaiQa ko ilae inakalaa jaa sakta hO ijasa hd tk inakalaa jaanaa gaOr ivaklaaMga baccao pr laagaU haota hO. yaid gaOr ivaklaaMga ivaVaqaI- kao saovaayaoM p`dana nahIM kI jaatIM tao saava-jainak ejaonsaI kao ivaklaaMga ivaVaqaI- kao saovaayaoM pdana krnao kI ja$rt nahIM hO.

Page 16: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 15

ivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaIivaklaaMga ivaVaqaI-- -- kao kao kao kao 10 skUlaI idnaaoM sao AiQ skUlaI idnaaoM sao AiQ skUlaI idnaaoM sao AiQ skUlaI idnaaoM sao AiQak AvaiQa ko ilayao inakalanaaak AvaiQa ko ilayao inakalanaaak AvaiQa ko ilayao inakalanaaak AvaiQa ko ilayao inakalanaa

kao[- ivaklaaMga ivaVaqaI- ek skUlaI vaYa- maoM p%yaok galat AacarNa kI GaTnaa ko ilae baccao kI vat-maana BatI- sao lagaatar 10 skUlaI idnaaoM tk inakalaa jaa sakta hO yaid eosao inakalao jaanao ko saMcayaI p`Baava sao BatI- maoM pirvat-na nahIM Aata. iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- kao ek skUlaI vaYa- maoM 10 skUla idnaaoM ko barabar inakalao jaanao ko baad inakalao jaanao kI p`%yaok AvaiQa ko ilaeÊ pQaanaaQyaapk baccao ko ivaSaoYa iSaxaa AQyaapk sao yah inaQaa-irt krnao ko ilae pramaSa- krogaa ik inamnailai#at ko baaro maoM baccao kao samauicat $p sao yaaogya banaanao ko ilae @yaa saovaayaoM p`dana kI jaayaoMÁ � saamaanya paz\yaËma maoM pgait krnao ko ilae evaM � baccao ko IEP ko laxyaaoM kao p`aPt krnao kI idSaa maoM baZ,nao ko ilae.

Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaaAntirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaaAntirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaaAntirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa

kao[- baccaa ek samauicat Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa ko ilae 45 idnaaoM tk ko ilae inakalaa jaa sakta hO yaidÁ � baccaa skUla maoM yaa iksaI skUlaI ]%sava maoM As~ laata hO yaa r#ata hOÂ � baccaa jaanabaUJa kr skUla maoM yaa iksaI skUlaI ]%sava maoM AvaOQa naSaIlaI dvaayaoM r#ata hO yaa pyaaoga krta hOÂ Aqavaa � skUla yaa skUlaI ]%sava maoM inayain~t pdaqa- baocata hO yaa baocanao hotu Anaugah krta hO.

IEP kao Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa ka inaQaa-rNa krnaa caaihe. baccao kI BatI- ko ilae kao[- Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa caunaI jaanaI caaihe taik baccaaÁ � saamaanya paz\yaËma maoM pgait krnaa jaarI r#a sakoÊ yaVip dUsarI vyavasqaa ko Andr � jaao baccao ko vat-maana IEP maoM vaiN-at hOM ]nako saiht ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoMÊ tqaa sauQaaraoM kao paPt krnaa jaarI r#a sakoÊ jaao baccao kao IEP maoM inaQaa-irt laxyaaoM

kao paPt krnao yaaogya banaayaoMgao evaM � ]sa vyavahar ko sambanQa maoM ijasako karNa AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI kI gayaI qaIÊ banaayaI gayaI saovaaAaoM va sauQaaraoM kao p`aPt kr sakoÊ taik yah ifr sao na hao.

palakaoM kao saUicat krnaapalakaoM kao saUicat krnaapalakaoM kao saUicat krnaapalakaoM kao saUicat krnaa

ijasa itiqa kao pQaanaaQyaapk iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- kao iksaI skUlaI kanaUna ka ]llaMGana krnao ko ilae baccao kI vat-maana BatI- sao inakalanao ka inaScaya krta hOÊ pQaanaaQyaapk [sa inaScaya ko baaro maoM palakaoM kao saUicat krogaa evaM palakaoM kao kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM ka naaoiTsa pdana krogaa.

kayakayakayakaya-- -- krnao sambanQaI vyavahar ka inaQaa krnao sambanQaI vyavahar ka inaQaa krnao sambanQaI vyavahar ka inaQaa krnao sambanQaI vyavahar ka inaQaa-- --rNaÀ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaarNaÀ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaarNaÀ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaarNaÀ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa

IEP TIma ivaklaaMga ivaVaqaI- ko inakalao jaanao ko 10 idnaaoM ko Andr ek inaQaa-rNa yaaojanaa ivakisat krnao ko ilae imalaogaIÊ yaid IEP TIma naoÁ � kaya- krnao sambanQaI vyavahar ka inaQaa-rNa nahIM ikyaa hOÂ evaM � ]sa vyavahar ko haonao sao phlao ijasakI vajah sao baccao kao inakalaa gayaaÊ vyavahar ko baaro maoM vyavahar sambanQaI hstxaop laagaU nahIM ikyaa hO.

IEP TIma Wara samauicat samaJao gayao Aaklana ko pUra haonao ko baad yaqaaSaIQa IEP TIma vyavahar ko baaro maoM samauicat vyavahar sambanQaI hstxaop ivakisat krnao ko ilae imalaogaI evaM vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa kao laagaU krogaI. yaid baccao kI vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa hO tao IEP TIma baccao ko inakalao jaanao ko 10 idnaaoM ko Andr ]sa vyavahar ko baaro maoM ijasakI vajah sao baccao kao inakalaa gayaaÊ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa kI samaIxaa hotu imalaogaI. ]_oSya yah inaQaa-irt krnaa hO ik @yaa vyavahar ko baaro maoM vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa yaa vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa ko Anaupalana maoM sauQaar kI ja$rt hO. skUlaI vaYa- ko daOrana phlaI baar baccao kao 10 skUlaI idnaaoM ko ilae inakalao jaanao ko baad baccao ko AagaamaI AnauSaasanaa%mak inaYkasana ko ilae IEP TIma baccao ko vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa kI samaIxaa ko ilae imalaogaI. ijasa hd tk IEP TIma ja$rI samaJatI hO vah ³ IEP TIma´ vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa maoM evaM [sako Anaupalana maoM sauQaar krogaI.

Page 17: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 16

saunavaa[saunavaa[saunavaa[saunavaa[---- krnao vaalao AiQakarI ko AiQakar krnao vaalao AiQakarI ko AiQakar krnao vaalao AiQakarI ko AiQakar krnao vaalao AiQakarI ko AiQakar

eDimainasT/oiTva laa^ jaj,a (ALJ) iksaI 45 idna kI AvaiQa sao AiQak nahIMÊ kI Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa ko ilae BatI- maoM pirvat-na ka AadoSa do sakta hO yaid ALJ iksaI %vairt AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa maoMÁ � inaQaa-irt krta hO ik saava-jainak ejaonsaI nao pyaa-Pt sabaUt Wara pdiS-at ikyaa hO ik ivaklaaMga ivaVaqaI- kI vat-maana BatI- kao banaayao r#anao sao baccao kao yaa Anya vyai@tyaaoM kao caaoT

laganao kI kafI samBaavanaayaoM hOM. jaOsaa ik [sa Baaga maoM p`yaaoga ikyaa gayaa hOÊ pyaa-Pt sabaUt ka Aqa- hO sabaUt kI pbalata sao Aagao.

� baccao kI vat-maana BatI- ko AaOica%ya pr ivacaar krta hOÂ � ivacaar krta hO ik @yaa saava-jainak ejaonsaI nao baccao kI vat-maana BatI- maoM xait ko jaaoi#ama kao kma krnao ko sampUrk sahayata va saovaaAaoM ko pyaaoga saiht tk-saMgat pyaasa ikyao hOMÂ � ivacaar krta hO ik baccao ko ivaSaoYa iSaxaa AQyaapk ko pramaSa- sao saava-jainak ejaonsaI Wara p`staivat Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa Wara baccaa inamnailai#at yaaogya bananaa caaihyaoÁ � saamaanya paz\yaËma maoM pgait krnaa jaarI r#anao ko ilaeÊ yaVip dUsarI vyavasqaa maoMÂ � baccao ko vat-maana IEP maoM jaao vaiN-at hO ]nako saihtÊ ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM tqaa sauQaaraoM kao p`aPt krnaa jaarI r#anao ko ilaeÊ jaao baccao kao ]sako IEP maoM vaiN-at

laxyaaoM kao panao ko yaaogya banaayaoMgao evaM � AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI ko ilae ijammaodar vyavahar ko baaro maoM banaayaI gayaI saovaaAaoM AaOr sauQaaraoM kao p`aPt krnao ko ilae taik yah vyavahar daobaara na hao.

AiBavyai@t inaQaaAiBavyai@t inaQaaAiBavyai@t inaQaaAiBavyai@t inaQaa----rNarNarNarNa

IEP TIma yah inaQaa-irt krnao ko ilae imalaogaI ik @yaa baccao ko AnauSaasanaa%mak inaYkasana ko ilae ijammaodar vyavaharÊ baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t hO jaba baccaaÁ � inaYkaisat ikyaa jaanao vaalaa hO ijasasao BatI- maoM pirvat-na Aata hOÂ � skUla maoM yaa iksaI skUlaI ]%sava maoM kao[- As~ laokr Aata hO yaa r#ata hOÂ � skUla maoM yaa iksaI skUlaI ]%sava maoM jaanabaUJa kr AvaOQa naSaIlaI dvaa[- r#ata hO yaa pyaaoga krta hOÂ Aqavaa � skUla maoM yaa iksaI skUlaI ]%sava maoM inayain~t pdaqa- kao baocata hO yaa ]sakI ibaËI ko ilae Anaugah krta hO.

IEP TIma pQaanaacaaya- Wara iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ko inaYkasana hotu AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI krnao kI itiqa sao 10 skUlaI idnaaoM maoM yah inaQaa-irt krnao ko ilae imalaogaIÁ � @yaa AnauSaasanaa%mak inaYkasana ko ilae ijammaodar baccao ka vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t hOÂ evaM � FAPE ko pavaQaana kao sauinaiScat krnao ko ilae inaYkasana ko daOrana dI jaanao vaalaI saovaayaoM.

inaQaa-rNa yaaojanaa kao ivakisat krnao ko ilae Aayaaoijat kI gayaI IEP maIiTMga maoM hI samaIxaa kI jaa saktI hOÊ yaid IEP TIma nao kaya- ka vyavahar sambanQaI inaQaa-rNa evaM baccao ko inaYkasana ko ilae ijammaodar vyavahar ko haonao sao phlao ]sa vyavahar ko baaro maoM vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa ka kayaa-nvayana nahIM ikyaa hO.

yah inaQaa-irt krnao maoM ik @yaa baccao ka vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI ek AiBavyai@t qaaÊ IEP TIma va Anya yaaogya AiQakarI AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI ko ilae ijammaodar vyavahar ko sambanQa maoM samast sambaw saUcanaa pr ivacaar kroMgaoÁ � baccao ko palakaoM Wara dI gayaI Anya saMgat saUcanaa saihtÊ maUlyaaMkna va inadanasaUcak pirNaama � baccao ko Avalaaokna evaM � baccao ka IEP tqaa BatI-.

yah inaQaa-irt krnao maoM ik AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI ko ilae ijammaodar vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t nahIM hOÊ IEP TIma va Anya yaaogya AiQakairyaaoM kao inaQaa-irt krnaa caaihe ikÁ � baccao ka IEP samauicat hOÂ � ivaSaoYa iSaxaa saovaayaoMÊ sampUrk sahayatayaoM evaM saovaayaoMÊ tqaa vyavahar hstxaok rNanaIityaaM IEP va BatI- ko Anau$p pdana kI gayaI qaIMÂ � baccao kI vat-maana BatI- samauicat hOÂ � ivaklaaMgata nao baccao ko vyavahar ko pBaava va natIjaaoM kao samaJanao kI yaaogyata kao nauksaana nahIM phuMcaayaa hOÂ evaM � ivaklaaMgata nao baccao ko vyavahar pr kabaU panao kI yaaogyata kao xaitgast nahIM ikyaa hO. yaid }pr ila#ao inaQaa-rNaaoM maoM sao kao[- pUra nahIM haota tao IEP TImaÊ vyavahar kao baccao kI

ivaklaaMgata kI AiBavyai@t maanaogaI.

Page 18: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 17

yaid IEP TIma va Anya yaaogya AiQakarI inaQaa-irt krto hOM ik baccao ka vyavahar ]sakI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t hOÊ tao IEP TImaÊ jaOsaa samauicat haoÁ � AavaSyak saovaaAaoM ko baaro maoM baccao ko IEP kao saMSaaoiQat krogaIÂ � vyavahar ko sambanQa maoM baccao kI vyavahar sambanQaI hstxaop yaaojanaa kao saMSaaoiQat krogaIÂ � baccao kI BatI- kI samaIxaa krogaIÂ evaM � yaqaaSaIGa saovaaAaoM kao laagaU krogaI.

yaid IEP TIma inaQaa-irt krtI hO ik vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t nahIM hO tao baccao kao inalambana kI AvaiQa saihtÊ gaOr ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM pr laagaU trIko sao hI AnauSaaisat ikyaa jaa sakta hO. IEP TIma inaQaa-irt krogaI ik inalambana Aqavaa inaYkasana kI AvaiQa ko daOrana baccao kao saamaanya paz\yaËma maoM samauicat pgait ko ilae va baccao kao IEP ko laxyaaoM kao paPt krnao kI idSaa maoM baZ,nao ko ilae iksa saImaa tk saovaayaoM AavaSyak hOM.

}pr vaiN-at AnauSaasanaa%mak kaya-vaaihyaaM Sau$ kI jaanao prÊ p`Qaanaacaaya- baccao kI ivaSaoYa iSaxaa evaM AnauSaasanaa%mak AiBalao#a sqaanaIya AQaIxak kao saMpoiYat krogaa.

]na ivaVaiqa]na ivaVaiqa]na ivaVaiqa]na ivaVaiqa----yaaoM ko ilae jaao ABaI ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya nahIM hOMyaaoM ko ilae jaao ABaI ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya nahIM hOMyaaoM ko ilae jaao ABaI ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya nahIM hOMyaaoM ko ilae jaao ABaI ivaSaoYa iSaxaa evaM sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya nahIM hOM

kao[- baccaa jaao IDEA ko Antga-t ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM ko yaaogya inaQaa-irt nahIM ikyaa gayaa hOÊ AaOr jaao skUla AiQakarI ko AiQakar Aqavaa saunavaa[- AiQakarI ko AiQakar maoM }pr vaiN-at iksaI vyavahar saiht iksaI eosao vyavahar maoM ilaPt hO ijasanao saava-jainak ejaonsaI ko iksaI kanaUna Aqavaa AacarNa saMihta ka ]llaMGana ikyaa hO tao palak IDEA ko Antga-t pdana ikyao gayao saurxaa ]payaaoM maoM sao iksaI kI maaMga kr sakta hOÊ yaid saava-jainak ejaonsaI ko saM&ana maoM qaa ik AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI ko ilae ijammaodar vyavahar sao phlao baccaa ek ivaklaaMga ivaVaqaI- qaa.

kao[- baccaa ivaklaaMga ivaVaqaI- hO yah saava-jainak ejaonsaI kao ivaidt huAa maanaa jaayaogaa yaidÁ � baccao ko palakaoM nao saava-jainak ejaonsaI ko AiQakairyaaoM kao ilai#at $p sao yaa maaOi#ak $p sao ³yaid palakaoM kao ila#anaa nahIM Aata yaa ]namaoM kao[- ApMgata hO jaao ilai#at va@tvya

donao kao baaiQat krtI hO´ icanta jatayaI hO ik baccao kao ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM kI ja$rt hOÂ � baccao ka vyavahar yaa kaya-sampadna [na ja$rtaoM kao pdiS-at krta hOÂ � baccao ko palakaoM nao baccao ko maUlyaaMkna ka AnauraoQa ikyaa hOÂ Aqavaa � baccao ko AQyaapkÊ yaa saava-jainak ejaonsaI ko Anya laaogaaoM nao baccao ko vyavahar yaa kaya-sampadna ko baaro maoM saava-jainak ejaonsaI ko ivaSaoYa iSaxaa ko inadoSak yaa ejaonsaI kI ivaSaoYa iSaxaa

Anaumaaodna vyavasqaa ko Anausaar Anya iksaI AiQakarI sao icanta jatayaI hO.

kao[- baccaa ivaklaaMga ivaVaqaI- hO yah saava-jainak ejaonsaI kao ivaidt huAa nahIM maanaa jaayaogaaÊ yaid saava-jainak ejaonsaI naoÁ � IDEA ko Antga-t maUlyaaMkna ikyaa AaOr inaQaa-irt ikyaa ik baccaa ivaklaaMga ivaVaqaI- nahIM hOÂ Aqavaa � inaQaa-irt ikyaa ik maUlyaaMkna AavaSyak nahIM hOÂ eva � pUva- naaoiTsa kI AavaSyaktaAaoM ko Anau$pÊ Apnao inaQaa-rNa ko baaro maoM ik maUlyaaMkna ko pirNaamasva$p baccaa ivaklaaMga ivaVaqaI- nahIM hOÊ palakaoM kao ilai#at naaoiTsa idyaa hO.

yaid baccao ko ivaÉw AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI krnao sao pUva-Ê saava-jainak ejaonsaI ko saM&ana maoM nahIM hO ik baccaa ek ivaklaaMga ivaVaqaI- hO tao baccao ko baaroM maoM vahI AnauSaasanaa%mak kdma ]zayao jaa sakto hOM jaao samaana vyavaharaoM maoM ilaPt haonao vaalao gaOr ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM pr laagaU haoto hOM.

yaid baccao ko baaroM maoM ]zayao gayao AnauSaasanaa%mak kdmaaoM kI AvaiQa ko daOrana maUlyaaMkna ko ilae AnauraoQa ikyaa jaata hO tao maUlyaaMkna %vairt sao ikyaa jaanaa caaihe. jaba tk maUlyaaMkna pUra ikyaa jaata hOÊ baccaa skUla AiQakairyaaoM Wara inaQaa-irt SaOxaiNak BatI- maoM rhta hO ijasamaoM inalambana Aqavaa SaOxaiNak saovaaAaoM ko bagaOr inaYkasana Saaimala hao sakta hO. yaid baccaa ek ivaklaaMga ivaVaqaI- inaQaa-irt ikyaa jaata hO tao ejaonsaI Wara ikyao gayao maUlyaaMkna sao paPt saUcanaa tqaa palakaoM Wara dI gayaI saUcanaa kao Qyaana maoM r#ato hue ejaonsaI FAPE ko pavaQaana kao sauinaiScat krnao ko ilae ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaayaoM pdana krogaI .

Page 19: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 18

AnauSaasana sambanQaI inaNaAnauSaasana sambanQaI inaNaAnauSaasana sambanQaI inaNaAnauSaasana sambanQaI inaNa----yaaoM kI ApIlayaaoM kI ApIlayaaoM kI ApIlayaaoM kI ApIla

yaid palak IEP TIma Wara ikyao gayao AiBavyai@t inaQaa-rNaÊ ik baccao ka vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t nahIM qaaÊ kao caunaaOtI donao ko ilae AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa krto hOM tao jaOsaa naIcao idyaa gayaa hO [sako Aitir@tÊ Baaga XIV ¹ ivavaad saulaJaanaa maoM vaiN-at AavaSyak p`iËyaa ko ilae AavaSyaktayaoM va kaya-ivaiQayaaM laagaU haotI hOM.

yaid baccao ko palak [sa inaQaa-rNa sao ik baccao ka vyavahar baccao kI ivaklaaMgata kI AiBavyai@t nahIM qaa Aqavaa AnauSaasana sambanQaI kaya-ivaiQayaaoM ko Antga-t BatI- sambanQaI iksaI inaNa-ya sao Asahmat hO tao palak AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa kr sakto hOM. yaid palak AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa krto hOM tao saava-jainak ejaonsaI %vairt AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko ilae vyavasqaa krogaI.

AiBavyai@t inaQaa-rNa ko baaro maoM inaNa-ya kI samaIxaa krnao maoMÊ ALJ inaQaa-irt krogaa ik @yaa saava-jainak ejaonsaI nao }pr vaiN-at AiBavyai@t inaQaa-rNa kI AavaSyaktaAaoM ko Anau$p p`diS-at ikyaa hO ik baccao ka vyavahar baccao kI ApMgata kI AiBavyai@t nahIM qaa. baccao kao Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa maoM r#anao ko inaNa-ya kI samaIxaa krnao maoM ALJ }pr vaiN-at saunavaa[- AiQakarI ko AiQakar ko maanakaoM kao laagaU krogaa. yaid palak Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa Aqavaa AiBavyai@t inaQaa-rNa kao caunaaOtI donao ko ilae AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa krto hOM tao ALJ ko inaNa-ya tk Aqavaa BatI- ko 45vaoM idna kI samaaiPt tkÊ jaao BaI phlao haoÊ baccaa Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa maoM rhnaa caaiheÊ jaba tk ik palak va saava-jainak ejaonsaI Anyaqaa sahmat na hao jaayaoM.

yaid kao[- baccaa iksaI Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa maoM BatI- ikyaa jaata hOÊ AaOr skUla ko AiQakarI Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa kI samaaiPt ko baad baccao kI BatI- kao pirvait-t krnao ko ilae pstaivat krto hOM tao BatI- maoM pstaivat pirvat-na kao caunaaOtI kI saunavaa[- ko daOrana baccaa ApnaI vat-maana BatI- maoM rhnaa caaihe ³Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa sao pUva- kI BatI-´. yaid skUla ko AiQakarI maanato hOM ik AavaSyak saunavaa[- piËyaa pUrI haonao tk vat-maana BatI- ³Antirma vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa hTanao sao phlao kI BatI-´ maoM rhnaa baccao ko ilae #atrnaak hO tao saava-jainak ejaonsaI %vairt AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa kr saktI hO.

yah inaQaa-rNa krnao maoM ik baccao kao vaOkilpk SaOxaiNak vyavasqaa maoM r#aa jaayao yaa dUsarI samauicat BatI- maoMÊ ALJ }pr vaiN-at saunavaa[- AiQakarI ko AiQakar ko maanakaoM kao laagaU krogaa. ALJ Wara AadoiSat BatI- 45 idnaaoM sao AiQak nahIM hao saktI. kaya-ivaiQa ja$rI haonao pr daohra[- jaa saktI hO.

kanaUna laagaU krnao vaalao AiQakairyaaoM evaM nyaaiyak AiQakairyaaoM kao AnaumaaodnakanaUna laagaU krnao vaalao AiQakairyaaoM evaM nyaaiyak AiQakairyaaoM kao AnaumaaodnakanaUna laagaU krnao vaalao AiQakairyaaoM evaM nyaaiyak AiQakairyaaoM kao AnaumaaodnakanaUna laagaU krnao vaalao AiQakairyaaoM evaM nyaaiyak AiQakairyaaoM kao Anaumaaodna

yaid iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- pr kao[- ApraQa krnao ka sandoh hO tao saava-jainak ejaonsaI samauicat paiQakarI kao ApraQa kI saUcanaa do saktI hO jaOsaa ik vao gaOr ivaklaaMga ivaVaqaI- Wara ]sa trh ka ApraQa ikyao jaanao pr krto. sqaanaIya va rajya ko kanaUna laagaU krnao vaalao AiQakarI evaM nyaaiyak AiQakarI Apnao kt-vyaaoM va ijammaodairyaaoM ka pyaaoga kr sakto hOM evaM ivaklaaMga ivaVaqaI- Wara ikyao jaanao vaalao ApraQa ko ilae sambainQat rajya kanaUnaaoM kao laagaU kr sakto hOM. ApraQa kI saUcanaa doto hue saava-jainak ejaonsaI baccao ko ivaSaoYa iSaxaa AiBalao#a va AnauSaasanaa%mak AiBalao#a kI pityaaM saMpoiYat kr saktI hO ijasa saImaa tk saMpoYaNa kI FERPA Wara Anaumait hO.

Page 20: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 19

BaagaBaagaBaagaBaaga XI ¹¹¹¹ palakaoM Wara ivapalakaoM Wara ivapalakaoM Wara ivapalakaoM Wara ivaVaiqaVaiqaVaiqaVaiqa----yaaoM kI inajaI skUla maoM BatIyaaoM kI inajaI skUla maoM BatIyaaoM kI inajaI skUla maoM BatIyaaoM kI inajaI skUla maoM BatI----

FAPE pr ivavaad haonao pr palakaoM Wara baccaaoM kI BatI pr ivavaad haonao pr palakaoM Wara baccaaoM kI BatI pr ivavaad haonao pr palakaoM Wara baccaaoM kI BatI pr ivavaad haonao pr palakaoM Wara baccaaoM kI BatI----

IDEA ko Anausaar iksaI saava-jainak ejaonsaI kao iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- kao inajaI skUla maoM ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM saihtÊ iSaxaa kI laagat ka Baugatana krnao kI ja$rt nahIM hO yaid ]sa saava-jainak ejaonsaI nao baccao kao FAPE ]plabQa krayaa qaaÊ AaOr palakaoM nao baccao kao iksaI inajaI skUla maoM BatI- krnao kao caunaa. tqaaipÊ saava-jainak ejaonsaI baccao kI iganatI ]namaoM krogaa ijanakI ja$rtoM palakaoM Wara inajaI skUla maoM BatI- krayao gayao ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM sao sambainQat saMGaIya AiQainayamaaoM ko Anausaar palakaoM Wara inajaI skUla maoM BatI- krayao gayao ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kao p`dana kI jaanao vaalaI saovaaAaoM sao pUrI kI jaatI hOM. FAPE kI ]plabQata evaM iva<aIya ijammaodairyaaoM ko sambanQa maoM palakaoM va saava-jainak ejaoinsayaaoM ko baIca ko ivavaad IDEA ko Antga-t AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa kaya-ivaiQayaaoM ko ivaYaya hOM. AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae kRpyaa Baaga XIV ¹ ivavaad saulaJaanaa ka sandBa- laoM.

yaid iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ijasanao iksaI saava-jainak ejaonsaI ko paiQakar ko Antga-t ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaayaoM paPt kI hOMÊ ko palak saava-jainak ejaonsaI kI sahmait yaa Anaumaaodna ko ibanaa baccao kao iksaI inajaI pI¹skUlaÊ paqaimakÊ yaa maaQyaimak skUla maoM naamaaMikt krto hOM tao ALJ yaa nyaayaalaya saava-jainak ejaonsaI kao baccao ko palakaoM kao ]sa naamaaMkna kI laagat kI pitpUi%a- krnao kao kh sakto hOM yaid ALJ yaa nyaayaalaya pata hO ik saava-jainak ejaonsaI nao ]sa naamaaMkna sao pUva- samaya rhto baccao kao FAPE ]plabQa nahIM krayaaÊ AaOr vah inajaI BatI- samauicat hO. ALJ Wara palakaoM Wara krayaI gayaI BatI- ]icat payaI jaa saktI hO Balao hI vah saava-jainak ejaoinsayaaoM Wara pdana kI jaanao vaalaI iSaxaa pr laagaU rajya maanakaoM kao pUra na krtI hao.

p`itpUi%ap`itpUi%ap`itpUi%ap`itpUi%a---- kI saImaayaoM kI saImaayaoM kI saImaayaoM kI saImaayaoM

iksaI ALJ yaa nyaayaalaya Wara p`itpUi%a- kI raiSa kma kI jaa saktI hO yaa nakarI jaa saktI hO yaidÁ � saava-jainak skUla sao baccao kao inakalao jaanao sao phlao kI sabasao Aintma IEP maIiTMga maoM ijasamaoM palak Saaimala hue qaoÊ palakaoM nao IEP TIma kao saUicat nahIM ikyaa ik vao Apnao baccao

kao saava-jainak Kcao- pr iksaI inajaI skUla maoM naamaaMikt krnao kI [cCa saiht saava-jainak ejaonsaI Wara FAPE pdana krnao ko ilae pstaivat BatI- kao AsvaIkar kr rho hOMÂ Aqavaa � saava-jainak skUla sao baccao kao inakalanao sao kma sao kma 10 idna ³CuT\TI vaalao idna saiht´ phlaoÊ palakaoM nao saava-jainak ejaonsaI kao baccao kI saava-jainak BatI- ko sambanQa maoM ApnaI

icantaAaoM saiht ilai#at naaoiTsa nahIM idyaa Aqavaa � yaid saava-jainak skUla sao palakaoM Wara baccao kao inakalanao sao phlaoÊ saava-jainak ejaonsaI nao baccao ko maUlyaaMkna krnao kI [cCa ko baaro maoM pUva- naaoiTsa ko Wara palakaoM kao saUicat ikyaa

qaa ³maUlyaaMkna ko ]_oSya saiht jaao samauicat va tk-saMgat qaa´Ê prntu palakaoM nao maUlyaaMkna hotu baccao kao ]plabQa nahIM krayaa Aqavaa � palakaoM Wara kI gayaI kaya-vaahI ko baaro maoM Atk- saMgait ko nyaaiyak inaNa-ya pr.

palakaoM Wara inamnailai#at maoM ivafla haonao pr pitpUi%a- kI laagat kao kma nahIM ikyaa jaa sakta yaa nakara nahIM jaa saktaÁ � saava-jainak skUla sao baccao kao inakalao jaanao sao phlao kI sabasao Aintma IEP maIiTMga maoM ijasamaoM palak Saaimala hue qaoÊ ]nako Wara IEP TIma kao saUicat krnao kI isqait maoM ik vao Apnao

baccao kao saava-jainak #acao- pr iksaI inajaI skUla maoM naamaaMikt krnao kI [cCa saiht saava-jainak ejaonsaI Wara FAPE pdana krnao ko ilae pstaivat BatI- kao AsvaIkar kr rho hOMÂ Aqavaa

� saava-jainak skUla sao baccao kao inakalanao sao kma sao kma 10 idna ³CuT\TI vaalao idna saiht´ phlaoÊ palakaoM Wara saava-jainak ejaonsaI kao baccao kI saava-jainak BatI- ko sambanQa maoM ApnaI icantaAaoM saiht ilai#at naaoiTsa na donao kI isqait maoM yaidÁ � palak AiSaixat hO tqaa AMgaojaI nahIM ila#a sakta hOÊ � }pr vaiN-at naaoiTsa ka Anaupalana baccao kao SaarIirk yaa gamBaIr Baavaa%mak xait phuMcaa sakta hOÊ � skUla nao palakaoM kao naaoiTsa pdana krnao sao raoka qaaÊ Aqavaa � palakaoM nao }pr vaiN-at IDEA naaoiTsa kI AavaSyaktaAaoM ko Antga-t naaoiTsa paPt nahIM ikyaa.

Page 21: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 20

palakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaqaIpalakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaqaIpalakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaqaIpalakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaqaI----

saava-jainak ejaonsaI saMGaIya AiQainayamaaoM ko Anausaar palakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ivaklaaMga baccaaoM ko ilae ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaayaoM ]plabQa krayaogaI. iksaI inajaI skUla ko ivaklaaMga ivaVaqaI- kao saava-jainak skUla maoM naamaaMikt haonao kI isqait maoM imalanao vaalaI saBaI yaa kuC ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM kao paPt krnao ka vaOyai@tk AiQakar nahIM hO. [sa baaro maoM inaNa-ya ik kaOna sao ivaVaqaI- saovaayaoM p`aPt kroMgaoÊ @yaa saovaayaoM pdana kI jaayaoMgaIÊ kOsao va khaM saovaayaoM p`dana kI jaayaoMgaIÊ evaM saovaaAaoM ka maUlyaaMkna kOsao haogaaÊ saava-jainak ejaonsaI Wara inajaI skUla ko baccaaoM ko samauicat pitinaiQayaaoM sao pramaSa- ko baad ilayaa jaata hO. yaid iksaI inajaI Aqavaa Qaaima-k $p sao sambaw skUla maoM pZ,nao vaalaa ivaklaaMga ivaVaqaI- ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaayaoM p`aPt krogaa tao saava-jainak ejaonsaI baccao ko ilae saovaa yaaojanaa ivakisat krnaoÊ ]sakI samaIxaa krnaoÊ tqaa ]sao saMSaaoiQat krnao ko ilae maIiTMga kI SauÉAat krogaI va ]nhoM saMcaailat krogaI.

yaid ivaklaaMga ivaVaqaI- ko palak Apnao baccao kao iksaI inajaI Aqavaa Qaaim-ak $p sao sambaw skUla maoM naamaaMikt krto hOM tao palakaoM ka AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ko ilae dja- krnao ka AiQakar kovala baccao ka pta lagaanao vaalao mau_aoM pr laagaU haota hO. baccao ka pta lagaanaa ek kaya-ivaiQa hO ijasao saava-jainak ejaonsaI inajaI evaM Qaaim-ak $p sao sambaw skUlaaoM maoM pZ,nao vaalao baccaaoM saiht saava-jainak ejaonsaI ko AiQakar xao~ maoM rhnao vaalao saBaI ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kao phcaananaoÊ ]nako sqaana ka pta krnao evaM ]naka maUlyaaMkna krnao ko ilae p`yaaoga krtI hO. iksaI vyai@t Wara eosaa maananao pr ik saava-jainak ejaonsaI palakaoM Wara inajaI skUla maoM naamaaMikt ikyao gayao ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko baaro maoM IDEA ko Antga-t saMGaIya inayamaaoM ko Anaupalana maoM ivafla rhI hOÊ vah MSDE kao ilai#at iSakayat dj,a- kr sakta hO. AiQak ivaiSaYT saUcanaa ko ilae kRpyaa Baaga XIV ¹ ivavaad saulaJaanaa ka sandBa- laoM.

BaagaBaagaBaagaBaaga XII ¹¹¹¹ palakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@tpalakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@tpalakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@tpalakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@t

saava-jainak ejaonsaI iksaI vyai@t kao baccao ko palakaoM kI BaUimaka inaBaanao ka AiQakar dotI hO jabaÁ � iksaI palak kI phcaana nahIM kI jaa saktI � saMgat p`yaasaaoM ko baadÊ palakaoM ka pta maalaUma nahIM hao sakta Aqavaa � baccaa rajya Wara AiBarixat baalak hO.

saava-jainak ejaonsaI ko pasa yah inaQaa-irt krnao kI ik @yaa baccao kao palakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@t kI ja$rt hO evaM baccao ko ilae palakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@t pdana krnao kI kaya-ivaiQa hO. palakaoM kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@t sqaanaIya skUla AQaIxak Wara baccao ko baaro maoM SaOxaiNak inaNa-ya laonao kI piËyaa maoM baccao ko palakaoM ka p`itinaiQa%va krnao ko ilae inayau@t vyai@t hO. palak kI BaUimaka inaBaanao vaalaa vyai@t ApIla piËyaa saiht baccao kI phcaanaÊ maUlyaaMknaÊ evaM baccao kI SaOxaiNak BatI-Ê tqaa FAPE ko p`avaQaana sambanQaI saBaI maamalaaoM maoM baccao ka pitinaiQa%va kr sakta hO.

palak kI BaUimaka inaBaanao vaalao ko $p maoM cayainat vyai@tÁ � iksaI saava-jainak ejaonsaI ka kma-caarI nahIM hao sakta jaao baccao kI iSaxaa yaa do#aBaala maoM Saaimala hO � kao[- eosaI Éica r#anao vaalaa nahIM haonaa caaihe ijasaka ]sako Wara p`itinaiQa%va ikyao jaanao vaalao baccao ko ihtaoM sao Tkrava hao evaM � baccao ka ]icat pitinaiQa%va sauinaiScat krnao ko ilae AavaSyak &ana va inapuNatayaoM r#anao vaalaa haonaa caaihyao.

saava-jainak ejaonsaI iksaI vyai@t kao palak kI BaUimaka inaBaanao ko ilae cauna saktI hO jaao baccao ko ilae gaOr SaOxaiNak do#aBaala pdana krnao vaalaI gaOr saava-jainak ejaonsaI ka kma-caarI haoÊ AaOr ijasakI kao[- Éica ]sako Wara pitinaiQa%va ikyao jaanao vaalao baccao ko ihtaoM sao na TkratI hao evaM ijasako pasa baccao ka ]icat pitinaiQa%va sauinaiScat krnao ko ilae AavaSyak &ana va inapuNatayaoM haoM. kao[- vyai@t [sa karNa sao ejaonsaI ka pUrI trh sao kma-caarI nahIM maanaa jaata @yaaoMik ]sakao iksaI ejaonsaI Wara baccao kao palak kI trh palanao Aqavaa palak kI BaUimaka inaBaanao ko ilae Baugatana ikyaa jaa sakta hO.

Page 22: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 21

BaagaBaagaBaagaBaaga XIII ¹¹¹¹ vayask haonao kI Aayau pr palakaoM ko AiQakaraoM ka hstantrNavayask haonao kI Aayau pr palakaoM ko AiQakaraoM ka hstantrNavayask haonao kI Aayau pr palakaoM ko AiQakaraoM ka hstantrNavayask haonao kI Aayau pr palakaoM ko AiQakaraoM ka hstantrNa

IDEA ko Antga-t ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko palakaoM ko ivaSaoYa iSaxaa sambanQaI inaNa-ya laonao kI piËyaa maoM kuC AiQakar hOM. maorIlaOMD kanaUna ko Antga-tÊ kuC saIimat pirisqaityaaoM maoMÊ IDEA ko Antga-t palakaoM kao idyao gayao samast AiQakar ivaklaaMga ivaVaqaI- kao hstaMtirt hao jaayaoMgao. yah hstaMtrNa baccao kI Aayau 18vaYa- haonao pr haota hOÊ yaid ivaVaqaI- kao rajya kanaUna ko Antga-t Ayaaogya GaaoiYat nahIM ikyaa gayaa hO AaOr [sa baat ka pmaaNa hO ikÁ � palak AnauplabQa yaa A&at hOÊ AaOr baccaa AnauraoQa krta hO ik palak kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@t kI inayaui@t ko bajaaya palakaoM ko AiQakar baccao kao hstaMtirt kr idyao

jaayaoMÂ � phlao vaYa- maoMÊ palakaoM kao Saaimala krnao ko ilae saava-jainak ejaonsaI Wara baar¹baar ikyao gayao pyaasaaoM ko baad BaI palakaoM nao baccao ko ilae ivaSaoYa iSaxaa sambanQaI inaNa-ya laonao kI piËyaa

maoM Baaga nahIM ilayaa � palakaoM nao ivaSaoYa iSaxaa sambanQaI inaNa-ya laonao kI piËyaa maoM Baaga laonao sao svaIkara%mak $p sao [nkar kr idyaa hO � palak ivaSaoYa iSaxaa sambanQaI inaNa-ya laonao kI piËyaa maoM lambao samaya tk Asptala maoM BatI- haonao ko karNaÊ saMsqaa ka sva$p donao ko karNaÊ Aqavaa gamBaIr baImaarI ko karNaÊ yaa ek

Aqavaa daonaaoM kI SaarIirk duba-lata ko karNa Baaga nahIM lao sakto tqaa palakaoM nao AiQakaraoM kao baccao kao hstaMtirt krnao ko ilae sahmait do dI hOÂ � palak Apnao inayan~Na sao baahr kI AsaaQaarNa pirisqaityaaoM ko karNa ivaSaoYa iSaxaa sambanQaI inaNa-ya laonao kI p`iËyaa maoM Baaga nahIM lao saktoÊ tqaa ]nhaoMnao AiQakaraoM kao baccao kao hstaMtirt

krnao ko ilae sahmait do dI hOÂ Aqavaa � baccaa palakaoM ko Gar sao baahr rh rha hO AaOr iksaI dUsarI saava-jainak saMsqaa kI do#aro#a va saMrxaNa maoM nahIM hO.

yaid iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ko palak ijanako saaqa baccaa rhta hOÊ baccao kI 18 vaYa- kI Aayau pr baccao kao AiQakaraoM ko hstaMtrNa ko ilae sahmat nahIM haoto AaOr baccaa rajya kanaUna ko Antga-t Ayaaogya GaaoiYat nahIM ikyaa gayaa hO tao kao[-¹saa BaI pxa yah inaQaa-irt krnao ko ilae ik @yaa AiQakar hstaMtirt ikyao jaanao caaihyaoMÊ AavaSyak piËyaa ko ilae Aavaodna dj,a- kr sakta hO.

yaid iksaI ivaklaaMga ivaVaqaI- ka pitinaiQa%va saMGaIya va rajya kanaUnaaoM va AiQainayamaaoM ko Anausaar palak kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@t Wara ikyaa gayaa hO tao saava-jainak ejaonsaI saMGaIya va rajya kanaUna ko Antga-t ivaVaqaI- tqaa palak kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@tÊ daonaaoM kao AavaSyak ilai#at naaoiTsa pdana krogaI. IDEA ko Antga-t palak kI BaUimaka inaBaanao vaalao vyai@t kao p`d<a Anya saBaI AiQakar ivaVaqaI- kao hstaMtirt hao jaayaoMgao yaid ivaVaqaI- rajya kanaUna ko Antga-t Ayaaogya GaaoiYat nahIM ikyaa gayaa hO tqaa ivaVaqaI- AiQakaraoM ko hstantrNa hotu AnauraoQa krta hO.

BaagaBaagaBaagaBaaga XIV ¹¹¹¹ ivavaad saulaJaanaaivavaad saulaJaanaaivavaad saulaJaanaaivavaad saulaJaanaa

ilai#at iSakayat kayailai#at iSakayat kayailai#at iSakayat kayailai#at iSakayat kaya----ivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaMivaiQayaaM

MSDE nao iksaI vyai@t Aqavaa saMsqaa Wara dja,- iSakayataoM kao saulaJaanao ko ilae ilai#at iSakayat kaya-ivaiQayaaM ApnaayaIM hOM. MSDE iSakayatoM saulaJaanao ko ilae rajya kI kaya-ivaiQayaaoM kao palakaoM va Éica r#anao vaalao Anya vyai@tyaaoMÊ poronT\sa Plaosa Aaf maorIlaOMD saihtÊ vakalat ejaoinsayaaMÊ svatn~ jaIvanayaapna kondÊ evaM Anya samauicat [ka[yaaoM maoM pcaairt krta hO. vyai@tgat $p sao rajya iSakayat kaya-ivaiQayaaoM kI p`it [sa pto pr Division of Special Education/Early Intervention Services, MSDE, 200 West Baltimore Street,

Baltimore, Maryland 21201 ilai#at Aavaodna krko paPt kI jaa saktI hO. kaya-ivaiQayaaM MSDE kI vaobasaa[TÁ www.msde.state.md.us pr BaI ]plabQa hOM.

MSDE kao ilai#at iSakayat dj,akao ilai#at iSakayat dj,akao ilai#at iSakayat dj,akao ilai#at iSakayat dj,a---- krnaa krnaa krnaa krnaa

yaid kao[- vyai@t yaa saMsqaa maanatI hO ik ApIla piËyaa saiht baccao kI phcaanaÊ maUlyaaMknaÊ baccao kI SaOxaiNak BatI-Ê tqaa FAPE ko pavaQaana sambanQaI iksaI saMGaIya yaa rajya kanaUna yaa AiQainayama ka palana nahIM hao rha hOÊ tao vyai@t yaa saMsqaa kao Assistant State Superintendent, Division of Special Education/Early Intervention Services,

MSDE, 200 West Baltimore Street, Baltimore, Maryland 21201 ko yahaM ilai#at va hstaxairt iSakayat dj,a- krnao ka AiQakar hO.

Page 23: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 22

ilai#at iSakayat maoM Saaimala haogaaÁ � ek va@tvya ik saava-jainak ejaonsaI nao saMGaIya yaa rajya kanaUna yaa AiQainayama kI iksaI Sat- ka ]llaMGana ikyaa hOÂ evaM � vao tqya ijana pr va@tvya AaQaairt hO.

[samaoM Aaraop³AaraopaoM´ ka samaqa-na krta huAa kao[- p`maaNa Saaimala haonaa caaihe. iSakayat Aaraoipt ]llaMGana haonao kI itiqa sao ek (1) vaYa- ko Andr dj,a- hao jaanaI caaiheÊ jaba tk ik ]llaMGana ko jaarI rhnao ko karNa [sasao lambaI AvaiQa tk-saMgat na hao. yaid iSakayat maoM xaitpUi%-a krnao vaalaI saovaaAaoM ko ilae AnauraoQa hO tao iSakayat Aaraoipt ]llaMGana haonao kI itiqa sao tIna (3) vaYa- ko Andr paPt hao jaanaI caaihyao. MSDE kao ilai#at iSakayat paPt haonao ko 60 kOlaoMDr idnaaoM maoM jaaÐca pD,tala krko jaaÐca pirNaama jaarI krnao haoto hOM. MSDE [sa 60 idnaaoM kI samaya saImaa kao baZ,anao kI kovala tBaI Anaumait do sakta hO yaid iksaI ivaSaoYa iSakayat ko sambanQa maoM Asaamaanya pirisqaityaaM ivaVmaana haoM.

MSDE kma sao kmaÁ

� sqaana pr jaakr svatn~ jaaMca pD,tala krogaa yaid MSDE inaQaa-irt krta hO ik jaaMca pD,tala ja$rI hO � iSakayat ko AaraopaoM ko baaro maoM iSakayat kta- kao maaOi#ak yaa ilai#at $p sao Aitir@t saUcanaa donao ka Avasar pdana krogaa � saBaI saMgat saUcanaa kI samaIxaa krogaa tqaa svatn~ $p sao inaQaa-irt krogaa ik @yaa saava-jainak ejaonsaI nao baccao kI phcaanaÊ maUlyaaMknaÊ baccao kI SaOxaiNak BatI-Ê evaM FAPE ko pavaQaana

ko baaro maoM saMGaIya va rajya kanaUnaaoM va AiQainayamaaoM kI Satao- M ka ]llaMGana ikyaa hOÂ evaM � iSakayat kta- kao iSakayat ko saBaI AaraopaoM ko baaro maoM ilai#at inaNa-ya jaarI krogaa ijasamaoM tqyaaoM kI jaaMca ko inaYkYa- va MSDE ko inaNa-ya ko karNa ila#ao haoMgao. Aintma inaNa-ya

maoM [sako pBaavaI Anaupalana ko ilae kaya-ivaiQayaaM Saaimala haoMgaIÊ yaid ja$rI huAa tao tknaIkI sahayata gaitivaiQayaaMÊ samaJaaOta vaata-yaoM evaM Anaupalana hotu sauQaara%mak kaya-ivaiQayaaM Saaimala haoMgaI.

iSakayat saulaJaanaaiSakayat saulaJaanaaiSakayat saulaJaanaaiSakayat saulaJaanaa

IDEA ko Antga-t MSDE ko saamaanya inarIxaNa sambanQaI paiQakar ko AnausaarÊ yaid MSDE inaQaa-irt krta hO ik saava-jainak ejaonsaI samauicat saovaayaoM pdana krnao maoM ivafla rhI hO tao Aintma ilai#at inaNa-ya maoM Saaimala haogaa ik saava-jainak ejaonsaI kao iksa pkar Aaiqa-k pitpUi%a- yaa baccao kI ja$rtaoM ko ilae ]icat Anya sauQaara%mak kayaao- M saiht ]na saovaaAaoM ko [nkar ka ]nmaUlana krnaa hO evaM saBaI ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kao BaivaYya maoM samauicat saovaayaoM donaI hOM.

iSakayatoM va AavaSyak saunavaa[iSakayatoM va AavaSyak saunavaa[iSakayatoM va AavaSyak saunavaa[iSakayatoM va AavaSyak saunavaa[-- -- piËyaa piËyaa piËyaa piËyaa

yaid MSDE kao ilai#at iSakayat paPt haotI hO tao vah BaI AavaSyak saunavaa[- piËyaa ka ihssaa hOÊ Aqavaa yaid ilai#at iSakayat maoM ivaiBaÙ mau_o hOM ijanamaoM sao ek yaa AiQak saunavaa[- ko ihssao hOM tao MSDE kao iSakayat ko ]sa ihssao kao ijasako baaro maoM AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa cala rhI hO Alaga kr donaa caaihe jaba tk ik AavaSyak saunavaa[- piËyaa ka natIjaa na Aa jaayao. tqaaipÊ iSakayat ka vah Baaga jaao AavaSyak saunavaa[- piËyaa ka ihssaa nahIM hOÊ }pr vaiN-at samaya saImaa va kaya-ivaiQayaaoM ko Anausaar saulaJaayaa jaanaa caaihyao. yaid iSakayat maoM kao[- vah mau_a ]zayaa gayaa hO jaao ]nhIM pxaaoM ko baaro maoM phlao AavaSyak saunavaa[- piËyaa maoM tya hao cauka hO tao saunavaa[- ka inaNa-ya baaQyakarI haogaa AaOr MSDE iSakayatkta- kao [sa baaro maoM saUicat krogaa. saava-jainak ejaonsaI ko AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko inaNa-ya ko Anaupalana maoM ivafla haonao ko Aaraop sao sambainQat iSakayat ka inapTara MSDE Wara ikyaa jaayaogaa.

Page 24: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 23

maQyasqata kayamaQyasqata kayamaQyasqata kayamaQyasqata kaya----ivaiQivaiQivaiQivaiQayaaMayaaMayaaMayaaM

p%yaok saava-jainak ejaonsaI kao sauinaiScat krnaa caaihyao ik pxaaoM ³palak yaa saava-jainak ejaonsaI´ kao p`stavaÊ phcaana hotu ]sakI AsvaIkRit yaa sahmaitÊ maUlyaaMknaÊ SaOxaiNak BatI-Ê FAPE ko p`avaQaana yaa AnauSaasanaa%mak kaya-ivaiQayaaoM sao sambainQat maamalaaoM ko baaro maoM ivavaadaoM kao samauicat $p sao maQyasqata p`iËyaa ko j,airyao saulaJaanao ko ilae kaya-ivaiQayaaM sqaaipt va laagaU kI gayaI hOM. kma sao kmaÊ jaba AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa ikyaa jaata hO tao maQyasqata ]plabQa haonaI caaihyao. kaya-ivaiQayaaoM maoM yah sauinaiScat ikyaa jaanaa caaihyao ik maQyasqata p`iËyaa palakaoM yaa saava-jainak ejaonsaI kao ]plabQa ek svaOicCk piËyaa hO. maQyasqata ko ilae ikyao gayao AnauraoQa ka pyaaoga iksaI BaI pxa ko saMGaIya yaa rajya kanaUnaaoM va AiQainayamaaoM ko Antga-t AiQakaraoM kao AsvaIkar krnao yaa ivalaimbat krnao ko ilae nahIM ikyaa jaa sakta.

Ëmaanausaar badlanao ko AaQaar pr caunaa gayaaÊ Aa^ifsa Aa^f eDimainasT/oiTva ihAirMga (OAH) ka kma-caarI jaao pBaavaI maQyasqata tknaIk maoM yaaogyaÊ inaYpxa va p`iSaixat hOÊ maQyasqata krta hO. jaao vyai@t maQyasqa ko $p maoM kama krta hO vah saava-jainak ejaonsaI yaa ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kao saovaayaoM pdana krnao ko ilae ijammaodar rajya ejaonsaIÊ Aqavaa MSDE ka kma-caarI nahIM haota. maQyasqa ko kao[- vyai@tgat yaa vyaavasaaiyak iht Tkranao nahIM caaihyaoM. kao[- vyai@t jaao Anyaqaa maQyasqa ko $p maoM yaaogya hO saava-jainak ejaonsaI yaa ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kao saovaayaoM pdana krnao ko ilae ijammaodar rajya ejaonsaIÊ Aqavaa MSDE ka kma-caarI kovala [sa vajah sao nahIM haota @yaaoMik ]sa vyai@t kao rajya Wara maQyasqa ko $p maoM kaya- krnao ko ilae Baugatana ikyaa jaata hO.

� MSDE maQyasqata kao baZ,avaa donao ko ilae palakaoM ko saaqa maIiTMga kI laagat saiht maQyasqata piËyaa kI laagataoM ko ilae Baugatana krta hO.

� MSDE yaaogya maQyasqaaoM kI saUcaI r#ata hO jaao ivaSaoYa iSaxaa va sambainQat saovaaAaoM sao sambainQat kanaUnaaoM va AiQainayamaaoM ko jaanakar hOM.

� maQyasqata ka AnauraoQa baccao kI iSaxaa ko ilae ijammaodar saava-jainak ejaonsaI kao ilai#at $p maoM ikyaa jaata hO. MSDE va OAH Wara ivakisat maQyasqataÀAavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu Aavaodna fama- saava-jainak ejaonsaI sao ]plabQa hOM jahaM pr baccaa pZ,ta hO. sahayata ko ilae saava-jainak ejaonsaI ko ivaSaoYa iSaxaa kayaa-laya sao sampk- kroM.

� maQyasqata ko ilae ilai#at Aavaodna kI p`aiPt ko tIna (3) idnaaoM ko Andr saava-jainak ejaonsaI kI ijammaodarI hO ik vah OAH kao ilai#at Aavaodna ka fO@sa Baojao.

� maQyasqata ko daOrana pramaSa-data Wara palak yaa saava-jainak ejaonsaI kao saaqa ilayaa jaa sakta hO AaOr ]nhoM salaah dI jaa saktI hO.

� maQyasqata sa~ ilai#at Aavaodna kI paiPt ko 20 idnaaoM ko Andr palakaoM tqaa saava-jainak ejaonsaI ko ilae sauivaQaajanak sqaana pr Sau$ ikyaa jaayaogaa.

� maQyasqata sa~ band kmaro kI kaya-vaahI hO. maQyasqata ko daOrana haonao vaalaI cacaa-yaoM gaaopnaIya haonaI caaihyaoM evaM iksaI AagaamaI AavaSyak saunavaa[- piËyaa yaa nyaaiyak kaya-vaahI maoM saaxya ko $p maoM p`yaaoga nahIM kI jaa saktIM. maQyasqata kI SauÉAat sao phlao palakaoM yaa saava-jainak ejaonsaI kao gaaopnaIyata hotu Sapqa p~ hstaxairt krnao ko ilae kha jaa sakta hO.

� maQyasqata piËyaa maoM ivavaad ko sambanQa maoM pxaaoM Wara samaJaaOto ka ivavarNa ilai#at maQyasqata samaJaaOto maoM haonaa caaihyao.

maQyasqata kao baZ,avaa donao ko ilae maIiTMgamaQyasqata kao baZ,avaa donao ko ilae maIiTMgamaQyasqata kao baZ,avaa donao ko ilae maIiTMgamaQyasqata kao baZ,avaa donao ko ilae maIiTMga

saava-jainak ejaonsaI ]na palakaoM sao jaao maQyasqata piËyaa ka p`yaaoga krnaa nahIM caunatoÊ ]nako ilae sauivaQaajanak samaya va sqaana pr iksaI inaYpxa paTI- ko saaqa jaao poronT\sa Plaosa Aaf maorIlaOMDÊ [Mkº (Parents' Place of Maryland, Inc.)Ê foimalaIja [nvaaolvaD TugaOdrÊ [Mkº (Families Involved Together, Inc.)Ê yaa iksaI samauicat vaOkilpk ivavaad saulaJaanao vaalaI [ka[- jaao maQyasqata p`iËyaa ko laaBa batayaogaI evaM palakaoM kao [sa piËyaa ko pyaaoga ko ilae ]%saaiht krogaIÊ imalanao ko ilae kaya-ivaiQayaaM sqaaipt kr saktI hO. saava-jainak ejaonsaI ]na palakaoM ko AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko AiQakar kao AsvaIkar yaa ivalaimbat nahIM kr saktI yaid palak maQyasqata ko p`yaaoga kao baZ,avaa donao kI maIiTMga maoM Baaga nahIM laoto.

AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[---- piËyaa piËyaa piËyaa piËyaa

palak yaa kao[- saava-jainak ejaonsaI pstavaÊ phcaana hotu AsvaIkRit yaa sahmaitÊ maUlyaaMknaÊ SaOxaiNak BatI-Ê FAPE ko pavaQaana yaa AnauSaasanaa%mak mau_aoM sao sambainQat iksaI maamalao maoM AavaSyak saunavaa[- piËyaa kI Sau$Aat kr sakto hOM. AiQak ivaiSaYT jaanakarI ko ilae kRpyaa Baaga X ¹ ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ka AnauSaasana ka sandBa- laoM. jaba AavaSyak saunavaa[- piËyaa kI Sau$Aat kI jaatI hO tao saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao maQyasqata kI ]plabQata kI saUcanaa dogaI. saava-jainak ejaonsaI kao palakaoM kao samast kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaoM kI ek pit donaI haotI hO tqaa palakaoM kao ]sa xao~ maoM inaÁSaulk yaa kma maUlya pr kanaUnaI yaa Anya saMgat saovaaAaoM ko baaro maoM saUcanaa donaI haotI hO. iksaI BaI samayaÊ palakaoM ko AnauraoQa prÊ saava-jainak ejaonsaI kao palakaoM kao ]sa xao~ maoM inaÁSaulk yaa kma maUlya pr ]plabQa kanaUnaI yaa Anya saMgat saovaaAaoM ko baaro maoM saUcanaa donaI caaihe .

Page 25: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 24

palak naaoiTsapalak naaoiTsapalak naaoiTsapalak naaoiTsa

MSDE va OAH Wara tOyaar ikyaa gayaa maQyasqataÀAavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu Aavaodna fama- saava-jainak ejaonsaI sao jahaM pr baccaa skUla jaata hOÊ ]plabQa hO. saava-jainak ejaonsaI palakaoM ko AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko AiQakar kao AsvaIkar Aqavaa ivalaimbat nahIM kr saktI @yaaoMik palak ilai#at Aavaodna krnao maoM ivafla rho hOM. fama- kao BarnaoÀ pUra krnao maoM sahayata ko ilaeÊ saava-jainak ejaonsaI ko ivaSaoYa iSaxaa kayaa-laya sao sampk- kroM. palakaoM Wara Aqavaa baccao ka pitinaiQa%va krnao vaalao eTa^naI- Wara AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQa ilaiKt $p maoM baccao kI iSaxaa ko ilae ijammaodar saava-jainak ejaonsaI kao ikyaa jaanaa caaihyao evaM [samaoM Saaimala haonaa caaihyaoÁ � baccao ka naama � baccao ko inavaasa ka pta � baccao ko skUla ka naama � samasyaa sao sambainQat tqyaaoM saiht saava-jainak ejaonsaI ko pstavaÊ AsvaIkRitÊ yaa pirvat-na sao sambainQat samasyaa³AaoM´ Aqavaa xao~aoM ka ivavarNa evaM � samasyaa yaa Asahmait ka kao[- pstaivat samaaQaana ijasa hd tk palakaoM kao ]sa samaya &at va ]plabQa hO.

AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu Aavaodna kI p`aiPt ko tIna (3) idnaaoM ko AndrÊ yah saava-jainak ejaonsaI ka daiya%va hO ik vah OAH kao ilai#at Aavaodna fO@sa kro. AavaSyak saunavaa[- piËyaa kI Sau$Aat haonao pr yah BaI OAH ka daiya%va hO ik palakaoM kao ]sa xao~ maoM inaÁSaulk yaa kma maUlya pr kanaUnaI yaa Anya saMgat saovaaAaoM kI saUcanaa do. saava-jainak ejaonsaI palakaoM kao AavaSyak saunavaa[- piËyaa Aqavaa nyaaiyak kaya-vaahI ko ilae eTanaI- ko Saulk kI samBaavaI p`itpUi%a- ko sambanQa maoM saUcanaa kI jaanakarI donao ko ilae ]<ardayaI hO. AiQak ivaiSaYT jaanakarI ko ilae kRpyaa Baaga XV ¹vakIla ka Saulk ka sandBa- laoM.

inaYpxa saunavaa[inaYpxa saunavaa[inaYpxa saunavaa[inaYpxa saunavaa[-- -- AiQakarI AiQakarI AiQakarI AiQakarI

OAH saovaa donao ko ilae Anaumaaoidt ALJ kI saUcaI maoM sao iksaI ALJ kao inaYpxa saunavaa[- AiQakarI ko $p maoM kama krnao ka daiya%va saaOMpogaa. saUcaI maoM [na vyai@tyaaoM maoM sao p%yaok kI yaaogyataAaoM ka ivavarNa Saaimala haonaa caaihe. ALJ saava-jainak ejaonsaI yaa baccao kI iSaxaa Aqavaa do#aro#a maoM lagaI iksaI saava-jainak ejaonsaI ka kma-caarI nahIM haogaa AaOr ]saka kao[- vyai@tgat yaa vyaavasaaiyak iht nahIM haogaa jaao saunavaa[- kI inaYpxata sao Tkrayao. ALJ saava-jainak ejaonsaI ka kma-caarI [sailae nahIM haota @yaaoMik ALJ kao saunavaa[- AiQakarI ko $p maoM Baugatana ikyaa jaata hO. OAH ilai#at Aavaodna ko paPt haonao ko 30 idnaaoM ko Andr AavaSyak saunavaa[- piËyaa ka Aayaaojana krogaa. yaid maQyasqata ko ilae AnauraoQa nahIM ikyaa gayaa hO tao OAH palakaoM va saava-jainak ejaonsaI kao maQyasqata ko AiQakar ko baaro maoM saUicat krogaa.

ALJ laagaU saMGaIya va rajya kanaUnaaoM AaOr AiQainayamaaoM kI Satao-M ko Anausaar AavaSyak saunavaa[- piËyaa saMcaailat krogaa. AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko daOranaÊ ALJÁ � baccao ko SaOxaiNak irkaD- kI samaIxaa ko baadÊ samaIxaa hotu iksaI AnauraoQa kao #aairj,a kr sakta hO jaao baccao kI phcaanaÊ maUlyaaMknaÊ ivaVaqaI- kI SaOxaiNak BatI-Ê Aqavaa FAPE ko

pavaQaana sao sambainQat nahIM hOÂ � palakaoM va saava-jainak ejaonsaI kao AavaSyak saunavaa[- piËyaa sao phlao saunavaa[- pUva- ka^nÍ onsa maoM Baaga laonao ko ilae kh sakta hOÂ � iksaI gavaahI kao ijasao vah saMgat maanata hOÊ sauna sakta hOÂ � kao[- svatn~ maUlyaaMkna caah sakta hO evaMÀ Aqavaa samasyaa ko inaQaa-rNa yaa ivaklaaMga ivaVaqaI- kI iSaxaa ko sambanQa maoM iksaI inaYpxa kuSala saaxaI kao baulaa sakta hO ijasakI gavaahI

irkaD- pr haogaI AaOr ijasaka maUlya MSDE Wara idyaa jaayaogaa.

AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[-- -- piËyaa AiQakar piËyaa AiQakar piËyaa AiQakar piËyaa AiQakar

AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ko iksaI BaI pxa kao AiQakar hOÁ � salaahkar va ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM kI samasyaaAaoM ko baaro maoM ivaSaoYa &ana yaa piSaxaNa paPt vyai@tyaaoM kao saaqa laanao va salaah krnao ka � sabaUt poSa krnao AaOr ijarh krnao ka tqaa gavaah kI hajarI ko ilae majabaUr krnao ka � saunavaa[- maoM iksaI BaI ]sa sabaUt kao ijasako baaro maoM ]sa pxa kao kma sao kma pa Ðca (5) vyaapar idnaaoM ko phlao nahIM batayaa gayaa hOÊ poSa krnao sao raoknao ka � saunavaa[- ka ek ilai#atÊ Aqavaa palakaoM kI [cCa prÊ [lao@T/aoinak AxarSaÁ irka^D- p`aPt krnao ka evaM � saunavaa[- ko tqyaaoM va inaYkYaao- M ka ek ilai#atÊ Aqavaa palakaoM kI [cCa prÊ [lao@T/ainak AxarSaÁ irkaD- paPt krnao ka.

saunavaa[- sao kma sao kma pa Ðca (5) vyaapar idvasa phlaoÊ p%yaok pxa dUsaro saBaI pxaaoM kao ]sa itiqa tk pUro ikyao gayao saba maUlyaaMknaaoM kao tqaa paTI- ko maUlyaaMknaaoM pr AaQaairt isafairSaaoM kao ijanho paTI- saunavaa[- maoM p`yaaoga krnaa caahtI hOÊ pkT krogaa. saunavaa[- AiQakarI iksaI BaI pxa kao jaao [sa Sat- kao pUra nahIM krta AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa maoM dUsaro pxa kI sahmait ko ibanaa saMgat maUlyaaMknaaoM yaa isafairSaaoM kao poSa krnao sao vaMicat kr sakta hO.

Page 26: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 25

AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[-- -- piËyaa maoM palakaoM ko AiQakar piËyaa maoM palakaoM ko AiQakar piËyaa maoM palakaoM ko AiQakar piËyaa maoM palakaoM ko AiQakar

AavaSyak saunavaa[- piËyaa maoM Saaimala palakaoM kao baccao kao ijasako baaro maoM saunavaa[- kI jaa rhI hO ]pisqat r#anao ka AiQakar idyaa jaanaa caaihyao. saunavaa[- AaOr tqyaaoM ko jaaÐca pirNaamaaoM va inaYkYaao-M ka irka^D- palakaoM kao inaÁSaulk pdana ikyaa jaanaa caaihe. palakaoM kao AavaSyak saunavaa[- piËyaa sao phlao tk-saMgat samayaaoM pr baccao sao sambainQat SaOxaiNak AiBalao#aaoM ka inarIxaNa krnao va ]sakI samaIxaa krnao ka AiQakar hO jaOsaa ik Baaga IX ¹ SaOxaiNak AiBalao#aaoM ko baaro maoM kaya-ivaiQayaaM maoM vaiN-at hO.

AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[AavaSyak saunavaa[-- -- piËyaa kI samaya saImaayaoM va sauivaQaa piËyaa kI samaya saImaayaoM va sauivaQaa piËyaa kI samaya saImaayaoM va sauivaQaa piËyaa kI samaya saImaayaoM va sauivaQaa

� ALJ kao saunavaa[- hotu ilai#at AnauraoQa p`aPt haonao ko 45 idnaaoM ko Antga-t Aintma inaNa-ya laonaa haota hO AaOr inaNa-ya palakaoM kao va saava-jainak ejaonsaI kao Baojaa jaanaa caaihe.

� ALJ iksaI BaI pxa ko AnauraoQa pr 45 idnaaoM sao Aagao samaya kI ivaiSaYT vaRiw kao maMjaUr kr sakta hO.

� ALJ kao saunavaa[- #a%ma hao jaanao pr saunavaa[- ko inaNa-ya kI ek p`it MSDE kao saMpoiYat krnaI haotI hO.

� p%yaok AavaSyak saunavaa[- piËyaa ijasamaoM maaOi#ak ijarh haoÊ palakaoM va sambainQat baccao ko tk-saMgat $p sao sauivaQaajanak samaya va sqaana pr kI jaanaI caaihyao.

� MSDE inaNa-yaaoM kao rajya salaahkar saimait kao saMp`oiYat krogaa AaOr vyai@tgat $p sao phcaanaI jaanao yaaogya saUcanaa kao hTanao ko baad inaNa-yaaoM kao rajya va saMGaIya gaaopnaIyata Satao-M ko Anau$p ZMga maoM jana saamaanya ko ilae ]plabQa krayaogaa.

%vairt Aava%vairt Aava%vairt Aava%vairt AavaSyak saunavaa[Syak saunavaa[Syak saunavaa[Syak saunavaa[-- -- piËyaa piËyaa piËyaa piËyaa

yaidÊ AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ko ilae AnauraoQa ko samaya baccaa iksaI SaOxaiNak kaya-Ëma maoM naamaaMikt nahIM hO yaa ]pisqat nahIM hao rha hOÊ Aqavaa AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko AnauraoQa maoM kao[- AnauSaasanaa%mak mau_a Saaimala hO tao %vairt saunavaa[- Aayaaoijat kI jaayaogaI. %vairt AavaSyak saunavaa[- piËyaa }pr vaiN-at AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ko AiQakaraoM kI Satao-M kao pUra krogaI. [sa baat sao Asambaw ik kaOnasaa pxa ³palak yaa saava-jainak ejaonsaI´ AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa hotu AnauraoQa krta hOÊ samaya saImaa vahI rhogaI. %vairt AavaSyak saunavaa[- piËyaa hotu AnauraoQaaoM pr OAH ivacaar krogaa. %vairt AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ilai#at AnauraoQa kI paiPt ko 20 idnaaoM ko Andr kI jaayaogaI AaOr ilai#at inaNa-ya %vairt AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko 15 idnaaoM ko Andr jaarI ikyaa jaayaogaa.

saunavaa[saunavaa[saunavaa[saunavaa[-- -- kaya kaya kaya kaya-- --vaahI ko daOrana baccao kI isqaitvaahI ko daOrana baccao kI isqaitvaahI ko daOrana baccao kI isqaitvaahI ko daOrana baccao kI isqait

pSaasainak va nyaaiyak saunavaa[- calanao tk baccaa ApnaI vat-maana SaOxaiNak vyavasqaa maoM rhogaa jaba tk ik palak va saava-jainak ejaonsaI Anyaqaa sahmat na haoM. yaid saava-jainak skUla maoM parimBak pvaoSa Saaimala hOMÊ tao baccaa yaid palak sahmat hOMÊ tao samast pSaasainak va nyaaiyak kaya-vaahI ko pUrI haonao tk saava-jainak skUla maoM BatI- ikyaa jaanaa caaihyaoÊ jaba tk ik palak va saava-jainak ejaonsaI Anyaqaa sahmat na haoM. yaid ALJ ko inaNa-ya maoMÊ ALJ baccao ko palakaoM sao sahmat hO ik BatI- maoM pirvat-na ]icat hO tao vah BatI- rajya yaa sqaanaIya saava-jainak ejaonsaI tqaa baccao ko palakaoM maoM samaJaaOto ko $p maoM maanaI jaayaogaI. AnauSaasanaa%mak kaya-vaahI kI ApIla ko daOrana BatI- pr jaanakarI ko ilaeÊ AiQak ivaiSaYT saUcanaa hotu kRpyaa Baaga X ¹ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ka AnauSaasana ka sandBa- laoM..

dIvdIvdIvdIvaanaI kayaaanaI kayaaanaI kayaaanaI kaya-- --vaahIvaahIvaahIvaahI

ALJ ka inaNa-ya Aintma hO jaba tk ik ]sa inaNa-ya ko ivaÉw palakaoM yaa saava-jainak ejaonsaI Wara ApIla na kI jaayao. jaaÐca inaYkYa- va inaNa-ya sao naa#auSa iksaI BaI pxa kao AavaSyak saunavaa[- piËyaa maoM p`stut iSakayat ko baaro maoM dIvaanaI kaya-vaahI ko ilae davaa krnao ka AiQakar hO. palak Aintma inaNa-ya jaarI haonao ko 180 idnaaoM maoM saMyau@t rajya ko iksaI saxama AiQakar vaalao nyaayaalaya Aqavaa ijalaa nyaayaalaya maoM ivavaad kI raiSa sao Asambaw dIvaanaI kaya-vaahI ko ilae Aj,aI- dayar kr sakto hOM. [sa Baaga maoM kuC BaI AiQakaraoMÊ kaya-ivaiQayaaoM tqaa kanaUna ko Antga-tÊ 1990 ko id Amaoirknsa ivad iDsaoibailaTIja e@T (The Americans with Disabilities Act of 1990)Ê 1973 ko id irhoibailaToSana e@T (The Rehabilitation Act

of 1973) ko SaIYa-k VÊ yaa ivaklaaMga ivaVaiqa-yaaoM ko AiQakaraoM kI saurxaa hotu Anya saMGaIya kanaUna pitbainQat nahIM krta. isavaaya [sako ikÊ [na kanaUnaaoM ko Antga-t dIvaanaI kaya-vaahI ka davaa krnao sao phlao palak yaa saava-jainak ejaonsaI IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t OAH ko yahaM AavaSyak saunavaa[- piËyaa kI kaya-ivaiQayaaM samaaPt kr cauko haoM.

iksaI BaI kaya-vaahI maoMÊ nyaayaalayaÁ � AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa ka irka^D- p`aPt krogaa � palak yaa saava-jainak ejaonsaI ko AnauraoQa pr Aitir@t gavaahI saunaogaa � Apnao inaNa-ya kao saaxya kI pbalata pr AaQaairt r#aogaa evaM � samauicat samaJaI jaanao vaalaI raht maMjaUr krogaa.

Page 27: kayakaya----ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaMivaiQa … · kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaa M¹palakaoM k o AiQakar 2002 saMSaa oiQat ja ulaa[ -¸ 2002 2 Baaga I ¹ kaya-kaya---ivaiQa

kaya-ivaiQa sambanQaI saavaQaainayaaM ¹palakaoM ko AiQakar 2002

saMSaaoiQat jaulaa[-¸ 2002 26

BaagaBaagaBaagaBaaga XV ¹¹¹¹ eTa^naIeTa^naIeTa^naIeTa^naI---- ka Saulk ka Saulk ka Saulk ka Saulk

IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t laayaI gayaI iksaI kaya-vaahI yaa maukdmao maoMÊ nyaayaalaya ivaklaaMga ivaVaqaI- ko palakaoM kaoÊ jaao ik ivajayaI pxa hOÊ laagat ko ihssao ko $p maoM eTanaI- ko tk-saMgat Saulk ko Baugatana ka inaNa-ya do sakta hO. IDEA ko Baaga baI ko Antga-t raiSa IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t kaya-vaahI yaa maukdmao sao sambainQat iksaI pxa kI laagat yaa eTanaI- ko Saulk ko Baugatana ko ilae p`yaaoga nahIM kI jaa saktI. yah iksaI saava-jainak ejaonsaI kao IDEA ko Baaga baI ko Antga-t raiSa kao IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t iksaI kaya-vaahI yaa maukdmao ka saMcaalana krnao maoM p`yaaoga krnao sao vaMicat nahIM krtI. @yaaoMik eTa^naI- ka Saulk vasaUlanao ko ilae palak ka AiQakar IDEA maoM vaiN-at kuC Satao- M kao pUra krnao pr inaBa-r krta hOÊ AtÁ palakaoM kao [sa maamalao pr eTa^naI- sao cacaa- kr laonaI caaihyao.

nyaayaalaya eTa^naI- ka tk-saMgat Saulk inamnailai#at ko Anau$p maMjaUr krta hO Á � IDEA kI Qaara 615 (i)(3) ko Antga-t maMjaUr SaulkÊ ijasa samaudaya maoM kaya-vaahI yaa maukdmaa huAa hO ]samaoM dI gayaI saovaaAaoM ko pkar va gauNava<aa kI p`cailat draoM pr AaQaairt

haonaa caaihe.

� maMjaUr kI gayaI Saulk kI gaNanaa krnao maoM kao[- baaonasa yaa gauNak pyaaoga nahIM ikyaa jaa sakta.

eTanaIeTanaIeTanaIeTanaI-- -- ko Saulk va sambainQat laagataoM ka inaYaoQa ko Saulk va sambainQat laagataoM ka inaYaoQa ko Saulk va sambainQat laagataoM ka inaYaoQa ko Saulk va sambainQat laagataoM ka inaYaoQa

palakaoM kao samaJaaOto ko ilai#at pstava ko samaya ko baad dI gayaI saovaaAaoM ko ilae IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t iksaI kaya-vaahI yaa maukdmaoM maoM eTa^naI- ka Saulk maMjaUr nahIM ikyaa jaa sakta tqaa sambainQat laagataoM kI p`itpUi%a- nahIM hao saktI yaidÁ � pstava dIvaanaI kaya-ivaiQayaaoM ko saMGaIya kanaUnaaoM ko inayama 68 Wara inado-iSat samaya maoM idyaa gayaa hO AqavaaÊ p`Saasainak maukdmao ko maamalao maoMÊ maukdmaa Sau$ haonao sao phlao 10 idna sao AiQak

iksaI BaI samaya pr � pstava 10 idnaaoM ko Andr svaIkar nahIM ikyaa jaata evaM � nyaayaalaya yaa p`Saasainak saunavaa[- AiQakarI pata hO ik palakaoM kao AnttÁ imalaI raht palakaoM ko ilae samaJaaOto ko p`stava sao AiQak AnaukUla nahIM hO.

IEP TIma kI iksaI maIiTMga ko sambanQa maoM eTa^naI- ka Saulk maMjaUr nahIM ikyaa jaa sakta jaba tk ik maIiTMga iksaI p`Saasainak maukdmao yaa nyaaiyak kaya-vaahI ko pirNaamasva$pÊ Aqavaa rajya kI maQyasqata hotu svaocCa ko ilae AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko ilae Aavaodna dj,a- haonao sao phlao Aayaaoijat na kI gayaI hao. }pr vaiN-at eTanaI- ko Saulk va sambainQat laagataoM ko inaYaoQa ko baavajaUdÊ eTa^naI- ka Saulk va sambainQat laagatoMÊ palakaoM kaoÊ jaao ik ivajayaI pxa hOÊ AaOr ijanaka samaJaaOta p`stava kao AsvaIkRt krnaa kafI hd tk nyaayasaMgat hOÊ maMjaUr kI jaa saktI hOM.

eTanaIeTanaIeTanaIeTanaI-- -- ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI

nyaayaalayaÊ IDEA kI Qaara 615 ko Antga-t maMjaUr ikyao gayao eTanaI- ko Saulk kao tdnausaarÊ kma kr dota hOÊ yaid nyaayaalaya pata hO ikÁ � palakaoM naoÊ kaya-vaahI yaa maukdmao ko daOranaÊ ivavaad ko Aintma inaNa-ya kao Atk-saMgat $p sao baZ,ayaa hOÂ � maMjaUr ikyao jaanao ko ilae Anyaqaa p`aiQakRt eTanaI- kI Saulk raiSa samaudaya maoM tk-saMgat $p sao tulanaIya inapuNataÊ pitYza va AnauBava r#anao vaalao eTanaI- kI ]saI pkar kI saovaaAaoM

ko ilae p`cailat GaMTovaar dr sao Atk-saMgat $p sao AiQak hOÂ � kaya-vaahI yaa maukdmao ko p`kar kao do#ato hue #aca- ikyaa gayaa samaya va dI gayaI kanaUnaI saovaayaoM AavaSyakta sao AiQak qaIMÂ Aqavaa � palakaoM ka p`itinaiQa%va krnao vaalao eTa^naI- nao saava-jainak ejaonsaI kao AavaSyak saunavaa[- piËyaa ko ilae ilai#at AnauraoQa maoM samauicat saUcanaaÊ jaOsaI AavaSyak qaIÊ p`dana nahIM kI.

eTanaIeTanaIeTanaIeTanaI-- -- ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Apvaad ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Apvaad ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Apvaad ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI ko Apvaad

eTanaI- ko Saulk yaa sambainQat laagataoM maoM kmaI laagaU nahIM haotI yaid saava-jainak ejaonsaI naoÁ � AavaSyak saunavaa[- p`iËyaa yaa nyaaiyak maukdmao ko Aintma inaNa-ya kao Atk-saMgat $p sao ivalaimbat ikyaa hOÂ Aqavaa � IDEA kI Qaara 615 ka ]llaMGana ikyaa hO.