Karta Social Europiane (e Rishikuar)

7/25/2019 Karta Social Europiane (e Rishikuar)

1/110

Karta SocialeEuropiane(e rishikuar)


2/110


3/110

3

Karta Sociale Europiane(e rishikuar)

Strasburg, 3 Maj 1996

Hyrje

Qeverit nnshkruese t ksaj, duke qn antare tKshillit t Europs,

Duke konsideruar q synimi i Kshillit t Europssht arritja e nj uniteti m t madh ndrmjetantarve t tij me qllim q t ruajn dhe realizojnidealet dhe parimet q jan trashgimi e tyre eprbashkt dhe pr t lehtsuar prparimin

ekonomik dhe shoqror, veanrisht nprmjetruajtjes dhe realizimit t metjshm t t drejtave tnjeriut dhe lirive themelore;

Duke konsideruar q n Konventn Europiane prMbrojtjen e t Drejtave t Njeriut dhe Lirive


4/110

4

Themelore nnshkruar n Rom m 4 Nntor1950, dhe Protokollet e saj, Shtetet antare t

Kshillit t Europs ran dakord tu sigurojnpopullsive t tyre lirit dhe t drejtat politike tspecifikuara aty;

Duke konsideruar q n Kartn Sociale Europiane,t hapur pr nnshkrim n Torino m 18 Tetor1961, dhe Protokollet e saj, Shtetet antare tKshillit t Europs ran dakord t prmirsojnstandartin e tyre t jetess dhe mirqnien e tyresociale;

Duke rikujtuar q Konferenca Ministrore mbi tDrejtat e Njeriut e mbajtur n Rom m 5 Nntor

1990 theksoi nevojn, nga njra an t ruaj natyrne pandashme t t gjitha t drejtave t njeriut,qofshin ato civile, politike, ekonomike, sociale osekulturore dhe, nga ana tjetr, ti jap nj impuls t riKarts Sociale Europiane;

T vendosura, si u vendos gjat KonferencsMinistrore t mbajtur n Torino m 21 dhe 22Tetor 1991, pr t aktualizuar dhe prshtaturprmbajtjen thelbsore t Karts n mnyr q tmerren parasysh veanrisht ndryshimet themelore


5/110

5

sociale q kan ndodhur q nga koha kur u miratuateksti;

Duke njohur avantazhin e trupzimit n nj Kartt Ndryshuar, t planifikuar pr t znprogresivisht vendin e Karts Sociale Europiane, tt drejtave t garantuara nga Karta si shtamenduar, t t drejtave t garantuara ngaProtokolli Shtes i 1988-s dhe t shtojn t drejtat reja,

Ran dakord si m posht:

Pjesa I

Palt pranojn si synim t poltiks s tyre, q do tndiqet me t gjitha mjetet e prshtatshme si tkarakterit kombtar ashtu edhe ndrkombtar,arritjen e kushteve n t cilat t drejtat dhe parimet e

mposhtme mund t realizohen n mnyreefektive:

1 Cilido do t kt mundsin t fitoj jetesn etij n nj pun n t ciln ka hyre lirisht.


6/110

6

2 T gjith puntoret kan t drejt pr kushte tdrejta pune.

3 T gjith puntort kan t drejt pr kushtepune t sigurta dhe t shndetshme.

4 T gjith puntort kan t drejt pr nj pagt drejt t mjaftueshme pr nj standart jeteset prshtatshm pr ata dhe familjet e tyre.

5 T gjith puntort dhe pundhnsit kan tdrejtn e liris s shoqrizimit n organizatakombtare ose ndrkombtare pr mbrojtjen einteresave t tyre ekonomike dhe sociale.

6 T gjith puntort dhe pundhnsit kan t

drejt t negociojn n mnyr kolektive.

7 Fmijt dhe t rinjt kan t drejt prmbrojtje t veant ndaj rreziqeve fizike dhemorale ndaj t cilave ata ekspozohen.

8 Grat e punsuara, n rast t shtatzanis, kant drejt pr mbrojtje t veant.

9 Cilido ka t drejt pr lehtsi t prshtatshmepr orientim profesional me synimin q tndihmohet pr t zgjedhur nj pun q i


7/110

7

prshtatet aftsive dhe interesave t tijprofesionale.

10 Cilido ka t drejt pr lehtsi t prshtatshmepr trainim profesional.

11 Cilido ka t drejt t prfitoj nga fardomasash q i lejojn atij t gzoj standartin mt lart t arritshm t shndetit.

12 T gjith puntort dhe personat e varur prejtyre kan t drejt pr sigurim shoqror.

13 Cilido pa burime t prshtatshme ka t drejtpr asistenc sociale dhe mjeksore.

14 Cilido ka t drejt t prfitoj nga shrbimet emirqnies sociale.

15 Personat e gjymtuar kan t drejt prpavarsi, integrim social dhe pjesmarrje njetn e komunitetit.

16 Familja si nj njsi themelore e shoqris ka tdrejt pr mbrojtje t prshtatshmeekonomike, juridike dhe sociale pr t siguruarzhvillimin e saj t plot.


8/110

8

17 Fmijt dhe t rinjt kan t drejt prmbrojtje t prshtatshme ekonomike, juridike

dhe sociale.

18 Shtetasit e cilsdo nga Palt kan t drejtn tangazhohen n pun fitimprurse n territorine cilsdo nga t tjerat n baz barazie meshtetasit e t fundit, duke ju nnshtruarkufizimeve t bazuara n arsye bindseekonomike ose shoqrore.

19 Puntort emigrant, t cilt jan shtetas t njPale, dhe familjet e tyre kan t drejt prmbrojtje dhe asistenc n territorin e do Paletjetr.

20 T gjith puntort kan t drejt pr mundsit barabarta dhe trajtim t barabart n shtjete punsimit dhe puns pa dallim mbi bazseksi.

21 Puntort kan t drejt t informohen dhe t

konsultohen brenda ndrmarrjes.22 Puntort kan t drejt t marrin pjes n

prcaktimin dhe prmirsimin e kushteve tpuns dhe mjedisin e puns n ndrmarrje.


9/110

9

23 do person i moshuar ka t drejt prmbrojtje sociale.

24 T gjith puntort kan t drejt pr mbrojtjen rast t prfundimit t punsimit.

25 T gjith puntort kan t drejt pr mbrojtjet pretendimeve t tyre n rastin e falimentimitt pundhnsit t tyre.

26 T gjith puntort kan t drejt pr dinjitetn pun.

27 T gjith personat me prgjegjsi familjare dheq jan angazhuar ose dshirojn tangazhohen n punsim kan t drejt ta bjn

kt pa ju nnshtruar diskriminimit dhe, sa tjet e mundur, pa konflikt ndrmjetprgjegjsive t tyre familjare dhe t punsimit.

28 Prfaqsuesit e puntorve n ndrmarrje kant drejt pr mbrojtje kundr akteveparagjykuese ndaj tyre dhe duhet tu jepenlehtsi t prshtatshme pr t kryerfunksionet e tyre.


10/110

10

29 T gjith puntort kan t drejt tinformohen dhe t konsultohen n procedura

shkurtimesh kolektive nga puna.

30 Cilido ka t drejt pr mbrojtje kundrvarfris dhe prjashtimit social.

31 Cilido ka t drejt pr strehim.

Pjesa II

Palt angazhohen, si parashikohet n Pjesn III, takonsiderojn veten t detyruara nga detyrimet e

parashtruara n nenet dhe paragrafet emposhtme.


11/110

11

Neni 1

E drejta pr pun

Me synimin q t sigurohet ushtrimi efektiv i sdrejts pr pun, Palt angazhohen:

1 t pranojn si nj nga synimet dhe prgjegjsite tyre parsore arritjen dhe mbajtjen e njniveli sa m t lart e t qndrueshm tmundshm punsimi, me synim q t arrihetpunsim i plot;

2 t mbrojn efektivisht t drejtn e puntoritpr t fituar jetesn e tij n nj pun n t cilnka hyr lirisht;

3 t krijojn dhe mbajn shrbime punsimifalas pr t gjith puntort;

4 t japin dhe t nxisin orientim, trainim dherihabilitim profesional t prshtatshm.


12/110

12

Neni 2

E drejta pr Kushte t drejta pune

Me synimin q t sigurohet ushtrimi efektiv i sdrejts pr kushte t drejta pune, Palt angazhohen:

1 t marrin masa pr orar pune ditor e javor tarsyeshm, q java e puns t ulet progresivishtn masn q e lejojn rritja e produktivitetitdhe faktorve t tjer prkats;

2 t marrin masa pr dit pushimi publik tpaguara;

3 t marrin masa pr nj leje vjetore t paguarprej nj minimumi prej katr javsh;

4 t eliminojn rreziqet n pun vetvetisht trrezikshme ose t pashndetshme, dhe, kunuk ka qen akoma e mundur, t eliminojnose ulin kto rreziqe mjaftueshm, t marrin

masa ose pr nj shkurtim t orve t punsose pr pushime shtes t paguara prpuntort e angazhuar n kto pun;

5 t sigurojn nj periudh javore pushimi e cila,sa t jet e mundur, t prkoj me ditn e


13/110

13

njohur nga tradita ose zakoni n vendin oserajonin n fjal si nj dit pushimi;

6 t sigurojn q puntort t jen t informuarme shkrim, sa m par t jet e mundur, dhen do rast jo m von se dy muaj pas dats sfillimit t punsimit t tyre, pr aspektetthelbsore t kontrats ose marrdhnies spunsimit;

7 t sigurojn q puntort q bjn pun natnt prfitojn nga masa q marrin parasyshnatyrn e veant t puns.

Neni 3

E drejta pr kushte punt sigurta dhe t shndetshme

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts pr kushte t sigurta dhe t shndetshmepune, Palt angazhohen, n konsultim meorganizatat e puntorve dhe t pundhnsve:

1 t formulojn, realizojn dhe rishikojnperiodikisht nj politik kombtare koherente


14/110

14

pr sigurimin n pun, shndetin n pun dhemjedisin e puns. Synimi parsor i ksaj

politike do t jet prmirsimi i sigurimit dheshndetit n pun dhe t parandalohenaksidentet dhe dmtimet e shndetit q lindinnga, lidhen me ose ndodhin gjat puns,

veanrisht duke minimizuar shkaqet erreziqeve t vetvetishme n mjedisin e puns;

2 t nxjerrin rregullore shndeti dhe sigurimi;

3 t marrin masa pr zbatimin e ktyrerregulloreve me masa mbikqyrjeje;

4 t nxisin zhvillimin progresiv t shrbimeve t

shndetit n pun pr t gjith puntort mefunksione thelbsisht parandaluese dhekshillimore.


15/110

15

Neni 4

E drejta pr pag t drejt

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr nj pag t drejt, Palt angazhohen:

1 t njohin t drejtn e puntorve pr nj pag

t till q do tu jap atyre dhe familjeve t tyrenj standart t prshtatshm jetese;

2 t njohin t drejtn e puntorve pr njsi paget shtuar pr punn jasht orarit, meprjashtime n raste t veanta;

3 t njohin t drejtn e puntorve burra e grapr pag t barabart pr pun me vler tbarabart;

4 t njohin t drejtn e t gjith puntorve prnj periudh t arsyeshme njoftimi pr

prfundimin e punsimit;

5 t lejojn zbritjet nga rroga vetm n kushtetdhe n masn e parashikuar nga ligjet oserregulloret kombtare ose t fiksuar n


16/110

16

marrveshjet kolektive ose n vendimet earbitrazhit.

Ushtrimi i ktyre t drejtave do t arrihet memarrveshje kolektive t prfunduara lirisht, memekanizma ligjor t fiksimit t pagave ose memjete t tjera t prshtatshme me kushtetkombtare.

Neni 5

E drejta pr tu organizuar

Me synimin pr t siguruar dhe nxitur lirin e

puntorve dhe pundhnsve pr t formuarorganizata lokale, kombtare ose ndrkombtarepr mbrojtjen e interesave t tyre ekonomike dhesociale dhe pr tu antarsuar n ato organizata,Palt angazhohen q legjislacioni kombtar nuk dot jet i till q t pengoj dhe as do t zbatohet q

t pengoj kt liri. Masa n t ciln kto garanci tdhna do t zbatohen pr policin do tprcaktohen me ligje ose rregullore kombtare.Parimi q rregullon zbatimin e ktyre garancive prantart e forcave t armatosura dhe masa n tciln ato do t zbatohen pr personat e ksaj


17/110

17

kategorie do t rregullohet gjithashtu me ligje oserregullore kombtare.

Neni 6

E drejta pr t negociuar kolektivisht

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr t negociuar kolektivisht, Paltangazhohen:

1 t nxisin konsultimet e prbashkta ndrmjetpuntorve dhe pundhnsve;

2 t nxisin, ku sht e nevojshme dhe eprshtatshme, mekanizmin pr negociatavullnetare ndrmjet pundhnsve oseorganizatave t pundhnsve dhe organizatate puntorve, me synimin pr rregullimin etermave dhe kushteve t punsimit me an t

marrveshjeve kolektive;3 t nxisin krijimin dhe prdorimin e

mekanizmave t prshtatshm pr pajtim dhearbitrazh vullnetar pr zgjidhjen emosmarrveshjeve t puns;


18/110

18

dhe njohin

4 t drejtn e puntorve dhe t pundhnsvepr veprim kolektiv n rastet e konfliktit tinteresave, duke prfshir t drejtn pr grev,duke ju nnshtruar detyrimeve q mund tlindin nga marrveshjet kolektive pr t cilatsht rn dakord m par.

Neni 7

E drejta e fmijve dhe t rinjve prmbrojtje

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s fmijve dhe t rinjve pr mbrojtje, Paltangazhohen:

1 t marrin masa q mosha minimale pr pranimn punsim t jet 15 vje, duke ju nnshtruar

prjashtimeve pr fmijt q punojn n punt leht t prcaktuar t padmshme prshndetin, moralin ose arsimimin e tyre;

2 t marrin masa q mosha minimale pr pranimn punsim t jet 18 vje prsa u prket


19/110

19

punve t prcaktuara q konsiderohen trrezikshme ose t pashndetshme;

3 t marrin masa q personat t cilt unnshtrohen akoma arsimit t detyrueshmnuk do t punsohen n pun t till q do tipengonte ata nga prfitimi i plot i arsimimit ttyre;

4 t marrin masa q ort e puns pr personatnn 18 vje t kufizohen n prputhje menevojat e zhvillimit t tyre, dhe veanrisht tnevojs s tyre pr trainim profesional;

5 t njohin t drejtn e puntorve t rinj dhe

puntorve nxns pr nj rrog t drejt oseshprblime t tjera t prshtatshme;

6 t marrin masa q koha e shpenzuar nga trinjt n trainim profesional gjat orvenormale t puns me miratimin epundhnsve t trajtohet sikur formon pjest dits s puns;

7 t marrin masa q personat e punsuar nn 18vje t ken t drejt pr pushim vjetor tpaguar pr nj minimum prej katr javsh;


20/110

20

8 t marrin masa q personat nn 18 vje t mospunsohen n pun nate me prjashtim t disa

punve q parashikohen nga ligjet oserregulloret kombtare;

9 t marrin masa q personat nn 18 vje tpunsuar n pun t prcaktuara nga ligjet oserregulloret kombtare tu nnshtrohenkontrolleve periodike mjeksore;

10 t sigurojn mbrojtje t veant kundrrreziqeve fizike dhe morale ndaj t cilave jant ekspozuar fmijt dhe t rinjt, veanrishtkundr atyre q rezultojn direkt ose indirektnga puna e tyre.


21/110

21

Neni 8

E drejta e grave t punsuarapr mbrojtje t shtatzanis

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts s grave t punsuara pr mbrojtje t

shtatzanis, Palt angazhohen:1 t marrin masa q, ose nprmjet lejes s

paguar, ose prfitimeve t prshtatshme ngasigurimet shoqrore ose nprmjet prfitimitnga fonde publike, grat e punsuara t marrinleje para dhe pas lindjes s fmijs deri n nj

total prej t paktn katrmbdhjet javsh;

2 t konsiderojn q sht e paligjshme pr njpundhns ti jap nj gruaje njoftim prpushim nga puna q nga momenti q ajonjofton pundhnsin e saj se sht shtatzen

deri n fund t lejes s saj t shtatzanis, ose tijap asaj njoftimin e pushimit n koh t atillq afati i njoftimit t prfundoj brenda ksajkohe;


22/110

22

3 t marrin masa q nnat q ushqejn foshnjat etyre me gji t ken t drejt pr ndrprerje t

mjaftueshme t puns pr kt qllim;

4 t disiplinojn me rregullore punsimin npun nate t grave shtatzna, grave q kanlindur rishtazi dhe grave q ushqejn foshnjatme gji;

5 t ndalojn punsimin e grave shtazn, graveq kan lindur rishtazi ose q ushqejnfoshnjat me gji n miniera nntok dhe n dopun tjetr q sht e paprshtatshme prarsye t natyrs s saj t rrezikshme, tpashndetshme ose t rnd dhe t marrin

masa t prshtatshme pr t mbrojtur tdrejtat e punsimit t ktyre grave.

Neni 9

E drejta pr orientim profesionalMe synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr orientim profesional, Palt angazhohent ofrojn ose t nxisin, si t jet e nevojshme, njshrbim i cili do t ndihmoj t gjith personat,


23/110

23

prfshir t gjymtuarit, pr t zgjidhur problemetlidhur me zgjedhjen dhe prparimin profesional,

duke patur parasysh si duhet karakteristikatindividuale dhe lidhjen e tyre me mundsin epunsimit: kjo asistenc duhet t vihet ndispozicion falas si pr t rinjt, prfshir fmijt eshkollave, ashtu edhe pr t rriturit.

Neni 10

E drejta pr trainim profesional

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr trainim profesional, Palt angazhohen:

1 t ofrojn ose t nxisin, si t jet e nevojshme,trainimin teknik dhe profesional t t gjithpersonave, prfshir t gjymtuarit, n kshillimme organizatat e puntorve dhepundhnsve dhe t japin lehtsit q lejojn

pr pranim n arsimin m t lart teknik dheuniversitar, t bazuar vetm n aftsitindividuale;

2 t ofrojn ose nxisin nj sistem t puntorvenxns dhe rregullime t tjera sistematike pr


24/110

24

trainimin e djemve dhe vajzave t reja npunsimet e tyre t ndryshme;

3 t ofrojn ose t nxisin, si t jet e nevojshme:

a lehtsi trainimi t prshtatshme dhelehtsisht n dispozicion pr puntort erritur;

b lehtsi t veanta pr ritrainimin epuntorve t rritur, i nevojshm sirezultat i zhvillimit teknologjik ose itendencave t reja n punsim;

4 t ofrojn ose t nxisin, si t jet e nevojshme,masa t veanta pr ritrainimin dhe ri-integrimin e t papunve afatgjat;

5 t inkurajojn prdorimin e plot t lehtsivet ofruara nprmjet masave t prshtatshmet tilla si:

a ulja ose heqja e ndonj tarife ose pagese;

b dhnia e asistencs financiare n rastet eprshtatshme;


25/110

25

c prfshirja n ort normale t puns ekohs s shpenzuar nga puntori pr

trainim shtes t krkuar ngapundhnsi, gjat punsimit;

d sigurimi, nprmjet mbikqyrjes sprshtatshme, n kshillim meorganizatat e puntorve dhepundhnsve, i efektivitetit t msimit tpuntorve nxns dhe i rregullimeve ttjera pr trainim pr puntort e rinj dhembrojtje e prshtatshme pr puntort erinj n prgjithsi.

Neni 11

E drejta pr mbrojtjen e shndetit

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr mbrojtjen e shndetit, Palt angazhohen,

q direkt ose n bashkpunim me organizatapublike ose private, t marrin masa tprshtatshme q synojn, ndr t tjera, pr:

1 t eliminuar sa m shum t jet e mundurshkaqet e shndetit t keq;


26/110

26

2 t ofruar lehtsi kshillimi dhe edukimi prnxitjen e shndetit dhe inkurajimin e

prgjegjsis individuale pr shtjet eshndetit;

3 t parandaluar sa m shum t jet e mundurepidemit, smundjet epidemike e t tjera, siedhe aksidentet.

Neni 12

E drejta pr sigurim shoqror

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t s

drejts pr sigurim shoqror, Palt angazhohen:

1 t krijojn ose mbajn nj sistem t sigurimitshoqror;

2 t mbajn sistemin e sigurimit shoqror n njnivel t knaqshm t paktn t barabart me

at t nevojshm pr ratifikimin e KoditEuropian t Sigurimit Shoqror;

3 t prpiqen t ngren sistemin e sigurimitshoqror n nj nivel m t lart;


27/110

27

4 t ndrmarrin hapa, me prfundimin emarrveshjeve t prshtatshme dypalshe dhe

shumpalshe ose me mjete t tjera, dhe dukeju nnshtruar kushteve t prcaktuara n atomarrveshje, pr t siguruar:

a trajtim t barabart me at t shtetasve ttyre t shtetasve t Palve t tjera lidhurme t drejtat e sigurimit shoqror,prfshir mbajtjen e prfitimeve qrrjedhin nga legjislacioni i sigurimitshoqror, pavarsisht nga lvizjet qpersonat e mbrojtur mund t bjnndrmjet territoreve t Palve;

b dhnia, mbajtja dhe rifillimi i t drejtavet sigurimit shoqror me mjete t tilla siakumulim i periudhave t sigurimit osepunsimit t plotsuara sipas legjislacionitt secils nga Palt.


28/110

28

Neni 13

E drejta pr asistenc mjeksore dhesociale

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr asistenc mjeksore dhe sociale, Paltangazhohen:

1 t sigurojn q do personi, i cili sht paburime t mjaftueshme dhe i cili nuk kamundsi t siguroj kto burime si nprmjetprpjekjeve t tij ashtu edhe nga burime ttjera, veanrisht nga prfitimet prej nj skeme

t sigurimit shoqror, ti jepet asistenc eprshtatshme dhe, n rast smundjeje, kujdesii nevojshm pr at gjendje;

2 t sigurojn q personat q marrin asistenc ttill nuk do t vuajn, pr kt arsye, nga

zvoglimi i t drejtave t tyre politike osesociale;

3 t marrin masa q cilido t mund t marr ngashrbimet e prshtatshme publike ose privatekshilla dhe ndihm personale ashtu si mund


29/110

29

t krkohet pr t parandaluar, eliminuar oselehtsuar gjendjen nevojtare personale ose t

familjes;

4 t zbatojn dispozitat e referuara n paragrafet1, 2 dhe 3 t ktij neni n mnyr t barabartme shtetasit e tyre ndaj shtetasve t palve ttjera q ndodhen ligjrisht brenda territorit ttyre, n prputhje me detyrimet e KonventsEuropiane pr Asistencn Mjeksore dheSociale, t nnshkruar n Paris m 11 Dhjetor1953.


30/110

30

Neni 14

E drejta pr t prfituar ngashrbimet e mirqnies sociale

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts pr shrbime t mirqnies sociale, Paltangazhohen:

1 t nxisin ose t ofrojn shrbime t cilat, dukeprdorur metoda t puns sociale, do tkontribuonin n mirqnien dhe zhvillimin eindividve dhe grupeve n komunitet dheprshtatjen e tyre n mjedisin social;

2 t inkurajoj pjesmarrjen e individve dheorganizatave vullnetare dhe t tjera n krijimindhe mbajtjen e shrbimeve t tilla.


31/110

31

Neni 15

E drejta e personave me gjymtime prpavarsi, integrim social dhe pjesmarrje

n jetn e komunitetit

Me synimin q tu sigurohet personave megjymtime, pavarsisht nga mosha dhe natyra eorigjina e gjymtimeve t tyre, ushtrimi i t drejtspr pavarsi, integrim social dhe pjesmarrje njetn e komunitetit, Palt angazhohen, n veanti:

1 t marrin masa t nevojshme q tu japinpersonave me gjymtime orientim, arsim dhe

trainim profesional n kuadrin e skemave tprgjithshme kudo q t jet e mundur ose,ku kjo nuk sht e mundur, nprmjetorganeve t specializuara, publike ose private;

2 t nxisin aksesin e tyre n punsim nprmjet

t gjitha masave q tentojn t inkurajojnpundhnsit t marrin dhe mbajn n punpersona me gjymtime n mjedisin ezakonshm t puns dhe t prshtasin kushtete puns pr nevojat e t gjymtuarve ose, ku kjonuk sht e mundur pr shkak t gjymtimit,


32/110

32

duke rregulluar ose krijuar punsim tmbrojtur n prputhje me nivelin e gjymtimit.

N disa raste, kto masa mund t krkojnndihmn e shrbimeve t specializuara prgjetjen e vendeve t puns dhe mbshtetjes;

3 t nxisin integrimin e tyre t plot social dhepjesmarrjen n jetn e komunitetit n veantinprmjet masave, prfshir ndihmesa teknike,q synojn t tejkalojn barrierat ekomunikimit dhe lvizshmris dhe dukelejuar aksesin n transport, strehim, veprimtarikulturore dhe t kohs s lir.


33/110

33

Neni 16

E drejta e familjes pr mbrojtjeekonomike, ligjore dhe sociale

Me synim q t sigurohen kushtet e nevojshme przhvillimin e plot t familjes, q sht nj njsithemelore e shoqris, Palt angazhohen t nxisinmbrojtjen ekonomike, ligjore dhe sociale t jets sfamiljes me mjete t tilla si prfitime familjare dhesociale, rregullime fiskale, dhnia e shtpive prfamilje, prfitime pr t martuarit rishtas dhe mjetet tjera t prshtatshme.

Neni 17

E drejta e fmijve dhe t rinjve prmbrojtje ekonomike, ligjore dhe sociale

Me synimin q t sigurohet ushtrimi efektiv i tdrejtave t fmijve dhe t rinjve q t rriten n njmjedis i cili inkurajon zhvillimin e plot tpersonalitetit t tyre dhe t aftsive t tyre mendoredhe fizike, Palt angazhohen, q direkt ose nbashkpunim me organizata publike dhe private, t


34/110

34

marrin t gjitha masat e nevojshme dhe tprshtatshme q synojn pr:

1 a t siguruar q fmijt dhe t rinjt, dukepatur parasysh t drejtat dhe detyrat eprindrve t tyre, t ken kujdesin,asistencn, arsimimin dhe trainimin pr tcilin kan nevoj, veanrisht duke marrmasa pr krijimin ose mbajtjen einstitucioneve dhe shrbimeve tmjaftueshme dhe t prshtatshme prkt qllim;

b t mbrojtur fmijt dhe t rinjt nganeglizhenca, dhuna dhe shfrytzimi;

c t ofruar mbrojtje dhe ndihm t veantnga shteti pr fmijt dhe t rinjt q jant privuar prkohsisht oseprfundimisht nga mbshtetja e familjes;

2 tu ofruar fmijve dhe t rinjve nj arsimfillestar dhe t mesm falas si dhe tinkurajojn frekuentimin e rregullt tshkollave.


35/110

35

Neni 18

E drejta pr tu angazhuar n punfitimprurese n territorin e Palve t tjera

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts pr tu angazhuar n pun fitimprurese n

territorin e do Pale tjetr, Palt angazhohen:1 t zbatojn rregulloret aktuale me frym

liberale;

2 t thjeshtojn formalitetet ekzistuese dhe tulin ose t heqin tarifat konsullore dhe pagesa

t tjera q paguhen nga puntort e huaj osepundhnsit e tyre;

3 t liberalizojn, individualisht ose kolektivisht,rregullat q qeverisin punsimin e puntorvet huaj;

dhe njohin:

4 t drejtn e shtetasve t tyre t largohen ngavendi pr tu angazhuar n pun fitimprursen territoret e Palve t tjera.


36/110

36

Neni 19

E drejta e puntorve migrues dhefamiljeve t tyre pr mbrojtje dhe

asistenc

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s puntorve migrues dhe familjeve t tyre

pr mbrojtje dhe asistenc n territorin e do Paletjetr, Palt angazhohen:

1 t mbajn ose t jen knaqura se mbahenshrbime t prshtatshme falas pr t asistuarkta puntor, veanrisht n marrjen einformacioneve t sakta dhe t marrin t gjitha

hapat e prshtatshme, aq sa e lejojnlegjislacioni dhe rregulloret kombtare, kundrpropagands oroditse lidhur me emigrimindhe imigrimin;

2 t marrin masat e prshtatshme brenda

juridiksionit t tyre t lehtsojn nisjen,udhtimin dhe pritjen e ktyre puntorve dhefamiljeve t tyre dhe tu ofrojn atyre, brendajuridksionit t tyre, shrbime t prshtatshmepr shndetin, vmendje mjeksore dhe kushtet mira higjenike gjat udhtimit;


37/110

37

3 t nxisin bashkpunimin, si sht eprshtatshme, ndrmjet shrbimeve sociale,

publike dhe private, n vendet e emigrimit dheimigrimit;

4 t sigurojn pr kta puntor ligjrisht brendaterritorit t tyre, pr sa kto shtje rregullohenme ligj ose rregullore ose u nnshtrohenkontrollit t autoriteteve administrative, trajtimjo m pak t favorshm se sa ai i shtetasve t

vet lidhur me shtjet e mposhtme:

a pagn dhe kushte t tjera punsimi dhepune;

b antarsin n sindikata dhe gzimin eprfitimeve nga negociatat kolektive;

c strehimin;

5 t sigurojn pr kta puntor ligjrisht brendaterritorit t tyre trajtim jo m pak t favorshm

se sa ai i shtetasve t vet lidhur me taksat,tarifat ose kontributet e punsimit lidhur mepersonat e punsuar;


38/110

38

6 t lehtsojn sa t jet e mundur ri-bashkimine familjes s nj puntori t huaj, i cili sht

lejuar t vendoset n territor;

7 t sigurojn pr kta puntor ligjrisht brendaterritorit t tyre trajtim jo m pak t favorshmse sa ai i shtetasve t vet pr procedura ligjorelidhur me shtje t referuara n kt nen;

8 t siguroj q kta puntor, t cilt banojnligjrisht brenda territoreve t tyre, t mosprzihen prve se kur rrezikojn siguriminkombtar ose kryejn shkelje kundr interesitdhe moralit publik;

9 t lejojn, brenda kufijve ligjor, transferimin epjesve t tilla t fitimeve dhe kursimeve tktyre puntorve si mund t dshirojn ata;

10 t zgjerojn mbrojtjen dhe asistencn eparashikuar n kt nen pr migrantt e

vetpunsuar pr aq sa kto masa jan tzbatueshme;

11 t nxisin dhe lehtsojn msimin e gjuhskombtare t shtetit prits ose, n se ka disa, t


39/110

39

njrs nga ato gjuh, puntorve migrant dhepjestarve t familjeve t tyre;

12 t nxisin dhe lehtsojn, sa t jet praktike,msimin e gjuhs amtare t puntorvemigrant pr fmijt e puntorit migrant;

Neni 20

E drejta e mundsive t barabarta dhetrajtimit t barabart n shtjet e

punsimit dhe puns pa diskriminim prshkak t seksit

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts pr mundsi t barabarta dhe trajtim tbarabart n shtjet e punsimit dhe puns padiskriminim pr shkak t seksit, Palt angazhohent njohin at t drejt dhe t marrin masa tprshtatshme pr t siguruar ose nxitur zbatimin e

saj n fushat e mposhtme:

a akses n punsim, mbrojtje kundr pushimitnga puna dhe ri-integrimit n pun;


40/110

40

b orientim profesional, trainim, ri-trainim dherihabilitim;

c kushtet e punsimit dhe kushtet e puns, dukeprfshir pagn;

d zhvillimi i karriers, duke prfshir ngritjen nprgjegjsi.


41/110

41

Neni 21

E drejta pr informim dhe kshillim

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t tdrejtave t puntorve pr tu informuar dhekshilluar brenda ndrmarrjes, Palt angazhohen tmarrin dhe inkurajojn masa q mundsojnpuntort ose prfaqsuesit e tyre, n prputhje melegjislacionin dhe praktikn kombtare:

a t informohen rregullisht ose n koh tprshtatshme dhe n nj mnyrgjithprfshirse rreth situats ekonomike dhe

financiare t ndrmarrjes q i punson, dukekuptuar q dhnia e disa informacioneve, tcilat mund t paragjykojn ndrmarrjen, mundt refuzohet ose ti nnshtrohetkonfidencialitetit; dhe

b t kshillohen n koh pr vendime tpropozuara t cilat mund t ndikojn nmnyr t konsiderueshme interesat epuntorve, veanrisht pr ato vendime qmund t ken nj ndikim t rndsishm prsituatn e punsimit n ndrmarrje.


42/110

42

Neni 22

E drejta pr t marr pjes nprcaktimin

dhe prmirsimin e kushteve tpuns dhe mjedisin e puns

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s puntorve pr t marr pjes nprcaktimin dhe prmirsimin e kushteve t punsdhe mjedisit t puns n ndrmarrje, Paltangazhohen t marrin dhe inkurajojn masa qmundsojn puntort ose prfaqsuesit e tyre, nprputhje me legjislacionin dhe praktiknkombtare, t kontribuojn:

a n prcaktimin dhe prmirsimin e kushteve tpuns, organizimin e puns dhe mjedisin epuns;

b n mbrojtjen e shndetit dhe sigurimit brenda

ndrmarrjes;c n organizimin e shrbimeve sociale dhe

social-kulturore dhe lehtsive brendandrmarrjes;


43/110

43

d mbikqyrjen e respektimit t rregulloreve mbikto shtje.

Neni 23

E drejta e personave t moshuarpr mbrojtje sociale

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejtave t personave t moshuar pr mbrojtjesociale, Palt angazhohen t marrin dhe inkurajojn,direkt ose n bashkpunim me organizata publikeose private, masa t prshtatshme q synojn

veanrisht:

t mundsojn personat e moshuar q tmbeten antar t plot t shoqris pr sa mgjat t jet e mundur, nprmjet:

a burimeve t prshtatshme qmundsojn ata t bjn nj jet tprshtatshme dhe t luajn nj rol aktivn jetn publike, sociale dhe kulturore;

b ofrimit t informacionit pr shrbimetdhe lehtsit n dispozicion pr personat


44/110

44

e moshuar dhe mundsit e tyre pr tiprdorur ato;

t mundsojn personat e moshuar t zgjedhinlirisht mnyrn e tyre t jetess dhe t bjn njjet t pavarur n mjedisin e tyre familjar pr sakoh q ata e dshirojn dhe kan mundsi tabjn, nprmjet:

a ofrimit t strehimit t prshtatshm prnevojat e tyre dhe gjendjen e tyre tshndetit ose mbshtetjes sprshtatshme pr prshtatjen e

vendbanimit t tyre;

b kujdesit shndetsor dhe shrbimet enevojshme pr gjendjen e tyre;

garantimit t personave t moshuar q jetojnn institucione mbshtetje t prshtatshme,duke respektuar privatsin e tyre dhepjesmarrjen n vendime lidhur me kushtet ejetess n institucion.


45/110

45

Neni 24

E drejta pr mbrojtje n rastete prfundimit t punsimit

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s puntorve pr mbrojtje n rastin eprfundimit t punsimit, Palt angazhohen tnjohin:

a t drejtn e t gjith puntorve q t mos uprfundohet punsimi pa arsye t vlefshme prat prfundim t lidhura me aftsin osesjelljen e tyre ose bazuar n krkesat

operacionale t ndrmarrjes, organizmit oseshrbimit;

b t drejtn e puntorve punsimi i t cilveprfundohet pa arsye t vlefshme prkompensim t prshtatshm ose lehtsim tjetr

t prshtatshm.Pr kt qllim Palt angazhohen t sigurojn q,nj puntor i cili konsideron q punsimi i tij shtprfunduar pa nj arsye t vlefshme, do t ket tdrejtn t apeloj n nj organ t pavarur.


46/110

46

Neni 25

E drejta e puntorve pr mbrojtjen epretendimeve t tyre n rastin e

falimentimit t pronarit t tyre

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t tdrejtave t puntorve pr mbrojtjen epretendimeve t tyre n rastin e falimentimit tpundhnsit t tyre, Palt angazhohen t ofrojnq, pretendimet e puntorve q lindin nga kontratapunsimi ose marrdhnie punsimi, t garantohennga nj institucion garantimi ose nga ndonj formtjetr efektive mbrojtjeje.

Neni 26

E drejta e dinjitetit n pun

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t s

drejts s puntorve pr mbrojtjen e dinjitetit ttyre n pun, Palt angazhohen, n konsultim meorganizatat e puntorve dhe t pundhnsve:

1 t nxisin sensibilizimin ndaj, informimin pr,dhe parandalimin e ngacmimit seksual n


47/110

47

vendin e puns ose n lidhje me punn dhe tmarrin t gjitha masat e prshtatshme pr t

mbrojtur puntort nga nj sjellje e till;

2 t nxisin sensibilizimin ndaj, informimin pr,dhe parandalimin e veprimeve t dnueshmeose dukshm negative e ofensive t drejtuaran mnyr t prsritur kundr puntorveindividuale n vendin e puns ose n lidhje mepunn dhe t marrin t gjitha masat enevojshme pr t mbrojtur puntort nga njsjellje e till.

Neni 27

E drejta e puntorve me prgjegjsifamiljare pr mundsi t barabarta

dhe trajtim t barabart

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t s

drejts pr barazi t mundsive dhe trajtimit tpuntorve burra dhe gra me prgjegjsi familjaredhe ndrmjet ktyre puntorve dhe puntorve ttjer, Palt angazhohen:

1 t marrin masa t prshtatshme:


48/110

48

a t mundsojn puntort me prgjegjsifamiljare t hyjn dhe t mbeten n

punsim, si edhe t ri-hyjn n punsimpas nj mungese pr shkak t atyreprgjegjsive, duke prfshir masat nfushn e orientimit dhe trainimitprofesional;

b t marrin parasysh nevojat e tyre lidhurme kushtet e punsimit dhe sigurimitshoqror;

c t zhvillojn dhe nxisin shrbime, publikeose private, n veanti shrbime prkujdesjen e fmijve gjat dits dhe

rregullime t tjera pr kujdesjen efmijve;

2 t ofrojn nj mundsi pr njrin nga prindtt marr, gjat nj periudhe pas lejes sshtatzanis, leje prindrore pr tu kujdesur pr

fmijn, kohzgjatja dhe kushtet e s cilsduhet t prcaktohen nga legjislacionikombtar, rregullimet kolektive ose praktika;


49/110

49

3 t sigurojn q prgjegjsit familjare nuk do tprbjn, si t tilla, nj arsye t vlefshme pr

prfundim t punsimit.

Neni 28

E drejta e prfaqsuesve t puntorvepr mbrojtje n ndrmarrje dhe lehtsit

q do tu akordohen atyre

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s prfaqsuesve t puntorve q t kryejnfunksionet e tyre, Palt angazhohen t sigurojn qn ndrmarrje:

a ata gzojn mbrojtje efektive ndaj veprimeveparagjykuese ndaj tyre, duke prfshirpushimin nga puna, t bazuar mbi statusin etyre ose veprimtarit si prfaqsues tpuntorve brenda ndrmarrjes;

b atyre tu vihen n dispozicion lehtsi, si mundt jen t prshtatshme, n mnyr q tkryejn funksionet e tyre n mnyr t shpejtdhe efektive, duke marr n konsideratsistemin e marrdhnieve industriale t vendit


50/110

50

dhe nevojat, prmasat dhe mundsit endrmarrjes n fjal.

Neni 29

E drejta pr informacion dhe kshillim nprocedurat e shkurtimeve kolektive

Me synimin pr t siguruar nj ushtrim efektiv t sdrejts s puntorve q t informohen dhekshillohen n situata t shkurtimeve kolektive,Palt angazhohen t sigurojn q pundhnsit dot informojn dhe kshillohen me prfaqsuesit epuntorve, n afat kohe t dobishm para ktyre

shkurtimeve kolektive, pr mnyrat dhe mjetet prt evituar shkurtime kolektive ose kufizimin endodhjes s tyre dhe zbutjes s pasojave t tyre, prshmbull duke ju drejtuar masave socialeshoqruese q synojn veanrisht t ndihmojn prri-vendosjen ose ritrainimin e puntorve n fjal.


51/110

51

Neni 30

E drejta e mbrojtjes nga varfriadhe prjashtimi shoqror

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts s mbrojtjes nga varfria dhe prjashtimishoqror, Palt angazhohen:

a t marrin masa brenda kuadrit t nj prqasjejet prgjithshme dhe t ko-ordinuar pr tnxitur aksesin efektiv t personave q jetojnose rrezikojn t jetojn n nj situat tprjashtimit shoqror ose varfri, si edhe t

familjeve t tyre, veanrisht n punsim,strehim, trainim, arsimim, kultur dheasistenc sociale dhe mjeksore;

b t rishikojn kto masa me synim q tiprshtasin ato n se sht e nevojshme.


52/110

52

Neni 31

E drejta pr strehim

Me synimin pr t siguruar ushtrimin efektiv t sdrejts pr strehim, Palt angazhohen t marrinmasa q synojn:

1 t nxisin aksesin n strehim t nj standarti tmjaftueshm;

2 t parandalojn dhe ulin numrin e tpastrehve me synim t eliminimit t tijgradual;

3 t bjn mimin e strehimit t arritshm ngaata pa burime t mjaftueshme.


53/110

53

Pjesa III

Neni A

Angazhime

1 Duke ju nnshtruar dispozitave t Nenit B mposht, secila nga Palt angazhohet:

a ta konsideroj Pjesen I t ksaj Karte sinj deklarat t qllimeve, t cilat ajo do

t ndjek me t gjitha mjetet eprshtatshme, si sht deklaruar nparagrafin hyrs t saj;

b ta konsideroj veten t detyruar nga tpaktn gjasht prej neneve tmposhtme t Pjess II t ksaj Karte:

Nenet 1, 5, 6, 7 ,12, 13, 16,19 dhe 20;

c ta konsideroj veten t detyruar nga njnumr shtes nenesh ose paragrafesh menumr t Pjess II t Karts q mund tizgjedh, me kusht q numri i


54/110

54

prgjithshm i neneve ose paragrafeveme numr nga t cilat do t detyrohet t

mos jet m i vogl se gjashtmbdhjetnene ose gjashtdhjet e tre paragrafe menumr.

2 Nenet ose paragrafet e zgjedhura n prputhjeme nnparagrafet b dhe c t paragrafit 1 tktij neni i njoftohen Sekretarit tPrgjithshm t Kshillit t Europs n kohnkur depozitohet instrumenti i ratifikimit,pranimit ose miratimit.

3 do Pal mundet, n nj dat t mvonshme,t deklaroj, me njoftim t adresuar Sekretarit

t Prgjithshm, q ajo konsideron veten tdetyruar nga cilatdo nene ose paragrafe tnumruara t Pjess II t Karts, t cilat ajonuk i kishte pranuar tashm sipas kushteve tparagrafit 1 t ktij neni. Kto angazhime do tkonsiderohen m tej t jen pjes prbrse e

ratifikimit, pranimit ose miratimit dhe do tken t njjtin efekt q nga dita e par e muajitq vijon pas kalimit t nj periudhe prej njmuaji pas dats s njoftimit.


55/110

55

4 do Pal do t mbaj nj sistem t inspektimitt puns t prshtatshm me kushtet

kombtare.

Neni B

Lidhjet me Kartn Sociale Europiane

dhe Protokollin Shtes t 1998-es1 Asnje Pal e Karts Sociale Europiane ose Pal

n Protokollin Shtes t 5 Majit 1988 nukmund t ratifikoj, pranoj ose miratoj ktKart pa e konsideruar veten t detyruar nga tpaktn dispozitat q i korrespondojn

dispozitave t Karts Sociale Europiane dhe,ku sht e prshtatshme, t ProtokollitShtes, nga t cilat ka qen e detyruar.

2 Pranimi i detyrimeve t do dispozite t ksajKarte do t rezultoj, nga data e hyrjes n fuqi

e atyre detyrimeve pr Paln n fjal, npushimin e qnies n fuqi pr Paln n fjal tdispozitave korresponduese t Karts SocialeEuropiane dhe, ku t jet e prshtatshme, teProtokollit t saj Shtes t 1998-s, n rastin


56/110

56

kur ajo Pal ka qen e detyruar nga i pari ose tdy kto instrumente.

Pjesa IV

Neni C

Mbikqyrja e zbatimit t angazhimeveq prmbahen n kt Kart

Zbatimi i detyrimeve ligjore q prmbahen n kt

Kart do ti nnshtrohet t njjts mbikqyrje siKarta Sociale Europiane.


57/110

57

Sistemi i mbikqyrjes sht paraqitur nPjesn IV t Karts, e cila sht prfshirm posht; sikurse sht amenduar ngaProtokolli i Torinos i vitit 1999.

Pjesa lV

Neni 21

Raport pr dispozitat q jan pranuar

Palt Kontraktuese do ti drgojn Sekretarit tPrgjithshm t Kshillit t Evrops, n formn qdo t prcaktohet nga Komiteti i Ministrave, raportedyvjeare mbi zbatimin e dispozitave t Kreut II tKarts q ata kan pranuar.

Neni 22

Raport pr dispozitat q nuk jan pranuar

Palt Kontraktuese do ti drgojn Sekretarit tPrgjithshm, n intervale t prshtatshme kohe


58/110

58

dhe me krkesn e Komitetit t Ministrave, raportepr dispozitat e Kreut II t Karts, t cilat nuk jan

panuar prej tyre as n kohn e ratifikimit ose tmiratimit, as edhe pas nj njoftimi t mvonshm.

Komiteti i Ministrave do t prcaktoj, n intervalet rregullta, se pr cilat dispozita do t krkohenraporte dhe cilat do t jen krkesat pr to.

Neni 23

Komunikimi i kopjeve t raporteve dhe

komenteve

1. do Pal Kontraktuese, kur i drgon Sekretaritt Prgjithshm nj raport sipas Neneve 21 dhe22, do t'i drgoj nj kopje t atij raportiorganizatave t saj kombtare t tilla q janantar t organizatave ndrkombtare t

pundhnsve dhe sinidkatave t ftuara, sipasNenit 27, paragrafit 2, q t prfaqsohen ntakime t Komitetit Qeveritar.

Ato organizata do t'i drgojn Sekretarit tPrgjithshm fardo komentesh mbi raportet


59/110

59

e Palve Kontraktuese. Sekretari i Prgjithshmdo t'i drgoj nj kopje t atyre komenteve

Palve Kontraktuese n fjal, t cilat mund tdshirojn t prgjigjen.

2. Sekretari i Prgjithshm do t'i drgoj nj kopjet raporteve t Palve Kontraktueseorganizatave jo-qeveritare ndrkombtare t

cilat kan status konsultativ me Kshillin eEurops dhe kan kompetenc t veant nshtjet e qeverisura nga kjo Kart.

3. Raportet dhe komentet e referuara n Nenet 21

dhe 22 dhe n kt nen do t'i vihen ndispozicion publikun kundrejt krkess.

Neni 24

Shqyrtimi i raporteve

1. Raportet e drguara Sekretarit t Prgjithshmn prputhje me Nenet 21 dhe 22 do t


60/110

60

shqyrtohen nga nj Komitet Ekspertsh tPavarur1 t krijuar n baz t Nenit 25.

Komiteti do t ket prpara gjithashtu fardokomentesh t paraqitura Sekretarit tPrgjithshm n prputhje me paragrafin 1 tNenit 23. N prfundim t shqyrtimit t tij,Komiteti i Ekspertve t Pavarur1do t hartojnj raport q prmban konkluzionet e tij.

2. Lidhur me raportet e referuara n Nenin 21,Komiteti i Ekspertve t Pavarur1 do t

vlersoj nga nj pikpamje juridikeprputhshmrin e legjislacionit dhe praktikskombtare me detyrimet q rrjedhin nga Karta

pr Palt Kontraktuese n fjal.

3. Komiteti i Ekspertve t Pavarur1 mund t'i bjkrkesa pr informacion shtes dhe sqarimdrejtprdrejt Palve Kontraktuese. Lidhur mekt Komiteti i Ekspertve t Pavarur1mundet

1 Q nga viti 1998, Komiteti sht quajtur Komiteti Evropian pr

t Drejtat Sociale.


61/110

61

gjithashtu, n se sht e nevojshme, t bjmbledhje me prfaqsuesit e nj Pale

Kontraktuese, me inisiativn e tij ose mekrkesn e Pals Kontraktuese n fjal.Organizatat e referuara n paragrafin 1 t Nenit23 do t mbahen t informuara.

4. Konkluzionet e Komitetit t Ekspertve t

Pavarur1

do t bhen publike dhe do t'ikomunikohen nga Sekretari i PrgjithshmKomitetit Qeveritar, Asambles Parlamentaredhe organizatave q jan prmendur nparagrafin 1 t Nenit 23 dhe paragrafin 2 tNenit 27.


t Drejtat Sociale.


62/110

62

Neni 25

Komiteti i Ekspertve t Pavarur

[Komiteti Evropian pr t DrejtatSociale]1

1. Komiteti i Ekspertve t Pavarur1 do tprbhet nga t paktn nnt2 antar tzgjedhur nga Asambleja Parlamentare3 me njshumic votash t dhna pr nj listekspertsh me standartin m t lart tndershmris dhe me kompetenca tmirnjohura n shtjet sociale kombtare e

ndrkombtare, t emruar nga Palt


t Drejtat Sociale.2 N vijim t zbatimit t vendimit t Komitetit t Ministrave,

Komiteti Evropan pr t Drejtat Sociale prbhet nga

pesmbdhjet antar.3 Kjo sht e vetmja dispozit e Protokollit t Torinos e cila ende

nuk aplikohet. Antart e Komitetit Evropian pr t Drejtat

Sociale zgjidhen nga Komiteti I Ministrave.


63/110

63

Kontraktuese. Numri i sakt i antarve do tprcaktohet nga Komiteti i Ministrave.

2. Antart e komitetit do t zgjidhen pr njperiudh prej gjasht vjetsh. Ata mund trizgjidhen nj her.

3. Nj antar i Komitetit t Ekspertve tPavarur1 i zgjedhur pr t zvendsuar nj

antar, afati i t cilit nuk ka mbaruar, do tqndroj n post pr pjesn q mbetet nga afatii paraardhsit t tij.

4. Antart e komitetit do t kryejn funksioninme titull individual. Gjat gjith kohs s afatit

t tyre, ata nuk mund t kryejn asnj funksionn mosprputhje me krkesat pr pavarsi,paansi dhe t qnit n dispozicion qkrkohen nga funksioni i tyre.

1 Q nga viti 1998, Komiteti sht quajtur Komiteti Evropian pr t

Drejtat Sociale.


64/110

64

Neni 26

Pjesmarrja n OrganizatnNdrkombtare t Puns

Organizata Ndrkombtare e Puns do t ftohet temroj nj prfaqsues pr t marr pjes mestatus konsultativ n diskutimet e Komitetit tEkspertve.

Neni 27

Komiteti Qeveritar

1. Raportet e Palve Kontraktuese, komentet dhe

informacionet e komunikuara n prputhje meparagrafet 1 t Nenit 23 dhe 3 t Nenit 24, dheraportet e Komitetit t Ekspertve t Pavarur1

do t'i paraqiten nj Komiteti Qeveritar.

2. Komiteti do t prbhet nga nj prfaqsuesprej secils Pal Kontraktuese. Ai do t ftoj jo


Drejtat Sociale.


65/110

65

m shum se dy organizata ndrkombtare tpundhnsve dhe jo m shum se dy

organizata sindikale ndrkombtare q tdrgojn vzhgues me aftsi konsultative nmbledhjet e tij. Pr m tepr, ai mund tkonsultohet me prfaqsuesit e organizatave jo-qeveritare ndrkombtare t cilat kan njstatus konsultativ n Kshillin e Europs dhekan kompetenca t veanta n shtjet qqeverisen nga kjo Kart.

3. Komiteti Qeveritar do t prgatis vendimet eKomitetit t Ministrave. N veanti, n dritn eraporteve t Komitetit t Ekspertve t

Pavarur1 dhe t Palve Kontraktuese, ai do tzgjedh, duke dhn arsye pr zgjedhjen e tij,n baz t konsideratave t politikave sociale,ekonomike dhe t tjera pr situatat t cilat, sipasopinionit t tij, do t jen tema erekomandimeve pr seciln Pal Kontraktuese

n fjal, n prputhje me Nenin 28 t Karts.


Drejtat Sociale


66/110

66

Ai do t'i paraqes Komitetit t Ministrave njraport i cili do t bhet publik.

4. N baz t gjetjeve t tij pr zbatimin nprgjithsi t Karts Sociale n prgjithsi,Komiteti Qeveritar mund t'i paraqespropozime Komitetit t Ministrave q synojnn kryerjen e studimeve pr shtje sociale dhe

pr nenet e Karts t cilat mundet taktualizohen


67/110

67

Neni 28Komiteti i Ministrave

1 Komiteti i Ministrave do t miratoj, me njshumic prej dy t tretash t votuesve, me t drejtn

e votimit t kufizuar n Palt Kontraktuese, n bazt raportit t Komitetit Qeveritar, nj rezolut qmbulon gjith ciklin e mbikqyrjes dhe q tprmbaj rekomandime individuale pr PaltKontraktuese n fjal.

2 Duke mbajtur parasysh propozimet e bra ngaKomiteti Qeveritar sipas paragrafit 4 t Nenit 27,Komiteti i Ministrave do t marr vendime si esheh t arsyeshme.

Neni 29

Asambleja Parlamentare

Sekretari i Prgjithshm i Kshillit t Europs do t'itransmetoj Asambles Parlamentare, me synimin e


68/110


69/110

69

mundet, q kur t depozitoj instrumentin e tijt ratifikimit, pranimit ose miratimit t ksaj

Kart ose n nj kohe t mvonshme, tdeklaroj me njoftim t adresuar Sekretarit tPrgjithshm t Kshillit t Europs, q aipranon mbikqyrjen e detyrimeve t tij sipasksaj Kart duke ndjekur procedurn eparashikuar n Protokollin n fjal.


70/110

70

Procedura e ankesave kolektive sht paraqiturn Protokollin Shtes t Karts t vitit 1995,teksti i t cilit sht prfshir m posht:

"Neni 1

Palt Kontraktuese t ktij Protokolli njohin t drejtn e

organizatave t mposhtme pr t paraqitur ankesa q

pretendojn zbatimin e paknaqshm t Karts:

a organizata ndrkombtare t pundhnsve dhe

sindikata t referuara n paragrafin 2 t Nenit 27 t

Karts;

b organizata t tjera jo-qeveritare ndrkombtare t

cilat kan nj status konsultativ me Kshillin e

Europs dhe jan vendosur n nj list t krijuar pr

kt qllim nga Komiteti Qeveritar;

c organizata kombtare prfaqsuese t pundhnsve

dhe sindikata brenda juridiksionit t Palskontraktuese kundr s cils ata kan br nj

ankes.


71/110

71

Neni 2

1 do Shtet Kontraktues mundet gjithashtu, kur ai

shpreh miratimin e tij t detyrohet nga ky Protokoll,

n prputhje me dispozitat e Nenit 13, ose n do

moment m pas, t deklaroj q ai njeh t drejtn e

do organizate tjetr jo-qeveritare kombtare

prfaqsuese brenda juridiksionit t tij q ka

kompetenca t veanta n shtjet e qeverisura nga

Karta, q t bj ankes kundr tij.

2 Kto deklarata mund t bhen pr nj periudhe

specifike.

3 Deklaratat do t depozitohen te Sekretari i

Prgjithshm i Kshillit t Europs, i cili do t'i

transmetoj kopje t tyre Palve Kontraktuese dhe

do t'i botoj ato.

Neni 3Organizatat jo-qeveritare ndrkombtare dhe organizatat

jo-qeveritare kombtare t referuara respektivisht n

Nenin 1.b dhe Nenin 2 mund t paraqesin ankesa n

prputhje me procedurn e prshkruar nga dispozitat e


72/110

72

lartprmendura vetm n lidhje me ato shtje pr t cilat

ato jan njohur t ken kompetenc t veant.

Neni 4

Ankesa do t depozitohet me shkrim, do t lidhet me nj

dispozit t Karts t pranuar nga Pala Kontraktuese n

fjal dhe do t tregoj se n far drejtimi kjo e fundit nuk

ka siguruar zbatimin e knaqshm t ksaj dispozite.

Neni 5

do ankes do t'i adresohet Sekretarit t Prgjithshm i

cili do t konfirmoj marrjen e saj, do t'ja njoftoj at

Pals Kontraktuese n fjal dhe do t'ja transmetoj at

menjher Komitetit t Pavarur t Ekspertve.1

Neni 6

Komiteti i Ekspertve t Pavarur1mund t'i krkoj Pals

Kontraktuese n fjal dhe organizats q depozitoi

ankesn q t paraqesin informacion dhe vrejtje me


Drejtat Sociale


73/110

73

shkrim pr pranueshmerin e ankess brenda afatit q ai

do t rekomandoj.

Neni 7

1 N se vendos q ankesa sht pranueshme, Komiteti

i Ekspertve t Pavarur1 do t njoftoj Palt

Kontraktuese t Karts nprmjet Sekretarit t

Prgjithshm. Ai do t'i krkoj Pals Kontraktuese

n fjal dhe organizats q depozitoi ankesn q t

paraqes, brenda afatit q ai do t rekomandoj, t

gjitha shpjegimet ose informacionet me shkrim, dhe

Palt Kontraktuese t tjera n kt Protokoll,

komentet q ato dshirojn t paraqesin, brenda t

njjtit afat kohor.

2 N se ankesa sht depozituar nga nj organizat

kombtare e pundhnsve ose sindikat kombtare

ose nga ndonj organizat tjetr kombtare ose

ndrkombtare jo-qeveritare, Komiteti i Ekspertve

t Pavarur1do t njoftoj organizatat ndrkombtare

t pundhnsve ose t sindikatave t referuara n


Drejtat Sociale


74/110

74

paragrafin 2 t Nenit 27 t Karts, nprmjet

Sekretarit t Prgjithshm, dhe do t'i ftoj ata t

paraqesin vrejtje brenda afatit q ai do trekomandoj.

3 N baz t shpjegimeve, informacionit ose

vrejtjeve t paraqitura nn paragrafet 1 dhe 2 m

lart, Pala Kontraktuese n fjal dhe organizata q

depozitoi ankesn mund t paraqesin fardo

informacioni ose vrejtjeje shtes me shkrim brenda

afatit q do t rekomandoj Komiteti i Ekspertve t

Pavarur.1

4 Gjat shqyrtimit t ankess, Komiteti i Ekspertve t

Pavarur1 mund t organizoj nj dgjim me

prfaqsues t palve.


Drejtat Sociale


75/110

75

Neni 8

1 Komiteti i Ekspertve t Pavarur1 do t hartoj nj

raport n t cilin ai do t prshkruaj hapat e

ndrmarra prej tij pr shqyrtimin e ankess dhe t

paraqes konkluzionet n se Pala Kontraktuese n

fjal ka siguruar zbatimin e knaqshm t dispozits

s Karts, q referohet n ankes.

2 Raporti do t'i transmetohet Komitetit t Ministrave.

Ai do t'i transmetohet gjithashtu organizats q

depozitoi ankesn dhe Pals Kontraktuese t Karts,

e cila nuk do t ket lirin ta botoj at.

Ai do t'i transmetohet Asambles Parlamentare dhe do t

bhet publik n t njjtn koh me rezolutn e referuar n

Nenin 9 ose jo m von se katr muaj pasi ai i sht

transmetuar Komitetit t Ministrave.


Drejtat Sociale


76/110

76

Neni 9

1 N baz t raportit t Komitetit t Ekspertve t

Pavarur1, Komiteti i Ministrave do t miratoj nj

rezolut me shumicn e votuesve. N se Komiteti i

Ekspertve t Pavarur1konstaton q Karta nuk sht

zbatuar n mnyr t knaqshme, Komiteti i

Ministrave do t miratoj, me shumic dy t tretash

t votuesve, nj rekomandim q i adresohet Pals

Kontraktuese n fjal. N t dy rastet, e drejta pr t

votuar do t kufizohet n Palt Kontraktuese t

Karts.

2 Me krkesn e Pals Kontraktuese n fjal, Komiteti

i Ministrave mund t vendos, me shumic dy t

tretash t Palve Kontraktuese t Karts, tkshillohet me Komitetin Qeveritar, aty ku raporti i

Komitetit t Ekspertve t Pavarur1 ngre shtje t

reja.


Drejtat Sociale


77/110

77

Neni 10

Pala Kontraktuese n fjal do t jap informacion mbi

masat q ka marr pr t vn n fuqi rekomandimin e

Komitetit t Ministrave, n raportin e ardhshm q ajo i

paraqet Sekretarit t Prgjithshm sipas Nenit 21 t

Karts.

Neni 11

Nenet 1 deri 10 t ktij Protokolli do t zbatohen edhe pr

nenet e Pjess II t Protokollit t par Shtes t Karts n

lidhje me Shtetet Pal n at Protokoll, n masn q kto

nene jan pranuar.

Neni 12

Shtetet Pal n kt Protokoll konsiderojn q paragrafi i

par i shtojcs s Karts, lidhur me Pjesn III, lexohet si

vijon:

Kuptohet q Karta prmban detyrime juridike t

karakterit ndrkombtar, zbatimi i t cilave i nnshtrohet

vetm mbikqyrjes s parashikuar n Pjesn IV t saj dhe

n dispozitat e ktij Protokolli."


78/110

78

Pjesa V

Neni E

Mos-diskriminimi

Gzimi i t drejtave t parashikuara n kt Kartdo t sigurohet pa diskriminim t fardo shkaku ttill si race, ngjyre, seksi, gjuhe, besimi fetar,mendimi politik ose tjetr, prejardhje kombtare ose

origjin shoqrore, shndeti, shoqrizimi me njminoritet kombtar, lindjeje ose statusi tjetr.


79/110

79

Neni F

Derogimi n koh lufte ose emergjencepublike

1 N koh lufte ose emergjence tjetr publike qkrcnon jetn e kombit, do Pal mund tmarr masa derogimi nga detyrimet sipas ksaj

Kart n masn q krkohet rigorozisht nganevojat e situats, me kusht q kto masa tmos jen n mosprputhje me detyrimet e tjerat saj sipas s drejts ndrkombtare.

2 do Pal q ka shfrytzuar kt t drejtderogimi do t informoj plotsisht Sekretarin

e Prgjithshm, brenda nj afati kohe tarsyeshm, pr masat e marra dhe pr arsyet etyre. Ajo gjithashtu do t informoj Sekretarine Prgjithshm kur kto masa kan pushuar sfunksionuari dhe kur dispozitat e Karts, tcilat ajo ka pranuar, jan duke u zbatuar prsri

plotsisht.


80/110

80

Neni G

Kufizime

1 T drejtat dhe parimet e parashikuara nPjesn I, kur realizohen n mnyr efektive,dhe ushtrimi i tyre efektiv si parashikohet nPjesn II, nuk do tu nnshtrohen asnj

kufizimi q nuk specifikohet n ato Pjes,prvese atyre t parashikuara me ligj dhe qjan t nevojshme n nj shoqri demokratikepr mbrojtjen e t drejtave dhe lirive t ttjerve ose pr mbrojtjen e interesave publike,t sigurimit kombtar, shndetit ose moralitpublik.

2 Kufizimet e lejuara sipas ksaj Karte pr tdrejtat dhe detyrimet e parashikuara ktu nukdo t zbatohen pr asnj qllim tjetr prvesepr at pr t cilin jan parashikuar.


81/110

81

Neni H

Marrdhniet ndrmjet Karts dhe tdrejts kombtare ose marrveshjeve

ndrkombtare

Dispozitat e ksaj Kart nuk do t paragjykojndispozitat e s drejts kombtare ose t fardo

traktati dypalsh ose shumpalsh, konvente osemarrveshjeje q sht tashm n fuqi, ose mund thyj n fuqi, nn t ciln personave t mbrojtur dotu jepej trajtim m i favorshm.

Neni I

Zbatimi i angazhimeve t marra

1 Pa paragjykim pr metodat e zbatimit tparashikuara n kto nene, dispozitat prkatset neneve 1 deri 31 t Pjess II t ksaj Kart

do t zbatohen nprmjet:

a ligjeve dhe rregullave;


82/110

82

b marrveshjeve ndrmjet pundhnsveose organizatave t pundhnsve dhe

organizatave t puntorve;

c nj kombinimi t atyre dy metodave;

d mjeteve t tjera t prshtatshme.

2 Respektimi i angazhimeve q rrjedhin nga

dispozitat e paragrafeve 1, 2, 3, 4, 5 dhe 7 tNenit 2, paragrafeve 4, 6 dhe 7 t Nenit 7,paragrafeve 1, 2, 3 dhe 5 t Nenit 10 dheNeneve 21 dhe 22 t Pjess II t ksaj Kartdo t konsiderohet si efektiv n se dispozitatzbatohen, n prputhje me paragrafin 1 t ktij

neni, pr shumicn drmuese t puntorve nfjal.

Neni J

Ndryshime

1 do ndryshim i Pjesve I dhe II t ksaj Kartme qllim q t zgjerohen t drejtat dhegarancit e garantuara nga kjo Kart si edhedo ndryshim i Pjesve III dhe IV, propozuar


83/110

83

nga nj Pal ose nga Komiteti Qeveritar, do tikomunikohet Sekretarit t Prgjithshm t

Kshillit t Europs dhe do ti drgohet ngaSekretari i Prgjithshm Palve t ksaj Karte.

2 do ndryshim i propozuar n prputhje medispozitat e paragrafit paraardhs do tshqyrtohet nga Komiteti Qeveritar i cili do tiparaqes tekstin e miratuar prej tij Komitetit tMinistrave pr miratim pas kshillimeve me

Asamblen Parlamentare. Pas miratimit t tijnga Komiteti i Ministrave, ky tekst do tudrgohet Palve pr pranim.

3 do ndryshim i Pjesve I dhe II t ksaj Kart

do t hyj n fuqi, pr ato Pal q e kanpranuar at, n ditn e par t muajit q vijonpas kalimit t nj periudhe prej nj muaji pasdats n t ciln tre Pal kan informuarSekretarin e Prgjithshm se e kan pranuarat.

Pr do Pal q e pranon at m pas,ndryshimi do t hyj n fuqi n ditn e par tmuajit q vijon pas kalimit t nj periudhe prejnj muaji pas dats n t ciln ajo Pal ka


84/110

84

informuar Sekretarin e Prgjithshm prpranimin e saj.

4 do ndryshim n Pjest III dhe IV t ksajKart do t hyj n fuqi n ditn e par tmuajit q vijon pas kalimit t nj periudhe prejnj muaji pas dats n t ciln t gjitha Paltkan informuar Sekretarin e Prgjithshm se ekan pranuar at.

Pjesa VI

Neni K

Nnshkrimi, ratifikimi dhe hyrja n fuqi

1 Kjo Kart do t jet e hapur pr nnshkrimnga Shtetet antare t Kshillit t Europs. Ajo

do ti nnshtrohet ratifikimit, pranimit dhemiratimit. Instrumentet e ratifikimit, pranimitdhe miratimit do t depozitohen te Sekretari iPrgjithshm i Kshillit t Europs.


85/110

85

2 Kjo Kart do t hyj n fuqi n ditn e par tmuajit q vijon pas kalimit t nj periudhe prej

nj muaji pas dats n t ciln tre Shteteantare t Kshillit t Europs kan shprehurkonfirmimin e tyre pr tu detyruar nga kjoKart n prputhje me paragrafin paraardhs.

3 Lidhur me do Shtet antar q shpreh mvon miratimin e tij pr tu detyruar nga kjoKart, ajo do t hyj n fuqi n ditn e par tmuajit q vjen pas prfundimit t periudhsprej nj muaji pas depozitimit t instrumentitt ratifikimit, pranimit ose miratimit.

Neni L

Zbatimi territorial

1 Kjo Kart do t zbatohet n territorinmetropolitan t do Pale. do nnshkrues

mundet q, n momentin e nnshkrimit ose tdepozitimit t instrumentit t saj t ratifikimit,pranimit ose miratimit, t specifikoj, medeklarat adresuar Sekretarit t Prgjithshm tKshillit t Europs, territorin q do t


86/110

86

konsiderohet t jet territori i tij metropolitanpr kt qllim.

2 do nnshkrues mundet t deklaroj, nmomentin e nnshkrimit ose t depozitimit tintrumentit t ratifikimit, pranimit osemiratimit, ose n nj koh m pas, me an tnj njoftimi adresuar Sekretarit t Prgjithshmt Kshillit t Europs, q Karta do t shtrihetn t gjith ose nj pjes t territorit oseterritoreve t tij jo-metropolitan, tspecifikuara n deklaratn n fjal, prmarrdhniet ndrkombtare t t cilave aisht prgjegjs ose pr t cilat ai merrprgjegjsi ndrkombtare. Ai do t specifikoj

n deklarat nenet ose paragrafet e Pjess II tKarts t cilat ai pranon si detyruese lidhur meterritoret e prmendura n deklarat.

3 Karta do t shtrij zbatimin e saj n territorinose territoret e prmendura n deklaratn n

fjal nga dita e par e muajit pas kalimit t njperiudhe prej nj muaji pas dats s marrjes snjoftimit t ksaj deklarate nga Sekretari iPrgjithshm.


87/110

87

4 do Pal mund t deklaroj n nj dat tmvonshme me njoftim t adresuar Sekretarit

t Prgjithshm t Kshillit t Europs q,lidhur me nj ose m shum nga territoret e tcilve Karta sht zbatuar n prputhje meparagrafin 2 t ktij neni, ajo pranon sidetyruese fardo nenesh ose paragrafesh menumr t cilat ajo nuk i ka pranuar tashm

lidhur me at territor ose territore. Ktoangazhime t mvonshme do tkonsiderohen t jen pjes trsore edeklarats fillestare lidhur me territorin n fjal,dhe do t kt t njjtin efekt q nga dita epar e muajit q vijon kalimin e nj periudheprej nj muaji pas dats s marrjes s ktijnjoftimi nga Sekretari i Prgjithshm.

Neni M

Denoncimi

1 do Pal mund t denoncoj kt Kartvetm n fund t nj periudhe prej pesvjetsh nga data n t ciln Karta ka hyr nfuqi pr t, ose n fund t fardo periudhe

vijuese prej dy vjetsh, dhe n secilin rast pasi


88/110

88

t ket njoftuar gjasht muaj m parSekretarin e Prgjithshm t Kshillit t

Europs, i cili do t njoftoj pr kt Palt etjera.

2 do Pal mundet t denoncoj, n prputhjeme dispozitat e parashikuara n paragrafinparaardhs, do nen ose paragraf t Pjess II tKarts t pranuar prej tij me kusht q numri ineneve ose paragrafeve nga t cilat ajo Palsht e detyruar nuk do t jet asnjhere m i

vogl se gjashtmbdhjet pr t parat dhegjashtdhjet e tre pr t dytat dhe ky numrnenesh ose paragrafesh do t vazhdoj tprfshij nenet e zgjedhura nga Pala ndrmjet

atyre t cilat jan cituar veanrisht n nenin A,paragrafi 1, nn-paragrafi b.

3 do Pal mund t denoncoj kt Kart osedonjrin prej neneve ose paragrafeve t PjessII t Karts sipas kushteve t specifikuara n

paragrafin 1 t ktij neni lidhur me do territorpr t cilin kjo Kart sht e zbatueshme, mean t nj deklarat t br n prputhje meparagrafin 2 t Nenit L.


89/110

89

Neni N

Shtojc

Shtojca e ksaj Kart do t jet pjes trsore e saj.

Neni O

Njoftime

Sekretari i Prgjithshm i Kshillit t Europs do tnjoftoj Shtetet antare t Kshillit dhe Drejtorin ePrgjithshm t Zyrs Ndrkombtare t Puns pr:

a do firmosje;

b depozitimin e do instrumenti ratifikimi,pranimi ose miratimi;

c do dat t hyrjes n fuqi t ksaj Karte nprputhje me nenin K;

d do deklarat t br n zbatim t Neneve A,paragrafet 2 dhe 3, D, paragrafet 1 dhe 2, F,paragrafet 1, 2, 3 dhe 4;

e do ndryshim n prputhje me Nenin J;


90/110

90

f do denoncim n prputhje me Nenin M;

g do akt tjetr, njoftimi ose komunikimi lidhurme kt Kart.

N dshmi t ksaj, t nnshkruarit, duke qnrregullisht t autorizuar, kan nnshkruar kt Kartt ndryshuar.

Br n Strasburg, m 3 Maj 1996, n anglisht dhefrngjisht, t dy tekstet jan autentik, n nj kopjet vetme e cila do t depozitohet n arkivat eKshillit t Europs. Sekretari i Prgjithshm iKshillit t Europs do ti transmetoj kopje t

vrtetuara do Shteti antar t Kshillit t Europs

dhe Drejtorit t Prgjithshm t ZyrsNdrkombtare t Puns.


91/110

91

Shtojc e Karts SocialeEuropiane t Ndryshuar

Fushshtrirja e Karts Sociale Europianet Ndryshuar prsa u prket

personave t mbrojtur

1 Pa paragjykuar Nenin 12, paragrafi 4, dheNenin 13, paragrafi 4, personat e mbuluar ngaNenet 1 deri 17 dhe 20 deri 31 prfshijn thuajt vetm pr sa ata jan shtetas t Palve t

tjera q banojn ligjrisht ose punojnrregullisht brenda territorit t Pals n fjal,duke ju nnshtruar kuptimit q kto neneduhet t interpretohen n frymn e dispozitavet neneve 18 dhe 19.

Ky interpretim nuk do t paragjykontezgjerimin e lehtsive t ngjashme n persona ttjer nga asnj prej Palve.

2 Secila Pal do tu garantoj refugjatve si janprkufizuar n Konventn lidhur me Statusin e


92/110

92

Refugjatve, nnshkruar n Gjenev m 28Korrik 1951 dhe n Protokollin e 31 Janarit

1967, dhe q qndrojn ligjrisht n territorin esaj, trajtim sa m t favorshm t mundshm,dhe n do rast jo m pak t favorshm sesipas detyrimeve t pranuara nga Pala nkonventn e prmendur dhe sipas doinstrumenti tjetr ndrkombtar ekzistues i

zbatueshm pr ata refugjat.3 Secila Pal do tu jap personave t pashtet si

jan prkufizuar n Konventn mbi Statusin ePersonave t Pashtet, t br n Nju Jork m28 Shtator 1954 dhe q qndrojn ligjrisht nterritorin e saj, trajtim sa m t favorshm t

mundshm dhe n do rast jo m pak tfavorshm se sa sipas detyrimeve t pranuaranga Pala n at instrument dhe sipas doinstrumenti tjetr ndrkombtar ekzistues izbatueshm pr ata persona pa shtet.

Pjesa I, paragrafi 18, dhe Pjesa II,Neni 18, paragrafi 1

Kuptohet q kto dispozita nuk lidhen me shtjene hyrjeve n territoret e Palve dhe nukparagjykojn dispozitat e Konvents Europiane pr


93/110

93

Vendosjen, nnshkruar n Paris m 13 Dhjetor1955.

Pjesa II

Neni 1, Paragrafi 2

Kjo dispozit nuk do t interpretohet sikur ndalonose autorizon ndonj dispozit ose praktik pr

sigurin sindikale.

Neni 2, paragrafi 6

Palt mund t marrin masa q kjo dispozit nuk dot zbatohet:

a pr puntort q kan nj kontrat osemarrdhnie punsimi pr nj kohzgjatje tprgjithshme q nuk kalon nj muaj dhe/oseme nj jav pune q nuk kalon tet or;

b aty ku kontrata ose marrdhnia e punsimit

sht e nj natyre rastsore dhe/ose specifike,me kusht, n kto raste, q moszbatimi i saj tjustifikohet nga konsiderata objektive.


94/110

94

Neni 3, paragrafi 4

Kuptohet q pr qllimet e ksaj dispozitefunksionet, organizimi dhe kushtet e veprimit tktyre shrbimeve do t vendosen nga ligje oserregullore kombtare, marrveshje kolektive osemjete t tjera t prshatshme pr kushtetkombtare.

Neni 4, paragrafi 4

Kjo dispozit do t kuptohet q t mos ndalojpushimin e menjhershm n rastin e nj shkeljejet rnd.

Neni 4, paragrafi 5

Kuptohet q nj Pal mund t marr angazhimin qkrkohet n kt paragraf n se shumica drmuese epuntorve nuk lejohet t psoj ulje pagash as meligj as me marrveshje ose vendime arbitrazhi, duke

br prjashtim pr ata persona q nuk mbulohenn kt mnyr.


95/110

95

Neni 6, paragrafi 4

Kuptohet q do Pal mundet, pr aq sa i intereson,t rregulloj me ligj ushtrimin e t drejts pr t brgrev, me kusht q do kufizim i mtejshm q kjomund t prbj mbi t drejtn t mund tjustifikohet nn kushtet e Nenit G.

Neni 7, paragrafi 2Kjo dispozit nuk parandalon Palt nga marrja emasave n legjislacionin e tyre q t rinjt, t ciltnuk kan arritur moshn minimale t prcaktuar, tmund t kryejn pun, pr aq sa sht absolutisht enevojshme pr trainimin e tyre profesional pr t

cilin kryhet kjo pun, n prputhje me kushtet eprcaktuara nga autoriteti kompetent dhe merrenmasa q t mbrohet shndeti dhe siguria e atyre trinjve.

Neni 7, paragrafi 8

Kuptohet q nj Pal mund t jap angazhimin ekrkuar n kt paragraf n se ajo plotson frymn eangazhimit duke parashikuar me ligj q shumicadrmuese e personave nn tetmbdhjet vje nukdo t punsohen n pun nate.


96/110

96

Neni 8, paragrafi 2

Kjo dispozit nuk do t interpretohet t prcaktojnj ndalim absolut. Prjashtime mund t bhen, prshembull, n rastet e mposhtme:

a n se nj grua e punsuar ka qn plotsishtfajtore pr shkelje q justifikon marrdhnien epunsimit;

b n se ndrmarrja n fjal pushon sfunksionuari;

c n se kohzgjatja e prcaktuar n kontratn epunsimit ka prfunduar.

Neni 12, paragrafi 4

Fjalt dhe duke ju nnshtruar kushteve tprcaktuara n kto marrveshje n hyrje t ktijparagrafi merren q t kuptojn ndr t tjera selidhur me prfitimet q jan n dispozicion

pavarsisht nga ndonj kontribut sigurimi, nj Palmund t krkoj plotsimin e nj periudhe tprcaktuar qndrimi para se tu jap kto prfitimeshtetasve t Palve t tjera.


97/110

97


Qeverit jo Pal n Konventn Europiane prAsistencn Mjeksore dhe Sociale mund tratifikojn Kartn lidhur me kt paragraf me kushtq ato tu japin shtetasve t Palve t tjera njtrajtim q sht n prputhje me dispozitat ekonvents n fjal.

Neni 16

Kuptohet q mbrojtja e dhn n kt dispozitmbulon familjet me nj prind.

Neni 17

Kuptohet q kjo dispozit mbulon t gjithpersonat nn 18 vje, prvese kur sipas ligjit fmijaquhet madhor m hert, pa paragjykuar dispozitat etjera specifike t parashikuara nga Karta, veanrishtNenin 7.

Kjo nuk nnkupton nj detyrim pr t dhn arsimt detyruar deri n moshn e prmendur m lart.


98/110

98


Pr qllimin e zbatimit t ksaj dispozite, termifamilje e nj puntori t huaj kuptohet se do tthot t paktn gruan dhe fmijt e pamartuar tpuntorit, pr sa koh kta t fundit konsiderohent mitur nga Shteti pranues dhe varen nga puntorimigrant.

Neni 20

1 Kuptohet q shtjet e sigurimit social, si edhedispozita t tjera lidhur me prfitimet prpapunsin, prfitimet e pleqris dheprfitimet e mbijetess, mund t prjashtohen

nga fushshtrirja e ktij neni.

2 Dispozitat lidhur me mbrojtjen e grave,veanrisht lidhur me shtatzanin, qndriminn shtrat dhe periudhn pas lindjes, nuk do tkuptohen t jen diskriminim sipas referimit

n kt nen.

3 Ky nen nuk do t ndaloj adoptimin e masavespecifike q synojn t heqin pabarazitfaktike.


99/110

99

4 Aktivitetet e puns t cilat, pr arsye t natyrss tyre ose kontekstit n t cilin kryhen, mund

tu besohen vetm personave t nj seksi tcaktuar mund t prjashtohen nga fushshtrirjae ktij neni ose e disa prej dispozitave t tij.Kjo dispozit nuk duhet t interpretohet sikuru krkon Palve t prfshijn n ligje oserregullore nj list punsh t cilat, pr arsye t

kontekstit n t cilin kryhen, mund turezervohen personave t nj seksi t caktuar.

Nenet 21 dhe 22

1 Pr qllimin e zbatimit t kyre neneve, termiprfaqsues t puntorvedo t thot

persona q njihen si t till sipas legjislacionitose praktiks kombtare.

2 Termat legjislacion dhe praktik kombtareprmbledhin, sipas rastit, prve ligjeve dherregulloreve, marrveshje kolektive,

marrveshje t tjera ndrmjet pundhnsvedhe prfaqsuesve t puntorve, zakone dhevendime gjyqsore lidhur me to.

3 Pr qllimin e zbatimit t ktyre neneve, termindrmarrje kuptohet se i referohet nj


100/110

100

trsie komponentsh t prekshm dhe tpaprekshm, me ose pa personalitet juridik, e

formuar pr t prodhuar mallra ose pr tofruar shrbime pr fitim financiar dhe mekompetenca pr t prcaktuar politikn e saj ttregut.

4 Kuptohet q bashksit fetare dhe institutet etyre mund t prjashtohen nga zbatimi i ktyreneneve, edhe n se kto institute janndrmarrje brenda kuptimit t paragrafit 3.Organizmat q ndjekin aktivitete qfrymzohen nga disa ideale ose t udhhequranga disa koncepte t caktuara morale, idealedhe koncepte q mbrohen nga legjislacioni

kombtar, mund t prjashtohen nga zbatimi iktyre neneve n mas t atill q sht enevojshme pr t mbrojtur orientimin endrmarrjes.

5 Kuptohet q aty ku n nj shtet t drejtat e

parashikuara n kto nene ushtrohen norganizmat e ndryshme t ndrmarrjes, Pala nfjal do t konsiderohet se prmbushdetyrimet e saj q rrjedhin nga kto dispozita.


101/110

101

6 Palt mund t prjashtojn nga fusha ezbatimit t ktyre neneve, ato ndrmarrje q

punsojn m pak se nj numr t caktuarpuntorsh, q do t prcaktohet ngalegjislacioni dhe praktika kombtare.

Neni 22

1 Kjo dispozit nuk ndikon as kompetencat dhedetyrimet e shteteve lidhur me adoptimin erregulloreve t shndetit dhe sigurimit pr

vendet e puns, as kompetencat dheprgjegjsit e organeve t ngarkuara mekontrollin e zbatimin e tyre.

2 Termat lehtsi dhe shrbime sociale dhesocial-kulturore kuptohen se u referohenlehtsive sociale dhe/ose kulturore prpuntort t ofruara nga ndrmarrje t tilla sipr asistenc mirqnieje, fusha sportit, dhomapr nnat me foshnja n gji, biblioteka, kampe

pushimesh pr fmij, etj.


Pr qllimin e zbatimit t ktij paragrafi, termi prsa m gjat t jet e mundur i referohet


102/110

102

kapaciteteve fizike, intelektuale dhe psikologjike tpersonit t moshuar.

Neni 24

1 Kuptohet q pr qllimin e ktij neni termatprfundim i punsimitdhe prfunduar dot thon prfundimin e punsimit meinisiativn e pundhnsit.

2 Kuptohet q ky nen prfshin t gjithpuntort por q nj Pal mund t prjashtojnga e gjith mbrojtja ose nj pjes e sajkategorit e mposhtme t personave tpunsuar:

a puntort e angazhuar me nj kontratpunsimi pr nj periudh t caktuarkohe ose nj detyr t caktuar;

b puntort q jan n nj periudh proveose periudh kualifikimi t punsimit,me kusht q kjo t prcaktohetparaprakisht dhe t jet me njkohzgjatje t arsyeshme;


103/110

103

c puntort e angazhuar me baz rastsorepr nj periudh t shkurtr.

3 Pr qllimet e ktij neni sa m posht,veanrisht, nuk do t prbjn arsye tvlefshme pr prfundimin e punsimit:

a antarsia n sindikata ose pjesmarrja nveprimtari sindikale jasht orve t puns,

ose, me miratimin e pundhnsit,brenda orve t puns;

b t krkuarit e nj pozite si prfaqsues ipuntorve, t vepruarit ose t vepruaritn t kaluarn n funksionin e

prfaqsuesit t puntorve;

c brja e nj padie ose pjesmarrja nproces kundr nj pundhnsi qprshijn pretendim pr shkelje t ligjeveose rregullave dhe ankim te autoritetetadministrative kompetente;

d raca, ngjyra, gjinia, gjendja familjare,prgjegjsit familjare, shtatzania, besimifetar, opinioni politik, prejadhjakombtare ose origjina sociale;


104/110

104

e leje shtatzanie ose leje prindrore;

f mungesa e prkohshme nga puna prshkak smundjeje ose dmtimi.

4 Kuptohet q kompensimi ose mjete t tjera tprshtatshme lehtsimi n rastin eprfundimit t punsimit pa arsye t vlefshmedo t prcaktohet nga ligjet ose rregulloret

kombtare, marrveshjet kolektive ose mjete ttjera t prshtatshme pr kushtet kombtare.

Neni 25

1 Kuptohet q autoriteti kombtar kompetent

mundet, nprmjet prjashtimit dhe paskonsultimeve me organizatat e pundhnsvedhe puntorve, t prjashtoj disa kategoripuntorsh nga mbrojtja q u jepet n ktdispozit pr arsye t natyrs s veant tmarrdhnies s tyre t punsimit.

2 Kuptohet q prkufizimi i termitfalimentimduhet t prcaktohet nga ligjetdhe praktika kombtare.


105/110

105

3 Pretendimet e puntorve t prfshira n ktdispozit do t prfshijn t paktn:

a pretendimet e puntorve pr paga lidhurme nj periudh t prcaktuar, e cila nukdo t jet m e shkurtr se tre muaj nnj sistem privilegji dhe tet jav n njsistem garancie, para falimentimit oseprfundimit t punsimit;

b pretendimet e puntorve pr pagpushimi q u takon si rezultat i puns skryer gjat vitit n t cilin ndodhifalimentimi ose prfundimi i punsimit;

c pretendimet e puntorve pr shuma qu takojn lidhur me mungesa t paguara,lidhur me nj periudh t prcaktuar, ecila nuk do t jet m e shkurtr se tremuaj n nj sistem privilegji dhe tet javn nj sistem garancie, para falimentimit

ose prfundimit t punsimit.4 Ligjet dhe rregulloret kombtare mund t

kufizojn mbrojtjen e pretendimeve tpuntorve n nj shum t caktuar, e cila do


106/110

106

t jet n nivel t pranueshm nga pikpamjasociale.

Neni 26

Kuptohet q ky nen nuk krkon nga Palt q tmiratojn ligje.

Kuptohet q paragrafi 2 nuk prfshin ngacmimin

seksual.

Neni 27

Kuptohet q ky nen zbatohet pr puntor burradhe gra me prgjegjsi familjare lidhur me fmijt

n vartsi si edhe lidhur me antar t tjer tfamiljes s tyre t ngusht q kan nevoj qartsishtpr kujdesin ose mbshtetjen e tyre ku ktoprgjegjsi kufizojn mundsit e tyre pr tuprgatitur pr aktivitet ekonomik, pr t hyr osepr t prparuar n t. Termat fmij n vartsi

dhe antar t tjer t familjes s tyre t ngusht qkan nevoj qartsisht pr kujdesin dhe mbshtetjene tyre do t thot persona q prkufizohen t tillnga legjislacioni kombtar i Pals n fjal.


107/110

107

Nenet 28 dhe 29

Pr qllimin e zbatimit t ktij neni , termiprfaqsuesit e puntorve do t thot persona qnjihen si t till n legjislacionin ose praktiknkombtare.

Pjesa III

Kuptohet q Karta prmban detyrime ligjore t njkarakteri ndrkombtar, zbatimi i t cilave unnshtrohet vetm mbikqyrjes q parashikohet nPjesn IV t saj.

Neni A, paragrafi 1

Kuptohet q paragrafet e numruara mund tprfshijn nene q konsistojn n vetm njparagraf.


108/110

108

Neni B, paragrafi 2

Pr qllimin e paragrafit 2 t Nenit B, dispozitat eKarts s ndryshuar korrespondojn me dispozitat eKarts me t njjtin nen ose numr paragrafi meprjashtim t:

a Neni 3, paragrafi 2, i Karts s ndryshuar qkorrespondon me nenin 3, paragrafet 1 dhe 3,t Karts;

b Neni 3, paragrafi 3 i Karts s ndryshuar i cilikorrespondon me Nenin 3, paragrafi 2 dhe 3,t Karts;

c Neni 10, paragrafi 5, i Karts s ndryshuar i cilikorrespondon me Nenin 10, paragrafi 4, tKarts;

d Neni 17, paragrafi 1, i Karts s ndryshuar i cilikorrespondon me Nenin 17 t Karts.


109/110

109

Pjesa V

Neni ENj trajtim i diferencuar i bazuar n nj justifikim tarsyeshm dhe objektiv nuk do t konsiderohetdiskriminues.

Neni F

Termat n koh lufte dhe emergjenc tjetr civiledo t kuptohen n at mnyr q t prfshijngjithashtu krcnimin e lufts.

Neni I

Kuptohet q puntort q prjashtohen nprputhje me shtojcn e Neneve 21 dhe 22 nukmerren parasysh n prbrjen e numrit tpuntorve n fjal.

Neni J

Termi ndryshimdo t zgjerohet q t prfshijedhe shtesn e neneve t reja n Kart.


110/110

Karta Social Europiane (e Rishikuar)

Documents