Materiały edukacyjne – Liliana Sosnowska 1 KARTA PROGRAMOWA Z OBUDOWĄ DYDAKTYCZNĄ Etap edukacyjny Klasa Wiedza o Polsce Liceum ogólnokształcące- klasa III Temat zajęć dydaktycznych Kto wygrał Bitwę Warszawską? - walka o wschodnie granice Polski. Liczba godzin /czas realizacji 2 Cele kształcenia /wymagania Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń: – zestawia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości; – wskazuje najważniejsze wydarzenia w procesie kształtowania się granic, opisuje genezę i przebieg wojny polsko-bolszewickiej, ocenia polityczne i cywilizacyjne znaczenie polskiego zwycięstwa. Osiągnięcia ucznia/efekty kształcenia Uczeń: – potrafi pozyskać, przeanalizować i zinterpretować informacje pochodzące z różnych źródeł ; – umie określić swoje stanowisko, znaleźć argumenty dla poparcia tezy; – zna i potrafi wyjaśnić wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości ; – zna i rozumie koncepcje odbudowy Polski oraz ich rezultat; – zna i potrafi opisać i dokonać oceny postępowania ludzi, którzy przyczynili się do odzyskania i utrzymania niepodległości Polski; – sytuuje w czasie i przestrzeni walki o granice wschodnie państwa polskiego; – wyjaśnia przyczyny, przebieg oraz skutki wojny polsko-bolszewickiej 1919 -1920; – ocenia rolę Bitwy Warszawskiej w ocaleniu Polski i Europy przed najazdem bolszewickim. Zadania, sytuacje dydaktyczne, metody i formy pracy Metody pracy: – „odwrócona lekcja”; – mini wykład, pokaz; – interaktywne ćwiczenia; – metoda JIGSAW (układanka) – praca z kartą pracy, tekstem, mapą, materiałem ikonograficznym, radiowym i filmowym; – debata za i przeciw. Środki dydaktyczne: – kara programowa z obudową dydaktyczną m.in. karta pracy dla ucznia - ; – elektroniczny atlas historyczny - Włącz Polskę! http://wlaczpolske.pl/index.php?etap=10&i=1242&nomenu=1 ; – lekcja interaktywna: Granice Polski - http://scholaris.pl/resources/run/id/53098 – ćwiczenia interaktywne na platformie learningApps - Przyczyny odzyskania przez Polskę niepodległości https://learningapps.org/watch?v=pcadadedj19 – (układanka); krzyżówka Bitwa Warszawska - https://learningapps.org/watch?v=pobgq3t8519 ; – filmy edukacyjne: Bitwa Warszawska - analiza cudu nad Wisłą (frag.) https://www.youtube.com/watch?v=ndg4CMAZd2M , Bitwa Warszawska - Wojna polsko-bolszewicka 1920 https://www.youtube.com/watch?v=bBtmrbojKxk (frag.), Decyzje traktatu wersalskiego odnośnie ziem polskich – film 0:51 strona 7/54; Bitwa warszawska film 1:00 strona 39/54; Bitwa Warszawska 1920 r. uratowała Europę przed sowietyzacją – film 3:19; – materiał ikonograficzny; tekst źródłowy fragment kazania Jana Pawła II na temat „Cudu na Wisłą” http://www.jp2w.pl/pl/37628/0/Cud_nad_Wisla- Bitwa_warszawska_1920.html https://www.youtube.com/watch?v=Un1HUMNpaGk w karcie pracy ucznia lub materiale edukacyjnym dla ucznia; – komputer podłączony do sieci globalnej, rzutnik, ekran, głośniki; – formularz oceny lekcji oraz pracy własnej. Przebieg lekcji Lp. Czynności nauczyciela Czynności ucznia 1. Organizacyjne, wstępne – przedstawienie celu, tematu, zagadnień i sposobu realizacji lekcji; – przypomnienie zakresu zadań - „odwrócona lekcja” (obejrzenie wybranego filmu na temat wojny polsko –bolszewickiej, przypomnienie informacji na temat przyczyn odzyskania przez Polskę niepodległości; zapoznanie się z lekcją interaktywną: Granice Polski ) Przekazanie informacji o pracach wykonanych w ramach „odwróconej lekcji”, słowna ocena swojego poziom przygotowania do lekcji w skali 1-6. Realizacja tematu 2. Dlaczego Polska odzyskała niepodległość? -wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości https://learningapps.org/watch?v=pcadadedj19 – dyskusja. Ocena poprawności wykonanego zadania 1. Wymiana poglądów, wykonanie zadania 1 z karty pracy. Prezentacja na forum klasy efektów układanki.
15
Embed
KARTA PROGRAMOWA Z OBUDOWĄ DYDAKTYCZNĄ · – elektroniczny atlas historyczny - Włącz Polskę! ... wymalować papież Pius XI, który podczas bitwy warszawskiej, w 1920 roku był
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Materiały edukacyjne – Liliana Sosnowska 1
KARTA PROGRAMOWA Z OBUDOWĄ DYDAKTYCZNĄ
Etap edukacyjny Klasa
Wiedza o Polsce Liceum ogólnokształcące- klasa III
Temat zajęć dydaktycznych
Kto wygrał Bitwę Warszawską? - walka o wschodnie granice Polski.
Liczba godzin /czas realizacji
2
Cele kształcenia /wymagania
Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej. Uczeń:
– zestawia wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości;
– wskazuje najważniejsze wydarzenia w procesie kształtowania się granic, opisuje genezę i przebieg wojny polsko-bolszewickiej, ocenia polityczne i cywilizacyjne znaczenie polskiego zwycięstwa.
Osiągnięcia ucznia/efekty kształcenia
Uczeń:
– potrafi pozyskać, przeanalizować i zinterpretować informacje pochodzące z różnych źródeł;
– umie określić swoje stanowisko, znaleźć argumenty dla poparcia tezy;
– zna i potrafi wyjaśnić wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości;
– zna i rozumie koncepcje odbudowy Polski oraz ich rezultat;
– zna i potrafi opisać i dokonać oceny postępowania ludzi, którzy przyczynili się do odzyskania i utrzymania niepodległości Polski;
– sytuuje w czasie i przestrzeni walki o granice wschodnie państwa polskiego;
– wyjaśnia przyczyny, przebieg oraz skutki wojny polsko-bolszewickiej 1919 -1920;
– ocenia rolę Bitwy Warszawskiej w ocaleniu Polski i Europy przed najazdem bolszewickim.
Zadania, sytuacje dydaktyczne, metody i formy pracy
Metody pracy:
– „odwrócona lekcja”;
– mini wykład, pokaz;
– interaktywne ćwiczenia;
– metoda JIGSAW (układanka)
– praca z kartą pracy, tekstem, mapą, materiałem ikonograficznym, radiowym i filmowym;
– debata za i przeciw.
Środki dydaktyczne:
– kara programowa z obudową dydaktyczną m.in. karta pracy dla ucznia - ;
– lekcja interaktywna: Granice Polski - http://scholaris.pl/resources/run/id/53098
– ćwiczenia interaktywne na platformie learningApps - Przyczyny odzyskania przez Polskę niepodległości https://learningapps.org/watch?v=pcadadedj19 – (układanka); krzyżówka Bitwa Warszawska - https://learningapps.org/watch?v=pobgq3t8519;
– filmy edukacyjne: Bitwa Warszawska - analiza cudu nad Wisłą (frag.) https://www.youtube.com/watch?v=ndg4CMAZd2M , Bitwa Warszawska - Wojna polsko-bolszewicka 1920 https://www.youtube.com/watch?v=bBtmrbojKxk (frag.), Decyzje traktatu wersalskiego odnośnie ziem polskich – film 0:51 strona 7/54; Bitwa warszawska film 1:00 strona 39/54; Bitwa Warszawska 1920 r.
uratowała Europę przed sowietyzacją– film 3:19; – materiał ikonograficzny; tekst źródłowy fragment kazania Jana Pawła II na
temat „Cudu na Wisłą” http://www.jp2w.pl/pl/37628/0/Cud_nad_Wisla-
Bitwa_warszawska_1920.html https://www.youtube.com/watch?v=Un1HUMNpaGk w karcie pracy ucznia lub materiale edukacyjnym dla ucznia;
– komputer podłączony do sieci globalnej, rzutnik, ekran, głośniki;
– formularz oceny lekcji oraz pracy własnej.
Przebieg lekcji
Lp. Czynności nauczyciela Czynności ucznia
1. Organizacyjne, wstępne
– przedstawienie celu, tematu, zagadnień i sposobu realizacji lekcji;
– przypomnienie zakresu zadań - „odwrócona lekcja” (obejrzenie wybranego filmu na temat wojny polsko –bolszewickiej, przypomnienie informacji na temat przyczyn odzyskania przez Polskę niepodległości; zapoznanie się z lekcją interaktywną: Granice Polski)
Przekazanie informacji o pracach wykonanych w ramach „odwróconej lekcji”, słowna ocena swojego poziom przygotowania do lekcji w skali 1-6.
Realizacja tematu
2. Dlaczego Polska odzyskała niepodległość? -wewnętrzne
i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania niepodległości https://learningapps.org/watch?v=pcadadedj19 – dyskusja. Ocena poprawności wykonanego zadania 1.
Wymiana poglądów, wykonanie zadania 1 z karty pracy. Prezentacja na forum klasy efektów układanki.
3. Przedstaw przemiany polityczne zaszły w Europie po I wojnie światowej - rozmowa nauczająca z elementami wykładu ilustrowanego mapami, fragmentami filmów, materiałem ikonograficznym. Ocena poprawności wykonanych zadań 2 i 3.
Wymiana informacji na temat zmian terytorialnych w Europie po I wojnie, postanowień traktatu wersalskiego w sprawie Polski oraz ukształtowania granicy zachodniej, południowej oraz północnej. Analiza map, wykonanie zadania 2 oraz 3 z karty pracy. Prezentacja na forum klasy efektów pracy.
4. Scharakteryzuj stosunki panowały na wschodnich terenach Polski 1918-1923. Opisz w jaki sposób ustalono wschodnią granicę Polski po I wojnie światowej - rozmowa nauczająca ilustrowana mapami oraz
materiałem ikonograficznym i tekstowym (notatka dla uczniów).
Prezentacja zebranego przez uczniów w wyniku „odwróconej lekcji” materiału faktograficznego na temat przyczyn, przebiegu i skutków walk Polaków o wschodnią granicę państwa - konfliktu polsko – ukraińskiego, polsko –litewskiego, wojny polsko-bolszewickiej. Analiza map. Wykonanie zadania 4.
5. Opisz stan przygotowań do bitwy na przełomie VII i VIII 1920 r. na froncie wojny polsko – bolszewickiej - emisja fragmentu filmu 5:30- 8:30 Bitwa Warszawska - Wojna polsko-bolszewicka 1920
Ocena stanu przygotowań do Bitwy Warszawskiej, nastrojów społecznych.
6. Przedstaw cel wojny propagandowej w czasie konfliktu polsko-bolszewickiego - pokaz bolszewickich oraz polskich plakatów propagandowych (np. „Oto czym
ma skończyć się pomysł panów, „Nam twierdzą będzie każdy próg”, „Potwór bolszewicki”) http://commons.wikimedia.org/wiki
/File:Polish%20soviet_propaganda_poster_1920.jpg.
Analiza plakatów i określenie ich celu propagandowego, wykonanie zadania 5
7. Kto zwyciężył w Bitwie Warszawskiej? - prezentacja wybranych fragmentów filmów, w których zawarte są argumenty do dyskusji (Bitwa Warszawska 1920 r.
uratowała Europę przed sowietyzacją;-Bitwa Warszawska - analiza cudu nad Wisłą (34:57:40:30 ; 40:30- 42:20; Bitwa Warszawska - Wojna polsko-bolszewicka 1920; Marszałek Piłsudski czy generał Rozwadowski? Kto pokonał bolszewików
w Bitwie Warszawskiej?). Dyskusja na temat przebiegu, przyczyn sukcesu, skutków Bitwy Warszawskiej – elementy debaty za i przeciw na podstawie zaprezentowanych źródeł oraz samodzielnie zdobytych wiadomości. Scharakteryzuj stosunek Jana Pawła II do Bitwy Warszawskiej.
Aktywne słuchanie i oglądanie fragmentów filmów - wykonanie zadania 6- Prezentacja i wymiana poglądów na temat: - roli Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz generała
Tadeusza Rozwadowskiego w Bitwie Warszawskiej; - „Cudu nad Wisłą”, czy triumfu polskiego wojska
i jego dowódców. Wypełnianie tabeli „za i przeciw”- II - wykonanie zadania 7. Analiza tekstu źródłowego Jana Pawła II - wykonanie zadania 8
8. Podsumowanie. Krzyżówka - Bitwa Warszawska – utrwalenie wiadomości. Ocena zajęć i pracy własnej ucznia. Praca domowa- Sporządź notatkę na jeden wybranych tematów (10-20 zdań): 1. Która z koncepcji odbudowy granic Polskich federacyjna czy
inkorporacyjna zwyciężyła i dlaczego? 2.Czy bitwa warszawska była „Cudem nad Wisłą”, czy też zasłużonym triumfem polskiego wojska i jego dowódców?; 3. Czy bitwa Warszawska odmieniła historię świata?
Rozwiązanie krzyżówki wykonanie zadania 9- Prezentacja odgadniętych haseł. Wypełnienie formularza oceny lekcji oraz pracy własnej wykonanie zadania 10.-
Skala 1 -6 najmniejszy poziom 6 największy poziom 1 2 3 4 5 6
Moja ocena przygotowania do lekcji, zapoznania się z polecanymi
przez nauczyciela materiałami edukacyjnego.
Na podstawie wiadomości z materiału wprowadzającego, polecanych filmów edukacyjnych np. Bitwa Warszawska - Analiza cudu nad Wisłą - 55:40, Bitwa Warszawska - Wojna Polsko-Bolszewicka 1920 44;31 oraz stron www wykonaj polecenia.
Lp. Zadania
1. Uporządkuj wewnętrzne i międzynarodowe uwarunkowania odzyskania przez Polskę niepodległości
wpisując numery we właściwe kolumny.
Interaktywna wersja ćwiczenia - Przyczyny odzyskania przez Polskę niepodległości
https://learningapps.org/watch?v=pcadadedj19
Czynniki wewnętrzne Czynniki międzynarodowe
1. Sytuacja międzynarodowa pod koniec XIX i na początku. XX w. 2. Państwa zaborcze weszły w skład przeciwstawnych bloków politycznych i militarnych, 3. Wybuch i przebieg I wojny światowej. 4. Podtrzymywanie tradycji, kultury polskiej podczas 123 lat niewoli. 5. Walka Polaków z germanizacją i rusyfikacją. 6. 13 punkt ultimatum prezydenta USA Woodrowa Wilsona mówiące o konieczności utworzenia
niepodległego państwa polskiego. 7. Konflikt polityczno-militarny pomiędzy Trójprzymierzem a Trójporozumieniem. 8. Rewolucje w Rosji w 1917 r. 9. Klęska państw zaborczych Austro-Węgier oraz Cesarstwa Niemieckiego oraz wycofanie się Rosji z I wojny. 10. Wysiłek zbrojny Polaków w trakcie I wojny światowej. 11. Polskie powstania narodowowyzwoleńcze (1794,1830-1831, 1846, 1848-49, 1863-1864). 12. Nagłośnienie sprawy Polski przez ludzi kultury, nauki - Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski, Maria
Skłodowska-Curie, Gabriel Narutowicz. 13. Upadek dynastii Hohenzollernów, Romanowów, Habsburgów.
2. Dokonaj analizy map z atlasu Włącz Polskę: Ziemie polskie podczas I wojny światowej,-Rzeczpospolita
Polska w Europie międzywojennej, Rzeczpospolita Polska w latach 1918-1922 i zapisz:
A. państwa w Europie, które powstały w wyniku I wojny światowej:
Państwo Powstało na byłych terytoriach:
Polska Rosji, Niemiec i Austro-Węgier
Austria Austro-Węgier
Węgry Austro-Węgier
SHS (Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, później Jugosławia)
Połączenia terenów Serbii, Austro-Węgier i części Bułgarii
B. wydarzenia, które ukształtowały granice Polski po I wojnie światowej:
granica zachodnia
granica północna
granica południowa
3. Uzupełnij oś czasu wpisując daty wydarzeń historycznych:
4. Przeanalizuj mapę Rzeczpospolita Polska w latach 1918-1922 i odpowiedz:
1. Jakie miasto najdalej położone na wschodzie zdobyły w czasie wojny polsko-bolszewickiej wojska polskie? ......................................................................................................................................................................... 2. Wskaż rzekę, do której dotarli bolszewicy na przełomie lipca i sierpnia 1920 roku? .................................. 3. Wskaż na mapie Radzymin i oceń odległość tej miejscowości od Warszawy. ............................................
5. Scharakteryzuj cel wojny propagandowej w czasie konfliktu polsko-bolszewickiego - analiza plakatów
i określenie ich celu propagandowego: „Oto czym ma skończyć się pomysł panów, „Nam twierdzą będzie
6. W czasie emisji filmu (Bitwa Warszawska 1920 r. uratowała Europę przed sowietyzacją) wynotuj
przyczyny sukcesu wojsk polskich.
A. ......................................................................................................................................................................
B. ......................................................................................................................................................................
C. ......................................................................................................................................................................
D. ......................................................................................................................................................................
E. ......................................................................................................................................................................
F. ......................................................................................................................................................................
G. ......................................................................................................................................................................
H. ......................................................................................................................................................................
8. Przeczytaj tekst i odpowiedz na pytania. (…) Urodziłem się w roku 1920, w maju, w tym czasie, kiedy
bolszewicy szli na Warszawę. I dlatego noszę w sobie od urodzenia wielki dług w stosunku do tych, którzy wówczas podjęli walkę z najeźdźcą i zwyciężyli, płacąc za to swoim życiem.(...) Przed chwilą nawiedziłem Radzymin miejsce szczególnie ważne w naszej historii narodowej. Ciągle żywa jest w naszych sercach pamięć o Bitwie Warszawskiej, jaka miała miejsce w tej okolicy w miesiącu sierpniu 1920 roku. (…) Myślimy o Wodzu, o wszystkich, którym zawdzięczamy to zwycięstwo po ludzku. Wspominamy, między innymi, bohaterskiego kapłana Ignacego Skorupkę, który zginął niedaleko stąd, pod Ossowem. Dusze wszystkich poległych polecamy Miłosierdziu Bożemu. (…) Wielu Polaków przybywa do Rzymu, niektórzy odwiedzają też Castel Gandolfo. Kiedy znajdą się w kaplicy domowej tej rezydencji Papieża, o dziwo spotkają się tam z freskami na ścianach bocznej
kaplicy upamiętniającymi dwa wydarzenia z dziejów naszych, polskich. Pierwszy, to obrona Jasnej Góry, a drugi to “Cud nad Wisłą”(...) Jak to się stało, jak do tego doszło? Otóż te malowidła kazał w kaplicy w Castel Gandolfo wymalować papież Pius XI, który podczas bitwy warszawskiej, w 1920 roku był nuncjuszem apostolskim w Warszawie. To jego decyzja, jego inicjatywa sprawiła, że Papież Polak zastał tam, w tej kaplicy, dzieje swojego narodu. A w szczególności wydarzenia tak bardzo mi bliskie, bo — jak już powiedziałem w Radzyminie — właśnie wtedy, w 1920 roku, gdy bolszewicy szli na Warszawę, wtedy się urodziłem (...) W każdym razie wiem, że wobec tych, którzy polegli w bitwie o Warszawę, w “Cudzie nad Wisłą”, zaciągnąłem szczególny dług wdzięczności (...)
Kto wygłosił te słowa? ..................................................................................................................................... Komu Mówca przypisywał zwycięstwo w bitwie Warszawskiej? .................................................................... .........................................................................................................................................................................
9. Rozwiąż krzyżówkę Bitwa Warszawska– wersja interaktywna
Problem, który rozwiązałem/łam to Proszę o powtórzenie informacji o
Materiały edukacyjne – Liliana Sosnowska 7
Kto wygrał Bitwę Warszawską ? - walka o wschodnie granice Polski.
materiał edukacyjny dla ucznia
Spis treści
Polecany materiał edukacyjny
Pierwsza wojna światowa (1914-1918)
Odzyskanie niepodległości przez Polskę – 11 XI 1918 r.
Ustalenie granic po pierwszej wojnie światowej (1918 - 1923).
Powstanie wielkopolskie - XII 1918- II 1919 r.
Powstania śląskie – VIII 1919 – VII 1921 r.
Walka o granicę wschodnią - wojna polsko-bolszewicka - 1919 - 1921
Wyprawa na Kijów (IV – VI 1920 r.)
Sowiecki plakat „Świnia tresowana w Paryżu" - polsko-sowiecka wojna propagandowa 1919-1920
Ofensywa bolszewików (VI – VII 1920 r.)
Bitwa Warszawska (13-25 VIII 1920 r.)
Bitwa nad Niemnem (20-28 IX 1920 r.)
Pokój ryski - 18 marca 1921 r.
Notatka - WALKI O GRANICĘ WSCHODNIĄ POLSKI
Polecany materiał edukacyjny
– elektroniczny atlas historyczny - Włącz Polskę!; – lekcja interaktywna: Granice Polski – ćwiczenia interaktywne na platformie learningApps – Przyczyny odzyskania przez Polskę niepodległości – (układanka); krzyżówka Bitwa Warszawska; – filmy edukacyjne: Bitwa Warszawska - analiza cudu nad Wisłą, Bitwa Warszawska - Wojna polsko-
bolszewicka 1920 , Bitwa Warszawska 1920 r. uratowała Europę przed sowietyzacją.
Pierwsza wojna światowa (1914-1918)
Polacy długo czekali na wybuch powszechnej wojny, która mogłaby zmienić porządek europejski i odzyskać
niepodległość. Taka szansa pojawiła się w 1914 r., kiedy wybuchła pierwsza wojna światowa. Po dwóch
stronach barykady stanęły państwa, które dokonały w XVIII wieku rozbiorów Polski. Wówczas zrodziła się
Wincentemu Witosowi, Wojciechowi Korfantemu, Ignacemu Daszyńskiemu oraz sprzyjającym czynnikom
zewnętrznym. Józef Piłsudski przybył do Warszawy w listopadzie 1918 r. po uwolnieniu z niemieckiego
wiezienia. Wówczas przejął do Rady Regencyjnej władzę wojskową oraz objął stanowisko Tymczasowego
Naczelnika Państwa. 11 listopada 1918 r. uznajemy za Narodowe Święto Niepodległości2.
Ustalenie granic po pierwszej wojnie światowej (1918 - 1923).
1919 r. w Wersalu pod Paryżem odbyła się konferencja pokojowa, która oficjalnie zakończyła pierwszą
wojnę światową. Polskę reprezentowali tam Roman Dmowski 3oraz Ignacy Jan Paderewski4 - dwaj wybitni
mężowie stanu. Na konferencji ustalono nowe granice państw w Europie. Postanowiono, że o przebiegu
granicy między Polską a Niemcami zadecydują mieszkańcy przygranicznych terenów podczas specjalnych
plebiscytów, czyli głosowania. Zaplanowano je w Wielkopolsce, na Śląsku, Warmii i Mazurach. Podczas
głosowania każdy dorosły mieszkaniec mógł wybrać, w jakim kraju chce mieszkać - w Polsce czy
w Niemczech.
Mapa historyczna – Rzeczpospolita Polska w Europie międzywojennej- Atlas historyczny –Włącz Polskę
Powstanie wielkopolskie 5- XII 1918- II 1919 r.
1 Ojcowie Niepodległości - Instytut Pamięci Narodowe jhttps://ipn.gov.pl/download/1/102542/OJCOWIE-NIEPODLEGLOSCI-calosc-small.pdf 2 https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowe_%C5%9Awi%C4%99to_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci 3 https://pl.wikipedia.org/wiki/Roman_Dmowski
Sikorskiego24 znad rzeki Wkry.25 Dramatyczna walka pod Radzyminem 13-15 sierpnia 1920 r., który
kilkukrotnie przechodził z rąk do rąk, dzięki natarciu wojsk polskich przyniosła duży sukces. Ogromną rolę
w mobilizowaniu społeczeństwa do walki odegrał
Kościół. Postać bohaterskiego kapłana ks. Ignacego
Skorupki 26zabitego w bitwie pod Ossowem 27urosła
do rangi symbolu Polaka – patrioty, katolika.
Jerzy Kossak „Cud nad Wisłą 15 sierpnia 1920 roku”
obraz batalistyczny, przedstawiający Bitwę
Warszawską. Zwycięstwo Polaków było przez wielu
traktowane jako interwencja Bożej Opatrzności,
wymodlonej przez naród.
16 sierpnia 1920 r. Józef Piłsudski wyprowadził
kontruderzenie znad Wieprza ostatecznie zatrzymując ofensywę bolszewickiej Rosji i zmuszając Armię
Czerwoną pod dowództwem Michaiła Tuchaczewskiego do odwrotu.
Oznaczało to pełne zwycięstwo Polaków. 31 sierpnia 1920 r. w bitwie pod
Komarowem28 została pokonana bolszewicka Armia Konna Budionnego.
Na sukces Polski w wojnie z bolszewikami złożyło się wiele czynników,
m.in. złamanie przez wywiad radiowy kodów i przechwytywanie depesz
Tuchaczewskiego. Pozwoliło to przyspieszyć uderzenie zgrupowania
generała Sikorskiego. Udało się także przez 36 godzin zakłócać pracę
radiostacji wroga. Decydujące okazały się jednak zmysł wojskowy
Piłsudskiego i Rozwadowskiego oraz męstwo Polaków, którzy masowo
wstępowali do wojska, aby bronić świeżo odzyskanej niepodległości.
Źródło http://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/plakat-nam-twierdza-
bedzie-kazdy-prog.php
Kamil Mackiewicz, plakat NAM TWIERDZĄ BĘDZIE KAŻDY PRÓG" 1920
Polski plakat wzywał do nieustępliwej obrony kraju słowami Roty. Twierdzą nam będzie każdy próg. Na
ilustracji przedstawiono zarówno umundurowanych żołnierzy, jak i cywilów wspólnie broniących zagrożonej
ojczyzny.
Bitwa nad Niemnem (20-28 IX 1920 r.)29
Po tych zwycięstwach wojska polskie kontynuowały ofensywę na wschodzie. W dniach 20-28 września
w tzw. bitwie nad Niemnem rozbito ostatnie cztery armie sowieckiego Frontu Północnego. Pod wrażeniem
klęski bolszewicy zaprzestali walki i poprosili o rozejm. Wobec braku możliwości całkowitego pokonania
Armii Czerwonej oraz zbliżającej się zimy Polacy zgodzili się na zawieszenie broni.
24 https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski 25 Bitwa warszawska 1920 – film 2:14
Dlaczego Rosjanie naprawdę przegrali bitwę warszawską? [Enigma] – film 9:03
Bitwa Warszawska 1920 r. uratowała Europę przed sowietyzacją– film 3:19 26 https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Skorupka 27 https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Ossowem_(1920) 28 https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Komarowem 29
Wojna polsko-bolszewicka zakończyła się podpisaniem 18 marca 1921 r. w Rydze korzystnego dla Polski
traktatu pokojowego, na mocy którego wschodnia granica II Rzeczpospolitej przebiegała od Dźwiny przez
Białoruś do Zbrucza i Dniestru. Ponadto obie strony zobowiązały się do nieingerowania w swoje sprawy
wewnętrzne oraz niepopierania działalności wymierzonej przeciwko sobie, zrzekły się odszkodowań
wojennych a Rosjanie zgodzili się na zwrot mienia zagrabionego w czasach carskich.
Pokój ryski nie odzwierciedlał rzeczywistego sukcesu Polaków w ostatniej fazie wojny i uniemożliwiał
realizację planów Piłsudskiego prowadzenia federacyjnej polityki wschodniej. Polska delegacja uznała także
panowanie bolszewików na Ukrainie i Białorusi i tym samym wycofała się z sojuszu z Ukraińską Republiką
Ludową.
Notatka - WALKI O GRANICĘ WSCHODNIĄ POLSKI
1. Koncepcje dotyczące kształtu granicy państwa polskiego
– koncepcja federacyjna Józefa Piłsudskiego: – granica wschodnia - zakładała utworzenie przy pomocy Polski systemu państw narodowych: Litwy,
Białorusi i Ukrainy, stanowiących przedmurze przeciw Rosji. W tym celu należało utworzyć federację państw, w której pozycję hegemona objęłaby Polska.
– granica zachodnia - decyzje co do zachodnich granic państwa polskiego Piłsudski pozostawiał w rękach mocarstw zachodnich (kwestia Pomorza, Śląska i Wielkopolski).
– koncepcja inkorporacyjna Romana Dmowskiego – granica wschodnia - Polska winna być krajem jednolitym — mniejszości narodowe winny stanowić
taką mniejszość, by z łatwością uległy asymilacji (polonizacji). W związku z tym uważał, że w granicach państwa polskiego winny znaleźć się te obszary, na których ludność polska miałaby znaczną przewagę (Polacy nie mogli stanowić mniej niż 60% społeczeństwa.) Do Polski miała więc zostać włączone ziemie byłego Królestwa Polskiego, Wileńszczyzna, zachodnia Białoruś, zachodnia Ukraina, Galicja.
– granica zachodnia - na zachodzie chciał do Polski włączyć Pomorze Gdańskie, Wielkopolską, Górny Śląsk oraz większość Prus Wschodnich.
2. Wojna polsko - ukraińska 1918 -1919 r. – geneza: – w XIX w. narodził się nacjonalizm ukraiński. Ukraińcy pragnęli utworzenia niepodległego państwa
ukraińskiego, w skład którego wchodziłby zarówno Lwów na zachodzie jak i Kijów na wschodzie. Było to sprzeczne z interesem Polski, która uważała Lwów za polskie miasto, stolicę Galicji Wschodniej. Było to również sprzeczne z interesem Rosji, która uważała wschodnią Ukrainę z Kijowem za ziemie rosyjskie.
– po wybuchu rewolucji bolszewickiej w Rosji doszło do podpisania pokoju brzeskiego (9.02.1918 r.). Granica państw centralnych przesunęła się na wschód. Ukraińcy zrzekli się praw do Galicji Wschodniej z Lwowem na rzecz Austro - Węgier, które kontrolowały tą ziemię od rozbiorów.
– w 1918 r. na terenie Ukrainy proklamowano powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) na Wołyniu, Chełmszczyźnie i Podlasiu.
– w nocy z 30.10. na 1.11. 1918 r. Ukraińcy proklamowali powstanie Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej (ZURL) w Galicji Wschodniej ze stolicą we Lwowie, co wywołało opór mieszkającej tam ludności polskiej.
– przebieg: – Walki o Galicje Wschodnią z ZURL – 1.11. - 21.11.1918 r. - walka o Lwów, którą podjęła ludność polska zamieszkująca miasto. Do
samoczynnie tworzących się oddziałów wstępowała również młodzież, dzieci (od 9 do 17 roku życia) i studenci, którą po zakończeniu walki określono mianem Orląt Lwowskich. Polacy zdobyli miasto.
– Listopad 1918 - marzec 1919 - Polacy utrzymali miasto mimo oblężenia przez wojska ukraińskie. – marzec 1919 r. do Galicji Wschodniej skierowano Błękitną Armię gen. Józefa Hallera, która do lipca
wyparła siły ukraińskie za rzekę Zbrucz. Wojska ZURL połączyły się z wojskami URL.
Materiały edukacyjne – Liliana Sosnowska 15
– tys., przekazania Rosji Radzieckiej sprzętu zdemobilizowanych oddziałów, przerwania produkcji broni itp. Polska odrzuciła te warunki.
– 12.07.1920 r. bolszewicy zawarli układ z Litwą. Rosja oddała Litwie Wilno w zamian za zgodę rządu litewskiego na przemarsz wojsk rosyjskich przez jej terytorium i obietnicę przyjaznej neutralności.
– 28.07.1920 r. w Białymstoku bolszewicy powołali Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski na czele z Feliksem Dzierżyńskim i Julianem Marchlewskim. Miał to być zalążek przyszłej Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad.
– Bitwa Warszawska – W dniach 12-15 sierpnia 1920 r. rozegrała się decydująca Bitwa Warszawska (tzw. „Cud nad Wisłą").
Dowództwo bolszewickie pewne zwycięstwa, zostało zupełnie zaskoczone atakiem znad Wkry. Nie dopuszczono do przekroczenia Wisły przez Armie Czerwoną. Do najcięższych walk doszło o Radzymin.
– 16.08. ruszyła kontrofensywa polska znad Wieprza, która odrzuciła Armię Czerwoną spod Warszawy. Natarcie bolszewickie zostało powstrzymane, a wojsko polskie przejęło inicjatywę. Armia Konną Siemiona Budionnego wycofała się za Bug, a armia Tuchaczewskiego musiała przekroczyć granicę Prus Wschodnich. Niemcy pozwolili im przemaszerować przez swoje terytorium.
– Pod koniec sierpnia Siemion Budionny podjął próbę zajęcia Lwowa. Armia Konna 31.08.1920 r. została rozbita pod Komarowem.
– W bitwie nad Niemnem (20-26 września) wojska polskie ponownie przełamały opór bolszewików. Armia Czerwona opuściła granice Polski.
b) pokój ryski – W październiku 1920 r. obie strony konfliktu podpisały rozejm w Rydze gdzie rozpoczęły się rozmowy
pokojowe. Zakończyły się one podpisaniem traktatu pokojowego 18 marca 1921 r. z Rosyjską i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad.
– Granica opierała się o Dźwinę na północy i rzekę Zbrucz na południu, o Obie strony gwarantowały prawa w dziedzinie kultury, szkolnictwa i swobody wyznaniowe dla mniejszości polskiej po stronie wschodniej i odwrotnie, o Oba państwa miały nie ingerować w swoje sprawy wewnętrzne, o Polska i Rosja rezygnowały z odszkodowań wojennych.
– Polska miała otrzymać zwrot zbiorów kulturalnych wywiezionych z Polski po 1772 r. oraz 30 min złotych rubli rekompensaty za udział ziem polskich w życiu gospodarczym imperium rosyjskiego.
3. Kwestia Wileńszczyzny – Wilno było zamieszkane głównie przez Polaków i Żydów. – W myśl wcześniej podpisanego traktatu litewsko - bolszewickiego Wilno miało przypaść Litwie. Na
konferencji w Spa delegacja polska musiała zrezygnować z Wilna. Litwini sprzeciwiali się przeprowadzeniu plebiscytu.
– Piłsudski polecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu upozorowanie buntu i wkroczenie do Wilna. Zajęto miasto 9.10.1920 r. i utworzono Litwę Środkową, która przez dwa lata była niezależna.
– W 1922 r. na Wileńszczyźnie przeprowadzono wybory do Sejmu Wileńskiego, który opowiedział się za przynależnością Wilna i okolicy do Polski. Litwa nie uznawała tej uchwały i nie utrzymywała z Polską stosunków dyplomatycznych do 1938 r.